Ε Π Α. Λ ΑΛΕΞΑΝ ΔΡΕΙΑΣ Η ΜΕΛΙΣΣΑ ΜΑΣ ΤΑΞΙ ΔΕΥΕΙ

Ε Π Α. Λ ΑΛΕΞΑΝ ΔΡΕΙΑΣ Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Σ Χ Ο Λ Ι Κ Ω Ν Δ Ρ Α Σ Τ Η Ρ Ι Ο Τ Η Τ Ω Ν Π Ε Ρ Ι Β Α Λ Λ Ο Ν Τ Ι Κ Η Σ Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Σ Η Σ Η ΜΕΛΙΣΣΑ ΜΑΣ ΤΑΞΙ ΔΕΥΕΙ Φωτογραφία: Ν. Λιούδης, Οκτώβριος 2015 Σχολικό Έτος 2015-2016

Η περιβαλλοντική μας ομάδα Δημητριάδου Ευαγγελία Καπετάνου Αλίκη Κίτσα Παρασκευή Κούφας Δημήτριος Κωστοπούλου Ευθυμία Μαρτζέλου Κυριακή Αλεξάνδρα Μηνά Βάγια Μπουτακίδου Μαρία Νικολόπουλος Διονύσιος Νικόπουλος Μάριος Παπαδόπουλος Ευθύμιος Πασσιάς Χρήστος Πασχάλογλου Γιώτα Πλάκα Εμιλιανό Σαρρής Αντώνιος Σωτηρίου Ειρήνη Τριανταφύλλου Κωνσταντίνος Τρίπτση Κυριακή Φαντάκης Εμμανουήλ Ραφαήλ Χατζιλλάρι Λεντιάν Γ Γεωπ Β Οικ Β Οικ Γ Γεωπ Γ Γεωπ Β Οικ Β Οικ Β Οικ Γ Οχ Γ Οχ Γ Οχ Γ Γεωπ Β Οικ Γ Οχ Γ Γεωπ Β Οικ Γ Οχ Β Οχ Γ Οχ Γ Οχ Οι εκπαιδευτικοί Αναστασία Χαχούδη Καλλιρόη Σιδηροπούλου Νικόλαος Λιούδης

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Αλήθεια, ποιος ξεκινά να γνωρίσει τη μέλισσα και δε μένει γοητευμένος; Η αρχική, απλή, γνώση δημιουργεί την επιθυμία για βαθύτερη μελέτη της μέλισσας. Έτσι κι εμείς. Ξεκινήσαμε να μάθουμε τα βασικά και τελικά βρεθήκαμε να προσπαθούμε να εξερευνήσουμε διαφορετικές πτυχές της μελισσοκομικής τέχνης, ανάλογα και με τα ενδιαφέροντά μας. Αυτά που μάθαμε κατά τη διάρκεια του προγράμματος είναι πολλά. Σκοπός μας δεν ήταν η αναπαραγωγή πληροφοριών που υπάρχουν στη βιβλιογραφία. Οι πληροφορίες αυτές οδήγησαν τη σκέψη μας σε νέες ιδέες και οράματα. Η παρακάτω εργασία χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο Α μέρος προσπαθήσαμε με λιτά λόγια να γράψουμε τα βασικά που αφορούν τη μέλισσα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο μελισσοκομείο ως επιχείρηση. Στο Β μέρος δίνουμε τη δική μας πρόταση για τη γνωριμία μικρών και μεγάλων με τη μέλισσα. Η μέλισσα μας ταξίδεψε!!! Οι εκπαιδευτικοί Αναστασία Χαχούδη Καλλιρόη Σιδηροπούλου Νικόλαος Λιούδης

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Στο μελισσοκόμο κ. Σταύρο Μουρατίδη. Στην κα Φάνια Περσάκη στο Βοτανικό Κήπο Σταυρούπολης για την ξενάγηση και τη διάθεση του χώρου για φωτογράφιση. Στο στούντιο φωτογραφίας Xpose photography για τη φωτογράφιση στο Βοτανικό Κήπο Σταυρούπολης.

