Ava~Oe~lOn - anokatootaon KTlpiWV Kal OUVOAWV. Mia npo~an~atlkn OTa naaiola Tn~ eknqloeutlkn~ olaolkaoia~

et~a: EIOTlVTlTri~: napouotaott~: Ava~Oe~lOn - anokatootaon KTlpiWV Kal OUVOAWV. Mia npo~an~atlkn OTa naaiola Tn~ eknqloeutlkn~ olaolkaoia~ A.n.S., noautexvikli I XOAri, T~. ApXITeKTOvlKou Ixe6lao~ou Zw~ KapoPQvoU, AM, enik. KaSrlVriTpla A.n.e. M. NOPIKO~, AM, AtKTopa~ A.n.e. H ovoi3081l101l-0nokotootooil nou I3pioKeTOI OTIlV emkoi POTIlTO we; 8ell0 OPXITeKTOVIK~e; oam KOI noaeoi5oilik~e; OPYOVWOIle; TOU XwpOU neplaolll3ovel KOI Ilnopei va KoAu 4lel TIlV OVTllleTwmOIl TIle; uno13081l1cltle; TOOO TOU KTlPlO KOU on0geilotoe;. 000 KOI TWV eaeugepwv xwpwv. Aev 0 Voq>epeTOI OIlWe; 1l0VO o oun) TO KTiplO ~ TOUe; unoi 8pIOUe; xwpoue;. oam enicltle; KOI Kupiwe; OTIe; lleto~u TOUe; oxeoele;. AuvaT(11)Tef; en&ijpa011f; H ovol36allloll-onokotootooil naalwv KTlpiwv KOI ouvo AWV unoaa81l10llevwv neploxwv 1 onoteaei evo o~loaoyo avtlkeillevo «~ntllolle;» OTllv oyopa epyaoiae; yla OAO Ta enayyeallota nou E:XOUV oxeoll Ile Tllv KOTaOKeUn 01 e nayyeallatlkee; OIKovollIKee; KOI KOlvwvlKee; «enevi5u oele;» nou oxet~ovtal IJE: TO OVTIKeillevo auto eival noau mo OI1llaVTIKee; ano OTI emq>oveloko ellq>ovi~ovtoi. H npooq>opo aut~ epyaoiae; OTllV Eupwnn Kal OTle; HnA au ~ovetal, evw napoaailao Ilevel OTOOIIlIl ~ llelwvetal 11 01 K0i5oll1Kn i5pootilplotilta OTllv nopaywy~ vewv KTlpiwv. Mnopei 0 TponOe; nou yivovtat oplollevee; ektlil~oele; Yla TIlV ektaoll TOU npol3mllotoe; va Ilnv eivat 0 ii5loe;. eivat Ollwe; oxei56v KOlVn i5laniotwoi1 OTi au~ovetoi ouvexwe; 0 OYKOe; Kal n o~io TWV epywv nou yivovtoi ~ npoypolllloti ~ovtal va yivouv YlO OUVT~PIlOll Kall3eATiwoll KTlpiwv. ei Te npokeltol Yla enovoxpl1011 eite Yla aaaoy~ Xp~OI1e; KaT11Yopiec,: unopa8111olitvwv neploxwv. Exel ~i511 q>avei OTI unapxouv OTle; noaele; IlOe; neploxee; onou n unol3ctalllol1 TIl<; nolotlltoe; ~w~<; eivoi KOTW ana TO ovekto OPIO ov9pwmvll<; i51ol3iwcitl<;. OTI<; onoie<; eite &YKa9ioTOvTOI KOlVWVlKO otpwllato KaTwTepwvelooOIlIlO TWV 1'1 eykataaeinovtol.!xllil0tlko Ilnopouv va i5i0kpi Souv i5uo yevlkee; KaTllyopie<; TeTolwv uno13a91l10llevwv neploxwv. H npwtll neplaolll3ovel neploxe<; Ile unepl3oaiko nukvn i56ll11011 (Ile OUVT&A&~ i561lilcltl<; ewe; KOI 7). Ile otevou<; i5pollou<; Kal unepl3oaiko 4lllAO KTipla, emel411l oeplollou Kal q>wtlollou. npol3atilloto OToSlleuOl1e;, yevlko eaaei4111 KOlVWVIKOU e~onalollou. KTA. H i5eutepn neplaoll!3avel neploxe<; OTI<; onoi&<; TO OIKOi501liKO on6gello i5ev avtanokpivetat mo OTI<; ouvxpove<; avoyke<; (eaaei41ele; oe TexvoAoyio, eykotootooele; uytelvile;. KTA.).!TO q>oivollevo auto ana Til ilia Ileplo 11 noaiteio, ouveli5iltonoiwvtoe; TO npo!3anllo, E:xel e~ovveiaei i5loq>opa npoypollllota e~uyiovoi1e; - ovo!3081l10ne; KOI exel XPIl IlOT0i50TnOel i51oq>opee; epeuvee; npoe; Tllv KOTeu8uvOll ou~.ano Tllv oaalllleplo. onoonooilotlko KOI ana IlellovWllevOUe; li5lwtee;, ellq>ovi~etat