ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Αναφορών 26.10.2011 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 0117/2010, της Αγγελικής Χαροκόπου, ελληνικής ιθαγένειας, εξ ονόματος 19 ελληνικών οργανώσεων προστασίας των ζώων, σχετικά με την εγκύκλιο των ελληνικών αρχών για τη μεταφορά των αδέσποτων γατών και τη μη συμμόρφωση με την ισχύουσα ευρωπαϊκή νομοθεσία στον τομέα αυτόν 1. Περίληψη της αναφοράς Η αναφέρουσα κάνει λόγο για την εγκύκλιο σχετικά με τη μεταφορά των αδέσποτων ζώων συντροφιάς, την οποία εξέδωσε το ελληνικό Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων το 2008 και η οποία, όπως ισχυρίζεται, αντιβαίνει σε αρκετές ισχύουσες νομικές πράξεις της ΕΕ στον τομέα αυτόν. Η αναφέρουσα επικαλείται ειδικότερα τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 998/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τους υγειονομικούς όρους που εφαρμόζονται στις μη εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις ζώων συντροφιάς και την οδηγία 92/65/ΕΟΚ του Συμβουλίου που καθορίζει τους όρους υγειονομικού ελέγχου που διέπουν το εμπόριο και τις εισαγωγές στην Κοινότητα ζώων, σπέρματος, ωαρίων και εμβρύων που δεν υπόκεινται, όσον αφορά τους όρους υγειονομικού ελέγχου, στις ειδικές κοινοτικές ρυθμίσεις που αναφέρονται στο τμήμα Ι του παραρτήματος Α της οδηγίας 90/425/ΕΟΚ. Η αναφέρουσα επισημαίνει ότι η εν λόγω εγκύκλιος εισάγει, μεταξύ άλλων, διατάξεις σχετικά με τον μέγιστο αριθμό ζώων συντροφιάς (2 σκύλους ή 2 γάτες) που δικαιούνται οι έλληνες πολίτες να έχουν στην κατοχή τους, καθώς και διατάξεις για τον υποχρεωτικό επαναπατρισμό των ζώων συντροφιάς που εγκαταλείπουν την Ελλάδα, γεγονός το οποίο περιορίζει τις δυνατότητες υιοθέτησης αδέσποτων ζώων συντροφιάς από πολίτες άλλων κρατών μελών της ΕΕ. Ένας από τους πελάτες της αναφέρουσας, η Πανελλήνια Ένωση Φιλόζωων, είχε προηγουμένως υποβάλει καταγγελία στον έλληνα Συνήγορο του Πολίτη, ο οποίος έχει ζητήσει, ανεπιτυχώς μέχρι σήμερα, διευκρινίσεις από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Η αναφέρουσα ζητεί, συνεπώς, από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να επιληφθεί του αμφιλεγόμενου αυτού ζητήματος. CM\882129.doc PE452.720v03-00 Eνωμένη στην πολυμορφία

2. Παραδεκτό Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 3 Μαΐου 2010. Η Επιτροπή κλήθηκε να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 202, παράγραφος 6, του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 10 Νοεμβρίου 2010. Η αναφορά αφορά τις μη εμπορικού και εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις ζώων που ανήκουν σε είδη που, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, θεωρούνται ζώα συντροφιάς δυνάμει του δικαίου της Ένωσης, και συγκεκριμένα των σκύλων. Υποστηρίζεται ότι ο ελληνικός νόμος 3170/2003 και συγκεκριμένα η ελληνική εγκύκλιος αριθ. 258864/24.06.2007 περιέχουν αρκετές διατάξεις που έρχονται σε αντίθεση με τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το παράγωγο δίκαιο της Ένωσης. Αυτές οι αμφισβητούμενες διατάξεις: ορίζουν ότι ο μέγιστος αριθμός ζώων συντροφιάς που μπορούν να μετακινηθούν μεταξύ των κρατών μελών για μη εμπορικούς σκοπούς είναι πέντε ορίζουν σε δύο τον μέγιστο αριθμό ζώων συντροφιάς που o κάθε έλληνας πολίτης 1 μπορεί να διατηρεί, o ένα άτομο (Έλληνας ή αλλοδαπός) μπορεί να υιοθετήσει απαιτούν οι έλληνες ταξιδιώτες, προτού ταξιδέψουν στο εξωτερικό, να υπογράφουν υπεύθυνη δήλωση ότι σκοπεύουν να επιστρέψουν με τα ζώα τους απαιτούν ο ιδιοκτήτης ζώου συντροφιάς να είναι φυσικό πρόσωπο 2 απαιτούν την έκδοση υγειονομικού πιστοποιητικού από «την αρμόδια νομαρχιακή κτηνιατρική αρχή» για μετακινήσεις εμπορικού χαρακτήρα εκτός από το διαβατήριο του ζώου σε περίπτωση εμπορικών αποστολών ζώων συντροφιάς. Η αναφέρουσα υποστηρίζει επιπλέον ότι η νομοθεσία της Ένωσης σχετικά με τον έλεγχο των ζώων στα συνοριακά σημεία ελέγχου δεν εφαρμόζεται ορθά. Οι παρατηρήσεις της Επιτροπής σχετικά με την αναφορά Η Επιτροπή θα σχολιάσει τα εξής τρία ερωτήματα: α) Περιλαμβάνεται στο δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων το δικαίωμα της ελεύθερης μετακίνησης ζώων συντροφιάς που συνοδεύουν τους ιδιοκτήτες τους; Το άρθρο 21, παράγραφος 1, της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ πρώην άρθρο 18 παράγραφος 1 της ΣΕΚ) ορίζει ότι «κάθε πολίτης της Ένωσης έχει το δικαίωμα να κυκλοφορεί και να διαμένει ελεύθερα στο έδαφος κρατών μελών, υπό την 1 Η αναφορά δεν διευκρινίζει εάν ο όρος «έλληνες πολίτες» αφορά πρόσωπα που διαθέτουν ελληνικό διαβατήριο ή πρόσωπα που διαμένουν στην Ελλάδα. Η ελληνική εγκύκλιος αριθ. 258864/24.06.2007 χρησιμοποιεί τους όρους «έλληνας πολίτης», «έλληνας ταξιδιώτης» και «Έλληνας» ως συνώνυμους. Ως εκ τούτου, δεν μπορεί να προσδιοριστεί ποιους ακριβώς αφορά η συγκεκριμένη διάταξη. 2 Επομένως, αποκλείονται τα νομικά πρόσωπα όπως οι οργανώσεις για την καλή μεταχείριση των ζώων, αν και υποχρεούνται από τον νόμο 3170/2003 να συλλέγουν αδέσποτους σκύλους και να μεριμνούν για την υιοθεσία τους εξ ονόματος των δήμων. PE452.720v03-00 2/14 CM\882129.doc

