ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ Κ. ΜΑΡΙΟ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ- ΕΦ. ΣΗΜΕΡΙΝΗ- 2004

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ Κ. ΜΑΡΙΟ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ- ΕΦ. ΣΗΜΕΡΙΝΗ- 2004 1. Που θα αποδίδατε την είσοδο των νέων ειδικά στον δρόμο των ναρκωτικών. Το πρόβλημα της κατάχρησης ουσιών εξάρτησης είναι ένα πολυσύνθετο ψυχοκοινωνικό φαινόμενο που βγαίνει στην επιφάνεια όχι λόγω της ύπαρξης ουσιών,αλλά λόγω της συνάντησης διαφόρων κοινωνικών συγκυριών που φέρνει ο σύγχρονος πολιτισμός. Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της εποχής που ζούμε είναι ο ανταγωνισμός, ο εκφυλισμός των αξιών, το άγχος και η αποξένωση, η οποία αποστασιοποεί συνεχώς τους ανθρώπους και τους κάνει πολύ πιο ευάλωτους στο να αναζητήσουν βοήθεια για απαλύνουν τον ψυχικό τους πόνο σε κάποια ουσία, νόμιμη ή παράνομη, παρά στην αναζήτηση ανθρώπινης ψυχολογικής στήριξης. Οι έφηβοι ενδίδουν πιο εύκολα στην χρήση ουσιών εξάρτησης.αυτοί βιώνουν πιο έντονα το στρες,την πλήξη και τον ψυχικό πόνο. Υποχωρούν πιο έυκολα στην πίεση των συνομιλήκων γιατί αγωνίζονται συνεχώς να ανήκουν και να αποτελούν μέρος της ομάδας. Δηλαδή δέχονται την χρήση είτε γιατί φοβούνται την απόρριψη απο την παρέα είτε γιατί δέχονται την χρήση σαν μόδα ή καταναλωτική ανάγκη η οποία τους κάνει να ξεχωρίσουν έστω και με την αρνητική συμπεριφορά τους. Εκτός αυτού διψούν για νέες εμπειρίες, τους αρέσει να ριψοκινδυνέυουν αλλά και μιμούνται την συνμπεριφορά των μεγάλων που κάνουν ευρεία και επιδεικτική χρήση νικοτίνης,αλκοόλ και φαρμάκων. 2. Τελικά ποιόν καταπολεμούμε;- τον έμπορο η τον χρήστη; Κατά την άποψη μας η χρήση ουσιών εξάρτησης είναι συνειδητή επιλογή των νέων και οι έμποροι έρχονται για να καλύψουν τις ανάγκες της ζήτησης, που αυτή την στιγμή στην Κύπρο είναι αρκετά μεγάλη σε ουσίες όπως η μαριχουάνα/χασίς αλλά και κοκαίνη και ηρωίνη. Ενας χρήσης για να βοηθηθεί πρέπει καταρχάς να αντιληφθεί ότι έχει το πρόβλημα και να θελήσει πάλιν συνειδητά, όπως και ξεκίνησε να κάνει προσπάθεια για απεξάρτηση. Το πρώτο στάδιο της απεξάρτησης είναι η αποτοξίνωση για τις ουσίες που δημιουργούν σωματική εξάρτηση και ακολουθεί η ψυχολογική απεξάρτηση, που είναι μια μακροχρόνια διαδικασία με συμμετοχή σε ατομικά συμβουλευτικά προγράμματα και σε ομαδικού τύπου 1 / 7

