ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ Ἡ διδαχὴ µεταρυσµοῖ τὴν φύσιν µεταρυσµοῦσα δὲ φυσιοποιεῖ. Η διδασκαλία αλλάζει την (ανθρώπινη) φύση και αλλάζοντάς την, δηµιουργεί καινούργια φύση. ηµόκριτος

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Α-1 ΨΥΧΟΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΠΑΙ ΙΟΥ εξάµηνα Α και Β 6 διδακτικές µονάδες Η επιστήµη της Ψυχολογίας Το περιεχόµενο της ενότητας απαντά καταρχήν σε γενικά ερωτήµατα σχετικά µε την Ψυχολογία, τη φυσιογνωµία και την ταυτότητά της, την εξέλιξή της, το στίγµα της στο σύγχρονο πεδίο των επιστη - µών και τον ρόλο που καλείται να διαδραµατίσει στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Γίνεται αναφορά στους κλάδους της ψυχολογίας, στο περιεχόµενό τους, στην έρευνα και στις εφαρµογές του κάθε κλάδου Η µελέτη της ανθρώπινης ανάπτυξης: Θέµατα και θεωρίες ανάπτυξης του παιδιού στην ψυχολογία και στην εκπαίδευση Μεθοδολογικά ζητήµατα που αφορούν την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών εοντολογικά ζητήµατα των εξελικτικών ερευνών Κρίσιµα ζητήµατα στην ανάπτυξη των παιδιών Μερικά από τα ζητήµατα: Kληρονοµικότητα / Περιβάλλον Φύση /Ανατροφή, ενεργητικός /παθητικός ρόλος του παιδιού, συνεχής / ασυνεχής πορεία ανάπτυξης, ατοµικές διαφορές Γνωστική ανάπτυξη Σύνοψη των κύριων ερευνητικών δεδοµένων και θεωρητικών προσεγγίσεων για τη γνωστική ανάπτυξη του ανθρώπου (από την αρχή της ζωής έως την ενηλικίωση) Συναισθηµατική ανάπτυξη Σύνοψη των κύριων ερευνητικών δεδοµένων και θεωρητικών προσεγγίσεων για την ανάπτυξη και έκφραση της συναισθηµατικής εµπειρίας του ανθρώπου (από την αρχή της ζωής έως την ενηλικίωση) Κοινωνική και ηθική ανάπτυξη Σύνοψη των κύριων ερευνητικών δεδοµένων και θεωρητικών προσεγγίσεων για την κοινωνική και ηθική ανάπτυξη του ανθρώπου (από την αρχή της ζωής έως την ενηλικίωση) Οικογένεια και ανάπτυξη του παιδιού Παιδιά «σε κίνδυνο»: σύγχρονες ψυχοκοινωνικές προσεγγίσεις Παιδιά και οικογένειες σε συνθήκες φτώχειας: ιερεύνηση των 12. επιδράσεων της φτώχειας και της κοινωνικής πολιτικής στην ανάπτυξη των παιδιών και των εφήβων. Ανάπτυξη του παιδιού και κοινωνική πολιτική: Από την έρευνα στο σχεδιασµό πολιτικής και δράσης για τα παιδιά ιερευνώντας το φύλο και τη διαφορετικότητα Κοινωνικοπολιτισµικοί παράγοντες και ψυχολο γική ανάπτυξη Ψυχοκοινωνική ανάπτυξη και Φύλο 24 Ο ΗΓΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ 2007-2008

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Κριτική προσέγγιση της ψυχικής υγείας των παιδιών Σύγχρονα θέµατα στην ανάπτυξη του παιδιού Σύνοψη των κύριων ερευνητικών δεδοµένων και θεωρητικών προσεγγίσεων για θέµατα που αφορούν στην ανάπτυξη του παιδιού. Παράδειγµα 1. Παιδικό τραύµα: επιπτώσεις αρχικών τραυµατικών εµπειριών στις µετέπειτα διαδικασίες ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης. Η περίπτωση της κακοποίησης παιδιών - ενδοοικογενειακής βίας, η περίπτωση απώλειας γονιού/ών, η περίπτωση πολέµου. Παράδειγµα 2. Νέες µέθοδοι αναπαραγωγής και επιπτώσεις στην ανάπτυξη του παιδιού. Παράδειγµα 3 Ψυχοκοινωνικά ζητήµατα ως προς την ανάπτυξη των παιδιών: διαζύγιο/χωρισµός, απώλεια/θάνατος, κακοποίηση/παραµέληση, ψυχική διαταραχή και οικογένεια, σωµατικά προβλήµατα, βία /εκφοβισµός Α-2 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ, ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ εξάµηνα Α και Β 6 διδακτικές µονάδες Το µάθηµα παρουσιάζει τη διαδικασία εξέλιξης και τον κοινωνικό ρόλο των παιδαγωγικών ιδεών και των εκπαιδευτικών θεσµών, σε συνάρτηση µε την ανάλυση των φιλοσοφικών θεωριών που σε διαφορετικές εποχές, µέχρι και τη σύγχρονη εποχή θεµελίωσαν την έννοια της παιδείας. Σκοπός του µαθήµατος είναι η καλλιέργεια της ιστορικής αντίληψης των κοµβικών, κοινωνικοθεσµικών και θεωρητικών πτυχών της παιδαγωγίας. Το µάθηµα πραγµατεύεται τα εξής ζητήµατα: Οι βασικές έννοιες της παιδαγωγίας. Ανάλυση των γενικών αρχών της κοινωνικής και φιλοσοφικής θεώρησης της παιδείας. Φιλοσοφικές, παιδαγωγικές ιδέες και εκπαιδευτικοί θεσµοί της κλασικής αρχαιότητας. ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ο σκοπός της παιδείας στη χριστιανική κοσµοαντίληψη. Η εκπαίδευση στο δυτικό Μεσαίωνα και το Βυζάντιο. Η εκπαίδευση και οι παιδαγωγικές αντιλήψεις της Αναγέννησης. Το ρεύµα του ουµανισµού. Η εποχή της Μεταρρύθµισης και της Αντιµεταρρύθ- µισης. Οι παιδαγωγικές ιδέες κατά την περίοδο της Απολυταρχίας. ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΗΜΟTΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ 25

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Φιλοσοφικές ιδέες και παιδαγωγικά προτάγµατα του ιαφωτισµού. Το νόηµα της παιδείας στη γερµανική κλασική φιλοσοφία. Α-3 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΙΑ ΙΚΑΣΙΩΝ ΜΑΘΗΣΗΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ εξάµηνα Γ και 6 διδακτικές µονάδες Ιδεαλισµός και εθνικισµός στην εκπαίδευση κατά τον 19ο αιώνα. Παιδεία και κοινωνική χειραφέτηση στο έργο των κλασικών του µαρξισµού. Ο πραγµατισµός και το κίνηµα της Νέας Αγωγής. Παιδαγωγικά ρεύµατα του 20ου αιώνα. Τί είναι µάθηση για µας; Στην ενότητα αυτή προσεγγίζουµε το ζήτηµα ξεκινώντας από τις προσωπικές µας εµπειρίες και αντιλήψεις για το τι είναι «µάθηση». Πότε «προκύπτει» το ενδιαφέρον, η ανάγκη, η υποχρέωση, ο εξαναγκασµός κλπ. για µάθηση (ιστορικά, κοινωνικά, ατοµικά); Πως (καθ)ορίζεται το πότε, το πόσο, το ποιος, το πώς, και το τί της µάθησης; Ποια είναι τα υποκείµενα, τα αντικείµενα, οι κοινωνικές περιστάσεις, οι συγκυρίες και τα εργαλεία της µάθησης; Ποιες εικόνες για το µαθητευόµενο άτοµο, για τον κόσµο/κοινωνία και για την «πορεία» τόσο του κόσµου όσο και του ατόµου ενυπάρχουν σε αυτές τις θεωρήσεις µας; Τι συνιστά µάθηση στην καθηµερινότητα µας, τι σε ειδικούς κοινωνικούς χώρους (όπως π.χ. το σχολείο); Πως πραγµατοποιείται η µάθηση; Αντιλήψεις για την µάθηση (παιδιά, µαθητές/σπουδαστές, δάσκαλοι, ) Ασκήσεις: «Τοπογραφία των µαθησιακών πρακτικών µας» Περιγράφουµε περιπτώσεις προσωπικής µάθησης 26 Ο ΗΓΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ 2007-2008