επιφύλαξη των περιορισμών και με τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στις Συνθήκες και στις διατάξεις που θεσπίζονται για την εφαρμογή τους». Επιπλέον, συναφή με την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων είναι το άρθρο 45, παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 39, παράγραφος 1, της ΣΕΚ) σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων, το άρθρο 49 της ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 43 της ΣΕΚ) σχετικά με το δικαίωμα εγκαταστάσεως (μη μισθωτοί) και το άρθρο 56 της ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 49 της ΣΕΚ) σχετικά με την ελεύθερη παροχή και λήψη υπηρεσιών. Συναφή δικαιώματα εισόδου και διαμονής προβλέπονται για τα μέλη των οικογενειών των προσώπων αυτών (δικαιώματα σε μέλη οικογένειας/κατιόντες/εξαρτώμενα πρόσωπα αναφέρονται στο παράγωγο δίκαιο, συγκεκριμένα στην οδηγία 2004/38 1 ) και στη νομολογία. Αυτά τα δικαιώματα, στο σύνολό τους, περιορίζονται στην κυκλοφορία των προσώπων. Το νομικό καθεστώς των ζώων είναι αυτό των αντικειμένων ή αγαθών (παρότι στο άρθρο 13 της ΣΛΕΕ αναγνωρίζεται ότι όλα τα ζώα είναι ευαίσθητα όντα). Κατά συνέπεια, το καθεστώς «μέλους οικογένειας» δεν δίνεται πουθενά στα ζώα συντροφιάς όπως φαίνεται να υπαινίσσεται η αναφέρουσα. Κατά συνέπεια, δεν είναι σαφές ότι τυχόν περιορισμοί στην ελεύθερη μετακίνηση των ζώων συντροφιάς μεταξύ των κρατών μελών της Ένωσης αντιβαίνουν στο πρωτογενές δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως δηλώνει η αναφέρουσα (στο σημείο 3, προτελευταία παράγραφος). Αντιθέτως, οι μετακινήσεις των ζώων συντροφιάς υπόκεινται στους περιορισμούς και τους όρους που καθορίζονται στα μέτρα που εγκρίθηκαν για να θέσουν σε ισχύ τη Συνθήκη, συγκεκριμένα στον κανονισμό 998/2003 (βλ. παρακάτω). Αυτά τα μέτρα βασίζονται στο άρθρο 168 της ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 152 δημόσια υγεία) και το άρθρο 43 της ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 37 γεωργία) (όσον αφορά την υγεία και την καλή μεταχείριση των ζώων (βλ. παρακάτω)). Συνεπώς, το δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων δεν περιλαμβάνει το δικαίωμα των προσώπων να συνοδεύονται από τα ζώα συντροφιάς τους. β) Ποιες αρμοδιότητες έχουν τα θεσμικά όργανα της Ένωσης αναφορικά με τις μετακινήσεις των ζώων συντροφιάς; Οι αρμοδιότητες των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων εκχωρούνται από τα κράτη μέλη. Οι αρμοδιότητες που δεν εκχωρούνται στην Ένωση παραμένουν στην αρμοδιότητα των κρατών μελών (άρθρο 1-5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση). Ως εκ τούτου, η νομοθεσία και οι αρμοδιότητες της Ένωσης στον τομέα της υγείας και της καλής μεταχείρισης των ζώων διέπεται από το άρθρο 43 της ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 37 γεωργία). Κατά συνέπεια, τα θεσμικά όργανα της Ένωσης δεν διαθέτουν αρμοδιότητες όσον αφορά αμιγώς εθνικούς κανόνες σχετικά με την ιδιοκτησία/διατήρηση και τη μετακίνηση ζώων εντός ενός κράτους μέλους. Κατ αυτήν την έννοια, πρέπει να σημειωθεί ότι ο ελληνικός νόμος 3170/2003 σχετικά με την υποχρεωτική σήμανση φαίνεται να εφαρμόζεται στις εθνικές μετακινήσεις και, ως εκ τούτου, προκύπτει ότι δεν είναι συναφής όσον αφορά τυχόν παραβίαση του δικαίου της Ένωσης. 1 Οδηγία σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1612/68 και την κατάργηση των οδηγιών 64/221/ΕΟΚ, 68/360/ΕΟΚ, 72/194/ΕΟΚ, 73/148/ΕΟΚ, 75/34/ΕΟΚ, 75/35/ΕΟΚ, 90/364/ΕΟΚ, 90/365/ΕΟΚ και 93/96/ΕΟΚ - ΕΕ L 229 της 29.6.2004, σ. 35. CM\882129.doc 3/14 PE452.720v03-00

γ) Αντιβαίνει η ελληνική νομοθεσία στο δίκαιο της Ένωσης; Η νομοθεσία της Ένωσης σχετικά με την κυκλοφορία ειδών που μπορούν να θεωρηθούν ζώα συντροφιάς δυνάμει του δικαίου της Ένωσης διέπεται από δύο βασικές διατάξεις: η οδηγία 92/65/ΕΟΚ του Συμβουλίου, η οποία βασίζεται στο άρθρο 43 της ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 37), καθορίζει τους όρους υγειονομικού ελέγχου που διέπουν το εμπόριο και τις εισαγωγές στην Ευρωπαϊκή Ένωση ζώων και προϊόντων ζωικής προέλευσης που δεν καλύπτονται εν προκειμένω από ειδική νομοθεσία της Ένωσης. Η οδηγία καθορίζει τους όρους υγειονομικού ελέγχου που ισχύουν στο εμπόριο νυφιτσών, γατών και σκύλων, μεταξύ άλλων. Η οδηγία ρητά «δεν θίγει τους εθνικούς κανόνες που ισχύουν για τα ζώα συντροφιάς χωρίς να θίγεται η κατάργηση των κτηνιατρικών ελέγχων στα μεταξύ κρατών μελών σύνορα». Επειδή η οδηγία 92/65/ΕΟΚ δεν εναρμόνισε τους όρους μετακίνησης των ζώων συντροφιάς, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ενέκριναν, βάσει του άρθρου 168 της ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 152 - δημόσια υγεία), λόγω της λύσσας, και του άρθρου 43 της ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 37), τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 998/2003 για τους υγειονομικούς όρους που εφαρμόζονται στις μη εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις ζώων συντροφιάς και για την τροποποίηση της οδηγίας 92/65/ΕΟΚ του Συμβουλίου (στο εξής «κανονισμός»). Ο κανονισμός προβλέπει ειδικούς κανόνες για τις μη εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις των ζώων συντροφιάς. Το πεδίο εφαρμογής του περιορίζεται στα είδη ζώων που παρατίθενται στο παράρτημα Ι (άρθρο 2). Ορίζει ως ζώα συντροφιάς τα ζώα «τα οποία συνοδεύονται από τον ιδιοκτήτη τους ή από ένα φυσικό πρόσωπο που είναι υπεύθυνο γι αυτά για λογαριασμό του ιδιοκτήτη στη διάρκεια της μετακίνησής τους, και τα οποία δεν προορίζονται για πώληση ή για μεταβίβαση σε άλλο ιδιοκτήτη». Αντιλαμβανόμαστε ότι η μετακίνηση του ιδιοκτήτη μπορεί να δημιουργήσει την ανάγκη μετακίνησης και του ζώου συντροφιάς, είτε άμεσα συνοδεύοντας τον ιδιοκτήτη είτε χωριστά από τον ιδιοκτήτη όσον αφορά τον χώρο και τον χρόνο, σε αυτήν δε την περίπτωση το ζώο μετακινείται υπ ευθύνη του προσώπου που ενεργεί για λογαριασμό του ιδιοκτήτη. Σχετικά με τις μη εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις των ζώων συντροφιάς Μετά την υποβολή της αναφοράς και την έγκριση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 388/2010 της Επιτροπής της 6ης