ΦΥΣΙΚΑ Ε & Στ ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΡΑΣΣΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

ΦΥΣΙΚΑ Ε & Στ ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΡΑΣΣΑΣ ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ

Φυσικές Επιστήμες Θεματικό εύρος το οποίο δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο του σχολικού μαθήματος. Έμφαση στην ποιότητα, στη συστηματική μετάδοση της μεθοδολογίας των Φ.Ε. και όχι στην ποσότητα της ύλης που θα διδαχθεί.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ; Οι Φυσικές Επιστήμες αποτελούν το πλαίσιο συστηματοποίησης της γνώσης γύρω από τη φύση συλλέγοντας δεδομένα, κατά κανόνα, με την παρατήρηση και επιβεβαιώνοντας τα με το πείραμα. Όταν αναφερόμαστε στις Φυσικές Επιστήμες περιλαμβάνουμε βασικά τη Φυσική, τη Χημεία, τη Βιολογία και τη Γεωλογία αλλά και τη Σεισμολογία, τη Μετεωρολογία, τη Βιοχημεία, τη Μελέτη του Περιβάλλοντος κ.ά.

ΠΩΣ ΔΙΔΑΣΚΩ; Διδάσκω, όχι μόνο το μάθημα των Φυσικών Επιστημών αλλά οποιοδήποτε γνωστικό αντικείμενο, σημαίνει προετοιμάζομαι, σχεδιάζω τη διδασκαλία μου, στηρίζομαι σε κάποια θεωρία μάθησης, δεν αυτοσχεδιάζω και πολύ περισσότερο δεν ακολουθώ απλά το σχολικό εγχειρίδιο. Για τις Φυσικές Επιστήμες ως ενδεικνυόμενες θεωρίες μάθησης θεωρούνται: οι συμπεριφοριστικές, η ανακαλυπτική και η εποικοδομητική [Κόκκοτας, Π. (2004). Περιληπτικές σημειώσεις για τη διδακτική των Φυσικών Επιστημών (Διδακτικές σημειώσεις για την επιμόρφωση δασκάλων στο 3ο ΠΕΚ Αθήνας). Αθήνα: 3ο ΠΕΚ.] Στοιχεία και εφαρμογές αυτών των θεωριών για τις Φυσικές Επιστήμες μπορεί να βρει ο εκπαιδευτικός σε βιβλία διδακτικής αλλά και στα βιβλία δασκάλου.

Πέρα από το αναλυτικό πρόγραμμα και το διδακτικό εγχειρίδιο Σημαντικός παράγοντας είναι οι εκπαιδευτικοί και ο τρόπος με τον οποίο αυτοί θα αξιοποιήσουν τα, όποια, διαθέσιμα μέσα. Οι μαθησιακές ανάγκες των μαθητών πρέπει να έχουν προτεραιότητα σε σχέση με τις επιταγές του αναλυτικού προγράμματος ως προς το ρυθμό εξέλιξης της διδακτέας ύλης.

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ Στη διδακτική πράξη η ανακαλυπτική μάθηση βοηθάει το μαθητή να αποκτήσει δεξιότητες στις διαδικασίες της επιστημονικής μεθόδου που θα του επιτρέψουν την ικανότητα λήψης απόφασης μετά από λογικές σκέψεις και συνδυασμό δεδομένων. Βασική μας επιδίωξη θα πρέπει να είναι η αναγωγή των σύνθετων σε απλά, η πίστη ότι τα βασικά χαρακτηριστικά του κόσμου μπορεί να διατυπωθούν σε κομψούς φυσικούς νόμους. [Γραμματικάκης, Γ. (1998). Η κόμη της Βερενίκης. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης., σ. 41]

Η προσέγγιση της διδασκαλίας στις Φυσικών Επιστημών μπορεί να περιλαμβάνει τις εξής φάσεις: α) Τη φάση της αφόρμησης ή πρόκλησης του ενδιαφέροντος (με την πρόκληση της περιέργειας με αφορμή το υλικό). β) Τη φάση της ανάδειξης των ιδεών των μαθητών (οι μαθητές αποκαλύπτουν και ξεδιαλύνουν τις εντυπώσεις που τους προξένησε η αφόρμηση). γ) Τη φάση της αναδόμησης των ιδεών των μαθητών (οι μαθητές καλούνται να ελέγξουν τις ιδέες τους, με σκοπό να τις επεκτείνουν, να αναπτύξουν ιδέες αν δεν είχαν πριν ή να τις αντικαταστήσουν). δ) Τη φάση ελέγχου (τα παιδιά ελέγχουν το κατά πόσο οι νέες γνώσεις που απόκτησαν είναι εφαρμόσιμες και τις συσχετίζουν με εμπειρίες της καθημερινής ζωής). ε) Τη φάση της ανασκόπησης (συγκρίνουν τη νέα γνώση με την παλαιά).

«Ερευνώ και Ανακαλύπτω»

Κύριο χαρακτηριστικό της προσέγγισης είναι η εργασία σε ομάδες γιατί με τον τρόπο αυτό τα παιδιά παράγουν περισσότερο επαρκείς λύσεις απ' ότι τα παιδιά που δουλεύουν μόνα τους. Μέσα από τις δικές τους ενέργειες ανακαλύπτουν και νιώθουν τη χαρά της δημιουργίας, μαθαίνουν να στηρίζονται στις δικές τους δυνάμεις, αποκτούν γνώσεις αλλά και δεξιότητες (χειρισμός οργάνων κ.ά.). Τα παιδιά μπορούν να δουλεύουν με φύλλα εργασίας στις ομάδες ή με βάση το σχολικό βιβλίο το οποίο όμως δεν είναι τίποτε άλλο από ένα εργαλείο χρήσιμο στην πορεία οικοδόμησης της γνώσης.

