Εφηβεία και Εξάρτιση, από Η/Υ και τηλεόραση στο εξωτερικό. Αίτια και συνέπειες
1. Κριτήρια επιλογής θέματος Το παραπάνω θέμα επιλέχτηκε για τους κάτωθι λόγους: Είναι επίκαιρο Αποτελεί σημαντικό ζήτημα, αφού επιδρά αρνητικά στο κοινωνικό σύνολο Αφορά την ηλικία της ομάδας μας (εφηβεία) Δίνεται η δυνατότητα ευαισθητοποίησης των εφήβων Άντληση περισσότερων πληροφοριών για το θέμα αυτό
3. Σκοπός της έρευνας Συνύπαρξη και ομαδικό πνεύμα. Αρμονική συνεργασία. Εκμάθηση των τρόπων με τους οποίους πραγματοποιείται μια έρευνα πάνω σε ένα συγκεκριμένο θέμα της επικαιρότητας. Μετάδοση και η παράθεση περισσότερων πληροφοριών. Έναυσμα για περαιτέρω προβληματισμό και έρευνα.
4. Εισαγωγή στο θέμα α) Ιστορική αναδρομή Τηλεόραση: Άκμασε κυρίως στις δεκαετίες του '80 και του '90 Εφεύρεση που έφερε κοσμοϊστορικές αλλαγές στον τρόπο σκέψης και ζωής του σύγχρονου ανθρώπου. Διαδίκτυο: Internet addiction: Προτάθηκε ως όρος πρώτη φορά από τον Goldberg (1995) Έγινε δημοφιλής με την καινοτόμο έρευνα της Young (1996)
β) Ανάπτυξη του θέματος Τηλεόραση: Οι περισσότεροι έχουν με την τηλεόραση μια σχέση αγάπης- μίσους. Χαζοκούτι από τη μια, αλλά απαραίτητος σύντροφος στην καθημερινότητα. Τουλάχιστον τρεις ώρες την ημέρα περνούν, κατά μέσο όρο, οι κάτοικοι των αναπτυγμένων χωρών μπροστά στις τηλεοράσεις. Όταν ένα άτομο φτάσει στην ηλικία των 75 ετών θα έχει περάσει τα εννιά χρόνια της ζωής του βλέποντας TV. Πρόκειται πια για την τρίτη ανθρώπινη δραστηριότητα μετά την εργασία και τον ύπνο. Πολλοί άνθρωποι συμπεριφέρονται σαν να είναι εξαρτημένοι από τη μικρή οθόνη. H μήπως είναι; Είναι τελικά η τηλεόραση «ναρκωτικό», που προκαλεί εθισμό κλινικού τύπου; Μια τέτοια υπόθεση δεν είχε απασχολήσει μέχρι τώρα τους ερευνητές, παρά μόνο με τη μεταφορική της έννοια. Όμως ένα πρόσφατο άρθρο στο περιοδικό «Scientific American» θέτει ξανά το ερώτημα. Όσοι βλέπουν υπερβολικά πολλή τηλεόραση εμφανίζουν συμπτώματα ανάλογα με εκείνους που είναι χρήστες ναρκωτικών ουσιών, σημειώνει. Μάλιστα, οι συγκεκριμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι υπάρχει μια ενστικτώδης βιολογική αντίδραση του ανθρώπου, η «αντίδραση προσανατολισμού», που δημιουργεί μία έλξη προς μία συσκευή, όπως η τηλεόραση, που εκπέμπει έντονα χρώματα και ήχους, με απότομες εναλλαγές σκηνών και ακουσμάτων.
Διαδίκτυο: Ο όρος internet addiction (=εξάρτηση από το διαδίκτυο) αναφέρεται στην προβληματική χρήση του διαδικτύου και όσων σχετίζονται μ αυτή την τεχνολογία, όπως το ταχυδρομείο (e-mail) και ο παγκόσμιος ιστός (World Wide Web). Η εθιστική χρήση του διαδικτύου μοιάζει με άλλες εξαρτήσεις σε διαδικασίες, όπου το άτομο εθίζεται σε μια δραστηριότητα ή συμπεριφορά (π.χ. τζόγος, αγοραστική εξάρτηση ή κάποιες σεξουαλικές συμπεριφορές), παρά με εξαρτήσεις που αφορούν ουσίες (π.χ. ψυχοτρόπες ουσίες, κάπνισμα, φαγητό κλπ.). Βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής αυτής είναι ότι το άτομο αφιερώνει πάρα πολύ χρόνο στη χρήση του διαδικτύου αλλά κυρίως το γεγονός ότι αυτή η χρήση παρεμβαίνει στην καθημερινή λειτουργικότητα του, στην κοινωνική του ζωή, στη σχολική εργασία ή στην εργασιακή του απασχόληση.