Μαΐου 2010 για την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 998/2003, οι όροι και οι έλεγχοι που προβλέπονται στην οδηγία 92/65/ΕΟΚ εφαρμόζονται στις μετακινήσεις πάνω από πέντε ζώων συντροφιάς προς ένα κράτος μέλος από άλλο κράτος μέλος ή τρίτη χώρα που αναφέρεται στο παράρτημα ΙΙ μέρος Β τμήμα 2 του εν λόγω κανονισμού. Στο πλαίσιο αυτό, ο ισχυρισμός της αναφέρουσας ότι η εγκύκλιος ορίζει ένα ανώτερο όριο (5 ζώα συντροφιάς) πάνω από το οποίο οι μετακινήσεις ζώων συντροφιάς μεταξύ των κρατών μελών θεωρούνται εμπορικού χαρακτήρα και υπόκεινται στους όρους της οδηγίας 92/65/ΕΟΚ συμφωνεί με την ισχύουσα νομοθεσία. Σε εθνικό επίπεδο, η ελληνική εγκύκλιος ορίζει σε δύο το μέγιστο όριο των ζώων συντροφιάς που μπορεί να κατέχει/διατηρεί ή να υιοθετήσει ένα πρόσωπο. Κατά συνέπεια, αυτό το εθνικό όριο περιορίζει τον αριθμό των ζώων συντροφιάς που μπορούν να συνοδεύουν τον ιδιοκτήτη τους όταν αυτός μετακινείται. Ωστόσο, οι κανόνες σχετικά με την ιδιοκτησία/διατήρηση ζώων συντροφιάς εντός ενός κράτους μέλους δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού (ούτε εμπίπτουν στις αρμοδιότητες που έχουν εκχωρηθεί στα θεσμικά όργανα της Ένωσης βλ. το σημείο β παραπάνω). Κατά συνέπεια, αυτοί οι κανόνες δεν έρχονται σε αντίθεση με τους κανόνες του κανονισμού. PE452.720v03-00 4/14 CM\882129.doc

Παρομοίως, η ελληνική εγκύκλιος υποχρεώνει τους έλληνες ταξιδιώτες που μεταβαίνουν στο εξωτερικό με ζώα συντροφιάς να υπογράφουν δήλωση ότι θα επιστρέψουν με τα ζώα τους σε αντίθεση περίπτωση, πρέπει να πιστοποιήσουν τον θάνατο των εν λόγω ζώων. Αυτή η διάταξη αποσκοπεί πιθανώς να αποτρέψει τυχόν δόλια παρουσίαση εμπορικών μετακινήσεων ως μη εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεων ζώων συντροφιάς από ύποπτες οργανώσεις για την καλή μεταχείριση των ζώων κατά την έννοια του κανονισμού, ο οποίος ορίζει ρητά ως «ζώα συντροφιάς» ζώα συγκεκριμένων ειδών τα οποία δεν προορίζονται για πώληση ή για μεταβίβαση σε άλλο ιδιοκτήτη. Αυτή η διάταξη φαίνεται να προσθέτει ένα επιπλέον κριτήριο στη μετακίνηση ζώων συντροφιάς, πέραν αυτών που καθορίζει ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 998/2003. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 388/2010 μέσω του καθορισμού ενός μέγιστου αριθμού ζώων συντροφιάς σε μετακινήσεις μη εμπορικού χαρακτήρα αποσκοπεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της συγκάλυψης των μετακινήσεων ζώων συντροφιάς εμπορικού χαρακτήρα ως μη εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις. Σύμφωνα με την ελληνική εγκύκλιο, δεν αμφισβητείται η νομιμότητα της δραστηριότητας των οργανώσεων καλής μεταχείρισης των ζώων που έχει εκχωρηθεί από τους δήμους. Ωστόσο, σύμφωνα με την εγκύκλιο, η δραστηριότητα των εν λόγω οργανώσεων δεν μπορεί να θεωρείται μη εμπορικού χαρακτήρα. Πράγματι, η μετακίνηση ζώων συντροφιάς υπ ευθύνη ενός φυσικού προσώπου που ενεργεί για λογαριασμό του ιδιοκτήτη με πρόθεση την υιοθεσία του ζώου από φυσικά πρόσωπα σε άλλο κράτος μέλος οδηγεί στη μεταβίβαση ή την απόκτηση της ιδιοκτησίας του ζώου, κάτι που απαιτεί ενημέρωση της δήλωσης ιδιοκτησίας στο διαβατήριο του ζώου. Κατά συνέπεια, το ζώο που μετακινείται για τον σκοπό αυτόν δεν μπορεί να θεωρείται «ζώο συντροφιάς» κατά την έννοια του κανονισμού και, ως εκ τούτου, η μετακίνηση δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 998/2003 και καλύπτεται από τις απαιτήσεις της οδηγίας 92/65/ΕΟΚ του Συμβουλίου. Ωστόσο, καθώς σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες στην ελληνική εγκύκλιο, οι οργανώσεις για την καλή μεταχείριση των ζώων δεν είναι εξουσιοδοτημένες να είναι ιδιοκτήτες των ζώων που πρόκειται να υιοθετηθούν καθώς θεωρούνται νομικά πρόσωπα, ο ιδιοκτήτης τον οποίο πρόκειται να συνοδεύσει το ζώο σε άλλο κράτος μέλος, είτε άμεσα είτε υπ ευθύνη εκπροσώπου, πρέπει να υιοθετήσει το ζώο στην Ελλάδα και η ιδιοκτησία του να τεκμηριώνεται στο διαβατήριο πριν από την πραγματοποίηση της μετακίνησης. Στην περίπτωση αυτή, η ιδιοκτησία και ο σκοπός της μετακίνησης καθορίζονται πριν από κάθε μετακίνηση αυτού του είδους, συνεπώς η εν λόγω περίπτωση εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού. Καθώς ο νόμος 3170/2003 φαίνεται να αναφέρεται στον ιδιοκτήτη χωρίς να διευκρινίζεται η ιθαγένεια ή ο τόπος διαμονής του, απαιτείται η πλήρης συμμόρφωση του νέου ιδιοκτήτη με τις εθνικές διαδικασίες καταχώρισης που προβλέπονται στον συγκεκριμένο νόμο και αυτό σίγουρα περιορίζει τον αριθμό των σκύλων που μπορεί να διαθέτει ένα πρόσωπο σε 2. Σχετικά με τις εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις ζώων Το άρθρο 10, παράγραφος 2, της οδηγίας 92/65/ΕΟΚ αναφέρει ότι «για να επιτρέπεται το εμπόριο γατών, σκύλων και νυφιτσών, πρέπει να πληρούνται οι όροι που προβλέπονται στα άρθρα 5 και 16 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 998/2003[ ]». Το άρθρο 5 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 998/2003 απαιτεί τα ζώα συντροφιάς των ειδών που αναφέρονται στο παράρτημα I CM\882129.doc 5/14 PE452.720v03-00

