ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΕΝΤΥΠΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. 1. ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Θεωρίες Σχεδιασμού και Αξιολόγησης Παιδαγωγικού Υλικού και Παιδαγωγικού Παιχνιδιού

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΕΝΤΥΠΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Θεωρίες Σχεδιασμού και Αξιολόγησης Παιδαγωγικού Υλικού και Παιδαγωγικού Παιχνιδιού 2. ΚΩΔ. ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Β7 3. ΚΥΡΙΑ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: Νίκη Νικονάνου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Π.Τ.Π.Ε., niknik@uth.gr 4. ΑΛΛΟΙ/ΕΣ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ/ΟΥΣΕΣ: Ηλίας Καρασαββίδης, Επίκουρος Καθηγητής, Π.Τ.Π.Ε., ikaras@uth.gr Ειρήνη Νάκου, Ομότιμη καθηγήτρια, Π.Τ.Π.Ε, inakou@uth.gr Μαρία Παπαδοπούλου, Καθηγήτρια, Π.Τ.Π.Ε., mariapap@uth.gr Προσκεκλημένοι ομιλήτες: Δρ. Ευγενία Παγκουρέλια, Διδάκτωρ Π.Τ.Π.Ε., eugeniapag@gmail.com Ευμορφία Τσιαμάγκα, Μουσειοπαιδαγωγός (ΜΑ), Αθανασάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου, Δρ. Χαρίκλεια Κανάρη, Μουσειοπαιδαγωγός-ερευνήτρια, kanarixarikleia@hotmail.com Φανή Μπουντούρογλου (ΜΑ) εικαστικός- εκπαιδευτικός, b_fani47@yahoo.com 5. ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΜΕ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: Δευτέρα 17.00-18.00, Τρίτη: 12.00-13.00 6. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Στο μάθημα συζητούνται δεδομένα και αξιοποιούνται μοντέλα τα οποία εισάγουν στον προβληματισμό, στις αρχές και τις παραμέτρους σχεδιασμού και αξιολόγησης εκπαιδευτικού υλικού και εκπαιδευτικού παιχνιδιού, όπως: οι επιστημολογικές και ιδεολογικές επιλογές, οι παιδαγωγικές και εκπαιδευτικές αρχές διαφόρων γνωστικών αντικειμένων (π.χ. γλώσσα, ιστορία, φυσικές επιστήμες, τέχνες και πολιτισμός, κ.ά.), αλλά και η αναπαράσταση και η πολυτροπική κατασκευή νοημάτων. Ειδική αναφορά γίνεται στο εκπαιδευτικό υλικό μουσείων και φορέων πολιτισμού. Στο πλαίσιο του μαθήματος αξιολογείται από τις φοιτήτριες και τους φοιτητές υπάρχον εκπαιδευτικό υλικό (έντυπο και ψηφιακό) με βάση αντίστοιχες μεθόδους αξιολόγησης. Πληροφορίες για το μάθημα στον ιστότοπο του μαθήματος (http://eclass.uth.gr/eclass/courses/seab174/). 7. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Α/Α Ημερο Εισηγητές Θέμα Παρατηρήσεις μηνία 1. 21/2 Νίκη Νικονάνου, Εισαγωγικό μάθημα Χαρακτηριστικά & φύση του παιδαγωγικού υλικού και παιχνιδιού 1

2. 28/2 Νίκη Νικονάνου, 3. 7/3 Ειρήνη Νάκου, Ομότιμη Καθ. ΠΤΠΕ & & Νίκη Νικονάνου, 4. 14/03 Δρ. Ευγενία Παγκουρέλια, Διδάκτωρ Π.Τ.Π.Ε & Νίκη Νικονάνου, Κριτήρια σχεδιασμού και αξιολόγησης εκπαιδευτικού υλικού και παιχνιδιού. Ειδική αναφορά σε εκπαιδευτικό υλικό πολιτιστικών φορέων Ιστορικές προσεγγίσεις και πολιτισμικά περιβάλλοντα Ιδεολογία: Ανίχνευση και ανάλυση σε σχολικά εγχειρίδια της γλώσσας 5. 21/3 Νίκη Νικονάνου Καθοδήγηση εργασιών 1 ο θέμα Φόρουμ 6. 28/3 Ευμορφία Τσιαμάγκα (ΜΑ) μουσειοπαιδαγωγός Αθανασάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου, & Νίκη Νικονάνου, Δημιουργώντας εκπαιδευτικό υλικό στο πλαίσιο εκπαιδευτικών μουσειακών προγραμμάτων 7. 4/4 Μαρία Παπαδοπούλου Καθ. ΠΤΠΕ & Νίκη Νικονάνου, 8. 25/4 Δρ. Χαρά Κανάρη, μουσειοπαιδαγωγόςερευνήτρια & Νίκη Νικονάνου, Πολυτροπική κατασκευή του νοήματος Διακοπές Πάσχα Παιδιά με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες σε χώρους πολιτισμού: Εκπαιδευτικό υλικό και παιχνίδι. Το μάθημα θα μεταφερθεί την Τετάρτη 5/4 9. 2/5 Ηλίας Καρασαββίδης, Επ. Καθ. ΠΤΠΕ & Νίκη Νικονάνου, 10. 9/5 Νίκη Νικονάνου, Κοινωνικοπολιτισμική Θεωρία & Παιχνίδι: Θεμελιώδεις Έννοιες & Ψηφιακές Προεκτάσεις Καθοδήγηση εργασιών 2 ο θέμα Φόρουμ 2

11. 16/5 Νίκη Νικονάνου, & Φανή Μπουντούρογλου, (ΜΑ) εικαστικόςεκπαιδευτικός 12. 23/5 Νίκη Νικονάνου, 13. 30/5 Νίκη Νικονάνου, Νίκη Νικονάνου, Σχεδιάζοντας εκπαιδευτικό υλικό και παιχνίδια με/για μαθητές και εκπαιδευτικούς Ψηφιακά παιχνίδια για τον πολιτισμό: σχεδιασμός και εφαρμογές Ανατροφοδότηση επί της τελικής εργασίας Εξεταστική περίοδος Παρουσίαση και παράδοση τελικής εργασίας 8. ΤΡΟΠΟΣ ΚΑΙ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Οι φοιτητές/τριες θα πρέπει να συμμετέχουν στις δύο συζητήσεις σχετικά με τις θεματικές που θα αναρτηθούν κατά τη διάρκεια του εξαμήνου στο Φόρουμ (20% της βαθμολογίας). Ατομική εργασία που θα παρουσιαστεί προφορικά (20% της βαθμολογίας) και θα παραδοθεί στην εξεταστική περίοδο (60% της βαθμολογίας). Τα παραδοτέα της τελικής εργασίας μένουν στη διάθεση του Μεταπτυχιακού Προγράμματος. Βαθμολόγηση 20% Συμμετοχή σε δύο συζητήσεις θεμάτων στο Φόρουμ. 80% Η τελική εργασία (εκ των οποίων 20% η παρουσίαση και 60% το παραχθέν υλικό). 9. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 9.1. ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Baldry, A. & Thibault, J. P., (2006). Multimodal Transcription and Text Analysis. London: Equinox Publishing Ltd. Ciborowski, J. (1988). Improving textbook usability (final report). Newton, MA: Education Development Center. Hill, S. (2005). Multiliteracies in early childhood. In R. New & M. Cochran (eds.) Early Childhood Education: An International Encyclopaedia. A Publication of the Greenwood Publishing Group. Hooper-Greenhill, Ei. (2007). Museums and Education: Purpose, Pedagogy, Performance. London & New York: Routledge. Kalantzis, M. & Cope, B. (2000). Multiliteracies: The Design of Social Futures. London: Palmer Press Kress G. and van Leeuwen, T., (2001). Multimodal discourse. London: Arnold Kress, G. (1997). Visual and Verbal modes of representation in electronically 3