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ στην καθηµερινότητα και στο σχολείο) Περιγράφουµε την οργάνωση των διαδικασιών και των δραστηριοτήτων της προσωπικής µάθησης (π.χ. στο Λύκειο) Εντοπίζουµε κοινά και διαφορετικά στοιχεία στις περιπτώσεις µάθησης Από τις καθηµερινές, αυθόρµητες, άρρητες «θεωρήσεις» µας για την µάθηση στις επιστηµονικές θεωρίες µάθησης Ανάγκη για θεωρία (ως συνεκτική και οργανωµένη εικόνα για τον κόσµο και το άτοµο), αλλά ποια; Πως θεωρούν την ανθρώπινη συµπεριφορά/δράση διαφορετικές ψυχολογικές προσεγγίσεις; Ποια σχετικά πεδία και ποιους τρόπους δράσης ανοίγουν αυτές; Τι περιλαµβάνει µια θεωρία µάθησης; Συµβατικές και κυρίαρχες θεωρίες της µάθησης και οι εικόνες για τον άνθρωπο και τον κόσµο που περιλαµβάνουν και προβάλουν αυτές Γνωστικές προσεγγίσεις Εικόνα για το µαθητευόµενο υποκείµενο Παραδοχές ως προς την µάθηση Εικόνα για την κοινωνία και τις κοινωνικές σχέσεις πρότυπη κοινωνική πρακτική Συνέπειες/προτάσεις για τη διδασκαλία Κονστρουκτιβιστικές προσεγγίσεις Παραδοχές ως προς την µάθηση Εικόνα για το µαθητευόµενο υποκείµενο Εικόνα για την κοινωνία και τις κοινωνικές σχέσεις πρότυπη κοινωνική πρακτική Συνέπειες/προτάσεις για τη διδασκαλία Κοινά κενά των συµβατικών και κυρίαρχων προσεγγίσεων Ως προς τη µάθηση Ως προς την εικόνα για το υποκείµενο Ως προς την εικόνα για την κοινωνία και τις κοινωνικές σχέσεις Ως προς τις συνέπειες/προτάσεις για τη διδασκαλία ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ουσιοκρατικές Εικόνα για το µαθητευόµενο υποκείµενο Συνέπειες/προτάσεις για την διδασκαλία Συµπεριφοριστικές προσεγγίσεις Παραδοχές ως προς την µάθηση Εικόνα για το µαθητευόµενο υποκείµενο Εικόνα για την κοινωνία και τις κοινωνικές σχέσεις Συνέπειες/προτάσεις για τη διδασκαλία Μάθηση ως συµµετοχή σε κοινωνικές πρακτικές Παραδοχές ως προς την µάθηση Εικόνα για το µαθητευόµενο υποκείµενο Εικόνα για την κοινωνία και τις κοινωνικές σχέσεις Συνέπειες/προτάσεις για τη διδασκαλία ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΗΜΟTΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ 27

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Α-4 ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ ΤΗΣ ΕΝΤΑΞΗΣ Εξάµηνα Α και Β Οργάνωση και µεθοδολογία του Α θεµατικού κύκλου: Οι ενότητες θα πραγµατοποιηθούν µε διαλέξεις, και παρουσιάσεις βιβλιογραφικού υλικού καθώς και video εκπαιδευτικής διάστασης. Παρά τη µακρόχρονη λειτουργία των ειδικών σχολείων, και την επιστηµονική ενασχόληση µε το χώρο, υφίσταται ακόµη µια µονοδιάστατη αντιµετώπιση της αναπηρίας. Η απουσία ενός ερµηνευτικού µοντέλου και η διατήρηση του ειδικού σχολείου ως το «µαύρο κουτί» της εκπαίδευσης δεν επιτρέπουν την εκκίνηση ενός προβληµατισµού για την προσέγγιση της αναπηρίας ως εκπαιδευτικού ζητήµατος. Τα θέµατα που πραγµατεύεται η συγκεκριµένη ενότητα οργανώνονται σε δύο βασικούς άξονες: Α ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ (7 τρίωρες ενότητες): Ορισµός της αναπηρίας ιεπιστηµονική προσέγγιση της αναπηρίας Ειδική αγωγή vs Παιδαγωγική της ένταξης: αντιθέσεις, συγκρούσεις, µελλοντικές προοπτικές Εκπαιδευτική πολιτική και αναπηρία (νοµοθεσία, στατιστικά δεδοµένα) Ειδικοί παιδαγωγοί: ρόλος, ταυτότητα, εξειδίκευση Εκπαιδευτικές πρακτικές του ειδικού σχολείου και του γενικού σχολείου Ο ρόλος του ειδικού σχολείου σήµερα µε τη θεσµοθέτηση της ένταξης Αξιολόγηση του Α θεµατικού κύκλου θα παρουσιαστούν ατοµικές και οµαδικές εργασίες µε τη σύγκριση περιεχοµένων παλαιών και νέων βιβλίων όσον αφορά τους ορισµούς των αναπηριών καθώς και θα εξεταστούν στο τέλος του κύκλου οι παρεµβάσεις που προτείνονταν και προτείνονται για την εκπαίδευση των αναπήρων. Β ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ (7 τρίωρες ενότητες): Αντικείµενο του συγκεκριµένου κύκλου αποτελεί η µελέτη και η κριτική ανάλυση - παρουσίαση των διαδικασιών που εµποδίζουν ή προωθούν την ένταξη των αναπήρων στο γενικό σχολείο. Ασχολείται µε το πρόσφατο θεσµικό πλαίσιο της ένταξης, το θεωρητικό της υπόβαθρο και την πολιτική της διάσταση. ίνεται ιδιαίτερη έµφαση στην ερευνητική -εκπαιδευτική τεκµηρίωση των διαφορετικών πρακτικών ένταξης. Τα θέµατα του κύκλου οργανώνονται στις παρακάτω διαλέξεις: Ορισµός της ένταξης Θεωρητικές προσεγγίσεις: εκπαιδευτική, κοινωνιολογική, πολιτική 28 Ο ΗΓΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ 2007-2008

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ερευνητικά δεδοµένα και εφαρµοσµένη ένταξη στον ελληνικό χώρο Κυρίαρχα εννοιολογικά µοντέλα: Ιατρικό vs Κοινωνικό Ένταξη και εκπαίδευση: Συγκρούσεις και αντιθέσεις Αναλυτικό πρόγραµµα και διαφοροποίηση Ένταξη και ποιοτική αναβάθµιση του γενικού σχολείου Οργάνωση και Μεθοδολογία: Οι ενότητες θα πραγµατοποιηθούν µε διαλέξεις. Αξιολόγηση Β κύκλου: Ατοµικές και οµαδικές εργασίες θα παρουσιαστούν και θα αφορούν: την προτεινόµενη διαφοροποίηση του Α.Π.Σ &.Ε.Π.Σ.Σ από το Π.Ι. για την εκπαίδευση των αναπήρων, τη διερεύνηση από πλευράς φοιτητών της προσβασιµότητας των κτιρίων δηµόσιων χώρων, και τη διερεύνηση από πλευράς φοιτητών της λογικής που αντικατοπτρίζουν τα κείµενα του δηµόσιου λόγου. Α-5 ΑΝΤΙΡΑΤΣΙΣΤΙΚΗ, ΑΝΤΙΣΕΞΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ Εξάµηνα Α και Β 6 διδακτικές µονάδες Γιατί ασχολούµαστε µε την αντιρατσιστική αντισεξιστική και διαπολιτισµική εκπαίδευση; Η µετανάστευση Οι πολυπολιτισµικές κοινωνίες Ορισµοί της µειονότητας - Τα δικαιώµατα των µειονοτήτων στο σύγ-χρονο κόσµο Έλληνες σε άλλες χώρες Η πολυπολιτισµικότητα της Ελλάδας σήµερα Η καινούρια σχολική πραγµατικότητα Τι είναι και πώς δηµιουργείται ο ρατσισµός; Η σχέση του µε τις προκαταλήψεις Η σχέση του µε τις κοινωνικές κατηγοριοποιήσεις Η σχέση του µε την εξουσία, τις διακρίσεις και την εκµετάλλευση Ορισµοί του ρατσισµού και σηµασία τους για την πράξη ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ιστορία του ρατσισµού ως θεωρία και ως πολιτική Η γένεση των ρατσιστικών θεωριών Από τη ρατσιστική θεωρία στη ρατσιστική πολιτική ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΗΜΟTΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ 29

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Η ναζιστική Γερµανία, το απάρτχα ντ της Νότιας Αφρικής, οι διακρίσεις στις ΗΠΑ Η κατάσταση σήµερα στην Ευρώπη Σεξισµός Ανασκόπηση των «επιστηµονικών» θεωριών για την κατωτερότητα των γυναικών Ερµηνείες της διαφορετικής θέσης των φύλων στην κοινωνία Ο σεξισµός ως ιδεολογία και ως πράξη Ρατσισµός και σεξισµός στο σχολείο Φανερός και κρυφός ρατσισµός Ο καθηµερινός ρατσισµός Η παραµέληση της γλώσσας και του πολιτισµού των µειονοτήτων και των µεταναστών Η ενοχοποίηση των θυµάτων ιαπολιτισµική εκπαίδευση Τυπολογία-αρχές Η επίσηµη πολιτική για τη διαπολιτισµική εκπαίδευση Σύγκριση προγραµµάτων διαπολιτισµικής εκπαίδευσης στην Ευρώπη, ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία ιγλωσσία Αντιλήψεις για τη διγλωσσία ιδακτικές προσεγγίσεις για την κατάκτηση µιας γλώσσας ως δεύτερης Εφαρµογές αντιρατσιστικής, αντισεξιστικής και διαπολιτισµικής εκπαίδευσης ηµιουργία ανοιχτού και φιλικού περιβάλλοντος Εφαρµογές στα διάφορα γνωστικά αντικείµενα Φανερός και κρυφός σεξισµός Ο καθηµερινός σεξισµός Σεξισµός στα σχολικά βιβλία και βοηθήµατα Σεξισµός στις σχολικές πρακτικές Στρατηγικές της αντιρατσιστικής και αντισεξιστικής εκπαίδευσης Αποδόµηση Πρόληψη Λάθη και κίνδυνοι 30 Ο ΗΓΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ 2007-2008