μέρη Α και Β να αναγνωρίζονται σύμφωνα με το άρθρο 4 του ίδιου κανονισμού και να έχουν διαβατήριο χορηγούμενο από εξουσιοδοτημένο από την αρμόδια αρχή κτηνίατρο, με το οποίο να αποδεικνύεται ισχύων αντιλυσσικός εμβολιασμός, κατά περίπτωση δε επανεμβολιασμός. Ωστόσο, η δεύτερη παράγραφος του άρθρου 10, παράγραφος 2, της οδηγίας 92/65/ΕΟΚ αναφέρει ότι «το πιστοποιητικό που συνοδεύει τα ζώα πρέπει, επιπλέον, να πιστοποιεί ότι 24 ώρες πριν από τη μεταφορά έχει πραγματοποιηθεί κλινική εξέταση από κτηνίατρο εξουσιοδοτημένο από την αρμόδια αρχή και ότι από την εξέταση αυτή προέκυψε ότι τα ζώα είναι υγιή και μπορούν να αντέξουν τη μεταφορά μέχρι το σημείο προορισμού τους». Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, είναι σαφές ότι στην περίπτωση που ένα ζώο από τα είδη που αναφέρονται στο παράρτημα Ι του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 998/2003 μετακινείται σε άλλο κράτος μέλος για εμπορικούς σκοπούς, το ζώο πρέπει όχι μόνο να αναγνωρίζεται και να πιστοποιείται ισχύων αντιλυσσικός εμβολιασμός στο διαβατήριό του, αλλά πρέπει επίσης να συνοδεύεται από έντυπη έκδοση του πιστοποιητικού υγείας μέχρι το σημείο του προορισμού του. Αυτό το πιστοποιητικό εκδίδεται από επίσημο κτηνίατρο του κράτους μέλους προέλευσης και περιλαμβάνει κλινική εξέταση που πραγματοποιείται και τεκμηριώνεται στο τμήμα IX του διαβατηρίου από κτηνίατρο εξουσιοδοτημένο από την αρμόδια αρχή, εντός 24 ωρών πριν από την αποστολή προκειμένου να αποδειχθεί ότι το ζώο είναι υγιές και ότι μπορεί να αντέξει τη μεταφορά μέχρι το σημείο προορισμού του. Προκειμένου να διασφαλιστεί η ανιχνευσιμότητα, ο επίσημος κτηνίατρος ενημερώνει τις αρμόδιες αρχές της χώρας προορισμού για τη μετακίνηση μέσω ενός μηχανογραφημένου συστήματος (TRACES) την ημέρα της έκδοσης του πιστοποιητικού σύμφωνα με το άρθρο 4, παράγραφος 2 της οδηγίας 90/425/ΕΟΚ του Συμβουλίου. Εν προκειμένω, η επιπλέον απαίτηση παροχής πιστοποιητικού όπως αναφέρεται στην αναφορά συμφωνεί με το δίκαιο της Ένωσης. Κατ αυτήν την έννοια, ο ισχυρισμός ότι αυτή η απαίτηση έχει ισοδύναμο αποτέλεσμα με εκείνο ενός ποσοτικού περιορισμού της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων δεν ευσταθεί. Οι διατάξεις της οδηγίας 92/65/ΕΟΚ του Συμβουλίου ισχύουν στις εισαγωγές αντίστοιχων ζώων από τρίτες χώρες για εμπορικούς σκοπούς, και η αποστολή υπόκειται στους ελέγχους από τις αρμόδιες αρχές που προβλέπονται στην οδηγία 91/496/ΕΟΚ του Συμβουλίου σε μεθοριακό κτηνιατρικό σταθμό ελέγχου που έχει εγκριθεί για τον σκοπό αυτόν. Δεν παρέχονται στοιχεία στην αναφορά τα οποία να αποδεικνύουν ότι οι ελληνικές αρχές δεν τηρούν επανειλημμένα τους προαναφερθέντες κανόνες της ΕΕ. Όσον αφορά νεαρά ζώα ηλικίας κάτω των 3 μηνών, η μετακίνηση σε ένα κράτος μέλος μπορεί να επιτρέπεται από το εν λόγω κράτος μέλος εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 5, παράγραφος 2, του κανονισμού 998/2003. Συμπέρασμα Οι ισχυρισμοί της αναφέρουσας ότι οι διατάξεις της ελληνικής εγκυκλίου αριθ. 258864/24.06.2007 παρεμποδίζουν την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων λαμβάνοντας υπόψη τους περιορισμούς ή/και τα όρια στην ιδιοκτησία/διατήρηση και τη μετακίνηση ζώων συντροφιάς δεν μπορούν να υποστηριχθούν καθώς, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, το δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων δεν περιλαμβάνει το δικαίωμα να συνοδεύονται τα πρόσωπα από τα ζώα συντροφιάς τους. PE452.720v03-00 6/14 CM\882129.doc

Οι διατάξεις της ελληνικής εγκυκλίου αριθ. 258864/24.06.2007 που αμφισβητούνται στην αναφορά δεν αντιβαίνουν στη νομοθεσία της Ένωσης σχετικά με την υγεία των ζώων όταν εφαρμόζονται στις εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις ζώων. Μέρος των ζητημάτων που σχετίζονται με τις μη εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις ζώων, δηλαδή η ιδιοκτησία ή η υιοθεσία, δεν εμπίπτουν στο πεδίο αρμοδιοτήτων της Ένωσης. Πρέπει να επισημανθεί, ωστόσο, ότι το πεδίο αυτού του μέρους δεν είναι πλήρως κατανοητό, λόγω της ασάφειας στη διατύπωση της εγκυκλίου (βλ. «έλληνας πολίτης», «έλληνας ταξιδιώτης» και «Έλληνας», «επιστροφή με το ζώο συντροφιάς του/της»). Χάριν πληρότητας, πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι η αναφέρουσα έχει επίσης υποβάλει καταγγελία επί του ζητήματος στην Επιτροπή. Βάσει των ανωτέρω, η Επιτροπή απέστειλε πριν από την περάτωση της εξέτασης επιστολή υπογραμμίζοντας την προαναφερθείσα επιχειρηματολογία και παραχωρώντας στην αναφέρουσα προθεσμία τεσσάρων εβδομάδων για να αποστείλει τυχόν σχόλια ή/και παρατηρήσεις. Λαμβάνοντας υπόψη τις θερινές διακοπές, η καταγγέλλουσα ζήτησε παράταση της προθεσμίας, η οποία και δόθηκε. Οι παρατηρήσεις της καταγγέλλουσας έχουν πλέον παραληφθεί και επί του παρόντος εξετάζονται προκειμένου να αποφασιστούν οι επόμενες ενέργειες. 4. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 6 Μαΐου 2011. Μετά την επιστολή που απέστειλε η Επιτροπή πριν από την περάτωση της εξέτασης, η καταγγέλλουσα επανήλθε με συμπληρωματικές πληροφορίες βάσει των οποίων η Επιτροπή απηύθυνε επιστολή στις ελληνικές αρχές ζητώντας διευκρινίσεις για την τρέχουσα κατάσταση. Αναμένεται απάντηση εντός 2 μηνών και η καταγγέλλουσα έχει ήδη ενημερωθεί σχετικά. Οι παρατηρήσεις της Επιτροπής σχετικά με την αναφορά Κατά την άποψή μας, η αναφορά ζητεί από την Επιτροπή να σχολιάσει τα τρία παρακάτω ερωτήματα: α) Περιλαμβάνεται στο δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων το δικαίωμα της ελεύθερης μετακίνησης ζώων συντροφιάς που συνοδεύουν τους ιδιοκτήτες τους; Το άρθρο 21, παράγραφος 1, της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ πρώην άρθρο 18 παράγραφος 1 της ΣΕΚ) ορίζει ότι «κάθε πολίτης της Ένωσης έχει το δικαίωμα να κυκλοφορεί και να διαμένει ελεύθερα στο έδαφος κρατών μελών, υπό την επιφύλαξη των περιορισμών και με τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στις Συνθήκες και στις διατάξεις που θεσπίζονται για την εφαρμογή τους». Επιπλέον, συναφή με την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων είναι το άρθρο 45, παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 39, παράγραφος 1, της ΣΕΚ) σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων, το άρθρο 49 της ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 43 της ΣΕΚ) σχετικά με το δικαίωμα εγκαταστάσεως (μη μισθωτοί) και το άρθρο 56 της ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 49 της ΣΕΚ) σχετικά με την ελεύθερη παροχή και λήψη υπηρεσιών. Συναφή δικαιώματα εισόδου και διαμονής προβλέπονται για τα μέλη των οικογενειών των προσώπων αυτών (δικαιώματα σε μέλη CM\882129.doc 7/14 PE452.720v03-00