Α ΜΕΡΟΣ Η ΜΕΛΙΣΣΑ Κοινωνία Σε ένα μελίσσι συναντάμε τη βασίλισσα, τις εργάτριες και τους κηφήνες. Η βασίλισσα ζει 2,5 3 χρόνια, η εργάτρια 45 μέρες και ο κηφήνας ανάλογα με τις ανάγκες της βασίλισσας. Η εργάτρια κουβαλάει τη γύρη και το νέκταρ στην κυψέλη, φροντίζει το γόνο, καθαρίζει τα κελιά και φυλάσσει την είσοδο της κυψέλης. Οι κηφήνες γονιμοποιούν τη βασίλισσα. Τους κηφήνες συνήθως τους σκοτώνουν όλους το Σεπτέμβριο. Είναι «βάρος» για την κυψέλη. Διατροφή Η μέλισσα συλλέγει την τροφή της, γύρη και νέκταρ, από τη φύση. Μπορεί να ταξιδέψει μέχρι 6 χλμ. Προσανατολίζεται με τα σημεία του ορίζοντα, με την ανατολή του ηλίου και τις οσμές που βγάζει η κάθε μέλισσα. Στην είσοδο κάθε κυψέλης, υπάρχουν οι φύλακες - μέλισσες. Αν μια μέλισσα δεν ανήκει στην κυψέλη δεν της επιτρέπεται η είσοδος. Το χειμώνα που δεν υπάρχει επαρκή ή και καθόλου ανθοφορία μελιτοφορία και οι καιρικές συνθήκες είναι δύσκολες κάνουμε τροφοδοσία στο μελίσσι μας με ζαχαροζύμαρο (άχνη και γύρη). Αρχικά αφήνουμε μέλι, μέσα στην κυψέλη, για να ξεχειμωνιάσουν. Προσθέτουμε την πάστα από ζάχαρη (συνήθως τον Ιανουάριο) στην οποία μπορούμε να προσθέσουμε υλικά που θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε ως βοηθήματα. Οι συνθήκες (θερμοκρασία) μέσα στην κυψέλη Η μέλισσα, για να ζήσει, θέλει 36 ο C. Η θερμοκρασία, χειμώνα - καλοκαίρι, είναι σταθερή στην κυψέλη (στους 36 ο C). Οι μέλισσες, για να καταφέρουν να έχουν αυτή τη θερμοκρασία, το χειμώνα κάνουν τη μελισσόσφαιρα. Όλες μαζί, μαζεύονται σε ένα σημείο, είναι σχεδόν ακίνητες και ανεβάζουν τη θερμοκρασία στην επιθυμητή. Η μόνη κίνηση που κάνουν είναι μια κυκλική έτσι ώστε αυτές που ζεσταίνονται να βγουν από

το κέντρο της μελισσόσφαιρας και να μπουν σε αυτό οι μέλισσες που είναι στην εξωτερική πλευρά. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η μέλισσα προτιμά να πεθάνει από την πείνα αλλά όχι από το κρύο. Αυτό σημαίνει ότι το μέλι που αφήσαμε και η τροφοδοσία μας (το χειμώνα) πρέπει να είναι δίπλα στη μελισσόσφαιρα. Το καλοκαίρι η θερμοκρασία διατηρείται με τους κηφήνες. Αυτοί, με τα φτερά τους, δροσίζουν την κυψέλη για να μην ανέβει η θερμοκρασία και λιώσει το μέλι και οι κερήθρες. Αναπαραγωγή Η βασίλισσα βγαίνει σε ένα ταξίδι, στο οποίο την ακολουθούν 17-18 κηφήνες, και γονιμοποιείται. Ο κηφήνας που τη γονιμοποιεί πεθαίνει την ώρα της γονιμοποίησης. Στην κοιλιά της βασίλισσας υπάρχουν δύο σάκοι. Στον ένα σάκο είναι τα αυγά τα δικά της και στον άλλον το σπέρμα του κηφήνα. Όταν γυρίσει στην κυψέλη θα βγάλει ένα αυγό δικό της και ένα αυγό του κηφήνα και τότε γίνεται η γονιμοποίηση. Τοποθετεί το αυγό στα εξάγωνα κελιά. Τα γονιμοποιημένα αυγά αναπτύσσονται σε εργάτριες ή σε βασίλισσες. Τα αγονιμοποίητα αυγά αναπτύσσονται σε κηφήνες. [1] Από την ώρα που θα μπει στο κελί, το αυγό, μέχρι να βγει η μέλισσα εργάτρια θέλει 22 μέρες. Ενώ από το αυγό μέχρι να βγει η μέλισσα -βασίλισσα θέλει 16 μέρες. Η διαφορά είναι στην ποσότητα του βασιλικού πολτού που τρώει η εκκολαπτόμενη βασίλισσα (πολύ περισσότερο). Προβλήματα και εχθροί - Οι μέλισσες έχουν πρόβλημα με την υγρασία γιατί τους προκαλεί ασθένειες, π.χ. μύκητες. - Το άκαρι (βαρόα), που ήρθε από τη Βουλγαρία. Η βαρόα μπαίνει στην κοιλιά της βασίλισσας, στα δαχτυλίδια της, της ρουφά την αιμολέμφο (το αίμα της) και μετά τρώει τα φτερά της. Μπορούμε να καταλάβουμε ότι η μέλισσά μας έχει πρόβλημα όταν τη βλέπουμε να περπατάει και όχι να πετάει. - Στο εντερικό σύστημα.