γ) Ερευνητικά ερωτήματα Πώς η τηλεόραση και το διαδίκτυο διευκολύνουν την ζωή μας ; Πόσο χρόνο αποταμιεύουμε με τη χρήση τους; Με τι θα μπορούσαμε να αντικαταστήσουμε τις συσκευές αυτές έτσι ώστε εκτελέσουμε τις ίδιες εργασίες; Πόσο αναγκαία είναι η χρήση του διαδικτύου στον εργασιακό τομέα; Η εξάρτιση σε αυτές τις συσκευές οφείλεται στην ψυχαγωγία που προσφέρουν στον χρήστη;
6. Παράγοντες που επηρεάζουν την έρευνά μας Θετικοί παράγοντες Η καλή χημεία μεταξύ των μελών της ομάδας. Τα εξελιγμένα τεχνολογικά μέσα που μας παρέχονται από το εργαστήριο Η σωστή καθοδήγηση από τον καθηγητή Η δυνατότητα πρόσβασης στο Διαδίκτυο Η ποικιλία πηγών σχετικών με το θέμα μας Το γεγονός ότι αυτό το φαινόμενο προκαλεί παγκόσμιο προβληματισμό Αρνητικοί παράγοντες Χαμένες διδακτικές ώρες με αποτέλεσμα να επιταχύνουμε την ολοκλήρωση της εργασία μας με ο,τι αυτό συνεπάγεται Η ποικιλία πηγών, οι οποίες δεν είναι πάντα αξιόπιστες Η απειρία μας σε ένα τέτοιο θέμα
7. Περιορισμοί Περιγραφή ορίων Ερευνούμε την εξάρτιση των εφήβων στην τηλεόραση και το Διαδίκτυο στο εξωτερικό στην σημερινή εποχή. Και αυτό γιατί αφορά την ηλικιακή μας ομάδα και αποτελεί μείζον ζήτημα για τις σύγχρονες κοινωνίες. Επίσης, επιθυμούμε την περαιτέρω πληροφόρηση πάνω στο φαινόμενο αυτό.
8. Αξιοπιστία της έρευνας Προσπαθήσαμε να αναζητήσουμε αξιόπιστες πηγές και είχαμε να επιλέξουμε ανάμεσα σε μία τεράστια ποικιλία ιστοσελίδων σχετικών με το θέμα της εργασίας μας. Συλλέξαμε πλήθος πληροφοριών προκειμένου η έρευνά μας να είναι έγκυρη. Το παρακάτω ερωτηματολόγιο έχει συμπληρωθεί σωστά και με ειλικρίνεια από τούς γονείς και τους καθηγητές μας.
9. Διαδικασίες και δραστηριότητες που χρησιμοποιήθηκαν Συνεντεύξεις από ανθρώπους που είναι σχετίζονται με το θέμα αυτό Ντοκιμαντέρ και ενημερωτικές εκπομπές που αφορούν την εξάρτηση των εφήβων Βιβλία και εγκυκλοπαίδειες που βασίζονται στην ψυχολογία των εφήβων Εφημερίδες και περιοδικά
10. Δημιουργία ερωτηματολογίου, σχόλια,στατιστική ανάλυση(γραφήματα), συμπεράσματα Ερώτηση 1η Πόσο πιστεύετε ότι είναι εξαρτημένοι οι Έλληνες έφηβοι σήμερα από την τηλεόραση σε σχέση με τους εφήβους του εξωτερικού; πολύ 6 αρκετά 20 μέτρια 30 λίγο 14 καθόλου 2 Ερώτηση 1η 35 30 25 απαντήσεις 20 15 10 Σχόλια: 5 0 πολύ αρκετά μέτρια λίγο καθόλου επιλογές Από τα αποτελέσματα της έρευνας παρατηρούμε ότι οι απαντήσεις δεν είναι ακραίες (περίπου 10%). Οι απαντήσεις τείνουν προς το μέτρια και αρκετά και ίσως οφείλονται στο ότι οι Έλληνες έφηβοι έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο σε σχέση με τους εφήβους του εξωτερικού, τον οποίο επιλέγουν να ξοδεύουν συνήθως στην τηλεόραση. Συμπέρασμα: Από το διάγραμμα διαπιστώνουμε πως οι Έλληνες έφηβοι είναι περισσότερο εξαρτημένοι από την τηλεόραση σε σχέση με τους εφήβους του εξωτερικού.
Ερώτηση 2η: Πόσο πιστεύετε ότι είναι εξαρτημένοι οι Έλληνες έφηβοι σήμερα από το διαδίκτυο σε σχέση με τους εφήβους του εξωτερικού; πολύ 13 αρκετά 30 μέτρια 22 λίγο 7 καθόλου 2 Ερώτηση 2η: 35 30 25 απαντήσεις 20 15 10 5 0 πολύ αρκετά μέτρια λίγο καθόλου Σχόλια: επιλογές Οι απαντήσεις που προκύπτουν από την ερώτηση αυτή τείνουν επίσης προς το μέτρια και το αρκετά. Αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι οι έφηβοι στην Ελλάδα αφιερώνουν τον περισσότερο από τον ελεύθερο χρόνο τους στο διαδίκτυο. Συμπέρασμα: Σύμφωνα με το παραπάνω διάγραμμα οι Έλληνες έφηβοι παρουσιάζονται περισσότερο εξαρτημένοι σε σχέση με τους έφηβους του εξωτερικού.