οικογένειας/κατιόντες/εξαρτώμενα πρόσωπα αναφέρονται στο παράγωγο δίκαιο, συγκεκριμένα στην οδηγία 2004/38 1 ) και στη νομολογία. Αυτά τα δικαιώματα, στο σύνολό τους, περιορίζονται στην κυκλοφορία των προσώπων. Παρότι στο άρθρο 13 της ΣΛΕΕ αναγνωρίζεται ότι όλα τα ζώα είναι ευαίσθητα όντα, το νομικό καθεστώς των ζώων δεν είναι αυτό των ανθρώπων. Κατά συνέπεια, το καθεστώς «μέλους οικογένειας» δεν δίνεται πουθενά στα ζώα συντροφιάς όπως φαίνεται να υπαινίσσεται η αναφέρουσα. Κατά συνέπεια, δεν είναι σαφές ότι τυχόν περιορισμοί στην ελεύθερη μετακίνηση των ζώων συντροφιάς μεταξύ των κρατών μελών της Ένωσης αντιβαίνουν στο πρωτογενές δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως δηλώνει η αναφέρουσα (στο σημείο 3, προτελευταία παράγραφος). Αντιθέτως, οι μετακινήσεις των ζώων συντροφιάς υπόκεινται στους περιορισμούς και τους όρους που καθορίζονται στα μέτρα που εγκρίθηκαν για να θέσουν σε ισχύ τη Συνθήκη, συγκεκριμένα στον κανονισμό 998/2003 (βλ. παρακάτω). Αυτά τα μέτρα βασίζονται στο άρθρο 168 της ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 152 δημόσια υγεία) και το άρθρο 43 της ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 37 γεωργία) (όσον αφορά την υγεία και την καλή μεταχείριση των ζώων (βλ. παρακάτω)). Συνεπώς, το δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων δεν φαίνεται να περιλαμβάνει το δικαίωμα των προσώπων να συνοδεύονται από τα ζώα συντροφιάς τους. β) Ποιες αρμοδιότητες έχουν τα θεσμικά όργανα της Ένωσης αναφορικά με τις μετακινήσεις των ζώων συντροφιάς; Οι αρμοδιότητες των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων εκχωρούνται από τα κράτη μέλη. Οι αρμοδιότητες που δεν εκχωρούνται στην Ένωση παραμένουν στην αρμοδιότητα των κρατών μελών (άρθρο 1-5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση). Ως εκ τούτου, η νομοθεσία και οι αρμοδιότητες της Ένωσης στον τομέα της υγείας και της καλής μεταχείρισης των ζώων διέπεται από το άρθρο 43 της ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 37 γεωργία). Κατά συνέπεια, τα θεσμικά όργανα της Ένωσης δεν διαθέτουν αρμοδιότητες όσον αφορά αμιγώς εθνικούς κανόνες σχετικά με την ιδιοκτησία/διατήρηση και τη μετακίνηση ζώων εντός ενός κράτους μέλους. Κατ αυτήν την έννοια, πρέπει να σημειωθεί ότι ο ελληνικός νόμος 3170/2003 σχετικά με την υποχρεωτική σήμανση φαίνεται να εφαρμόζεται στις εθνικές μετακινήσεις και, ως εκ τούτου, προκύπτει ότι δεν είναι συναφής όσον αφορά τυχόν παραβίαση του δικαίου της Ένωσης. γ) Αντιβαίνει η ελληνική νομοθεσία στο δίκαιο της Ένωσης; Η νομοθεσία της Ένωσης σχετικά με την κυκλοφορία ειδών που μπορούν να θεωρηθούν ζώα συντροφιάς δυνάμει του δικαίου της Ένωσης διέπεται από δύο βασικές διατάξεις: η οδηγία 92/65/ΕΟΚ του Συμβουλίου, η οποία βασίζεται στο άρθρο 43 της ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 37), καθορίζει τους όρους υγειονομικού ελέγχου που διέπουν το εμπόριο και τις εισαγωγές στην Ευρωπαϊκή Ένωση ζώων και προϊόντων ζωικής προέλευσης που δεν καλύπτονται εν προκειμένω από ειδική νομοθεσία της Ένωσης. Η οδηγία καθορίζει τους 1 Οδηγία σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1612/68 και την κατάργηση των οδηγιών 64/221/ΕΟΚ, 68/360/ΕΟΚ, 72/194/ΕΟΚ, 73/148/ΕΟΚ, 75/34/ΕΟΚ, 75/35/ΕΟΚ, 90/364/ΕΟΚ, 90/365/ΕΟΚ και 93/96/ΕΟΚ - ΕΕ L 229 της 29.6.2004, σ. 35. PE452.720v03-00 8/14 CM\882129.doc

όρους υγειονομικού ελέγχου που ισχύουν στο εμπόριο νυφιτσών, γατών και σκύλων, μεταξύ άλλων. Η οδηγία ρητά «δεν θίγει τους εθνικούς κανόνες που ισχύουν για τα ζώα συντροφιάς χωρίς να θίγεται η κατάργηση των κτηνιατρικών ελέγχων στα μεταξύ κρατών μελών σύνορα». Επειδή η οδηγία 92/65/ΕΟΚ δεν εναρμόνισε τους όρους μετακίνησης των ζώων συντροφιάς, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ενέκριναν, βάσει του άρθρου 168 της ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 152 - δημόσια υγεία), λόγω της λύσσας, και του άρθρου 43 της ΣΛΕΕ (πρώην άρθρο 37), τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 998/2003 για τους υγειονομικούς όρους που εφαρμόζονται στις μη εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις ζώων συντροφιάς και για την τροποποίηση της οδηγίας 92/65/ΕΟΚ του Συμβουλίου (στο εξής «κανονισμός»). Ο κανονισμός προβλέπει ειδικούς κανόνες για τις μη εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις των ζώων συντροφιάς. Το πεδίο εφαρμογής του περιορίζεται στα είδη ζώων που παρατίθενται στο παράρτημα Ι (άρθρο 2). Ορίζει ως ζώα συντροφιάς τα ζώα «τα οποία συνοδεύονται από τον ιδιοκτήτη τους ή από ένα φυσικό πρόσωπο που είναι υπεύθυνο γι αυτά για λογαριασμό του ιδιοκτήτη στη διάρκεια της μετακίνησής τους, και τα οποία δεν προορίζονται για πώληση ή για μεταβίβαση σε άλλο ιδιοκτήτη». Η μετακίνηση του ιδιοκτήτη μπορεί να δημιουργήσει την ανάγκη μετακίνησης και του ζώου συντροφιάς, είτε άμεσα συνοδεύοντας τον ιδιοκτήτη είτε χωριστά από τον ιδιοκτήτη όσον αφορά τον χώρο και τον χρόνο, σε αυτήν δε την περίπτωση το ζώο μετακινείται υπ ευθύνη του προσώπου που ενεργεί για λογαριασμό του ιδιοκτήτη. Σχετικά με τις μη εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις των ζώων συντροφιάς