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Α-6 ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ εξάµηνα Γ και 6 διδακτικές µονάδες Είναι µάθηµα το οποίο αποβλέπει στην εισαγωγή και απόκτηση βασικών γνώσεων και δεξιοτήτων από τους φοιτητές και τις φοιτήτριες στις εκπαιδευτικές τεχνολογίες και τους υπολογιστές σχετικά µε την εκπαίδευση. Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα γνωρίσουν την εξέλιξη της εκπαιδευτικής τεχνολογίας, τις σύγχρονες προσεγγίσεις και τις θεωρητικές τους βάσεις, θα εξοικειωθούν µε επιλεγµένες τεχνολογίες, τις στρατηγικές διδακτικής τους αξιοποίησης και την κριτική αξιολόγηση πολύµεσικών και διαδικτυακών εφαρµογών ώστε να µπορούν να αναπτύσσουν διδασκαλίες µαθη- µάτων σε εµπλουτισµένα περιβάλλοντα. Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες παρακολουθούν θεωρητικά µαθή- µατα και ασκούνται σε εργαστηριακές ασκήσεις ώστε να συµµετέχουν ενεργητικά στην εκπαιδευτική διαδικασία. Το περιεχόµενο του µαθήµατος αναπτύσσεται σε 7 θεµατικές ενότητες. Το µάθηµα διδάσκεται έξι ώρες κάθε εβδοµάδα. Ενότητα 1 Εκπαιδευτική Τεχνολογία. Ιστορική εξέλιξη, κλασσικά µοντέλα και χαρακτηριστικά τους. Οπτικοακουστικά µέσα, ταξινοµίες διδακτικών µέσων Ανάπτυξη διδακτικών δραστηριοτήτων µε κλασσικά µέσα. Εκπαιδευτικές εφαρµογές και εργαστήρια σχεδίασης και ανάπτυξης κλασσικών µέσων. Ενότητα 2 Οι εκπαιδευτικές τεχνολογίες και οι θεωρίες µάθησης. Χαρακτηριστικά των τεχνολογιών που ευνοούν τη µάθηση. Εκπαιδευτικά οφέλη. Αποτελέσµατα ερευνών. Σύγχρονα µοντέλα εκπαιδευτικής τεχνολογίας, εποικοδοµητικές προσεγγίσεις και εγκαθιδρυµένη νόηση. Ενότητα 3 Σχεδιασµός και ανάπτυξη µαθηµάτων µε χρήση ψηφιακών εκπαιδευτικών τεχνολογιών. ιδακτικά σενάρια και διδακτικές δραστηριότητες. Συγγραφή διδακτικών δραστηριοτήτων και διδακτικών σεναρίων. Εκπαιδευτικές εφαρµογές και εργαστήρια σε περιβάλλον εργασίας του Word XP, µορφοποίηση κει- µένου και εργαλεία σχεδίασης. Ενότητα 4 Εικονικές αναπαραστάσεις επικοινωνιακή και διδακτική τους ανάλυση, ένταξη εικόνων στη διδακτική διαδικασία. Πολλαπλές αναπαραστάσεις και εκπαιδευτικά οφέλη. Ανάλυση σχολικών βιβλίων. Εκπαιδευτικές εφαρµογές και εργαστήρια µορφοποίησης ψηφιακών εικόνων και ένταξης σε διδακτικά σενάρια. ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΗΜΟTΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ 31

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Σάρωση και απλή επεξεργασία εικόνων. Ενότητα 5 Εκπαιδευτικό λογισµικό. Εξέλιξη εκπαιδευτικού λογισµικού. Αλληλεπίδραση και αυτονοµία του χρήστη. Κατηγορίες εκπαιδευτικού λογισµικού. Προγράµµατα εξάσκησης, και παιχνίδια. Προγράµµατα προσοµοιώσεων και µοντελοποίησης, εικονικά εργαστήρια. Πολυµεσικές εφαρµογές και σχεδίαση µαθηµάτων. Κριτική εξέταση διδακτικών δραστηριοτήτων µε εκπαιδευτικό λογισµικό και ένταξη δραστηριοτήτων στη διδακτική διαδικασία. Εκπαιδευτικές εφαρµογές, παραδείγµατα λογισµικού και εργαστήρια εξοικείωσης µε εκπαιδευτικό λογισµικό. Ενότητα 6 ( ια) δίκτυο: δοµή και χαρακτηριστικά στοιχεία, εξ αποστάσεως διδασκαλία και µάθηση συνεργατικές προσεγγίσεις. Εκπαιδευτικές εφαρµογές και εργαστήρια, ανοικτή δοµή διαδικτύου: ιστοσελίδες, δικτυακοί τόποι και δικτυακές πύλες. Μηχανές αναζήτησης. Μεθοδολογία αναζήτησης κειµένου και πολυµεσικού υλικού. Ανάπτυξη µαθηµάτων µε χρήση διαδικτύου. Ενότητα 7 Η κατάσταση των εκπαιδευτικών τεχνολογιών στην εκπαίδευση και ειδικά στη πρωτοβάθµια. Αναλυτικά προγράµµατα και εκπαιδευτικές πρακτικές. Μελέτες περίπτωσης αξιοποίησης των τεχνολογιών. ιαπιστώσεις, πρακτικές και προβλήµατα. Α-7 ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΚΑ ΗΜΑ ΚΟΣ ΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ εξάµηνα Α και Β Το µάθηµα διδάσκεται και στο χειµερινό και στο εαρινό εξάµηνο και επιδιώκεται σ αυτό: Να γνωρίσουν οι φοιτητές και να κατανοήσουν κριτικά τα βασικά χαρακτηριστικά του ακαδηµα κού περιβάλλοντος, τι σηµαίνει συλλογική λειτουργία των πανεπιστηµιακών οργάνων, τι σηµαίνει ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, αυτοτέλεια και αυτοδιοίκηση των πανεπιστηµίων, τι είναι και τι πρέπει να είναι το ακαδηµα κό άσυλο και πώς αυτά τα χαρακτηριστικά διαµορφώθηκαν ιστορικά στη σύγχρονη Ελλάδα. Γίνεται επίσης αναφορά στον Homo Academicus, δηλαδή στον ακαδηµα κό δάσκαλο, στους φοιτητές και τις µεταξύ τους σχέσεις. Να ασκηθούν στους ειδικούς τρόπους ακαδηµα κής επικοινωνίας. Σ αυτή την ενότητα προσεγγίζονται οι κανόνες συνοµιλίας του Γκράις και οι µορφές υπέρβασής τους, τα κριτήρια επιστηµονικότητας (ξεκινώντας από τον έλεγχο των παραστάσεων και των αυθόρµητων εννοιών και φτάνοντας έως την εννοιολογική οργάνωση των εµπειριών και των πηγών, το λογικό συλλογισµό, την ερευνητική περιέργεια και τα όρια της ερµηνείας). Να ασκηθούν στην κριτική κατάκτηση της γνώσης (στο δηµιουργικό διάβασµα και τη δηµιουργική µάθηση), και 32 Ο ΗΓΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ 2007-2008

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Να ασκηθούν στη διαδικασία µε την οποία γράφεται µια φοιτητική εργασία, ποιες είναι οι βασικές µεθοδολογικές και τεχνικές προδιαγραφές που πρέπει να πληρούνται, όπως π.χ. πώς περιορίζουµε το αντικείµενο αναφοράς, πώς συγκροτούµε το ερευνητικό µας αντικείµενο, πώς κάνουµε µια βιβλιογραφία, πώς διαλέγουµε και πώς κρίνουµε ένα επιστηµονικό βιβλίο, πώς συντάσσουµε, τέλος την εργασία µας. Το µάθηµα διδάσκεται µε προβολές, που περιλαµβάνουν ασκήσεις και στις οποίες τίθενται οι προβληµατισµοί που οργανώνουν τη συζήτηση. Εξετάζεται µε δοκιµασίες (τεστ), που πραγµατοποιούνται κατά τη διάρκεια του εξαµήνου και στις οποίες ελέγχεται η κατανόηση τόσο των θεωρητικών ερεισµάτων της διαπραγµάτευσης, όσο και η ανάπτυξη της ικανότητας για µια δηµιουργική, δηλαδή ενεργητική και απελευθερωτική σχέση µε το ακαδηµα κό περιβάλλον και την επιστηµονική γνώση. Α-8 ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ, ΙΕΞΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ εξάµηνα Ζ και Η 21 διδακτικές µονάδες Στο µάθηµα αναλύονται και συζητούνται οι θέσεις (ως προς τους σκοπούς, το περιεχόµενο, τις µεθόδους, τις µορφές και τα µέσα διδασκαλίας) πέντε ρευµάτων παιδαγωγικής σκέψης. Πιο συγκεκριµένα: οι προ ποθέσεις της εµφάνισης και της κυριαρχίας της Ερβαρτιανής παιδαγωγικής στη Γερµανία, τα βασικά δοµικά στοιχεία της (πέντε πρακτικές ιδέες ως παιδαγωγικοί σκοποί, παραστατική ψυχολογία, κατηγοριοποίηση και σύνδεση του περιεχοµένου, κυβερνητική, ιδίως αγωγή και διδασκαλία, στάδια της διδασκαλίας) και θεωρητικές και πρακτικές κριτικές της παραδοσιακής παιδαγωγικής οι προ ποθέσεις της εµφάνισης του κινήµατος της προοδευτικής εκπαίδευσης στις Η.Π.Α., ο J. Dewey ως σηµείο αναφοράς του κινήµατος της προοδευτικής εκπαίδευσης, ο παιδοκεντρισµός του S. Hall, η κοινωνική ανασυγκρότηση κατά τους G. Counts, H. Rugg και T. Brameld, άλλοι σχολικοί πειραµατισµοί στην Αµερική (το σχολείο του W. Parker, το σύστηµα Platoon, τα σχέδια Dalton και Winnetka, η µέθοδος project) και κριτικές της προοδευτικής εκπαίδευσης ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ οι προ ποθέσεις της εµφάνισης και της κυριαρχίας της τεχνοκρατικής λογικής για την εκπαίδευση στις Η.Π.Α., οι τεχνοκρατικές εκδοχές για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος (οι θέσεις του F. ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΗΜΟTΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ 33

