Μέθοδοι συγκολλήσεων Συγκολλήσεις τήξης-στερεοποίησης Συγκολλήσεις στερεάς φάσης Κολλήσεις Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ
Άδεια Χρήσης Το παρόν υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons και δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Έργου των Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων από την Μονάδα Υλοποίησης του ΕΜΠ. Για υλικό που υπόκειται σε άδεια χρήσης άλλου τύπου, αυτή πρέπει να αναφέρεται ρητώς. Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ
Κατηγορίες συγκολλήσεων Τήξης στερεοποίησης (fusion) Τήξη και σύνδεση με θερμότητα προερχόμενη από χημική ή ηλεκτρική ενέργεια με ή χωρίς μέταλλο πλήρωσης (συγκολλητικό υλικό filler). Αναλώσιμου ηλεκτροδίου Μη αναλώσιμου ηλεκτροδίου Δέσμης υψηλής ενέργειας Φλόγας οξυγόνου ασετυλίνης Στερεάς κατάστασης Χωρίς τήξη (δεν υπάρχει υγρή φάση) Ψυχρή (σφυρηλάτηση-έλαση) Με υπερήχους Με τριβή Με αντίσταση Εκρηκτική Διάχυσης Κολλήσεις Χρησιμοποιούν συγκολλητικό υλικό (filler) και γίνονται σε χαμηλότερη θερμοκρασία από τις συγκολλήσεις με εξωτερική πηγή θερμότητας. Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 3
Συγκολλήσεις τήξης - στερεοποίησης Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 4
Συγκολλήσεις τόξου αναλώσιμου ηλεκτροδίου Χαρακτηριστικά Αναπτύχθηκαν το 1850. Τόξο αναπτύσσεται μεταξύ του άκρου του ηλεκτροδίου και του συγκολλήσιμου τεμαχίου. Η τάση και το ρεύμα εξασφαλίζονται από ηλεκτρική πηγή ac ή dc. Είδη Επενδεδυμένου ηλεκτροδίου (shielded metal arc welding) Βυθισμένου τόξου (submerged arc welding) ΜIG (metal inert gas) ή gas metal arc welding Τόξο με ηλεκτρόδιο πυρήνα κόνης (flux) Ηλεκτρόδια Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 5
Συγκολλήσεις επενδεδυμένου ηλεκτροδίου Τόξο δημιουργείται από : αρχική επαφή ηλεκτροδίου-τεμαχίου και απομάκρυνση τους, τέτοια ώστε να διατηρείται το τόξο. Το ηλεκτρόδιο: Έχει μορφή ραβδιού Εσωτερικά αποτελείται από μέταλλο πχ μαλακό χάλυβα Εξωτερικά φέρει επένδυση που αποξειδώνει και παράγει αέριο προστασίας της περιοχής συγκόλλησης από το οξυγόνο της ατμόσφαιρας. Μηχανισμός συγκόλλησης Λόγω της θερμότητας του τόξου λυώνουν το ηλεκτρόδιο (και η επένδυση) και δίνουν δομή στερεοποίησης 50% των συγκολλήσεων (επιδιορθώσεις κλπ). Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 6
Συγκολλήσεις επενδεδυμένου ηλεκτροδίου Εικόνα 4β.1 Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 7
Τόξο Εικόνα 4β.2 Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 8
Συγκολλήσεις επενδεδυμένου ηλεκτροδίου Ρεύμα 50-300 Α, ισχύς<10 ΚW Χαμηλότερο του κανονικού ρεύμα δίνει ατελή τήξη Υψηλότερο του κανονικού καταστρέφει το ηλεκτρόδιο. Εναλλασσόμενο ενδείκνυται για μεγάλα πάχη ελάσματος, μεγάλη διάμετρο ηλεκτροδίου και ένταση ρεύματος. Πολικότητα συνεχούς ρεύματος Ορθή (τεμάχιο θετικό) δίνει μικρή διείσδυση. Ανάστροφη (ηλεκτρόδιο θετικό) δίνει μεγαλύτερη διείσδυση Εξοπλισμός Τροφοδοτικό, καλώδια, βάση ηλεκτροδίου Μάσκα, ποδιά Πλεονεκτήματα Ευελιξία, φορητός εξοπλισμός Πάχη ελάσματος 3-20 mm αλλά και μεγαλύτερα με διαδοχικά πάσα και ενδιάμεση απομάκρυνση της σκουριάς (slag) που επικαλύπτει τη ραφή. Μεγαλύτερα πάχη για μεγαλύτερη διείσδυση ζώνης συγκόλλησης Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 9