Μετά την υποβολή της αναφοράς και την έγκριση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 388/2010 της Επιτροπής της 6ης Μαΐου 2010 για την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 998/2003, οι όροι και οι έλεγχοι που προβλέπονται στην οδηγία 92/65/ΕΟΚ εφαρμόζονται στις μετακινήσεις πάνω από πέντε ζώων συντροφιάς προς ένα κράτος μέλος από άλλο κράτος μέλος ή τρίτη χώρα που αναφέρεται στο παράρτημα ΙΙ μέρος Β τμήμα 2 του εν λόγω κανονισμού. Στο πλαίσιο αυτό, ο ισχυρισμός της αναφέρουσας ότι η εγκύκλιος ορίζει ένα ανώτερο όριο (5 ζώα συντροφιάς) πάνω από το οποίο οι μετακινήσεις ζώων συντροφιάς μεταξύ των κρατών μελών υπόκεινται στους όρους της οδηγίας 92/65/ΕΟΚ συμφωνεί με την ισχύουσα νομοθεσία. Ωστόσο, οι μετακινήσεις αυτές χαρακτηρίζονται εσφαλμένα «εμπορικού χαρακτήρα» δεδομένου ότι τα ζώα μπορεί να μετακινούνται για μη εμπορικούς σκοπούς, παρά το γεγονός ότι υπόκεινται στις ίδιες συνθήκες με τις μετακινήσεις εμπορικού χαρακτήρα. Προς τον σκοπό αυτόν, η Επιτροπή το επεσήμανε αυτό στις ελληνικές αρχές στο πλαίσιο της καταγγελίας. Σε εθνικό επίπεδο, η ελληνική εγκύκλιος ορίζει σε δύο το μέγιστο όριο των ζώων συντροφιάς που μπορεί να κατέχει/διατηρεί ή να υιοθετήσει ένα πρόσωπο. Κατά συνέπεια, αυτό το εθνικό όριο περιορίζει τον αριθμό των ζώων συντροφιάς που μπορούν να συνοδεύουν τον ιδιοκτήτη τους όταν αυτός μετακινείται. Ωστόσο, οι κανόνες σχετικά με την ιδιοκτησία/διατήρηση ζώων συντροφιάς εντός ενός κράτους μέλους δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού (ούτε εμπίπτουν στις αρμοδιότητες που έχουν εκχωρηθεί στα θεσμικά όργανα της Ένωσης βλ. το σημείο β παραπάνω). Κατά συνέπεια, αυτοί οι κανόνες δεν έρχονται σε αντίθεση με τους κανόνες του κανονισμού. Η ελληνική εγκύκλιος υποχρεώνει τους έλληνες ταξιδιώτες που μεταβαίνουν στο εξωτερικό με ζώα συντροφιάς να υπογράφουν δήλωση ότι θα επιστρέψουν με τα ζώα τους σε αντίθεση περίπτωση, πρέπει να πιστοποιήσουν τον θάνατο των εν λόγω ζώων. Αυτή η διάταξη CM\882129.doc 9/14 PE452.720v03-00

αποσκοπεί πιθανώς να αποτρέψει τυχόν δόλια παρουσίαση εμπορικών μετακινήσεων ως μη εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεων ζώων συντροφιάς από ύποπτες οργανώσεις για την καλή μεταχείριση των ζώων κατά την έννοια του κανονισμού, ο οποίος ορίζει ρητά ως «ζώα συντροφιάς» ζώα συγκεκριμένων ειδών τα οποία δεν προορίζονται για πώληση ή για μεταβίβαση σε άλλο ιδιοκτήτη. Αυτή η διάταξη φαίνεται να προσθέτει ένα επιπλέον κριτήριο στη μετακίνηση ζώων συντροφιάς, πέραν αυτών που καθορίζει ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 998/2003. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 388/2010 μέσω του καθορισμού ενός μέγιστου αριθμού ζώων συντροφιάς σε μετακινήσεις μη εμπορικού χαρακτήρα αποσκοπεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της συγκάλυψης των μετακινήσεων ζώων συντροφιάς εμπορικού χαρακτήρα ως μη εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις. Η Επιτροπή επεσήμανε ήδη τη συγκεκριμένη διάταξη στις ελληνικές αρχές στο πλαίσιο της καταγγελίας. Σύμφωνα με την ελληνική εγκύκλιο, δεν αμφισβητείται η νομιμότητα της δραστηριότητας των οργανώσεων καλής μεταχείρισης των ζώων που έχει εκχωρηθεί από τους δήμους. Ωστόσο, σύμφωνα με την εγκύκλιο, η δραστηριότητα των εν λόγω οργανώσεων δεν μπορεί να θεωρείται μη εμπορικού χαρακτήρα. Πράγματι, η μετακίνηση ζώων συντροφιάς υπ ευθύνη ενός φυσικού προσώπου που ενεργεί για λογαριασμό του ιδιοκτήτη με πρόθεση την υιοθεσία του ζώου από φυσικά πρόσωπα σε άλλο κράτος μέλος οδηγεί στη μεταβίβαση ή την απόκτηση της ιδιοκτησίας του ζώου, κάτι που απαιτεί ενημέρωση της δήλωσης ιδιοκτησίας στο διαβατήριο του ζώου. Κατά συνέπεια, το ζώο που μετακινείται για τον σκοπό αυτόν δεν μπορεί να θεωρείται «ζώο συντροφιάς» κατά την έννοια του κανονισμού και, ως εκ τούτου, η μετακίνηση δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 998/2003 και καλύπτεται από τις απαιτήσεις της οδηγίας 92/65/ΕΟΚ του Συμβουλίου. Ωστόσο, καθώς σύμφωνα με τις πληροφορίες μας για την ελληνική εγκύκλιο οι οργανώσεις για την καλή μεταχείριση των ζώων δεν είναι εξουσιοδοτημένες να είναι ιδιοκτήτες των ζώων που πρόκειται να υιοθετηθούν καθώς θεωρούνται νομικά πρόσωπα, ο ιδιοκτήτης τον οποίο πρόκειται να συνοδεύσει το ζώο σε άλλο κράτος μέλος, είτε άμεσα είτε υπ ευθύνη εκπροσώπου, πρέπει να υιοθετήσει το ζώο στην Ελλάδα και η ιδιοκτησία του να τεκμηριώνεται στο διαβατήριο πριν από την πραγματοποίηση της μετακίνησης. Στην περίπτωση αυτή, η ιδιοκτησία και ο σκοπός της μετακίνησης καθορίζονται πριν από κάθε μετακίνηση αυτού του είδους, η οποία συνεπώς εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού. Η Επιτροπή επεσήμανε το σημείο αυτό στις ελληνικές αρχές ζητώντας διευκρινίσεις. Καθώς ο νόμος 3170/2003 φαίνεται να αναφέρεται στον ιδιοκτήτη χωρίς να διευκρινίζεται η ιθαγένεια ή ο τόπος διαμονής του, απαιτείται η πλήρης συμμόρφωση του νέου ιδιοκτήτη με τις εθνικές διαδικασίες καταχώρισης που προβλέπονται στον συγκεκριμένο νόμο και αυτό σίγουρα περιορίζει τον αριθμό των σκύλων που μπορεί να διαθέτει ένα πρόσωπο σε 2. Σχετικά με τις εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις ζώων Το άρθρο 10, παράγραφος 2, της οδηγίας 92/65/ΕΟΚ αναφέρει ότι «για να επιτρέπεται το εμπόριο γατών, σκύλων και νυφιτσών, πρέπει να πληρούνται οι όροι που προβλέπονται στα άρθρα 5 και 16 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 998/2003[ ]». Το άρθρο 5 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 998/2003 απαιτεί τα ζώα συντροφιάς των ειδών που αναφέρονται στο παράρτημα I μέρη Α και Β να αναγνωρίζονται σύμφωνα με το άρθρο 4 του ίδιου κανονισμού και να έχουν διαβατήριο χορηγούμενο από εξουσιοδοτημένο από την αρμόδια αρχή κτηνίατρο, με το οποίο PE452.720v03-00 10/14 CM\882129.doc

