ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΝΟΜΗΚΩΝ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΩΝ ΚΑΗ ΠΟΛΗΣΗΚΩΝ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΣΜΖΜΑ ΝΟΜΗΚΖ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΓΩΝ

ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΝΟΜΗΚΩΝ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΩΝ ΚΑΗ ΠΟΛΗΣΗΚΩΝ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΣΜΖΜΑ ΝΟΜΗΚΖ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΟΤΓΩΝ ΣΟΜΔΑ ΓΖΜΟΗΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ ΚΑΗ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΔΠΗΣΖΜΖ ΓΗΟΗΚΖΣΗΚΟ ΓΗΚΑΗΟ Δηζεγεηήο: Λακπξόπνπινο Αιέμαλδξνο Ζ ΔΝΓΗΚΟΦΑΝΖ ΠΡΟΦΤΓΖ Ω ΜΔΟ ΔΞΩΓΗΚΑΣΗΚΖ ΔΠΗΛΤΖ ΓΗΟΗΚΖΣΗΚΩΝ ΓΗΑΦΟΡΩΝ ΚΑΗ Ω ΠΡΟΫΠΟΘΔΖ ΣΟΤ ΠΑΡΑΓΔΚΣΟΤ ΔΝΓΗΚΩΝ ΒΟΖΘΖΜΑΣΩΝ ΗΟΤΝΗΟ 2010

Ζ ΔΝΓΗΚΟΦΑΝΖ ΠΡΟΦΤΓΖ Ω ΜΔΟ ΔΞΩΓΗΚΑΣΗΚΖ ΔΠΗΛΤΖ ΓΗΟΗΚΖΣΗΚΩΝ ΓΗΑΦΟΡΩΝ ΚΑΗ Ω ΠΡΟΫΠΟΘΔΖ ΣΟΤ ΠΑΡΑΓΔΚΣΟΤ ΔΝΓΗΚΩΝ ΒΟΖΘΖΜΑΣΩΝ I. Δηζαγσγή Α) Γεληθά γηα ηηο δηνηθεηηθέο πξνζθπγέο 1) Καηεγνξίεο δηνηθεηηθψλ πξνζθπγψλ 2) Ζ αξρή ηεο απηνηέιεηαο δηάθξηζε δηνηθεηηθψλ πξνζθπγψλ θαη ελδίθσλ βνεζεκάησλ Β) Ζ ελδηθνθαλήο πξνζθπγή 1) Γηάθξηζε απφ ηα έλδηθα βνεζήκαηα θαη ηα έλδηθα κέζα 2) Βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο - δηάθξηζε απφ ηηο ινηπέο δηνηθεηηθέο πξνζθπγέο 3)Γηάθξηζε ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο απφ ηελ εηδηθή δηνηθεηηθή πξνζθπγή II. Ζ ελδηθνθαλήο πξνζθπγή σο κέζν εμσδηθαζηηθήο επίιπζεο δηνηθεηηθώλ δηαθνξώλ Α) Πξφβιεςε ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο απφ δηάηαμε λφκνπ 1) Όξγαλν 2) Πξνζεζκία 3) Δμνπζία ηνπ δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ Β) Κξίζηκα δεηήκαηα ζρεηηθά κε ηελ ελδηθνθαλή πξνζθπγή 1) Τν επηηξεπηφ ή φρη ηεο άζθεζεο απιήο δηνηθεηηθήο πξνζθπγήο θαηά απφθαζεο επί ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο 2) Γηθαίσκα αθξνάζεσο ζηελ ελδηθνθαλή δηαδηθαζία 3) Τν επηηξεπηφ ή κε ηεο ρεηξνηέξεπζεο ηεο ζέζεο ηνπ πξνζθεχγνληνο Γ) Δλδηθνθαλήο πξνζθπγή θαη παξάιεηςε 1) Δλδηθνθαλήο πξνζθπγή θαηά παξαιείςεσο δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ 2) Φξφλνο εληφο ηνπ νπνίνπ δχλαηαη λα αζθεζεί έλδηθν βνήζεκα θαηά ηεο παξάιεηςεο ηνπ νξγάλνπ λα απνθαλζεί επί ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο 2

3) Πξνζβνιή ηεο ηεθκαηξφκελεο απφξξηςεο ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο ιφγσ παξέιεπζεο ηνπ ηξηκήλνπ θαη ελ ζπλερεία έθδνζεο ξεηήο πξάμεο επί ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο. III. Ζ ελδηθνθαλήο πξνζθπγή σο πξνϋπόζεζε ηνπ παξαδεθηνύ αζθήζεσο ελδίθσλ βνεζεκάησλ Α)Δηζαγσγηθέο παξαηεξήζεηο 1)Γεληθά γηα ηηο πξνυπνζέζεηο ηνπ παξαδεθηνχ άζθεζεο ελδίθσλ βνεζεκάησλ 2) Γηαηάμεηο πνπ πξνβιέπνπλ γηα ηελ ελδηθνθαλή πξνζθπγή Β) Ο ππνρξεσηηθφο ραξαθηήξαο ηεο άζθεζεο ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο 1) Ηζηνξηθά ζηνηρεία 2) Ζ ζπληαγκαηηθφηεηα ηεο ππνρξεσηηθήο άζθεζεο ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο θαη ηεο θαζηέξσζήο ηεο σο φξνπ ηνπ παξαδεθηνχ ηεο αηηήζεσο αθπξψζεσο Γ) Δηδηθφηεξα δεηήκαηα ζρεηηθά κε ην παξαδεθηφ ησλ ελδίθσλ βνεζεκάησλ 1) Πξνζβαιιφκελε πξάμε αξκφδην δηθαζηήξην 2) Πφηε δελ δεκηνπξγείηαη δηθνλνκηθφ απαξάδεθην α) ππνρξεσηηθή γλσζηνπνίεζε β) ην πεξηερφκελν ηεο γλσζηνπνίεζεο θαη νη ζπλέπεηεο ηεο κε γλσζηνπνίεζεο απφ ηε δηνίθεζε γ) ηξφπνο γλσζηνπνίεζεο IV. Δπίινγνο πκπέξαζκα V. Βηβιηνγξαθία - Αξζξνγξαθία 3

Η. Δηζαγσγή Α) Γεληθά γηα ηηο δηνηθεηηθέο πξνζθπγέο 1) Καηεγνξίεο δηνηθεηηθώλ πξνζθπγώλ Οη δηνηθεηηθέο πξνζθπγέο είλαη νη πξνζθπγέο πνπ ππνβάιινληαη απφ ηνπο δηνηθνχκελνπο ελψπηνλ δηνηθεηηθψλ νξγάλσλ θαη φρη δηθαζηεξίσλ, κε αίηεκα ηελ άζθεζε ειέγρνπ ηεο λνκηκφηεηαο ή θαη ηεο ζθνπηκφηεηαο δηνηθεηηθψλ πξάμεσλ πνπ έρνπλ εθδνζεί θαη ηνπο αθνξνχλ 1. Δπνκέλσο νη δηνηθεηηθέο πξνζθπγέο απνηεινχλ κηα κνξθή απηνειέγρνπ ηεο Γηνίθεζεο, ππφ ηελ έλλνηα φηη επηδηψθεηαη ε ζεξαπεία ηπρφλ παξαλνκηψλ ησλ δηνηθεηηθψλ πξάμεσλ απφ ηελ ίδηα ηε Γηνίθεζε κε ζθνπφ ηελ ηαρχηεξε, νηθνλνκηθφηεξε θαη, ελδερνκέλσο, απνηειεζκαηηθφηεξε πξνζηαζία ησλ δηθαησκάησλ θαη ζπκθεξφλησλ ησλ δηνηθνπκέλσλ. Οη δηνηθεηηθέο πξνζθπγέο δηαθξίλνληαη ζε «άηππεο» ή απιέο, θαη «ηππηθέο», ζηελ θαηεγνξία ησλ νπνίσλ αλήθνπλ θαη νη «ελδηθνθαλείο». 2 Σηηο ιεγφκελεο άηππεο ή αιιηψο απιέο δηνηθεηηθέο πξνζθπγέο, νη νπνίεο πξνβιέπνληαη ζην άξζξν 24 παξ. 1 ΚΓΓηαδ, πεξηιακβάλεηαη ε αίηεζε ζεξαπείαο, πνπ αζθείηαη ελψπηνλ ηνπ νξγάλνπ πνπ εμέδσζε ηελ πξνζβαιιφκελε πξάμε θαη ε ηεξαξρηθή πξνζθπγή πνπ αζθείηαη ελψπηνλ ηνπ αλψηεξνπ ηεξαξρηθά δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ. Σεκεηψλεηαη φηη νη απιέο δηνηθεηηθέο πξνζθπγέο δελ πξνβιέπνληαη απφ εηδηθή δηάηαμε λφκνπ αιιά ε άζθεζή ηνπο βξίζθεη έξεηζκα ζηε δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 10 παξ. 1 ηνπ Σπληάγκαηνο. Δηδηθφηεξα ην δηθαίσκα ηνπ δηνηθνπκέλνπ γηα ηελ άζθεζε ησλ «αηχπσλ» δηνηθεηηθψλ πξνζθπγψλ ζεκειηψλεηαη ζην άξζξν 10 παξ. 1 ηνπ Σπληάγκαηνο, ζην νπνίν θαηνρπξψλεηαη ην αηνκηθφ δηθαίσκα ηνπ «αλαθέξεζζαη» εγγξάθσο πξνο ηηο αξρέο. Σην ελ ιφγσ άξζξν 10 παξ. 1 ηνπ Σπληάγκαηνο πξνβιέπεηαη φηη «Καζέλαο ή πνιινί καδί έρνπλ ην δηθαίσκα, ηεξψληαο ηνπο λφκνπο ηνπ Κξάηνπο, λα αλαθέξνληαη εγγξάθσο ζηηο αξρέο, νη νπνίεο είλαη ππνρξεσκέλεο λα ελεξγνχλ ζχληνκα θαηά ηηο θείκελεο δηαηάμεηο 1 Απ. Γέξνληαο, Σ. Λύηξαο, Πξ. Παπιόπνπινο, Γι. Σηνύηε, Σ. Φινγατηεο, «Δηοηθεηηθό Δίθαηο», επηκέιεηα Κ. Γηαλλαθόπνπινο, Δθδόζεηο Αλη. Σάθνπια, (2004), ζει. 249 2 Βι. Κόξζνπ, «Γεληθό Δηοηθεηηθό Δίθαηο», (2005) 4