ilia veo KOlvwVIKil npa KT1Kn YIO avol3a81j10i1. e!;uyiovan. Tpononoillan TOU Uq>l OTOlJeVOU OIKOOOIlIKOU on0geijotoe;, i511aoi5il oaaoyee; OTO OlolJepiolJoTO. e~uyiovoll OIKOOOllwV KTA. 01 npoono Bele<; outee; q>uoiko eivol OOUVTovloTee; Kal lleplkee; q>opee; omilaoouykpouoljevee;. KaTTlyopitc,: tne",paatwv 01 enelll3ooele; OUTne; Tile; 1l0pq>ne; 01 onoiee; epxovtol oe ovtlolootoail Il& Tie; eneljl3ooele; TOU napea80vtoe; nou OTllpi~oVTOV OTllv «KoreOciq>loll» KOI OIOKOnn TIle; ouvexela<; TOU aotikou 10TOU, KepOi~ouv ouvexwe; eoaq>oe; OTO OIKlOTlKO npoypallljoto Tile; Eupwnlle;. Avoq>epovTol TOOO OTllv avanaooll-anokatootoclll OIKlOTIKWV ouvoawv, 000 KOI OTIlV ovaol0p9pwoi1 KOI ljetotponn ljeljovwljevwv KTlpiwv, OXPllOlllonoillTwv 1'1 Ile xplioele; mo ~enepoclljevee;. To KTiPIO outa. ouxva Ile «llvllljeloko» XOPOKTnPO. Oev eivol OVOYKoOTIKa OloTIlPllTea amo 11 0lOTliPll0n TOUe; oulll3oaael KOI OTll 010~Pll01l Tile; OOllile; TIle; noaile;. evw 11 «ovokaivloil}) KOI «e~uyiov~)} TOUe; e~uyloivel TOUTOXPova Kat TOV KOpeOlJevo KTlPIOOOIlIKO IOTO. H avonaooll-onokotootocltl ouykpotllilotwv KOTOlKioe; (nx OTIl roaaio 2 Ii OTllv AYYAio 3, OKOIlIl KOI OTIle; H.n.A \ amote oq>opo 1l0VO OTIl l3eatiwoi1 Tile; npooq>epoljevlle; TexvoAoyioe; TOUe; Kat cimote TOUTOXPOVO Kat OTIl l3eati WOIl TOU olleoou nepll3oaaovtoe; TOUe;. Ano Til ilia 11 l3eatiwclil TWV KOTOIKIWV Ilnopei va ovoq>epetal oe TexvlKee; l3eatlwoele; Ii AelToupYIKee; OVOOlOP 8pwoele; Ii OKOIJO KOI a& ou~ollelwoele; TWV emq>ovelwv TOUe;. Ano Tllv OAAll 11 l3eatiwoll TOU olleoou nepll3amo VTOe; Ilnopei va avoq>epetat TOOO OTllI3eATiWCJTl TWV KOlVO XPll0TWV xwpwv KOI 0Tll i5111l10upyio ouaaoyikwv eykata OTooewv 000 KOI OTIlV enove!;etool1 Tile; ovtlallntlkil<; TOUe; 0PyovWolle;. Kat OTle; i5uo 0IlWe; neptntwa&ie; alleoa Ii elllleoo oulll3amel OTllV ovaj3qsllloll TOU OOTIKOU nepi I3OMovTo<;, I3eATlWVOVTOe; Tllv ekovo TIle; noail<; KOI avoi5lop9pwvovta<; TOV aotiko 10TO. Eival xapaktilpiotikoi 01 apl91l0i nou Oii50VTat nx Yla TIl

10uA.-AuyoUOTO<;; 1990 TeXVIKO XPOVIKO 79 ramia. oe OTI acpopo TTJ ouvtliptjotj Kat l3eatiwotj OTOV TOlJea TTJ<;; KaTOIKia<;;. ria TO islootiwa 1978-83 evw TJ au E;TJOTJ TTJe; OlKOiSoIJIKtie; ispaottjplottjtae; OTTJV napaywvti vewv KaTolKlwV KUlJatvoTav oe tva ertiolo nooooto 10.2010, TO nooooto au~i1otje; TTJe; ispaottjpiottjto<;; Yla I'eATiwOTJ ti ouvttiptjotj unol3aeljloljevwv neploxwv titav avtiotoixa 14.5010 5. Ano TTJV KaTTJyopia eocj..ll'ooewv oe j..iej..lovwlleva KTipla ea IJnopOUOv va avacpepeouv eviselktlko napal5eiyj..lata epyootaoiwv nou j..ietatpontjkav oe KTipla ypacpeiwv ti oe OUYKp0rtij..laTO noaltlotlkwv ispaottjplottitwv ti akoj..la TO napoiselylla TOU rlisrlpoispoj..llkou haej..lou ORSA Y OTO KtVTPO TOU naplolou. nou lletatponl1ke oe Mouoei0 6. napoj..lola napaiseiyj..iata oe ouvisuaoj..lo Kat j..ie napaiseiyj..iata avaj)qej..liotje; OIKIOTlKWV