mediated communication: The potentials of new forms of text. In I. Snyder (ed.) Page to Screen. Sydney: Allen & Unwin Kress, G. & van Leeuwen, T., (1996). Reading Images: The grammar of visual design. London, Routledge. Lebrun, J., Lenoir, Y., Laforest, M., Larose, F., Roy, G.-R., Spallanzani, C. And Pearson, M. (2002). Past and current trends in the analysis of textbooks in a Quebec context. Curriculum Inquiry, 32(1), 51 83. Mac Naughton, Gl. (2005). Doing Foucault in Early Childhood Studies. London & New York: Routledge. Mikk, J. (2000). Textbook: Research and Writing. Peter Lang Pub Inc. Mikk, J. (2002). Experimental Evaluation of Textbooks and Multimedia. Ιn St. Selander, M. Tholey, and Sv. Lorentzen (Eds.). New Educational Media and Textbooks, 2nd IARTEM Vol., Stockholm institute of education press, Estonia, 121-140. Papadopoulou, M. (2001). Multimodality as an access to writing for preschool children. International Journal of Learning, vol. 8. Pingel, F. (1999). Unesco Guidebook on textbook research and textbook revision. Hanover: Verlag Hahnsche Buchhandlung Stein, M., Stuen, C., Carnine, D. & Long, R.M. (2001). Textbook evaluation and adoption practices. Reading and Writing Quarterly, 17, 5-23 Tyson, H., & Woodward, A. (1989). Why students aren t learning very much from textbooks. Educational Leadership, 47, 14 17. Unsworth, L. (2001). Teaching Multiliteracies Across the Curriculum: Changing Contexts of Text and Image in Classroom Practice. Buckingham, UK: Open University Press. 9.2. ΕΛΛΗΝΟΓΛΩΣΣΗ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Αυγητίδου, Σ. επιμ. (2001). Το παιχνίδι. Σύγχρονες ερευνητικές και διδακτικές προσεγγίσεις, Αθήνα: Τυπωθήτω. Βέμη, Μπ. & Νάκου, Ει. (2010). Μουσεία και Εκπαίδευση. Αθήνα: Νήσος. Graham, Bl. (2009). Το Ελκυστικό Μουσείο Μουσεία και Επισκέπτες. Αθήνα: Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς. Κιούσης, Γ. (1994). Η συγγραφή και αξιολόγηση των διδακτικών βιβλίων. Νέα Παιδεία, 69, 92-102. Κουζέλης, Γ. (2005). Ενάντια στα φαινόμενα: Για μια επιστημολογική προσέγγιση της διδακτικής των κοινωνικών επιστημών. Αθήνα: Νήσος. Κουλουμπαρίτση, Α. (2003). Η κατανόηση στο Αναλυτικό πρόγραμμα, στα σχολικά βιβλία και στη διδακτική πράξη. Αθήνα: Εκδόσεις Γρηγόρη Κωνσταντινίδου-Σέμογλου (επιμ.)(2005). Εικόνα και παιδί / Icon and Child. Θεσσαλονίκη. Θεσσαλονίκη: Cannot not design publications. Ματσαγγούρας, Η. & Χέλμης, Σ. (2003). Παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού στην εκπαίδευση: Θεωρητικές παραδοχές και τεχνικές προδιαγραφές. Στα Πρακτικά του Πανελλήνιου Συμποσίου με θέμα: Σχεδιασμός και παραγωγή παιδαγωγικού υλικού για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Αθήνα: Λιβάνη. Μπονίδης, Κ.(2004). Το περιεχόμενο του σχολικού βιβλίου ως αντικείμενο έρευνας: 4

Διαχρονική εξέταση της σχετικής έρευνας και μεθοδολογικές προσεγγίσεις. Αθήνα: Μεταίχμιο. Νάκου, Ει. (2001). Μουσεία: Εμείς, τα πράγματα και ο πολιτισμός. Αθήνα: Νήσος. Nικονάνου, N. (2010). Μουσειοπαιδαγωγική: από τη θεωρία στην πράξη, Αθήνα: Πατάκης (6η έκδοση 2015) Νικονάνου, Ν. επιμ. (2015). Μουσειακή μάθηση και εμπειρία στον 21ο αιώνα [ηλεκτρ. βιβλίο], Αθήνα: Σύνδεσμος Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, On line: http://hdl.handle.net/11419/712 Πανταζής, Σ. (2002). Η παιδαγωγική και το παιχνίδι-αντικείμενο στο χώρο του Νηπιαγωγείου, Αθήνα: Gutenberg. Τοκατλίδου, Β. (2003). Γλώσσα, επικοινωνία και γλωσσική εκπαίδευση. Αθήνα: Πατάκης. Φραγκουδάκη, Α. (1978). Τα Αναγνωστικά Βιβλία του Δημοτικού Ιδεολογικός πειθαναγκασμός και παιδαγωγική βία. Αθήνα: Θεμέλιο. Στην ιστοσελίδα του Οργανισμού Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών (Ο.ΕΠ.ΕΚ.) http://www.oepek.gr/downloads_gr.html θα βρείτε υλικό επιμόρφωσης του Προγράμματος "Σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις για την ανάπτυξη κριτικής-δημιουργικής σκέψης". Το υλικό απαρτίζεται από δύο τόμους (για την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση αντίστοιχα) που μπορείτε να κατεβάσετε στο σύνολό τους. Στην ιστοσελίδα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (www.pi-schools.gr) θα βρείτε, εκτός από τα αναλυτικά προγράμματα που ισχύουν σήμερα, και πληροφορίες και προδιαγραφές για τη συγγραφή εκπαιδευτικού υλικού. Στον ιστότοπο http://www.moec.gov.cy/analytika_programmata/neaanalytikaprogrammata/proscholiki_ekpaidefsi.pdf θα βρείτε το Πρόγραμμα Σπουδών Προσχολικής Εκπαίδευσης της Κύπρου. Στον ιστότοπο του Ψηφιακού Σχολείου (http://digitalschool.minedu.gov.gr/info/newps.php) θα βρείτε τα νέα προγράμματα σπουδών. ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ Διαλέξεις 1 έως 13 Τίτλος Περιεχόμενο Λέξειςκλειδιά 1. Εισαγωγικό μάθημα Χαρακτηριστικά & φύση του παιδαγωγικού υλικού και παιχνιδιού Οι φοιτητές ενημερώνονται για το παιδαγωγικό υλικό, παιδαγωγικό παιχνίδι, εκπαιδευτικό σενάριο, τον τρόπο αξιολόγησης του μαθήματος και εισάγονται στην ψηφιακή πλατφόρμα. Επίσης, γίνεται μία πρώτη συζήτηση για τη φύση και τις διαφορετικές μορφές Παιδαγωγικού Υλικού και Παιδαγωγικού Παιχνιδιού, συζητείται η σχετική Παιδαγωγικό υλικό, παιδαγωγικό παιχνίδι, εκπαιδευτικό σενάριο 5

