Αποτελεί ένα εκτεταμένο όργανο που επενδύει την εξωτερική επιφάνεια του σώματος Το βάρος του αντιστοιχεί στο 1/6 του συνολικού βάρους του σώματος Στον ενήλικα η ελεύθερη επιφάνειά του καλύπτει έκταση από 1,2 έως 2,3 m 2 η, ς,
Διαφέρει από θέση σε θέση ανάλογα με την εξειδικευμένη λειτουργία που επιτελεί
Προστασία από εξωτερικούς επιβλαβείς παράγοντες Θερμορρύθμιση Εξυπηρέτηση των αισθήσεων Έκκριση λιπιδίων με προστατευτική λειτουργία
Επιδερμίδα Δερμίδα ή χόριο Υποδερμίδα ή υποδόριο (μεταβλητή στιβάδα) Α: Επιδερμίδα, Β: Δερμίδα Υποδερμίδα που άποτελείται κυρίωςαπό λιπώδη ιστό, αναγνωρίζονται ιδρωτοποιοί αδένες και σωμάτια Vater-Pacini
Αποτελεί την προστατευτική στιβάδα του δέρματος και ευρίσκεται σε επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον Κ: στιβάδα ακυτταρικής κερατίνης, κοκ: κοκκιώδης στιβάδα, Κ: στιβάδα ακυτταρικής κερατίνης, κοκ: κοκκιώδης στιβάδα, Α: Ακανθωτή στοιβάδα, Β: βασική στιβάδα, Μ: μελανοκύτταρο, L: κύτταρο Langerhans
Αποτελείται από πολύστιβο πλακώδες επιθήλιο, του οποίου η ελεύθερη λύθ επιφάνεια καλύπτεται από στενά διατεταγμένα και αποπεπλατυσμένα πέταλα πρωτεϊνης που σχηματίζουν αδιάβροχη ανθεκτική στιβάδα, την κερατίνη στιβάδα
χρώση PAS
Ιν Δ: ηλεκτρονιοδιαφανής, διαυγής υμένας, (γλυκοπρωτεΐνη λαμινίνη και το αντιγόνο του πομφολυγώδους πεμφιγοειδούς (bullous pemphigoid idantigen, BPAG) Π: ασαφής δικτυωτός υμένας, ΗΔ: ημιδεσμοσώματα, Ι: ινίδια αγκυροβολίας κολλαγόνου τύπου VII, Κ: κολλαγόνο Ιν: ιντεγκρίνες α6β4, α3β1
Παρουσιάζουν κανονική ομοιόμορφη διάταξη (πασσαλοειδής διάταξη) Έχουν στρογγυλούς ή ωοειδείς πυρήνες και στηρίζονται στη βασική μεμβράνη, οριοθετώντας τη συμβολή μεταξύ δερμίδας(δ) και επιδερμίδας
Τα κερατινοκύτταρα πάνω από τα βασικά κύτταρα σχηματίζουν στιβάδες με ακανθωτά κύτταρα Είναι πολυεδρικά κύτταρα ανωμάλου σχήματος, ελαφρά διαχωριζόμενα μεταξύ τους. Διακρίνονται εύκολα οι χαρακτηριστικές μεσοκυττάριες γέφυρες (άκανθες) θ απ όπου και η ονομασία τους ακανθωτά κύτταρα