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Bobbit, το κλασικό σχήµα για το σχεδιασµό του αναλυτικού προγράµµατος του R. Tyler, η ταξινοµία των αντικειµενικών διδακτικών στόχων του B.S. Bloom), η διεθνής διάδοση και σύγχρονες κριτικές της τεχνοκρατικής λογικής και οι προ ποθέσεις της εµφάνισης και της συγκρότησης της απελευθερωτικής παιδαγωγικής του Freire, τα βασικά δοµικά στοιχεία της παιδαγωγικής του (πολιτικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης και γραµ- µατισµός, διερεύνηση του θεµατικού σύµπαντος ως προ πόθεση της συγκρότησης του αναλυτικού προγράµµατος, κριτική της αποταµιευτικής εκπαίδευσης και όροι του παιδαγωγικού διαλόγου) και η διεθνής επιρροή και κριτικές της. Παράλληλα, δίνεται έµφαση στην έννοια της αξιολόγησης. Πιο συγκεκριµένα, αναλύονται και συζητούνται η ιστορική διαδροµή, οι ιδεολογικές, πολιτικές α-φετηρίες και οι παράµετροι των συστηµάτων αξιολόγησης στην εκπαίδευση, η ιστορία της αξιολόγησης του µαθητή και της µαθήτριας στο δηµοτικό σχολείο, η παιδαγωγική λειτουργία της αξιολόγησης της επίδοσης, οι µορφές αξιολόγησης της επίδοσης και οι αξιολογικές νόρµες αναφοράς, ο ρόλος της ερώτησης και της ανατροφοδότησης στην αξιολόγηση της επίδοσης µε βάση τις θέσεις των Piaget, Vygotsky, Βruner και Bloom για τη µάθηση, οι τεχνικές αξιολόγησης της επίδοσης (προφορικές, γραπτές ερωτήσεις, τεστ) και οι επιδράσεις της αξιολόγησης της επίδοσης στην επιλογή, οργάνωση και µορφή της γνώσης του σχολείου, στις µεθόδους, µορφές διδασκαλίας και τη µάθηση, στην παιδαγωγική σχέση, καθώς και στις σχέσεις µαθητών/τριών και γονέων. Όσον αφορά την οργάνωση των πρακτικών ασκήσεων βασικά στοιχεία της είναι τα ακόλουθα: κάθε φοιτητής και φοιτήτρια παρακολουθεί, ενταγ- µένος ή ενταγµένη σε πενταµελή οµάδα, τη διδασκαλία όλων των µαθηµάτων σε δύο διαφορετικές τάξεις δύο ηµοτικών Σχολείων χρησιµοποιώντας φύλλο παρατήρησης που αναφέρεται στους στόχους, το περιεχόµενο, τις µεθόδους, τις µορφές, τα µέσα διδασκαλίας και τις διαδικασίες αξιολόγησης. Η παρακολούθηση εκτείνεται σε χρονικό διάστηµα δύο εβδοµάδων και έχει ελάχιστο όριο 6 ηµερών κάθε φοιτητής και φοιτήτρια διδάσκει και στις δύο τάξεις των ηµοτικών Σχολείων που παρακολούθησε. Οι διδασκαλίες των φοιτητών εκτείνονται σε χρονικό διάστηµα έξι εβδοµάδων και έχουν ελάχιστο όριο 24 ηµερών (6 επί 4). Αφορούν όλα τα µαθήµατα του ηµοτικού Σχολείου εκτός εκείνων που δι-δάσκονται από εκπαιδευτικούς ειδικοτήτων (Αγγλικά, Φυσική Αγωγή, Μουσική) στις 3 από τις 6 εβδοµάδες των διδασκαλιών οι φοιτητές και οι φοιτήτριες διδάσκουν µε βάση τρεις διαφορετικές παιδαγωγικές προσεγγίσεις που διδάσκονται στο µάθηµα και µε ευθύνη των διδασκόντων του στις άλλες 3 από τις 6 εβδοµάδες των διδασκαλιών οι φοιτητές και οι φοιτήτριες αξιοποιούν τις γνώσεις για τη διδασκαλία µαθηµάτων του ηµοτικού Σχολείου που διαθέτουν µε βάση όσα διδάχθηκαν σε σχετικά µαθήµατα του Τµήµατος και µε ευθύνη των µελών ΕΠ αυτών των µαθηµάτων. Σε περιπτώσεις µαθηµάτων του ηµοτικού Σχολείου που, για οποιουσδήποτε λόγους, δεν είναι δυνατή η διδασκαλία µε βάση όσα διδάχθηκαν σε σχετικά µαθή- µατα του Τµήµατος, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες διδάσκουν µε βάση τις τρεις παιδαγωγικές προσεγγίσεις οι οποίες διδάσκονται στο µάθηµα και µε ευθύνη των διδασκόντων του. 34 Ο ΗΓΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ 2007-2008

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Α-9 ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ εξάµηνα Γ και 6 διδακτικές µονάδες Η διερεύνηση του τρόπου µε τον οποίο η γλώσσα συνδέεται µε την επικοινωνία και τη µάθηση στο σχολικό περιβάλλον αποτελεί σηµαντικό ζήτηµα. Μολονότι η γλώσσα συναρτάται µε την επικοινωνία, οι πιο σύγχρονες ερευνητικές προσεγγίσεις (κυρίως στο χώρο των σπουδών γραµµατισµού) έχουν καταδείξει ότι η επικοινωνία στο σχολικό πλαίσιο συνιστά µια σύνθετη διαδικασία παραγωγής και διαπραγµάτευσης νοηµάτων µέσα από ποικίλα είδη προφορικών και γραπτών κειµένων. Τα κείµενα αυτά (µε τον τρόπο που χρησιµοποιούνται στο εκάστοτε πλαίσιο επικοινωνίας) δεν συνιστούν ουδέτερα οχήµατα µετάδοσης πληροφοριών αλλά απηχούν ένα σύστηµα πρακτικών γραµµατισµού. Η έννοια του γραµµατισµού και ειδικότερα του σχολικού γραµµατισµού χρησιµοποιείται στη σύγχρονη βιβλιογραφία για να αναδείξει τον τρόπο µε τον οποίο σε µια κοινότητα, όπως είναι η σχολική, διαπλέκονται οι δραστηριότητες ανάγνωσης και γραφής, παραγωγής και επεξεργασίας κειµένων για την επίτευξη συγκεκριµένων στόχων και τη διαµόρφωση εγγράµµατων υποκειµένων. Το µάθηµα διερευνά την έννοια του σχολικού γραµµατισµού µέσα από την ανάλυση των διαδικασιών στις οποίες τα µέλη της σχολικής κοινότητας, παιδιά και εκπαιδευτικοί, εµπλέκονται καθώς επικοινωνούν µέσα από τα προφορικά και γραπτά κείµενα που συνδηµιουργούν. Μέσα από το µάθηµα αυτό υποστηρίζουµε ότι τα ποικίλα είδη των κειµένων που το σχολείο προκρίνει ως περισσότερο ή λιγότερο σηµαντικά αλλά και ο τρόπος που τα παιδιά συµµετέχουν σε διαδικασίες παραγωγής και διαπραγµάτευσης των κειµένων αυτών δεν είναι ουδέτερες επιλογές. Απηχούν και διαµορφώνουν ένα σύστηµα στάσεων απέναντι στη γλώσσα, τη γνώση και τον κόσµο γενικότερα. Μέσα από τις στάσεις αυτές, οι µαθητές και οι µαθήτριες διαµορφώνονται σε συγκεκριµένης µορφής εγγράµµατα υποκείµενα, µε κριτική ή µη κριτική σκέψη. Το µάθηµα µέσα από 5 ενότητες αναδεικνύει τους βασικούς άξονες (θέσεων, όρων, παραδοχών και ιδεολογικών συνυποδηλώσεων) που συναρτώνται µε τη µελέτη της γλώσσας και του γραµµατισµού στο σχολικό περιβάλλον. Ειδικότερα: Η πρώτη ενότητα µε τίτλο «Βασικές έννοιες» εισάγει τις βασικές έννοιες που προσδιορίζουν τη θεώρηση της γλώσσας ως συστήµατος και ως λειτουργικής χρήσης. Παρουσιάζονται τα επίπεδα γλωσσικής περιγραφής, οι µονάδες ανάλυσης της γλώσσας και οι σχέσεις µε τις οποίες τα γλωσσικά στοιχεία συνδέονται µεταξύ τους για να συγκροτήσουν κείµενα µέσω των οποίων τα άτοµα επιτελούν επικοινωνιακές λειτουργίες και πραγµατώνουν επικοινωνιακές προθέσεις. Η έµφαση δεν επικεντρώνεται στην απλή παρουσίαση των εξελίξεων αυτών αλλά στη δυνατότητα αξιοποίησής τους από τον εκπαιδευτικό ή την εκπαιδευτικό για την κατανόηση των γλωσσικών και επικοινωνιακών ικανοτήτων µε τις οποίες τα παιδιά έρχονται στο σχολείο. Η δεύτερη ενότητα µε τίτλο «Γραµµατισµός στην ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΗΜΟTΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ 35

