Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 8 Δεκεμβρίου 2016 (OR. en) 15409/16 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Με ημερομηνία: 8 Δεκεμβρίου 2016 Αποδέκτης: Αντιπροσωπίες SOC 789 GENDER 47 ANTIDISCRIM 83 MIGR 216 CONUN 221 DEVGEN 277 αριθ. προηγ. εγγρ.: 14701/16 SOC 732 GENDER 44 ANTIDISCRIM 74 MIGR 200 CONUN 205 DEVGEN 255 Θέμα: Γυναίκες και φτώχεια - Συμπεράσματα του Συμβουλίου (8 Δεκεμβρίου 2016) Διαβιβάζονται συνημμένως στις αντιπροσωπίες τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τις γυναίκες και τη φτώχεια, τα οποία ενέκρινε το Συμβούλιο Απασχόλησης, Κοινωνικής Πολιτικής, Υγείας και Καταναλωτών κατά την 3507η σύνοδό του στις 8 Δεκεμβρίου 2016. 15409/16 ΧΦ/μκ 1
Γυναίκες και φτώχεια Συμπεράσματα του Συμβουλίου 1 ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ OTI: 1. Η ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών είναι θεμελιώδης αρχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατοχυρωμένη στις Συνθήκες, και συγκαταλέγεται στους στόχους και τα καθήκοντά της, η δε συνεκτίμηση της αρχής της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών σε όλες τις ενωσιακές δραστηριότητες συνιστά ειδική αποστολή για την Ένωση. Η ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών κατοχυρώνεται επίσης στο άρθρο 23 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 2. Στην τέταρτη παγκόσμια διάσκεψη του ΟΗΕ για τις γυναίκες, που πραγματοποιήθηκε το 1995, έγινε ένα σημαντικό βήμα για την ανάδειξη της διάστασης του φύλου στο φαινόμενο της φτώχειας. Το θέμα των γυναικών και της φτώχειας επελέγη ως ο πρώτος κρίσιμος τομέας προβληματισμού της Πλατφόρμας Δράσης του Πεκίνου. Ωστόσο, ενώ έχουν παρέλθει δύο δεκαετίες, η φτώχεια εξακολουθεί να πλήττει σοβαρότερα τις γυναίκες από τους άντρες λόγω διαρθρωτικών και πολιτισμικών αιτιών που συνεχίζουν να θέτουν τις γυναίκες σε μειονεκτική θέση. 3. Η μείωση του χάσματος μεταξύ ανδρών και γυναικών σε επίπεδο μισθών, αποδοχών και συντάξεων και η καταπολέμηση, με τον τρόπο αυτό, της φτώχειας των γυναικών αποτελούν έναν από τους τομείς προτεραιότητας που έχει ορίσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στη στρατηγική της δέσμευση για την ισότητα των φύλων για την περίοδο 2016-2019. 4. Οι πολιτικές για την ισότητα των φύλων αποτελούν ουσιώδη εργαλεία για την έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη και για την αύξηση της ευημερίας, της ανταγωνιστικότητας και της απασχόλησης, καθώς και για την εξάλειψη των αποκλεισμών και την κοινωνική συνοχή. 1 Συμπεράσματα στο πλαίσιο της επισκόπησης της εφαρμογής της Πλατφόρμας Δράσης του Πεκίνου, με ιδιαίτερη αναφορά στον κρίσιμο τομέα προβληματισμού «Α: Γυναίκες και φτώχεια» 15409/16 ΧΦ/μκ 2
5. Στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», η ΕΕ δεσμεύτηκε να μειώσει κατά 20 εκατομμύρια μέχρι το 2020 τον αριθμό των ανθρώπων που κινδυνεύουν από τη φτώχεια ή τον κοινωνικό αποκλεισμό. Η πρόοδος που σημειώνεται προς την επίτευξη του στόχου αυτού παρακολουθείται ετησίως μέσω της διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Στο πλαίσιο αυτό, έχουν προσδιοριστεί προτεραιότητες πολιτικής που μπορούν να συνεισφέρουν στην αντιμετώπιση της φτώχειας και έχουν διατυπωθεί ειδικές ανά χώρα συστάσεις προς τα κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες προκλήσεις στον εν λόγω τομέα. 6. Η φτώχεια αποτελεί σύνθετο και πολυδιάστατο φαινόμενο που δεν μπορεί να εξηγηθεί μόνο με οικονομικούς όρους. Για παράδειγμα, οι διακρίσεις μπορούν να αποτελούν αιτία της φτώχειας. Αντιστρόφως, η φτώχεια μπορεί επίσης να οδηγεί σε διακρίσεις καθώς και σε κοινωνικό αποκλεισμό, έλλειψη συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων και έλλειψη ευκαιριών στη δημόσια, κοινωνική, πολιτιστική και πολιτική ζωή. 7. Οι γυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας από τους άνδρες. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις γυναίκες που αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο ευπάθειας - όπως, για παράδειγμα, οι μακροχρόνια άνεργες και οικονομικά μη ενεργές γυναίκες, οι γυναίκες σε μονογονεϊκά νοικοκυριά, οι γυναίκες με μεταναστευτικές καταβολές 2, οι γυναίκες που ανήκουν σε περιθωριοποιημένες ομάδες ή εθνοτικές ή θρησκευτικές μειονότητες, οι ηλικιωμένες γυναίκες που ζουν μόνες, οι γυναίκες με αναπηρίες και οι άστεγες γυναίκες. Η σχέση φύλου και φτώχειας είναι περίπλοκη και δεν μπορεί να γίνει πλήρως κατανοητή απλώς και μόνο με τη μέτρηση των διαφόρων διαστάσεων του χάσματος μεταξύ των φύλων. 