- Η Αμερικανική σηψηγονοία. - Τα φυτοφάρμακα. Π.χ. στο βαμβάκι εμποτίζουν το σπόρο με φυτοφάρμακο και αυτό περνά στο φυτό. Αυτό το φάρμακο απαγορεύτηκε. Γενικά, αν ένα φυτό είναι ραντισμένο δεν πηγαίνουν σε αυτό τα μελίσσια. Αν μια μέλισσα έχει ψεκαστεί με κάποιο φυτοφάρμακο, οι φύλακες, δεν την αφήνουν να μπει μέσα στο μελίσσι. Ρόλος Σύμφωνα με την GREENPEACE το 1/3 των πιο σημαντικών φυτικών καλλιεργειών παγκοσμίως θα αρχίσει να εξαφανίζεται εάν εκλείψουν οι μέλισσες. 70% των φρούτων και λαχανικών θα εξαφανιστούν. 35% της παγκόσμιας παραγωγής τροφής θα μειωθεί. «Αν εξαφανιστούν οι μέλισσες, θα απομείνουν μόνο τέσσερα χρόνια ζωής στην ανθρωπότητα» Αϊνστάιν. Η μέλισσα είναι σημαντική για την επικονίαση των φυτών, που οδηγεί στην γονιμοποίησή τους και γενικεύοντας το, στη συνέχιση της ζωής. Εκτός από αυτή την τόσο σημαντική λειτουργία που επιτελεί η μέλισσα προσφέρει στον άνθρωπο και τα πολύτιμα προϊόντα της. Προϊόντα Μέλι, γύρη, πρόπολη, κερί, βασιλικός πολτός, δηλητήριο. ΜΕΛΙ Το μέλι είναι η τροφή της μέλισσας. Έχουμε δύο μεγάλες κατηγορίες μελιών. Τα Ανθόμελα και τα Πευκόμελα Ανθόμελα: Κρυσταλλώνουν και αυτό μας δείχνει ότι το μέλι είναι γνήσιο. Για την αποκρυστάλλωσή του δεν πρέπει να θερμανθεί πάνω από τους 45 ο C. Η υγρασία του στο 17%.

Η ποσότητα της γυρεόσκονης που υπάρχει στο μέλι είναι παράγοντας που επηρεάζει την κρυστάλλωσή του. Για να μην κρυσταλλώνει το μέλι (για εμπορικούς σκοπούς) περνά από ειδικά φίλτρα για να αφαιρεθεί η γυρεόσκονη. Όλα τα ανθόμελα δεν είναι ίδια. Οι διαφορές που συναντάμε είναι στο χρώμα και στη γεύση. Αυτά (χρώμα και γεύση) καθώς και η πυκνότητα του μελιού διαφοροποιούνται ανάλογα με το άνθος που έχει επισκεφτεί η μέλισσα. Το θυμαρίσιο μέλι και αυτό της ερείκης (ή σουσούρας) θεωρούνται τα καλύτερα. Το θυμαρίσιο μέλι ξεχωρίζει ανάμεσα σε πολλά μέλια, είναι πολύ διαυγές. Πευκόμελα και μέλι πεύκης: Δεν κρυσταλλώνουν γιατί δεν έχουν γυρεόσκονη μέσα τους. Η μέλισσα συλλέγει το μελίτωμα που παράγει ένα παράσιτο του πεύκου. Μελισσοκομική επιχείρηση Στη Β. Ελλάδα, ένα κιλό μέλι, πουλιέται 7 με 8 ευρώ από παραγωγό σε καταναλωτή. Η απόδοση, σε μέλι, που θέλουμε να έχει μία κυψέλη είναι περίπου 20 κιλά. Τα έξοδα στη μελισσοκομική επιχείρηση διαφέρουν ανάλογα με την εποχή, την τροφοδοσία, τις μεταφορές, τις θεραπείες για ασθένειες (φάρμακα εγκεκριμένα), τα αναλώσιμα. Εργαζόμενοι στην επιχείρηση είναι τα μέλη της οικογένειας. Για να καλυφθεί οικονομικά μια οικογένεια χρειάζεται να έχει 200 250 κυψέλες, να τις φροντίζει και να παίρνει από αυτές όλα τα προϊόντα της μέλισσας. Η απασχόληση στη μελισσοκομική επιχείρηση διαρκεί όλο το χρόνο. Μετά τον τρύγο (Οκτώβριο) και μέχρι το Φεβρουάριο πρέπει να γίνει η κατάλληλη προετοιμασία για την επόμενη παραγωγική περίοδο. Οι οικονομικοί κίνδυνοι που διατρέχει μια τέτοια επιχείρηση μπορεί να οφείλονται: 1. Στο περιβάλλον καιρικές συνθήκες 2. Στην υγιεινή του μελισσιού μέλισσας 3. Στη διατροφή των μελισσιών

Μια ιδιαιτερότητα που έχει είναι ότι είναι μια μετακινούμενη επιχείρηση. Οι κυψέλες μετακινούνται ανάλογα με την εποχή και την ανθοφορία μελιτοφορία που υπάρχει. Η μελισσοκομία είναι μια τέχνη που πάνω από όλα θέλει να την αγαπήσεις. Η καλή διάθεση και η ηρεμία κατά τη διάρκεια της εργασίας με το μελίσσι είναι απαραίτητη και την αντιλαμβάνονται οι μέλισσες που σε άλλη περίπτωση γίνονται επιθετικές προς τον μελισσοκόμο.