υποστηρικτική θεραπεία. Στο ΚΕΝΘΕΑ ανήκει η Ανοικτή Θεραπευτική Κοινότητα Εξαρτημένων Ατόμων ``Η ΤΟΛΜΗ``, η οποία λειτουργεί ομάδες αυτοβοήθειας στην Λάρνακα και Λευκωσία και υποστηρίζει τόσο τα άτομα όσο και τις οικογένειες τους. 3. Ποιά προγράμματα οργανώνει το ΚΕΝΘΕΑ; Το ΚΕΝΘΕΑ οργανώνει προγράμματα πρόληψης και θεραπείας. Τα προγράμματα πρωτογενούς πρόληψης που αφορούν άτομα που δεν έχουν καμιά σχέση με την χρήση ουσιών εξάρτησης καλύπτουν ολόκληρο τον μαθητικό πληθυσμό της Κϋπρου διότι απο φέτος σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και πολιτισμού έχουν εφαρμοστεί τα Προγράμματα `` Στηρίζομαι στα Πόδια μου`` και ``Στηρίζομαι στα ποδαράκια μου`` στα Δημοτικά και Γυμνάσια και Λύκεια. Εκτός αυτού σε όλες τις πόλεις λειτουργούν εθελοντικά προγράμματα εφήβων όπου συμμετέχουν αρκετοί νέοι. Με το Πρόγραμμα της Ακαδημίας Οικογένειας μαθητή (ΑΚΟΜΑ) που λειτουργεί απο φέτος σε συνεργασία με τις Συνομοσπονδίες Δημοτικής και Μέσης ελπίζουμε να περιλάβουμε και όλους τους γονείς της Κϋπρου. Σε συνεργασία με τις οργανώσεις νεολαίας εφαρμόζουμε το πρόγραμμα `` Απο νέο σε Νέο` και με τις Συνδικαλίστικές Οργανώσεις το Πρόγραμμα `` Πρόληψη στον χώρο της εργασίας``. Αναφορικά με την θεραπεία και αποκατάσταση η συμμετοχή της ΤΟΛΜΗΣ είναι τεράστιαμέχρι σήμερα πάνω απο 200 ναρκωμανείς και 500 αλκοολικοί έλαβαν μέρος στις Ομάδες αυτοβοήθειας και πάνω απο 300 οικογένειες απευθυύνθηκαν για βοήθεια. 4. Ποιά είναι η ανταπόκριση του κοινού; Η ανταπόκριση του κοινόυ στην προσπάθεια αυτή εινια περισσότερο απο συγκινητική και σαυτές τις δύσκολες μέρες όπου το οικονομικό κίνητρο φαίνεται να κυριαρχεί στις ανθρώπινες σχέσεις η συμμετοχή τόσο πολλών εθελοντών στις γραμμές του ΚΕΝΘΕΑ δίνει ένα άλλο μήνυμα ότι ακόμα στην Κύπρο υπάρχει φιλότιμο και εγνοια για τα κοινά. Πιθανόν αυτά να είναι τα στοιχεία που μας δίνουν κουράγιο για να συνεχίσουμε τον αγώνα της πρόληψης. Σχετικά με τα αποτελέσματα της θεραπείας/αποκατάστασης, αν λάβουμε υπόψη πως αυτή είναι μια μακροχόνια διαδικασία και δούμε ποσα άτομα έρχονται κοντά μας και συνεχίζουν την δύσκολη προσπα θεια για απεξάρτηση πρέπει να είμαστε αρκετά ευχαριστημένοι. Τώρα η ζωή θα δέιξει τα αποτελέσματα ύστερα απο μερικά χρόνια, όπου θα γίνει αξιολόγηση. 2 / 7

5. Πώς νοιώθει ένας ειδικός που εργάζεται στον τομέα της τοξικοεξάρτησης; Η απασχόληση κάποιου ειδικού στον τομέα της απεξάρτησης είναι πιθανόν μια απο τις πιο δύσκολες στον κόσμο γιατί χρειάζεται να έχει κάνει πρώτα αρκετή δουλειά με τον εαυτό του, να οριοθετεί και να ελέγχει τα συναισθήματα του και να αντέχει την αποτυχία. Η επιβράβευση που πάιρνει ένας θεραπευτής λειτουργεί σαν κίνητρο για τα επόμενα βήματα της αμοιβαίας προσπα θειας με τον θεραπευόμενο του, έτσι που η ικανοποίηση μια επιτυχίας είναι αμοιβαία και ανήκει σε όλα τα μέρη του θεραπευτικού συστήματος. 