ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΖΩΝΗΣ Ξένια I. Λοϊζίδου, ΑΚΤΗ Κέντρο Μελετών και έρευνας
Γαλάζια Ανάπτυξη (1): Γαλάζια Ανάπτυξη δεν είναι ΜΟΝΟ η ναυτιλία! Ενδεικτικοί άλλοι τομείς: Ενέργεια Θαλάσσια χωροταξία Ολοκληρωμένη διαχείριση της παράκτιας ζώνης Θαλάσσια Επιτήρηση Γαλάζια Έρευνα και Καινοτομία Εκπαίδευση (δεν αναφέρομαι στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση αλλά σε εφαρμοσμένη εκπαίδευση και καινοτομία
Γαλάζια Ανάπτυξη (2): Νέα μοντέλα «γαλάζιας» επιχειρηματικής ανάπτυξης «Γαλάζιος τουρισμός»: κρουαζιέρες, ναυτικός τουρισμός, θαλάσσιες δραστηριότητες, καταδυτικός τουρισμός «branding» του παράκτιου/ θαλάσσιου τουριστικού προϊόντος και των γαλάζιων» προορισμών Αλιεία/- υδατοκαλλιέργεια - εμπορία/ μεταποίηση αλιευμάτων Ναυπηγοεπισκευή: Ανταγωνιστικότητα των θαλασσίων συγκοινωνιών και διαδρομών Σκουπίδια της θάλασσας και διαχείρισή τους
ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΤΑΘΕΡΟΣ ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΥΡΩΚΩΔΙΚΑΣ: 50 ΚΜ από την ακτογραμμή ΚΥΠΡΟΣ: δεν υπάρχει επίσημος ορισμός Πολεοδομία: 100 μέτρα από την ανώτατη ρηχία (χειμέριο κύμα) Μελέτη Διαχείρισης της Παράκτιας ζώνης: 2 km από την ακτογραμμή προς την ενδοχώρα Ακτομηχανική: ή παράκτια ζώνη έχει θαλάσσιο και χερσαίο τμήμα. Το θαλάσσιο τμήμα φτάνει τα 20 μέτρα βάθος νερού και το χερσαίο ανάλογα με την ακτή, μέχρι το σημείο που υπάρχει αλληλεπίδραση των χερσαίων και των θαλάσσιων μηχανισμών.
ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ: ΕΝΑ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΚΑΙ ΤΡΩΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Τρωτότητα: η έκθεση σε επίθεση ή βλάβη (exposed to being attacked or harmed) (Oxford English Dictionary) Αν οι ακτές μας είναι τρωτές, τότε από ποιόν δέχονται επίθεση?
Από τη φύση
Από τις ανθρώπινες δραστηριότητες Κύπρος: 90% της τουριστικής βιομηχανίας στην παράκτια ζώνη Μεγάλες φορτίσεις
ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ Σύστημα παραμέτρων και χρήσεων που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους: φυσικές, βιολογικές, κοινωνικές, πολιτιστικές, οικονομικές
20 παράμετροι που μπορούν να καθορίσουν επαρκώς το παράκτιο σύστημα:
Ενότητες για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης: 1. Αειφόρος τουρισμός / Φέρουσα ικανότητα 2. Διαχείριση υδατικών πόρων 3. Αλιεία/ Ιχθυοκαλλιέργεια 4. Ποιότητα παράκτιων υδάτων 5. Διαχείριση οικοσυστημάτων (χερσαία και παράκτια ) 6. Διαχείριση αποβλήτων/ ανακύκλωση/ κομποστοποίηση 7. Αέρια ρύπανση
8. Χρήσεις γης / Πολεοδομία / Παράκτια υπερανάπτυξη 9. Διαχείριση χερσαίου και θαλάσσιου τοπίου 10. Παράκτια μορφολογία: Διαχείριση της παράκτιας διάβρωσης 11. Αστική Όχληση 1: Ηχορύπανση 12. Αστική Όχληση 2: Οσμορύπανση, φωτορύπανση, θέρμο-υγρορύπανση 13. Αρχαιολογικοί χώροι/ Χώροι ιστορικής αξίας/ Μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς
Ενότητες για την κλιματική αλλαγή: 14. Διαχείριση ακραίων συνθηκών: παράκτιες πλημμύρες και θαλάσσιες καταιγίδες ανάλυση και διαχείριση κινδύνου 15. Ξηρασία 16. Ερημοποίηση 17. Ενέργεια: κατανάλωση και διαχείριση 18. Πράσινη Δόμηση
19. Θεσμικό πλαίσιο - Ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο 20. Εμπλοκή κοινωνικών εταίρων/ Δημόσια συμμετοχή
Ένα ταξίδι τρωτότητας στις ακτές μας Μερικά παραδείγματα
Παράδειγμα 1 η ακτή είναι τρωτή στους παραλιακούς πεζόδρομους!
ALMYRA Study area Pafos harbor
Η ακτή πριν την κατεδάφιση του καθέτου προβόλου
Μετά την κατεδάφιση
West part Before demolition West part After demolition
Πρόβλημα οι «σκληροί» παραλιακοί πεζόδρομοι: ανακλαστικά σκληρά μέτωπα πάνω στις ευαίσθητες αμμώδεις παραλίες!! Προφανώς μηχανικός χερσαίων κατασκευών «στήριξε» τον, κατά τα άλλα, πολύ όμορφο πεζόδρομο δημιουργώντας προβλήματα στην ακτή.
2014
Ανύψωση της στάθμης της θάλασσας τι γίνεται; Η πιο πρόσφατη έρευνα για τη Μεσόγειο: Ισπανοβρεττανική έρευνα - Journal of Geophysical Research, (2008 113 (c12): C12028 DOI): Sea level rise in the Mediterranean deep waters untill 2100: 3 cm (best scenario) 67 cm (worst scenario) Δηλαδή: δεν ξέρουμε!!! Γιατί είναι πολύ δύσκολο να εκτιμηθεί με μοντέλα η ανύψωση σε ρηχά/ παράκτια νερά!!
Δεν έχουμε μετρήσεις, πχ ικανοποιητικές χρονοσειρές παλλίροιας
Τι ξέρουμε: ότι οι καταιγίδες είναι πιο συχνές και πιο έντονες και ότι η ανύψωση της στάθμης της θάλασσας την ώρα της καταιγίδας έχει αυξηθεί. Μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης ακραίων καιρικών φαινομένων απότοκο της κλιματικής αλλαγής? Τα έργα που κατασκευάζουμε είναι κατάλληλα σχεδιασμένα?
Πρόβλημα σε ένα νησί: διαχείριση φυσικών πόρων: πχ οι λατομικοί μας πόροι τι γίνονται? Δεν είναι ατέλειωτοι
Ορόκλινη- Λάρνακα, 1990
Αλυσίδα κυματοθραυστών, 2002
πχ: ένας μέτριος κυματοθραύστης 5 m ύψος, 100 m μήκος χρειάζεται περίπου 8000 m 3, δηλ, κατεδαφίζουμε ολόκληρα βουνά και τα ρίχνουμε στη θάλασσα. Τις πιο πολλές φορές ΔΕΝ χρειάζεται!!! Τουλάχιστον να επενδύαμε στην έρευνα για χρήση ανακυκλωμένων υλικών?
Πάφος: 1963-2003 ΠΡΟΒΛΗΜΑ: Οι ακτές είναι τρωτές στην παράκτια ανάπτυξη!!!
1997
2009
Παράδειγμα συνδυασμένων χρήσεων Αλιεία ιχθυοκαλλιέργειες έρευνα- προστατευόμενες περιοχές Τι κάνει ο αλιευτικός μας στόλος? Επαγγελματίες- ερασιτέχνες Τεράστια τα κονδύλια για την αλιεία από την ΕΕ Πρόβλημα: ένας ευφάνταστος σχεδιασμός και υλοποίηση
Αλιεία: Σύγχρονες μορφές εργασίας/ marketing Artesana Pesca Πορτογαλία
Συνδυασμός με θαλάσσια πάρκα/ θαλάσσιες προστετευόμενες περιοχές
Με εκπαιδευτικές δραστηριότητες
Με έρευνα
οι τεχνητοί ύφαλοι: Καταδυτικός τουρισμός ΚΑΙ μείωση της κυματικής δράσης
Συνδυασμένες χρήσεις
Εμμονές!: 1. Καλές παραλίες οι αμμώδεις παραλίες 2. Καλές παραλίες μόνο με κυματοθραύστες
Ήπιες και έξυπνες λύσεις και επεμβάσεις!
Αποβάθρες στην Βαρκελώνη
και άλλα θαλάσσια αθλήματα- υποδομές
Σύγχρονες και έξυπνες λύσεις: αισθητική/ επάρκεια/ εφαρμοσιμότητα. Όχι κατ ανάγκη «μαξιμαλιστικές» προσεγγίσεις! Πάντα να έχουμε στο νου ότι η παράκτια ζώνη είναι ένα δυναμικό σύστημα και η κάθε επέμβαση προκαλεί δυναμικές αποκρίσεις.
Κάθε ακτή έχει το δικό της χαρακτήρα. Πρέπει να ξέρουμε την ακτή πριν επέμβουμε. Αναπλήρωση ακτής Π.χ Κύπρος: δεν υπάρχουν δάνεια θαλάσσια ιζήματα (και σύμβαση της Βαρκελώνης) και όμως. Ισπανία: εγκαταλείπεται η μέθοδος των μαζικών αναπληρώσεων για περιβαλλοντικούς λόγους. Ισπανία, αναπλήρωση ακτών
Χρήση σύγχρονων εργαλείων διαχείρισης/ λήψης αποφάσεων: Π.χ. DeCyDe-4- sustainability
δράσεις: Συνδυασμένες δράσεις Αλληλοσυνδεόμενες δαπάνες (π.χ. σκάφη διαθέσιμα) Απάλειψη της γραφειοκρατίας Συνεργασία/ συμμετοχή κοινωνικών εταίρων Ενημέρωση/ κατάρτιση/ γνώση Φαντασία!
ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΖΩΝΗΣ μια συνεχής διεργασία!!