ΙΣΤΟΙ
Όλα αρχίζουν από το έμβρυο
Οι ιστοί διακρίνονται σε: - ΜΕΡΙΣΤΟΜΑΤΙΚΟΥΣ ή ΜΕΡΙΣΤΟΜΑΤΑ - ΜΟΝΙΜΟΥΣ Τα μεριστόματα διακρίνονται σε: Πρωτογενή: πρωτόδερμα, προκάμβιο, θεμελιώδες μερίστομα υπεύθυνα για την πρωτογενή ανάπτυξη του φυτού Δευτερογενή ή πλευρικά: κάμβιο, φελλογόνιο υπεύθυνα για την δευτερογενή ανάπτυξη του φυτού Παρεμβόλιμα μεριστόματα, μεριστοματοειδή κύτταρα σημεία που θα δημιουργηθούν τα στόματα και η επιδερμίδα
Οι μόνιμοι ιστοί κατατάσσονται σε 3 συστήματα: Σύστημα δερμικών ιστών Σύστημα αγωγών ιστών Σύστημα θεμελιωδών ιστών
ΑΚΡΑΙΟ ΜΕΡΙΣΤΟΜΑ ΠΡΩΤΟΔΕΡΜΑ ΠΡΟΚΑΜΒΙΟ ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΣ-ΜΕΡΙΣΤΟΜΑ Επιδερμίδα 1 ο γενέςξύλωμα 1 ο γενέςφλοίωμα φλοιός εντεριώνη Εξωτερικά στρώματα του φλοιού γίνονται μεριστοματικά Δεσμικό κάμβιο μεσοδέσμιο κάμβιο Φελλογόνιο κάμβιο κάμβιο Φελλός φελλόδερμα 2 ο γενές Ξύλωμα 2 ο γενές Φλοίωμα 2 ο γενής Φλοιός Σύστημα Δερμικών Ιστών Σύστημα Αγωγών Ιστών Σύστημα θεμελιωδών Ιστών
ΑΚΡΑΙΑ ΜΕΡΙΣΤΟΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΜΒΡΥΟΥ ΒΛΑΣΤΟΥ ΡΙΖΑΣ
Ένας φυτικός οργανισμός συγκροτείται από πολλούς διαφορετικούς τύπους κυττάρων Όλα τα κύτταρα προέρχονται από τα μεριστοματικά κύτταρα! Τα κύτταρα συγκροτούν τους ιστούς
- Πρωτογενής ιστός - Καλύπτει όλα τα φυτικά όργανα πρωτογενούς δομής - Την διαθέτουν: οι νεαροί βλαστοί ή οι βλαστοί μονοετών (το πολύ διετών) φυτών, τα φύλλα, οι νεαρές ρίζες (ριζοδερμίδα), τα μέρη του άνθους και οι νεαροί καρποί Τα κύτταρα της επιδερμίδας: - στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους, - χωρίς μεσοκυττάριους χώρους, - αφυμενιωμένα τα εξωτερικά κυτταρικά τοιχώματα, - ένα μεγάλο χυμοτόπιο, -στερούνται χλωροπλαστών (συχνά έχουν λευκοπλάστες) Στα δέντρα που αναπτύσσονται δευτερογενώς αντικαθιστάται από το περίδερμα
Εξειδικευμένα επιδερμικά κύτταρα και εξαρτήματα της επιδερμίδας είναι τα στόματα και τα τριχώματα Διαδοχικά στάδια ασύμμετρης διαίρεσης επιδερμικών κυττάρων κατά τη δημιουργία στομάτων.
Καταφρακτικά κύτταρα στοματικός πόρος υποστοματικός θάλαμος Τα στόματα εξυπηρετούν την ανταλλαγή αερίων κατά τις λειτουργίες της φωτοσύνθεσης, της αναπνοής και της διαπνοής Τα στόματα στα φυτά αναλόγως των οικολογικών συνθηκών: - στο ίδιο επίπεδο με τα επιδερμικά - είναι ανορθωμένα προς τα πάνω (στα υγρόφυτα) - βυθισμένα κάτω από τα επιδερμικά (συχνά σε κοιλότητες) - προστατεύονται από τριχώματα
Ανομοκυτικός (Ranunculaceae) Ανισοκυτικός (Crassulaceae) Παρακυτικός (Rubiaceae) Διακυτικός (Caryophyllaceae) Τradescantia sp. Graminae Iris sp.
Tριχώματα, μονoκύτταρα ή πολυκύτταρα εξαρτήματα της επιδερμίδας, με μεγάλη ποικιλία μορφής, δομής και λειτουργίας. Σημαντικό ταξινομικό κριτήριο. Ανάλογα με τη λειτουργία τους: - Προστατευτικές - Αδενώδεις - Αμυντικές - Απορροφητικές Ανάλογα με τον αριθμό κυττάρων που τις αποτελούν: - Μονοκύτταρες - Πολυκύτταρες
Εκκριτικά τριχώματα (Urtica sp. και Phlomis fruticosa) Προστατευτικά τριχώματα (Antirrhinum sp., Lavandula sp. κά.)