OUYKPOTTJj..IOTWV. i5eixvouv OTI unopxel TJ isuvatottjta OTa naaiola TWV enelji'ooewv autwv TO KTipla va j..itjv avtllletwni~ovtat oav j..iej..lovwj..ltva «avtlkeij..leva». aam oe oxtotj Ile TO euputepo nepll3omov OTO onoio evtoooovtai j..ie vtoue; opoue;. Ala61Kaaia entljljacitjf; re nap0j..lola napaiseiwara TJ j..ieatttj ~eklvoel KOI I'aoi ~etai oro «unopxov». ora naaiola TOU onoiou nptnel va I3peeouv 01 KaToMI1Aol OPOI Yla TI1V netuxtjj..itvtj ljetaj..looxeuotj TOU «j..iemovtlkou», oaaote j..itow OTlj..lelaKWV Kat omote PI~IKOTE:PWV eocj..ll'ooewv Ile OUIlI'aTlKO ti Kat Te Aeiwe; avatpentlko xapaktijpa..etol istlljloupyeitoi ilia vea oxeoti avoj..leoa ora otolxeia nou neplaalll'ovovtoi OTlW apxikt'l KaTOOTaOTJ Kat ora orolxeia nou ea neplm I'el TJ yea enej..ll'aotj ouvap9pwvovtae; Kat ouj..lcplalwvovtae; islacpopetlkt<;; AOYIKte;. H unoottipi~11 TTJe; on04.ltle; Yla aval'oej..lioti-anokatoota OIl TOU KTlplaKOU anoetj..latoe; (KTlpiwv Kat ouvoawv) OTOxeuel ortj ouortillatlkt'l enacpti j..ie TTJ yevlkoteptl npol3atij..iotlkti novw OTTJ j..iopcpij entlll3aotje;: avonaooti - e~uviavotj - enavoxptjotj - aval3iwoti anokatooraotj. VIa TTiV aval3oej..llotj TOU ucplorollevou OorlKOU 10TOU. H OVOVKTI va evtaxeei ilia TeTola npol'atlllatlkr; OTTJv eknali5eutlkti islaislkaoia Kal va ouj..ineptatlcpeei we; VVWOTIKO avtlkeillevo orle; onoume; TOU apxitektova eivat KOTI nou txel avavvwplorei vevlkotepa, TouAOXIOTO ora naaiolo TWV eknaliseutlkwv npovpaj..lj..lotwv, oe apxm:ktovike<;; oxoate; TOU e~wtepikou. n.x. OTTJ raaaia 7, j..ieto TTJV eknatiseutlkti j..ietoppuelllotj TWV apxltektovikwv onoul5wv TOU 1984. 01 rxoate; ApXITeKTOvIKt'le; neplaolll'ovouv u noxpewtlko ora eknoliseutlko TOUe; npoypollj..lata we; VVWorlKO ovtlkeij..levo TT1v «anokotooraotj, avovewotj Kat j..ietanoitlotj TOU UcploTOj..leVOu OIKOiSoj..llKOU onoetj..la TOe;». VlaTi Kpiel1Ke anapaittlto va TO npooopj..looouv we; npoe; TTl vea aurti anaittlotj. istjaaisrl VIa j..ila 1l0PCPrl enej..l I'aoTJ<;; Via TT1v onoia 01 apxitektovtee; isev rltov npoetoij..iaollevoi Kat eknati5euj..ievot. YnoPXouv I'el'ala islocpopee; evaaaaktlke<;; KOI islocpopee; nopomovee; OTOV Tpono nou napouoio~etat TI isloookaaia j..ia9t11l0twv nou Olleoa TJ tlllleoa oistjvouv O autr; TT1v KaTeUeUVOTl n.x. unop XOUV oxoate; orle; onolee; KaTO TTJ islopkela TOU TeheU Taiou KUKAou j..ia9t11l0twv avtlotoixouv TOUAOXIOTOV 65 wpee; isloookaaiae; nou avacpepovtal oe npol'ar;ijoto nou OUVMOVTat Ile TTJv anokarooraoti Kal TT1V avakukawotj KTlpiwv KOI ouvkpottjllotwv. Bel3010 l5ev eivat OTOXOe; j..ie TT1V nopouoiootl autrl va a VO~T1TTJ90uv ouvkekplj..ltvee; Auoele; Kal VI' auto TO ~ijttlj..ia. Kuploe; OT('>XO<;; eivol va avamuxeei j..ila emxelptjj..ia ToAovia Yla TTJV avoyktj va isoeei tljcpaotj o aurti TTJV Ka TeUeUVOI1 enayyeaj..iatlkou isle~615ou nou npenel va evi OXueei Ile ilia napomtjatj ij KaAuTepa «ek TWV npotepwv» unoortipl~t1 ana