Τα ακανθωτά κύτταρα χαρακτηρίζονται από μεγάλους πυρήνες με ευδιάκριτα δά πυρήνια. Παρουσιάζουν διακυτταρικές κυτταροπλασματικές γέφυρες. Σε δύο σημεία της εικόνας (βέλη) κυτταροπλασματικές γέφυρες σε εγκάρσια τομή
Κερ: ακυτταρική κερατίνη, ΚΚ: αποπεπλατυσμένα πέταλα κερατοϋαλίνης και κερατίνης ΚΥ: ακανόνιστα αθροίσματα ηλεκτρονικά πυκνής κερατοϋαλίνης, ΚΣ: στρογγυλά ή ωοειδή κερατινοσώματα ή σωμάτια Odland, αφορούν συσσωρεύσεις χοληστερόλης. γλυκοζαμινογλυκανών, φωσφολιπιδίων, σφιγγολιπιδίων μερικά από τα οποία έχουν πεταλιώδη λώδ εμφάνιση
Οι μηχανισμοί που διέπουν τη μετατροπή των κυττάρων της βασικής στιβάδας της επιδερμίδας σε πλήρως διαφοροποιημένα και εν τέλει νεκρωμένα κύτταρα της κερατίνης στιβάδας δεν είναι επακριβώς γνωστοί. Πάντως φαίνεται ότι παίζουν ρόλο μεταγραφικοί παράγοντες παν ρυθμίζουν την έκφραση γονιδίων, με σπουδαιότερο τον ΑΡ1 (Activator Protein 1). Οι μεταγραφικοί παράγοντες ΑΡ1 αποτελούνται κυρίως από διμερή των πρωτεϊνών των πρωτο-ογκογονιδίων c-jun και c-fos. Οι πρωτεΐνες JUN και FOS ανιχνεύονται ανοσοϊστοχημικά στην φυσιολογική επιδερμίδα και η έκφρασή τους μεταβάλλεται με την επίδραση τοξικών παραγόντων στο δέρμα και κατά τη νεοπλασία.
α) μελανινοκύτταρο με το αραιοχρωματικό του κυτταρόπλασμα β) Τα μελανινοκύτταρα περιέχουν προμελανοσώματα και μελανοσώματα, οι δε κυτταροπλασματικές τους αποφυάδες εκτείνονται ανάμεσα στα κερατινοκύτταρα γ) Χαρακτηριστικό σαν βάρκα σχήμα των προμελανοσωμάτων
Ο αριθμός των μελανινοκυττάρων στη φυσιολογική επιδερμίδα είναι σταθερός σε όλες τις φυλές (1 μελανινοκύτταρο/4-10 βασικά κερατινοκύτταρα) ελαττώνεται με την πάροδο της ηλικίας
Τα κύτταρα του Langerhans εμφανίζονται ως ακανόνιστα, αραιοχρωματικά κύτταρα στην ακανθωτή στιβάδα. Έχουν αραιοχρωματικούς ωοειδείς πυρήνες που συχνά παρουσιάζουν εντομή. Φυσιολογικά αναγνωρίζονται 400-1000 κύτταρα Langerhans ανά τετραγωνικό χιλιοστό δερματικής επιφάνειας.
Ακανόνιστους πυρήνες με εντομή, εμφανή μιτοχόνδρια (Μ), λυσοσώματα και αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο (ΑΕΔ) Κοκκία Birbeck
Εκφράζουν το CD1α, ΗLΑ-A,B,C, A B C ΗLΑ-1, 1 CD45 (LCA), βιμεντίνη ICAM-1.