6. Τι είναι η σωματική αποτοξίνωση και τι η απεξάρτηση; Η σωματική αποτοξίνωση είναι μεν μια δύσκολη διαδικασία, αλλά μπορεί να επιτευχθεί με φάρμακα ή χωρίς φάρμακα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Η ψυχολογική όμως εξάρτηση που προκαλούν όλες ανεξαίρετα οι ουσίες ε ξαρτησης παραμένει για ολόκληρη την ζωή. Η υποτροπή που παρουσιάζει ένα άτομο οφείλεται κατά κύριο λόγο στην ψυχολογική εξάρτηση. Είναι γιαυτό που ένα εξαρτημένο άτομο π ρεπει να κα νει αρκετή εργασία με τον εαυτό του για να ατσαλώσει την θέληση του και να αντισταθεί στην πίεση που του φέρνει η ψυχολογική του εξάρτηση. Απο εδώ είναι και οι κίνδυνοι κάποιος να πέσει ξανά στον λάκκο των ουσιών εξάρτησης, αν δεν έχει προετοιμαστεί κατάλληλα και δεν έχει δημιουργήσει δυνατό υποστηρικτικό σύστημα, να έχει αλλξει τις παρέες και τον τρόπο ζωής του. 7. Πώς βλέπετε τον ρόλο της Αστυνομίας στην καταστολή. Υπάρχει συνεργασία ανάμεσα στην ΥΔΙΝ και ΚΕΝΘΕΑ; Η ΥΔΙΝ με αρκετή κατανόηση βλέπει το πρόβλημα των νεαρών ατόμων που έχουν πέσει στην παγίδα της εξάρτησης.δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου άτομα που συνελήφθηκαν για χρήση να έχουν σταλεί κοντά μας, στις υπηρεσίες του κράτους ή στην ΤΟΛΜΗ μέλους του ΚΕΝΘΕΑ για να τύχουν βοήθειας. Εκείνο που δεν μας ικανοποιεί είναι το ``ταπέλλωμα`` που γίνεται σε οποιονδήποτε ύποπτο νέο, όχι μόνο για σύλληψη για ναρκωτικά,αλλά και για οποιονδήποτε άλλη, η οποία γίνεται είτε μέσω των ανακοινώσεων της αστυνομίας ή μέσω της παρουσίασης τους από τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας, φαινόμενα, τα οποία τείνουν να εκλείψουν. 8. Είστε ικανοποιημένοι από την υφιστάμενη νομοθεσία σε σχέση με τους νέους; Αναφορικά με την Νομοθεσία υπάρχουν αρκετά σημεία τα οποία πρέπει να μελετηθούν και να αναθεωρηθούν, ιδίως τώρα με την εισδοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση θέλουμε αλλαγές ριζικές για να είμαστε με το πνεύμα της Ευρώπης. 3 / 7

Εμείς τασσόμαστε εναντίον της φυλάκισης του χρήστη, αλλά πρέπει να υπογραμμίσουμε και το θετικό της νομοθεσίας μας που δεν φυλακίζει νέους μέχρι 25 χρονών όταν παρουσιάζονται χωρίς προηγούμενο ποινικό μητρώο. Το μεγάλο πρόβλημα όχι μόνο της δικής μας νομοθεσίας και δικαιοσύνης αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο είναι η δυσκολία του διαχωρισμού του χρήστη απο το ``μουλάρι``- του μικροεμπόρου δηλαδή, ο οποίος μπορεί ταυτόχρονα να παίζει και τους δύο ρόλους. 