Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 122

Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 122

ΕΙ Η ΜΕΤΟΧΩΝ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΡΟΛΟ ΕΙ Η ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗΣ* ΜΕΤΟΧΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ α. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ β. ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ/ ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ 1. ΣΥΝΗΜΜΕΝΗ ΜΕΤΟΧΗ 2. ΑΠΟΛΥΤΗ ΜΕΤΟΧΗ γ. ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ * Η διάκριση των µετοχών σε συνηµµένες και απόλυτες ισχύει µόνο για τις επιρρηµατικές (αφού οι επιθετικές/ αναφορικές και οι κατηγορηµατικές είναι πάντα συνηµµένες.) ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 123

α. ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ 4. ΤΕΛΙΚΗ ισοδυναµεί µε τελική πρόταση βρίσκεται σε χρόνο µέλλοντα παίρνει άρνηση µ εξαρτάται από ρήµατα κίνησης/ενέργειας/ εκλογής/ προσφοράς µπορεί να συνοδεύεται από το συντακτικός ρόλος: επιρρηµατικός προσδιορισµός του σκοπού µεταφράζεται : για να πορεύετο ε τ ν ναόν ε ξόµενο τ θε 1. ΤΡΟΠΙΚΗ είναι συνήθως σε χρόνο ενεστώτα παίρνει άρνηση ο συντακτικός ρόλος: επιρρηµατικός προσδιορισµός του τρόπου µεταφράζεται σε ενεργητική µετοχή (-οντας/-ώντας) ή "µε το να " ή "χωρίς να " Πορεύεται χων πολλού ππέα 5. ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΗ ισοδυναµεί µε εναντιωµατική πρόταση συνοδεύεται συχνά από τα µόρια: καί, καίπερ συντακτικός ρόλος: επιρρηµατικός προσδιορισµός της εναντίωσης µεταφράζεται: αν και Γιγνώσκων νθρωπο τήν κακίαν, µω ταύτην ποιε 2. ΧΡΟΝΙΚΗ ισοδυναµεί µε χρονική πρόταση βρίσκεται σε όλους τους χρόνους (εκτός µέλλοντα) δέχεται άρνηση ο /µ συντακτικός ρόλος; επιρρηµατικός προσδιορισµός του χρόνου µεταφράζεται: όταν, ενώ, αφού (όταν είναι µετοχή αορίστου) Τα τα πράξα σύχαζε 6. ΥΠΟΘΕΤΙΚΗ ισοδυναµεί µε υποθετική πρόταση βρίσκεται σε όλους τους χρόνους εκτός από µέλλοντα παίρνει άρνηση µή συντακτικός ρόλος: επιρρηµατικός προσδιορισµός που δηλώνει υπόθεση µεταφράζεται: αν Βουλόµενο παραδείγµατα ρα το πατέρα 3. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ισοδυναµεί µε αιτιολογική πρόταση συνοδεύεται από µόρια: τε, ο ον, ο α (πραγµατική αιτία) (υποκειµενική αιτία) σπερ (υποθετική/ ψευδής αιτία) αιτιολογικές είναι συνήθως οι µετοχές των δοξαστικών (νοµίζω), γνωστικών, αισθητικών και ψυχικού πάθους ρηµάτων συντακτικός ρόλος: επιρρηµατικός προσδιορισµός της αιτίας µεταφράζεται: επειδή Βουλόµενοι α τόν ποκτε ναι ποστέλλουσιν τ ν Σαλαµινίαν να ν ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 124

β. ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ/ ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ γ. ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕΤΟΧΗ ΕΠΙΘΕΤΙΚΗ/ ΑΝΑΦΟΡΙΚΗ η επιθετική/ αναφορική µετοχή ισοδυναµεί συνήθως µε αναφορική πρόταση όταν συνοδεύεται από άρθρο τότε χαρακτηρίζεται ως επιθετική µετοχή είναι η ΜΟΝΗ ΕΝΑΡΘΡΗ ΜΕΤΟΧΗ συντακτικός ρόλος: επιθετικός προσδιορισµός, παράθεση, κατηγορούµενο, κατηγορηµατικός προσδιορισµός. παίρνει άρνηση ο /µ είναι συνηµµένη µεταφράζεται: µε αναφορική πρόταση ή µε αντίστοιχο επίθετο ο βουλόµενοι στρατι ται δύνανται ο καδε πιέναι Βασιλεύει ν πόλει δηµοκρατουµέν ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ εξαρτάται από ορισµένες κατηγορίες ρηµάτων συνδετικά: ε µί, γίγνοµαι, τυγχάνω, λανθάνω( µένω απαρατήρητο ), φαίνοµαι, δ λό ε µι (είµαι φανερό ), διάγω, διατελ (βρίσκοµαι συνέχεια) ψυχικού πάθου : χαίρω, δοµαι, λυπο µαι, γανακτ, ποµένω, νέχοµαι, καρτερ, κάµνω (κουράζοµαι) έναρξη /λήξη : ρχω, ρχοµαι, παύοµαι, λήγω αίσθηση /γνώση : α σθάνοµαι, κούω, ρ, ο δα, πυνθάνοµαι (πληροφορούµαι) δήλωση / δείξη : δείκνυµι, δηλ, γγέλλω, λέγχω, ξελέγχω µνήµη /λήθη : µιµνήσκοµαι, πιλανθάνοµαι (ξεχνώ) αναφέρεται στο υποκείµενο ή αντικείµενο του ρήµατος (είναι δηλαδή συνηµµένη) συντακτικός ρόλος: κατηγορηµατικός προσδιορισµός ή κατηγορούµενο (στο υποκείµενο ή αντικείµενο του ρήµατος) µεταφράζεται: ότι, να, που (και µε άλλους τρόπους) ρξοµαι πό τ ατρική λέγων ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 125

ΕΙ Η ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ Η µετοχή (επιρρηµατική, επιθετική/ αναφορική, κατηγορηµατική) συµφωνεί πάντα σε γένος, αριθµό και πτώση µε το υποκείµενό της. Α. ΣΥΝΗΜΜΕΝΗ το υποκείµενο της επιρρηµατικής µετοχής είναι ένας από τους όρους της πρότασης. σε αυτή την περίπτωση χαρακτηρίζω τη µετοχή ως «συνηµµένη π.χ στο υποκείµενο/ αντικείµενο του ρήµατος» Β. ΑΠΟΛΥΤΗ το υποκείµενο της επιρρηµατικής µετοχής δεν έχει άλλο συντακτικό ρόλο (είναι δηλαδή µόνο υποκείµενο της µετοχής) σε αυτή την περίπτωση η µετοχή (και το υποκείµενό της αν είναι πτωτικό) βρίσκονται σε γενική πτώση αιτιατική* πτώση ονοµαστική* πτώση Η γενική ονοµάζεται γενική απόλυτος * η αιτιατική και ονοµαστική απόλυτος µετοχή διδάσκονται στο Λύκειο. ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 126

α σ κ ή σ ε ι α. Να υπογραµµίσεις τις µετοχές β. Να τις χαρακτηρίσεις (είδος/ υποκείµενο) γ. Να τις µεταφράσεις 1. ειπνήσαντε πελαύνετε. 2. Ε θύ νέοι ντε τ βραβε ον µετέρχονται. 9. Θεό χαίρει το µ ν µικρού µεγάλου ποι ν, το δ µεγάλου µικρού. 10. Ο κπλέοντε κ το λιµένο µποροι σαν. 3. Καίπερ ο βουλόµενοι πρεσβεύοντο. 11.Νόµου γεγραµµένου Λυκο ργο ο κ ποίησε. 4. Πρότερον πολέµιον νοµίζοντε πρόξενον ποιήσαντο. 12. Ο λληνε διετέλεσαν µαχόµενοι πτά µέρα. 5. Κα α το τα τα λέγοντο, Κλεινία πεκρίνατο. 13. Ε δον α τού πελάζοντε. (πελάζω: πλησιάζω). 6. Ο πόλεµον ποιησόµενοι κουσιν. 7. Πρέσβει κούουσιν τ ν πόλιν δ ουµένην. (δ : καταστρ φω) 14. Ο θηνα οι ε ωνίαν ποικίαν ξέπεµψαν ττικ ο χ καν ο ση. 15. ίκαια δράσα συµµάχου ξει. 8. παύσαντο πολεµο ντε. ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 127

ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ: λυ + πρόσφυµα θη + καταλήξει µέσου µέλλοντα ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΜΕΤΟΧΗ λυ θη σοίµην λυ θή σοιο λυ θή σοιτο λυ θή - σεσθαι λυ θη σοίµεθα λυ θή σοισθε λυ θή - σοιντο λυ θή σοµαι λυ θή σει/ λυ θή σεται λυ θη - σόµεθα λυ θή σεσθε λυ θή - σονται λυ θη σόµενο λυ θη σοµένη λυ θη - σόµενον ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ: αύξηση + λυ- + πρόσφυµα θη + καταλήξει παθητικού αορίστου η αύξηση διατηρείται µόνο στην οριστική ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΜΕΤΟΧΗ - λύ θην λύ θη - λύ θη λύ - θηµεν λύ θητε λύ - θησαν λυ θ λυ θ λυ- θ λυ θ µεν λυ θ τε λυ- θ σι(ν) λυ θείην λυ θείη λυ- θείη λυ θείηµεν/ - θε µεν λυ θείητε/ - θε τε λυ θείησαν/ - θε εν - λύ θητι λυ θήτω - λύ- θητε λυ θέντων/ - θήτωσαν λυ - θ ναι λυ θεί λυ θε σα λυ θ ν ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΑ ΚΑΙ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΛΗΚΤΩΝ ΑΦΩΝΟΛΗΚΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ ΟΥΡΑΝΙΚΟΛΗΚΤΑ ( -κ, -γ, -χ, -ττ/-σσ, -ζ) ΧΕΙΛΙΚΟΛΗΚΤΑ (-π, -β, -φ, -πτ) Ο ΟΝΤΙΚΟΛΗΚΤΑ (-τ, -δ, -θ, -ζ) ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ: -χθήσοµαι ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ: -φθήσοµαι ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ: -σθήσοµαι ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ: -χθην ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ: -φθην ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ: -σθην ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 128