να αποδεικνύεται ισχύων αντιλυσσικός εμβολιασμός, κατά περίπτωση δε επανεμβολιασμός. Ωστόσο, η δεύτερη παράγραφος του άρθρου 10, παράγραφος 2, της οδηγίας 92/65/ΕΟΚ αναφέρει ότι «το πιστοποιητικό που συνοδεύει τα ζώα πρέπει, επιπλέον, να πιστοποιεί ότι 24 ώρες πριν από τη μεταφορά έχει πραγματοποιηθεί κλινική εξέταση από κτηνίατρο εξουσιοδοτημένο από την αρμόδια αρχή και ότι από την εξέταση αυτή προέκυψε ότι τα ζώα είναι υγιή και μπορούν να αντέξουν τη μεταφορά μέχρι το σημείο προορισμού τους». Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, είναι σαφές ότι στην περίπτωση που ένα ζώο από τα είδη που αναφέρονται στο παράρτημα Ι του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 998/2003 μετακινείται σε άλλο κράτος μέλος για εμπορικούς σκοπούς, το ζώο πρέπει όχι μόνο να αναγνωρίζεται και να πιστοποιείται ισχύων αντιλυσσικός εμβολιασμός στο διαβατήριό του, αλλά πρέπει επίσης να συνοδεύεται από έντυπη έκδοση του πιστοποιητικού υγείας μέχρι το σημείο του προορισμού του. Αυτό το πιστοποιητικό εκδίδεται από επίσημο κτηνίατρο του κράτους μέλους προέλευσης και περιλαμβάνει κλινική εξέταση που πραγματοποιείται και τεκμηριώνεται στο τμήμα IX του διαβατηρίου από κτηνίατρο εξουσιοδοτημένο από την αρμόδια αρχή, εντός 24 ωρών πριν από την αποστολή προκειμένου να αποδειχθεί ότι το ζώο είναι υγιές και ότι μπορεί να αντέξει τη μεταφορά μέχρι το σημείο προορισμού του. Η Επιτροπή ζήτησε από τις ελληνικές αρχές να παράσχουν διευκρινίσεις σχετικά με τον χαρακτήρα και το περιεχόμενο των πιστοποιητικών και να σχολιάσουν κατά πόσον αυτά επιβεβαιώνουν ότι το ζώο έχει υποβληθεί στις απαραίτητες κλινικές εξετάσεις. Προκειμένου να διασφαλιστεί η ανιχνευσιμότητα, ο επίσημος κτηνίατρος ενημερώνει τις αρμόδιες αρχές της χώρας προορισμού για τη μετακίνηση μέσω ενός μηχανογραφημένου συστήματος (TRACES) την ημέρα της έκδοσης του πιστοποιητικού σύμφωνα με το άρθρο 4, παράγραφος 2 της οδηγίας 90/425/ΕΟΚ του Συμβουλίου. Η Επιτροπή ζήτησε από τις ελληνικές αρχές να παράσχουν στοιχεία σχετικά με τη χρήση και την ενημέρωση του συστήματος TRACES. Εν προκειμένω, η επιπλέον απαίτηση παροχής πιστοποιητικού όπως αναφέρεται στην αναφορά συμφωνεί με το δίκαιο της Ένωσης. Κατ αυτήν την έννοια, ο ισχυρισμός ότι αυτή η απαίτηση έχει ισοδύναμο αποτέλεσμα με εκείνο ενός ποσοτικού περιορισμού της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων δεν ευσταθεί. Οι διατάξεις της οδηγίας 92/65/ΕΟΚ του Συμβουλίου ισχύουν στις εισαγωγές αντίστοιχων ζώων από τρίτες χώρες για εμπορικούς σκοπούς, και η αποστολή υπόκειται στους ελέγχους από τις αρμόδιες αρχές που προβλέπονται στην οδηγία 91/496/ΕΟΚ του Συμβουλίου σε μεθοριακό κτηνιατρικό σταθμό ελέγχου που έχει εγκριθεί για τον σκοπό αυτόν. Δεν παρέχονται στοιχεία στην αναφορά τα οποία να αποδεικνύουν ότι οι ελληνικές αρχές δεν τηρούν επανειλημμένα τους προαναφερθέντες κανόνες της ΕΕ. Όσον αφορά νεαρά ζώα ηλικίας κάτω των 3 μηνών, η μετακίνηση σε ένα κράτος μέλος μπορεί να επιτρέπεται από το εν λόγω κράτος μέλος εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 5, παράγραφος 2, του κανονισμού 998/2003. Συμπέρασμα Οι ισχυρισμοί της αναφέρουσας ότι οι διατάξεις της ελληνικής εγκυκλίου αριθ. 258864/24.06.2007 παρεμποδίζουν την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων λαμβάνοντας CM\882129.doc 11/14 PE452.720v03-00

υπόψη τους περιορισμούς ή/και τα όρια στην ιδιοκτησία/διατήρηση και τη μετακίνηση ζώων συντροφιάς δεν μπορούν να υποστηριχθούν καθώς, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, το δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων δεν περιλαμβάνει το δικαίωμα να συνοδεύονται τα πρόσωπα από τα ζώα συντροφιάς τους. Ενώ οι περισσότερες διατάξεις της ελληνικής εγκυκλίου αριθ. 258864/24.06.2007 που αμφισβητούνται στην αναφορά δεν φαίνεται να αντιβαίνουν στη νομοθεσία της Ένωσης, ή δεν εμπίπτουν στο πεδίο αρμοδιοτήτων της Ένωσης, η Επιτροπή απέστειλε επιστολή στις ελληνικές αρχές ζητώντας διευκρινίσεις και θα δώσει τη δέουσα συνέχεια στο πλαίσιο της καταγγελίας. 5. Απάντηση της Επιτροπής (ΑΝΑΘ. II), που ελήφθη στις 26 Οκτωβρίου 2011. Στις συμπληρωματικές πληροφορίες που ελήφθησαν στο πλαίσιο της αναφοράς, η συντάκτης της αναφοράς διευκρινίζει ότι στην πραγματικότητα είναι η νόμιμα εξουσιοδοτημένη δικηγόρος που ενεργεί εξ ονόματος διαφόρων οργανώσεων προστασίας των ζώων (15 ελληνικών, 2 γερμανικών και 2 αγγλικών) καθώς και ενός έλληνα πολίτη, και ότι η αναφορά δεν αφορά αποκλειστικά τις αδέσποτες γάτες ή τους αδέσποτους σκύλους, αλλά και τις μετακινήσεις ζώων που δεν είναι αδέσποτα. Επί της ουσίας της αναφοράς, η αναφέρουσα επισημαίνει ότι εκδόθηκε νέα εγκύκλιος με αριθμό πρωτοκόλλου 241197 της 7.09.2010 σχετικά με τις μη εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις ζώων συντροφιάς για την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 998/2003. Ωστόσο, η αναφέρουσα υποστηρίζει ότι η εγκύκλιος 241197 της 7.09.2010 δεν καταργεί την προηγούμενη αμφισβητούμενη εγκύκλιο, και ότι σε κάθε περίπτωση εξακολουθούν να υφίστανται οι σχετικές διατάξεις που αφορούν τις μετακινήσεις εμπορικού χαρακτήρα. Επιπλέον, η νέα εγκύκλιος παρουσιάζει ορισμένα προβλήματα όσον αφορά την ερμηνεία και την εφαρμογή του προαναφερθέντος κανονισμού. Οι παρατηρήσεις της Επιτροπής σχετικά με την αναφορά Στο πλαίσιο της διερεύνησης της καταγγελίας των αναφερόντων, η Επιτροπή απέστειλε επιστολή στις ελληνικές αρχές