θαη λα απαληνχλ αηηηνινγεκέλα ζε εθείλνλ, πνπ ππέβαιε ηελ αλαθνξά, ζχκθσλα κε ην λφκν». Αληηζέησο νη «ηππηθέο» πξνζθπγέο (εηδηθέο θαη ελδηθνθαλείο) εθηφο απφ ην άξζξν 10 παξ. 1 ηνπ Σπληάγκαηνο ζηεξίδνληαη πξνζζέησο θαη ζε εηδηθή δηάηαμε λφκνπ, ε νπνία πξνζδίδεη ηππηθφηεηα ζ απηέο, φπσο πξνθχπηεη θαη απφ ην άξζξν 25 ΚΓΓηαδ. Σηελ σο άλσ δηάηαμε (άξζξν 25 παξ. 1 ΚΓΓηαδ.) νξίδεηαη φηη «Όπνπ πξνβιέπεηαη απφ εηδηθέο δηαηάμεηο, ν ελδηαθεξφκελνο, γηα ηελ απνθαηάζηαζε πιηθήο ή εζηθήο βιάβεο ησλ έλλνκσλ ζπκθεξφλησλ ηνπ πνπ πξνθαιείηαη απφ δηνηθεηηθή πξάμε, κπνξεί, κε πξνζθπγή ηνπ, ε νπνία αζθείηαη ελψπηνλ ηνπ πξνβιεπφκελνπ απφ ηηο δηαηάμεηο απηέο δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ θαη κέζα ζηελ νξηδφκελε απφ ηηο ίδηεο πξνζεζκία, λα δεηήζεη, θαηά πεξίπησζε, ηελ αθχξσζε ή ηελ ηξνπνπνίεζε ηεο πξάμεο». Ζ ελδηθνθαλήο πξνζθπγή αλήθεη ζηελ θαηεγνξία ησλ «ηππηθψλ πξνζθπγψλ», ζπλεπψο γηα ηελ άζθεζή ηεο δελ αξθεί ε γεληθή δηάηαμε ηνπ άξζξνπ 10 παξ. 1 ηνπ Σπληάγκαηνο αιιά είλαη αλαγθαία θαη ε πξφβιεςή ηεο ζε εηδηθφηεξε δηάηαμε, φπσο πξνθχπηεη απφ φζα πξναλαθέξζεζαλ. 2) Ζ αξρή ηεο απηνηέιεηαο δηάθξηζε δηνηθεηηθώλ πξνζθπγώλ θαη ελδίθσλ βνεζεκάησλ Με βάζε ηελ αξρή ηεο απηνηέιεηαο νη δηνηθεηηθέο πξνζθπγέο δηαθξίλνληαη ζαθψο απφ ηα έλδηθα βνεζήκαηα πνπ αζθνχληαη ελψπηνλ ησλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ (δηνηθεηηθέο «αγσγέο»), θπξίσο ιφγσ ηνπ γεγνλφηνο φηη νη κελ πξψηεο αζθνχληαη ελψπηνλ δηνηθεηηθψλ νξγάλσλ θαη απνιήγνπλ ζηελ έθδνζε εθηειεζηψλ δηνηθεηηθψλ πξάμεσλ, νη δε δεχηεξεο απεπζχλνληαη ζηα δηνηθεηηθά δηθαζηήξηα θαη απνιήγνπλ ζηελ έθδνζε δηθαζηηθψλ απνθάζεσλ. Ζ αξρή ηεο απηνηέιεηαο (κε ηελ επηθχιαμε φζσλ αλαθέξνληαη παξαθάησ γηα ηελ ελδηθνθαλή πξνζθπγή) έρεη δχν βαζηθέο ζπλέπεηεο. Αθελφο παξέρεη ζηνλ δηνηθνχκελν ηε δπλαηφηεηα λα επηιέμεη εάλ ζα 5

αθνινπζήζεη ηε δηνηθεηηθή ή ηε δηθαζηηθή νδφ θαη αθεηέξνπ νδεγεί ζην ζπκπέξαζκα φηη ν δηνηθεηηθφο δηθαζηήο θαη ε Γηνίθεζε κπνξεί λα επηιεθζνχλ παξάιιεια ηεο ίδηαο ππνζέζεσο, θαζψο ππάξρεη αλεμαξηεζία ηεο δηνηθεηηθήο δίθεο θαη ηεο δηαδηθαζίαο ελψπηνλ ησλ δηνηθεηηθψλ αξρψλ. Μφλν ζε πεξίπησζε εμαθάληζεο ηεο δηνηθεηηθήο πξάμεο ιφγσ αλάθιεζεο ή αθχξσζεο ηεο θαηά ηε δηνηθεηηθή δηαδηθαζία επεξεάδεηαη ε δηνηθεηηθή δίθε θαη ν δηθαζηήο νθείιεη λα απαγγείιεη ηελ θαηάξγεζή ηεο ιφγσ έιιεηςεο αληηθεηκέλνπ ελψ αληίζηνηρα αλ εθδνζεί δηθαζηηθή απφθαζε ε Γηνίθεζε δε κπνξεί λα θξίλεη αληίζεηα ιφγσ ηεο χπαξμεο ηνπ δεδηθαζκέλνπ πνπ ηε δεζκεχεη. Πξέπεη πάλησο λα ζεκεησζεί φηη ε αξρή ηεο απηνηέιεηαο θάκπηεηαη νξηζκέλεο θνξέο ιφγσ ησλ πεξηνξηζκψλ πνπ ζέηεη ν λφκνο. Μηα απφ ηηο πεξηπηψζεηο απηέο είλαη θαη φηαλ πξνβιέπεηαη ζε εηδηθή δηάηαμε ε άζθεζε ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο, γεγνλφο πνπ θαζηζηά απαξάδεθην θάζε έλδηθν βνήζεκα πνπ αζθείηαη ζηα δηνηθεηηθά δηθαζηήξηα, ρσξίο λα έρεη αζθεζεί πξνεγνπκέλσο ε πξνβιεπφκελε δηνηθεηηθή πξνζθπγή. Δλ πξνθεηκέλσ ε εμάληιεζε ηεο δηνηθεηηθήο δηαδηθαζίαο απνηειεί αλαγθαία πξνυπφζεζε γηα λα αρζεί ε ππφζεζε ζηα δηνηθεηηθά δηθαζηήξηα, απνηειεί έλα είδνο «πξνδηθαζίαο». Β) Ζ ελδηθνθαλήο πξνζθπγή Ζ ελδηθνθαλήο πξνζθπγή, φπσο ήδε αλαθέξζεθε, απνηειεί έλα είδνο δηνηθεηηθήο πξνζθπγήο, πνπ αζθείηαη ελψπηνλ δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ απφ ην δηνηθνχκελν γηα λα αθπξσζεί ή λα ηξνπνπνηεζεί κηα πξάμε ηεο Γηνηθήζεσο. Καηά ηνλ Γαγηφγινπ 3 «ελδηθνθαλήο πξνζθπγή (δειαδή κε εκθάληζε ελδίθνπ κέζνπ, κε ηε βαζηθή δηαθνξά όηη αζθείηαη ελώπηνλ δηνηθεηηθήο αξρήο) είλαη θαηά ην λόκν κηα πξνζθπγή ελώπηνλ ηεο εθδνύζεο ή ηεο πξντζηακέλεο δηνηθεηηθήο αξρήο ή εηδηθώο 3 Π. Γαγηόγινπ, «Δηοηθεηηθό δηθολοκηθό δίθαηο», Δθδόζεηο Αλη. Σάθνπια, (1983) 6