1. Να σχηµατίσετε τους ζητούµενους τύπους παιδεύοµαι: β ενικό οριστικής και ευκτικής παθητικού µέλλοντα πορεύοµαι: β πληθυντικό οριστικής και υποτακτικής παθητικού αορίστου κελεύοµαι: β ενικό και γ πληθυντικό ευκτικής και προστακτικής παθητικού αορίστου* *Ο σχηµατισµ του παθητικο µ λλοντα και αορ στου δεν ε ναι οµαλ (κελευσθ σοµαι, κελε σθην) 2. Να σχηµατίσετε το β ενικό του παθητικού µέλλοντα και αορίστου σε όλες τις εγκλίσεις: πράττοµαι, πέµποµαι, πείθοµαι, νοµίζοµαι ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 129

3. Να συµπληρώσετε τα κενά µε τον σωστό τύπο παθητικού µέλλοντα 1. Τροία (κυριεύοµαι) πό τ ν λλήνων. 2. έξιππο.. (φονεύοµαι) πό Νικάνδρου. 3. Στρατό.. ( κελεύοµαι) πό στρατηγ ν. 4. γγελίαι.. (πέµποµαι) ε πόλιν. 5. µε..(φυλ ττοµαι) πό φρουρ ν. 6. Σ.. (κολάζοµαι) πό νόµου. 7. νδρε θηνα οι, ( γοµαι) ε Βουλήν 5. Να συµπληρώσετε τα κενά µε τον σωστό τύπο παθητικού αορίστου 1. πόλι. (καταλύοµαι) πό Λακεδαιµονίων 3. Το λυµπιονίκαι νδριάντε. ( δρύοµαι) 4. Κρο σε, ο.. (πιστεύοµαι) πό τ ν πηκόων 5. λλά πό µήρου.. (παιδεύοµαι) 6. κτωρ πό χιλλέω (φονεύοµαι ) κα..(σκυλεύοµαι). 4. Να αντιστοιχίσετε τα στοιχεία της στήλης Α µε τα σωστά στοιχεία της στήλης Β ΣΤΗΛΗ Α 1. κηρυχθ ναι 2. λήφθησαν 3. πεµφθ σιν 4. πεισθήσει/ 5. λέχθητι ΣΤΗΛΗ Β α. β ενικό προστ. παθ. αορ. β. β ενικό οριστ. παθ. µελ. γ. απαρ. παθ. αορ. δ. γ πληθ. υποτ. παθ. αορ ε. γ πληθ. οριστ. παθ. αορ. 6. Να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις; 1. Ποιοι είναι οι παθητικοί χρόνοι; 2. Πώς σχηµατίζεται ο παθητικός µέλλοντας και αόριστος; α. των φωνηεντόληκτων ρηµάτων β. των αφωνόληκτων ρηµάτων 7. Να συµπληρώσετε τις προτάσεις 1. Ο σχηµατισµός της Υποτ, Ευκτ, Προστ, Απαρ, Μτχ του Αορίστου προϋποθέτει την αφαίρεση της 2. Η Υποτακτική του παθητικου Αορίστου τονίζεται στη (λήγουσα/ παραλήγουσα/ προπαραλήγουσα) και.. (οξύνεται ή περισπάται) 3. Οι καταλήξεις Υποτακτικής και Ευκτικής του παθητικού Αορίστου θυµίζουν αντίστοιχα την Υποτακτική και Ευκτική του ρήµατος.. ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 130

ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΡΗΜΑ ΠΑΘΗΤΙΚΗΣ ΙΑΘΕΣΗΣ + ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ ποιητικό αίτιο είναι το προθετικό σύνολο ή ο ετερόπτωτος προσδιορισµός που δηλώνει το πρόσωπο ή το πράγµα, από το οποίο προέρχεται αυτό που παθαίνει το υποκείµενο του ρήµατος ΤΡΟΠΟΣ ΕΚΦΟΡΑΣ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΑΙΤΙΟΥ* Το ποιητικό αίτιο είναι ΠΡΟΘΕΤΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ (εµπρόθετος προσδιορισµός του ποιητικού αιτίου) 1. πό + γενική 2. πό + γενική 3. παρά + γενική 4. κ + γενική ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΠΑΘΗΤΙΚΗ ντίπατρο σωσε τ ν πόλιν ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΡΗΜΑ (ενεργ. αόρ.) ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ ΡΗΜΑ (παθ. αόρ.) ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ πό το ντιπάτρου σώθη πόλι * Το ποιητικό αίτιο εκφέρεται και µε δοτική (του ενεργούντος προσώπου). Ο τρόπος αυτός εκφοράς διδάσκεται στο Λύκειο). ΚΑΝΟΝΕΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΣΕ ΠΑΘΗΤΙΚΗ 1. το υποκείµενο του ενεργητικού ρήµατος µετατρέπεται σε ποιητικό αίτιο π.χ ντίπατρο > πό το ντιπάτρου 2. το αντικείµενο σε αιτιατική (άµεσο αντικείµενο**) µετατρέπεται σε υποκείµενο του παθητικού ρήµατος (τίθεται δηλαδή σε ονοµαστική πτώση που είναι η πτώση του υποκειµένου του ρήµατος) πχ: τ ν πόλιν > πόλι 3. το ενεργητικό ρήµα µετατρέπεται σε παθητικό του ίδιου χρόνου το παθητικό ρήµα συµφωνεί σε αριθµό και πρόσωπο µε το υποκείµενό του: πχ: ( ντίπατρο ) σωσε> ( πόλι ) σώθη **το αντικείµενο σε γενική ή δοτική (έµµεσο αντικείµενο) δεν µετατρέπεται, αλλά παραµένει αµετάβλητο. Κ ρυξ γγέλλει τ ν συµφοράν το θηναίοι ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ (αµεσο αντικείµενο σε αιτιατική) (έµµεσο αντικείµενο σε δοτική) 131 πό κήρυκο γγέλλεται συµφορά το θηναίοι

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗΣ 1. Πώς καταλαβαίνω ότι η σύνταξη είναι παθητική; 2. Υπάρχουν ρήµατα ενεργητικής φωνής µε παθητική σηµασία; ώσε παράδειγµα. 4. Όταν θέλω να µετατρέψω την ενεργητική σύνταξη σε παθητική α. σε τι µετατρέπω το υποκείµενο; β. σε τι µετατρέπω το αντικείµενο; γ. πότε το αντικείµενο δεν µετατρέπεται; δ. σε τι µετατρέπω το ενεργητικό ρήµα; ε. πώς εκφέρεται το ποιητικό αίτιο; Να αναγνωρίσετε και να δικαιολογήσετε το ποιητικό αίτιο. Να µεταφράσετε τις προτάσεις 1. φυλακή κατελήφθη πό τ ν θελοντ ν. 2. Α θηναίων ν ε ο χ ωρ ντο το Κερκυραίοι. Να µετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική 1. θηνα οι ριστείδην σύµµαχον νόµισαν. 3. Τροία κυριεύθη πό τ ν λλήνων. 2. νήρ στρατηγό πείθει τ ν δ µον. 4. έξιππο τρ θη πό Νικάνδρου. 3. Ο τοι ο δέν ξέπραξαν. 4. βασιλεύ πεµψε τ δ ρα. 5. πό ππου ο δεί λακτίσθη. ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 132

ΑΟΡΙΣΤΟΣ Β ονοµάζεται ο αόριστος που σχηµατίζεται χωρίς την κατάληξη σα/ -σάµην (πχ λυ σα, -λυ-σάµην) αλλά µε το θέµα του ρήµατος και τις καταλήξεις του παρατατικού στην οριστική, του ενεστώτα στις υπόλοιπες εγκλίσεις και τους ονοµατικούς τύπους. ΑΟΡΙΣΤΟΣ Α ΑΟΡΙΣΤΟΣ Β λυ σα µαθ ον λυ σάµην µαθ όµην ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ ΧΡΟΝΟΙ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΜΕΤΟΧΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ µανθάν ω µανθάν-ει κλπ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ Β ΘΕΜΑ ΡΗΜΑΤΟΣ ΜΕΣΗ ΦΩΝΗ ΧΡΟΝΟΙ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΜΕΤΟΧΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ γίγν-οµαι γίγν-ει/ κλπ γίγν-ωµαι γίγν- κλπ γιγν-οίµην γίγν-οιο κλπ - γίγν-ου κλπ γίγν-εσθαι γιγν-όµενο γιγν-οµένη γιγν-όµενον ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ -γιγν-όµην -γίγν-ου ΑΟΡΙΣΤΟΣ Β ΘΕΜΑ ΕΝΕΣΤΩΤΑ -µάνθαν-ον -µάνθαν-ε -µαθ-ον -µαθ-ε κλπ -γεν-όµην -γέν-ου κλπ µανθάν ω µανθάν κλπ µάθ-ω µάθ- κλπ γέν-ωµαι γέν- κλπ µανθάν-οιµι µανθάν-οι κλπ µάθ-οιµι µάθ-οι κλπ γεν-οίµην γέν-οιο κλπ - µάνθαν-ε κλπ - γεν-ο κλπ µανθάν-ειν γεν-έσθαι µανθάν-ων µανθάν-ουσα µανθάν-ον γεν-όµενο γεν-οµένη γεν-όµενον ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 133 - µάθ-ε κλπ µαθ-ε ν µαθ-ών µαθ-ο σα µαθ-όν