8. Το χάσμα μεταξύ των φύλων στο επίπεδο της φτώχειας αρχίζει να αυξάνεται στην ηλικία των 55-64 ετών και είναι μεγαλύτερο στην ηλικιακή ομάδα των 75 ετών και άνω. Αυτό οφείλεται κυρίως στη χαμηλότερη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, στις διακοπές της σταδιοδρομίας που συνδέονται με την άνιση κατανομή των ευθυνών μεταξύ ανδρών και γυναικών όσον αφορά τη φροντίδα παιδιών και άλλων εξαρτώμενων ατόμων, στις χαμηλότερες αποδοχές, στα υψηλότερα ποσοστά μερικής απασχόλησης αλλά και απασχόλησης σε χαμηλά αμειβόμενες και χαμηλής ποιότητας εργασίες, καθώς και στη μικρότερη διάρκεια της σταδιοδρομίας. Ο αρνητικός αντίκτυπος που έχουν τα χαμηλότερα εισοδήματα στο βιοτικό επίπεδο των ηλικιωμένων γυναικών επιτείνεται από το υψηλό ποσοστό των ηλικιωμένων γυναικών που ζουν μόνες, γεγονός που σχετίζεται με το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής τους. Επιπλέον, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι διαφορές όσον αφορά την ηλικία συνταξιοδότησης οδηγούν σε χαμηλότερα συνταξιοδοτικά δικαιώματα. 2 Στο παρόν έγγραφο οι μεταναστευτικές καταβολές ορίζονται με κριτήριο τη χώρα γέννησης: τα άτομα με μεταναστευτικές καταβολές χωρίζονται σε γεννημένα στην ημεδαπή και γεννημένα στην αλλοδαπή, με τα τελευταία να υποδιαιρούνται σε γεννημένα εντός ΕΕ και γεννημένα εκτός ΕΕ. Ως χώρα γέννησης νοείται η χώρα στην οποία διέμενε η μητέρα του προσώπου τη στιγμή της γέννησής του. 15409/16 ΧΦ/μκ 3
9. Τα παρόντα συμπεράσματα βασίζονται σε προηγούμενες εργασίες και πολιτικές δεσμεύσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, συμπεριλαμβανομένης της ολοκληρωμένης προσέγγισης για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, καθώς και στις εργασίες της Επιτροπής και άλλων ενδιαφερόμενων φορέων στον τομέα αυτό, συμπεριλαμβανομένων των εγγράφων που παρατίθενται στο παράρτημα ΙΙ. ΣΗΜΕΙΩΝΟΝΤΑΣ ΜΕ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗ: 10. Την έκθεση για την επισκόπηση της εφαρμογής της Πλατφόρμας του Δράσης του Πεκίνου στα κράτη μέλη της ΕΕ με τίτλο «Poverty, gender and intersecting inequalities in the EU» (Φτώχεια, φύλο και διασταυρούμενες ανισότητες στην ΕΕ) 3, που εκπόνησε το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE) κατόπιν αιτήματος της Σλοβακικής Προεδρίας και στην οποία αναλύεται η διάσταση του φύλου στο φαινόμενο της φτώχειας στην ΕΕ, με ιδιαίτερη έμφαση στην κατάσταση των γυναικών που αντιμετωπίζουν διασταυρούμενες ανισότητες, ιδίως σε σχέση με τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό. ΣΗΜΕΙΩΝΟΝΤΑΣ ΟΤΙ: 11. Η έκθεση του EIGE δείχνει ότι οι γυναίκες σε ολόκληρη την ΕΕ διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού από τους άνδρες, κυρίως λόγω των ανισοτήτων μεταξύ των φύλων στην αγορά εργασίας και ιδίως του χαμηλότερου μέσου ποσοστού απασχόλησης των γυναικών. Επιπλέον, σε σύγκριση με τους άνδρες, οι γυναίκες είναι τέσσερις φορές πιθανότερο να εργάζονται σε θέσεις μερικής απασχόλησης ή με συμβάσεις προσωρινής απασχόλησης. Επιπροσθέτως, το ποσοστό των γυναικών σε ηλικία εργασίας που είναι οικονομικά μη ενεργές είναι σχεδόν διπλάσιο από αυτό των ανδρών. Το ένα πέμπτο των γυναικών που ζουν σε συνθήκες φτώχειας δεν είναι ενεργές στην αγορά εργασίας λόγω ευθυνών φροντίδας και οικιακών υποχρεώσεων. Το γεγονός αυτό ενδέχεται να μαρτυρά την έλλειψη οικονομικά προσιτών δομών φροντίδας παιδιών και υπηρεσιών φροντίδας άλλων εξαρτώμενων ατόμων, καθώς και την απουσία άλλων μέτρων για τη διευκόλυνση του συνδυασμού της επαγγελματικής, της οικογενειακής και της ιδιωτικής ζωής. 3 Βλ. 14295/16 ADD 1. 15409/16 ΧΦ/μκ 4
12. Η έκθεση δείχνει ότι οι συνθήκες διαβίωσης καθώς και το επίπεδο της φτώχειας και οι πορείες προς και από αυτήν διαφέρουν στα διάφορα στάδια της ζωής. Οι ενήλικες γυναίκες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού από τους άνδρες σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Στα περισσότερα κράτη μέλη, ο κίνδυνος της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού μειώνεται με την ηλικία τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες, ενώ οι διαφορές μεταξύ των φύλων αυξάνονται στις ομάδες μεγαλύτερης ηλικίας. Κατά συνέπεια, ο κίνδυνος της φτώχειας είναι υψηλότερος για τις νέες και τους νέους και χαμηλότερος για τους και τις συνταξιούχους. Ωστόσο, ενώ η φτώχεια μειώνεται με την ηλικία στην περίπτωση των ανδρών, ο κίνδυνος της φτώχειας για τις γυναίκες αρχίζει να αυξάνεται πριν από τη συνταξιοδότηση. 13. Η ανάλυση δείχνει επίσης τον άμεσο αντίκτυπο που έχει η δομή του νοικοκυριού στον κίνδυνο της φτώχειας. Μολονότι η κατάσταση ποικίλλει σημαντικά ανά την ΕΕ, τα νοικοκυριά των μόνων γονέων, των ζευγαριών με τρία ή περισσότερα τέκνα, των μόνων ηλικιωμένων γυναικών και των νέων διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας και δυσπραγίας σε όλα σχεδόν τα κράτη μέλη. Επιπλέον, οι μόνες μητέρες βρίσκονται σε σημαντικά μειονεκτικότερη θέση σε σύγκριση με τους μόνους πατέρες. Σχεδόν οι μισές από τις μόνες μητέρες και το ένα τρίτο από τους μόνους πατέρες διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Ταυτόχρονα, οι μονογονεϊκές οικογένειες με επικεφαλής γυναίκες έχουν επίσης διπλάσιες πιθανότητες υλικής στέρησης (20% έναντι 9%) ή αδυναμίας να αντιμετωπίσουν απρόβλεπτα έξοδα. 