Συγκόλληση πολλαπλών πάσων κατά το βάθος Εικόνα 4β.3 Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 10
Συγκολλήσεις βυθισμένου τόξου Το τόξο προστατεύεται από ανακυκλώσιμη σκόνη (flux). Η σκόνη Αποτελείται από MnO 2, Si, CaF κλπ Τροφοδοτείται μέσω βαρύτητας Δρα ως θερμικός μονωτής (μεγαλύτερη διείσδυση θερμότητας) Αποτρέπει σπινθήρες και εκσφενδόνιση διάπυρου υλικού (spatter) Μειώνει την υπεριώδη ακτινοβολία και τους καπνούς της SMAW Το ηλεκτρόδιο Διαμέτρου 1.5-10 mm Τυλιγμένο σε τύμπανο με αυτόματη τροφοδοσία Ρεύμα 300-2000 Α Ταχύτητα <5 m/min Πλεονέκτημα Υψηλός ρυθμός απόθεσης (SMAW*10) Καλή ποιότητα ομοιογένεια ιδιοτήτων Αυτοματοποιείται Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 11
Συγκολλήσεις βυθισμένου τόξου Μειονέκτημα Οριζόντια επιφάνεια συγκόλλησης για να διατηρείται η κόνη Κυρίως εφαρμογή Μεγάλα πάχη ελάσματος Εικόνα 4β.4 Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 12
Metal Inert Gas (MIG)-GMAW Προστασία συγκόλλησης μέσω Ar,He,CO 2 κλπ. Το ηλεκτρόδιο προωθείται μέσα από ακροφύσιο που περιβάλλεται από δέσμη αερίου. 3 τρόποι μεταφοράς υλικού Ι Μεταφορά υλικού ηλεκτροδίου με ψεκασμό Εκατοντάδες σταγόνες / sec Σταθερότητα και έλλειψη πιτσιλισμάτων Υψηλό dc ρεύμα και τάση - ηλεκτρόδια μεγάλης διαμέτρου Χρήση παλμικού τόξου για μείωση του μέσου ρεύματος Βασικό αέριο Ar II Μεταφορά υλικού με μορφή σφαιριδίων Αέριο CO 2 Μεγάλα μεγέθη σταγόνων οδηγούν σε πιτσίλισμα Μεγάλο ρεύμα, ταχύτητα (ρυθμός απόθεσης) και διείσδυση Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 13
MIG - GMAW Εικόνα 4β.5 Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 14
Εξοπλισμός MIG-GMAW Εικόνα 4β.6 Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 15
Metal Inert Gas (MIG-GMAW) III Μεταφορά υλικού μέσω βραχυκύκλωσης Με επαφή του άκρου του ηλεκτροδίου με το τηγμένο συγκόλλημα μεταφέρονται σταγόνες από το ηλεκτρόδιο τυπικά 50 /sec Μικρή διάμετρος ηλεκτροδίου Μικρά I,V Ισχύς 2 kw Πάχη ελάσματος < 6 mm Παραγωγικότητα διπλάσια της SMAW Εύκολα αυτοματοποιείται ρομποτικά Λογικό κόστος γενικού εξοπλισμού Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 16
Τόξο με ηλεκτρόδιο πυρήνα κόνης-flux Παρόμοια με τη GMAW-MIG αλλά : Το ηλεκτρόδιο έχει μορφή σωλήνα με flux εσωτερικά, πιο εύκαμπτο από της SMAW και έτσι τυλίγεται σε τύμπανο. Δεν υπάρχει προστατευτικό αέριο. Πλεονεκτήματα : Δημιουργείται σταθερότερο τόξο και καλύτερη ραφή Λεπτό ηλεκτρόδιο => πολύπλοκη γεωμετρία συγκόλλησης Ισχύς < 20 kw Συνδυάζει ευελιξία της SMAW με αυτοματοποίηση της GMAW, αλλά με μεγαλύτερη ταχύτητα. Δυνατότητα σκόνης-flux με κραματικά στοιχεία. Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 17
Flux cored arc welding - FCAW Εικόνα 4β.7 Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 18
Ηλεκτροσκωρίωση (electroslag) Τόξο μεταξύ άκρου ηλεκτροδίου και κάτω μέρους τεμαχίου Προστίθεται μεταλλική σκόνη προστασίας (flux) που τήκεται από το τόξο Όταν αυτή φτάσει στο άκρο του ηλεκτροδίου, παύει το τόξο και παράγεται θερμότητα λόγω αντίστασης της τηγμένης σκουριάς. Οδηγός του ηλεκτροδίου αναλώσιμος ή μη. Πάχη ελάσματος 50-900 mm I>600 A στα 40-50 V Ταχύτητα : 12-36 mm/min Εφαρμογές στη βαρειά βιομηχανία Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 19
ηλεκτροσκωρίωση Εικόνα 4β.8 Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 20
Αναλώσιμα ηλεκτρόδια Ταξινόμηση ανάλογα με : Την αντοχή του μετάλλου απόθεσης Το ρεύμα (ac/dc) Τον τύπο της επένδυσης Λειτουργία επένδυσης Σταθεροποίηση του τόξου Έλεγχος του ρυθμού τήξης του ηλεκτροδίου. Προστασία της συγκόλλησης έναντι δημιουργίας οξειδίων, νιτριδίων και εγκλεισμάτων Πρόσθεση κραματικών στοιχείων στη ζώνη συγκόλλησης Κωδικοποίηση με ψηφία / χρώματα Πχ Ε 70 1 ΧΥ Ζ για μαλακό χάλυβα Ε=τόξου, αντοχή 70 Mpa, 1=σε κάθε θέση (2=οριζόντια θέση) ΧΥ=ρεύμα, Ζ=κραματικά στοιχεία απόθεσης πχ Α1=0.5% Μο, Β1=0.5% Cr+0.5% Mo, C1=2.5% Ni Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 21
Τόξο μη αναλώσιμου ηλεκτροδίου tungsten inert gas TIG-GTAW Με ή χωρίς σύρμα (πληρωτικό υλικό) Σταθερό διάκενο μεταξύ ηλεκτροδίου-τεμαχίου, αφού το ηλεκτρόδιο δεν αναλώνεται Προστατευτικό αέριο Ar ή Ne I=200 A dc ή 500 A ac AC για Al -Mg γιατί αποτρέπει δημιουργία οξειδίων. Ισχύς 8-20 kw Ανεπιθύμητη μόλυνση του ηλεκτροδίου από υλικό του τεμαχίου πχ από επαφή -> ασυνέχεια συγκόλλησης. Εφαρμογές Al,Mg,Ti Λεπτά ελάσματα Για υψηλή ποιότητα,(αλλά και υψηλό κόστος λόγω των αερίων). Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 22
Αρχή TIG-GTAW Εικόνα 4β.9 Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 23
Εξοπλισμός TIG - GTAW Εικόνα 4β.10 Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 24
Τόξο plasma PAW Δέσμη plasma = θερμό ιονισμένο αέριο (<33000 o C) Μπορεί να χρησιμοποιείται πληρωτικό υλικό Προστατευτικό αέριο : Ar ή He Ι Μεταφερόμενου τόξου: TMX τμήμα του κυκλώματος ΙΙ Μη μεταφερόμενου τόξου: τόξο μεταξύ ηλεκτροδίουστομίου και η θερμότητα μεταφέρεται στο ΤΜΧ από το plasma. Ι < 100 Α Μεγάλη συγκέντρωση ενέργειας βαθειές - στενές συγκολλήσεις, μικρή θερμική παραμόρφωση, μεγάλη ταχύτητα : 100-1000 mm/min Max πάχος ελάσματος 6 mm, για Al, Ti 20 mm Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 25
Plasma Arc Welding PAW ΙΙΙ Εικόνα 4β.11 Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 26
Συγκολλήσεις δέσμης υψηλής ενέργειας Laser beam welding LBW Δυνατότητα εστίασης σε μικρή περιοχή Λόγος βάθους / πλάτος συγκόλλησης : 4-10 Παλμική διαμόρφωση laser για σημειακές συγκολλήσεις λεπτών ελασμάτων (<1 KW ισχύς) Καλή ποιότητα Μικρή παραμόρφωση, Μικρό πορώδες, Ολκιμότητα Δυνατότητα αυτοματοποίησης Δυνατότητα πρόσβασης σε δύσκολα σημεία Πάχη έως 25 mm Υλικά : Al, Ti, St, Cu, υπερκράματα Ταχύτητα 2.5-80 m/min ανάλογα με το πάχος Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 27
Σύγκριση TIG-laser Εικόνα 4β.12 Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 28
Συγκολλήσεις αερίου Ανάμιξη οξυγόνου και ασετυλίνης σε ακροφύσιο. Εξώθερμη αντίδραση καύση. Χρησιμοποιείται συγκολλητικό /πληρωτικό υλικό Φλόγα χρώματος Ουδέτερου φωτεινή είναι η επιδιωκόμενη Κίτρινου αναγωγική (μη καθαρή συγκόλληση) Βιολέ οξειδωτική (οξειδώνει το βασικό μέταλλο) Στον φωτεινό κώνο της φλόγας C 2 H 2 +O 2 -> 2CO+H 2 +θερμότητα Στην εξωτερική ζώνη 2CO+O 2 ->2CO 2 2H 2 +O 2 ->2H 2 O Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 29
Συγκολλήσεις στερεάς φάσης Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 30
Ψυχρή συγκόλληση Με πλαστική παραμόρφωση Από πίεση με ράουλα ή μήτρες Σε κανονική ή υψηλή Τ Δυνατό να συγκολληθούν διαφορετικά μέταλλα πχ Al-St Πρέπει να είναι όλκιμα Οι επιφάνειες να έχουν καθαρισθεί χημικά. Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 31
Συγκόλληση τριβής Ένα τεμάχιο σταθερό το άλλο περιστρέφεται Γραμμική ταχύτητα 1000 m/min Φέρονται σε επαφή και πιέζονται Μετά συγκεκριμένο χρόνο σταματά η πίεση Οξείδια κλπ φυγοκεντρίζονται στο flash Παραλλαγή : γραμμική παλινδρόμηση 25 Hz Εικόνα 4β.13 Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 32
Συγκολλήσεις αντίστασης -1 Θερμότητα από αντίσταση μεταξύ των δύο ηλεκτροδίων Η=Ι 2 R t k θερμότητα joule I ρεύμα A R αντίσταση Ohm T χρόνος sec K απώλειες ακτινοβολίας και αγωγής Δεν απαιτούνται αναλώσιμα ηλεκτρόδιαπροστασία Μέταλλα με μεγάλη θερμική αγωγιμότητα, πχ Al,Cu, απαιτούν μεγάλη συγκέντρωση θερμότητας. Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 33
... I = 100.000 A V= 0.5-10 V Δυνατότητα ελέγχου από Η/Υ Μη φορητός εξοπλισμός Δεν χρειάζονται ειδικοί τεχνίτες Κατηγορίες Σημειακή Ραφή με αντίσταση Υψίσυχνη Προβολής Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 34
Συγκόλληση αντίστασης Εικόνα 4β.14 Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 35
Ηλεκτροπόντες Συγκόλληση αντίστασης -2 Κυλινδρικά ηλεκτρόδια διαφόρων μορφών για καλύτερη πρόσβαση Πνευματική ή μηχανική διάταξη για εφαρμογή δύναμης Διάμετρος ηλεκτροδίου 6-10 mm Ρεύμα 3000-40000 Α Εφαρμογές κυρίως για λεπτά ελάσματα Λαβές Panels αυτοκινήτων πχ 10.000 spots σε τυπικό αυτοκίνητο Ρομποτική συγκόλληση Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 36
Ηλεκτροπόντα Εικόνα 4β.15 Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 37
... Ραφή με αντίσταση Ράουλα αντί ηλεκτροδίων AC ρεύμα προκαλεί συγκόλληση μετά από κάποια τιμή Επικαλυπτόμενες σημειακές συγκολλήσεις, δηλ. τελικά συνεχής ραφή Ταχύτητα 1.5 m/min Εικόνα 4β.16 Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 38
Συγκόλληση αντίστασης -3 Υψίσυχνη Παρόμοια με ραφή, αλλά σε 450 khz. Εκμετάλλευση δινορρευμάτων για θέρμανση και στη συνέχεια εφαρμογή πίεσης. Εφαρμογή : σωλήνες. Εικόνα 4β.17 Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 39
Προβολής... Προεξοχές στη μια επιφάνεια ως προέκταση του ηλεκτροδίου Μικρό εμβαδό διατομής, άρα υψηλή συγκέντρωση ενέργειας Προδιαμόρφωση και πλατειά ηλεκτρόδια Ενδεχομένως τροποποιημένη ηλεκτροπόντα Εφαρμογές : πλέγμα, κοχλίες, περικόχλια. Εικόνα 4β.18 Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 40
Συγκόλληση με διάχυση Διάχυση = μετακίνηση ατόμων στη διεπιφάνεια Θερμοκρασίες 0.5 Τm για να ευνοηθεί η κινητικότητα Εφαρμόζεται από το 1970, αλλά ως αρχή από αιώνες Πχ χρυσός-χαλκός σε φούρνο με σχετική πίεση στη διεπιφάνεια Αργή διαδικασία σε σύγκριση με τη συγκόλληση Αυτοματοποιείται πχ στην βιομηχανία ηλεκτρικών ειδών Εφαρμογή : σύνδεση διαφορετικών μετάλλων Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 41
Κολλήσεις Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 42
Σκληρές ετερογενείς κολλήσεις Υλικό κόλλησης διαφορετικό από των τεμαχίων Μοριακές δυνάμεις με το υλικό των τεμαχίων Μπρουντζοκολλήσεις ασημοκολλήσεις T L = 450-500 ο C << T L τεμαχίων Απαιτείται καλός χημικός καθαρισμός Μεγαλύτερη αντοχή από μεγαλύτερη διεπιφάνεια Αντοχή μέχρι 800 Mpa με διάκενο 20-200 μm Εικόνα 4β.19 Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 43
Σκληρές ετερογενείς κολλήσεις Παραδείγματα Ανοξείδωτος St, κόλληση Ni-Ag, Τ=925-1200 o C Κράματα Cu, κόλληση Cu-P, Τ=700-925 o C Κράματα Al, κόλληση Al-Si, T=570-620 o C Χρησιμοποιείται κόνη προστασίας flux Θερμότητα τήξης παρέχεται από : Φλόγα οξυγόνου (χειροκίνητα) Υψίσυχνο ρεύμα ac (επαγωγική θέρμανση) Αντίσταση Εμβάπτιση σε λουτρό τήγματος κόλλησης ή αλάτων (για μικρά τεμάχια) Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 44
Τυπικές συνδέσεις μπρουντζοκολλήσεων Εικόνα 4β.20 Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 45
Μαλακές κολλήσεις Παρόμοιες με τις σκληρές, αλλά T θέρμανσης της κόλλησης είναι < 450 ο C Κράμα κόλλησης Sn-Zn για Al Cd-Ag για υψηλές Τ Zn-Ag για ηλεκτρονικά εξαρτήματα Sn-Pb γενικά Κόνη-flux Ανόργανα οξέα ή άλατα που καθαρίζουν την επιφάνεια Μη διαβρωτικές ρητίνες (για ηλεκτρολογικές εφαρμογές) Θέρμανση Αντίστοιχα με τις σκληρές κολλήσεις. Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 46
Κατάλογος Αναφορών Εικόνων Εικόνα 4β.1 4β.16: S. Kalpakjian : Manufacturing processes for engineering materials / Addison Wesley, 1997 Εικόνα 4α.17: Υλικό με μη προσδιορισμένη προέλευση. Σε περίπτωση που είστε ο κάτοχος του κύριου δικαιώματος προβείτε σε επικοινωνία με τη Μονάδα Υλοποίησης Ανοικτών Ακαδημαϊκών Μαθημάτων. Εικόνα 4β.18 4β.20: S. Kalpakjian : Manufacturing processes for engineering materials / Addison Wesley, 1997 Νοε-14 Γ. Βοσνιάκος Μέθοδοι συγκολλήσεων - ΕΜΤ 47
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα» του ΕΜΠ έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.