Έχουν εσπειραμένο πυρήνα που καταλαμβάνει το μγ μεγαλύτερο μέρος του κυττάρου. Συνδέονται με τα κερατινοκύτταρα με δεσμοσώματα. Περιέχουν νευροενδοκρινικά κοκκία, καλά αναπτυγμένη συσκευή Golgi, λείο ενδοπλασματικό δίκτυο και διασκορπισμένα ριβοσώματα
Ck 20 +
Σπάνια κύτταρα της κοκκιώδους στοιβάδας Αυξημένη εναπόθεση μελανίνης στα κύτταρα της βασικής στιβάδας
Τριχοσμηγματογόνος συσκευή Μονήρεις σμηγματογόνοι αδένες Εκκρινείς αδένες Αποκρινείς ιδρωτοποιοί αδένες
Το τριχοθυλάκιο Το στέλεχος της τρίχας Οι σμηγματογόνοι αδένες Οι ανελκτήρες μύες των τριχών
Το στέλεχος της τρίχας ¾ Ο μυελός ¾ Ο φλοιός λ ό ¾ Το περιτρίχιο Το εσωτερικό έλυτρο της τρίχας ¾ Τη στιβάδα του Henle ¾ Την παχύτερη στιβάδα που χαρακτηρίζεται από μεγάλα οξύφιλα κοκκία τριχοϋαλίνης ¾ Το περιτρίχιο που αποτελείται από επικαλυπτόμενα πέταλα κερατίνης Το εξωτερικό έλυτρο της τρίχας ¾ Τροποποιημένο ρ ημ τμήμα μήμ της ης επιδερμίδας ρμ ς ¾ Η εξωτερική του επιφάνεια καλύπτεται από παχιά οξύφιλη βασική μεμβράνη, την υαλοειδή μεμβράνη
Το στέλεχος της τρίχας (Σ) είναι απύρηνο και αποτελείται από μη χρωματισμένη σκληρή κερατίνη ενώ παρατηρείται κεντρικό μυελικό υπόλοιπο (Μ) Το εξωτερικό ινοκολλαγονώδες έλυτρο (Ι) και η υαλοειδής μεμβράνη (Υ) είναι καλά αναπτυγμένα Το εσωτερικό έλυτρο (Εσ) είναι Το εσωτερικό έλυτρο (Εσ) είναι ακυτταρικό και εκφυλισμένο
Το στέλεχος της τρίχας (Σ) περιέχει υπολείμματα πυρήνων και είναι έντονα οξύφιλο Το εξωτερικό ινοκολλαγονώδες έλυτρο (Ι) και η υαλοειδής μεμβράνη (Υ) είναι καλά αναπτυγμένα Το εσωτερικό έλυτρο (Εσ) είναι καλά αναπτυγμένο και περιέχει οξύφιλα κοκκία κερατοϋαλίνης
Ο βολβός παρουσιάζει κοίλη κατώτερη επιφάνεια που περιέχει εξειδικευμένη περιοχή της δερμίδας την θηλή Στο βολβό παρατηρούνται άφθονα βλαστικά κύτταρα που παράγουν το στέλεχος και το εσωτερικό έλυτρο της ρίζας Η θηλή είναι εφοδιασμένη με αμύελες ύλ νευρικές απολήξεις και άφθονα αιμοφόρα αγγεία
Μεταξύ των βλαστικών κυττάρων παρατηρούνται άφθονα μελανινοκύτταρα (ΜΚ)
Pityrosporum Demodex foliculorum
Αναπτύσσονται ως πλάγια εκκολπώματα του εξωτερικού ελύτρου της ρζ ρίζας Μέχρι την εφηβεία είναι ανενεργείς, μετά ενεργοποιούνται, μεγαλώνουν σε μέγεθος και γίνονται εκκριτικοί Ο αριθμός το μέγεθος και η δραστηριότητά τους ποικίλει από περιοχή σε περιοχή Άφθονοι σμηγματογόνοι αδένες παρατηρούνται: Πρόσωπο Τριχωτό της κεφαλής Αυτιά Ρώθωνες Αιδοίο