9. Φέτος η Ανοικτή Θεραπευτική Κοινότητα Εξαρτημένων Ατόμων «Η ΤΟΛΜΗ», της οποίας είστε ιδρυτής και Επιστημονικός Συντονιστής γιορτάζει τα 10 χρόνια ζωής της. Μπορείτε να μας διαγράψετε την πορεία της δημιουργίας και εξέλιξης της. Στην Κύπρο η θεραπεία των εξαρτήσεων βάδισε ανάλογα με την ανάπτυξη και εξέλιξη του προβλήματος. Με την επιστροφή μου στην Κύπρο και τον διορισμό μου στα Ψυχιατρικά Ιδρύματα Αθαλάσσης, έχοντας μια προπαίδεια στο Πανεπιστήμιο Σόφιας που εργαζόμουν και ειδικευόμουν, έδειξα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το θέμα του αλκοολισμού, που ήταν και το κυριότερο πρόβλημα στις εξαρτήσεις τότε. Θεραπεία αλκοολικών γινόταν βασικά στην Ψυχιατρική Κλινική, όπου εργαζόταν ο Δρ. Α. Δημητρίου, αλλά αρκετοί από αυτούς, λόγω πολυποσίας και χρόνιας εξάρτησης εισέρχονταν και επανεισέρχονταν στα Ψυχιατρικά Ιδρύματα Αθαλάσσας, βρίσκονταν στους ίδιους θαλάμους με τους χρόνιους σχιζοφρενείς και τύγχαναν σχεδόν της ίδιας μεταχείρισης. Αρκετοί από αυτούς λόγω μακροχρόνιας παραμονής τους- άνω των 90 ημερών- και με βάση τον παλαιό Νόμο περί Ψυχικά Ασθενών, είχαν κηρυχθεί ως Πιστοποιημένοι Ψυχικά Ασθενείς. Αυτοί είχαν χάσει όλα τους τα ανθρώπινα δικαιώματα, να μην ψηφίζουν, να οδηγούν αυτοκίνητο, να έχουν λογαριασμό στην Τράπεζα και να χειρίζονται τα περιουσιακά τους στοιχεία και άλλα. Αυτοί μπορούσαν με το παραμικρό μεθύσι να οδηγηθούν στο Ψυχιατρείο και ως ήταν φυσικό αφού δεν έπαιρναν εξειδικευμένη θεραπεία για την πάθηση τους που ήταν η εξάρτηση βρίσκονταν σε ένα συνεχές φαύλο κύκλο ανάμεσα στο μεθύσι και στο Ψυχιατρείο. Μερικοί ήταν ξεχασμένοι και απο τους δικούς τους οι οποίοι για να αποφύγουν το στίγμα ούτε καν τους επισκέπτονταν και το Ψυχιατρείο έκρυβε την ντροπή τους προς την κοινωνία. Μεταφέροντας νέες σκέψεις και ιδέες μέσα απο το Ψυχιατρείο Αθαλάσσας αρχίσαμε τον δύσκολο αγώνα διαφοροποίησης της θεραπευτικής μας συμπεριφοράς προς τους αλκοολικούς. Δυσκολίες είχαμε τόσο απο τους ίδιους αλλά περισσότερο απο τους δικούς τους οι οποίοι με κανένα τρόπο δεν πίστευαν πως ο εξαρτημένος άνθρωπος τους μπορούσε να ζήσει φυσιολογική ζωή μακριά απο το ποτό και θα μπορούσε να 4 / 7

επακοινωνικοποιηθεί και να επιστρέψει στην οικογένεια και στην εργασία τγου. Παρά τις αντιξοότητες έγινε κατορθωτό να απολυθούν οι πρώτοι πέντε αλκοολικοί και τότε φάνηκε η αναγκαιότητα στήριξης τους μέσα στην κοινότητα. Στις 6 Μαρτίου 1986 λειτουργήσαμε για πρώτη φορά την Ομάδα Αυτοβοήθειας, η οποία γινόταν εθελοντικά κάθε Τετάρτη σε χώρο της Ψυχιατρικής Πτέρυγας στο γενικό Νοσοκομείο. Βοηθοί στην Ομάδα ήσαν ο Ψυχίατρος, Χρίστος Χαραλαμπίδης και ο τότε νοσηλευτής κ. Ανδρέας