Το πείραμα κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας, προωθεί την ενεργητική συμμετοχή των μαθητών αφού οι ίδιοι κάνουν προβλέψεις υποθέσεις και τις ελέγχουν.

Η χρήση απλών οργάνων και υλικών για τα πειράματα εξασφαλίζει σε κάθε μαθητή τη δυνατότητα της αυτόνομης άσκησης στο σπίτι. Η χρήση οργάνων και υλικών καθημερινής χρήσης στα πειράματα βοηθά στη σύνδεση των φαινομένων που μελετώνται με την καθημερινή ζωή.

Τα πειράματα αποσκοπούν στην ποιοτική διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών δηλαδή στην κατανόηση φαινομένων και τη συσχέτισή τους με την καθημερινή ζωή και όχι στην ποσοτική (μαθηματική) επιβεβαίωση νόμων.

Περίπλοκα και ακριβά όργανα και υλικά, που τα παιδιά δεν τα καταλαβαίνουν, δεν τα αφήνουμε να τα πιάσουν (μήπως και χαλάσουν), είναι άχρηστα.

Εκπαιδευτικό υλικό του «Ερευνώ και Ανακαλύπτω» Τετράδιο Εργασιών: Το βιβλίο με τα φύλλα εργασίας. Αποτελεί το βασικό βιβλίο με τις οδηγίες για την πειραματική πορεία μέσα από την οποία ο μαθητής καλείται να «ανακαλύψει» τα φαινόμενα. Βιβλίο Μαθητή: Αποτελεί υποστηρικτικό βιβλίο. Περιλαμβάνει πληθώρα στοιχείων και πληροφοριών που εμπλουτίζουν και κάνουν το μάθημα πιο ενδιαφέρον. Βιβλίο Δασκάλου

ΒΙΒΛΙΑ ΦΥΣΙΚΩΝ Ε ΤΑΞΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝΟΥΝ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ

Σε καμιά περίπτωση η χρήση του βιβλίου αυτού δεν πρέπει να αλλοιώνει τον ανακαλυπτικό χαρακτήρα της εργασίας του μαθητή, όπως αυτός σχηματοποιείται με τα φύλλα εργασίας.

Στο τετράδιο εργασιών δίνεται έμφαση στην καλλιέργεια των επιστημονικών διαδικασιών και στην ενεργοποίηση του μαθητή μέσα από δραστηριότητες και πειράματα. ΤΟ ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΤΟ ΒΑΣΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ ΝΑ «ΑΝΑΚΑΛΥΨΟΥΝ» ΤΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

η δομή του είναι τέτοια, ώστε μετά τη συμπλήρωση των κενών να αποκτά ολοκληρωμένη μορφή και να μπορεί να λειτουργήσει και ως βιβλίο αναφοράς, με τη βοήθεια του οποίου ο μαθητής έχει τη δυνατότητα να επαναλαμβάνει όσα μελέτησε στο σχολείο

Το ερευνητικά εξελισσόμενο μοντέλο βασίζεται στη δραστηριοποίηση του μαθητή για την κατά το δυνατό αυτόνομη αντιμετώπιση των προβλημάτων, στα οποία τα φυσικά φαινόμενα ανάγονται.

το βιβλίο βοηθά στον εντοπισμό του προβλήματος, αφήνει όμως πάντα ανοιχτή την απάντηση με κενά, τα οποία καλείται να συμπληρώσει ο μαθητής, αφού εκτελέσει τα αντίστοιχα πειράματα... Τι νόημα έχει για το μαθητή να εκτελέσει ένα πείραμα για να «ανακαλύψει» τη θερμοκρασία βρασμού του νερού, όταν στο βιβλίο του αναφέρεται, συνήθως με χοντρά μαύρα γράμματα, περιγεγραμμένο σε πλαίσιο, το αποτέλεσμα: «Η θερμοκρασία βρασμού του νερού είναι 100 C». Και πώς θα αισθανθεί, όταν εκτελώντας το πείραμα με τα δικά του μέσα, μετρήσει θερμοκρασία 101 C ή 102 C;

Στο βιβλίο κάθε μαθητής συμπληρώνει στο αντίστοιχο κενό τη δική του μέτρηση. Η σύγκριση με τα αποτελέσματα των συμμαθητών του θα οδηγήσει συνθετικά στον εντοπισμό και στη διατύπωση του συμπεράσματος και στην ερμηνεία των αποκλίσεων στις ατομικές μετρήσεις και στα συμπεράσματα.

ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΔΑΣΚΑΛΟΥ ΔΙΝΟΝΤΑΙ ΟΔΗΓΙΕΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ

ΚΑΙ ΠΡΟΣΘΕΤΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ

ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΙ, ΒΗΜΑ ΒΗΜΑ, ΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟ ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ

ΒΙΒΛΙΑ ΦΥΣΙΚΩΝ Στ ΤΑΞΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΕΣ ΣΤΟ ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΔΑΣΚΑΛΟΥ

ΠΡΟΣΘΕΤΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ

ΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟ ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΔΑΣΚΑΛΟΥ