Μεθοδολογία Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών Ενότητα 12: ΑΡΧΕΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Λοΐζου Ευστράτιος Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων-Kατεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Σκοπός της ενότητας αυτής είναι να κατανοήσουν οι φοιτητές τις βασικές αρχές σχεδιασμού των ερωτηματολογίων καθώς και τα στάδια αποφάσεων στο σχεδιασμό ερωτηματολογίων. 4
Περιεχόμενα ενότητας Η διαδικασία σχεδιασμού ερωτηματολογίου. Προκαταρκτικές Αποφάσεις. Στάδια. 5
1.Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Ερωτηματολόγιο: έντυπο με τυποποιημένες ερωτήσεις για συλλογή στοιχείων. Η σύνταξή του επηρεάζει την ποιότητα των συλλεγόμενων στοιχείων. Ικανότητες για το σχεδιασμό μπορεί να αποκτηθούν: o Μέσω εμπειρίας στη συνεχή σύνταξη. o Μέσω επεξεργασίας ήδη συμπληρωμένων ερωτηματολογίων. 6
2.Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ Πηγή: Β. Σταθακόπουλος, 2005. Μέθοδοι Έρευνα Αγοράς. Εκδόσεις Σταμούλης, Αθήνα. 7
1.Στάδιο 1 8
1.Προκαταρκτικές Αποφάσεις Πρέπει ο ερευνητής να καθορίσει: Τι είδους πληροφορίες είναι αναγκαίο να συλλεγούν. Από ποιους θα συλλεγούν οι πληροφορίες. Με ποια μέθοδο θα συλλεγούν οι πληροφορίες. Για τον καλύτερο καθορισμό των πληροφοριών απαιτούνται να προσδιοριστούν συγκεκριμένες ερευνητικές υποθέσεις. Παρέχουν κατευθύνσεις για το σχεδιασμό. Προσδιορίζουν τις πληροφορίες που θα συλλεγούν. 9
2.Προκαταρκτικές Αποφάσεις Επιπλέον χρήσιμο εργαλείο η σχεδίαση υποθετικών πινάκων. o Παρουσιάζει ομαδοποιημένα τα στοιχεία που θα συλλεγούν. Καθορίζεται το δείγμα (κατά προτίμηση ομοιογενές). Καθορίζεται η μέθοδος της συλλογής των στοιχείων. 10
Στάδιο 2 11
1.Αποφάσεις Σχετικά με το Περιεχόμενο Κάθε Ερώτησης Αφορούν περισσότερο το περιεχόμενο των ερωτήσεων παρά τη μορφή και το ύφος κάθε ερώτησης ξεχωριστά. ΕΙΝΑΙ Η ΕΡΩΤΗΣΗ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ; Κάθε ερώτηση θα πρέπει να δίνει κάποιες πληροφορίες για να βασιστούν τα στελέχη ΜΚΤ στη λήψη αποφάσεων. o Ειδάλλως η ερώτηση απορρίπτεται. Καθοριστικός ρόλος: οι ερευνητικές υποθέσεις και οι υποθετικοί πίνακες. 12
ΕΙΝΑΙ Η ΕΡΩΤΗΣΗ ΕΠΑΡΚΗΣ /ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΗ; Πρέπει να καθοριστεί αν η συγκεκριμένη ερώτηση θα δώσει τις επιθυμητές πληροφορίες ή Απαιτούνται 2 ή περισσότερες ερωτήσεις; Συνηθισμένο λάθος οι διπλές ερωτήσεις. Τι γνώμη έχετε για τις τιμές και το επίπεδο εξυπηρέτησης που προσφέρει το super market Βασιλόπουλος; 13
Ο ΕΡΩΤΩΜΕΝΟΣ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΤΗΝ ΑΠΑΝΤΗΣΗ Συχνά οι ερωτώμενοι υποβάλλονται σε ερωτήσεις για θέματα που δεν έχουν καμία πληροφόρηση. Το ποσοστό που θα εκφέρει μία γνώμη ακόμα και αν δεν γνωρίζουν την απάντηση εξαρτάται από διάφορους παράγοντες: o Τον τύπο και την κατηγορία του προιόντος. o Τη φύση της διαφήμισης. o Τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των ερωτώμενων. o Την προσωπικότητα του ερωτώμενου (π.χ., πάντα συμφωνεί, συγκαταβατικός). 14
Ο ΕΡΩΤΩΜΕΝΟΣ ΔΕΝ ΘΥΜΑΤΑΙ Δεν πρέπει μόνο να γνωρίζει την απάντηση, πρέπει να την θυμάται επίσης. Η ικανότητα να θυμόμαστε διάφορα γεγονότα εξαρτάται από: o Το πόσο σημαντικό είναι το γεγονός. o Η χρονική στιγμή που συνέβει το γεγονός. o Η ύπαρξη ερεθίσματος που μπορεί να βοηθήσει στην ανάκληση του γεγονότος. 15