Παυλάκης. Η ομάδα κινήθηκε πολύ ενεργά και με πολλή ενθουσιασμό άρχισε να μεγαλώνει ο αριθμός των μελών της. Η Ομάδα αυτή εκτός απο θεραπευτική λειτούργησε και ως μοχλός ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης. Για πρώτη φορά η κυπριακή κοινωνία άκουγε για την ύπαρξη του προβλήματος του αλκοολισμού και δεν ήταν λίγες οι οικογένειες που άρχισαν να πιστεύουν πως υπάρχει σωτηρία και αντί να κρύβουν και να συντηρούν το αλκοολικό μέλος τους έβγαλαν το πρόβλημα στην επιφάνεια,ζήτησαν βοήθεια και την βρήκαν. Ετσι το παράδειγμα των λίγων ακολούθησαν οι πολλοί. Η ίδρυση του Συνδέμου Προστασίας της Ψυχικής Υγείας,το 1987 στη Λευκωσία, του οποίου ήμουν ένα απο τα ιδρυτικά μέλη με την υποστήριξη της Προέδρου του κ. Ζωής Αντωνιάδου, έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην εξέλιξη της Ομάδας. Απο τον πρώτο χρόνο αρχίσαμε την δημοσιοποίηση της ύπαρξης της και ανοικτά πλέον παρουσιάσαμε τα μέλη της ομάδας, τα οποία έπαιρναν και σχετικό τιμητικό Δίπλωμα για την αποχή τους απο το ποτό και αυτό λειτουργούσε ως μορφή κοινωνικής επιβράβευσης, τόσο για τον ίδιο όσο και για την οικογένεια που συμπαρίσταστο. Αναφορικά με την Ομάδα. Ενώ αρχίσαμε εφαρμογή του Προγράμματος των 12 Βημάτων των Ανωνύμων Αλκοολικών σταδιακά εντελώς εμπειρικά εξελίχτηκε σε μια Ομάδα Αυτοβοήθειας τύπου Ρότζερ. Σταδιακά άρχισε και η οικογένεια να αισθάνεται την ανάγκη στήριξης και οι λιγοστές γνώσεις της συστημικής σκέψεις που διοχετεύονταν τότε στις υπηρεσίες απο πρωτοπόρους Ψυχιάτρους και Ψυχολόγους, όπως τον Δρ. Πύργο και την κ. Ντίνα Μουστερή και έγινα κτήμα μας, βοήθησαν στην εμπλοκή ολόκληρης της οικογένειας στην θεραπευτική στηρικτική διαδικασία. Αυτό διαδραμάτισε τεράστιο ρόλο στην εξέλιξη της ομάδας με ιδιαίτερα δικά της χαρακτηριστικά, βασισμένα στο τοτινό επίπεδο γνώσης και ικανοτήτων των διευκολυντών. 5 / 7

Η μετάθεση μου κατά το 1987 στην Ψυχιατρική Πτέρυγα βοήθησε η θεραπεία αλκοολικών να γίνει πιο οργανωμένη και δομημένη. Ανάμεσα στους Νοσηλευτές άρχισαν να ξεχωρίζουν άτομα, που έδειξαν ενδιαφέρον στην θεραπεία των τοξικοεξαρτημένων και άρχισαν να γίνονται και τα πρώτα επιμορφωτικά σεμινάρια προς την κατέυθυσνη αυτή. Εκτός απο τα θέματα αλκοολισμού άρχισαν να παρουσιάζονται και οι πρώτες περιπτώσεις κατάχρησης άλλων παράνομων ουσιών εξάρτησης, όπως χασίς, ηρωίνη και χάπια. Μελετώντας τις ανάγκες αυτές και έχοντας υπόψη πως υπήρχε ήδη στην Πτέρυγα δομημένο πρόγραμμα απεξάρτησης, με στάδιο σωματικής αποτοξίνωσης και ψυχολογικής απεξάρτησης με τις Ομάδες Αυτοβοήθειας, καθώς και αρκετό προσωπικό ο τότε