Β ΜΕΡΟΣ Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗ Β1 Τουρισμός γευσιγνωσίας μελιού Οι δρόμοι του μελιού Το ελληνικό μέλι θεωρείται ως ένα από τα καλύτερα στον κόσμο. Το εύκρατο κλίμα της Μεσογείου, η βιοποικιλότητα της ελληνικής υπαίθρου και η πλούσια χλωρίδα συμβάλλουν στην ποικιλία των γεύσεων του μελιού, που παράγουν οι μέλισσες στις περιοχές όπου εγκαθίστανται τα μελίσσια. Φανταστείτε να κάνετε τον περίπατό σας σ έναν τόπο παραγωγής μελιού. Θα δοκιμάσετε το αγαπημένο σας μέλι, θα γνωρίσετε με ασφάλεια τη μέλισσα, αλλά και τους ανθρώπους που φτιάχνουν το μέλι και τα παράγωγά του. Θα ανακαλύψετε πως το άρωμα και η γεύση του μοιάζουν να εναρμονίζονται με τον τόπο παραγωγής του. Οι δρόμοι του μελιού ή «οι χάρτες μελιού» κάθε περιοχής είναι μία εκδρομική πρόταση προς το σύγχρονο περιηγητή. Προτείνουν επιλεγμένες διαδρομές που διασχίζουν τα πιο γραφικά σημεία μιας ζώνης παραγωγής μελιού. Συναντούν τους χώρους εγκατάστασης των μελισσιών, απολαμβάνουν τη χλωρίδα της περιοχής, που είναι υπεύθυνη για το μέλι που παράγεται στο συγκεκριμένο τόπο. Οι τοποθεσίες με απολαυστική θέα, οι αρχαιολογικοί χώροι, οι εκκλησίες, τα μοναστήρια, τα μουσεία, τα κτίρια με λαογραφικό ή κάθε πολιτιστικό ενδιαφέρον, σημειώνονται επίσης. Σημεία αναψυχής και εστίασης συμπληρώνουν το χάρτη. Τέλος, το πιο σημαντικό, υπάρχει σήμανση για τα μελισσοκομεία της περιοχής. Τι θα δείτε σε ένα μελισσοκομείο που είναι ενταγμένο στους δρόμους του μελιού; Θα γνωρίσετε με ασφάλεια τη μέλισσα, αλλά και τους ανθρώπους που φτιάχνουν το μέλι και τα παράγωγά του, θα δοκιμάσετε το αγαπημένο σας μέλι, θα συμμετέχετε σε γευσιγνωσία μελιών, θα μάθετε τρόπους συντήρησης και χειρισμού του μελιού,

θα συμμετέχετε σε δραστηριότητες, ανάλογα με τα ενδιαφέροντά σας, κατασκευή διακοσμητικών κεριών, παρασκευή καλλυντικών με βάση τα προϊόντα της μέλισσας, συσκευασία μελιών, παρασκευή εδεσμάτων με βάση το μέλι. Οι μικροί μας φίλοι θα έχουν ένα πλήθος δραστηριοτήτων που θα τους βοηθήσουν να γνωρίσουν τη μέλισσα αλλά και να δραστηριοποιηθούν σε κατασκευές με θέμα τη μέλισσα και τα προϊόντα που παράγει. Κι αν η παραπάνω πρόταση αφορά περιοχές όπου εγκαθίστανται μελίσσια αναρωτιέται κανείς τι θα μπορούσε να γίνει για τους κατοίκους μιας μεγάλης πόλης που θα ήθελαν να έχουν κοντά τους μια εμπειρία ανάλογη με αυτή των περιηγητών των δρόμων του μελιού; Η πρόταση υπάρχει. Να διευκρινίσουμε ότι στην παρακάτω πρόταση δεν θα αναφερθούμε στις τεχνικές λεπτομέρειες που θα μπορούσαν να κάνουν εφικτή την πρόταση γιατί θα ξεφύγουμε από το θέμα μας. Β2 ΜΕΛΙΤΟΕΣΣΑ Στις παρυφές της πόλης της Θεσσαλονίκης, μεταξύ του περιαστικού δάσους του Σέιχ Σου και του Ασβεστοχωρίου σε μια έκταση 5 στρεμμάτων συναντάμε τη «ΜΕΛΙΤΟΕΣΣΑ». Ένας χώρος αναψυχής γνωριμίας και εκπαίδευσης στην μελισσοκομική τέχνη. Ο χώρος: Υπάρχουν διακριτές περιοχές όπου συναντάμε ομάδες μελισσοτροφικών φυτών το μέλι των οποίων είναι γνωστό και προτιμάται από τις μέλισσες (για το δυνάμωμά τους) και από τους καταναλωτές για τη γεύση του ή τις ιδιότητές του.

Περιοχή Ερείκης Ερείκη ή έρικα ή σουσούρα που μας δίνει το πολύτιμο σουσουρόμελο. Στη χώρα μας φύονται δύο είδη η φθινοπωρινή και η ανοιξιάτικη ερείκη. Πιο σημαντική είναι η φθινοπωρινή που ανθίζει κυρίως Οκτώβριο και Νοέμβριο. Η γύρη και το νέκταρ της ερείκης είναι θρεπτική τροφή για τα μελίσσια που θα ανανεώσουν τον πληθυσμό τους και θα δυναμώσουν για να περάσουν εύκολα το χειμώνα. [4] Δυναμώνει τα μελίσσια. Το τσίμπημα μιας μέλισσας που έχει τραφεί με αυτό είναι πιο οδυνηρό από αυτό κάποιας άλλης. Το μέλι που συλλέγεται είναι σκουρόχρωμο με έντονο άρωμα [4] η γεύση του που θυμίζει σοκολάτα κρυσταλλώνει περίεργα. Θεωρείται προϊόν με ιδιαίτερα υψηλή θρεπτική αξία και γι αυτό η διάθεσή του γενικεύεται από τα καταστήματα υγιεινής διατροφής.[1] Ένα δυσεύρετο μέλι, από τα αγαπημένα μέλια στο σπίτι των μελισσοκόμων. Περιοχή Καστανιάς Σε μια πλευρά του χώρου μας έχουμε εγκαταστήσει καστανιές που δρουν και προστατευτικά στο χώρο από ήπιους ανέμους και πιθανούς θορύβους του δρόμου. Ανθίζει τον Ιούνιο δίνοντας άφθονο νέκταρ. [4] Δίνει γύρη εξαιρετικής ποιότητας, εφάμιλλης αυτής της ερείκης (σουσούρας). Για τα μελίσσια αποτελεί εξαιρετικής ποιότητας τροφή. [1] Το μέλι της καστανιάς είναι σκούρο [1] (ίσως το πιο σκούρο μέλι που συναντάμε στον ελλαδικό χώρο), συχνά κοκκινωπό, περιέχει πολλούς γυρεόκοκκους, έχει πικρή γεύση (και μάλλον βαριά) και χαρακτηριστικό άρωμα, κρυσταλλώνει σε λεπτούς κόκκους και αργά. [1] Διατίθεται σε καταστήματα υγιεινής διατροφής και έχει την υψηλότερη αντιοξειδωτική δράση (μαζί με το μέλι του βαμβακιού). [4]

Περιοχή Θυμαριού Σε μια άλλη θέση θα συναντήσουμε το γνωστό μας θυμάρι. Το παραγόμενο μέλι είναι άριστης ποιότητας με υψηλή τιμή και διεθνή αποδοχή. [4] Ανοιχτόχρωμο που κρυσταλλώνει έντονα. Το θυμαρίσιο μέλι μπορεί να ξεχωρίσει ανάμεσα σε πολλά είδη μελιού ως το πιο λαμπερό που πραγματικά μαγνητίζει το βλέμμα αλλά και προκαλεί γευστική ηδονή με το έντονο άρωμά του. [2] Περιοχή Βαμβακιού Το βαμβάκι είναι μια ετήσια καλλιέργεια. Σπέρνεται μέσα στον Απρίλιο και μπορούμε να το απολαύσουμε ως φυτό μέχρι και το Δεκέμβριο ανάλογα τις καιρικές συνθήκες. Ανθίζει κατά τα μέσα Ιουλίου και η ανθοφορία του διαρκεί έως και το Σεπτέμβριο.[4] Η γύρη του βαμβακιού είναι κολλώδης, βαριά, δε μεταφέρεται εύκολα από τον άνεμο και δε συλλέγεται ευχάριστα από τις μέλισσες. [1]Παρέχει μεγάλες ποσότητες νέκταρος. [4] Το βαμβάκι έχει ανθικά νεκτάρια και τρεις τύπους εξωανθικών νεκταρίων Η έκκριση νέκταρος και από τους τρεις τύπους νεκταρίων διαρκεί αρκετό διάστημα συνολικά πάνω από 2 3 εβδομάδες. [1] Το μέλι είναι ανοιχτόχρωμο, έχει ευχάριστη γεύση και κρυσταλλώνει σχετικά γρήγορα. [1] Όταν κρυσταλλώνει έχει μια βουτυράτη εμφάνιση (ασπρίζει). Περιέχει πολύ γύρη. Έχει την υψηλότερη αντιβακτηριδιακή δράση από όλα τα ελληνικά μέλια (μαζί με αυτό της καστανιάς), λόγω της αυξημένης περιεκτικότητας σε Η2Ο2. [4] (υπεροξείδιο του υδρογόνου) Το βαμβακόμελο έχει ταλαιπωρηθεί τα τελευταία χρόνια από τη χρήση φαρμάκων στην καλλιέργεια με αποτέλεσμα να στερούνται οι καταναλωτές ένα μέλι με ευχάριστη γεύση. [Μ]