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία» παρουσιάζει τις ψυχογλωσσολογικές θεωρίες που έχουν διατυπωθεί για την κατάκτηση του γραµµατισµού, προσδιορίζει τις ικανότητες που συνδέονται µε τον αναδυόµενο γραµµατισµό και διερευνά συστηµατικά ζητήµατα πρώτης ανάγνωσης και γραφής. Η τρίτη ενότητα µε τίτλο «Γλώσσα και µορφές γλωσσικού γραµµατισµού στη σχολική ηλικία» επικεντρώνεται στα είδη των κειµένων που τα παιδιά παράγουν στη σχολική τάξη. Έµφαση δίδεται στα είδη των επικοινωνιακών και κειµενικών γεγονότων που τα παιδιά και οι εκπαιδευτικοί συνδοµούν για την επεξεργασία τόσο των αυθεντικών κειµένων όσο και των κειµένων που τα παιδιά δηµιουργούν. Μέσα από µελέτη αυθεντικού υλικού αναδεικνύεται ο τρόπος που οι επικοινωνιακές δραστηριότητες συµβάλλουν στη διαµόρφωση συγκεκριµένων ορισµών του τι είναι ανάγνωση και γραφή, παραγωγή και επεξεργασία νοηµάτων. (δ) η διερεύνηση του τρόπου µε τον οποίο ποικίλα εργαλεία οπτικής αναπαράστασης των πληρο φο - ριών µπορούν να αξιοποιηθούν στη διδασκαλία και τη µάθηση µέσα από τη µελέτη συγκεκριµένων παραδειγµάτων. Στην πέµπτη ενότητα µε τίτλο «Γραµµατισµός στη δεύτερη γλώσσα» γίνεται περιγραφή και συζήτηση της σύνθετης και πολύπλοκης διαδικασίας κατάκτησης µιας δεύτερης γλώσσας σε ποικίλα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα. Η διαδικασία αυτή εξετάζεται πέρα από την ανάλυση σε επίπεδο µορφολογικό. Συζητούνται οι παράγοντες που συντελούν και οι παράγοντες που εµποδίζουν την κατάκτηση µιας δεύτερης γλώσσας. Παρουσιάζονται µέθοδοι, στρατηγικές και πρακτικές για τη δηµιουργία ενός ανοιχτού και φιλικού περιβάλλοντος για τη διδασκαλία και µάθηση µιας δεύτερης γλώσσας τόσο σε ειδικές όσο και σε γενικές και µεικτές τάξεις. Η τέταρτη ενότητα µε τίτλο «Γλωσσικός και οπτικός γραµµατισµός στη σχολική ηλικία» διερευνά την έννοια του οπτικού γραµµατισµού στο σχολικό περιβάλλον. Ως ειδικότεροι στόχοι τίθενται: (α) η εισαγωγή στην έννοια και τα είδη του οπτικού γραµµατισµού, (β) η παρουσίαση των στρατηγικών περιγραφής οπτικών αναπαραστάσεων (θεωρία των Kress & Van Leeuven), (γ) η παρουσίαση των πιο σηµαντικών γνωσιακών και µεταγνωσιακών στρατηγικών επεξεργασίας των οπτικών αναπαραστάσεων και 36 Ο ΗΓΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ 2007-2008

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Α-10 Ι ΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ εξάµηνα Ε και ΣΤ 6 διδακτικές µονάδες Το µάθηµα παρουσιάζει τις βασικές προτάσεις που έχουν διατυπωθεί στη βιβλιογραφία σε σχέση µε τη διδακτική της γλώσσας. Μολονότι ο όρος «διδακτική της γλώσσας» αναδεικνύει περισσότερο το δοµικό χαρακτήρα της γλώσσας και τις κοινωνιογλωσσικές της χρήσεις, το µάθηµα, αξιοποιώντας νεώτερες εξελίξεις, εντάσσει τη διδακτική της γλώσσας σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Το πλαίσιο αυτό σχετίζεται µε την καλλιέργεια του γραµµατισµού και ειδικότερα του κριτικού γραµ- µατισµού. Η διαµόρφωση µιας κριτικής στάσης απέναντι στα κείµενα αλλά και τον κόσµο διερευνάται µέσα από την ανάλυση των διαδικασιών στις οποίες τα παιδιά εµπλέκονται καθώς επικοινωνούν µέσα από τα προφορικά και γραπτά κείµενα που συνδηµιουργούν µε τα άλλα µέλη της κοινότητας. Το µάθηµα µέσα από τις επιµέρους ενότητές του, καταγράφει τα προβλήµατα και τις δυσκολίες που ο/η εκπαιδευτικός και τα παιδιά συναντούν στην πορεία οικειοποίησης, διαπραγµάτευσης αλλά και αντίστασης στα στοιχεία που συνθέτουν τη φύση του σχολικού γραµµατισµού. Μεταξύ των ζητηµάτων που αναλύονται ενδεικτικά είναι τα εξής: Τι εννοούµε µε τον όρο «προφορικό λόγο» και «καλλιέργεια προφορικού λόγου»; Με ποιο τρόπο οι γλωσσικές, µεταγλωσσικές και επικοινωνιακές γνώσεις των παιδιών συναρτώνται µε την κατάκτηση της πρώτης ανάγνωσης και γραφής ή µε ζητήµατα που αφορούν στην παραγωγή κειµένων; Συνιστά o προφορικός λόγος µια οµοιογενή οντότητα ή υπάρχουν είδη προφορικού λόγου που καλλιεργούνται µε διαφορετικό τρόπο; Ποια η σχέση προφορικού και γραπτού λόγου, παραγωγής και επεξεργασίας κειµένων; Ποιος ο ρόλος των κειµενικών ειδών; Ποιες γνωσιακές και µεταγνωστικές στρατηγικές λειτουργούν κατά την επεξεργασία γλωσσικών και πολυτροπικών κειµένων που συγκροτούν τα νοή- µατα στο σχολικό πλαίσιο; Εκκινώντας από την πρώτη σχολική ηλικία, συστηµατική αναφορά γίνεται στα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν τα παιδιά αλλά και οι εκπαιδευτικοί κατά τη διαδικασία κατάκτησης του µηχανισµού της πρώτης ανάγνωσης και γραφής. Ειδικότερα, η ενότητα µε τίτλο «ιδακτική του γραπτού λόγου (ανάγνωσης και γραφής) στην πρώτη σχολική ηλικία» παρουσιάζει τις σχέσεις προφορικού και γραπτού λόγου και διερευνά το πώς οι όροι αυτοί συναρτώνται µε την πρώτη ανάγνωση και γραφή. Η συζήτηση στην ενότητα αυτή δίδει έµφαση στη διδακτική πράξη. Καταγράφει και παρουσιάζει κριτικά τις ποικίλες µεθόδους που έχουν προταθεί για τη διδασκαλία της πρώτης ανάγνωσης και γραφής. Η καλλιέργεια της ικανότητας των παιδιών να παράγουν και να επεξεργάζονται κείµενα παρουσιάζεται στην ενότητα µε τίτλο «Προσεγγίσεις στην καλλιέργεια των γλωσσικών µορφών του σχολικού γραµµατισµού». Σε αντίθεση µε τα παραδοσιακά προγράµµατα διδακτικής της γλώσσας (όπου η καλλιέργεια της γλώσσας συνδέεται µε τη σταδιακή πα- ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΗΜΟTΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ 37