Ο ΕΡΩΤΩΜΕΝΟΣ ΔΕΝ ΘΕΛΕΙ ΝΑ Μπορεί να οφείλεται σε 3 λόγους: ΑΠΑΝΤΗΣΕΙ Για να απαντήσει ο ερωτώμενος θα πρέπει να καταβάλει μεγάλη προσπάθεια και χρόνο. Ο ερωτώμενος δεν μπορεί να εκφραστεί καλά και με ακρίβεια. Οι ερωτήσεις αφορούν θέματα που θεωρούνται από τον ερωτώμενο προσωπικά, απόρρητα ή τον φέρνουν σε αμηχανία. Τρόπος μείωσης της πιθανότητας να αρνηθεί ο ερωτώμενος είναι η διατήρηση της ανωνυμίας. 16
ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Οι λέξεις που χρησιμοποιούνται θα πρέπει να είναι ανεξάρτητες γεγονότων όπως καιρικές συνθήκες κλπ. 17
Στάδιο 3 18
Αποφάσεις για τη Διατύπωση των Ερωτήσεων Η κακή διατύπωση των ερωτήσεων μπορεί να οδηγήσει τον ερωτώμενο να αρνηθεί να απαντήσει ή να απαντήσει λανθασμένα. Αρχές για τη ορθή διατύπωση των ερωτήσεων: Χρήση απλών λέξεων. Αποφυγή λέξεων με αμφίβολη / Ασαφή έννοια. Αποφυγή ερωτήσεων που οδηγούν στην επιθυμητή απάντηση. Αποφυγή μη αναφοράς υποθετικών εναλλακτικών λύσεων. Αποφυγή υποθέσεων. Αποφυγή γενικεύσεων. 19
Στάδιο 4 20
1.Αποφάσεις για τον Τύπο των Τρεις τύποι ερωτήσεων: Ανοιχτές Ερωτήσεις Ερωτήσεων o Δεν επηρεάζουν τις απαντήσεις του ερωτώμενου. o Οι ερωτέμενοι πολλές φορές δεν είναι διατεθειμένοι να δώσουν εκτενή απάντηση. 21
2.Αποφάσεις για τον Τύπο των Τρεις τύποι ερωτήσεων (συνέχεια): Ερωτήσεις Πολλαπλής Επιλογής. Ερωτήσεων o Επεξεργασία, κωδικοποίηση και ανάλυση ευκολότερη. Διχοτομικές Ερωτήσεις. o Ίδια πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα με τις ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής. 22
Στάδιο 5 23
Αποφάσεις για τη Σειρά των Ερωτήσεων Τοποθέτηση Απλών Ερωτήσεων που Προκαλούν το ενδιαφέρον στην Αρχή. Λογική Σειρά των Ερωτήσεων (θεματικές ενότητες). Τοποθέτηση Αλληλοεξαρτώμενων Ερωτήσεων τη μια Μετά την Άλλη. Τοποθέτηση Δύσκολων Ερωτήσεων στο Τέλος. 24
Στάδιο 6 25
Αποφάσεις για τη Διάταξη και την Εμφάνιση του Ερωτηματολογίου Στοιχοθεσία, μέγεθος γραμμάτων, σύνθεση, σελιδοποίηση, ποιότητα χαρτιού, χρώμα και μέγεθος ερωτηματολογίου επηρεάζουν την ακρίβεια των απαντήσεων. 26
Στάδιο 7 27
Αποφάσεις για τον Προέλεγχο και Αναθεώρηση του Ερωτηματολογίου Διαπίστωση ατελειών του ερωτηματολογίου. Έλεγχος σε 2 στάδια: o Προέλεγχος με προσωπική συνέντευξη. o Προέλεγχος σε μικρό δείγμα ερωτώμενων όμοιο με το τελικό δείγμα. 28
Τέλος Ενότητας
Σημείωμα Αναφοράς Copyright ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, Λοίζου Ευστράτιος. «Μεθοδολογία Έρευνας». Έκδοση: 1.0. ΦΛΩΡΙΝΑ 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: URL. 30
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 31
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς. το Σημείωμα Αδειοδότησης. τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων. το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει). μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 32
Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων: Εικόνες/Σχήματα/Διαγράμματα/Φωτογραφίες. Β. Σταθακόπουλος, 2005. Μέθοδοι Έρευνα Αγοράς. Εκδόσεις Σταμούλης, Αθήνα. 33