πξνβιεπόκελνπ δηνηθεηηθνύ νξγάλνπ, ε νπνία αζθείηαη εληόο νξηζκέλεο από ην λόκν πξνζεζκίαο θαη ζπλεπάγεηαη έιεγρν ηεο πξάμεσο όρη κόλν θαηά λόκνλ (έιεγρν λνκηκόηεηαο) αιιά θαη θαη νπζίαλ (νπζηαζηηθόο έιεγρνο, έιεγρνο ζθνπηκόηεηαο»). Φαξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα ελδηθνθαλψλ πξνζθπγψλ είλαη, κεηαμχ άιισλ, απηέο πνπ πξνβιέπνληαη απφ ηε λνκνζεζία πεξί δεκνζίσλ έξγσλ (ΣηΔ 37/2003), απηή πνπ πξνβιέπεηαη απφ ην άξζξν 14 ηνπ λ. 998/79 γηα ην ραξαθηεξηζκφ κηαο έθηαζεο σο δαζηθήο (ΣηΔ 2793/2002, 1569/2006) 4, ε αίηεζε επαλεμέηαζεο αηηεκάησλ αλαγλψξηζεο πνπ πξνβιέπεηαη ζην άξζξν 13 ηνπ λ. 3329/2005, ε νπνία εμεηάδεηαη απφ ην Α Τκήκα παλεπηζηεκηαθήο εθπαίδεπζεο ηνπ ΓΣ ηνπ ΓΟΑΤΑΠ, κεηά απφ εηζήγεζε εηδηθήο επηηξνπήο (ΣηΔ 2492/2007,2051,2317,2551/2009), απηέο πνπ πξνβιέπνληαη απφ ηηο λνκνζεζίεο θνηλσληθήο αζθάιηζεο, ππνζέζεηο λ. 702/1977 (ΣηΔ 3521/2008, 1320/2006), θαζψο θαη απηέο πνπ πξνβιέπνληαη απφ ηε λνκνζεζία πεξί ραξαθηεξηζκνχ θαηαζθεπψλ σο απζαηξέησλ (ΣηΔ 1244/2008). 1) Γηάθξηζε από ηα έλδηθα βνεζήκαηα θαη ηα έλδηθα κέζα Μπνξεί ε ελδηθνθαλήο πξνζθπγή λα κνηάδεη πξνο ηα έλδηθα βνεζήκαηα θαη ηα έλδηθα κέζα σο πξνο ηελ απνθιεηζηηθφηεηα ησλ πξνζεζκηψλ εληφο ησλ νπνίσλ πξέπεη λα αζθεζεί αιιά δελ ράλεη ην ραξαθηήξα ηεο δηνηθεηηθήο πξνζθπγήο κφλν εθ ηνπ γεγνλφηνο απηνχ. Αληηζέησο δηαθέξεη απφ ηα έλδηθα κέζα γηαηί αζθείηαη ελψπηνλ δηνηθεηηθψλ αξρψλ θαη φρη ελψπηνλ ησλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ. Σπλεπψο θαη εθ ηνπ σο άλσ ιφγνπ ε ελδηθνθαλήο πξνζθπγή δε κπνξεί λα ππαρζεί θαη ζηελ πεξίπησζε ηεο «παξάιιειεο πξνζθπγήο», ε άζθεζε ηεο νπνίαο απνθιείεη ηελ άζθεζε αίηεζεο αθπξψζεσο θαη θαζηζηά απαξάδεθηε ηελ ηπρφλ αζθεζείζα παξφια απηά αίηεζε αθπξψζεσο. Καη απηφ ζπκβαίλεη δηφηη θαηά ην λφκν έλδηθν κέζν πνπ απνθιείεη ηελ άζθεζε αίηεζεο αθπξψζεσο απνηειεί απηφ πνπ αζθείηαη ελψπηνλ ησλ δηθαζηηθψλ θαη φρη ελψπηνλ ησλ δηνηθεηηθψλ αξρψλ. 4 Απ. Γέξνληαο, Σ. Λύηξαο, Πξ. Παπιόπνπινο, Γι. Σηνύηε, Σ. Φινγατηεο, «Δηοηθεηηθό Δίθαηο», επηκέιεηα Κ. Γηαλλαθόπνπινο, Δθδόζεηο Αλη. Σάθνπια, (2004), ζει. 252 7

2) Βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο ελδηθνθαλνύο πξνζθπγήο - δηάθξηζε από ηηο ινηπέο δηνηθεηηθέο πξνζθπγέο Ζ ελδηθνθαλήο πξνζθπγή απνηειεί κελ κηα θαηεγνξία δηνηθεηηθήο πξνζθπγήο, εκθαλίδεη φκσο νξηζκέλα ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα, ηα νπνία ηε δηαθνξνπνηνχλ απφ ηηο ινηπέο πξνζθπγέο. Τέηνηα ραξαθηεξηζηηθά είλαη ελ ηάρεη ε εηδηθή πξφβιεςε ηεο άζθεζεο ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο ζην λφκν, ε άζθεζή ηεο κφλν κηα θνξά (αλ απνξξηθζεί ε ελδηθνθαλήο πξνζθπγή δελ είλαη δπλαηφλ λα αζθεζεί εθ λένπ) θαη ε απψιεηα ηνπ εθηειεζηνχ ραξαθηήξα ηεο δηνηθεηηθήο πξάμεο πνπ πξνζεβιήζε κε ηελ ελδηθνθαλή πξνζθπγή. Πξέπεη λα θαηαζηεί αληηιεπηφ φηη απφ ηε ζηηγκή πνπ αζθήζεθε ε πξνβιεπφκελε ζην λφκν ελδηθνθαλήο πξνζθπγή ε κόλε εθηειεζηή δηνηθεηηθή πξάμε είλαη ε λέα, δειαδή απηή πνπ εμεδφδε επί ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο. Σηε ζπλέρεηα ζα εμεηαζζνχλ ηα αλσηέξσ ραξαθηεξηζηηθά ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο ζε αληηδηαζηνιή κε ηηο ινηπέο δηνηθεηηθέο πξνζθπγέο. Δλ πξψηνηο επηζεκαίλεηαη φηη, φπσο ήδε έρεη αλαθεξζεί, ε άζθεζε ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο πάληα πξέπεη λα πξνβιέπεηαη ξεηά ζην λφκν, ζηνλ νπνίν πξέπεη λα αλαθέξνληαη επίζεο ην φξγαλν ελψπηνλ ηνπ νπνίνπ αζθείηαη, θαζψο θαη ε πξνζεζκία εληφο ηεο νπνίαο νθείιεη ν δηνηθνχκελνο λα πξνζθχγεη. Αληηζέησο νη απιέο δηνηθεηηθέο πξνζθπγέο βξίζθνπλ έξεηζκα ζην άξζξν 10 παξ. 1 ηνπ Σπληάγκαηνο θαη ζην δηθαίσκα ηνπ αλαθέξεζζαη εγγξάθσο πξνο ηηο αξρέο. Πξέπεη λα ζεκεησζεί επίζεο, φηη ε ελδηθνθαλήο πξνζθπγή επηηξέπεηαη λα αζθεζεί κφλν κηα θνξά. Δθφζνλ ν δηνηθνχκελνο δελ ηθαλνπνηεζεί απφ ηελ απφθαζε ηνπ αξκνδίνπ δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ θαη ε αζθεζείζα απ απηφλ ελδηθνθαλήο πξνζθπγή απνξξηθζεί, δελ κπνξεί λα αζθήζεη δεχηεξε ελδηθνθαλή πξνζθπγή. Τν δηθαίσκα πνπ ηνπ παξέρεηαη είλαη ε πξνζθπγή πιένλ ελψπηνλ ηεο δηνηθεηηθήο δηθαηνζχλεο, πξνζβάιινληαο ηελ εθδνζείζα επί ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο δηνηθεηηθή πξάμε. 8