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ 1. Τα ρήµατα που έχουν αόριστο Β συνήθως δεν έχουν Αόριστο Α. 2. Η οριστική ενεργητικής και µέσης φωνής του Αορίστου Β κλίνεται σαν τον παρατατικό ενεργητικής και µέσης φωνής αντίστοιχα. 3. Οι υπόλοιπες εγκλίσεις κλίνονται σαν τον Ενεστώτα, αφού αφαιρεθεί η αύξηση 4. Προσοχή στο β ενικό προστακτικής (µέσης φωνής) που τονίζεται στη λήγουσα και περισπάται στο απαρέµφατο και τη µετοχή (ενεργ.φωνής) α. Το ενεργητικό απαρέµφατο τονίζεται στη λήγουσα και περισπάται.(βαλε ν) β. Η ενεργητική µετοχή τονίζεται στη λήγουσα (αρσενικό/ουδέτερο). (βαλών, βαλόν) γ. Το µέσο απαρέµφατο τονίζεται στην παραλήγουσα.(βαλέσθαι) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΜΠΕ ΩΣΗΣ 1. Σύµφωνα µε ποιο χρόνο κλίνεται η οριστική του Αορίστου Β ; 2. Σύµφωνα µε ποιους τύπους κλίνεται η υποτακτική, ευκτική και προστακτική του Αορίστου Β ; 3. Τι αφαιρειται στο σχηµατισµό της υποτακτικής, ευκτικής, προστακτικής, του απαρεµφάτου και της µετοχής του Αορίστου Β ; 4. Σε τι διαφέρει το β ενικό της προστακτικής ενεργητικής και µέσης φωνής του Αορίστου Β από το αντίστοιχο πρόσωπο της προστακτικής του Ενεστώτα; 5. Σε τι διαφέρει το απαρέµφατο ενεργητικής και µέσης φωνής του Αορίστου Β σε σχέση µε το αντίστοιχο απαρέµφατο του Ενεστώτα; 6. Πώς διακρίνεται ο Παρατατικός από τον Αόριστο Β ; ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 134

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΣΧΗΜΑΤΙΖΟΥΝ Β ΑΟΡΙΣΤΟ 1 ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΑΟΡΙΣΤΟΥ Β ΑΟΡΙΣΤΟΥ Β ΑΟΡΙΣΤΟΥ Β ΑΟΡΙΣΤΟΥ Β ΑΟΡΙΣΤΟΥ Β ΜΕΤΟΧΗ ΑΟΡΙΣΤΟΥ Β γω γαγον γάγω γάγοιµι γαγε γαγε ν γαγών, -ο σα, -όν α ρ ε λον λω λοιµι λε λε ν λών, -ο σα, -όν α σθάνοµαι σθόµην α σθωµαι α σθοίµην α σθο α σθέσθαι α σθόµενο, -οµένη, -όµενον βάλλω βαλον βάλω βάλοιµι βάλε βαλε ν βαλών, -ο σα, -ον γίγνοµαι/ε µί γενόµην γένωµαι γενοίµην γενο γενέσθαι γενόµενο, -οµένη, - όµενον ρχοµαι (ε µι) λθον λθω λθοιµι λθέ λθε ν λθών, -ο σα, -όν ρωτ ἠρόµην ρωµαι ροίµην ρο ρέσθαι ρόµενο, -οµένη, - όµενον ε ρίσκω ε ρον/ η ρον ε ρω ε ροιµι ε ρέ ε ρε ν ε ρών, -ο σα, -όν χω σχον σχ σχοίην σχέ σχε ν σχών, -ο σα, -όν ποθν σκω πέθανον ποθάνω ποθάνοιµι πόθανε ποθανε ν ποθανών, -ο σα, - όν ( φ) κνο µαι φικόµην φίκωµαι φικοίµην φικο φικέσθαι φικόµενο, -οµένη, -όµενον λαγχάνω λαχον λάχω λάχοιµι λάχε λαχε ν λαχών, -ο σα, -όν λαµβάνω λαβον λάβω λάβοιµι λαβέ λαβε ν λαβών, -ο σα, -ον λανθάνω λαθον λάθω λάθοιµι λάθε λαθε ν λαθών, -ο σα, -ον λέγω ε πον ε πω ε ποιµι ε πέ ε πε ν ε πών, -ο σα, -όν λείπω λιπον λίπω λίποιµι λ πε λιπε ν λιπών, -ο σα, -όν µανθάνω µαθον µάθω µάθοιµι µάθε µαθε ν µαθών, -ο σα, -όν ρ ε δον δω δοιµι δέ δε ν δών, -ο σα, -όν πάσχω παθον πάθω πάθοιµι πάθε παθε ν παθών, -ο σα, -όν πείθω πιθον π θω πίθοιµι πίθε πιθε ν πιθών, -ο σα, -όν πυνθάνοµαι πυθόµην πύθωµαι πυθοίµην πυθο πυθέσθαι πυθόµενο, -οµένη, - όµενον πίπτω πεσον πέσω πέσοιµι πέσε πεσε ν πεσών, -ο σα, -όν τρέχω/ θέω δραµον δράµω δράµοιµι δράµε δραµε ν δραµών, -ο σα, -όν τυγχάνω τυχον τύχω τύχοιµι τύχε τυχε ν τυχών, -ο σα, -όν φέρω νεγκον νέγκω νέγκοιµι νεγκε νεγκε ν νεγκών, -ο σα, -όν φεύγω φυγον φύγω φύγοιµι φύγε φυγε ν φυγών, -ο σα, -όν 1 Σε όλες τις εγκλίσεις δηλώνεται το α ενικό πρόσωπο, εκτός από την προστακτική, όπου δηλώνεται το β ενικό πρόσωπο ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 135

προσέχω ότι 1. οι εξής πέντε (5) προστακτικές: λθέ, λαβέ, ε ρέ, δέ, ε πέ τονίζονται στη λήγουσα. Όταν όµως είναι σύνθετες ο τόνος ανεβαίνει (πρόειπε). 2. το β ενικό της προστακτικής της µέσης φωνής τονίζεται στη λήγουσα (λαβο ) και περισπάται είτε το ρήµα είναι απλό είτε σύνθετο (λαβο / ντιλαβο ). Όταν όµως ο τύπος είναι µονοσύλλαβος, τότε ο τόνος στη µέση προστακτική ανεβαίνει µέχρι την τελευταία συλλαβή της πρόθεσης (πχ σχο >παράσχου). 3. Ο Αόριστος Β του λέγω ε πον διατηρεί την αύξηση σε όλες τις εγκλίσεις. Ο Αόριστος Β του ρήµατος χω παρουσιάζει τις εξής ιδιοµορφίες (βλ. τον πίνακα στην επόµενη σελίδα) η υποτακτική του αορίστου β τονίζεται στη λήγουσα (σχ )/παραλήγουσα (σχ µεν) και περισπάται. Όταν όµως είναι σύνθετη τότε ο τόνος ανεβαίνει (σχ >παράσχω) η ευκτική του αοριστου β είναι σχοίην, σχοίη, σχοίη, σχοίηµεν/ σχο µεν/, σχοίητε/ σχο τε, σχοίησαν/ σχο εν. Όταν όµως το ρήµα είναι σύνθετο, η ευκτική σχηµατίζεται κανονικά (παράσχοιµι κλπ). Το β ενικό της ενεργητικής προστακτικής του αορίστου β είναι σχές (σύνθετο ανεβάζει τον τόνο: σχέ > πίσχε ). το β ενικό της µέσης προστακτικής είναι σχο (αλλά σύνθετο ανεβάζει τον τόνο: παράσχου εκτός αν το α συνθετικό είναι µονοσύλλαβο: προσσχο < προσ χοµαι). ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 136

ΠΙΝΑΚΑΣ ΚΛΙΣΗΣ ΤΟΥ Β ΑΟΡΙΣΤΟΥ έσχον και εσχόµην (σε απλή και σύνθετη µορφή) (Πρόσεξε ιδιαίτερα τις στήλες µε σκίαση) Ε Ν Ε Ρ Γ Η Τ Ι Κ Η Φ Ω Ν Η ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΜΕΤΟΧΗ σχον σχε σχε σχοµεν σχετε σχον σχ σχ σχ σχ µεν σχ τε σχ σι(ν) σχοίην σχοίη σχοίη σχοίηµεν (σχο µεν) σχοίητε (σχο τε) σχοίησαν (σχο εν) - σχέ σχέτω - σχέτε σχόντων / σχέτωσαν ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 137 σχε ν σχών, σχο σα, σχόν ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΜΕΤΟΧΗ παρέσχον παρέσχε παρέσχε παρέσχοµεν παρέσχετε παρέσχον παράσχω παράσχ παράσχ παράσχωµεν παράσχητε παράσχωσι(ν) παράσχοιµι παράσχοι παράσχοι παράσχοιµεν παράσχοιτε παράσχοιεν - παράσχε παρασχέτω - παράσχετε παρασχόντων/ παρασχέτωσαν παρασχε ν παρασχών, παρασχο σα, παρασχόν Μ Ε Σ Η Φ Ω Ν Η ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΜΕΤΟΧΗ σχόµην σχου σχετο σχόµεθα σχεσθε σχοντο σχ µαι σχ σχ ται σχώµεθα σχ σθε σχ νται σχοίµην σχο ο σχο το σχοίµεθα σχο σθε σχο ντο - σχο σχέσθω - σχέσθε σχέσθων/ σχέσθωσαν σχέσθαι σχόµενο, σχοµένη, σχόµενον ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΜΕΤΟΧΗ κατεσχόµην κατέσχου κατέσχετο κατεσχόµεθα κατέσχεσθε κατέσχοντο κατάσχωµαι κατάσχ κατάσχηται κατασχώµεθα κατάσχησθε κατάσχωνται κατασχοίµην κατάσχοιο κατάσχοιτο κατασχοίµεθα κατάσχοισθε κατάσχοιντο - κατ σχου* κατασχέσθω - κατάσχεσθε κατασχέσθων/ κατασχέσθαι κατασχόµενο, κατασχοµένη, κατασχόµενον κατασχέσθωσαν * ΠΡΟΣΟΧΗ: αν η πρόθεση είναι µονοσύλλαβη, ο τόνος δεν ανεβαίνει στο β ενικό προστακτικής της µέσης φωνής: προσσχο (< προσέχοµαι)