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ρουσίαση φαινοµένων από τα επιµέρους επίπεδα της γλώσσας), οι πιο σύγχρονες εξελίξεις µέσα από τα επικοινωνιακά και κειµενοκεντρικά προγράµ- µατα τονίζουν την ανάγκη όπως αναδειχθεί και να καλλιεργηθεί η επικοινωνιακή και κειµενική διάσταση της γλωσσικής χρήσης. Το µάθηµα διερευνά τα προγράµµατα που έχουν διατυπωθεί στην ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία µε στόχο να αναδείξει πώς µέσα από µια σειρά δραστηριοτήτων που σχετίζονται µε την παραγωγή και επεξεργασία κειµένων η σχολική τάξη µπορεί να διαµορφωθεί σε µια µαθησιακή κοινότητα ερευνητών. Η τελευταία ενότητα µε τίτλο «Προσεγγίσεις στην καλλιέργεια του οπτικού γραµµατισµού στο σχολείο» επικεντρώνεται στην παρουσίαση των προβληµάτων που τα παιδιά αντιµετωπίζουν κατά την παραγωγή και επεξεργασία πολυτροπικών κειµένων κειµένων που κυριαρχούν στη σύγχρονη κοινωνία. Αναλυτικότερα, καταγράφονται οι πρόσφατες θεωρητικές προσεγγίσεις σχετικά µε την κατανόηση και παραγωγή πολυτροπικού κειµένου και οι τρόποι µε τους οποίους οι προσεγγίσεις αυτές είναι δυνατόν να αξιοποιηθούν στη διδασκαλία του γραπτού λόγου µε στόχο την αποτελεσµατικότερη πρόσληψή του. Επιπλέον, αναφέρονται οι σηµαντικότερες στρατηγικές που εµπλέκονται στις διαδικασίες επεξεργασίας και παραγωγής πολυτροπικού κειµένου και µελετώνται συγκεκριµένες διδακτικές δραστηριότητες που συµβάλλουν στην προώθηση των αντίστοιχων στρατηγικών εστιάζοντας στην στρατηγική της οπτικοποίησης, δηλαδή της χρήσης οπτικών αναπαραστάσεων του περιεχοµένου και της υπερδοµής ποικίλων κειµενικών ειδών. Α-11 Ι ΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ εξάµηνα Γ και 6 διδακτικές µονάδες Σκοπός του µαθήµατος είναι να προσφέρει ένα συστηµατικό πλαίσιο αρχών, στόχων και µεθόδων για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας στην Εκπαίδευση. Ειδικότερα, σκοπεύει στην κριτική και τον αναπροσδιορισµό του περιεχοµένου και των µεθόδων του µαθήµατος της λογοτεχνίας µε βάση τις αξίες της δηµιουργικότητας, των επικοινωνιακών και κριτικών δεξιοτήτων, της αυτοέκφρασης και της αυτογνωσίας, της πολυπολιτισµικότητας και της κοινωνικής ευαισθησίας. Για τον σκοπό αυτόν εξετάζονται: Βασικές έννοιες της θεωρίας της λογοτεχνίας που χρησιµεύουν στην κατανόηση της πολυµορφίας και των διαφορετικών προσεγγίσεων του λογοτεχνικού φαινοµένου. Η σχέση του λογοτεχνικού µε τον εκπαιδευτικό θεσµό. Η διαµόρφωση του λογοτεχνικού κανόνα της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Η σχέση του παιδιού µε την ανάγνωση και το περιεχόµενο και η σηµασία της παιδικής λογοτεχνίας. Τρόποι αξιοποίησης της παιδικής λογοτεχνίας στο σχολείο Τρόποι οργάνωσης του µαθήµατος της λογοτεχνίας και διδακτική προσέγγιση συγκεκριµένων λογοτεχνικών ειδών. 38 Ο ΗΓΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ 2007-2008

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Α-12 Ι ΑΚΤΙΚΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ εξάµηνο Α και Β 6 διδακτικές µονάδες Περιλαµβάνει δύο σκέλη, που διέπονται από µία κοινή φιλοσοφία, αλλά αφορούν στη διδασκαλία των δύο ακόλουθων διακριτών επιστηµονικών περιοχών: Α. Κοινωνική και πολιτική παιδεία στο σχολείο Η κοινωνική και πολιτική παιδεία που προσφέρει στους µαθητές το σχολείο εξαντλείται στις γνώσεις για τα είδη πολιτεύµατος και τους θεσµούς του σύγχρονου κράτους και στην κοινωνικοποιητική αγωγή της συναίνεσης στο υπάρχον κοινωνικό και πολιτικό καθεστώς. Το θεωρητικό µέρος αυτού του µαθήµατος ασχολείται µε την κριτική της «κοινωνικοποίησης» και των µικροκοινωνιολογικών θεωριών που την υποστηρίζουν (της συµβολικής διαντίδρασης, της φαινοµενολογικής προσέγγισης και της εθνοµεθοδολογίας) καθώς και µε την κριτική επίσης ανάλυση επιπλέον θεωριών και θεωρητικών εννοιών, που διατυπώθηκαν από τους Φουκώ, Χάµπερµας και Βυγκότσκι. Αντί για τη διασχαστική αντιπαράθεση µικρο- και µακρο-κοινωνιολογίας αντιπροτείνεται η συγκρότηση ενός νέου θεωρητικού πεδίου, της «παραδειγµατικής κοινωνιολογίας», στο οποίο οι καθηµερινές µικροκαταστάσεις και τα προσωπικά βιώ- µατα εξετάζονται ως «παραδείγµατα» της συνολικής συνάρθρωσης των κοινωνικών σχέσεων. Εκείνο που αναζητεί η παραδειγµατική κοινωνιολογία είναι πώς οι πραγµατικά δραστήριοι άνθρωποι ξαναφτιάχνουν καθηµερινά τη ζωή τους αντιπαλεύοντας τις αναγκαιότητες µέσα στις οποίες ζουν και κερδίζοντας την προσωπική ελευθερία των σκέψεων και των πράξεών τους. Η διαλεκτική αντίφαση αναγκαιότητας και ελευθερίας είναι το πεδίο των καθηµερινών πρακτικών των ανθρώπων, το πεδίο δηλαδή στο οποίο η προσωπική βιογραφία συνδέεται µε τη χειραφετητική ιστορική δυναµική. Στα πλαίσια της παραδειγµατικής κοινωνιολογίας η διδακτική των κοινωνικών επιστηµών γίνεται αντιληπτή ως µια «µεθοδική χειραφέτηση», νοητική και συγχρόνως κοινωνική µε την ανάπτυξη της ικανότητας στα παιδιά για µια ριζοσπαστική κριτική των κοινωνικών καταστάσεων και της ικανότητάς τους να αντιστέκονται σε επιβεβληµένα κοινωνικά νοήµατα. Για να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι στο πρακτικό - εργαστηριακό µέρος του µαθήµατος οι φοιτητές α - σκούνται σε ένα πρόγραµµα πολιτικής παιδείας της χειραφέτησης, που απευθύνεται στην ιδιαιτερότητα της παιδικής ηλικίας και της παιδικής κουλτούρας. Το πρόγραµµα αποβλέπει στην ανάπτυξη της κοινωνικής και πολιτικής ευφυ ας στα παιδιά µε ποικίλες δραστηριότητες, όπως παραδείγµατος χάρη µε θεατρικό παιχνίδι, παραµυθοσαλάτες, χιούµορ βεβήλωσης, ανοικειωτικές χρήσεις της γλώσσας, παιχνίδια παραδειγµατικού άξο - να, ιστορικά λεξιλόγια αντικειµένων καθηµερινής χρήσης, συνεντεύξεις, και πολλές άλλες δραστηριότητες. Αυτό το σκέλος του µαθήµατος εξετάζεται µε δοκιµασίες, που πραγµατοποιούνται κατά τη διάρκεια του εξαµήνου και µια µε µικρή εργασία στο τέλος. Ελέγχε- ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΗΜΟTΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ 39

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ται και αξιολογείται τόσο η κατανόηση του θεωρητικού µέρους όσο και η ικανότητα για την εφαρµογή του προγράµµατος της «µεθοδικής χειραφέτησης». Β. ιδακτική της ιστορίας Το µάθηµα αποσκοπεί στην εξοικείωση των φοιτητών και φοιτητριών µε το χώρο των κοινωνικών επιστηµών και τις βασικές ιδιότητες τόσο του γνωστικού όσου και του διδακτικού αντικειµένου της ιστορίας µε στόχο τον ιστορικό εγγραµµατισµό τους και την προετοιµασία τους στην άσκηση του διδακτικού ή άλλου εκπαιδευτικού έργου. Οι βασικές ιδιότητες της ιστορίας διερευνώνται κατά την εξέλιξη του αντικειµένου της ιστορίας και συσχετίζονται µε το ιστορικό πλαίσιο µέσα στον οποίο ερευνάται το παρελθόν και γράφεται η ιστορία του. Στη βάση αυτή συγκροτείται και «ιστορικοποιείται» αυτή καθεαυτή η έννοια της ιστορίας ως µιας βασικής πνευµατικής, κοινωνικής και διαρκώς µεταβαλλόµενης διεργασίας, η οποία προσβλέπει στο παρελθόν για να αναγνώσει το παρόν. Το ιστορικό κεί- µενο αλλά και το συγκείµενό του συγκροτούν το πεδίο για την προσέγγιση βασικών επιστηµολογικών ζητηµάτων που απασχολούν το παρελθόν και το παρόν της ιστορικής εκπαίδευσης και σχετίζονται µε τη φυσιογνωµία και την κοινωνική λειτουργία της ιστορίας, το περιεχόµενο και τις ιστορικές µεθόδους. Με ανάλογη προσέγγιση συγκροτείται η έννοια της ιστορικής εκπαίδευσης στην οποία εγγράφεται και το µάθηµα της ιστορίας στο σχολείο. Η σχολική τυπική ιστορική εκπαίδευση συναρτάται µε τις δηµόσιες χρήσεις της ιστορίας, την έννοια της ιστορικής κουλτούρας και τη συλλογική µνήµη. Αξιοποιούνται εδώ τα πορίσµατα σύγχρονων ερευνών για να υπογραµµισθεί ο συσχετικός χαρακτήρας όλων των δραστηριοτήτων γύρω από την ιστορία και µνηµονικών λειτουργιών εν γένει. Στη συνέχεια, προσεγγίζεται το διδακτικό αντικείµενο από την πλευρά της διδασκαλίας αλλά και της µάθησης στην ιστορία. Αποκωδικοποιείται η έννοια της ιστορικής γνώσης και κατανόησης και προσδιορίζονται οι συγκροτητικές της όψεις. Το ιστορικό περιεχόµενο, οι ιστορικές µέθοδοι και οι ιστορικές έννοιες αντιστοιχίζονται µε τη δηλωτική, µεθοδολογική και εννοιολογική κατανόηση προκειµένου να συνδιαµορφώσουν ένα νέο ιστορικό γνωσιολογικό κανόνα ο οποίος συναρτάται µε µεταγνωστικούς στόχους και επιδιώξεις ευρύτερου κοινωνικού εγγραµµατισµού. Τέλος, παρουσιάζονται και διερευνώνται σε συνάρτηση µε το διδακτικό αντικείµενο εναλλακτικές ή και άτυπες µορφές ιστορικής εκπαίδευσης όπως η τοπική ιστορία, η ηλεκτρονική ιστορία, ο ιστορικός κινηµατογράφος και το µουσείο. 40 Ο ΗΓΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ 2007-2008