Τα εκκριτικά κύτταρα συγκροτούνται σε σχηματισμούς Εσωτερικούς Εξωτερικούς Εσωτερικοί εκκριτικοί σχηματισμοί: - ιδιόβλαστα κύτταρα (πχ. Ficus sp. κυστόλιθοι), - εκκριτικοί χώροι (λυσιγενείς ή σχιζογενείς): εκκριτικές κοιλότητες (Citrus aurantium) και εκκριτικούς αγωγούς (πχ. ρητινοφόροι σε φύλλο Pinus) - οι γαλακτοφόροι σωλήνες (αδιάρθρωτοι και διαρθρωμένοι) (βλαστός Εuphorbia sp.) Εξωτερικοί εκκριτικοί σχηματισμοί ανήκουν: - τα υδατώδια (θέσεις στα περιθώρια των φύλλων που αποβάλλεται νερό). - οι αλαταδένες (εκκρίνουν περίσσεια αλάτων) - τα νεκτάρια (εκκρίνουν νέκταρ) - οι νύσσουσες τρίχες (π.χ. Urtica sp.) και - τα εκκριτικά τριχώματα
Το σύστημα των θεμελιωδών ιστών περιλαμβάνει τρεις κατηγορίες ιστών: 1. το παρέγχυμα (αποτελεί τη θεμελιώδη μάζα του φυτικού σώματος που περιβάλλεται από καλυπτήριους ιστούς και διασχίζεται από αγωγούς ιστούς) Ο όρος παρέγχυμα χαρακτηρίζει μόνιμους ιστούς διαφορετικής προέλευσης (π.χ. από πρωτογενές επάκριο μερίστομα, θεμελιώδες μερίστομα, από κάμβιο κ.ά.), με διάφορες λειτουργίες και μορφές εμφάνισης. Αποτελείται, κατά κανόνα, από ζωντανά πολυεδρικά κύτταρα με λεπτά τοιχώματα διαφόρων μορφών και σχημάτων, ανάλογα με τη λειτουργία που επιτελούν. Απαντούν σ αυτά όλα τα είδη πλαστιδίων το κολλέγχυμα και 3. το σκληρέγχυμα 2. στηρικτικοί ιστοί του φυτικού σώματος
Παρέγχυμα Ζωντανά κύτταρα, λεπτά κυτταρικά τοιχώματα Χαμηλού βαθμού διαφοροποίηση, Ποικιλία σχημάτων και λειτουργιών (φωτοσύνθεση, αποταμίευση κλπ.)
Το παρέγχυμα, ανάλογα με τις λειτουργίες του: Αφομοιωτικό ή χλωροφυλλούχο παρέγχυμα (χλωρέγχυμα) πλούσιο σε χλωροπλάστες, στο μεσόφυλλο και στον πρωτογενή φλοιό. Στο μεσόφυλλο συνήθως διαφοροποιείται σε: δρυφακτοειδές και σπογγώδες Αποταμιευτικό παρέγχυμα (υδατάνθρακες, πρωτεϊνες, έλαια: στην εντεριώνη, στο φλοιό, στο ξύλο και στα τυπικά αποταμιευτικά όργανα) Αγωγό ή μεταφορικό παρέγχυμα Υδατέγχυμα (κ/ρα με μεγάλη υδατοχωρητικότητα, σε σαρκώδεις βλαστούς, ρίζες, φύλλα κάκτων) Αερέγχυμα (π.χ. αστερόμορφα κύτταρα του Juncus sp. για ανταλλαγή αερίων σε όργανα βυθισμένα στο νερό και αυξάνει την ικανότητα επίπλευσης του φυτικού σώματος στα υδρόβια φυτά) Ιδιόβλαστα κύτταρα (γεμάτα με εκρίμματα κυρίως κρυσταλλικής μορφής, πχ. κυστόλιθοι)
Στηρικτικός ή μηχανικός ιστός Κολλέγχυμα (στα αναπτυσσόμενα νεαρά- υπέργεια μέρη του φυτού βλαστούς μίσχους φύλλων και καρπούς, αποτελείται από κατά κανόνα ζωντανά κύτταρα με πρωτογενές κυτταρικό τοίχωμα) Πλακώδες Γωνιώδες Χαλαρό Σκληρέγχυμα (σε διαφοροποιημένα μέρη του φυτού, νεκρωμένα κύτταρα, τοιχώματα εμποτισμένα με λιγνίνη, κατά κανόνα όχι ζωντανός πρωτοπλάστης) - σκληρεγχυματικές ίνες & - σκληρεΐδες ή λιθώδη κύτταρα
Τομή φύλλου Nerium oleander δρυφακτοειδές παρέγχυμα εφυμενίδα επιδερμίδα κολλέγχυμα ξύλωμα (τραχείες) σπογγώδες παρέγχυμα ξύλωμα φλοίωμα Στοματική κοιλότητα (κρύπτη) με πολλά στόματα κ τριχώματα σκληρέγχυμα κολλέγχυμα
Φελλός Φελλογόνιο κάμβιο Φελλόδερμα Υπόλοιπο 1ογενους φλοιού Σκληρέγχυμα φλοίωμα ξύλωμα τραχεία Κάμβιο (μικρά επιμήκη κ/ρα) νεκρό φλοίωμα (Νεκρά ηθμώδη κ/ρα)