στις 21.02.2011 ζητώντας διευκρινίσεις σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση στην Ελλάδα. Στην απάντηση που ελήφθη στις 20.04.2011, οι ελληνικές αρχές αναφέρουν ότι εκδόθηκε η εγκύκλιος αριθ. 241197 της 7.09.2010 σχετικά με τους υγειονομικούς όρους που εφαρμόζονται στις μη εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις ζώων συντροφιάς. Η συγκεκριμένη εγκύκλιος επιδιώκει να αποτυπώσει τις διατάξεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 998/2003 και να επανορθώσει την κατάσταση όσον αφορά τις προβληματικές διατάξεις της αμφισβητούμενης εγκυκλίου. Επιπλέον, οι ελληνικές αρχές αποσαφήνισαν την κατάσταση σχετικά με τις επιμέρους προβληματικές διατάξεις που επεσήμανε η Επιτροπή. Εν περιλήψει, ανέφεραν τα εξής: Όσον αφορά το σύστημα ηλεκτρονικής αναγνώρισης (microchip) για την ταυτοποίηση των ζώων συντροφιάς, η διάταξη που απαιτούσε να φέρει τον κωδικό ISO για την Ελλάδα αντικαταστάθηκε στην τροποποιημένη εγκύκλιο αριθ. 258864/24.06.2008, προβλέποντας ότι το σύστημα αναγνώρισης πρέπει να είναι PE452.720v03-00 12/14 CM\882129.doc

συμβατό με το πρότυπο ISO 11784 ή 11785. Αυτό περιλαμβάνεται επίσης στην εγκύκλιο αριθ. 241197 της 7.09.2010 και συμφωνεί με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 998/2003. Η απαίτηση ο αποστολέας και ο παραλήπτης να έχουν εμπορική ιδιότητα δεν ισχύει πλέον και, μετά την έκδοση της εγκυκλίου αριθ. 241197 της 7.09.2010, οι ελληνικές κτηνιατρικές υπηρεσίες δεν ζητούν πλέον αριθμό φορολογικού μητρώου εμπορικής επιχείρησης πριν από την έκδοση του υγειονομικού πιστοποιητικού. Η διάταξη που απαγόρευε σε νομικές οντότητες και συγκεκριμένα σε οργανώσεις προστασίας των ζώων να είναι ιδιοκτήτες ζώων συντροφιάς δεν ισχύει πλέον ούτε περιέχεται στην εγκύκλιο αριθ. 241197 της 7.09.2010. Όσον αφορά την απαίτηση ο ιδιοκτήτης/η ιδιοκτήτρια ενός ζώου συντροφιάς που μεταβαίνει το εξωτερικό να υπογράφει δήλωση ότι σκοπεύει να επιστρέψει μαζί με το ζώο συντροφιάς του/της, οι ελληνικές αρχές υπογραμμίζουν ότι η συγκεκριμένη διάταξη συνέβαλε στην επίλυση του προβλήματος των παράνομων και αθέμιτων μαζικών μετακινήσεων ζώων συντροφιάς. Ωστόσο, αυτή η διάταξη δεν εφαρμόζεται ούτε περιέχεται πλέον στην εγκύκλιο αριθ. 241197 της 7.09.2010. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος της αθέμιτης μετακίνησης ζώων συντροφιάς, η Ελλάδα εφαρμόζει τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 388/2010. Όσον αφορά τα υγειονομικά πιστοποιητικά που εκδίδονται σε περιπτώσεις μετακινήσεων εμπορικού χαρακτήρα ή σε μετακινήσεις περισσότερων από 5 ζώων συντροφιάς, οι ελληνικές αρχές επιβεβαιώνουν ότι τα εν λόγω πιστοποιητικά ακολουθούν τα υποδείγματα πιστοποιητικών που περιέχονται στο παράρτημα της απόφασης αριθ. 684/2010/ΕΕ της Επιτροπής, και εκδίδονται πάντα μετά από κλινική εξέταση που έχει πραγματοποιηθεί 24 ώρες πριν από τη μεταφορά. Όσον αφορά την πρόσβαση στο σύστημα TRACES, επιβεβαιώνεται ότι σε κάθε περιφερειακή κτηνιατρική μονάδα υπάρχουν τουλάχιστον δύο εκπαιδευμένοι κτηνίατροι που είναι αρμόδιοι για τον χειρισμό του TRACES. Πενήντα πέντε διευθύνσεις έχουν πρόσβαση στο TRACES και γνωρίζουν καλά τη λειτουργία και την εφαρμογή του, καθώς και τις υποχρεώσεις τους αναφορικά με το τι πρέπει να καταγράφεται ηλεκτρονικά στο σύστημα. Η εγκύκλιος αριθ. 241197 της 7.09.2010 δεν περιέχει πλέον τις προβληματικές διατάξεις που επεσήμανε η Επιτροπή. Επιπλέον, η νέα εγκύκλιος φαίνεται να συμφωνεί με τις διατάξεις που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 998/2003. Ωστόσο, δεδομένου ότι η νέα εγκύκλιος αριθ. 241197 της 7.09.2010 δεν κατήργησε ρητά την προηγούμενη (αμφισβητούμενη) εγκύκλιο, η Επιτροπή απέστειλε επιστολή στις ελληνικές αρχές αναφέροντας ότι αυτό προκαλεί νομική αβεβαιότητα και μια διφορούμενη κατάσταση. Η Επιτροπή ζήτησε από τις ελληνικές αρχές να διορθώσουν την κατάσταση, παρέχοντας στοιχεία ότι η εγκύκλιος ή τουλάχιστον οι προβληματικές διατάξεις της δεν ισχύουν πλέον. Οι ελληνικές αρχές απάντησαν και διαβεβαίωσαν ότι, όσον αφορά τις εμπορικού χαρακτήρα μετακινήσεις ζώων συντροφιάς, η προηγούμενη εγκύκλιος δεν εφαρμόζεται από τις κτηνιατρικές υπηρεσίες στην Ελλάδα και δεν μνημονεύεται σε κανένα έγγραφο ή απόφαση. Οι ελληνικές αρχές ενημέρωσαν επίσης την Επιτροπή ότι τέθηκε σε ψηφοφορία στο ελληνικό κοινοβούλιο σχέδιο νόμου σχετικά με τα αδέσποτα και δεσποζόμενα ζώα συντροφιάς και την προστασία των ζώων από την εκμετάλλευση ή τη χρησιμοποίηση με κερδοσκοπικό σκοπό. Μόλις εγκριθεί και δημοσιευθεί ο νόμος στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ο οποίος CM\882129.doc 13/14 PE452.720v03-00

επιδιώκει να αντιμετωπίσει όλα τα ζητήματα που εγείρει η Επιτροπή, οι ελληνικές κτηνιατρικές υπηρεσίες σκοπεύουν να εκδώσουν εγκύκλιο η οποία θα διέπει όλα τα θέματα που σχετίζονται με την καλή μεταχείριση και τις μετακινήσεις των ζώων συντροφιάς και η οποία επίσης θα καταργεί ρητά την εγκύκλιο αριθ. 258864 της 24.6.2008. Συμπέρασμα Υπό το πρίσμα των διαβεβαιώσεων που προσέφεραν οι ελληνικές αρχές στην πρόσφατη απάντησή τους, η Επιτροπή θεωρεί ότι η κατάσταση στην Ελλάδα έχει διορθωθεί. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή θα προτείνει να περατωθεί η εξέταση της καταγγελίας. Στο πλαίσιο αυτό, στις 7.10.2011 εστάλη επιστολή στην αναφέρουσα πριν από την περάτωση της εξέτασης ενημερώνοντάς τη για τη συγκεκριμένη απόφαση. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί την κατάσταση στην Ελλάδα στον συγκεκριμένο τομέα και ενθαρρύνει την αναφέρουσα να ενημερώνει την Επιτροπή με περιοδικές εκθέσεις. PE452.720v03-00 14/14 CM\882129.doc