Αληηζέησο νη «άηππεο» πξνζθπγέο (αηηήζεηο ζεξαπείαο, ηεξαξρηθέο πξνζθπγέο) κπνξεί λα αζθεζνχλ θαη πεξηζζφηεξεο θνξέο, εθφζνλ απνξξηθζνχλ. Αθφκα βαζηθφ γλψξηζκα ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο είλαη φηη ε απφθαζε πνπ εθδίδεηαη επ απηήο απφ ηε Γηνίθεζε, απνηειεί εθηειεζηή δηνηθεηηθή πξάμε θαη κφλν απηή πξνζβάιιεηαη κε έλδηθν βνήζεκα ελψπηνλ ησλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ. Απηφ ζπκβαίλεη δηφηη ζηελ πεξίπησζε ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο ην δηνηθεηηθφ φξγαλν πνπ επηιακβάλεηαη ηεο ππνζέζεσο πξνβαίλεη ζε λέα έξεπλα ησλ πξαγκαηηθψλ πεξηζηαηηθψλ θαη δελ πεξηνξίδεηαη ζηνλ έιεγρν λνκηκφηεηαο. Σπλεπψο αλεμαξηήησο ηεο ηχρεο ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο είηε δειαδή γίλεη δεθηή είηε απνξξηθζεί, ε λέα πξάμε πνπ εθδίδεηαη εκθαλίδεη ηα δηθά ηεο έλλνκα απνηειέζκαηα. Ζ αξρηθή πξάμε απνβάιιεη ηελ απηνηέιεηά ηεο θαη ηνλ εθηειεζηφ ηεο ραξαθηήξα θαη ζεσξείηαη φηη ελζσκαηψλεηαη ζηε λέα πξάμε πνπ εθδίδεηαη επί ηεο πξνζθπγήο, ε νπνία εθεμήο είλαη ε κφλε εθηειεζηή θαη πξνζβιεηή κε έλδηθν βνήζεκα. Σην ζεκείν απηφ ρξήζηκν είλαη λα αλαθεξζεί έλα δήηεκα πνχ είρε αλαθχςεη ζηε λνκνινγία θαη ζηε ζεσξία. Δηδηθφηεξα πξφθεηηαη γηα ην αλ ε αίηεζε αθπξψζεσο είλαη απαξάδεθηε θαη φηαλ πξνζβαιιφκελε πξάμε είλαη πξάμε θαηά ηεο νπνίαο ήηαλ δπλαηφλ λα αζθεζεί πξνζθπγή λνκηκφηεηαο θαη φρη ελδηθνθαλήο πξνζθπγή. Τειηθά ην ζέκα ξπζκίζηεθε κε ην Ν. 702/1977, ν νπνίνο ηξνπνπνίεζε ην πξνεγνχκελν λνκνζεηηθφ θαζεζηψο. Δηδηθφηεξα ζην άξζξν 27 ηνπ σο άλσ λφκνπ πξνβιέπεηαη φηη κφλν εθφζνλ ε απφθαζε επί ηεο δηνηθεηηθήο πξνζθπγήο ππεηζέξρεηαη θαη ζηελ νπζία ηεο ππφζεζεο, ε Γηνίθεζε δειαδή ειέγρεη θαη ηα πξαγκαηηθά πεξηζηαηηθά, ε δηαδηθαζία θαηαιήγεη ζηελ έθδνζε λέαο πξάμεο, ζηελ νπνία ελζσκαηψλεηαη ε αξρηθή, θαη σο εθ ηνχηνπ ε αξρηθή πξάμε απνβάιιεη εθεμήο ηνλ εθηειεζηφ ηεο ραξαθηήξα. Δπνκέλσο δε δχλαηαη πιένλ λα πξνζβιεζεί παξαδεθηψο κε αίηεζε αθπξψζεσο ε αξρηθή πξάμε. Καζίζηαηαη ινηπφλ ζαθέο φηη ζε πεξίπησζε πνπ θαηά δηνηθεηηθήο πξάμεο κπνξεί λα αζθεζεί πξνζθπγή θαηά ηνλ έιεγρν ηεο νπνίαο εμεηάδνληαη 9

κφλν ιφγνη λνκηκφηεηαο, ε κε άζθεζε ηεο δηνηθεηηθήο πξνζθπγήο αιιά ε απεπζείαο άζθεζε αηηήζεσο αθπξψζεσο δελ θαζηζηά απαξάδεθηε ηελ ελ ιφγσ αίηεζε αθπξψζεσο. 3)Γηάθξηζε ηεο ελδηθνθαλνύο πξνζθπγήο από ηελ εηδηθή δηνηθεηηθή πξνζθπγή Λφγσ ηεο ηδηαίηεξεο ζεκαζίαο ηεο εηδηθήο δηνηθεηηθήο πξνζθπγήο θξίλεηαη ζθφπηκν λα γίλεη εηδηθή κλεία ζηηο δηαθνξέο ηεο απφ ηελ ελδηθνθαλή πξνζθπγή. Ζ ελδηθνθαλήο πξνζθπγή δηαθνξνπνηείηαη απφ ηελ εηδηθή δηνηθεηηθή πξνζθπγή ζε αξθεηά ζεκεία, ηα νπνία επηγξακκαηηθά είλαη ηα αθφινπζα: Βαζηθή δηαθνξά ππάξρεη ζηελ έθηαζε ηνπ ειέγρνπ θαη πην ζπγθεθξηκέλα ελψ επί ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο ν έιεγρνο είλαη πιήξεο, ήηνη αθελφο έιεγρνο λνκηκφηεηαο θαη αθεηέξνπ έιεγρνο νπζίαο, επί εηδηθήο δηνηθεηηθήο πξνζθπγήο ην δηνηθεηηθφ φξγαλν πξνβαίλεη κφλν ζε έιεγρν λνκηκφηεηαο ηεο πξνζβαιιφκελεο πξάμεο. Δπίζεο άιιε κηα βαζηθή δηαθνξά απνηειεί ε θαηά ρξφλν δηθαηνδνζία ηνπ νξγάλνπ εληφο ηεο νπνίαο δχλαηαη λα εθδψζεη ηελ απφθαζή ηνπ. Δηδηθφηεξα επί ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο αθφκα θαη ζηελ πεξίπησζε πξνζβνιήο ηεο παξαιείςεσο ηνπ νξγάλνπ λα εθδψζεη απφθαζε επ απηήο, ιφγσ παξφδνπ ηεο πξνζεζκίαο πνπ νξίδεη ν λφκνο ή ηνπ ηξηκήλνπ εθφζνλ δελ νξίδεηαη πξνζεζκία, ην φξγαλν απηφ έρεη ηε δπλαηφηεηα λα εθδψζεη ξεηή πξάμε κε απψηαην φκσο ρξνληθφ ζεκείν εθδφζεψο ηεο ηε ζπδήηεζε ηνπ ελδίθνπ βνεζήκαηνο πνπ έρεη αζθεζεί θαηά ηεο παξαιείςεσο (ΣηΔ 1382/2006). Αληηζέησο επί εηδηθήο δηνηθεηηθήο πξνζθπγήο ην φξγαλν πνπ είλαη αξκφδην λα ηελ εμεηάζεη κπνξεί λα επηιεθζεί επ απηήο κφλν εληφο ηεο πξνζεζκίαο ησλ 60 εκεξψλ πνπ πξνβιέπεη ην άξζξν 8 ηνπ λ. 3200/1955 κεηά ηελ πάξνδν ηεο νπνίαο εθιείπεη ε θαηά ρξφλν δηθαηνδνζία ηνπ, ε δε απφθαζε πνπ ηπρφλ εθδίδεηαη είλαη αθπξσηέα εμ απηνχ ηνπ ιφγνπ (ΣηΔ 4101/2009,145/2008, 2439/2008 θ.α.). 10

Γηα ην ιφγν απηφ, νη απνθάζεηο πνπ εθδίδνληαη επί ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο είλαη πάληνηε εθηειεζηέο, αθφκε θαη αλ εθδίδνληαη κεηά ηελ πάξνδν ηεο πξνζεζκίαο πνπ ηάζζεηαη απφ ην λφκν γηα ηελ έθδνζή ηνπο ή, ειιείςεη ηέηνηαο πξνζεζκίαο, κεηά ηελ πάξνδν ηξηκήλνπ, ππφ ηελ πξνυπφζεζε, βεβαίσο, φηη επί ηπρφλ πξνζβνιήο ηεο ηεθκαηξφκελεο απνξξίςεσο ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο, ε απφθαζε ηνπ αξκνδίνπ νξγάλνπ επί ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο έρεη εθδνζεί έσο ηε ζπδήηεζε ηνπ ελδίθνπ βνεζήκαηνο.σπλεπψο, ζε ηέηνηα πεξίπησζε πξνζβιεηή κε έλδηθν βνήζεκα είλαη ηφζν ε ηεθκαηξφκελε απφξξηςε ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο, φζν θαη ε εληφο ηνπ πξναλαθεξνκέλνπ απψηαηνπ ρξνληθνχ ζεκείνπ ξεηή απφθαζε επί ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο, φπσο αλαιπηηθά αλαθέξεηαη παξαθάησ. Αληηζέησο επί εηδηθήο δηνηθεηηθήο πξνζθπγήο αλ παξέιζεη ε πξνζεζκία πνπ παξέρεηαη ζην φξγαλν γηα λα απνθαλζεί επί ηεο πξνζθπγήο, πξνζβαιιφκελε απφθαζε κε έλδηθν βνήζεκα ελψπηνλ ησλ Γηνηθεηηθψλ Γηθαζηεξίσλ είλαη ε πξάμε επί ηεο νπνίαο αζθήζεθε ε εηδηθή δηνηθεηηθή πξνζθπγή θαη φρη ε παξάιεηςε ηνπ δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ. Τέινο, φπσο ζα αλαιπζεί θαη παξαθάησ, ε άζθεζε ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο απνηειεί πξνυπφζεζε ηνπ παξαδεθηνχ ηνπ ελδίθνπ βνεζήκαηνο. Καηά ζπλέπεηα εάλ πξνβιέπεηαη απφ ηηο δηαηάμεο ε άζθεζε ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο ζε έλα ή θαη δχν βαζκνχο θαηά κηαο δηνηθεηηθήο πξάμεο, ηφηε ε άζθεζή ηεο είλαη ππνρξεσηηθή γηα ηνλ δηνηθνχκελν πξηλ ηελ πξνζθπγή ηνπ ζηε δηθαηνζχλε. Αλ δελ αζθήζεη ηελ πξνβιεπφκελε ελδηθνθαλή πξνζθπγή, ηφηε ζεσξείηαη φηη αζθεί απαξαδέθησο ην έλδηθν βνήζεκα, ην νπνίν γη απηφ ην ιφγν απνξξίπηεηαη. Αληηζέησο θάηη ηέηνην δελ ζπκβαίλεη επί εηδηθήο δηνηθεηηθήο πξνζθπγήο. 11