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Α-13 ΤΕΧΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ εξάµηνα Γ και 6 διδακτικές µονάδες Στο ζητούµενο πλαίσιο µιας Εκπαίδευσης που να οδηγεί τα παιδιά να αναπτύσσουν δηµιουργικές λεκτικές και µη λεκτικές ικανότητες, κριτικό πνεύµα και φαντασία, που να στηρίζεται σε αρχές συνεργασίας και όχι ανταγωνισµού, που να συνεισφέρει στη δηµιουργία µιας κουλτούρας δηµοκρατίας, ειρήνης, κατανόησης και συνοχής, και που να συνδυάζει την αποτελεσµατική γνώση µε τη χαρά, χρειαζόµαστε µορφές Εκπαίδευσης που να µεταδίδουν και να µετατρέπουν τη γνώση και τον πολιτισµό µέσω διαδικασιών που να είναι δηµιουργικές, και όχι απλώς µηχανιστικές. Είναι δεδοµένο, εξ άλλου, ότι τα παιδιά και οι νέοι δε µπορούν να ικανοποιηθούν µε µόνη τη µηχανιστική διάσταση των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων αλλά έχουν ανάγκη και από το χαρακτηριστικό της έκφρασης. Η σύγχρονη έρευνα αποδεικνύει ότι η ανάπτυξη, στην Εκπαίδευση των δηµιουργικών εκείνων διαδικασιών που προσδιορίζουν και την ανθρωπιστική της διάσταση, συνδέεται οργανικά µε την ενασχόληση των µαθητών και µαθητριών µε τις καλλιτεχνικές Γλώσσες της Τέχνης. Το µάθηµα «Η Τέχνη στην Εκπαίδευση» είναι σχεδιασµένο έτσι ώστε να συµβάλλει στην εξυπηρέτηση µιας Εκπαίδευσης µε ανθρωπιστικό χαρακτήρα, απαλλαγ- µένης από την κατήφεια, που συνδυάζει την αποτελεσµατικότητα στη µάθηση µε την ανάπτυξη της δηµιουργικότητας και της έκφρασης των παιδιών και των νέων, και που συντελεί στην ανάπτυξη της αποδοχής των πολιτισµικών και προσωπικών ταυτοτήτων τους και της κοινωνικής συνοχής µεταξύ τους. Καλλιεργεί την παραπάνω αντίληψη και την εφαρµογή της στα επιµέρους θέµατα των Εικαστικών Τεχνών, της Μουσικής Παιδαγωγικής και της Θεατρικής Αγωγής επιδιώκοντας: την οριοθέτηση των αρχών από τις οποίες διέπεται και των στόχων που θέτει η Τέχνη και την ανάπτυξη του προβληµατισµού, της ευαισθητοποίησης και της κριτικής προσέγγισης ως προς τον ρόλο της Τέχνης στην Παιδεία και στην Εκπαίδευση, τη συστηµατική εικαστική, µουσική και θεατρική αγωγή των φοιτητών και των φοιτητριών και την καλλιέργεια των ικανοτήτων τους να οργανώνουν δηµιουργικά και να εκφράζουν µε πληρότητα τις προσωπικές τους εµπειρίες, ιδέες, συναισθήµατα και προβληµατισµούς σε εικαστικές, µουσικές, θεατρικές εκφραστικές µορφές, τη θεωρητική εξέταση, πρακτική κατανόηση και κριτική προσέγγιση της αξιοποίησης όλων των παραπάνω ζητηµάτων στο διδακτικό έργο στο σχολείο και τη συστηµατική αντιµετώπιση του σχεδιασµού, δηµιουργίας, χρήσης και αξιολόγησης των επί µέρους θεµάτων των Τεχνών, ως διδακτικών µέσων και µέσων µάθησης, και ως µέσων έκφρασης και επικοινωνίας. ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΗΜΟTΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ 41

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Α-14 Ι ΑΚΤΙΚΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ εξάµηνα Ε και ΣΤ 6 διδακτικές µονάδες Το περιεχόµενο του µαθήµατος αναπτύσσεται σε τρία µέρη: 1ο Μέρος: Ενότητα 1. Ενότητα 2. Ενότητα 3. Ενότητα 4. Αναλυτικά προγράµµατα ιδακτικές προσεγγίσεις Αξιολόγηση Θεωρίες µάθησης Στόχος του µαθήµατος είναι να αποκτήσουν οι φοιτητές και οι φοιτήτριες τις µαθηµατικές γνώσεις και τις παιδαγωγικές ικανότητες να διδάξουν µαθηµατικά στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση αλλά και να είναι σε θέση να διαδραµατίσουν καθοριστικό ρόλο στην προώθηση µεταρρυθµίσεων στη µαθηµατική εκπαίδευση. Μαθηµατικές γνώσεις και µεθοδολογικές και παιδαγωγικές παράµετροι που διευκολύνουν την οικοδόµησή τους, από κοινού µε την εξοικείωση των φοιτητών και φοιτητριών µε το παρόν εκπαιδευτικό σύστηµα είναι ένα βασικό ζητούµενο προκειµένου να ανταποκριθούν στις ανάγκες και τις απαιτήσεις του τυπικού αναλυτικού προγράµµατος. Η αµφισβήτηση των προσωπικών τους θεωριών για τη µαθηµατική εκπαίδευση και των αυτονόητων που δηµιουργούνται από τη χρήση του κυρίαρχου λόγου (discourse) από κοινού µε γνώσεις για νέες εκπαιδευτικές πραγµατικότητες και διαφορετικές προοπτικές της µαθηµατικής εκπαίδευσης είναι βασικές προ ποθέσεις για να είναι σε θέση ως εκπαιδευτικοί στο µέλλον να προωθήσουν αλλαγές στη σχολική τάξη. Στο περιεχόµενο του µαθήµατος αναπτύσσονται θέ- µατα σχετικά µε το τι, γιατί, πως διδάσκονται τα µαθηµατικά στο δηµοτικό σχολείο και πως αξιολογείται η µάθηση και η διδασκαλία τους. 2ο Μέρος: Ενότητα 1. Ενότητα 2. Ενότητα 3. Ενότητα 4. Ενότητα 5. Ενότητα 6. Ενότητα 7. Ενότητα 8. 3ο Μέρος: Ενότητα 1. Ενότητα 2. Ενότητα 3. Αριθµοί και αριθµητικές πράξεις Η έννοια του κλάσµατος Η έννοια του δεκαδικού αριθµού και του ποσοστού Η έννοια του λόγου και της αναλογίας Ανάπτυξη γεωµετρικών εννοιών Μετρήσεις Επίπεδα γεωµετρικής σκέψης σύµφωνα µε τους Van Hiele και Η γεωµετρία της κίνησης και των αλλαγών Συναρτήσεις και βασικές έννοιες στατιστικής Γλώσσα και µαθηµατικά και Λογοτεχνία και µαθηµατικά Φύλο και µαθηµατικά Μαθηµατικά για όλα τα παιδιά 42 Ο ΗΓΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ 2007-2008

Ι ΑΚΤΙΚΗ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ εξάµηνα Ε και ΣΤ 6 διδακτικές µονάδες Το µάθηµα έχει στόχο την προετοιµασία των µελλοντικών εκπαιδευτικών στη διδασκαλία των φυσικών επιστηµών. Μέσα από τις διαλέξεις και τα εργαστήρια στα οποία φοιτητές και φοιτήτριες θα συµµετέχουν προσπαθούν να διερευνηθούν και ως ένα βαθµό να απαντηθούν τα ακόλουθα ερωτήµατα: Γιατί να διδάξουµε φυσικές επιστήµες στο δηµοτικό σχολείο; Με τι διδακτικό υλικό να υποστηρίξουµε τη διδασκαλία των φυσικών επιστηµών; Πώς να διδάξουµε τις φυσικές επιστήµες στο δη- µοτικό σχολείο; Πώς να αξιολογήσουµε τη διδασκαλία και τη µάθηση στις φυσικές επιστήµες; ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Α-15 Α-16 ΜΕΛΕΤΗ ΦΥΣΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ εξάµηνα Γ και 6 διδακτικές µονάδες Από πλευράς γεωγραφίας εξετάζονται και εξηγούνται οι τρόποι µε τους οποίους µπορεί κανείς να χρησιµοποιήσει τις βασικές πηγές γεωγραφικών δεδοµένων (χάρτες, αεροφωτογραφίες και δορυφορικές εικόνες) για να αντλήσει γεωγραφικές πληροφορίες. Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες έχουν τη δυνατότητα να εργαστούν πάνω σε χάρτες κλίµακας 1:50000, να δουν ζεύγη αεροφωτογραφιών σε τρισδιάστατη µορφή, καθώς και δορυφορικές εικόνες από διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Ακόµη, γίνεται παρουσίαση του τρόπου κατασκευής ψηφιακών χαρτών µε τη βοήθεια Γεωγραφικών Συστηµάτων Πληροφοριών από Η/Υ και παρουσιάζονται οι σηµερινές δυνατότητες για την δη- µιουργία και χρήση χαρτών µέσω του διαδικτύου. ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στις διαλέξεις του µαθήµατος παρουσιάζονται ο σχεδιασµός και η χρήση διδακτικών υλικών και µορφών διδασκαλίας, ενώ οι φοιτητές κα οι φοιτήτριες ασκούνται στην επιλογή, τον σχεδιασµό και την χρήση των παραπάνω στα αντίστοιχα εργαστήρια. Παρουσιάζονται παραδείγµατα διδακτικού υλικού και περιπτώσεων εφαρµογής διαφόρων µορφών διδασκαλίας που αφορούν περιεχόµενο των φυσικών επιστηµών (και διδάσκεται το περιεχόµενο αυτό ως περίπτωση εφαρµογής) από τις ενότητες οι οποίες εµφανίζονται στο αναλυτικό πρόγραµµα του δηµοτικού σχολείου. Στη συνέχεια γίνεται παρουσίαση των αναλυτικών προγραµµάτων της γεωγραφίας που ισχύουν σε 32 χώρες της Ευρώπης και συγκρίνονται µε το αντίστοιχο των ΗΠΑ. Τα µαθήµατα συνεχίζονται µε µία σύντοµη αναφορά στη δηµιουργία του σύµπαντος και συµπληρώνονται µε διαλέξεις για την παλαιογεωγραφική εξέλιξη και δηµιουργία της Ευρώπης και της Ελλάδας, τη δη- µιουργία και εξέλιξη της ζωής στον πλανήτη από την παλαιότερη γνωστή µορφή µέχρι σήµερα και στη δη- µιουργία των ορυκτών και πετρωµάτων µε παράλλη- ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΗΜΟTΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ 43

ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ λη επίδειξη αριθµού ορυκτών και πετρωµάτων. Από πλευράς αστρονοµίας όσον αφορά το θεωρητικό µέρος του µαθήµατος παρουσιάζονται τα ακόλουθα θέµατα: Ιστορία και εξέλιξη της επιστήµης τηςαστρονοµίας. Η θέση µας µέσα στο σύµπαν. Ουράνια σφαίρα. Φαινόµενες κινήσεις ηλίου και αστέρων. Χρόνος και ηµερολόγια. Ουρανογραφία, αστρονοµικοί χάρτες και κατάλογο αστέρων. Η γένεση του ηλιακού συστήµατος και οι πλανήτες. ορυφόροι πλανητών κοµήτες - µετέωρα. Σελήνη και εκλείψεις. Τηλεσκόπια. Στα θέµατα που εξετάζονται περιλαµβάνονται: τα φυσικά οικοσυστήµατα και η λειτουργία τους, οι ανθρώπινες επιδράσεις σε αυτά, τα κυριότερα περιβαλλοντικά προβλήµατα και οι αιτίες τους. Γίνεται µια σύντοµη ιστορική αναφορά στη χρήση και διατήρηση φυσικών πόρων όπως τα δάση, η βιοποικιλότητα, οι υδάτινοι πόροι και το έδαφος. Αναλύονται επίσης οι σχέσεςι φυσικών πόρων και διατροφής, καθώς επίσης και οι σχέσεις µεταξύ αστικοποίησης και περιβάλλοντος. Επίσης στο εργαστηριακό µέρος του µαθήµατος οι φοιτητές και οι φοιτήτριες ασχολούνται µε τα ακόλουθα: Αναγνώριση αστερισµών και ουρανίων σωµάτων. Παρατηρήσεις ουρανίων σωµάτων (πλανητών, αστρικών σµηνών, νεφελωµάτων, γαλαξιών κ.α.). Παρατηρήσεις ήλιου. Στo πλαίσιο του µαθήµατος αυτού εξετάζονται επίσης µια σειρά από θέµατα που αφορούν τα βιολογικά συστήµατα και τη σχέση τους µε τον άνθρωπο. Μέσα από την διεπιστηµονική προσέγγιση των θεµάτων αυτών αναδεικνύεται η αλληλεξάρτηση φυσικού κοινωνικού και οικονοµικού περιβάλλοντος και καταδεικνύεται η ανάγκη της ολιστικής θεώρησης στην επίλυση των σύγχρονων περιβαλλοντικών προβληµάτων. 44 Ο ΗΓΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ 2007-2008

ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ Ε-1 Ε-2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΙΑΚΑΛΟΣ εξάµηνο Α ΣΠΥΡΟΣ ΡΑΣΗΣ εξάµηνα Α και Β Πρόκειται για µια εισαγωγή στα αντικείµενα, στις έννοιες, στις µεθόδους και στα βασικά ερωτήµατα της Παιδαγωγικής. Έχοντας στο επίκεντρο κάθε φορά ένα συγκεκριµένο πρόβληµα της εκπαιδευτικής επικαιρότητας παρουσιάζεται ο τρόπος διερεύνησης και αντι- µετώπισής του από την σκοπιά της Παιδαγωγικής. Στο πλαίσιο αυτό σκιαγραφούνται οι πιο σηµαντικές παιδαγωγικές θεωρίες και οι διαφορές τους. Τα µάθηµα περιλαµβάνει κάθε εβδοµάδα διάλεξη και εργασία σεµιναριακού χαρακτήρα. Το µάθηµα αυτό έχει ως στόχο να εξοικειώσει τους φοιτητές αι τις φοιτήτριες µε την επιστήµη της κοινωνιολογίας και τον κοινωνιολογικό τρόπο σκέψης. Συγκεκριµένα θα ασχοληθούµε µε τα εξής θέµατα : Η γένεση και ανάπτυξη της κοινωνιολογίας Η κοινωνιολογική θεώρηση, θεωρητική και ερευνητική µέθοδος Κοινωνία και πολιτισµός Κοινωνία και άτοµο Κοινωνικοί θεσµοί Κοινωνική οργάνωση Κοινωνικές τάξεις Η δοµή της πολιτικής εξουσίας Εργασία και ελεύθερος χρόνος Κοινωνικά προβλήµατα 46 Ο ΗΓΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ 2007-2008

ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ Ι ΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ Ε-4 Ε-7 ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ εξάµηνο Α Το µάθηµα απευθύνεται κυρίως στους φοιτητές και στις φοιτήτριες, που δεν έχουν προηγούµενες γνώσεις µουσικής και στοχεύει στην εξοικείωσή τους µε τη γλώσσα της µουσικής και τα βασικά θεωρητικά στοιχεία, που είναι απαραίτητα προκειµένου να είναι πιο προσιτά και κατανοητά, άλλα µαθήµατα καθαρά µουσικοπαιδαγωγικού περιεχοµένου. Επειδή η µουσική από τη φύση της είναι πράξη, παράλληλα µε την θεωρητική εξήγηση, γίνεται και πρακτική εφαρµογή των θεωρητικών στοιχείων µε παίξιµο στα µουσικά όργανα, καθώς και µε ηχηρές κινήσεις (body percussions). Παράλληλα υποδεικνύονται τρόποι διδακτικής προσέγγισης, βάσει των σύγχρονων µουσικοπαιδαγωγικών απόψεων, που στόχο έχουν την γνωριµία και εξοικείωση των παιδιών της σχολικής ηλικίας µε τη µουσική και τις µουσικές έννοιες. Από τη φύση του, το µάθηµα απαιτεί παρακολούθηση και συµµετοχή των φοιτητών και των φοιτητριών. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ Το ίδιο µάθηµα εµφανίζεται µε τον κωδικό ΦΥΛ - Γ1.3 στο ιατµηµατικό Προπτυχιακό Πρόγραµµα Σπουδών για θέµατα Φύλου και Ισότητα. ΗΜΗΤΡΑ ΚΟΓΚΙ ΟΥ εξάµηνο Γ Σκοπός του µαθήµατος είναι: η διερεύνηση της σχέσης φύλου και εκπαίδευσης, δηλαδή, πώς δοµείται και εκφράζεται το φύλο στο εκπαιδευτικό σύστηµα και η αύξηση της αυτογνωσίας, της γνώσης και των δεξιοτήτων των υποψηφίων εκπαιδευτικών και/ή των εκπαιδευτικών για το µετασχηµατισµό της εκπαίδευσης προς µη σεξιστική κατεύθυνση. Ο σχεδιασµός του µαθήµατος προ ποθέτει την ενεργητική συµµετοχή των µελών του καθώς η υιοθέτηση πρακτικών που θα προωθούν την ισότητα των φύλων στην εκπαίδευση (και στην κοινωνία) στηρίζεται, καταρχήν, στην αποδόµηση του σεξιστικού πλέγµατος αντιλήψεων, στάσεων και πρακτικών που έχουµε ατο- µικά και, στη συνέχεια, στην απόκτηση νέων δεξιοτήτων. Για την επίτευξη αυτού του στόχου θα υιοθετηθεί κατάλληλη διδακτική προσέγγιση και θα χρησιµοποιηθούν ως υλικό ασκήσεις αυτογνωσίας, αυτοβιογραφικό υλικό, εµπειρίες από το σχολείο και η σχετική βιβλιογραφία. ΕΠΙΛΕΓΟΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Θα συζητηθούν τα εξής θέµατα: Εκπαιδευτική ισότητα και ανάπτυξη των ρόλων του φύλου. ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΗΜΟTΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ 47