Περιοχή Εσπεριδοειδών (Πορτοκαλιάς) Σε άλλη περιοχή του χώρου μας και σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο υπάρχουν δέντρα εσπεριδοειδών με έμφαση σε αυτά της πορτοκαλιάς. Ανθίζει Μάρτιο Απρίλιο. Δίνει άφθονο νέκταρ και θρεπτική γύρη. [4] Το μέλι της πορτοκαλιάς είναι ένα ευχάριστο μέλι που μοιάζει να έχει «φυλακίσει» μέσα του την μυρωδιά αυτού του δέντρου με τα ευωδιαστά και όμορφα άνθη του.το χρώμα του μελιού ποικίλλει από ανοιχτό κεχριμπαρένιο ως λευκό με ξεχωριστή γεύση και άρωμα και κρυσταλλώνει γρήγορα. [1] Είναι ένα καλής ποιότητας μέλι. Περιοχή Αμυγδαλιάς Θα αναρωτηθεί κανείς τι θέλουν οι αμυγδαλιές στο χώρο μας. Οι αμυγδαλιές είναι από τα δέντρα που βιάζονται να ανθίσουν, πρώτα, μετά τα κρύα του χειμώνα. Αυτό σημαίνει ότι διαθέτουν τη γύρη και το νέκταρ τους, στις μέλισσες, μια εποχή που δεν υπάρχει επαρκή ανθοφορία στη φύση. Ανθίζει από τον Ιανουάριο έως το Μάρτιο ανάλογα την ποικιλία. [4] Η εποχή άνθισης είναι μια κρίσιμη περίοδος γιατί τότε το μελίσσι βρίσκεται στην έναρξη παραγωγής γόνου και έχει λίγο πληθυσμό. Επομένως μια καλή ανθοφορία είναι εγγύηση για το δυνάμωμα των μελισσιών γιατί το φυτό προσφέρει σε αφθονία τόσο νέκταρ όσο και γύρη με υψηλή θρεπτική αξία. Το νέκταρ εκκρίνεται όλη τη μέρα ενώ η γύρη παράγεται συνήθως τις μεσημεριανές ώρες. Διάφορα πειράματα έδειξαν ότι το νέκταρ της αμυγδαλιάς φθορίζει, όπως ακτινοβολείται με υπεριώδης ακτίνες, γεγονός που βοηθά τις μέλισσες να εντοπίζουν την τροφή τους, όταν το άνθος χάσει τα πέταλά του π.χ. λόγω της βροχής. [1] Ανθόμελο Σ αυτήν την γενικότερη κατηγορία ανήκουν πολλά είδη μελιού. Το μεγαλύτερο μέρος προέρχεται από διάφορα μέρη της Ελλάδας, κυρίως πεδινές εκτάσεις της Μακεδονίας, της Θράκης και γενικώς όπου υπάρχει ποικιλία αγριολούλουδων. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν και τα μέλια τα οποία προέρχονται από

λουλούδια οπωροφόρων δέντρων όπως των εσπεριδοειδών καθώς και καστανιάς κλπ και θάμνων όπως ηλίανθου, μέντας, ρεικιού, κουμαριάς, τσάι του βουνού κλπ. [2] Σε μια μεγάλη περιοχή στο κέντρο, περίπου, της Μελιτόεσσας συναντούμε ένα πλήθος αρωματικών φαρμακευτικών φυτών που είναι ενδημικά στην Ελληνική ύπαιθρο και μπορούν να καλλιεργηθούν σε οργανωμένους ή μη κήπους, τα οποία θεωρούνται μελισσοτροφικά. Τέτοια είναι η ρίγανη, το φασκόμηλο, το δενδρολίβανο, η λεβάντα, το κενταύριο, το σενέκιο, η μέντα, η αρμπαρόριζα. Όλα αυτά βρίσκονται σε ένα συνταίριασμα χρωμάτων και αρωμάτων που σε ταξιδεύει. Σε κάθε «θεματική» περιοχή της ΜΕΛΙΤΟΕΣΣΑΣ, που περιγράψαμε παραπάνω, είναι εγκατεστημένο ένα ομοίωμα κυψέλης, υπάρχει χώρος ξεκούρασης και πληροφόρησης για τα χαρακτηριστικά του αντίστοιχου μελιού, τη διάρκεια της μελιτοφορίας, τις ώρες που είναι διαθέσιμη η γύρη ή και το νέκταρ από το κάθε φυτό. Μια «μικρογραφία της φύσης» είναι διαθέσιμη σε κάθε χώρο! ΧΩΡΟΣ ΕΠΙΔΕΙΞΗΣ Στον ειδικά διαμορφωμένο, εξωτερικό χώρο, επίδειξης γίνεται η παρουσίαση από εξειδικευμένο προσωπικό μιας αληθινής κυψέλης. Παρακολουθούμε την προετοιμασία του μελισσοκόμου πριν ανοίξει μια κυψέλη, τον τρόπο που τη χειρίζεται και τα εργαλεία που χρησιμοποιεί. Πίσω από το ειδικό προστατευτικό πλαίσιο, με τη βοήθεια του προσωπικού, παρακολουθούμε τη ζωή μέσα στην κυψέλη. Εξωτερικός χώρος επίδειξης