ΗΗ. Ζ ελδηθνθαλήο πξνζθπγή σο κέζν εμσδηθαζηηθήο επίιπζεο δηνηθεηηθώλ δηαθνξώλ Α) Πξόβιεςε από δηάηαμε λόκνπ i) Όξγαλν ii) Πξνζεζκία iii) Δμνπζία ηνπ δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ Ζ ελδηθνθαλήο πξνζθπγή πξνβιέπεηαη γεληθά σο θαηεγνξία δηνηθεηηθήο πξνζθπγήο ζην άξζξν 25 παξ. 2 ηνπ ΚΓΓηαδ, φπνπ νξίδεηαη φηη «Σν δηνηθεηηθφ φξγαλν, αλάινγα κε ηελ πξφβιεςε ησλ ζρεηηθψλ δηαηάμεσλ, είηε εμεηάδεη κφλν ηε λνκηκφηεηα ηεο πξάμεο, νπφηε θαη κπνξεί λα ηελ αθπξψζεη ελ φισ ή ελ κέξεη ή λα απνξξίςεη ηελ πξνζθπγή (εηδηθή δηνηθεηηθή πξνζθπγή), είηε εμεηάδεη ηφζν ηε λνκηκφηεηα ηεο πξάμεο φζν θαη ηελ νπζία ηεο ππφζεζεο, νπφηε θαη κπνξεί λα αθπξψζεη ελ φισ ή ελ κέξεη ή λα ηξνπνπνηήζεη ηελ πξάμε ή λα απνξξίςεη ηελ πξνζθπγή (ελδηθνθαλήο πξνζθπγή). Σν αξκφδην φξγαλν νθείιεη λα γλσζηνπνηήζεη ζηνλ πξνζθεχγνληα ηελ απφθαζή ηνπ κέζα ζηελ πξνζεζκία πνπ ηπρφλ ηάζζνπλ νη ζρεηηθέο δηαηάμεηο, αιιηψο, ζηελ πεξίπησζε κελ ηεο εηδηθήο πξνζθπγήο, ην αξγφηεξν κέζα ζε ηξηάληα (30) εκέξεο, ζηελ πεξίπησζε δε ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο, ην αξγφηεξν κέζα ζε ηξεηο (3) κήλεο». Όπσο ήδε αλαθέξζεθε φκσο ζε θάζε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε ε ελδηθνθαλήο πξνζθπγή πξνβιέπεηαη ξεηά ζε εηδηθή δηάηαμε λφκνπ. Σπλεπψο πέξα απφ ηε γεληθή θαηνρχξσζή ηεο ζηνλ Κψδηθα Γηνηθεηηθήο Γηαδηθαζίαο, πάληα ε άζθεζή ηεο πξνβιέπεηαη θαη ζε εηδηθφ λφκν. Ο εηδηθφο απηφο λφκνο πξέπεη λα πεξηέρεη απαξαηηήησο νξηζκέλα ζηνηρεία, φπσο ην φξγαλν ελψπηνλ ηνπ νπνίνπ ζα αζθεζεί ε πξνζθπγή θαη ε πξνζεζκία εληφο ηεο νπνίαο πξέπεη λα πξνζθχγεη ν δηνηθνχκελνο ελψπηνλ ηεο δηνηθήζεσο. Δηδηθφηεξα φζνλ αθνξά ην φξγαλν δένλ λα επηζεκαλζεί φηη ε ελδηθνθαλήο πξνζθπγή αζθείηαη είηε ελψπηνλ ηνπ νξγάλνπ πνπ εμέδσζε ηελ πξνζβαιιφκελε πξάμε είηε ελψπηνλ ηνπ ηεξαξρηθψο πξντζηακέλνπ ηνπ 12

νξγάλνπ είηε ελψπηνλ ελφο δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ, ην νπνίν ηδξχζεθε εηδηθά γηα ηελ θξίζε ηεο ελ ιφγσ πξνζθπγήο. 5 Ωο πξνο ην ζέκα ηεο πξνζεζκίαο εληφο ηεο νπνίαο ν δηνηθνχκελνο νθείιεη λα αζθήζεη ηελ ελδηθνθαλή πξνζθπγή, πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη ε ελδηθνθαλήο πξνζθπγή αζθείηαη εληφο απνθιεηζηηθήο πξνζεζκίαο πνπ πξνβιέπεηαη ξεηά ζην λφκν πνπ ξπζκίδεη ηα ζρεηηθά κε απηήλ δεηήκαηα. Σε πεξίπησζε πνπ δελ πξνβιεπφηαλ πξνζεζκία, αθελφο ζα θαηαζηξαηεγνχληαλ νη δηαηάμεηο πεξί πξνζεζκίαο αζθήζεσο ησλ ελδίθσλ βνεζεκάησλ θαη αθεηέξνπ ζα επεξρφηαλ ζχγρπζε πεξί ηνπ είδνπο ηεο παξερφκελεο πξνζθπγήο 6. Σ απηφ ην ζεκείν πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη θαηά ηε λνκνινγία ε πξνζεζκία άζθεζεο ησλ δηνηθεηηθψλ πξνζθπγψλ δελ αλαζηέιιεηαη θαηά ηε δηάξθεηα ησλ δηθαζηηθψλ δηαθνπψλ. Δηδηθφηεξα έρεη θξηζεί φηη δελ αλαζηέιιεηαη νχηε ε πξνζεζκία αζθήζεσο ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο, (ΣηΔ 922/2009) αιιά νχηε θαη ε πξνζεζκία αζθήζεσο ηεο εηδηθήο δηνηθεηηθήο πξνζθπγήο (ΣηΔ 3393/2005). Σρεηηθφ κε ηελ πξνζεζκία αζθήζεσο ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο δήηεκα είλαη ην ηη ζπκβαίλεη ζε πεξίπησζε εθπξφζεζκεο άζθεζήο ηεο ιφγσ κε ελεκέξσζεο ηνπ δηνηθνπκέλνπ απφ ηε Γηνίθεζε. Σε κηα ηέηνηα πεξίπησζε εθπξφζεζκεο αζθήζεσο ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο ιφγσ κε ελεκέξσζεο απφ ηελ αξκφδηα δηνηθεηηθή αξρή, θαηά ηνλ Φαηδεηδαλή, εθφζνλ θαηά ην άξζξν 63 παξ. 3 ΚΓΓ επηηξέπεηαη ην κείδνλ δειαδή ζεσξείηαη παξαδεθηφ ην έλδηθν βνήζεκα πνπ αζθήζεθε ρσξίο λα ηεξεζεί πξνεγνπκέλσο ε πξνβιεπφκελε απφ ην λφκν ελδηθνθαλήο δηαδηθαζία, επηηξέπεηαη θαη ην έιαζζνλ δειαδή είλαη παξαδεθηή ε εθπξνζέζκσο αζθεζείζα ελδηθνθαλήο πξνζθπγή. Τνχην έρεη γίλεη δεθηφ θαη απφ ηε λνκνινγία ηνπ Σπκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο θαη πην ζπγθεθξηκέλα κε ηελ ΣηΔ 1551/2006. 5 βι. Π. Γαγηόγινπ «Γεληθό Δηοηθεηηθό Δίθαηο», Β Έθδνζε, 1984, ζει. 358, 359 6 Κνληόγησξγα Θενραξνπνύινπ Γ., Η άζθεζης ηες ελδηθοθαλούς προζθσγής, φς προϋπόζεζης ηοσ παραδεθηού ηες αηηήζεφς αθσρώζεφς, ΕΔΔ, 1977, ζει. 126 επ.,225 επ. 13