j..ila avtiorolxtj KOToAATJATJ eknaiiseuotj re j..ilo TeTola I5lal5lKaoia ea nptnel va neplaaj..ll'ovovtoi 0 Aee; 01 I5looT<loele; Kat oaee; 01 OUvloTwoe<;; nou eml3aaael 11 «anokarootootl-avaj)qeiliotj». napouoio~ovtae; TOOO TTJV apxitektovlkij noaunaokottjta aaao Kal TTJV TexvlKij OPTlOTTJTO, 000 Kal oaee; TU; KOIVwvIKO-nOAlTlorIKee; emmwoele;. H KOlvWVIKij OnTlKij eivoi j..ila KupiapXTJ isiootaotj TTle; «islartiptjotje;» TJ onoia ellneplexel TOOO KOlvwvlKee; nruxee; 000 KOI TIe; ovtiotoixe<;; emispooel<;; oro xwpo. 01 yvwoele; nou ea npenel va anokttleouv eivat OAhee; l3aoikte;. oaaee; npokaropktlkee; KOI oaaee; OUj..InATJPwllo TlKee;. ana TIe; onoiee; OIlWe; Kaj..110 KaTTIyopia isev eivol autoisuvoiltj VIa va ottlpi~el ana 1l0vTJ TTle; j..ila OUTOVOj..lTl eknaliseutlkr; KaTeUeUVOI1 Kal enayyeaj..iatlkti evaoxoatj OIl Mia npopaj'll.latikf) OTa naaicjla TJ')~ &KnalC5&uTlKf)~ 61a 6lKaoia~ EVToooovTOe; TTJV npoj3atlj..iotlkrl autti OTO naaiola TT1e; eknaliseutlktie; I5laiSIKaoiae;, opyavwetike eisw Kal tva xpovo eva epvaortjplako-ouveetlko j..io9t)lla nou isli50oketoi OTOU<;; cpolti1te<;; TTJ<;; apxitektovikr;e; OTa TeAeuTaia e~o IlTJVO TWV onoul5wv TOUe;. evw napomtlaa eknovouvtal islnawj..iatlkee; epvaoie<;; yupw an' auto TO OVTlKeillevo. rttlv npoonoeelo va Karaypacpouv Kal va a~loaovtjeouv ouoti11latlko TO l5eisolle:va TTJe; OTllleplvtie; KaTooraOTle; u nol3aellloj..levwv nepioxwv, KaeWe; KOI va I5lepeuvTJeOuv 01 l5uvototjtee; Kat TJ ljeeol5oaovio meovwv enej..ll3ooewv. opyovwetjke eva epeuvtltlko-eknatiseutlko npovpaljlla moteuovtae; OTI eival evo<;; eknaliseutlkoe;-enayyeaj..iatl KO<;; TOj..leae; nou npokeltoi va avanruxeei. 0 onoioe; xpelo ~etai TTJ isikr; TOU j..ieeol5oaoyia Kal TO islko TOU VVWOTIKO neplexoj..levo. Ot atoxoi TOU npoypopllatof; Kupiol OTOXOI TOU npovp0j..lllatoe; autou eivat: 11 islepeuvtjotj TT1e; e~eai~ne; TOU OorlKOU XWPOU. - TJ KaTaVOTJOTJ TWV KOIVWVIKWV OTepeOTunwv nou istj 1l10UPVtieTlKav ana Til isloislkaoia TTJe; OVOIKOOOIJTJOTJe; Tile; xwpae;, eite oe enineiso opvovwotle; TOU aorlkou xwpou, eite oe enineiso TT1e; TunoAoVIKr;e; islopepwotj<;; Tile; KaTOIKioe;, - TI KaTaVOTJOTJ TWV KOIVWVIKWV Kat OIKIOTlKWV i5el5ollevwv Ka9we; Kat TWV Tooewv j..iete~eai~r;e; TWV. - 0 npooislopioilo<;; KOTEu9uvoewv Via avol'o91l10tl-anokotootaotl-ovonaaol1 TeTolwv neploxwv. 01 nepiox f; l' AtTTtf; Mia npwttj Ta~IVOj..ll1oTJ Ylo TOV evtomoijo Kat Ka90pIOj..lO TeTOtWV neploxwv vivetoi we; npoe; TO cpopea TOU npovpaljj..iotloilou Kat Tile; KaTaoKeutie; TOU<;;. nou islakpivel Mo oj..lcii5ee; one; onoiee; j..inopei va 150Klj..Ioorei aurti TJ 1J0PCPrl enej..ll'aotle; KOI opi0getei ne; nopokotw Kupiopxee; j..iopcpee; ouvoawv nou anattouv enelji'ooele; aval'o9j..1l OTle;-anoKaTooraOTJe;: TTJV OlJooa TTJe; «outoortyaotl<;;» Kat TI1V OIJOOO TTJe; (opvavwljevl1e; OOj..lI1OTle;»