ορολογία μέσα από την εξέταση μελετών περίπτωσης. Βασική βιβλιογραφία Ciborowski, J. (1988). Improving textbook usability (final report). Newton, MA: Education Development Center. Κουζέλης, Γ. (2005). Ενάντια στα φαινόμενα: Για μια επιστημολογική προσέγγιση της διδακτικής των κοινωνικών επιστημών. Αθήνα: Νήσος. Ματσαγγούρας, Η. & Χέλμης, Σ. (2003). Παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού στην εκπαίδευση: Θεωρητικές παραδοχές και τεχνικές προδιαγραφές. Στα Πρακτικά του Πανελλήνιου Συμποσίου με θέμα: Σχεδιασμός και παραγωγή παιδαγωγικού υλικού για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Αθήνα: Λιβάνη. Mikk, J. (2000). Textbook: Research and Writing. Peter Lang Pub Inc. Mikk, J. (2002). Experimental Evaluation of Textbooks and Multimedia. Ιn St. Selander, M. Tholey, & Sv. Lorentzen (Eds.). New Educational Media and Textbooks, 2nd IARTEM Vol., Estonia: Stockholm institute of education press, 121-140. Μπονίδης, Κ. (2004). Το περιεχόμενο του σχολικού βιβλίου ως αντικείμενο έρευνας: Διαχρονική εξέταση της σχετικής έρευνας και μεθοδολογικές προσεγγίσεις. Αθήνα: Μεταίχμιο 2004. Pingel, F. (1999). Unesco Guidebook on textbook research and textbook revision. Hanover: Verlag Hahnsche Buchhandlung. Stein, M., Stuen, C., Carnine, D. & Long, R.M. (2001). Textbook evaluation and adoption practices. Reading and Writing Quarterly, 17, 5-23. Σταυρίδου, Ε., Βέμη, Β. & Κάββουρα, Θ. (επιμ.). Βιβλία, υλικά, λογισμικά για την εκπαίδευση: από τη σχεδίαση στη διδακτική πράξη. Πρακτικά Επιστημονικής Διημερίδας. Βόλος: Εκδόσεις Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Τίτλος Περιεχόμενο Λέξειςκλειδιά 2. Κριτήρια σχεδιασμού και αξιολόγησης εκπαιδευτικού υλικού και παιχνιδιού. Ειδική αναφορά σε εκπαιδευτικό υλικό πολιτιστικών φορέων Αναφορά και σχολιασμός πολλαπλών και διαφορετικών κριτηρίων που λαμβάνονται υπ όψιν για τον σχεδιασμό και την αξιολόγηση εκπαιδευτικού υλικού και παιχνιδιού. Παρουσίαση διαφορετικών ειδών εκπαιδευτικού υλικού σχεδιασμένου για μουσεία και χώρους πολιτισμικής αναφοράς. Εργαστήριο ανάλυσης, κριτικής προσέγγισης και σχολιασμού ζητημάτων σχεδιασμού και αξιολόγησης παιδαγωγικού υλικού και παιχνιδιού. Κριτήρια σχεδιασμού εκπαιδευτικο ύ υλικού, Κριτήρια Αξιολόγησης εκπαιδευτικο ύ υλικού, μουσειακή μάθηση, εκπαιδευτικά εργαλεία 6

Βασική Βιβλιογραφία Βέμη, Μπ. & Νάκου Ει. (2010). Μουσεία και Εκπαίδευση. Αθήνα: Νήσος. Κόκκινος, Γ. και Αλεξάκη, Ε. επιμ. (2002). Διεπιστημονικές προσεγγίσεις στη μουσειακή αγωγή, Αθήνα: Μεταίχμιο. Falk, J. H. και Dierking, L.D. 2000. Learning from Museums. Visitor Experiences and the Making of Meaning, Altamira Press, Walnut Creek. Hooper-Greenhill, Ei. (2007). Museums and Education: Purpose, Pedagogy, Performance. London & New York: Routledge. Κακούρου Χρόνη, Γ. (2005). Μουσείο Σχολείο. Αντικριστές πόρτες στη γνώση. Αθήνα: Πατάκη. Νάκου, Ει. (2001). Μουσεία: Εμείς, τα πράγματα και ο πολιτισμός. Αθήνα: Νήσος. Νάκου, Ει. (2006). Διδακτική της Ιστορίας, υλικός πολιτισμός και μουσεία. Στο Κόκκινος, Γ. & Νάκου, Ει., Προσεγγίζοντας την Ιστορία στις αρχές του 21 ου αιώνα. Αθήνα: Μεταίχμιο, 279-312. Νικονάνου, Ν. επιμ. (2015). Μουσειακή μάθηση και εμπειρία στον 21ο αιώνα [ηλεκτρ. βιβλίο], Αθήνα: Σύνδεσμος Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, On line: http://hdl.handle.net/11419/712 Νικονάνου, Ν. 2010. Μουσειοπαιδαγωγική: Από τη Θεωρία στην Πράξη, Αθήνα: Πατάκης Νικονάνου, Ν. & Κασβίκης, Κ. επιμ. (2008). Εκπαιδευτικά ταξίδια στο χρόνο. Εμπειρίες και ερμηνείες του παρελθόντος, Αθήνα: Πατάκης YΠEΠΘ, YΠ.ΠO., ICOM- Διεθνές Συμβούλιο Mουσείων/ Eλληνικό Tμήμα εκδ., (2002). Μουσείο Σχολείο, 6 ο Περιφερειακό Σεμινάριο Ν. Καβάλας, Αθήνα. ΥΠ.ΠΟ. (2002). Παιχνίδια Πολιτισμού. Εκπαιδευτικές Δράσεις του Υπουργείου Πολιτισμού, Αθήνα: ΥΠ.ΠΟ. Τίτλος Περιεχόμενο Λέξεις-κλειδιά 3. Ιστορικές προσεγγίσεις και Η προσέγγιση του θέματος «Ιστορικές προσεγγίσεις και Πολιτισμικά περιβάλλοντα, πολιτισμικά πολιτισμικά περιβάλλοντα» δημόσια περιβάλλοντα ιστορία, στηρίζεται αρχικά στην σύγχρονες επεξεργασία των εννοιών Ιστορία, Ιστορικές Ιστορικές προσεγγίσεις και προσεγγίσεις, Πολιτισμικά περιβάλλοντα με έμφαση στα Μουσεία. Ειδικότερα, μουσειακά προγράμματα κρίθηκε σκόπιμο, στο α μέρος της εισήγησης να συζητήσουμε τις παρακάτω παραμέτρους του θέματος: -Τι είναι η Ιστορία. -Τι ονομάζουμε δημόσια ιστορία. 7

-Ποια τα βασικά χαρακτηριστικά των σύγχρονων προσεγγίσεων της ιστορίας στον δημόσιο χώρο και ειδικότερα σε πολιτισμικά περιβάλλοντα και μουσεία. -Ποιες οι σύγχρονες αντιλήψεις για τα πολιτισμικά περιβάλλοντα και ειδικότερα για τα μουσεία, με έμφαση στη σχέση τους με το κοινό. Στο β μέρος της εισήγησης θα παρουσιαστούν σχετικά εκπαιδευτικά προγράμματα και υλικό, για να τα σχολιάσουμε ως προς το σκεπτικό του σχεδιασμού τους και τα προσδοκώμενα εκπαιδευτικά αποτελέσματά τους. Η εισήγηση κλείνει με μικρά αποσπάσματα κειμένων που άμεσα ή έμμεσα υποστηρίζουν την αξιοποίηση σύγχρονων προσεγγίσεων της ιστορίας. Βασική βιβλιογραφία Βαν Μπούσχοτεν, Ρ., Βερβενιώτη, Τ., Λαμπροπούλου, Δ., Μούλιου, Μ. & Χαντζαρούλα, Π. (Επιμ.) (2016). Η μνήμη αφηγείται την πόλη: Προφορική ιστορία και μνήμη του αστικού χώρου. Αθήνα: Πλέθρον. Βαν Μπούσχοτεν, Βερβενιώτη, Τ., Μπάδα, Κ., Νάκου, Ε. Πανταζής, Π. & Χαντζαρούλα, Π. (Επιμ.). (2013). Γεφυρώντας τις γενιές: Διεπιστημονικότητα και αφηγήσεις ζωής στον 21ο αιώνα. Προφορική ιστορία και άλλες βιο-ιστορίες. Πρακτικά του ομώνυμου διεθνούς συνεδρίου, Βόλος 25-27 Μαΐου 2012. Ηλεκτρονική έκδοση στη διεύθυνση: http://www.epi.uth.gr/index.php?page=publications1 Black, G. (2009). Το ελκυστικό μουσείο. Μουσεία και επισκέπτες. (Μετφρ. Σ. Κωτίδου.) Αθήνα: Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς. Bodo, S. Gibbs, K. & Sani, M. (Επιμ.) (20**). Museums as Places for Intercultural Dialogue (MAPforID): Selected practices form Europe. Ηλεκτρονική δημοσίευση στη διεύθυνση: http://www.nemo.org/fileadmin/dateien/public/service/handbook_mapforid_en.p df Hein, G. (1998). Learning in the Museum. London: Routledge. Hooper-Greenhill, Ei. (2007). Museums and Education: Purpose, pedagogy, performance. London & New York: Routledge. Kavanagh, G. 2000. Dream Spaces Memory and the museum. London- New York: Leicester University Press. 8

Kavanagh, G. 1999. Making Histories in Museums. London-New York: Leicester University Press. Κόκκινος, Γ. (2012) Η σκουριά και το πυρ. Προσεγγίζοντας τη σχέση ιστορίας, τραύματος και μνήμης (Αθήνα: Gutenberg). Lee, P. 2010. Series introduction: International Review of History Education, Volume 6. Στο I. Nakou & I. Barca (Επιμ.), Contemporary Public Debates over History Education. (A volume in International Review of History Education.) Charlotte, N.C.: Information Age Publishing, xi-xvi. Λιάκος, Α. 2007. Πώς το παρελθόν γίνεται ιστορία; Αθήνα: Πόλις. Macdonald, Sh. (Επιμ.) (2012). Μουσείο και μουσειακές σπουδές. Ένας πλήρης οδηγός. (Μτφρ. Δ. Παπαβασιλείου.) Αθήνα: Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς. Museumedu 1. (Άνοιξη 2015). Museums and Education: Theory and practice: Music, Dance, Mathematics. / Μουσεία και Εκπαίδευση: Θεωρία και πράξη Μουσική, χορός, Μαθηματικά. Βόλος: Εργαστήριο Μουσειακής Έρευνας και Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Ηλεκτρονική δημοσίευση ανοικτής πρόσβασης από την Άνοιξη 2017 στη διεύθυνση: http://museumedulab.ece.uth.gr/main/el/journal_issues/published Museumedu 3. (Ιούνιος 2016). Museums and Education: Research approaches. Μουσεία και Εκπαίδευση: Ερευνητικές προσεγγίσεις. Βόλος: Εργαστήριο Μουσειακής Έρευνας και Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Ηλεκτρονική δημοσίευση ανοικτής πρόσβασης στη διεύθυνση: http://museumedulab.ece.uth.gr/main/el/node/426 Museumedu 4. (υπό έκδοση Άνοιξη 2017). Museums and Educational Activities, Performances and Experiences. Εφαρμογές μουσειακής εκπαίδευσης: Εκπαιδευτικά προγράμματα, δράσεις, επιτελέσεις και εμπειρίες. Βόλος: Εργαστήριο Μουσειακής Έρευνας και Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Ηλεκτρονική δημοσίευση ανοικτής πρόσβασης από την Άνοιξη 2017 στη διεύθυνση: http://museumedulab.ece.uth.gr/main/el/journal_issues/published Νάκου, Ει. (2009). Μουσεία, ιστορίες και Ιστορία. Αθήνα: νήσος. Νάκου, Ει. & Γκαζή, Α. (Επιμ.) (2015). Η Προφορική ιστορία στα μουσεία και στην εκπαίδευση. Αθήνα: νήσος. Νικονάνου, Ν. (2015). Μουσειακή μάθηση και εμπειρία στον 21ο αιώνα. Αθήνα: ΣΕΑΒ. Ηλεκτρονική δημοσίευση στη διεύθυνση: https://repository.kallipos.gr/handle/11419/712 Νικονάνου, Ν. (2012) Μουσειοπαιδαγωγική. Από τη θεωρία στην πράξη. (Αθήνα: Πατάκης). Νικονάνου, Ν. & Κασβίκης, Κ. (Eπιμ.) (2008). Εκπαιδευτικά ταξίδια στο χρόνο. Εμπειρίες και ερμηνείες του παρελθόντος (σ. 66-95). (Αθήνα: Πατάκης). Ρεπούση, Μ. (2004). Πηγές του τοπίου: Τα μνημεία και οι μνημειακοί τόποι. Στο: Κ. Αγγελάκος, & Γ. Κόκκινος (Eπιμ.), Η διαθεματικότητα στο 9

σύγχρονο σχολείο και η διδασκαλία της ιστορίας με τη χρήση πηγών (σ. 81-99). Αθήνα: Μεταίχμιο. Rüsen, J. (2007). Memory, history and the quest for the future. Στο L. Cajani & A. Ross (Επιμ.), European Issues in Children s Identity and Citizenship: History teaching, identities and citizenship. Staffordshire: Trentham Books, 13-34. Seixas, P. 2010. A modest proposal for change in Canadian history education. Στο I. Nakou & I. Barca (Επιμ.), Contemporary Public Debates over History Education. (A volume in International Review of History Education.) Charlotte, N.C.: Information Age Publishing, 1-26. Thompson, P. (1978/2002). Φωνές από το παρελθόν Προφορική ιστορία. (Μετάφραση Ρ. Β. Μπούσχοτεν & Ν. Ποταμιάνος. Επιμέλεια Κ. Μπάδα & Ρ. Β. Μπούσχοτεν.) Αθήνα: Πλέθρον. Wineburg, S. (2001). Historical Thinking and other unnatural acts: Charting the future of teaching the past. Philadelphia, PA: Temple University Press. Τίτλος Περιεχόμενο Λέξειςκλειδιά 4. Ιδεολογία: ανίχνευση και Η ιδεολογική παράμετρος συνιστά σημαντική πτυχή στην αξιολόγηση Ιδεολογία, σχολικά ανάλυση σε σχολικά παιδαγωγικού υλικού, εφόσον εγχειρίδια, εγχειρίδια της Ανάλυση συνδέεται με τη διάχυση γλώσσας Περιεχομένο ιδεολογικών μηνυμάτων μέσω του υ, Κριτική γνωστικού αντικειμένου στους Ανάλυση εκπαιδευόμενους και συνακόλουθα Λόγου με τη διαμόρφωση της ιδεολογικής ταυτότητάς τους. Η διασύνδεση της ιδεολογίας με τον εκπαιδευτικό μηχανισμό γενικά και τα σχολικά εγχειρίδια ειδικότερα απαιτεί μία διαφορετική ερμηνεία της γλώσσας, η χρήση και ο χειρισμός της οποίας την καθιστούν σημαντικότατο ιδεολογικό φορέα. Για την ανίχνευση του γλωσσικού ιδεολογικού φορτίου απαιτείται η συνδρομή μεθόδων που επιτρέπουν τον εντοπισμό και τον σχολιασμό όχι μόνο των φανερών αλλά και των λανθανόντων ιδεολογικών μηνυμάτων, δεδομένου του ότι η ιδεολογία δρα όχι μόνο φανερά 10

μέσω αυτών που λέγονται, αλλά και συγκεκαλυμμένα μέσω αυτών που αποσιωπούνται. Η Ποσοτική και Ποιοτική Ανάλυση Περιεχομένου καθώς και η Κριτική Ανάλυση Λόγου αποτελούν τις κυριότερες μεθόδους στην ιδεολογική ανάλυση των σχολικών εγχειριδίων, η συνοπτική παρουσίαση των οποίων και η εφαρμογή τους σε ενδεικτικά παραδείγματα θα αποτελέσουν το περιεχόμενο της εισήγησης. Βασική βιβλιογραφία Apple, M. (1986). Ιδεολογία και Αναλυτικά Προγράμματα. Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής Apple, M. (1993). Εκπαίδευση και εξουσία. Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής. Baynham, M. (2002). Πρακτικές Γραμματισμού. Αθήνα: Μεταίχμιο. Fairclough, N. (1995). Critical Discourse Analysis. The critical study of language. England: Pearson Education, Longman. Mayring, Ph. (2000). Qualitative Content Analysis. Vol. 1(2). Ανακτήθηκε από το διαδικτυακό τόπο: www.qualitativeresearch.net/fqs/beirat/mayring-e.htm Μπονίδης, Κ. (2004). Το περιεχόμενο του σχολικού βιβλίου ως αντικείμενο έρευνας. Διαχρονική εξέταση της σχετικής έρευνας και μεθοδολογικές παρατηρήσεις. Αθήνα: Μεταίχμιο. Φραγκουδάκη, Α. (1987). Γλώσσα και ιδεολογία. Κοινωνιολογική προσέγγιση της Ελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Οδυσσέας. Τίτλος Περιεχόμενο Λέξεις-κλειδιά 6. Δημιουργώντας εκπαιδευτικό υλικό στο πλαίσιο εκπαιδευτικών μουσειακών προγραμμάτων Παρουσιάζεται το σκεπτικό σχεδιασμού και οι διαδικασίες αξιολόγησης που ακολουθούνται στη δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού στο πλαίσιο εκπαιδευτικών μουσειακών προγραμμάτων. Έμφαση δίνεται στο εκπαιδευτικό υλικό που στοχεύει να ενδυναμώσει τους εκπαιδευτικούς να επεξεργαστούν μουσειακά θέματα μέσα και έξω από την σχολική τάξη με τη μορφή μουσειοσκευών και εκπαιδευτικών Εκπαιδευτικά εργαλεία, φύλλα Δραστηριοτήτων, εκπαιδευτικά πακέτα, μουσειοσκευές, μουσειακή μάθηση 11

πακέτων. Συζητιούνται και προσεγγίζονται κριτικά παραδείγματα εφαρμογών από το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης και το Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου. Βασική Βιβλιογραφία Βέμη, Β. (2005). Σχεδιάζοντας μια αρχαιολογική μουσειοσκευή. Στο Ε. Σταυρίδου, Β. Βέμη & Θ. Κάββουρα (Επιμ.), Βιβλία, υλικά, λογισμικά για την εκπαίδευση: από τη σχεδίαση στη διδακτική πράξη (σ.9-17). Βόλος: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Γιαννίκου, Μ., Ζαχαροπούλου, Μ., & Λιάσκα, Μ. (2007). Τα Αρχεία πάνε σχολείο Μια πρόταση μουσειοσκευής για τα Γενικά Αρχεία του Κράτους. Μουσείο, 5, 26-30. Houts, M. (1997). School Outreach Programs and Materials. In B. Sheppard (Ed.) Building museum & school partnerships (p.61-69). Washington: American Association of Museums. Καλεσοπούλου, Δ. (1999). Ανοιχτός Διάλογος με την Κοινότητα: Μια ελληνική πρόταση στα προγράμματα προσέγγισης. Αρχαιολογία και Τέχνες, 73, 69-74. Καλεσοπούλου, Δ. (2002). Η Μουσειοσκευή του Μουσείου Σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων. Μουσείο Σχολείο, 6 ο Περιφερειακό Συνέδριο Αθήνα: Citronio, 202-205. Λέκκα, Α., & Αλεξίου, Θ. (2002). Το μουσείο «εκτός των τειχών»: κινητές πολιτιστικές μονάδες και σχολική πράξη. Μουσείο Σχολείο, 6 ο Περιφερειακό Συνέδριο Αθήνα: Citronio, 30-34. Μουσούρη, Θ. (1999). Μουσεία για Όλους; Προγράμματα Προσέγγισης στο Διεθνή Χώρο. Αρχαιολογία και Τέχνες, 73, 65-69. Μπούνια, Α., & Νικονάνου, Ν. (2008). Μουσειακά αντικείμενα και ερμηνεία: δημιουργώντας την εμπειρία, επιδιώκοντας την επικοινωνία. Στο Ν. Νικονάνου & Κ. Κασβίκης (Επιμ.), Εκπαιδευτικά ταξίδια στο χρόνο. Αθήνα: Πατάκης, 66-95. Νάκου, Ει. (2001). Μουσεία: Εμείς, τα Πράγματα και ο Πολιτισμός. Αθήνα: Νήσος. Νικονάνου, Ν. (2002). Αρχαιολογικά Μουσεία και Σχολείο: Εκπαιδευτικά Προγράμματα Μουσειακής Αγωγής για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση στην Ελλάδα. Διδακτορική Διατριβή. Θεσσαλονίκη. Νικονάνου, Ν. (2010). Μουσειοπαιδαγωγική: από τη θεωρία στην πράξη. Αθήνα: Πατάκης. ΠΙΟΠ εκδ.(2009). «Η Μηχανή του Κοινού», Εκπαιδευτικός φάκελος του Μουσείου Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου: Το βιβλίο του Εκπαιδευτικού, Αθήνα: ΠΙΟΠ (Μουσειοπαιδαγωγική προσέγγιση & κείμενα: Νίκη Νικονάνου). Swift, F., & Wilkinson, S. (1999). Museums and Education: Part 2. Outreach to schools. Museum Practice, 11 (Volume 4, Number 2), 59-64. Χατζηασλάνη, Κ. (2002). Εκπαιδευτικές μουσειοσκευές. Μουσείο Σχολείο, 6 ο Περιφερειακό Συνέδριο. Αθήνα: Citronio, 48. 12