α σ κ ή σ ε ι Να σχηµατίσεις τον παρατατικό και τον αόριστο Β των παρακάτω ρηµάτων. Να δηλώσεις το ενεστωτικό και το αοριστικό θέµα ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ Β ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ Β µανθάνω α σθάνοµαι λαµβάνω λέγω πείθοµαι φέρω πυνθάνοµαι φεύγω γω πίπτω µαρτάνω πάσχω γίγνοµαι λανθάνω ε µί τυγχάνω ε ρίσκοµαι χω Ο Αόριστος Β του λέγω ε πον διατηρεί την αύξηση σε όλες τις εγκλίσεις. Η οριστική κλίνεται σαν τον παρατατικό. Να µεταφέρεις τα ρήµατα σε όλες τις εγκλίσεις του Αορίστου Β στο πρόσωπο που δίνεται: Η υποτακτική κλίνεται σαν την Υποτακτική του Ενεστώτα. (αφαιρείται η αύξηση) Η ευκτική σχηµατίζεται σαν την ευκτική του Ενεστώτα Η προστακτική σχηµατίζεται σαν την προστακτική του Ενεστώτα λέγει α σθάνει/ ρχεσθε πείθονται γίγνεται φέρετε ε ρίσκει ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 138

Να τονίσεις σωστά τους τύπους ε πε (οριστική) ε πε (προστακτική) ντειπε (οριστική) ντειπε (προστακτική) κατεσχον σχω κατασχω κατασχε τυχειν τυχε συντυχε συντυχων ε δετε δητε δε κατιδε φικει/ φικου φικεσθαι φικοµενη γενου γεν γενοιο γενου/ καταγενου Στις ακόλουθες προτάσεις να µεταφέρεις τους υπογραµµισµένους ρηµατικούς τύπους (ρήµατα/ απαρεµφατα/ µετοχές) στον Β Αόριστο 1. ήτωρ λέγει τάδε κα λέγων πολείπει τ β µα. 2. Ο κ πείθοντο το νόµοι. ΘΥΜΑΜΑΙ ΟΤΙ λθέ, λαβέ, ε ρέ, δέ, ε πέ (αλλά πελθε, ντίλαβε κλπ) γενο (παραγενο ) σχο (αλλά παράσχου) σχ (αλλά κατάσχω) σχοίην (αλλά κατάσχοιµι) σχέ (β ενικο προστ. σχον) (αλλά πρόσσχε ) βαλε ν/ βαλών, -ο σα, όν βαλέσθαι/ βαλόµενο, -οµένη, -όµενον ο τόνο δεν ανεβαίνει ποτέ πάνω από την αύξηση. ο τόνο δεν ανεβαίνει ποτέ πάνω από την τελευταία συλλαβή τη πρόθεση (αν ειναι δισύλλαβη). 3. Γίγνοιτο, Κύριε, τ λεό σου. 4. κλέπτη φευγεν. 5. Λίθου βαλλον ο στρατι ται. 6. Ο ξένοι µισθόν λάµβανον. 7. λυµπιονίκη µεγίστη τιµ ν τύγχανεν. 8. γαµέµνων βασιλεύ τ ν θυγατέρα πρ τ ν βωµόν γεν. ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 139

Β ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΚΑΙ ΑΟΡΙΣΤΟΣ Ο Β παθητικός Μέλλοντας και Αόριστος ακολουθούν την κλίση του Α παθητικού Μέλλοντα και Αόριστου αντίστοιχα ιαφέρουν 1. στον σχηµατισµό: Αντί για την προσθήκη του προσφύµατος θη στο ενεστωτικό θέµα, ο β παθητικός µέλλοντας και αόριστος σχηµατίζονται µε το πρόσφυµα η. (δηλαδή χωρίς το θ). 2. στο β ενικό της προστακτικής παθητικού αορίστου: Ο Β παθητικός αόριστος στο β ενικό πρόσωπο παίρνει κατάληξη θι (και όχι -τι: κόπηθι / λύθητι). ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ: θέµα ρηµατος + πρόσφυµα η + καταλήξεις µέσου µέλλοντα ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΜΕΤΟΧΗ κοπ ή σοµαι κοπ ή σει/ κοπ ή σεται κοπ η - σόµεθα κοπ ή σεσθε κοπ ή - σονται Β ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ κοπ η σοίµην κοπ ή σοιο κοπ ή σοιτο κοπ η σοίµεθα κοπ ή σοισθε κοπ ή - σοιντο κοπ ή σεσθαι κοπ η σόµενο κοπ η σοµένη κοπ η - σόµενον Β ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ: αύξηση + θέµα ρήµατος + πρόσφυµα η + καταλήξεις παθητικού αορίστου η αύξηση διατηρείται µόνο στην οριστική ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΜΕΤΟΧΗ - κόπ ην κόπ η κόπ η κόπ ηµεν κόπ ητε κόπ ησαν κοπ κοπ κοπ κοπ µεν κοπ τε κοπ σιν κοπ είην κοπ είη κοπ είη κοπ είηµεν/ - ε µεν κοπ είητε/ - ε τε κοπ είησαν/ - ε εν - κόπ ηθι κοπ ήτω - κόπ- ητε κοπ έντων/ - ήτωσαν κοπ - ναι κοπ εί κοπ ε σα κοπ έν ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 140

ΠΙΝΑΚΑΣ ΒΑΣΙΚΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΣΧΗΜΑΤΙΖΟΥΝ Β ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΜΕΛΛΟΝΤΑ ΚΑΙ ΑΟΡΙΣΤΟ Β ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ Β ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ λλάττοµαι* λλαγήσοµαι λλάγην βλάπτοµαι βλαβήσοµαι βλάβην γράφοµαι γραφήσοµαι γράφην θάπτοµαι ταφήσοµαι τάφην κλέπτοµαι (κλαπήσοµαι) κλάπην κόπτοµαι κοπήσοµαι κόπην πλέκοµαι - πλάκην πλήττοµαι πληγήσοµαι πλήγην κπλήττοµαι κπλαγήσοµαι ξεπλάγην στρέφοµαι* στραφήσοµαι στράφην συλλέγοµαι* συλλεγήσοµαι συνελέγην τρέποµαι* (τραπήσοµαι) τράπην τρέφοµαι* τραφήσοµαι τράφην φαίνοµαι* φανήσοµαι φάνην στέλλοµαι σταλήσοµαι στάλην σφάλλοµαι σφαλήσοµαι σφάλην φθείροµαι φθαρήσοµαι φθάρην ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ Τα ρήµατα που έχουν µονοσύλλαβο ρηµατικό θέµα µε φωνήεν ε-, το µετατρέπουν σε βραχύχρονο α- στον β παθητικό µέλλοντα και αόριστο (καθώς και µέσο παρακείµενο και υπερσυντέλικο) στρέφ-οµαι στραφήσοµαι στράφην τρέπ-οµαι (τραπήσοµαι) τράπην τρέφ-οµαι τραφήσοµαι τράφην στέλλ-οµαι σταλήσοµαι στάλην * Ορισµένα από τα παραπάνω ρήµατα σχηµατίζουν και Α παθητικό Αόριστο! λλάτοµαι > λλάχθην συλλέγοµαι > συνελέχθην στρέφοµαι> στρέφθην τρέποµαι > τρέφθην τρέφοµαι > θρέφθην φαίνοµαι > φάνθην ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 141

ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΑ ΡΗΜΑΤΑ είναι φωνηεντόληκτα ρήµατα µε χαρακτήρα α, ε, ο που συναιρούν το φωνήεν αυτό µε το ακόλουθο φωνήεν των καταλήξεων (του λύω, λύοµαι) στον ΕΝΕΣΤΩΤΑ και τον ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟ ιακρίνονται σε τρει τάξει : σε άω, - (τιµάω, - ) σε έω, - (ποιέω, - ) σε όω, - (δηλόω, - ) ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΩΝ ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ - αω, - - έω, - - όω, γαπ α τι µαι παντ δρ ρωτ ττ µαι νικ ρ προσδοκ σιωπ τελευτ τιµ τολµ φοιτ διψ * ζ * πειν * χρ µαι* γανακτ γνο δικ α ρ α τ κολουθ µελ πειλ πολογο µαι πορ ρκ ρνο µαι σεβ σκ τυχ φικνο µαι βοηθ δοκ γχειρ νθυµο µαι πιθυµ πιµελο µαι ε τυχ ζητ γο µαι καλ κατηγορ κιν κρατ µαρτυρ µιµο µαι νοµοθετ νο ο κ µιλ µολογ ποθ ποι πολεµ πολιορκ πον σκοπ συµµαχ τελ τηρ τιµωρ µν πηρετ φοβο µαι φελ λλοι ναλ ξι βεβαι βι δηλ δ δικαι δουλ λαττ λευθερ ναντιο µαι πανορθ ρηµ ζηλ ζηµι καρπο µαι περαι πληρ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ τα ρήµατα σε έω, - είναι τα περισσότερα. ορισµένα συνηρηµένα σε έω, - έχουν µετατραπεί στα νέα ελληνικά σε άω, - πχ βοηθέω, - > βοηθάω τα συνηρηµένα σε όω, - στα νέα ελληνικά σχηµατίζουν ρήµατα σε - ώνω πχ ξιόω, - > αξιώνω δηλόω, - > δηλώνω Να παρατηρήσει τα ρήµατα σε -όω, - στον διπλανό πίνακα και να σχηµατίσει του νεοελληνικού του τύπου (όπου είναι δυνατόν) *Τα συγκεκριµ να ρ µατα ε ναι συνηρηµ να σε - ω, - /- οµαι, - µαι (για την κλ ση του βλ. σελ. 31) ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 142

ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΑ ΣΕ ω, - Οι βασικές συναιρέσεις των συνηρηµένων ρηµάτων σε άω, -ω είναι οι εξής: α+ ε/ η α α+ ο/ ου/ ω ω Με βάση τις προηγούµενες συναιρέσεις, συµπλήρωσε αυτές που ακολουθούν: α+ ει/ α+ οι Σχηµάτισε τις παρακάτω συναιρέσεις: γαπά ει : α τιά ηται: ρα ε: παντά οµεν: τιµά ωνται: σιωπά ετε: ρωτά ουσιν: τολµά ησθε: ττά ου: ά ονται: µελετά οιµι: δαπανα έτω: κυβερνά εσθε: µηχανά οιο: γελά εσθε: νικά ει/ : σιγά οιεν: κροα έσθων: ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 143