80 Τεχνικά Χρονικά Ιούλ.-Αύγουστος 1990 ι J Σημερινή κατάσταση του οικιστικού συγκροτήματος. r- --- ' :.! ι_-~ - Στην πρώτη περιλαμβάνονται ιστορικά οικιστικά σύνολα τα οποία διαμορφώθηκαν ως το 1950-55, οικοδομικά τετράγωνα στα οποία κυριαρχούν πολυκατοικίες που κατ ' εξοχήν έχουν κτιστεί με το σύστημα της αντιπαροχής κυρίως μετά το 1950 - μέσου και υψηλού συντελεστή -και περιοχές, οι οποίες δημιουργήθηκαν με αυθαίρετη δόμηση. Στη δεύτερη περιλαμβάνονται βιομηχανικοί οικισμοί, που σχετίζονται είτε με μια συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα είτε με μια συγκεκριμένη παραγωγική ομάδα, προσφυγικοί οικισμοί ή αντίστοιχα της Πρόνοιας για κάποια συ γκεκριμένη πληπόμενη ομάδα, οικισμοί Εργατικής Κατοικίας καθώς και οικιστικά συγκροτήματα που κατασκευάστηκαν από ιδιωτικές εταιρείες. Για διδακτικούς λόγους επιλέχθηκαν μόνο τέσσερα πα ραδείγματα τέτοιων περιοχών, τα οποία όμως παρουσιά ζουν διαφορετικά χαρακτηριστικά μεταξύ τους. Παραδείγματα εφαρμογής Το πρώτο παράδειγμα είναι ένα αξιόλογο ενιαίο αρχιτε κτονικό σύνολο οκτώ οικιστικών μονάδων που περιλαμβάνουν συνολικά 26 μονοκατοικίες. Χρονολογικά τοποθε τείται στην τρίτη δεκαετία του αιώνα, δηλαδή λίγο μετά την έναρξη της ανοικοδόμησης του κέντρου της Θεσσαλονίκης που άρχισε γύρω στο 1925. Κτίστηκε το 1927 από τους Ζακ Μωσσέ, μηχανικό, και την ομόρρυθμη ε μπορική εταιρεία Ζοζέφ Σολωμού Σαλέμ, με σχέδια του Ζακ Μωσσέ. Το συγκρότημα έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο με υπουργική απόφαση του 1985. Αρχικά οι κατοικίες αυτές βρίσκονταν αρκετά έξω από τα όρια της τότε πόλης, ενώ με τις διαδοχικές επεκτάσεις η περιοχή ενσωματώθηκε στον ιστό της πόλης. Σήμερα κατοικούνται κυρίως από τους aπογόνους των αρχικών ιδιοκτητών και από νέους αγοραστές που εν τω μεταξύ έ χουν μετατρέψει το κέλυφος των σπιτιών. Τα κυριότερα προβλήματα που αναγνώρισαν οι φοιτητές μέσα από ανάλυση και συζητήσεις με τους κατοίκους, είναι η έλλειψη τεχνολογικής υποδομής, το περιορισμέ νο εμβαδόν της κατοικήσιμης επιφάνειας, οι προσθήκες που στη διάρκεια του χρόνου ζωής του συγκροτήματος έχουν ενσωματωθεί. η ανάγκη προσαρμογής της αρχικής τυπολογίας στις σημερινές ανάγκες και τα νέα στερεό τυπα, η ανάγκη αναβάθμισης του περιβάλλοντος χώρου καθώς και η ανάδειξη των σημαντικών μορφολογικών χαρακτηριστικών των διατηρητέων κτισμάτων, προβληματι ζόμενοι ανάμεσα στην αρχική τυποποιημένη κατασκευή

Ιούλ.-Αύγουστος 1990 Τεχνικά Χρονικά 81 και στη σημερινή εξατομικευμένη έκφραση των κατοίκων. Η δεύτερη περιοχή είναι ένας οικισμός της Πρόνοιας που κατασκευάστηκε ανάμεσα στο 1950-55 για να στεγάσει οικογένειες που είχαν πληγεί κατά το δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αποτελείται από ένα επίμηκες τριώρο φο συγκρότημα 30 κατοικιών και από μια ενότητα δώδεκα δορυφόρων διπλοκατοικιών. Σήμερα κατοικείται κυρίως από τους αρχικούς ιδιοκτήτες εκτός λίγων εξαιρέσεων που έχουν μεταπωληθεί. Η περιοχή ανήκει στην κατηγορία εκείνη η οποία δεν παρουσιάζει τόσο έντονα προβλήματα