Ερώτηση 3η: Πόσο πιστεύετε ότι η εξάρτηση από τον υπολογιστή θα επιδεινωθεί στους εφήβους στο εξωτερικό στο άμεσο μέλλον; πολύ 17 αρκετά 32 μέτρια 16 λίγο 6 καθόλου 3 Ερώτηση 3η 35 30 25 απαντήσεις 20 15 10 5 0 πολύ αρκετά μέτρια λίγο καθόλου επιλογές Σχόλια: Στην ερώτηση αυτή οι περισσότεροι ερωτηθέντες απάντησαν αρκετά,καθώς με την τεχνολογική εξέλιξη οποιαδήποτε εργασία, ενημέρωση για διάφορα θέματα, ή οικονομική συναλλαγή και κάθε επιστημονική έρευνα θα γίνεται μέσω του υπολογιστή. Συμπέρασμα: Από τις παραπάνω απαντήσεις προκύπτει πως η εξάρτηση των εφήβων του εξωτερικού από τον υπολογιστή πρόκειται να επιδεινωθεί στο άμεσο μέλλον.
Ερώτηση 4η: Ποιά πιστεύετε ότι είναι τα αίτια εξάρτησης από το διαδίκτυο στο εξωτερικό; μοναξιά 32 εργασιομανία 14 εργασιακές απαιτήσεις 12 ελλιπής ενημέρωση 1 άλλο 15 Ερώτηση 4η 35 30 25 απαντήσεις 20 15 10 Στήλη F 5 0 μοναξιά εργασιομανία ελλιπής ενημέρωση εργασιακές απαιτήσεις άλλο επιλογές Σχόλια: Στην ερώτηση αυτή οι περισσότεροι ερωτηθέντες απάντησαν πως η μοναξιά αποτελεί το βασικό αίτιο εξάρτησης από το διαδίκτυο στο εξωτερικό καθώς πολλοί έφηβοι και όχι μόνο, νιώθουν απομονωμένοι και αποκλεισμένοι από το κοινωνικό σύνολο, ο θεσμός της οικογένειας δεν έχει τους ισχυρούς ελληνικούς δεσμούς και δεν επιτυγχάνεται η ουσιαστική επικοινωνία και επαφή μεταξύ των ανθρώπων. Συμπέρασμα: Από το παραπάνω διάγραμμα προκύπτει πως η μοναξιά αποτελεί βασικό αίτιο εξάρτησης από το διαδίκτυο στο εξωτερικό.
11.Επίλογος Ολοκληρώνοντας την εργασία διαπιστώνεται πως τόσο το διαδίκτυο όσο και η τηλεόραση έχουν επηρεάσει αισθητά την καθημερινή μας ζωή. Μέσα από τη δημιουργία ερωτηματολογίου και τις πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν γίνεται συνείδηση πως οι Έλληνες έφηβοι είναι περισσότερο εξαρτημένοι και από τα δύο μέσα σε σχέση με τους εφήβους του εξωτερικού. Τέλος, (στάδιο 4β) παρατίθενται τα συμπτώματα αλλά και ο τρόπος διάγνωσης με σκοπό την εξάλειψη του φαινομένου αυτού.
12.Προτάσεις για συμπληρωματική εργασία Να ερευνηθούν οι συνέπειες και τα αίτια εξάρτησης από το διαδίκτυο και από την τηλεόραση σε ομάδες χωρών π.χ. Ευρωπαϊκή ένωση, Αμερική, Ασία. Να αναζητηθούν οι συνέπειες της εξάρτησης από το διαδίκτυο και από την τηλεόραση αλλά και το βάθος του φαινομένου σε χώρες οικονομικά αναπτυγμένες και να αντιπαρατεθούν με αυτές στις αναπτυσσόμενες χώρες. Να ερευνηθεί η εξάρτηση των εφήβων από το κινητό και τις νέες μορφές τεχνολογίας.
13.Πηγές πληροφόρησης α. Βιβλιογραφία lyk-antiss.les.sch.gr/project/ethismos.doc www.kathimerini.gr/113984/.../thleorash-to-narkwtiko-ths-oikogeneias www.psychotherapeia.net.gr β. Διαδίκτυο γ. Περίγυρος δ. Διάφορα έντυπα (εφημερίδες, περιοδικά) ε. Συνεντεύξεις στ. Διάφορα βίντεο
Την εργασία αυτή εκπόνησαν οι μαθήτριες: Καραθάνου Ελένη Καψή Δήμητρα