Τέινο σο πξνο ηελ έθηαζε ηεο εμνπζίαο ηνπ νξγάλνπ πνπ εμεηάδεη ηελ ελδηθνθαλή πξνζθπγή θαη απνθαίλεηαη επί ηνπ αηηήκαηφο ηεο ζεκεηψλνληαη ηα αθφινπζα: Ωο αξρηθή παξαηήξεζε πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη ε εμνπζία ηνπ δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ θαηά ηελ εμέηαζε ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο είλαη πιήξεο (εμεηάδεη ηελ πξνζθπγή θαη θαηά λφκνλ αιιά θαη θαη νπζίαλ). Σηε ζπλέρεηα αλαιχεηαη ε έλλνηα ηεο πιήξνπο εμέηαζεο ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο. Σηα ζχγρξνλα θξάηε ε δεκφζηα δηνίθεζε είλαη δηαξζξσκέλε θαηά ηέηνην ηξφπν ψζηε λα πθίζηαηαη αθελφο κελ ηεξαξρηθή ζρέζε κεηαμχ ησλ δηάθνξσλ δηνηθεηηθψλ νξγάλσλ, αθεηέξνπ δε λα αζθείηαη ηεξαξρηθφο έιεγρνο απφ ηα αλψηεξα ζηελ ηεξαξρία φξγαλα ζηα πθηζηάκελά ηνπο, ηα νπνία νθείινπλ λα ππαθνχζνπλ ζηηο εληνιέο ησλ πξντζηακέλσλ ηνπο. Ο ηεξαξρηθφο έιεγρνο δηαθξίλεηαη ζε έιεγρν λνκηκφηεηαο, ν νπνίνο απνβιέπεη ζηελ νξζή εξκελεία θαη εθαξκνγή ηεο λνκνζεζίαο πνπ ξπζκίδεη ηελ νξγάλσζε θαη δξαζηεξηφηεηα ηνπ δεκνζίνπ λνκηθνχ πξνζψπνπ θαη ζε έιεγρν ζθνπηκφηεηαο ή νπζηαζηηθφ έιεγρν, κε ηνλ νπνίν εμεηάδεηαη ην ζθφπηκν ή κε ηεο ξχζκηζεο πνπ ζεζπίδεηαη κε ηηο πξάμεηο ησλ νξγάλσλ. 7 Καηαξρήλ νη πξάμεηο ησλ δηνηθεηηθψλ νξγάλσλ ππφθεηληαη κφλν ζε έιεγρν λνκηκφηεηαο (παξάβαζε λφκνπ, πιάλε πεξί ηα πξάγκαηα θ.α.) απφ ην ηεξαξρηθά πξντζηάκελν φξγαλν. Σε πεξίπησζε πνπ ν δηνηθνχκελνο πξνζβάιιεη κηα δηνηθεηηθή πξάμε ελψπηνλ ηεο Γηνηθήζεσο ζα πξέπεη λα γίλεη ν αθφινπζνο δηαρσξηζκφο: Δλψ ζηελ πεξίπησζε ηεο εηδηθήο δηνηθεηηθήο πξνζθπγήο ειέγρεηαη κφλν ε λνκηκφηεηα ηεο πξνζβαιιφκελεο πξάμεο, κε ηελ ελδηθνθαλή πξνζθπγή θαζίζηαηαη δπλαηή θαη ε θαη νπζία επαλεμέηαζε ηεο ππόζεζεο δειαδή ε λέα έξεπλα θαη ε δηαθνξεηηθή εθηίκεζε ησλ πξαγκαηηθώλ πεξηζηαηηθώλ. 7 Σπειησηόπνπινπ Δ., «Εγτεηρίδηο Δηοηθεηηθού Δηθαίοσ Ι», 2001, ζει. 237 επ. 14

Σπλεπψο επί ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο ν έιεγρνο πνπ αζθείηαη είλαη πιήξεο, θαζψο ην αξκφδην δηνηθεηηθφ φξγαλν δελ πεξηνξίδεηαη ζε έιεγρν λνκηκφηεηαο αιιά πξνβαίλεη θαη ζε θαη νπζίαλ έιεγρν θαη πεξαηηέξσ δηεξεχλεζε ησλ πξαγκαηηθψλ πεξηζηαηηθψλ ηεο ππφζεζεο. Β) Κξίζηκα δεηήκαηα ζρεηηθά κε ηελ ελδηθνθαλή πξνζθπγή Απφ ηε ζηηγκή πνπ παξαηέζεθαλ ελ ζπληνκία ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο σο κέζν εμσδηθαζηηθήο επίιπζεο δηνηθεηηθψλ δηαθνξψλ πνπ πξέπεη νπσζδήπνηε λα αλαθέξνληαη ζηνλ εηδηθφ λφκν πνπ πξνβιέπεη επ απηήο, θξίλεηαη ζθφπηκν λα εμεηαζζνχλ θάπνηα επηκέξνπο δεηήκαηα πνπ εκθαλίδνπλ πξαθηηθφ ελδηαθέξνλ. 1) Σν επηηξεπηό ή όρη ηεο άζθεζεο απιήο δηνηθεηηθήο πξνζθπγήο θαηά απόθαζεο επί ελδηθνθαλνύο πξνζθπγήο Κξίζηκν δήηεκα πνπ απαζρφιεζε ηε λνκνινγία είλαη ην εάλ επηηξέπεηαη ε άζθεζε απιήο δηνηθεηηθήο πξνζθπγήο (αίηεζεο ζεξαπείαο, ηεξαξρηθήο πξνζθπγήο) θαηά ηεο απφθαζεο πνπ εθδίδεηαη επί ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο. Απάληεζε ζην ζέκα απηφ δίλεη ε ππ αξηζκ. 1054/2006 Απφθαζε ηνπ ΣηΔ (7κειήο ζχλζεζε), ε νπνία επηιήθζεθε ηνπ ζέκαηνο θαηφπηλ παξαπνκπήο απφ ηελ πεληακειή ζχλζεζε κε ηελ ππ αξηζκ. 3517/2004 Απφθαζε ηνπ ΣηΔ. Δηδηθφηεξα ε ελ ιφγσ ππφζεζε αθνξνχζε άηνκν ππαγφκελν ζην θαζεζηψο ηνπ Ν. 1648/1986 γηα ηελ πξνζηαζία ησλ πνιεκηζηψλ, ησλ αλαπήξσλ, ησλ ζπκάησλ πνιέκνπ θαη ησλ κεηνλεθηνχλησλ αηφκσλ. Βάζεη ηνπ αλσηέξσ λφκνπ είλαη ππνρξεσηηθή ε ηνπνζέηεζε ζην δεκφζην ηνκέα ελφο ζπγθεθξηκέλνπ πνζνζηνχ αηφκσλ πνπ ππάγνληαη ζηηο πξνζηαηεπφκελεο θαηεγνξίεο. Ζ ηνπνζέηεζε απηή γίλεηαη απφ ηελ Δπηηξνπή ηνπ άξζξνπ 8 ηνπ Ν. 1648/1986 θαη θαηά ησλ Απνθάζεψλ ηεο πξνβιέπεηαη ελδηθνθαλήο πξνζθπγή πνπ αζθείηαη ελψπηνλ Γεπηεξνβάζκηαο Δπηηξνπήο θαηά ην άξζξν 10 ηνπ σο άλσ λφκνπ. Γηθαίσκα γηα άζθεζε ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο 15

έρνπλ ηα πξνζηαηεπφκελα απφ ην λφκν άηνκα, νη ππφρξενη εξγνδφηεο θαη ηξίηνη πνπ έρνπλ έλλνκν ζπκθέξνλ. Σεκεηψλεηαη φηη ζηελ ππ αξηζκ. 3517/2004 Απφθαζε ηεο πεληακεινχο ζπλζέζεσο ηνπ ΣηΔ θξίζεθε φηη εθφζνλ ηελ πξνζθπγή αζθήζεη ν εξγνδφηεο ή θάπνηνο ηξίηνο, ην πξνζηαηεπφκελν απφ ην λφκν πξφζσπν δηθαηνχηαη λα αζθήζεη αίηεζε ζεξαπείαο θαηά ηεο απνθάζεσο πνπ δέρζεθε ηελ ελδηθνθαλή πξνζθπγή, κόλν εάλ δελ είρε παξαζηεί νύηε είρε θιεζεί λα παξαζηεί γηα λα δηαηππώζεη ηηο απόςεηο ηνπ θαηά ηε ζπδήηεζε ηεο ελδηθνθαλνύο πξνζθπγήο ελώπηνλ ηεο Γεπηεξνβάζκηαο Δπηηξνπήο. Πξέπεη λα επηζεκαλζεί θαη ε χπαξμε κεηνςεθίαο ζηελ αλσηέξσ απφθαζε, θαηά ηε γλψκε ηεο νπνίαο ζε θακία πεξίπησζε δελ είλαη επηηξεπηή ε άζθεζε αηηήζεσο ζεξαπείαο θαηά ησλ Απνθάζεσλ ηεο Γεπηεξνβάζκηαο Δπηηξνπήο, απφ ηε ζηηγκή πνπ θάηη ηέηνην δελ πξνβιέπεηαη κε ξεηή δηάηαμε ηνπ λφκνπ. Αίηεζε ζεξαπείαο είλαη επηηξεπηή κφλν φηαλ ε Γηνίθεζε εθδίδεη αηνκηθή δηνηθεηηθή πξάμε γηα ζπγθεθξηκέλε ππφζεζε γηα πξώηε θνξά. Όκσο, φπσο πξναλαθέξζεθε, ε 3517/2004 Απφθαζε ηνπ ΣηΔ παξέπεκςε ην ζέκα ζηελ επηακειή ζχλζεζε ιφγσ ζπνπδαηφηεηαο θαη ελ ζπλερεία εμεδφζε ε ππ αξηζκ. 1054/2006 Απφθαζε, ε νπνία έθξηλε ηειηθά φηη ζε θακία πεξίπησζε δελ είλαη επηηξεπηή ε άζθεζε αίηεζεο ζεξαπείαο επί ηεο απόθαζεο ηεο Γεπηεξνβάζκηαο Δπηηξνπήο επί ηεο ελδηθνθαλνύο πξνζθπγήο. (πάλησο ππάξρεη θαη εδψ κεηνςεθία ηνπ Σπκβνχινπ θ. Μαληδνπξάλε). Γεληθή αξρή, ε νπνία πξνθχπηεη θαη απφ ηε ζρεηηθή λνκνινγία ηνπ Σπκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο (ΣηΔ 1054/2006, 2920/2002, 2096/2000, 2231/1994) είλαη φηη ζε πεξίπησζε πνπ πξνβιέπεηαη ελδηθνθαλήο πξνζθπγή, ε απφθαζε πνπ εθδίδεηαη επί ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο δελ πξνζβάιιεηαη κε απιή δηνηθεηηθή πξνζθπγή. Ζ ππφζεζε έρεη θιείζεη ζε επίπεδν δηνηθήζεσο κε ηελ έθδνζε απφθαζεο επί ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο θαη πιένλ ν δηνηθνχκελνο κπνξεί λα πξνζθχγεη κφλν ζηα Γηνηθεηηθά Γηθαζηήξηα πξνζβάιινληαο ηελ σο άλσ Απφθαζε. Γελ είλαη φκσο επηηξεπηή ε άζθεζε λέαο δηνηθεηηθήο πξνζθπγήο γηα ην ιφγν φηη αλ θάηη ηέηνην ήηαλ επηηξεπηφ ζα δηαησληδφηαλ ε δηαδηθαζία 16

ελψπηνλ ηεο Γηνηθήζεσο θαη ζα θαζίζηαην ηδηαίηεξα ρξνλνβφξα θαη αλαπνηειεζκαηηθή ε επίιπζε ησλ δηνηθεηηθψλ δηαθνξψλ. πλεπώο κε ηελ απόθαζε επί ηεο ελδηθνθαλνύο πξνζθπγήο πεξαηνύηαη ε δηνηθεηηθή δηαδηθαζία θαη δελ επηηξέπεηαη πεξαηηέξσ ε άζθεζε λέσλ δηνηθεηηθώλ πξνζθπγώλ θαηά απηήο ηεο απόθαζεο. Δίλαη δηαθνξεηηθφ ζέκα ην γεγνλφο φηη ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο πξνβιέπεηαη ε άζθεζε δεχηεξεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο επί ηεο απνθάζεσο πνπ εθδφζεθε επί ηεο πξψηεο. Παξάδεηγκα ηέηνηαο πεξίπησζεο είλαη ε δηαδηθαζία πνπ πξνβιέπεηαη απφ ην άξζξν 9 ηνπ λ. 2042/1992, φπσο ηξνπνπνηήζεθε απφ ην άξζξν 8 παξ. 2 ηνπ λ. 2332/1995, θαη αθνξά ηηο αιηεπηηθέο παξαβάζεηο. Δηδηθφηεξα πξνβιέπεηαη πξψηα ελδηθνθαλήο πξνζθπγή ελψπηνλ ηνπ ηξηκεινχο ζπκβνπιίνπ εθδίθαζεο αιηεπηηθψλ πξνζθπγψλ θαη ζε δεχηεξν ζηάδην, πξνθπγή ελψπηνλ ηνπ Σπκβνπιίνπ Αιηείαο επί ηεο πξψηεο απφθαζεο (ΣηΔ 1721/2000) 8 Ζ δπλαηφηεηα ηεο άζθεζεο δεχηεξεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο, εθφζνλ βέβαηα θάηη ηέηνην πξνβιέπεηαη ξεηά ζην λφκν, πξνθχπηεη θαη απφ ηελ ηδ 1095/2007, ζηελ νπνία θξίζεθε φηη ζε κηα ηέηνηα πεξίπησζε ην έλδηθν βνήζεκα ηεο πξνζθπγήο αζθείηαη παξαδεθηά κφλν θαηά ηεο πξάμεο πνπ εθδίδεηαη γηα ηελ ηειεπηαία ελδηθνθαλή πξνζθπγή. Απηφ πξνθχπηεη ζαθψο θαη απφ ην άξζξν 63 παξ. 3 ΚΓΓ, ζην νπνίν νξίδεηαη φηη «Αλ θαηά ηεο πξάμεο ή ηεο παξάιεηςεο πξνβιέπνληαη απφ ην λφκφ πεξηζζφηεξεο απφ κηα δηαδνρηθέο ελδηθνθαλείο πξνζθπγέο, ην έλδηθν βνήζεκα ηεο πξνζθπγήο αζθείηαη παξαδεθηψο κφλν θαηά ηεο πξάμεο πνπ εθδίδεηαη γηα ηελ ηειεπηαία ελδηθνθαλή πξνζθπγή». Σ απηέο ηηο πεξηπηψζεηο φπνπ πξνβιέπεηαη ζην λφκν δηαδνρηθή άζθεζε ελδηθνθαλψλ πξνζθπγψλ, αλ δελ δηθαησζεί ν δηνηθνχκελνο κε ηελ πξψηε πξνζθπγή πξνζθεχγεη ελψπηνλ άιινπ δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ ζε 8 Ν. Χαηδεηδαλή, «Ερκελεία θαη άρζρολ Κώδηθος Δηοηθεηηθής Δηθολοκίας», 2002, ζει. 447 17

επίπεδν Γηνηθήζεσο θαη αλ δελ δηθαησζεί θαη πάιη ηφηε κπνξεί λα θέξεη ηελ ππφζεζε ελψπηνλ ηεο Γηνηθεηηθήο Γηθαηνζχλεο. Δπνκέλσο απφ ηε ζηηγκή πνπ ελ πξνθεηκέλσ ε ελδηθνθαλήο δηαδηθαζία κε ηελ αιιεπάιιειε άζθεζε ελδηθνθαλψλ πξνζθπγψλ πξνβιέπεηαη ξεηά ζην λφκν, σο εθ ηνχηνπ ε δεχηεξε ελδηθνθαλήο πξνζθπγή αζθείηαη παξαδεθηά. 2) Γηθαίσκα αθξνάζεσο ζηελ ελδηθνθαλή δηαδηθαζία 9 Έλα άιιν ζέκα πνπ απαζρφιεζε ζεσξία θαη λνκνινγία είλαη ην ηη ζπκβαίλεη κε ην δηθαίσκα αθξνάζεσο ζηελ ελδηθνθαλή δηαδηθαζία. Έλα απφ ηα ζεκειηψδε ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα απνηειεί ην δηθαίσκα αθξνάζεσο, ην νπνίν θαηνρπξψλεηαη ζην άξζξν 20 ηνπ Σπληάγκαηνο. Τν δηθαίσκα αθξνάζεσο έρεη δχν φςεηο, θαζψο παξέρεηαη ζε θάζε πνιίηε αθελφο κελ ελψπηνλ ησλ δηθαζηηθψλ αξρψλ (20 παξ. 1 Σ) θαη αθεηέξνπ ελψπηνλ ησλ δηνηθεηηθψλ αξρψλ (20 παξ. 2 Σ). Δηδηθφηεξα ζην άξζξν 20 παξ. 1 ηνπ Σπληάγκαηνο νξίδεηαη φηη «Καζέλαο έρεη δηθαίσκα ζηελ παξνρή έλλνκεο πξνζηαζίαο απφ ηα δηθαζηήξηα θαη κπνξεί λα αλαπηχμεη ζ απηά ηηο απφςεηο ηνπ γηα ηα δηθαηψκαηα ή ζπκθέξνληά ηνπ, φπσο λφκνο νξίδεη». Δπίζεο ζην άξζξν 20 παξ. 2 ηνπ Σπληάγκαηνο πξνβιέπεηαη ην δηθαίσκα αθξνάζεσο ελψπηνλ ηεο Γηνηθήζεσο θαη πην ζπγθεθξηκέλα νξίδεηαη φηη «Σν δηθαίσκα ηεο πξνεγνχκελεο αθξφαζεο ηνπ ελδηαθεξφκελνπ ηζρχεη θαη γηα θάζε δηνηθεηηθή ελέξγεηα ή κέηξν πνπ ιακβάλεηαη ζε βάξνο ησλ δηθαησκάησλ ή ζπκθεξφλησλ ηνπ». Όζνλ αθνξά ην δηθαίσκα ηεο πξνεγνχκελεο αθξφαζεο ηνπ δηνηθνπκέλνπ ελψπηνλ ησλ δηνηθεηηθψλ αξρψλ, φπσο πξναλαθέξζεθε, θαηνρπξψλεηαη ξεηά ζην άξζξν 20 παξ. 2 ηνπ Σπληάγκαηνο. Σθνπφο ηεο ζπληαγκαηηθήο απηήο δηάηαμεο είλαη λα παξέρεηαη ζηνλ δηνηθνχκελν ε δπλαηφηεηα λα εθζέηεη ηηο απφςεηο ηνπ ελψπηνλ ηνπ αξκνδίνπ δηνηθεηηθνχ 9 Λαδαξάηνπ Π., Η ζεραπεία ηες ειιείυεφς προεγούκελες αθρόαζες ηοσ δηοηθοσκέλοσ ζηελ ελδηθοθαλή προζθσγή, ΔηΔηθ, 1993, ζει. 924 επ. 18