14. Τα άτομα με αναπηρίες αντιμετωπίζουν επίσης υψηλότερο κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Το 2014 διέτρεχαν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού το 39% των γυναικών με αναπηρίες και το 37% των ανδρών με αναπηρίες, καθώς και οι μισοί σχεδόν από όλους τους υπηκόους χωρών εκτός ΕΕ. 15. Το ποσοστό των γυναικών με μεταναστευτικές καταβολές που είναι οικονομικά μη ενεργές είναι υψηλό: το 2014 ήταν μη ενεργές το 39% από αυτές, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από αυτό των ανδρών με μεταναστευτικές καταβολές (20%). Αυτός είναι ένας από τους λόγους που οι γυναίκες με μεταναστευτικές καταβολές αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. 15409/16 ΧΦ/μκ 5
16. Μεταξύ των ειδικών ευάλωτων ομάδων, η μειονότητα των Ρομά αντιμετωπίζει, σε πολλά κράτη μέλη, ιδιαίτερα σοβαρές δυσχέρειες και προκλήσεις όσον αφορά την ένταξη. Τα κράτη μέλη εργάζονται για την αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού εφαρμόζοντας τις εθνικές τους στρατηγικές για την ένταξη των Ρομά ή ολοκληρωμένες δέσμες μέτρων πολιτικής στο πλαίσιο των γενικότερων μέτρων τους υπέρ της κοινωνικής ένταξης. Περίπου έξι εκατομμύρια πολίτες της ΕΕ είναι Ρομά, αριθμός που τους καθιστά τη μεγαλύτερη εθνοτική μειονότητα στην Ένωση. Εννέα στους δέκα άνδρες και γυναίκες Ρομά ζουν σε συνθήκες φτώχειας. Επιπλέον, επειδή οι γυναίκες Ρομά ασχολούνται κατά κύριο λόγο με τα οικιακά, είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες στις δυσμενείς επιπτώσεις των συνθηκών υλικής στέρησης στις οποίες ζουν πολλοί Ρομά. 17. Ο αριθμός των άστεγων γυναικών αυξάνεται. Οι άστεγες γυναίκες βρίσκονται εκτεθειμένες στη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό και έχουν πολύ λιγότερες οικονομικές ευκαιρίες. Τα ποσοστά απασχόλησης των άστεγων γυναικών είναι εξαιρετικά χαμηλά και πολλές από τις γυναίκες αυτές απασχολούνται σε ευκαιριακές ή προσωρινές μόνο θέσεις εργασίας. Οι ευκαιρίες τους να βρουν εργασία περιορίζονται από την απουσία ασφαλούς στέγης και την έκθεσή τους σε κινδύνους υγείας καθώς και στη βία και την εκμετάλλευση. 18. Η έκθεση του EIGE βασίζεται στους τρεις υφιστάμενους δείκτες που ενέκρινε το Συμβούλιο το 2007. Οι εν λόγω δείκτες επικεντρώνονται στο ποσοστό κινδύνου φτώχειας κατά ηλικία και φύλο, στο ποσοστό κινδύνου φτώχειας κατά είδος νοικοκυριού και φύλο, συμπεριλαμβανομένου του κινδύνου φτώχειας των μόνων γονέων με εξαρτώμενα τέκνα, καθώς και στον μη ενεργό πληθυσμό κατά ηλικία και φύλο. Με βάση την ανάλυσή του για την πρόοδο που σημειώθηκε το διάστημα 2007-2014 όσον αφορά τη μείωση της φτώχειας των γυναικών και των ανδρών γενικά, καθώς και όσων ανήκουν σε ειδικές ομάδες κινδύνου, το EIGE πρότεινε δύο πρόσθετους δείκτες, οι οποίοι αφορούν το ποσοστό κινδύνου φτώχειας κατά φύλο και μεταναστευτικές μεταβολές και το ποσοστό των γυναικών και των ανδρών που είναι οικονομικά μη ενεργοί κατά ηλικία και μεταναστευτικές καταβολές. ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ 19. ΛΑΜΒΑΝΕΙ ΥΠΟ ΣΗΜΕΙΩΣΗ τους ακόλουθους δύο νέους δείκτες που ανέπτυξε το EIGE για τη μέτρηση της φτώχειας των γυναικών και των ανδρών: Δείκτης 4: Ποσοστό κινδύνου φτώχειας κατά φύλο και μεταναστευτικές καταβολές (άτομα ηλικίας 18 ετών και άνω). Δείκτης 5: Ποσοστό γυναικών και ανδρών που είναι μη ενεργοί κατά ηλικία και μεταναστευτικές καταβολές. 15409/16 ΧΦ/μκ 6
ΚΑΛΕΙ ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ, σύμφωνα με τις αντίστοιχες αρμοδιότητές τους: 20. Να εντείνουν τις προσπάθειες που καταβάλλονται ώστε η διάσταση του φύλου στο φαινόμενο της φτώχειας να λαμβάνεται υπόψη σε όλες τις πολιτικές και τα μέτρα για τη μείωση της φτώχειας και στις στρατηγικές τους υπέρ της κοινωνικής ένταξης, συμπεριλαμβανομένου του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, μέσω της συνεκτίμησης της διάστασης του φύλου κατά την προετοιμασία, την εφαρμογή και την παρακολούθηση των πολιτικών, καθώς και κατά την αξιολόγηση των επιπτώσεών τους στις γυναίκες και τους άνδρες. Η διάσταση του φύλου πρέπει επίσης να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος όλων των μελλοντικών πρωτοβουλιών της ΕΕ στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής. 21. Να λάβουν μέτρα με στόχο την εξάλειψη των στερεοτύπων για τα φύλα και την ανατροπή των στερεότυπων ιδεών σχετικά με τους παραδοσιακούς ρόλους των φύλων, μεταξύ άλλων προκειμένου να καταπολεμηθεί ο διαχωρισμός στην εκπαίδευση και την απασχόληση και να προωθηθεί μια πιο ίση κατανομή των ευθυνών φροντίδας μεταξύ των ανδρών και των γυναικών. 