πυκνοκατοίκησης όσο κυρίως προβλήματα υποβάθμισης του κτιριακού αποθέματος. Τα κυριότερα προβλήματα που εντοπίστηκαν από την ο μάδα των φοιτητών η οποία μελέτησε την περιοχή είναι η έλλειψη τεχνολογικής υποδομής, η κακή κατάσταση των δαπέδων, στεγών, τοιχοποιίών, κουφωμάτων,..., η ανάγκη ανασύνταξης της τυπολογικής διάρθρωσης των χώρων έτσι ώστε να ικανοποιούνται οι σύγχρονες ανάγκες διαβίωσης, η ανάγκη επανασχεδιασμού των κοινόχρηστων και ιδιωτικών υπαίθριων χώρων, καθώς και της αντιληmικής τους οργάνωσης. Μια από τιc; προτάσεις επέμβασης Η τρίτη περιοχή είναι ένας οικισμός του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας που παραχωρήθηκε με κλήρο στους εργαζόμενους ασφαλισμένους στο ΙΚΑ. Είναι από τους πρώτους εργατικούς οικισμούς και κατασκευάστηκε το 1955-57. Ο οικισμός ήταν αρχικά έξω από τη θεσσαλονίκη. Διαδοχικές επεκτάσεις της ενσωμάτωσαν τον οικισμό στο πολεοδομικό ιστό της πόλης, αλληλοπροσαρμόζοντας το υπάρχον και το νέο οδικό δίκτυο. Ο οι-

82 Τεχνικά Χρονικά Ιού λ. -Αύγουστος 1990 Μια απ6 τις προτdσεις επέμβασης κισμός συντίθεται από δύο βασικούς τύπους διώροφης κατοικίας οι οποίοι τοποθετούνται «εν σειρά» σχηματί ζοντας οικοδομικα «μπλοκ». Η σύνδεση αυτών των «μπλοκ» σε συνδυασμό με το πλέγμα των δρόμων και των διαμορφωμένων υπαίθριων χώρων αποτελεί και το χαρακτηριστικό γνώρισμα του οικισμού σε σχέση με τον σχετικά πρόσφατο πολεοδομικό ιστό που τον περιβάλλει. Η έλλειψη συλλογικών εξυπηρετήσεων που χαρακτηρίζει όχι μόνο το συγκεκριμένο οικισμό αλλά και την ευρύτερη περιοχή, οι ανεξέλεγκτες προσθήκες στα υφιστάμενα κτίσματα για να αυξήσουν τον κατοικήσιμο χώρο των κατοικιών και η γήρανση των κατασκευών από έλλειψη συ ντήρησης, είναι μερικά από τα συμπεράσματα της ομάδας που ασχολήθηκε με την περιοχή αυτή. Ετσι οι ε - ~=~ - ' πεμβάσεις για την αναβάθμιση του οικισμού στοχεύουν παραλληλα και στη βελτίωση των συνθηκών ζωής της γύρω περιοχής, η οποία αποτελείται κυρίως από πολυκατοικίες που κτίστηκαν με αντιπαροχή μετά την πρόσφατη ένταξη των αγρατεμαχιων στο σχέδιο. Η τέταρτη περιοχή είνα ι ένα τυπ ι κό παράδειγμα του ελληνικού αστικού τοπίου. Πολυκατοικίες που κτίστηκαν με τον ΓΟΚ του 1955 με το ημισυνεχές σύστημα σ ' ένα φάσμα περίπου 15 χρόνων. Η πυκνή δόμηση, τα μεγάλα ύ ψη σε σχέση με τους στενούς δρόμους, η έλλειψη υ παίθριων χώρων και συλλογικών εξυπηρετήσεων, καθώς και η χαμηλή ποιότητα των κατασκευών είναι από τα κυριότερα προβλήματα που αναγνωρίστηκαν στην περιοχή αυτή. Η κατεύθυνση προς την οποία κινούνται οι προτάσεις της ομάδας των φοιτητών που μελέτησαν την περιοχή αυτή είναι η αναδιάρθρωση των ισογείων, η ενοποίηση των ακάλυπτων χώρων και η αναδιοργάνωση του οδικού δικτύου, η κατά το δυνατόν αναδιάταξη της τυπολογίας των διαμερισμάτων και η επανεξέταση της aντιληπτικής οργάνωσης των κατασκευών. Για την κατανόηση, αναλυση και πρόταση των καταλλλη -