Στον ίδιο χώρο, επίσης, μπορούμε να δούμε τους πρώτους χειρισμούς που κάνει ένας μελισσοκόμος για να αποσπάσει κάποια από τα προϊόντα της κυψέλης. ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ Στον κεντρικό χώρο συγκέντρωσης της Μελιτόεσσας συναντάμε το χώρο ξεκούρασης και αναψυχής «Μελιλένιο» καθώς εκεί μπορούμε να απολαύσουμε τον καφέ μας, το τσάι μας, πάντα με τη συνοδεία εδεσμάτων, με το μέλι να αποτελεί ένα από τα κύρια συστατικά τους. Για τις μεσημεριανές ώρες ο καφές και το τσάι δίνει τη θέση του στο ρακόμελο, στη μουντοβίνα (τσίπουρο από μέλι), σε οινικές προτάσεις του σεφ και σε εδέσματα διαλεγμένα από περιοχές της Ελλάδας με σημαντική γευστική ταυτότητα. Μερικά από τα εδέσματα που μπορεί να απολαύσει ο επισκέπτης στο «Μελιλένιο» είναι: Γιαούρτι με μέλι Λάχανο καρότο με βινεγκρετ από μέλι και μουστάρδα[19] Λουκουμάδες με μέλι Ντοματίνια με μπαλίτσες τυριού [19] Τηγανίτες με μέλι και καρύδια Πιτάκια Κρήτης με ανθότυρο και μέλι Δίπλες με μέλι και καρύδια Ανθότυρο με μέλι Μπισκοτάκια μελιού Φέτα με σουσάμι και μέλι Κέικ με μέλι Πιτάκια λαχανικών με σάλτσα με μέλι (σπρινγκ ρολς) Μελομακάρονα Πατατοσαλάτα με βινεγκρέτ με μελι και μουστάρδα [19] Παστέλι με μέλι Μπουκιές κρέατος με δενδρολίβανο, λεμόνι, βαλσάμικό και μέλι [19] Σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο του Μελιλένιου μπορούμε να πάρουμε μέρος στη γευσιγνωσία μελιών. Αυτό προκαλεί εντύπωση όταν το ακούει κάποιος. Όλα τα μέλια δεν είναι ίδια. Για κάποιον που θέλει να τέρψει τη γεύση του όχι με ένα οποιοδήποτε μέλι αλλά με το αγαπημένο του είναι απαραίτητο να μυηθεί στη γευσιγνωσία του μελιού. Η γευσιγνωσία απαιτεί μια ιδιαίτερη και συγκεκριμένη διαδικασία.

Η αξιολόγηση γίνεται από τα οργανοληπτικά και από ορισμένα φυσικά τους χαρακτηριστικά. Το χρώμα, η γεύση, η οσμή, η φυσική κατάσταση, η υγρασία είναι τα βασικά χαρακτηριστικά βάσει των οποίων γίνεται η αναγνώριση των διαφόρων τύπων μελιού. [3] Υλικά: Ποτήρια τύπου τουλίπας Κουταλάκια Νερό για το ξέπλυμα του στόματος Κομμάτια φρεσκοκομμένου πράσινου μήλου Τοποθετούμε τα δείγματα προς αναγνώριση σε ξεχωριστά ποτήρια γευσιγνωσίας. Τοποθετούμε σε αντίστοιχα ποτήρια τα πρότυπα των τύπων μελιών που έχουμε. Παρατηρούμε πρώτα το χρώμα, μετά την οσμή και τέλος τα γευστικά χαρακτηριστικά. Χρησιμοποιούμε για τα γευστικά χαρακτηριστικά διαφορετικό κουταλάκι κάθε φορά. Είναι απαραίτητο να ξεπλένουμε κάθε φορά το στόμα μας με νερό και στη συνέχεια να τρώμε ένα κομμάτι πράσινο μήλο. Έτσι αντιλαμβανόμαστε καλύτερα την κάθε γεύση. [3] Επιπλέον, σε διπλανό χώρο, μπορεί ο επισκέπτης, κατόπιν συνεννόησης, να πάρει μέρος σε εργαστήριο κατασκευής διακοσμητικών κεριών, παρασκευής καλλυντικών με βάση τα προϊόντα της μέλισσας, συσκευασίας μελιών, παρασκευής εδεσμάτων με βάση το μέλι. Οι μικροί μας φίλοι μπορούν να απασχοληθούν με πλήθος δραστηριοτήτων με θέμα τη μέλισσα και τη ζωή της. Ο χώρος διατίθεται για εκδηλώσεις. ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ - ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ Κατά κανόνα κάθε επιχείρηση μπορεί να διαμορφώσει αυτόνομα τις τιμές πώλησης προϊόντος ή υπηρεσίας, στα όρια που το κράτος ή οι συνθήκες αγοράς το επιβάλλουν.