22. Να αποτρέπουν και να καταπολεμούν τη φτώχεια, διασφαλίζοντας την πρόσβαση όλων σε διά βίου εκπαίδευση, κατάρτιση και επαγγελματική επιμόρφωση υψηλής ποιότητας και χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς, και ενθαρρύνοντας τα κορίτσια και τα αγόρια/τις γυναίκες και τους άνδρες να επιλέγουν εκπαιδευτικά πεδία και επαγγέλματα ελεύθερα, όχι βάσει των στερεοτύπων για τα φύλα, αλλά σύμφωνα με τις ικανότητες και τις δεξιότητές τους, ιδίως δε προωθώντας την πρόσβαση των γυναικών και των κοριτσιών σε εκπαιδευτικά πεδία και επαγγέλματα σε τομείς όπως οι θετικές επιστήμες, η τεχνολογία, η μηχανική και τα μαθηματικά. 23. Να προωθούν την ισότητα των φύλων στην απασχόληση, ιδίως για τα άτομα που αντιμετωπίζουν διασταυρούμενες ανισότητες, με σκοπό την επίτευξη ίσης οικονομικής ανεξαρτησίας για τις γυναίκες και τους άνδρες. Η περιορισμένη οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών καθ όλη τη διάρκεια της ζωής τους οδηγεί σε συνταξιοδοτικό χάσμα μεταξύ των φύλων και συνεπάγεται υψηλότερο κίνδυνο φτώχειας. Κατά συνέπεια, οι πολιτικές κατά της φτώχειας και τα μέτρα για την πρόληψη του συνταξιοδοτικού χάσματος μεταξύ των δύο φύλων θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να επικεντρώνονται στην ανισότητα όσον αφορά τη σταδιοδρομία, τη συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό 4 και τις απολαβές, περιλαμβανομένου του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των φύλων, στη διευκόλυνση της πρόσβασης στα συνταξιοδοτικά δικαιώματα, καθώς και στη βελτίωση της ποιότητας και της σταθερότητας των θέσεων εργασίας. Αυτές οι πολιτικές θα πρέπει επίσης να υποστηρίζουν στοχευμένα μέτρα με σκοπό να μπορούν να επανεντάσσονται στην αγορά εργασίας τα άτομα των οποίων η σταδιοδρομία διακόπτεται προσωρινά λόγω ευθυνών φροντίδας. Θα πρέπει επίσης να βελτιωθούν μέσω μέτρων κοινωνικής ένταξης οι ευκαιρίες απασχόλησης όσων διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. 4 Ο όρος αυτός αναφέρεται, μεταξύ άλλων, στον αριθμό ωρών εργασίας ανά εβδομάδα. 15409/16 ΧΦ/μκ 7
24. Να εγκρίνουν ειδικά μέτρα για την καλύτερη εξισορρόπηση της επαγγελματικής και της ιδιωτικής ζωής τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών. Τα μέτρα για την εξισορρόπηση της επαγγελματικής και της ιδιωτικής ζωής διαδραματίζουν εξέχοντα ρόλο στην προώθηση και τη στήριξη της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Η εξισορρόπηση της επαγγελματικής και της ιδιωτικής ζωής θα πρέπει να υποστηρίζεται μέσω συνδυασμού διαφόρων μέτρων, όπως της παροχής προσβάσιμων και οικονομικά προσιτών ποιοτικών υπηρεσιών φροντίδας, της χορήγησης αδειών με ή χωρίς αποδοχές για την παροχή φροντίδας και της προσφοράς ευέλικτων εργασιακών ρυθμίσεων στις γυναίκες και τους άνδρες, ιδίως όσες και όσους φροντίζουν παιδιά και άλλους εξαρτώμενους συγγενείς, όπως γονείς, παππούδες και γιαγιάδες. Οι κοινωνικοί εταίροι μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στον σχεδιασμό και την εφαρμογή αυτών των μέτρων. Πρέπει να καταστεί δυνατή η ισοκατανομή των ευθυνών φροντίδας και των οικιακών υποχρεώσεων. Προς την κατεύθυνση αυτή θα μπορούσε να συμβάλει η παροχή κινήτρων στους πατέρες ώστε να λαμβάνουν γονική άδεια και να χρησιμοποιούν ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας. Είναι επίσης ανάγκη να προωθούνται οργανωτικές και εργασιακές νοοτροπίες που να συμβάλλουν στην ικανοποίηση των αναγκών των γυναικών και των ανδρών όσον αφορά την εξισορρόπηση της επαγγελματικής και της ιδιωτικής ζωής. Ειδικότερα, θα πρέπει να εφαρμοστούν όλα τα σχετικά μέτρα που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων της Βαρκελώνης όσον αφορά τις δομές φροντίδας παιδιών, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που επιβεβαιώθηκαν στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». 25. Να διασφαλίζουν επαρκή και ολοκληρωμένη κοινωνική προστασία για την πρόληψη και την καταπολέμηση της φτώχειας των γυναικών, μεταξύ άλλων και στην τρίτη ηλικία. Οι πολιτικές στον τομέα αυτόν θα πρέπει να είναι οριζόντιες καθ όλη τη διάρκεια του ανθρώπινου βίου και να συνδυάζουν επαρκή εισοδηματική στήριξη και υπηρεσίες βοήθειας που στηρίζουν τη συμμετοχή στην κοινωνική ζωή και στην αγορά εργασίας. Πρέπει επίσης να εξασφαλίζεται η κοινωνική προστασία των γυναικών που απασχολούνται σε άτυπες μορφές εργασίας, όπως η μερική απασχόληση και οι προσωρινές θέσεις εργασίας, όπου το ποσοστό των γυναικών είναι δυσανάλογα υψηλό, εν μέρει εξαιτίας των ευθυνών φροντίδας. Τα συνταξιοδοτικά συστήματα, συμπεριλαμβανόμενης της ηλικίας συνταξιοδότησης, πρέπει να σχεδιάζονται κατά τρόπο που να επιτρέπει στους άνδρες και τις γυναίκες να αποκτούν επαρκή συνταξιοδοτικά δικαιώματα πριν από τη συνταξιοδότησή τους και θα πρέπει επίσης να εξασφαλίζουν κατάλληλη αντιστάθμιση για όσα άτομα χρειάστηκε να διακόψουν τη σταδιοδρομία τους λόγω ευθυνών φροντίδας. Τέλος, τα συστήματα κοινωνικής προστασίας θα πρέπει να προσαρμοστούν σε νέες προκλήσεις όπως η γήρανση του πληθυσμού, οι μεταβαλλόμενες οικογενειακές δομές, οι νέες μεταναστευτικές ροές, η αυξημένη ζήτηση οικονομικά προσιτών επιλογών στέγασης και η διαφοροποίηση των μορφών και των όρων απασχόλησης. 15409/16 ΧΦ/μκ 8