Ιούλ.-Αύγουστος 1990 Τεχνικά Χρονικά 83 Προ~ε~ν6μενες επεμβdσ~~ς λότερων επεμβάσεων, θεωρήθηκε απαραίτητο ότι η διαδικασία οφείλει να ακολουθεί αμφίδρομη πορεία από το συνολικό στο επιμέρους και αντίστροφα, μια προσέγγιση δηλαδή που κινείται ανάμεσα στην πολεοδομική και αρχιτεκτονική οργάνωση διατρέχοντας όλες τις κλίμακες του αστικού σχεδιασμού. Ετσι οι φοιτητές έρχονται σε επαφή με κοινωνικά, οικονομικά, τεχνολογικά και εικαστικά προβλήματα. Καλούνται δηλ. να κατανοήσουν τη σύνταξη, τη δομή και την τεχνολογία των υφιστάμενων κατασκευών, να αναλύσουν την υπάρχουσα κατάσταση και να διερευνήσουν τρόπους επέμβασης που προσαρμόζονται στο δεδομένο οικιστικό απόθεμα με μια νέα αντίληψη. Εχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν την ιστορική εξέλιξη της νομοθεσίας και της προηγούμενης οικιστικής πρακτικής της χώρας μας, καθώς και τους τρόπους και μεθόδους κατασκευής. Στη συνέχεια καλούνται να επιλύσουν προβλήματα που aφο ρούν στην οργάνωση του αστικού χώρου, την τυπολογική διάρθρωση των κτισμάτων και την κατασκευαστική δομή, συνδυάζοντας τη νέα τεχνολογία με την παλιά. Με τον τρόπο αυτό εμπλουτίζονται οι γνώσεις τους με πληροφορίες γύρω από την οργάνωση του χώρου σε προηγού μενες εποχές, αντιμετωπίζοντας κριτικά τα νομοθετημένα στερεότυπα και μοντέλα μιας κοινωνικής πρακτικής και τους δίνεται η δυνατότητα να προτείνουν μια νέα a ντίληψη για την οργάνωση των επεμβάσεων 8. Μια δυνατότητα επαγγελματικού διεξόδου Η κρίση της οικοδομικής δραστηριότητας επηρεάζει και προκαλεί κρίση σε όλα τα σχετικά επαγγέλματα. Ετσι είναι δεδομένη και η κρίση στο επάγγελμα του αρχιτέκτο να καθώς και η δυνατότητα επαγγελματικού διεξόδου a πό την ενδυνά μωση μιας τέτοιας προοπτικής, με την ο ποία δημιουργείται ένα νέο κλίμα εργασίας και μια νέα κατηγορία συνθηκών δουλειάς. Οι συνθήκες aυτές αφο- ρούν τόσο εργασία πεδίου όσο καί'εργασία γραφείου και σχεδιαστηρίου. Εχει σχέση με την κατανόηση και aπόδοση των αναγκών αλλά και επιθυμιών των κατοίκων, ενώ παράλληλα αφορά την απαίτηση να είναι κανείς πολύ πιο κοντά και σε άμεση επαφή με το οικόπεδο, το γιαπί, τα συνεργεία κλπ. Εχει σχέση με μια συνεχή διαδικασία, ώ στε τόσο η διάγνωση όσο και ο προγραμματισμός και η μελ έτη να οδηγήσει σε ευνοϊκότερες συνθήκες εφαρμογής για όλες τις ενδιαφερόμενες πλευρές. Ολα αυτά βέβαια αλλάζουν τις συνθήκες γιατί αλλάζουν και τις κατηγορίες των γνώσεων που είναι απαραίτητες, γνώσεις τεχνικές αλλά και πάνω στην τεχνική που χρησιμοποιείται. Εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι ένας τέτοιος προγραμματισμός aπό το κράτος και σε επίπεδο νομοθεσίας, αλλά και κυριότερα σε επίπεδο εφαρμογής της, είναι aπαραίτητος ώστε η aποκατάσταση-αναβάθμιση να πάρει χαρακτήρα κοινωνικό και όχι κερδοσκοπικό. Επίσης θα πρέπει να εμπλέκονται σε μια τέτοια διαδικασία τόσο ο ιδιωτικός, όσο και ο δημόσιος τομέας, υιοθετώντας ένα σύστημα ευέλικτο, αλλά ταυτόχρονα οικονομικά εφικτό, χωρίς άσκοπα και άστοχα έξοδα με τις λιγό τερες πιθανότητες aποτυχίας που δημιουργούνται συχνά