Χοντολίδου, Ε. (2010). Αξιολόγηση εκπαιδευτικών υλικών και μουσειοσκευών. Στο Μπ. Βέμη & Ει. Νάκου (Επιμ.), Μουσεία και Εκπαίδευση, Αθήνα: Νήσος, 367-374.. Τίτλος Περιεχόμενο Λέξεις-κλειδιά 7. Πολυτροπική κατασκευή του νοήματος Στο μάθημα παρουσιάζεται η έννοια της πολυτροπικότητας όπως αυτή ορίστηκε στο ευρύτερο πλαίσιο των πολυγραμματισμών. Συζητούνται οι διάφοροι τρόποι και οι τροπικότητες που χαρακτηρίζουν την ψηφιακή και έντυπη επικοινωνία και οι μεταξύ τους συνδέσεις. Δίνονται παραδείγματα ανάλυσης πολυτροπικών κειμένων με εστίαση κυρίως σε έντυπα πολυτροπικά κείμενα. Πολυτροπική ανάλυση κειμένων, πολυτροπικότη τα, πόροι και τρόποι Βασική βιβλιογραφία Baldry, A. & Thibault, J. P., (2006). Multimodal Transcription and Text Analysis. London: Equinox Publishing Ltd Jewitt, C. & Oyama, R., (2002). Visual Meaning: a Social Semiotic Approach. In T. Van Leeuwen & C. Jewitt (Eds), Handbook of Visual Analysis. London: SAGE Publications Ltd., pp. 134-156. Κουτσογιάννης (2008) Η πολυτροπική θεωρία της επικοινωνίας ως εργαλείο για την αξιολόγηση εκπαιδευτικού λογισμικού. Διαθέσιμο στο διαδικτυακό τόπο http://www.greeklanguage.gr/greeklang/modern_greek/bibliographies/edu _soft/01.html Kress, G. & Leeuwen, T. van (1996). Reading Images: The grammar of visual design. London, Routledge. Kress, G. (1997). Visual and Verbal modes of representation in electronically mediated communication: The potentials of new forms of text. In I. Snyder (ed.) Page to screen. Sydney: Allen & Unwin. Kress, G. (2000). Design and Trasformation: New Theories of Meaning. In M. Kalantzis & B. Cope (eds), Multiliteracies: The Design of Social Futures. London: Palmer Press. Kress G. and van Leeuwen, T. (2001). Multimodal discourse. London: Arnold Παπαδοπούλου, Μ. (2005). Τα πολυτροπικά κείμενα ως μέσον προσέγγισης της γραφής από παιδιά προσχολικής ηλικίας. Ερευνώντας τον κόσμο του Παιδιού, 6: 120-130. Papadopoulou, M., Christidou, V. (2005). Multimodal Text Comprehension and Production by Preschool Children: An Interdisciplinary Approach of Water Conservation. International Journal of Learning, Vol. 11. Papadopoulou, M. (2001). Multimodality as an access to writing for preschool children. International Journal of Learning, vol. 8. 13

Τίτλος Περιεχόμενο Λέξεις-κλειδιά 8.Παιδιά με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες Στόχος του μαθήματος είναι να εισάγει τους/τις φοιτητές/ριες σε θέματα εκπαιδευτικής αξιοποίησης Άτομα με Αναπηρία, Μουσεία, Πρόσβαση, σε χώρους πολιτισμού: του μουσείου με παιδιά με Καθολικός Εκπαιδευτικό υλικό και αναπηρία ή/και ειδικές Σχεδιασμός παιχνίδι. εκπαιδευτικές ανάγκες. Για το Μάθησης σκοπό αυτό παρουσιάζονται ζητήματα σχετικά με το κοινωνικό μοντέλο αναπηρίας και τον ρόλο των μουσείων στην κοινωνική συμμετοχή και ένταξη. Επίσης, αναλύονται ζητήματα που αφορούν τις διαφορετικές διαστάσεις της πρόσβασης και τη σημασία της παροχής ευκαιριών μάθησης και συμμετοχής και σε μαθητές με αναπηρία. Μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα δράσεων και εφαρμογών σε διαφορετικά είδη μουσείων παρουσιάζονται ζητήματα σχετικά με το εκπαιδευτικό υλικό και το παιχνίδι με γνώμονα τις αρχές του καθολικού σχεδιασμού και του καθολικού σχεδιασμού της μάθησης. Βασική βιβλιογραφία Αργυρόπουλος, Β. (2010). Το ζήτημα της πρόσβασης των ατόμων με αναπηρία στον μουσειακό χώρο. Στο Μπ. Βέμη & Ει. Νάκου (Επιμ.), Μουσεία και εκπαίδευση (σσ. 309-317). Αθήνα: Νήσος. Axel, S. E., & Levent, S. N. (Eds.) (2003). Art beyond sight. A resource guide to art. Creativity and visual impairment. Νew York: AFB Press. Ζώνιου-Σιδέρη, Α. (2011). Οι ανάπηροι και η εκπαίδευσή τους. Μια ψυχοπαιδαγωγική προσέγγιση της ένταξης. Αθήνα: Πεδίο. Golding, V. (2012). Η αξιοποίηση της υλικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς στην κοινωνική ένταξη παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες. Στο Ν. Γαλανίδου & N.H. Dommasnes (Επιμ.), Μιλώντας στα παιδιά για το παρελθόν (σσ. 318-342). Αθήνα: Καλειδοσκόπιο. Κανάρη, Χ. (2014). Η εκπαιδευτική αξιοποίηση του μουσείου με μαθητές με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Τα Εκπαιδευτικά 109-110, 61-73. Μπούνια, Α. (2016). Προσεγγίζοντας διαφορετικές κοινότητες: Δράσεις κοινωνικής ένταξης, διαπολιτισμικής αγωγής και διεύρυνσης της προσβασιμότητας για εμποδιζόμενα άτομα. Στο Ν. Νικονάνου (Επιμ.), Μουσειακή μάθηση και εμπειρία στον 21ο αιώνα (σσ.129-149). Σύνδεσμος 14

Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο https://repository.kallipos.gr/handle/11419/712?locale=el Oliver, M. (2009). Αναπηρία και πολιτική (Επιμ. Γ. Καραγιάννη, μτφ. Θ. Μπεκερίδου). Αθήνα: Επίκεντρο. Pearson, A., & Aloysious, C. (1994). The big foot. Museums and children with learning difficulties. London: Trustees of the British Museum. British Museum Press. Σπανδάγου, Η. (2011). Η αξιοποίηση των μουσείων στην ενταξιακή εκπαίδευση των παιδιών με αναπηρίες. Στο Δ. Καλεσοπούλου (Επιμ.), Παιδί και εκπαίδευση στο μουσείο. Θεωρητικές αφετηρίες, παιδαγωγικές πρακτικές. Ελληνικό Παιδικό Μουσείο (σσ.113-124). Αθήνα: Πατάκης. Τσιτούρη, Α. (Επιμ.) (2004). Πρόσβαση ατόμων με αναπηρία σε χώρους πολιτισμού και αθλητισμού. Πρακτικά Συνεδρίου, Θεσσαλονίκη 30 Οκτωβρίου 1 Νοεμβρίου 2003. Αθήνα: ΥΠΠΟ. Τίτλος Περιεχόμενο Λέξεις-κλειδιά 9. Η παρουσίαση στοχεύει να εισάγει Κοινωνικοπολιτισμι Κοινωνικοπολιτισμική τους φοιτητές σε βασικές έννοιες κή Θεωρία, Θεωρία & Παιχνίδι: της Κοινωνικοπολιτισμικής Θεωρίας Διαμεσολάβηση, Θεμελιώδεις Έννοιες & με ιδιαίτερη αναφορά στις θέσεις Συνείδηση, Ζώνη Ψηφιακές Προεκτάσεις του Vygotsky για το παιχνίδι ως Επόμενης βασικό παράγοντα γνωστικής Ανάπτυξης, ανάπτυξης. Στο πρώτο μέρος Παιχνίδι, Ψηφιακό παρουσιάζεται η πολιτισμικήιστορική Εκπαιδευτικό προσέγγιση του Vygotsky Παιχνίδι και ειδικότερα στους δύο βασικούς άξονες της θεωρίας: κοινωνική αλληλεπίδραση και διαμεσολάβηση. Εξετάζονται ενδελεχώς σημαντικές εκπαιδευτικές προεκτάσεις της θεωρίας όπως π.χ. η Ζώνη Επόμενης Ανάπτυξης και η ανάπτυξη καθημερινών/επιστημονικών εννοιών. Σε αυτό το πλαίσιο αναλύεται η σημασία που αποδίδει ο Vygotsky στο παιχνίδι ως μέσο αλλαγής της σχέσης του παιδιού με την πραγματικότητα και την επίτευξη ενός ανώτερου επιπέδου συνείδησης. Στο δεύτερο μέρος της παρουσίασης αναλύονται οι κυριότερες επιπτώσεις της εννοιοποίησης του παιχνιδιού από τον Vygotsky για το ψηφιακό παιχνίδι, τόσο σε επίπεδο σχεδιασμού όσο και σε επίπεδο διδακτικής-μαθησιακής 15

αξιοποίησης. Βασική βιβλιογραφία Chaiklin, S. (Ed.) (2001). The Theory and Practice of Cultural-Historical Psychology. Aarhus: Aarhus University Press. Cole, M. (1996). Cultural Psychology. A Once and Future Discipline. Harvard, Massachusetts: Harvard University Press. Daniels, H., Wertsch, J. & Cole, M. (Eds.) (2007). The Cambridge Companion to Vygotsky. Cambridge: Cambridge University Press. Engeström, Y. (1987). Learning by expanding: An activity-theoretical approach to developmental research. Helsinki: Orienta-Konsultit. Engeström, Y., Miettinen, R. & Punamäki, R.-L. (Eds.) (1999). Perspectives on Activity Theory. Cambridge University Press. Kozulin, A. (1998). Psychological Tools. A Socio-Cultural Approach to Education. Cambridge, Massachusetts: Cambridge University Press. Leont'ev, A. (1981). Problems of the development of mind. Moscow: Progress Press. Leont ev, A. N. (1978). Activity, consciousness, and personality. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall. Luria, A.R. (1982). Language and Cognition. (J.V. Wertsch Ed. & Trans.). NY: John Wiley & Sons. Sannino, A. Daniels, H. & Gutierrez, K.D. (Eds.) (2009). Learning and Expanding with Activity Theory. Cambridge: Cambridge University Press. Van der Veer, R., & Valsiner, J. (1991). Understanding Vygotsky. A quest for synthesis. Oxford: Basil Blackwell. Vygotsky, L.S. (1978). Mind in Society: The Development of Higher Psychological Processes (M. Cole, V. John-Steiner, S. Scribner & E. Souberman, Eds. & Translators). Harvard University Press. Vygotsky, L.S. (1987). The Collected Works of L.S. Vygotsky. Vol. 1. Problems of General Psychology (Rieber, R.S. & Carton, A.S. Eds.;. N. Minick Trans). NY: Plenum Press. Wertsch, J. V. (1991). Voices of the mind: A sociocultural approach to mediated action. Cambridge, MA: Harvard University Press. Wertsch, J.V. (1998). Mind as Action. NY: Oxford University Press. Δαφέρμος, Μ. (2002). Η Πολιτισμική-Ιστορική Θεωρία του Vygotsky. Φιλοσοφικές-Ψυχολογικές-Παιδαγωγικές Διαστάσεις. Αθήνα: Ατραπός. Πουρκός, Μ. (Επιµ.). (2006). Κοινωνικο-Ιστορικο-Πολιτισµικές. Προσεγγίσεις στην Ψυχολογία και στην Εκπαίδευση. Αθήνα: Ατραπός. Τίτλος Περιεχόμενο Λέξεις-κλειδιά 11. Σχεδιάζοντας εκπαιδευτικό υλικό και παιχνίδια με/για μαθητές και εκπαιδευτικούς Στο πλαίσιο του μαθήματος αυτού θα αναπτυχθεί η προβληματική συμμετοχής εκπαιδευτικών και μαθητών στη δημιουργία εκπαιδευτικών παιχνιδιών και υλικού. Ειδική έμφαση θα δοθεί στις παραμέτρους και θεωρητικές προσεγγίσεις σχεδιασμού Συμμετοχικός σχεδιασμός, αλληλεπιδραστικά εκθέματα, Κέντρα Επιστημών, τέχνη τεχνολογία 16