Οι συνθήκες αγοράς μαζί με τη σύνθεση των σταθερών και μεταβλητών δαπανών παραγωγής (κόστος λειτουργίας-παραγωγής), διαμορφώνουν τα κατώτερα όρια της τιμής του προϊόντος ή υπηρεσίας. Οι δραστηριότητες των ανταγωνιστών (άμεσων και έμμεσων) και τα οικονομικά αλλά και τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά των εν δυνάμει πελατών, διαμορφώνουν τα όρια των ανώτερων τιμών. Θα πρέπει λοιπόν πριν από μια τιμολόγηση να προηγηθεί έρευνα αγοράς. Μια αρχική προσέγγιση - για μικρό χρονικό διάστημα - θα ήταν να εισαχθεί η «ΜΕΛΙΤΟΕΣΣΑ» στην αγορά, δωρεάν. Με την ελευθερία περιήγησης επιτυγχάνονται δοκιμαστική προώθηση του προϊόντος-υπηρεσίας στην αγορά προστίθεται έλξη στην αγορά του προϊόντος ή της υπηρεσίας, με αποτέλεσμα την αύξηση του μεριδίου της αγοράς και υποβάθμιση των ανταγωνιστικών προϊόντων. Σε μεταγενέστερη περίοδο «το Δωρεάν» θα ήταν μειωτικό για το κύρος της «επιχείρησης» κι αυτό γιατί οι πελάτες που προσελκύονται από τη φήμη ή και το κύρος μιας «επιχείρησης» είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν ακόμα και υψηλές τιμές για την παροχή υπηρεσίας ή την αγορά προϊόντος. Ένα μεταβλητό σύστημα τιμών το οποίο μπορεί να διαφέρει, σε σχέση με την χρονική περίοδο (υψηλήμέση-χαμηλή), θα μπορούσε να λειτουργεί ως εξής: 1. Μια βασική-κανονική τιμή εισόδου στο χώρο, όπου ο πελάτης πληρώνει την είσοδό του στο χώρο, τις μέρες και ώρες που αυτός είναι ανοικτός και ταυτόχρονα λαμβάνει και εκπτώσεις στην αγορά προϊόντων της μέλισσας. 2. Μια τιμή προπληρωμής-προαγοράς εισόδου στο χώρο, όπου ο πελάτης πληρώνει για την είσοδό του στο χώρο για συγκεκριμένη μέρα και ώρα, λαμβάνει έκπτωση στη τιμή εισόδου και ταυτόχρονα λαμβάνει και εκπτώσεις στην αγορά προϊόντων της μέλισσας. 3. Μια τιμή προπληρωμής-προαγοράς «ΠΑΚΕΤΟΥ-Group», με βάση τα χαρακτηριστικά των πελατών, (ομάδες ενηλίκων, σχολεία, ιδρύματα κλπ), το οποίο μπορεί να περιλαμβάνει

α. είσοδο στο χώρο, για συγκεκριμένη μέρα και ώρα, με έκπτωση στη τιμή εισόδου β. ξενάγηση γ. προσφορά εδεσμάτων ή/και ποτών δ. εκπτώσεις στην αγορά προϊόντων της μέλισσας ε. αναμνηστικό δώρο Κάτοψη Μελιτόεσσας

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ [1] Χαριζάνης Π.Χ., 1993, Μέλισσα και Μελισσοκομική Τεχνική, Εκδόσεις Γιαχούδη Γιαπούλη, Θεσσαλονίκη [2] Αλεξάκης Α.Σ., Το μέλι, Εκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη, Αθήνα [3] Μελισσοκομία Σηροτροφία Τ.Ε.Ε ΥΠ.Ε.Π.Θ, Π.Ι, Εκδόσεις Ο.Ε.Δ.Β, Αθήνα [4] www.lib.teicrete.gr/webnotes/steg/melissokomia/κεφάλαιο05.pdf [5] http://www.agronews.gr/ekmetaleuseis/vamvaki-kai-viomihanika-futa/arthro/82943/odigiesfutoprostasias-gia-vamvakia-sta-prota-htenia/ [6] http://www.fitoria-chatzidakis.gr/proionta/amygdalies [7] http://www.honeybeecentre.com/ [8] http://melisotopi.blogspot.gr/2015/09/8-16-17-18-2015.html [9] http://www.greekhoneyfestival.gr/site/ [10] http://bigislandbees.com/pages/beekeeping-honey-tours [11] http://www.deseretnews.com/article/765586118/oh-honey-utahns-helping-bees-survive-bybeing-backyard-beekeepers.html [12] http://balyolu.com/ [13] https://www.youtube.com/watch?v=i3bht0wvnqk [14] http://www.eurasianet.org/node/65077 [15] http://www.rentomobile.com/nnn/index.php?m=11&art=4&artcurent=225 [16] http://www.slovenia.si/visit/trails/beekeeping-in-slovenia/ [17] http://www.bee-active.gr/index.php?id=3 [18]Garden Planner 3 (trial edition) [19] http://www.yiannislucacos.gr/

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Κάτοψη Μελιτόεσσας

Εξωτερικός χώρος επίδειξης Περιοχή ερείκης ΜΕΛΙΛΕΝΙΟ δεντρολίβανο, ρίγανη, μέντα, φασκόμηλο, μαντζουράνα, κενταύριο Περιοχή θυμαριού Περιοχή εσπεριδοειδών (πορτοκαλιάς)

Περιοχή καστανιάς Περιοχή αμυγδαλιάς Περιοχή βαμβακιού

ερείκη (βοτανικός κήπος Σταυρούπολης) καστανιά

θυμάρι (βοτανικός κήπος Σταυρούπολης) φυτεία βαμβακιάς [5]

άνθος κουμ κουάτ (βοτανικός κήπος Σταυρούπολης) άνθη αμυγδαλιάς [6]

αρωματικά φαρμακευτικά φυτά (βοτανικός κήπος Σταυρούπολης) αρωματικά φαρμακευτικά φυτά (βοτανικός κήπος Σταυρούπολης)