26. Να εντείνουν τις δράσεις για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και την πάταξη της εμπορίας ανθρώπων. Οι συνδυασμένες επιπτώσεις της οικονομικής εξάρτησης, της φτώχειας και της βίας θέτουν φραγμούς στην ισότητα των γυναικών και στην πλήρη συμμετοχή τους στην κοινωνία. Στις δράσεις τους, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν ιδιαίτερα υπόψη την κατάσταση των γυναικών οι οποίες αντιμετωπίζουν συστημικούς φραγμούς που επιτείνουν τη θυματοποίησή τους - όπως, για παράδειγμα, τα στερεότυπα, οι εθνοτικές, φυλετικές ή λοιπές διακρίσεις, η αναπηρία, η κοινωνική απομόνωση, η περιθωριοποίηση και η περιορισμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες, ασφαλή καταφύγια και στέγαση. 27. Να προωθούν συνέργειες μεταξύ των στρατηγικών κατά της φτώχειας και άλλων οικονομικών και κοινωνικών πολιτικών, όπως αυτών για την απασχόληση, τη φορολογία, την οικογένεια, την υγειονομική περίθαλψη, τη φροντίδα των ηλικιωμένων και τη στέγαση. Η πολυδιάστατη πραγματικότητα της φτώχειας απαιτεί συμπληρωματικότητα μεταξύ των διαφόρων πολιτικών. 28. Να διασφαλίσουν τη συστηματική συνεκτίμηση της διάστασης του φύλου κατά την εφαρμογή και την παρακολούθηση του ευρωπαϊκού προγράμματος δράσης για τη μετανάστευση, μέσω ειδικών μέτρων για τις δύσκολες καταστάσεις που αντιμετωπίζουν ενίοτε οι ενήλικες και οι ανήλικες μετανάστριες, πρόσφυγες και αιτούσες άσυλο πριν και μετά την άφιξή τους και κατά την ένταξή τους στα κράτη μέλη της ΕΕ. 29. Να ενσωματώνουν θετικές δράσεις και στοχευμένα μέτρα στις πολιτικές τους για την καταπολέμηση της φτώχειας και την κοινωνική συνοχή υπέρ των ομάδων των γυναικών που ζουν σε συνθήκες φτώχειας, διατρέχουν κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού και υφίστανται πολλαπλές διασταυρούμενες ανισότητες ή διακρίσεις, όπως οι μόνοι γονείς, οι Ρομά, οι μετανάστριες, οι γυναίκες με αναπηρίες, οι νέες και ηλικιωμένες γυναίκες, οι γυναίκες που βρίσκονται εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης και κατάρτισης και οι άστεγες γυναίκες. Είναι απαραίτητο να εφαρμόζονται για τις πλέον μειονεκτούσες κοινωνικές ομάδες στοχευμένα μέτρα που να ανταποκρίνονται στις ειδικές ανάγκες τους. Η συλλογή δεδομένων, κατανεμημένων κατά φύλο και ηλικία, πρέπει να αναπροσαρμοστεί υπό το πρίσμα των εξελισσόμενων προκλήσεων, όπως η ραγδαία αύξηση του αριθμού των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο. 30. Να λαμβάνουν υπόψη τη διάσταση του φύλου στο φαινόμενο της φτώχειας κατά τη χρήση των ευρωπαϊκών ταμείων, συμπεριλαμβανομένων των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων, ιδίως του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, του Ταμείου Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης. Να μεριμνούν για αμοιβαίες συνέργειες μεταξύ των ταμείων αυτών και για τον συντονισμό τους στο πλαίσιο των δράσεών τους για την αντιμετώπιση της φτώχειας των γυναικών. 15409/16 ΧΦ/μκ 9
31. Να ενισχύσουν την προοπτική της ισότητας των φύλων στη μέτρηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, μεταξύ άλλων συνεχίζοντας να παρακολουθούν τον κρίσιμο τομέα προβληματισμού «Γυναίκες και φτώχεια», όπως προσδιορίζεται στην Πλατφόρμα Δράσης του Πεκίνου, χρησιμοποιώντας τους δείκτες που αναφέρονται στο παράρτημα Ι και αξιοποιώντας πλήρως το έργο του EIGE και της Eurostat. 32. Να στηρίξουν την παρακολούθηση της ισότητας των φύλων και της χειραφέτησης των γυναικών και των κοριτσιών στα κράτη μέλη καθώς και πέραν της ΕΕ καθ όλη τη διάρκεια της εφαρμογής της Ατζέντας των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη με ορίζοντα το 2030, ιδίως συμβάλλοντας στις εμπεριστατωμένες επισκοπήσεις του ΣΒΑ αριθ. 5 μέσω της ετήσιας έκθεσης για την ισότητα μεταξύ των γυναικών και των ανδρών και συμμετέχοντας στις ετήσιες θεματικές επισκοπήσεις και στη διαδικασία εμπεριστατωμένης επισκόπησης, χρησιμοποιώντας ιδίως υφιστάμενα δεδομένα βασιζόμενα στους δείκτες που έχουν αναπτυχθεί κατά την επισκόπηση της εφαρμογής του Πλατφόρμας Δράσης του Πεκίνου. 