Να σχηµατίσεις όλες τις εγκλίσεις του Ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήµατος ράω, - ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ρ ω ρ ρ και ρ ην - ρ ει ρ ρ και ρ η ρα ρ ει ρ ρ και ρ η ρα ρ οµεν ρ ρ - ρ ετε ρ ρ ρ ρ ουσι(ν) ρ ρ - ρα και Αφού παρατηρήσεις τον παραπάνω πίνακα, να απαντήσεις στις εξής ερωτήσεις; Ποιο είναι το χαρακτηριστικό γράµµα της ευκτικής; Ποιες εγκλίσεις έχουν τις ίδιες καταλήξεις; ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 144

Να σχηµατίσεις όλες τις εγκλίσεις του Ενεστώτα της µέσης φωνής του ρήµατος ράω, - ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ρ οµαι ρ ρα - ρ ει/ ρ ρ ρ ρ εται ρ ρ ρα ρα όµεθα ρα ρα - ρ εσθε ρ ρ ρ ρ ονται ρ ρ ρα Παρατήρησε τους δύο πίνακες της ενεργητικής και της µέσης φωνής. Απάντησε στις εξής ερωτήσεις σχετικά µε τον τονισµό. Τόνισε τους παρακάτω τύπους τιµά ω τιµω τιµα όντων τιµωντων Μπορείς να καταλήξεις σε έναν πρακτικό κανόνα για το πότε η συνηρηµένη συλλαβή παίρνει περισπωµένη; Τι τόνο παίρνει η συνηρηµένη συλλαβή; ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 145

ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΜΕΣΗΣ ΦΩΝΗΣ ΜΕΤΟΧΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ ΜΕΤΟΧΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΜΕΣΗΣ ΦΩΝΗΣ τιµ εν (και όχι τιµά ειν) τιµά εσθαι τιµά- ων τιµά ουσα τιµά - ον τιµα- όµενο τιµα οµενη τιµα - όµενον ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΣΗΣ ΦΩΝΗΣ τίµα ον τίµα ε τίµα ε τιµά οµεν τιµά ετε τίµα - ον τιµα όµην τιµά ου τιµά ετο τιµα όµεθα τιµά εσθε τιµά - οντο ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 146

Τα συνηρηµένα ρήµατα ζήω, - πεινήω, - διψήω, - χρήοµαι, - µαι έχουν χαρακτήρα η και όχι α. Αυτό σηµαίνει ότι έχουν η/ όπου τα ρήµατα σε άω έχουν α/. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: 1. στην ευκτική των ρηµάτων ζήω, -, διψήω, - και πεινήω, - χρησιµοποιούνται οι αιολικο τύποι. 2. η προστακτική του ζήω, - σχηµατίζεται µόνο για το β και γ ενικό. Να σχηµατίσει όλε τι εγκλίσει του Ενεστώτα του ρήµατο ζήω, - ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ Να σχηµατίσει το απαρέµφατο και τι µετοχέ ενεστώτα του ζήω, - ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΜΕΤΟΧΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ Να κλίνει τον παρατατικό τη ενεργητική φωνή του ζήω, - Να κλίνει την οριστική, την ευκτική και την προστακτική ενεστώτα του ρήµατο χρήοµαι, - µαι Να σχηµατίσει το απαρέµφατο και τη µετοχή ενεστώτα του ρήµατο χρήοµαι, - µαι Να κλίνει τον παρατατικό του ρήµατο χρήοµαι, - µαι ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΤΟΧΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 147

α σ κ ή σ ε ι α. Να αναγνωρίσει του παρακάτω ρηµατικού τύπου. β. Να του µεταφέρει στον άλλο αριθµό (όπου αυτό είναι δυνατόν). τ λµα τολµ α πειρ γαπᾶν περωτ Να συµπληρώσει τα κενά µε του κατάλληλου ρηµατικού τύπου στον Ενεστ τα 1. Κ ρο ( ρµ µαι) κ Σάρδεων. 2. Μή. (νικ µαι/ προστακτικ ) πό το κακο, λλά (νικ / προστακτικ ) ν τ γαθ τ κακόν. 3. µε. (χρ µαι) το χθρο µάρτυσιν. 4. Χαίρουσιν ο θεοί. (τιµ µαι/ µετοχ ) π νθρώπων. Να συµπληρώσει τον πίνακα µε του κατάλληλου τύπου. ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ µεν α τι δρ η ττ νται πειρ σιωπ τολµώντων Να µεταφέρει τι ακόλουθε φράσει στον άλλο αριθµό. 1. Σ µ ν τιµ τ ν πατέρα κα τ ν µητέρα, ο τοι δ ο τιµ σιν.... 2. Ε δρ ντε κτώµεθα φίλου.... 3. Τ γαθά κόποι κτ νται.... 4. α τ ν νδρα τιµᾶν το στρατηγού.... 5. Στρατιώτη ρµᾶται κ το ρου.... ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 148

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΛΟΙΠΩΝ ΧΡΟΝΩΝ Για τον σχηµατισµό των υπόλοιπων χρόνων ο χαρακτήρα των ρηµάτων σε άω, -ω τρέπεται σε -η ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ τιµάω, - τιµάοµαι, - µαι ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ τίµων τιµώµην ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ τιµήσω τιµήσοµαι ΑΟΡΙΣΤΟΣ τίµησα τιµησάµην ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ τετίµηκα τετίµηµαι ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ τετιµήκειν τετιµήµην παραµ νει α όταν προηγείται ε, ι ή ρ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ δράω, - πειράοµαι, - µαι ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ δρων πειρώµην ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ δράσω πειράσοµαι ΑΟΡΙΣΤΟΣ δρασα πειρασάµην ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ δέδρακα πεπείραµαι ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ δεδράκειν πεπειράµην ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ τιµηθήσοµαι τιµήθην ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ πειραθήσοµαι πειράθην ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 149

α σ κ ή σ ε ι 1. Να σχηµατίσεις τους αρχικούς χρόνους των εξής ρηµάτων ΠΡΟΣΟΧΗ στους τύπους που απαιτούν αύξηση ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ γαπάω, τολµάω, νικάω, θηράω, µελετάω, άω, ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ττάοµαι - µαι χρήοµαι, - µαι θεάοµαι, - µαι πειράοµαι, - µαι ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ 2. Να σχηµατίσει του αρχικού χρόνου των ρηµάτων ράω, - και ρωτάω, - ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 150

3. Να αντικαταστήσει χρονικά του εξή τύπου : κτώµεθα, νικ τε, κατεγέλα, περωτ, ρ ν, α ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ 4. Να κάνει εγκλιτική αντικατάσταση στον ενεστώτα και τον αόριστο των: παντ τε, ρ, ρωτ σιν ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 151

ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΑ ΣΕ -έω, - -ε + ε ει -ε+ ο ου -ε + άλλο φωνήεν ή δίφθογγο ΣΥΝΑΙΡΕΣΕΙΣ άλλο φωνήεν ή δίφθογγο Τα συνηρηµένα ρήµατα σε έω, - αποτελούν τη δεύτερη τάξη των συνηρηµένων ρηµάτων είναι φωνηεντόληκτα: ο χαρακτήρα του θέµατό του είναι το ε- Να σχηµατίσεις τους ζητούµενους συνηρηµένους τύπους ποιέ-ω ποιέ-ει ποιέ-οµεν ποιέ-ετε ποιέ-ουσιν ποιέ-ου ποιέ-ει/ ποιέ- ποιέ-ησθε ποίε-ε ποιέ-οµαι ποιέ-εσθε ποιέ-ονται ποιέ-οιµι ποιέ-οιεν ποιε-οίµην ποιέ-οισθε ποιέ-οιντο Τι παρατηρείς σχετικά µε τον τόνο; Πότε ο συνηρηµένος τύπος περισπάται; Πότε ο συνηρηµένος τύπος οξύνεται; ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 152

Να σχηµατίσεις όλα τα πρόσωπα στις εγκλίσεις του Ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήµατος α ρέω, - Πώς ονοµάζονται οι δεύτεροι τύποι της ευκτικής; ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ α ρέ-ω α ρέ-ω α ρέ-οιµι α ρε-οίην - α ρέ-ει α ρέ- α ρέ-οι α ρε-οίη α ρε-ε α ρέ ει α ρέ- α ρέ-οι α ρε-οίη α ρε-έτω α ρέ-οµεν α ρέ-ωµεν α ρέ-οιµεν - α ρέ-ετε α ρέ-ητε α ρέ-οιτε α ρέ-ετε α ρέ-ουσιν α ρέ-ωσιν α ρέ-οιεν α ρε-όντων ή α ρε-έτωσαν Να παρατηρήσεις τους τύπους που σχηµάτισες και να απαντήσεις στις ακόλουθες ερωτήσεις Πότε ο συνηρηµένος τύπος περισπάται; ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 153

Να σχηµατίσετε όλα τα πρόσωπα στις εγκλίσεις του Ενεστώτα του ρήµατος φικνέοµαι, -ο µαι ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ φικνέ-οµαι φικνέ-ωµαι φικνε-οίµην - φικνέ-ει/ φικνέ- φικνέ-οιο φικνέ-ου φικνέ-εται φικνέ-ηται φικνέ-οιτο φικνε-έσθω φικνε-όµεθα φικνε-ώµεθα φικνε-οίµεθα - φικνέ-εσθε φικνέ-ησθε φικνέ-οισθε φικνέ-εσθε φικνέ-ονται Προσοχή: Κατάληξη απαρεµφάτου εν και όχι -ειν φικνέ-ωνται φικνέ-οιντο Να σχηµατίσετε τους ζητούµενους τύπους φικνε-έσθων ή φικνε-έσθωσαν ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΜΕΣΗΣ ΦΩΝΗΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΣΗΣ ΦΩΝΗΣΗ α ρέ-εν ΜΕΤΟΧΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ α ρέ-ων φικνέ-εσθαι ΜΕΤΟΧΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΜΕΣΗΣ ΦΩΝΗΣ α ρε-όµενο ποίε-ον ποίε-ε ποίε-ε ποιέ-οµεν ποιε-όµην ποιέ-ου ποιέ-ετο ποιε-όµεθα α ρέ-ουσα α ρε-οµένη ποιέ-ετε ποιέ-εσθε α ρέ-ον α ρε-όµενον ποίε-ον ποιέ-οντο ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 154