Υπουργός Υγείας στις αρχές του 1989 ανακοίνωσε στον τύπο την είδηση ότι στην Πτέρυγα λειτουργεί Κέντρο Αποτοξίνωσης. Πολλά όμως διοικητικά και λειτουργικά προβλήματα οδήγησαν την πραγματική του λειτουργία τρία χρόνια αργότερα, το 1991, με την ονομασία Θεραπευτική Μονάδα Εξαρτημένων Ατόμων ( ΘΕΜΕΑ). Η μετάθεση μου στην Λάρνακα κατά την ίδια χρονική περίοδο έφερε την ιδέα της συνέχισης της προσπάθειας στα πλαίσια ενός Εξωτερικού Ιατρείου που διέθετε ένα Νοσοκόμο Γραφέα και ένα Κοινοτικό Νοσηλευτή. Απο την αρχή φάνηκε η ανάγκη δραστηριοποίησης του εθελοντικού τομέα, ο οποίος θα μπορούσε να συμπληρώσει τον κυβερνητικό τομέα τόσο σε θέματα ψυχικής υγείας, όσο και τοξικοεξάρτησης. - Το 1989 σε συνεργασία με άλλους πολίτες ιδρύσαμε στην Λάρνακα τον Σύνδεσμο Ψυχική Υγεία Για Ολους με πρόεδρο την κ. Ελιζ Τοροσιάν. - Το 1990 σε συνεργασία με άλλους ιδρύσαμε τον Σύνδεσμο Καταπολέμησης Ναρκωτικών Λάρνακας, με Πρόεδρο τον Μητροπολίτη Κιτίου Χρυσόστομο. Στα πλαίσια του Συνδέσμου Ψυχική Υγεία Για Ολους στο Πρόγραμμα «Ανοικτό Ψυχοθεραπευτικό Κέντρο» το 1989 λειτούργησαν εθελοντικά οι πρώτες Ομάδες Αυτοβοήθειας για Αλκοολικούς και αφού φάνηκε πως το Πρόγραμμα αυτό έπρεπε να διαφοροποιηθεί, σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο καταπολέμησης ναρκωτικών ιδρύθηκε η Ανοικτή Θεραπευτική Κοινότητα Εξαρτημενων Ατόμων «Η ΤΟΛΜΗ». 6 / 7

Τα εγκαίνια της έγιναν πανηγυρικά απο τον τότε Υπουργό Υγείας κ. Παπαγεωργίου στις 23 Οκτωβρίου 1992. Η ΑΘΕΚΕΑ «Η ΤΟΛΜΗ» συσπείρωσε παγκύπρια πάνω απο 100 εθελοντές και άρχισε τα πρώτα μαθήματα επιμόρφωσης σε θέματα εξαρτήσεων. Με πρωτοβουλία της ΤΟΛΜΗΣ λειτούργησε απο το 1992 έως το 1995 με την βοήθεια κινητού τηλεφώνου και 34 εθελοντών ψυχιάτρων, ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών και ψυχιατρικών νοσηλευτών, η ΑΝΟΙΚΤΗ ΓΡΑΜΜΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ δίνοντας βοήθεια 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. Η ΤΟΛΜΗ αποτέλεσε την «μαγιά» για την ίδρυση του ΚΕΝΘΕΑ ως παγκύπριας οργάνωσηςτης οποίας είναι μέλος και ευθύνεται για την τριτογενή πρόληψη. Με πρωτοβουλία των στελεχών της ΤΟΛΜΗΣ /ΚΕΝΘΕΑ δόθηκε η ιδέα και βοήθησαν ενεργά στην ίδρυση και λειτουργία της κλειστής Θεραπευτικής Κοινότητας ΑΓΙΑ ΣΚΕΠΗ. Η ΤΟΛΜΗ λειτουργεί προγράμματα της στην Λάρνακα, Λευκωσία και Κεντρικές Φυλακές. Απο την 1-η Νοεμβρίου 2002 Η ΤΟΛΜΗ θα λειτουργήσει ολοήμερο Πρόγραμμα Σωματικής Αποτοξίνωσης χωρίς φάρμακα καθώς και Προγράμματα Ψυχολογικής Στήριξης με Ομάδες Αυτοβοήθεια τόσο για εξαρτημένους όσο και για τις οικογένειες τους. 7 / 7