από λειτουργικά αδιέξοδα και τεχνικά λάθη με οδυνηρές κοινωνικές συνέπειες. Βέβαια η μελέτη και η κατασκευή νέων έργων έχει το προνόμιο ότι δίνει τη δυνατότητα στο μελετητή να πραγματοποιεί πιο «θεαματικά» έργα σε aντίθεση με το «μαστόρεμα» πάνω σε ένα υπάρχον κτίσμα που το έχε ι μελετήσει και κατασκευάσει κάποιος άλλος. Αυτό ίσως να θεωρείται υποδεέστερη και πιο aνώνυμη δουλειά, παρόλ aυτά όμως, διαμέσου μιας τέτοιας δουλειάς, μπορεί και πάλι να αφήσει ο aρχιτέκτονας φανερά τα ίχνη της ταυτότητάς του. Θα ήταν ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς τις κατηγορίες των παραδειγμάτων που παρουσιάζονται στις διά-

84 Τεχνικά Χρονικά ιούλ. - Αύγουστος 1990 φορες δημοσιεύσεις 9. Συνήθως αναφέρονται είτε σε ε πεμβάσεις πάνω σε κτίρια με ιστορική αξία 10 είτε σε ε πεμβάσεις όπου γίνεται μια πραγματική αναδιάρθρωση 11, η οποία ολοκληρώνεται επιτρέποντας μια νέα αρχιτεκτο νική σύνθεση που τείνει να πλησιάσει την έκταση μιας «απαρχής» μελέτης και κατασκευής. 1. Conference Report: New ιιιe tor οιd cιιιeι, Barceιona 2-β October 19β3, 7th ιnternational Conference, Barcelona: ιnternationaι New Town Association, 19β3 2. Urbanιιme, 197β Janvier, no 162-163, (pp. 106-135, σειρά άρθρων) 3. Μ. Nizzi, S. Petre-Souchet, 'Άutorehabiιitation en Grande-Bretagne: Une nouveιιe conν iviaιite urbaine", oιagonaι, 19β3 Mars, no 43, (pp. 16-1 β) 4. J -C. Toubon, 'Ίa rehabiιitation urbaine aux Etats-Unis Le capιta ιisme Δ νisage urbain", Metropotιι, 197β, Vol. ιν, no 33-34, (pp. 72-βΟ) 5. Β. Haumont, "Queιs archtectes pour ι a rehabiιitation? ", Leι Cahlerι de ι ΑΝΑΗ, 19β5 Dec.. no 35 (pp. 7-9) 6. D. Rebois, "Construire dans ιe construit". De ι exception au quotidien", Les Cahiers de ι ΑΝΑΗ, 1985 Dec. no 35, (pp. 12-16) 7. Β. Haumont, " Rehabiιitation. Quelles formations dans les Ecoιes d' Architecture?", Leι Cahιers de ι 'ΑΝΑΗ, 19β5 Dec. no 35, (p. 6) β. Ο. Nguyen Hun, "L' ιntegration urbanistique et architecturaιe", BULLDOC, 1979 Mars, no 60 (pp. 19-25) 9. C. Moissinac. Α. -Μ., Romeιa, "La reutlιisatlon des bδti ments existants. Un phenomene θ ιa mode;, Metropoιιs, 197β, vοι. ιν. no 33-34, (pp. 53-55) 10. D. Rebois, "Construire dans ιe construit". De ι exceptien au quotidien", Leι Cahιerι de ι ΑΝΑΗ, 19β5, Dθc., Νο 35, (pp. 12-16) 11. Direction de ιa Constructlon - Min. de ι Enνironnement et du Cadre de Vie, auatre operatlonι programmeeι d' amelloratlon de ι Habιtat, Paris: Architecture et Construction, 19β0. Πρόεδρος : Ευχαριστούμε το συνάδελφο που κράτησε και το χρόνο του, ίσως αύριο έχο υμε την ευκαιρία σε ένα διάλειμμα να δούμε και τις διαφάνειες που θα έχει, εάν μπορέσουμε και εγκαταστήσουμε κάτι. Αυτή τη φορά ο επόμενος ομιλητής είναι ο Χρήστος Ανταχόπουλος, που θα μας μιλήσει εκ μέρους του Κέντρου Μαρξιστικών Ε ρευνών, για τις αναπλάσεις γενικώς, θα θελα να πω ότι ο Χρή στος δεν ξέρω αν θα μας μιλήσει αλλά ασχολείται για πολύ καιρό με την ανάπλαση της Καισαριανής.