Σμηγματογόνος αδένας (Α), του οποίου ο στενός πόρος εκβάλλει στο τριχοθυλάκιο θ λά (ΤΘ) Ο πόρος ρ ς επενδύεται από πολύστιβο πλακώδες επιθήλιο που εμφανίζει όλες τις στιβάδες που αρα ηρούν α στη η φυ ολογ κή παρατηρούνται φυσιολογική επιδερμίδα Το σμήγμα είναι ένα μίγμα λιπιδίων που περιλαμβάνει τριγλυκερίδια και διάφορα συμπλέγματα κηρών και παράγεται με τη νέκρωση των κυττάρων του αδένα
Σμηγματογόνος αδένας αποτελείται από λόβια με μεγάλα πολυεδρικά κύτταρα που περιέχουν άφθονα λιποσταγονίδια και κεντρικά τοποθετημένους πυκνοχρωματικούς πυρήνες (Σ) Ανάμεσα στη βασική μεμβράνη κάθε λοβίου και την κύρια μάζα των κυττάρων παρατηρείται μια στιβάδα κυβοειδών ή αποπεπλατυσμένων προδρόμων κυττάρων (Π)
Σε ορισμένες περιοχές δεν εκβάλλουν σε τριχοθυλάκια αλλά κατευθείαν στην επιφάνεια του δέρματος: Τα μικρά χείλη του αιδοίου Η θηλή του μαστού (αδένες του Montgomery) Τα βλέφαρα (αδένες του Meibom) Τα χείλη και ο βλεννογόνος της παρειάς (Fordyce)
Ευρίσκονται σε όλη την επιφάνεια του δέρματος Αναπτύσσονται την 16η η εβδομάδα της ενδομήτριας ζωής ως συμπαγείς καταδύσεις της επιδερμίδας Παράγουν τον ιδρώτα, ένα υποτονικό υδαρές διάλυμα πλούσιο σε Να +, Κ + και Cl -, με ουδέτερο ή ελαφρά όξινο pη Άφθονοι εκκρινείς αδένες παρατηρούνται: Μέτωπο Τριχωτό της κεφαλής Μασχάλες Παλάμες Πέλματα
Ιστολογική τομή ιδρωτοποιών αδένες (Α) και των πόρων (Π) τους βαθιά στη δερμίδα
Ο πόρος (Π) αποτελείται από ευδιάκριτη διπλοστιβάδα πυκνοχρωματικών κυττάρων Ο αδένας (Α) αποτελείται από Ο αδένας (Α) αποτελείται από αραιοχρωματικά εκκριτικά κύτταρα (Ε) και δυσδιάκριτα μυοεπιθηλιακά κύτταρα (Μ)
Οι αδένες περιβάλλονται από παχιά άμορφη μεμβράνη (Μ) και οι πόροι εσωτερικά από ομοιογενές υμένιο,, αποτελούμενο από μικρολάχνες που καλύπτονται α από γλυκοκάλυκα Ο αδένας (Α) αποτελείται από αραιοχρωματικά κύτταρα πλούσια σε γλυκογόνο και εκκριτικά κοκκία (Εκ) και από μικρότερα πυκνοχρωματικά κύτταρα (Πκ) που εκκρίνουν σιαλοβλέννες
Ο αυλός του πόρου επενδύεται από απλή στιβάδα κυττάρων που περιβάλλονται από 2-3 στιβάδες κυττάρων. Τα καλυπτήρια κύτταρα αναπτύσσουν κοκκία κερατοϋαλίνης και υφίστανται κερατινοποίηση
CEA
Είναι μικροί στην παιδική ηλικία Αναπτύσσονται ως συμπαγείς καταδύσεις της επιδερμίδας Παράγουν ένα ιξώδες, ελαφρά γαλακτώδες έκκριμα Αποκρινείς αδένες παρατηρούνται: Περινεϊκή περιοχή Πρωκτό Γεννητικά όργανα Μασχάλες ΤροποποιημένοιΑποκρινείς αδένες : Βλέφαρα (αδένες Moll) Άλω του μαστού Έξω ακουστικό πόρο (κυψελιδοποιοί αδένες)
Παρατηρούνται: Κυβοειδή οξύφιλα καλυπτήρια κύτταρα (Κ) Ακανόνιστη επιφάνεια του αυλού Αποπεπλατυσμένα μυοεπιθηλιακά κύτταρα
Συγκριτική παρουσίαση εκκρινών (Ε) και αποκρινών αδένων