33. Να βελτιώσουν την ουσιαστική εφαρμογή των οδηγιών για την ίση μεταχείριση με σκοπό να διασφαλιστούν η άρση των αποκλεισμών στην ευρωπαϊκή κοινωνία και η ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών σε όλους τους τομείς που καλύπτονται από τις οδηγίες. ΚΑΛΕΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ: 34. Να συνεχίσει να προωθεί την ίση οικονομική ανεξαρτησία γυναικών και ανδρών, καθώς και τις λοιπές προτεραιότητες που προσδιορίζονται στο έγγραφό της με τίτλο «Strategic engagement for gender equality 2016-2019» (Στρατηγική δέσμευση για την ισότητα των φύλων για την περίοδο 2016-2019), και να αναβαθμίσει το συγκεκριμένο έγγραφο σε ανακοίνωση, σύμφωνα με τη στρατηγική για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών 2010-2015, επιβεβαιώνοντας, με τον τρόπο αυτόν, την προσήλωση της Επιτροπής στην προώθηση της ισότητας γυναικών και ανδρών και ενισχύοντας την προβολή της ισότητας των φύλων και την ευαισθητοποίηση για το εν λόγω θέμα σε όλους τους τομείς πολιτικής. 35. Να συνεχίσει να συγκαταλέγει την πρόληψη και την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού στις βασικές της προτεραιότητες και να βοηθά τα κράτη μέλη να συνεκτιμούν τη διάσταση του φύλου κατά την επιδίωξη των εθνικών τους στόχων για τη μείωση της φτώχειας. Να λαμβάνει υπόψη την κατάσταση των γυναικών που ζουν σε συνθήκες φτώχειας στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και, κατά περίπτωση, σε όλες τις μελλοντικές πρωτοβουλίες της ΕΕ στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής, συμπεριλαμβανομένου του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων που εξαγγέλθηκε στο πρόγραμμα εργασιών της Επιτροπής για το 2017. 15409/16 ΧΦ/μκ 10
36. Για την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας, να προχωρήσει στην υλοποίηση της πρωτοβουλίας για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της εξισορρόπησης της επαγγελματικής και της ιδιωτικής ζωής τις οποίες βιώνουν οι εργαζόμενες οικογένειες, όπως εξαγγέλθηκε στο πρόγραμμα εργασιών της Επιτροπής για το 2017. 37. Να συνεχίσει να παρακολουθεί την κατάσταση στον τομέα της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη και την Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας, και να βελτιώσει τα διαθέσιμα δεδομένα σχετικά με τις πτυχές της ισότητας των φύλων και τη σχέση της με άλλους παράγοντες. 38. Να εξακολουθήσει να προωθεί την ισότητα των φύλων και τη χειραφέτηση των κοριτσιών και των γυναικών στις εξωτερικές πολιτικές μέσω της εφαρμογής των προσανατολισμένων στα αποτελέσματα μέτρων που προβλέπονται στο σχέδιο δράσης για την ισότητα των φύλων 2016-2020: ισότητα των φύλων και χειραφέτηση των γυναικών στις εξωτερικές σχέσεις. 15409/16 ΧΦ/μκ 11
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I Κατάλογος δεικτών Υφιστάμενοι δείκτες: 5 Δείκτης 1: Ποσοστό κινδύνου φτώχειας κατά ηλικία και φύλο Δείκτης 2: Ποσοστό κινδύνου φτώχειας κατά είδος νοικοκυριού και φύλο, συμπεριλαμβανομένου του ποσοστού κινδύνου φτώχειας των μόνων γονέων με εξαρτώμενα τέκνα Δείκτης 3: Μη ενεργός πληθυσμός κατά ηλικία και φύλο α) Ποσοστό γυναικών και ανδρών που είναι μη ενεργοί κατά ηλικία β) Ποσοστό μη ενεργών γυναικών και ανδρών που δεν αναζητούν εργασία για λόγους οικογενειακής μέριμνας Προτεινόμενοι νέοι δείκτες: Δείκτης 4: Τίτλος: Ποσοστό κινδύνου φτώχειας κατά φύλο και μεταναστευτικές καταβολές (άτομα ηλικίας 18 ετών και άνω) Έννοια: το ποσοστό κινδύνου φτώχειας είναι το ποσοστό των ανθρώπων με ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα (μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις) χαμηλότερο από το όριο του κινδύνου φτώχειας, το οποίο έχει οριστεί στο 60 % του εθνικού διάμεσου ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος μετά τις μεταβιβάσεις. Ο δείκτης αυτός δεν μετρά τον πλούτο ή τη φτώχεια αλλά το σχετικό επίπεδο εισοδήματος σε σύγκριση με άλλους κατοίκους κάθε χώρας, το οποίο δεν δηλώνει κατ ανάγκη χαμηλό βιοτικό επίπεδο. 5 Βλ. έγγρ. 13947/07. 15409/16 ΧΦ/μκ 12 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I
Λόγω της διαθεσιμότητας δεδομένων στο επίπεδο των κρατών μελών, λαμβάνεται υπόψη μόνο ο ενήλικος πληθυσμός (18 ετών και άνω) και τα δεδομένα δεν παρουσιάζονται κατά μικρότερες ηλικιακές ομάδες, ακόμη και αν η εμπειρία της φτώχειας είναι άλλη για τους νεότερους και άλλη για τους ηλικιωμένους. Πηγή δεδομένων: Ο υπολογισμός του δείκτη βασίζεται στις στατιστικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το εισόδημα και τις συνθήκες διαβίωσης (EU-SILC) (http://ec.europa.eu/eurostat/web/incomeand-living-conditions/overview). Δημοσίευση: Τα δεδομένα είναι διαθέσιμα στην επιγραμμική βάση δεδομένων της Eurostat: ilc_li32: Ποσοστό κινδύνου φτώχειας κατά ευρεία ομάδα χώρας γέννησης (πληθυσμός ηλικίας 18 ετών και άνω). Δείκτης 5: Τίτλος: Ποσοστό γυναικών και ανδρών που είναι μη ενεργοί κατά ηλικία και μεταναστευτικές καταβολές Έννοια: Τα άτομα ηλικίας 15 ετών και άνω είναι οικονομικά μη ενεργά εάν δεν συμμετέχουν στο εργατικό δυναμικό πρόκειται για άτομα που ούτε απασχολούνται ούτε είναι άνεργα. Ο μη ενεργός πληθυσμός μπορεί να περιλαμβάνει μαθητές, σπουδαστές, συνταξιούχους και άτομα που ασχολούνται με τα οικιακά, υπό την προϋπόθεση ότι ούτε εργάζονται, ούτε είναι διαθέσιμα για να εργαστούν ούτε αναζητούν εργασία. Πηγή δεδομένων: Ο υπολογισμός του δείκτη βασίζεται στην έρευνα εργατικού δυναμικού (ΕΕΔ) (http://ec.europa.eu/eurostat/web/lfs/overview) Δημοσίευση: Τα δεδομένα είναι διαθέσιμα στην επιγραμμική βάση δεδομένων της Eurostat: lfsa_argacob: «Ποσοστά δραστηριότητας κατά φύλο, ηλικία και χώρα γέννησης (%)». 