α σ κ ή σ ε ι 1. Να σχηµατίσετε τους ζητούµενους τύπους µελέω, - : β ενικό ενεστώτα φρονέω, : γ πληθυντικό προστακτική ενεστώτα α ρέοµαι, -ο µα: γ ενικό ευκτική ενεστώτα φοβέοµαι, -ο µαι: β πληθυντικό υποτακτική ενεστώτα κινέω, - : β ενικό προστακτική ενεστώτα γέοµαι, -ο µαι: β ενικό προστακτική ενεστώτα πονέω, - : απαρέµφατο ενεστώτα πολογέοµαι, -ο µαι: απαρέµφατο ενεστώτα µολογέω, - : µετοχή ενεστώτα (3 γένη) ρνέοµαι, -ο µαι: µετοχή ενεστώτα (3 γένη) α τέω, - : β ενικό παρατατικού α ρέοµαι, -ουµαι: β ενικό παρατατικού 2. Να συµπληρώσετε τον πίνακα µε τους κατάλληλους τύπους ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ παινε τε σκοπούµεθα τελο πιµελ ται δίκει α ρο φικνε γε σθε 3. Να µεταφέρετε τις προτάσεις στον αντίθετο αριθµό 1. Το φίλου ε ποιο µεν... 2. γο µαι τ ν νδρα σοφόν ε ναι... 3. Ο θηνα οι θορυβο σι ν τ δικαστηρί... Προσοχή στην αύξηση! 4. Να µεταφέρετε τις προτάσεις στον παρατατικό 1. Ο κ δικο µεν το συµµάχου... 2. Ο µαθηταί πό το διδασκάλου παινο νται... ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 155

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΛΟΙΠΩΝ ΧΡΟΝΩΝ Για το σχηµατισµό των υπόλοιπων χρόνων ο χαρακτήρας ε- του ρήµατος τρέπεται σε -η- Προσοχή στα ρήµατα που δεν σχηµατίζουν οµαλά τους αρχικούς χρόνους ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ποι ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ποιο µαι ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ποίουν ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ποιούµην ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ποι-ή-σω ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ποι-ή-σοµαι ΑΟΡΙΣΤΟΣ ποί-η-σα ΑΟΡΙΣΤΟΣ ποι-η-σάµην ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ πεποί-η-κα ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ πεποί-η-µαι ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ πεποι-ή-κειν ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ πεποι-ή-µην ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ποι-η-θήσοµαι ποι-ή-θην Να σχηµατίσετε τους χρόνους που ζητούνται γέοµαι, -ο µαι ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΠΑΘ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΠΑΘ. ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ δικέω, - ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 156

Ποιος είναι ο Αόριστος των ρηµάτων α ρέω, - και φικνέοµαι, -ο µαι; α σ κ ή σ ε ι 1. Να µεταφέρετε στους υπόλοιπους χρόνους τα ρήµατα α ρέω, - και φικνέοµαι, -ο µαι στο β ενικό. ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ 3. Να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση στο β ενικό του ενεστώτα, µέλλοντα και αορίστου των α ρέω, -, φικνέοµαι, -ο µαι, φρονέω, -, γέοµαι, -ο µαι ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ 2. Να µεταφέρετε στους υπόλοιπους χρόνους τα ρήµατα φρονέω, - και γέοµαι, ο µαι στο γ ενικό ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ 4. Να σχηµατίσετε τα απαρέµφατα των παραπάνω ρηµάτων στους ζητούµενους χρόνους ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΜΕΛΛΟΝΤΑ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 157

ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΑ ΣΕ -όω, - ΣΥΝΑΙΡΕΣΕΙΣ -ο+ - ε/-ο/-ου -ου -ο+ -η/-ω -ω -ο+ - /-ει/-οι -οι Τα συνηρηµένα ρήµατα σε όω, - αποτελούν την τρίτη τάξη των συνηρηµένων ρηµάτων είναι φωνηεντόληκτα: ο χαρακτήρα του θέµατό του είναι το ο- Να σχηµατίσετε τους ζητούµενους συνηρηµένους τύπους δηλό-ω δηλό- δηλό-ει δηλό-ωµεν δηλό-οµεν δηλό-ητε δηλό-ετε δηλό-ωσιν δηλό-ουσιν δήλο-ε δηλό-ετε δηλό-εσθε δηλο-όντων δηλό-ονται δηλό-οµαι δηλό-ωµαι δηλό-ει/ δηλό-εται δηλο-όµεθα δηλο-ωνται δηλο-οίµην δηλό-ου δηλό-οιο δηλο-έσθω δηλό-οιντο δηλο-έσθων Τι παρατηρείς σχετικά µε τον τόνο; Πότε ο συνηρηµένος τύπος περισπάται; Πότε ο συνηρηµένος τύπος οξύνεται; ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 158

Να σχηµατίσεις όλα τα πρόσωπα στις εγκλίσεις του Ενεστώτα ενεργητικής φωνής του ρήµατος δηλόω, - ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ δηλό-ω δηλό-ω δηλό-οιµι δηλο-οίην - δηλό-ει δηλό- δηλό-οι δηλο-οίη δήλο-ε δηλό ει δηλό- δηλό-οι δηλο-οίη δηλο-έτω δηλό-οµεν δηλό-ωµεν δηλό-οιµεν - δηλό-ετε δηλό-ητε δηλό-οιτε δηλό-ετε δηλό-ουσιν δηλό-ωσιν δηλό-οιεν δηλο-όντων ή δηλο-έτωσαν Να παρατηρήσεις τους τύπους που σχηµάτισες και να απαντήσεις στην ακόλουθη ερώτηση Ποιοι είναι οι κοινοί τύποι; 1 µεταξύ οριστικής και υποτακτικής; 2. µεταξύ οριστικής και προστακτικής; ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 159

Να σχηµατίσεις όλα τα πρόσωπα στις εγκλίσεις του Ενεστώτα του ρήµατος δηλόοµαι, -ο µαι ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ δηλό-οµαι δηλό-ωµαι δηλο -οίµην - δηλό-ει/ δηλό - δηλό -οιο δηλό -ου δηλό-εται δηλό -ηται δηλό -οιτο δηλο -έσθω δηλο-όµεθα δηλο -ώµεθα δηλο -οίµεθα - δηλό-εσθε δηλό -ησθε δηλό -οισθε δηλό -εσθε δηλό-ονται Προσοχή: Κατάληξη απαρεµφάτου εν και όχι -ειν δηλό -ωνται δηλό -οιντο Να σχηµατίσετε τους ζητούµενους τύπους: δηλο -έσθων ή δηλο -έσθωσαν ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΜΕΣΗΣ ΦΩΝΗΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ δήλο-ον δηλο-όµην ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΣΗΣ ΦΩΝΗΣ δηλό -εν δηλό -εσθαι δήλο-ε δηλό-ου ΜΕΤΟΧΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΦΩΝΗΣ δηλό -ων δηλό -ουσα ΜΕΤΟΧΗ ΕΝΕΣΤΩΤΑ ΜΕΣΗΣ ΦΩΝΗΣ δηλο -όµενο δηλο -οµένη δήλο-ε δηλό-οµεν δηλό-ετε δήλο-ον δηλό-ετο δηλο-όµεθα δηλό-εσθε δηλό-οντο δηλό -ον δηλο -όµενον ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 160

α σ κ ή σ ε ι 1. Να συµπληρώσετε τον πίνακα µε τους σωστούς συνηρηµένους τύπους ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ξι µεν δηλο σθε ζηλ τε ταπεινούσθων 3. Να συµπληρώσετε τα κενά µε τον σωστό τύπο το ρήµατος στον Παρατατικό 1. γώ µ ν ζήλουν, σ δε ο κ 2. µε µ ν, µε δ ο κ δηλο σθε. 3. Συ µέν ταπεινο, ο το δ ο κ. 4. Ο τοι µ ν το νικητά, µε δ ο κ στεφανο µεν 2. Να µεταφέρετε τις προτάσεις στον άλλο αριθµό (όπου είναι δυνατή η µεταφορά) 1. νήρ στρατηγό ξιο τ ν ναυµαχίαν Σαλαµίναν ποιε σθαι.... 2. Ο δικαίω ξιο ται γαθό κα κακό.... 3. άν τι δικε, χειρούµεθα το τον.... 4. ρ µεν τ φάλαγγα περικυκλο σα µᾶ..... 4. Να συµπληρώσετε τις προτάσεις µε τον ζητούµενο τύπο του ρήµατος 1. Ο στρατι ται πλησίαζον, να το α χµαλώτου... ( λευθερόω, -, ευκτική) 2. άν τι ο το ρχουσι πείθηται,. (ζηµιόοµαι, -ο µαι, οριστική) 3. δικ ν στι τ ν κακόν κα τ ν γαθόν ( ξισόοµαι, ο µαι, απαρέµφατο ενεστώτα) 4. Μήποτε, φίλε, το φαύλου (µισθόοµαι, -ο µαι, προστακτική) ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 161

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΛΟΙΠΩΝ ΧΡΟΝΩΝ Για τον σχηµατισµό των υπόλοιπων χρόνων ο χαρακτήρας ο- του ρήµατος τρέπεται σε -ω- ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ δηλ ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ δηλο µαι ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ δήλουν ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ δηλούµην ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ δηλώσω ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ δηλώσοµαι ΑΟΡΙΣΤΟΣ δήλωσα ΑΟΡΙΣΤΟΣ δηλωσάµην ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ δεδήλωκα ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ δεδήλωµαι ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ δεδηλώκειν ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ δεδηλώµην ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ δηλωθήσοµαι δηλώθην Να σχηµατίσετε τους χρόνους που ζητούνται νακοινόοµαι - ο µαι ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ περικυκλόω, - ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 162