Αποτελεί τον στηρικτικό ιστό της επιδερμίδας Απολείται από: Ινοβλάστες, ινοκύτταρα και τα εξωκυττάρια προϊόντα τους Κολλαγόνες και ελαστικές ίνες Εξωκυττάρια θεμέλια ουσία και γλυκοζαμινογλυκάνες Αιμοφόρα αγγεία Μικρό αριθμό μακροφάγων, λεμφοκυττάρων και σιτευτικών κυττάρων
Αναγνωρίζονται δύο χαρακτηριστικές ζώνες: Η θηλώδης δερμίδα Δικτυωτή δερμίδα
Ειναι αραιοχρωματική, περιέχει λιγότερο κολλαγόνο και ελαστίνη και περισσότερη θεμέλια ουσία σε σχέση με τη δικτυωτή. Οι κολλαγόνες και ελαστικές ίνες έχουν τυχαία διάταξη, αν και αρκετές έχουν κάθετη διάταξη ως προς την επιφάνεια του δέρματος. Περιέχει τριχοειδή αγγεία, λεπτούς νευρικούς κλάδους και ελεύθερες νευρικές απολήξεις
Αποτελεί το μεγαλύτερο τμήμα της δερμίδας. Αποτελείται από πυκνές δεσμίδες κολλαγόνων ινών στις οποίες παρεμβάλλονται ελαστικές επιμήκεις ίνες. Έχουν διάταξη συνήθως παράλληλη με την επιφάνεια του δέρματος. Αναγνωρίζονται αιμοφόρα, λεμφικά αγγεία και νεύρα
Κολλαγόνο Ι Χρώση PSP
Περιέχει δύο αγγειακά πλέγματα: Ένα βαθύ αγγειακό πλέγμα στην κατώτερη δικτυωτή δερμίδα, κοντά στο όριό της με τον υποδόριο ιστό Ένα επιφανειακό αγγειακό πλέγμα στην άνω δικτυωτή δερμίδα, κοντά στη συμβολή της με την θηλώδη δερμίδα Περιέχει επίσης πολλές αρτηριοφλεβικές αναστομώσεις που περιλαμβάνουν πολύπλοκες εξειδικευμένες δομές τα τολυπώδη σωμάτια
Επιφανειακό αγγειακό πλέγμα
Περιέχει πολυάριθμα νεύρα και νευρικές απολήξεις Ένα πλούσιο αμύελο δίκτυο, προερχόμενο από το συμπαθητικό ΑΝΣ, το οποίο ελέγχει τη λειτουργία των δερματικών εξαρτημάτων και την αιματική ροή Ένα προσαγωγό εμμύελο και ένα άλλο αμύελο σύστημα που αποτελούν υποδοχείς της δερματικής αίσθησης
Ελεύθερες νευρικές απολήξεις Σωμάτια του Pacini Σωμάτια του Meissner Κύτταρα του Merkel
Νευρικές απολήξεις με χαρακτηριστική δομή. Αποτελούν υποδοχείς της αφής Ευρίσκονται στη θηλώδη δερμίδα των παλαμών και των πελμάτων
Νευρικές απολήξεις που περιβάλλονται από κάψα με χαρακτηριστική δομή. Αποτελούν υποδοχείς πίεσης και πιθανόν δόνησης. Ευρίσκονται συνήθως βαθιά στη δερμίδα ή στο υποδόριο λίπος των παλαμών και των πελμάτων
Αποτελείται από άφθονο λιπώδη ιστό (Λ) που χωρίζεται από ινοκολλαγονώδη διαφράγματα (Ι). Λειτουργεί ως θερμομονωτικό υλικό, διαμέρισμα αποθήκευσης θρεπτικών ουσιών και απορροφητικό των δονήσεων. Απαντώνται αποκρινείς και εκκρινείς αδένες και κατώτερα τμήματα τριχοθυλακίων
Αρκετά τριχοθυλάκια και ένα σε συνάφεια με σμηγματογόνο αδένα(s)
Φωτογήρανση
Φαινομενικά φυσιολογικό δέρμα;
Φαινομενικά φυσιολογικό δέρμα;
Λεύκη
Διαγνωστικά προβλήματα