15409/16 ΧΦ/μκ 13 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ Έγγραφα αναφοράς 1. Νομοθεσία της ΕΕ: - Οδηγία 79/7/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 19ης Δεκεμβρίου 1978, περί της προοδευτικής εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχειρίσεως μεταξύ ανδρών και γυναικών σε θέματα κοινωνικής ασφαλίσεως (ΕΕ L 6 της 10.1.1979, σ. 24-25) - Οδηγία 92/85/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 19ης Οκτωβρίου 1992, σχετικά με την εφαρμογή μέτρων που αποβλέπουν στη βελτίωση της υγείας και της ασφάλειας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων (EE L 348 της 28.11.1992, σ. 1) - Οδηγία 2000/43/ΕΚ του Συμβουλίου, της 29ης Ιουνίου 2000, περί εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης προσώπων ασχέτως φυλετικής ή εθνοτικής τους καταγωγής (ΕΕ L 180 της 19.7.2000, σ. 22) - Οδηγία 2000/78/ΕΚ του Συμβουλίου, της 27ης Νοεμβρίου 2000, για τη διαμόρφωση γενικού πλαισίου για την ίση μεταχείριση στην απασχόληση και την εργασία (ΕΕ L 303 της 2.12.2000, σ. 16) - Οδηγία 2004/113/ΕΚ, της 13ης Δεκεμβρίου 2004, για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών στην πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και την παροχή αυτών (ΕΕ L 373 της 21.12.2004, σ. 37) - Οδηγία 2006/54/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουλίου 2006, για την εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης (αναδιατύπωση) (ΕΕ L 204 της 26.7.2006, σ. 23) - Οδηγία 2010/41/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Ιουλίου 2010, για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών που ασκούν αυτοτελή επαγγελματική δραστηριότητα και για την κατάργηση της οδηγίας 86/613/ΕΟΚ του Συμβουλίου (ΕΕ L 180 της 15.7.2010, σ.1) 2. Συμβούλιο: Όλα συμπεράσματα που έχει εγκρίνει το Συμβούλιο σχετικά με την επισκόπηση της Πλατφόρμας Δράσης του Πεκίνου 6 και ειδικότερα όσα παρατίθενται κατωτέρω: Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την επισκόπηση της εφαρμογής του Προγράμματος Δράσης του Πεκίνου από τα κράτη μέλη και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. 6 http://ec.europa.eu/justice/gender-equality/tools/statistics-indicators/platform-action/index_en.htm 15409/16 ΧΦ/μκ 14 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ
Δείκτες σχετικά με τις Γυναίκες και τη Φτώχεια (13947/07). Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την επισκόπηση της εφαρμογής του Προγράμματος Δράσης του Πεκίνου από τα κράτη μέλη και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ - Γυναίκες και οικονομία: Συμβιβασμός της εργασίας με την οικογενειακή ζωή (17474/08). Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την ενίσχυση της δέσμευσης και κλιμάκωση της δράσης για τη μείωση του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των φύλων και επανεξέταση της εφαρμογής του Προγράμματος δράσης του Πεκίνου (18121/10). Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την επισκόπηση της εφαρμογής της πλατφόρμας δράσης του Πεκίνου - Γυναίκες και Οικονομία: Συμφιλίωση της εργασίας με την οικογενειακή ζωή ως προϋπόθεση της ίσης συμμετοχής στην αγορά εργασίας (17816/11). Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τις γυναίκες και την οικονομία: Οικονομική ανεξαρτησία από την άποψη της μερικής απασχόλησης και της αυτοαπασχόλησης (11050/14). Συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 7ης Μαρτίου 2011, σχετικά με το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για την Ισότητα των Φύλων (2011-2020) (ΕΕ C 155 της 25.5.2011, σ. 10). Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, 7 Μαρτίου 2011 (6917/11). Συμπεράσματα του Συμβουλίου με θέμα «Ισότητα εισοδηματικών ευκαιριών ανδρών και γυναικών: Μείωση της συνταξιοδοτικής ανισότητας των φύλων», 18 Ιουνίου 2015 (10081/15). Συμπεράσματα του Συμβουλίου με θέμα «Στοχεύοντας στις κοινωνικές επενδύσεις για την ανάπτυξη και τη συνοχή», 20 Ιουνίου 2013 (11487/13). Σύσταση του Συμβουλίου για αποτελεσματικά μέτρα ένταξης των Ρομά στα κράτη μέλη. (ΕΕ C 378 της 24.12.2013, σ. 1.) Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τη μετάβαση σε αγορές εργασίας χωρίς αποκλεισμούς, 9 Μαρτίου 2015 (7017/15). Απόφαση (EE) 2015/1848 του Συμβουλίου, της 5ης Οκτωβρίου 2015, σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών μελών για το 2015 (ΕΕ L 268 της 15.10.2015, σ. 28 32). Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με το σχέδιο δράσης για την ισότητα των φύλων 2016-2020, 26 Οκτωβρίου 2015 (13201/15). Συμπεράσματα του Συμβουλίου με θέμα «Καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού: Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση», 16 Ιουνίου 2016 (9273/16). 15409/16 ΧΦ/μκ 15 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ
3. Ευρωπαϊκή Επιτροπή: - Ανακοίνωση της Επιτροπής, της 3ης Μαρτίου 2010: «Ευρώπη 2020: Στρατηγική για έξυπνη, διατηρήσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη» (COM(2010) 2020 final). - Σύσταση της Επιτροπής της 7.3.2014 σχετικά με την ενίσχυση της αρχής της ισότητας της αμοιβής μεταξύ ανδρών και γυναικών μέσω της διαφάνειας (CΟΜ (2014) 1405 final). - Ανακοίνωση με θέμα «Ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού: ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο για κοινωνική και εδαφική συνοχή» (COM(2010) 0758). - Ανακοίνωση με θέμα «Στοχεύοντας στις κοινωνικές επενδύσεις για την ανάπτυξη και τη συνοχή - συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (2014-2020)» (COM(2013) 83 final). - Υπηρεσιακό έγγραφο εργασίας της Επιτροπής με τίτλο «Strategic engagement for gender equality 2016-2019» (Στρατηγική δέσμευση για την ισότητα των φύλων για την περίοδο 2016-2019) (SWD(2015) 278 final). - Χάρτης πορείας «New start to address the challenges of work-life balance faced by working families.» (Νέα αρχή για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της εξισορρόπησης της επαγγελματικής και της ιδιωτικής ζωής τις οποίες βιώνουν οι εργαζόμενες οικογένειες) http://ec.europa.eu/smart-regulation/roadmaps/docs/2015_just_012_new_initiative_replacing_ maternity_leave_directive_en.pdf - Υπηρεσιακό έγγραφο της Επιτροπής με τίτλο «2015 Report on equality between women and men in the European Union» (Έκθεση του 2015 για την ισότητα γυναικών και ανδρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση) (SWD(2016) 54 final). - Ανακοίνωση της Επιτροπής με θέμα «Αξιολόγηση της εφαρμογής του πλαισίου της ΕΕ για εθνικές στρατηγικές ένταξης των Ρομά και της σύστασης του Συμβουλίου για αποτελεσματικά μέτρα ένταξης των Ρομά στα κράτη μέλη 2016» (SWD(2016) 209 final). 4. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: - Ψήφισμα της 20ής Οκτωβρίου 2010 σχετικά με τον ρόλο ενός ελάχιστου εισοδήματος για την καταπολέμηση της φτώχειας και την προώθηση ανεκτικής κοινωνίας στην Ευρώπη (2010/2039(INI), ΕΕ C 70E της 8.3.2012). - Ψήφισμα της 8ης Μαρτίου 2011 σχετικά με το πρόσωπο της γυναικείας φτώχειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (2010/2162(INI)). - Ψήφισμα της 15ης Νοεμβρίου 2011 σχετικά με την ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού (2011/2052(INI)). - Γνωμοδότηση σχετικά με την διάσταση του φύλου στο ευρωπαϊκό πλαίσιο εθνικών στρατηγικών ένταξης των Ρομά (2013/2066(INI)). - Ψήφισμα της 26ης Μαΐου 2016 σχετικά με τη φτώχεια: η διάσταση του φύλου (2015/2228(INI)). 15409/16 ΧΦ/μκ 16 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ
5. Άλλα: - Δήλωση της τριάδας των Προεδριών σχετικά με την ισότητα των φύλων (Κάτω Χώρες, Σλοβακία και Μάλτα), Βρυξέλλες, 7 Δεκεμβρίου 2015 https://english.eu2016.nl/documents/publications/2016/01/05/declaration-on-gender-equality - Έκθεση του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (EIGE) με τίτλο «Poverty, gender and intersecting inequalities in the EU: Review of the implementation of Area A: Women and Poverty of the Beijing Platform for Action» (Φτώχεια, φύλο και διασταυρούμενες ανισότητες στην ΕΕ: Επισκόπηση της εφαρμογής της Πλατφόρμας Δράσης του Πεκίνου όσον αφορά τον τομέα «Α: Γυναίκες και φτώχεια») (14295/16 ADD 1) - Δελτίο τύπου της Eurostat αριθ. 199/2016 με τίτλο «The Share of persons at risk of poverty or social exclusion in the EU back to its pre-crisis level» (Το ποσοστό των ατόμων που κινδυνεύουν από τη φτώχεια ή τον κοινωνικό αποκλεισμό στην ΕΕ επέστρεψε στα προ κρίσης επίπεδα) http://ec.europa.eu/eurostat/documents/2995521/7695750/3-17102016-bp-en.pdf/30c2ca2df7eb-4849-b1e1-b329f48338dc - Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες. http://www.un.org/disabilities/convention/conventionfull.shtml - Ολοκληρωμένες προσεγγίσεις για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Υπουργείο Κοινωνικών Υποθέσεων και Απασχόλησης, Κάτω Χώρες, 2016. 15409/16 ΧΦ/μκ 17 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