α σ κ ή σ ε ι 1. Να µεταφέρετε τα ρήµατα ζηµιόοµαι, -ο µαι, ζηλόω, -, ξιόω, στους υπόλοιπους χρόνους ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ 2. Να µεταφέρετε στους υπόλοιπους χρόνους τους τύπους βεβαίου, ἠναντιούµεθα ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ 3. Να µεταφέρετε στους υπόλοιπους χρόνους τους τύπους δηλο ν, ταπεινο σθαι ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 163

ΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΙ ΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΡΝΗΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΕΚΦΟΡΑ ο 1. αντικείµενο ρήµατα λεκτικά, δεικτικά, αισθητικά, γνωστικά 1. ΕΙ ΙΚΕΣ 1. τι (αντικειµενικό/ πραγµατικό) 2. (υποκειµενικό) 2. ΕΝ ΟΙΑΣΤΙΚΕΣ 1. µ 2. µ ο 3. ( πω µ ) 3. ΠΛΑΓΙΕΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΟΛΙΚΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ α. ΜΟΝΟΜΕΛΕΙΣ ε ε άν, ν, ν β. ΙΜΕΛΕΙΣ πότερον ε τε ε τε ΜΕΡΙΚΗΣ ΑΓΝΟΙΑΣ ερωτ. και αναφ. αντων ερωτ. και αναφ. επιρ. ο µή 2. υποκείµενο απρόσωπα ρήµατα και απρόσωπε εκφράσει µε ανάλογη σηµασία 3. επεξήγηση συνήθω σε ουδέτερο δεικτική αντωνυµία 1. αντικείµενο ρήµατα φόβου, δισταγµού 2. υποκείµενο απρόσωπα ρήµατα και εκφράσει ανάλογη σηµασία 3. επεξήγηση συνήθω σε ουδέτερο δεικτική αντωνυµία 1. αντικείµενο ρήµατα ερωτηµατικά, λεκτικά, δεικτικά, απορία, θαυµασµού, σκέψη, αισθητικά, γνωστικά, επιµέλεια, απόπειρα, προσοχή 2. υποκείµενο απρόσωπα ρήµατα και εκφράσει 3. επεξήγηση συνήθω σε ουδέτερο δεικτική αντωνυµία 1. Οριστική 2. υνητική οριστική 3. υνητική Ευκτική 4. Ευκτική πλαγίου λόγου 1. Υποτακτική 2. Ευκτική πλαγίου λόγου 3. Οριστική (πραγµατικό) 1. Οριστική 2. υνητική οριστική 3. υνητική Ευκτική 4. Υποτακτική 5. Ευκτική πλαγίου λόγου ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 164

ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΙ ΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΡΝΗΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΕΚΦΟΡΑ 1. υποκείµενο Οποιαδήποτε έγκλιση 4. ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ* αναφορικέ 2. κατηγορούµενο αντωνυµίε, 3. αντικείµενο αναφορικά 4. παράθεση επιρρήµατα 5. επεξήγηση 6. επιθετικό προσδιορισµό 7. κατηγορηµατικό προσδιορισµό 8. ετερόπτωτο προσδιορισµό *Οι αναφορικέ προτάσει διακρίνονται στα εξή είδη: 1. ονοµατικέ, 2. επιρρηµατικέ ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 165

ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 166

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΙ ΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΡΝΗΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΕΚΦΟΡΑ 1. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΕΣ διότι (αντικειµενική αιτιολογία) τι (υποκειµενική αιτιολογία) πεί πειδή ε (αβέβαιη αιτιολογία) 2. ΤΕΛΙΚΕΣ να πω, ( ν) µή 3α. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ 3β. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ 4 α ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ 4β. ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ στε στε φ φ τε ε κα ν κα κα ε, κα ν ο δ ε, ο δ ν, µηδ ν ο µ / ο µ ο µ µ επιρρηµατικό προσδιορισµό τη αιτία επιρρηµατικό προσδιορισµό του σκοπού επιρρηµατικό προσδιορισµό του αποτελέσµατο ενδεχόµενο αποτέλεσµα επιδιωκόµενο αποτέλ. όρο ή συµφωνία πραγµατική εναντίωση πιθανή ή αδύνατη εναντίωση ρήµατα ψυχικού πάθου 1. Οριστική 2. υνητική Οριστική 3. υνητική Ευκτική 4. Ευκτική πλαγίου λόγου 1. Υποτακτική 2. Ευκτική πλαγίου λόγου 3. Οριστική παρελθοντικού χρόνου 1. Οριστική 2. υνητική Οριστική 3. υνητική Ευκτική 4. Ευκτική πλαγίου λόγου 1. Απαρέµφατο 2. Οριστική Μέλλοντα 1. Οριστική 2. Ευκτική 3. Υποτακτική 5. ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ε άν, ν, ν ο µή 1. Οριστική 2. Ευκτική 3. Υποτακτική 4. Ευκτικ πλαγ ου λ γου ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 167

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 6. ΧΡΟΝΙΚΕΣ 7. ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΕΙ ΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΡΝΗΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΕΚΦΟΡΑ ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ (ΠΑΡΟΜΟΙΑΣΤΙΚΕΣ) τε, πότε πεί, πειδή νίκα, πηνίκα στε, ω χρι, µέχρι ταν, πόταν πάν, πειδάν (αοριστολογικό ν) πρίν αναφορικά επιρρήµατα: που, πόθεν, ποι, περ, σον, σ, νθεν κλπ αναφορικέ αντωνυµίε :, σπερ, σπερ, πω σο, ο ο, στι, πόσο, πο ο, λίκο, πηλίκο, ποδαπό κλπ σον, σ ο µή ο / µ επιρρηµατικό προσδιορισµό του χρόνου επιρρηµατικό προσδιορισµό τόπου, τρόπου κλπ επιρρηµατικό προσδιορισµό 1. αιτία 2. σκοπού 3. αποτελέσµατο 4. υπόθεση παροµοίωση ή σύγκριση 1. Οριστική (πραγµατικό) 2. Υποτακτική * 3. Ευκτική *Οι χρονικοί σύνδεσµοι µε το αοριστολογικό ν εκφέρονται µε υποτακτική 1. Απαρέµφατο 2. Οριστική παρελθοντικού χρόνου 3. Υποτακτική 4. Ευκτική 5. Ευκτική πλαγίου λόγου Κάθε έγκλιση 1. Όπω οι αιτιολογικέ προτάσει 2. Με οριστική µέλλοντα 3.Όπω οι αποτελεσµατικέ προτ. 4.Όπω οι υποθετικέ προτάσει Κάθε έγκλιση ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 168

α σ κ ή σ ε ι 1. Να εντοπίσετε τις ειδικές προτάσεις και να δηλώσετε πώς εισάγονται, πώς εκφέρονται, από ποιον όρο εξαρτώνται και ποιον συντακτικό ρόλο έχουν : λεγε τι πολλαί κα καλαί λπίδε µ ν ε εν σωτηρία. Ε πεν τι βούλοιτο διαλεχθ ναι το ρχουσι. λον ν τι βασιλε γγύ ν. Ο δέ το το πείσθην, ψυχή ζ. Στρατιώτη τι βόα τι βασιλεύ προσέρχεται. Ο λληνε ο κ σθοντο τι Κ ρο τεθνηκώ ε η. Λέγει κατήγορο βριστή ε µί. Τοιαύτη δόξα γέγονε, βάρβαρο φύλαξ τ ε ρήνη στί. λογιζόµην τι τούτου το νδρό σοφώτερό ε µι. Σαφέ πᾶσι ν τι στόλο ε η πί βασιλέα. 2. Να εντοπίσετε τις ενδοιαστικές προτάσεις και να δηλώσετε πώς εισάγονται, πώς εκφέρονται, από ποιον όρο εξαρτώνται και ποιον συντακτικό ρόλο έχουν: έδοικα µ ο κ χω ταύτην τ ν σοφίαν. κν µ µάταιο στρατεία γένηται. Ο το το φοβε το, µ τινέ πορεύσοιντο πί τ ν κείνου δύναµιν. φοβήθησαν µ κα πί σφᾶ στρατό χωρ σ. Κίνδυν στι µ γένωνται µετά τ ν πολεµίων. Τινέ φοβο νται µ µαταία ν γένοιτο α τη κατασκευή. ρα µ περί το φιλτάτοι κινδυνεύ. Το το τινέ φοβο νται, µ κα κατά γ ν κα κατά θάλατταν µα πολιορκώµεθα. εινόν ν µ ο στρατι ται πρ τ πράγµατα δύσνοι σιν. ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 169

3. Να εντοπίσετε τις πλάγιες ερωτηµατικές προτάσεις και να δηλώσετε πώς εισάγονται, πώς εκφέρονται, από ποιον όρο εξαρτώνται και ποιον συντακτικό ρόλο έχουν: µήτηρ διηρώτα τ ν Κ ρον πότερον βούλοιτο µένειν απιέναι. Το το σκεψώµεθα, ε ληθ λέγει. ρώτα α τόν πόσον χρυσίον χοι. Ο κ ο δα πω ν πραξαν. Ο πιδάµνιοι πέµψαντε ελφού πήροντο τ ν θεόν ε παραδο εν τ ν πόλιν. Σκέψασθε, νδρε, άν κανόν φαίνηται τεκµήριον. δηλον ν πότε τι πελθών φαιρήσεται. ιελογίζοντο π τ µέλλον ποβήσοιτο. 4. Να εντοπίσετε τις αναφορικές προτάσεις και να δηλώσετε πώς εισάγονται, πώς εκφέρονται, από ποιον όρο εξαρτώνται και ποιον συντακτικό ρόλο έχουν: ν δ τι πολλοφάνη Κυζικηνό, Φαρναβάζ τύγχανε ξένο ν. Φίλιππο στιν,τι ν ε ποι τι Κα σα Κ ρο π λλων ρωτ το, ταχύ πεκρίνατο µέλλει ποιε ν µ λέγε. Φίλον, µέγιστον γαθόν ε ναι φασίν, ο πολλοί ο κτ νται. Π ο χρ τιµᾶν τούτου το νδρα, ο πέρ τ λευθερία πέθανον; Ο τ στι πέκτεινε το στρατηγού. µε δ δείξετε ντινα γνώµην χετε περί τ ν πραγµάτων. βουλεύοντο π ν τ ν µάχην συµφορώτατα ποιήσαιντο. ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 170

6. Να εντοπίσετε τις αιτιολογικές προτάσεις και να δηλώσετε πώς εισάγονται, πώς εκφέρονται και ποιον συντακτικό ρόλο έχουν: τι µέν ργίζεσθε ο θαυµάζω. πειδή µονοο µεν τα τα, πέµψατε πό λόχον καστον πέντε νδρα. ρια ο τύγχανε φ µάξη πορευόµενο, διότι τέτρωτο. πεί δ ο κ θελον καθαιρε ν τ τείχη, φρουράν φαίνουσιν π α τού. Ο πολλ δέω χάριν χειν τ κατηγόρ τι µοι παρεσκεύασε τ ν γ να τουτονί. δοµαι τιµώµενο, ε περ νθρωπό ε µι. δ τ ν νύκτα γρύπνησαν, κάθευδον µέχρι πόρρω τ µέρα. νδρε στρατι ται, µ θαυµάζετε τι χαλεπ φέρω το παρο σι πράγµασι. 5. Να εντοπίσετε τις τελικές προτάσεις και να δηλώσετε πώς εισάγονται, πώς εκφέρονται και ποιον συντακτικό ρόλο έχουν: δόκει α το πιέναι, µ τι πίθεσι γένηται. Τ ψήφισµα το το γράφω, να ο τω γίγνωνται ο ρκοι. Κα σ ξέπεµπον, µόνη κλύοι. (κλ ω: ακο ω) Ε καιρόν κει, πω τ δίκη κούσ. βροκόµα τ πλο α κατέκαυσε να µ Κ ρο διαβ. γησίλαο κατέλιπεν ν τ σί Ε ξενον ρµοστήν, να δύναιτο διασ ζειν τά πόλει. Μ σπε δε πλουτε ν µ ταχ πένη γέν. Γύµναζε σα τόν πόνοι κουσίοι, πω ν δύναιο κα το κουσίου ποµένειν. Μένων δ λο ν πιθυµ ν ρχειν, πω πλείω λαµβάνοι. πέκτεινεν α τού, να α τό περισωθείη. ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 171

7. Να εντοπίσετε τις αποτελεσµατικές προτάσεις και να δηλώσετε πώς εισάγονται, πώς εκφέρονται και ποιον συντακτικό ρόλο έχουν: πιπίπτει χιών πλετο, στε πέκρυψε κα τ πλα κα το νθρώπου. Τοιο τ ν τι ποίησε, πᾶ ν γνω τι σµένη κουσε. Πλο α δ µ ν πάρεστιν, στε ξαίφνη ν πιπέσοιτε. Συµµαχίαν ποιήσαντο, στε µπρακιώτα µ στρατεύειν πί Πελοπόννησον. Τ θε ον τοιο τόν στιν, στε µα πάντα ρᾶν κα πάντα κούειν. Ο δ φασαν ποδώσειν, φ µ καίειν τ ο κία. Μηχαναί πολλαί ε σ ν, στε διαφεύγειν τ ν θάνατον. 8. Να εντοπίσετε τις εναντιωµατικές προτάσεις και να δηλώσετε πώς εισάγονται, πώς εκφέρονται και ποιον συντακτικό ρόλο έχουν: Λέγουσί µε σοφόν ε ναι, ε κα µ ε µί Κ ν σύ µ θέλ, ο θεοί ο τω βουλήσονται. νήρ πονηρό δυστυχε, κ ν ε τυχ. Κα µοι, νδρε θηνα οι, µ θορυβήσετε, µηδ άν δόξω τι µ ν µέγα λέγειν. Πάντε νθρωποι, ταν ναγκασθ σι, άν κα µ βούλωνται, πολεµο σι. Κε τ µηδέν ξερ, φράσω δ µω. νάγκη ο ν στί, ε κα µ δεινό πρ το το πέφυκα, βοηθε ν τ πατρί. Ο τω ναργέ στι, σθ ε ρήσετε µε. Ε τοσο τον κακία λθε, στε µᾶ κατεδουλώσατο. ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 172

10. Να εντοπίσετε τις χρονικές προτάσεις και να δηλώσετε πώς εισάγονται, πώς εκφέρονται και ποιον συντακτικό ρόλο έχουν: Σχεδόν δε, τε τα τα ν, κα λιο δύετο πότε τ ν µισθόν χοιµεν, πίοιµεν ν Ο πρότερον παύσαντο, πρ ν ζηµ ωσαν α τόν Ο πολύ χρόνο, πειδή χιτ να τέ λινο παύσαντο φορο ντε πειδή δ θυσία γένετο, τά δέρµατα παρέδοσαν τ ρακοντί Μέχρι τούτου φίλο νοµάζετο, ω προ δωκεν λυνθον. 9. Να εντοπίσετε τις υποθετικές προτάσεις και να δηλώσετε πώς εισάγονται, πώς εκφέρονται και ποιον συντακτικό ρόλο έχουν: Ε τ δυσπολέµητον νοµίζει τ ν Φίλιππον, ρθ νοµίζει. Ε το το πάντε ποιο µεν, παντε ν πωλόµεθα. Ε βούλοιο φίλο ε ναι, µέγιστο ν ε η. άν κολουθήσ µοί, ε σάξω σε ε τ ν κρόπολιν. άν ζητ καλ, ε ρήσει. Ε σαν νδρε γαθοί, ο κ ν ποτε τα τα πασχον. Ε τινέ δοιεν το σφετέρου πικρατο ντα, νεθάρσησαν ν. ν γγύ λθ θάνατο, ο δεί βούλεται θνήσκειν. ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 173

11. Να εντοπίσετε τις αναφορικές επιρρηµατικές προτάσεις και να δηλώσετε πώς εισάγονται, πώς εκφέρονται και ποιον συντακτικό ρόλο έχουν: δοξε τ δήµ τριάκοντα νδρα λέσθαι, ο το πατρίου νόµου σύγγραψουσι. µ ν κατ κτιρε τ ν γυνα κα, ο ου νδρό στέροιτο. Λακεδαιµόνιοι πρέσβει πεµψαν, ο λκιβιάδου κατηγορήσουσι. Τ ν µητέρα µακάριζον, ο ων τέκνων τυχε. Πρεσβείαν πέµπωµεν, τι τα τ ρε. Ο δε ο τω ν ητ στιν, στι πολ µου πρ ε ρ νη α ρε ται. 12. Να κάνετε χωρισµό προτάσεων και να χαρακτηρίσετε πλήρως όλες τις δευτερεύουσες προτάσεις. 1. Λέγει το το, τι ο κ ν πορεύοντο ε µ κέλευε βασιλεύ 2. µήτηρ διηρώτα τ ν Κ ρον πότερον βούλοιτο µένειν πιέναι 3. Ο το κίνδυνο π ρχει, µ ο πολέµιοι µ ν πιθ σιν 4. Ο στρατηγοί θαύµαζον, τι Κ ρο ο φαίνοιτο 5. πειδάν πόλεµο παρέλθ, ποδώσοµεν µ ν τα τα 6. Ε τι ντείποι, ε θύ πεκτείνετο 7. νήρ πονηρό δυστυχ, κ ν ε τυχ. 8. Βασιλεύ α ρε ται, να ο λόµενοι δι α τόν ε πράττωσι 9. Ο δεί πίστατο, πρίν µαθε ν 10. φ του πολέµιοι γεγενήµεθα, ο δε µ ν συµµαχε 11. Κε τ µηδέν ξερ, φράσω δ µω ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 174

Ο Μ Α Λ Α ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ ΕΠΙΘΕΤΩΝ Στο σχηµατισµό των παραθετικών ο χαρακτήρας θέµατος µπορεί να είναι ο- ή ω- Τα επίθετα έχουν τρεις βαθµούς: τον θετικό, τον συγκριτικό και τον υπερθετικό. Ο συγκριτικός και ο υπερθετικός αποτελούν τα παραθετικά των επιθέτων. Ο συγκριτικός και ο υπερθετικός βαθµός σχηµατίζονται από το θέµα γενικής ενικού του αρσενικού. Οι καταλήξεις του συγκριτικού είναι τέρος, -τέρα, -τέρον Οι καταλήξεις του υπερθετικού είναι τάτος, -τάτη, -τάτον Ο συγκριτικός και υπερθετικός βαθµός των οµαλών παραθετικών ακολουθούν την κλίση των επιθέτων β κλίσης. ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΥ ΒΑΘΜΟΥ ΕΠΙΘΕΤΩΝ Β ΚΛΙΣΗΣ -ότερος, -οτέρα, -ότερον -ότατος, -οτάτη, -ότατον όταν προηγείται της κατάληξης συλλαβή µακρά ή θέσει µακρά* τα επίθετα κενός, ξένος, στενός τα επίθετα σε ος µε β συνθετικό τις λέξεις θυµό, κίνδυνο, κ ρο, λύπη, νίκη, τιµή, ψυχή τα επίθετα νίατο, νιαρό, κρατο, πάρατο, σχυρό, λιτό, τρανό, φλύαρο, ψιλό ξηρός θερµός ξηρότερος θερµότερος ξηρότατος θερµότατος -ώτερος, -ωτέρα, -ώτερον -ώτατος, -ωτάτη, -ώτατον όταν προηγείται βραχεία συλλαβή τα δίχρονα που προηγούνται του ος κατά κανόνα είναι βραχύχρονα νέος σοφός νεώτερος σοφώτερος νεώτατος σοφώτατος *θέσει µακρά ονοµάζεται η συλλαβή που αποτελείται από ένα βραχύ φωνήεν πριν από 2 ή 3 σύµφωνα ή 1 διπλό σύµφωνο. ΦΙΛΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 175