αλληλεπιδραστικών αντικειμένων/εκθεμάτων με θέματα Φυσικών Επιστημών. Θα πραγματοποιηθεί παρουσίαση και ανάλυση του project The Sound of Science που παρουσιάστηκε κατά τη διάρκεια «Εβδομάδας των Επιστημών» τον Οκτώβριο του 2016 στο Κοινωνικο-πολιτιστικό Κέντρο E-WERK στο Βερολίνο και το Μάιο του 2017 στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη, καθώς και το Toolkit που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος για εκπαιδευτικούς. Βασική βιβλιογραφία Allen, S. 2004. Designs for Learning: Studying Science Museum Exhibits that Do More than Entertain, Science Education, Vol. 88, No. 11, 17-33. Caulton, Τ. 1998. Hands-on Exhibitions. Managing Interactive Museums and Science Centres, Routledge: London & New York. Gilbert, J. K. & Stocklmayer, S. 2001. The Design of Interactive Exhibits to Promote the Making of Meaning, Museum Management and Curatorship, Vol. 19, No. 1, 41-50. A. Filippoupoliti (ed.), Science Exhibitions: Communication and Evaluation, Edinburgh: MuseumsEtc, 2010 Νικονάνου, Ν. (2015). Μουσεία και τυπική εκπαίδευση στο Νικονάνου, Ν. (επιμ.) 2015. Μουσειακή Μάθηση και Εμπειρία στον 21ο αιώνα, Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, 89-112, διαθέσιμο στο: https://repository.kallipos.gr/handle/11419/843 Nικονάνου, N., Bαλαβανίδου, A. 2001, Mουσεία Tεχνολογίας: το παράδειγμα του Tεχνικού Mουσείου Θεσσαλονίκης, Tεχνολογία 10-11, 34-37. Ritchhart, R., Turner, T. & Hadar, L. (2009). "Uncovering Students' Thinking about Thinking Using Concept Maps"- a paper prepared for the AERA Conference, March 2008. Ritchhart, R. & Perkins, D. (2008)"Making Thinking Visible," Educational Leadership 65, no. 5 (February 2008), 57-61. Tishman S. & Palmer P.(2007). "Works of art are a good thing to think about: A study of the impact of the Artful Thinking program on students' concepts of thinking. In Evaluating the Impact of Arts and Cultural Education. Paris: Centre Pompidou, 89-101. http://www.visiblethinkingpz.org/visiblethinking_html_files/07_whats_new /WorksOfArt.pdf Vygotsky, L. (1997). The historical meaning of the crisis In Psychology: a Methodological Investigation. Στο: R Rieber & J. Wollock (επιμ.), The Collected Works of L. S. Vygotsky (Vol. 3, σ. 233-344). New York: Plenum Press 17

«Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης εκπαιδευτικών. Βασικό Ενημερωτικό Υλικό, Τεύχος Γ. Αξιοποίηση των τεχνών στην εκπαίδευση» (2011). Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, διαθέσιμο στο: http://www.epimorfosi.edu.gr/images/stories/ebookepimorfotes/texnes/9.texnes.pdf Ιστοσελίδα: Visible Thinking Project Zero http://www.visiblethinkingpz.org/visiblethinking_html_files/visiblethinking1.html Τίτλος Περιεχόμενο Λέξεις- 12. Ψηφιακά παιχνίδια για τον πολιτισμό: σχεδιασμός και εφαρμογές Στο μάθημα εξετάζεται η αξιοποίηση ψηφιακών εφαρμογών με θέμα τον πολιτισμό εστιάζοντας σε στοιχεία του σχεδιασμού και σενάρια χρήσης τους. Στόχος είναι να αναδειχθεί και να συζητηθούν οι δυνατότητες που προσφέρουν οι τεχνολογίες αυτές για να υποστηρίξουν την συμμετοχή, τον ενεργητικό ρόλος του χρήστη, την εξατομίκευση και τον εμπλουτισμό της πολιτισμικής εμπειρίας. Αναλύονται και σχολιάζονται διάφορες κατηγορίες εφαρμογών ψηφιακής τεχνολογίας που χρησιμοποιούν τα σύγχρονα μουσεία για την προσέγγιση, επικοινωνία και εκπαίδευση διαφορετικών ομάδων κοινού: ψηφιακά παιχνίδια, πολυμεσικές εφαρμογές, εκπαιδευτικές ιστοσελίδες, χωρο-ευαίσθητες εφαρμογές και εργαλεία ενδυνάμωσης των χρηστών. κλειδιά Ψηφιακά παιχνίδια πολιτισμού, συμμετοχικό μουσείο, εμπειρία, μάθηση & ψυχαγωγία, ελεύθερος χρόνος Βασική βιβλιογραφία Γιαννούτσου, Ν. (2015). Ψηφιακά μέσα στη μουσειοπαιδαγωγική, στο Νικονάνου, Ν. (επιμ.) Μουσειακή μάθηση και εμπειρία στον 21ο αιώνα [ηλεκτρ. βιβλίο], Αθήνα: Σύνδεσμος Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών,225-252, On line: http://hdl.handle.net/11419/712 Δημαράκη, Ε. (2008). Ψηφιακή διαμεσολάβηση της μάθησης για το παρελθόν: σχεδιασμός εφαρμογών για την ενορχήστρωση μαθησιακής δραστηριότητας, Νικονάνου, Ν. & Κασβίκης, Κ. (επιμ.) Εκπαιδευτικά ταξίδια στο χρόνο. Εμπειρίες και ερμηνείες του παρελθόντος, Πατάκης, Αθήνα, 154-187. Dierking L.D. & Falk, J.H. (1998). Understanding free-choice learning: a review of the research and its application to museum web sites, in Museums and the Web 1998. διαθέσιμο ηλεκτρονικά www.archimuse.com/mw98/papers/dierking/dierking_paper.html) Hawkey R., (2004). Learning with Digital Technologies in Museums, Science 18

Centres and Galleries, Futurelab Series, Report 9 (online: http://www.futurelab.org.uk/download/pdfs/research/lit_reviews/futurelab _review_09.pdf ) Μπούνια, Α., Νικονάνου, Ν. & Οικονόμου, Μ. επιμ. (2008). Η Τεχνολογία στην Υπηρεσία της Πολιτισμικής Κληρονομιάς. Διαχείριση, Εκπαίδευση, Επικοινωνία, Καλειδοσκόπιο, Αθήνα. Νικονάνου, Ν. & Μπούνια, Α. (2012). Εφαρμογές πληροφορικής στα ελληνικά μουσεία: μια μουσειοπαιδαγωγική ανάλυση, Χ. Καραγιαννίδης, Π. Πολίτης & Η. Καρασαββίδης (επιμ.), Πρακτικά Εργασιών 8ου Πανελλήνιου Συνεδρίου με Διεθνή Συμμετοχή «Τεχνολογίες της Πληροφορίας & Επικοινωνιών στην Εκπαίδευση», Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος, 28-30 Σεπτεμβρίου 2012, On-line: http://hcicte2012.uth.gr/main/sites/default/files/proc/hcicte2012- Proceedings.htm Οικονόμου Μ. (2004). Νέες τεχνολογίες και μουσεία: εργαλείο, τροχοπέδη ή συρμός;, Μουσειολογία, Διεθνές Επιστημονικό Ηλεκτρονικό Περιοδικό, τεύχος 1, 2004 (http://www.aegean.gr/culturaltec/museology/) Shahani, L., Nikonanou, N. & Economou, M. (2008). Museums Curating Online Content Using Web 2.0: Making Cultural Production more Democratic, CIDOC Annual Conference, Athens 2008, (on line: http://cidoc.mediahost.org/content/archive/cidoc2008/documents/papers/ drfile.2008-06-38.pdf) Τίτλος Περιεχόμενο Λέξεις-κλειδιά 13. Ανατροφοδότηση επί της τελικής εργασίας Στο μάθημα θα παρουσιαστεί η πορεία των τελικών εργασιών από τις φοιτήτριες/φοιτητές και θα συζητηθούν οι αρχές σχεδιασμού /αξιολόγησης αντίστοιχου εκπαιδευτικού υλικού. 19