νξγάλνπ θαη λα ππεξαζπίδεηαη ηα ζπκθέξνληά ηνπ, παξαζέηνληαο ηα επηρεηξήκαηα θαη ηελ ελ γέλεη ζέζε ηνπ επί ηεο εμεηαδφκελεο ππνζέζεσο. Ζ πξνεγνχκελε αθξφαζε ηνπ ελδηαθεξνκέλνπ πξνβιέπεηαη επίζεο ζην άξζξν 6 ηνπ ΚΓΓηαδ θαη εηδηθφηεξα ζηελ παξ. 1 ηνπ ελ ιφγσ άξζξνπ, φπνπ νξίδεηαη φηη «Οη δηνηθεηηθέο αξρέο, πξηλ απφ θάζε ελέξγεηα ή κέηξν ζε βάξνο ησλ δηθαησκάησλ ή ζπκθεξφλησλ ζπγθεθξηκέλνπ πξνζψπνπ, νθείινπλ λα θαινχλ ηνλ ελδηαθεξφκελν λα εθθξάζεη ηηο απφςεηο ηνπ, εγγξάθσο ή πξνθνξηθψο, σο πξνο ηα ζρεηηθά δεηήκαηα», ελψ ζηελ παξ. 4 νξίδεηαη φηη «Οη δηαηάμεηο ησλ παξ. 1 θαη 2 εθαξκφδνληαη θαη φηαλ νη ζρεηηθέο κε ηε δηνηθεηηθή πξάμε δηαηάμεηο πξνβιέπνπλ δπλαηφηεηα άζθεζεο δηνηθεηηθήο πξνζθπγήο». Δπνκέλσο θαζίζηαηαη πξνθαλέο φηη ην δηθαίσκα πξνεγνχκελεο αθξφαζεο ρνξεγείηαη θαη ζην δηνηθνχκελν πνπ πξνζθεχγεη ελψπηνλ ηεο δηνίθεζεο ζηα πιαίζηα ελδηθνθαλνχο δηαδηθαζίαο. Πξέπεη πάλησο λα ζεκεησζεί φηη ε λνκνινγία δέρεηαη φηη ην δηθαίσκα πξνεγνύκελεο αθξόαζεο ρνξεγείηαη ζην δηνηθνύκελν ζε πεξηπηώζεηο θαηά ηηο νπνίεο ην δηνηθεηηθό όξγαλν έρεη δηαθξηηηθή επρέξεηα θαη φρη επί δεζκίαο αξκνδηφηεηαο ηεο Γηνηθήζεσο, θάηη πνπ είλαη άιισζηε θαη ινγηθφ θαζψο επί δεζκίαο αξκνδηφηεηαο ε αθξφαζε ηνπ ελδηαθεξνκέλνπ δε κπνξεί λα αιιάμεη ηε κηα θαη κνλαδηθή λφκηκε ιχζε πνπ ζα θαηαιήμεη ζηελ έθδνζε ζπγθεθξηκέλνπ πεξηερνκέλνπ δηνηθεηηθήο πξάμεσο, ζπλεπψο είλαη κηα δηαδηθαζία πεξηηηή. Δηδηθή κλεία πξέπεη λα γίλεη ζηελ ππ αξηζκ. 753/1991 Απφθαζε ηνπ ΣηΔ, ε νπνία εμεδφζε επί ππφζεζεο πνπ αθνξνχζε αλάθιεζε παξαρσξεηεξίνπ πξνζθπγηθήο νηθίαο, δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία πξνβιέπεηαη γλσκνδφηεζε ηνπ Σπκβνπιίνπ Σηεγάζεσο πξηλ ηελ έθδνζε ηεο αλαθιεηηθήο πξάμεο, αθνχ φκσο πξψηα αθνπζζεί ελψπηνλ ηνπ Σπκβνπιίνπ απηνχ ν δηνηθνχκελνο θαη εθζέζεη ηηο αληηξξήζεηο ηνπ γηα ηελ αλάθιεζε ηνπ παξαρσξεηεξίνπ. Σηελ σο άλσ Απφθαζε θξίζεθε όηη ε κε ηήξεζε ηνπ πξνβιεπόκελνπ από εηδηθή δηάηαμε λόκνπ νπζηώδνπο ηύπνπ ηεο πξνεγνύκελεο αθξόαζεο δελ κπνξεί λα θαιπθζεί εθ ησλ πζηέξσλ 19

ελώπηνλ ηνπ ίδηνπ ή άιινπ νξγάλνπ, έζησ θαη αλ απηό έρεη ηελ απνθαζηζηηθή αξκνδηόηεηα. Δηδηθφηεξα ζηελ ελ ιφγσ Απφθαζε αλαθέξεηαη φηη ε αλαπιήξσζε ηεο κε ηεξήζεσο ηνπ νπζηψδνπο ηχπνπ ηεο θιήζεσο ηνπ ελδηαθεξνκέλνπ λα αθνπζζεί, κπνξεί κφλν λα γίλεη ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ε ππνρξέσζε απηή ηεο Γηνηθήζεσο δελ επηβάιιεηαη σο νπζηψδεο ηχπνο ηεο δηαδηθαζίαο εθδφζεσο δηνηθεηηθήο πξάμεο κε εηδηθή δηάηαμε λφκνπ, αιιά απνξξέεη απφ ην άξζξν 20 παξ. 2 ηνπ Σπληάγκαηνο. Πάλησο θαη ζηελ ηειεπηαία απηή πεξίπησζε, ε εθ ησλ πζηέξσλ θάιπςε είλαη δεθηή κφλν ζηα πιαίζηα εηδηθψο πξνβιεπφκελεο απφ λφκν δηνηθεηηθήο δηαδηθαζίαο γηα ηελ επίιπζε ηεο δηαθνξάο, θαηά ηελ νπνία ν ελδηαθεξφκελνο έρεη ην δηθαίσκα κε αίηεζή ηνπ λα πξνθαιέζεη επαλεμέηαζε ηεο ππφζεζήο ηνπ απφ ην ίδην ή αλψηεξν δηνηθεηηθφ φξγαλν, ην νπνίν έρεη ηελ εμνπζία λα εξεπλήζεη ηελ ππφζεζε θαηά ην λφκν θαη ηελ νπζία θαη λα ηξνπνπνηήζεη ή λα αθπξψζεη θαζ νινθιεξία ηελ πξνζβαιιφκελε πξάμε ελφςεη ησλ απφςεσλ θαη ησλ ηπρφλ ζηνηρείσλ ηνπ ελδηαθεξνκέλνπ. 3) Σν επηηξεπηό ή κε ηεο ρεηξνηέξεπζεο ηεο ζέζεο ηνπ πξνζθεύγνληνο Δπίζεο δήηεκα γηα ην νπνίν ππήξμε πνιιή ζπδήηεζε είλαη ην εάλ είλαη δπλαηή ε ρεηξνηέξεπζε ηεο ζέζεο ηνπ δηνηθνπκέλνπ πνπ άζθεζε ηελ ελδηθνθαλή πξνζθπγή. Σεκεηψλεηαη φηη ε απαγφξεπζε ηεο ρεηξνηέξεπζε ηεο ζέζεο ηνπ πξνζθεχγνληνο δηνηθνπκέλνπ απνηειεί ηνλ θαλφλα, εθηφο αλ ν λφκνο επηηξέπεη ην αληίζεην (ΣηΔ 1042/1986 10,19/1962). Ο σο άλσ θαλφλαο φκσο επηδέρεηαη νξηζκέλεο εμαηξέζεηο, θαη ηδίσο ζε πεξηπηψζεηο θαηά ηηο νπνίεο παξαβηάδεηαη ε αξρή ηεο λνκηκφηεηαο ή ε αξρή ηεο εμππεξέηεζεο ηνπ γεληθνχ ζπκθέξνληνο έλαληη ηνπ εηδηθνχ απφ ηελ πξνζβαιιφκελε κε ηελ ελδηθνθαλή πξνζθπγή δηνηθεηηθή πξάμε. Καζίζηαηαη ινηπφλ πξνθαλέο φηη ζε πεξίπησζε πνπ παξαβηάδνληαη ζεκειηψδεηο αξρέο ηνπ δηνηθεηηθνχ δηθαίνπ, ε αξρή ηεο απαγφξεπζεο ηεο 10 Ν. Χαηδεηδαλή, «Ερκελεία θαη άρζρολ Κώδηθος Δηοηθεηηθής Δηθολοκίας», 2002, ζει. 447 20

ρεηξνηέξεπζεο ηεο ζέζεο ηνπ δηνηθνπκέλνπ ππνρσξεί θαη είλαη δπλαηφλ γηα ιφγνπο δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο λα θαηαζηεί ρεηξφηεξε ε ζέζε ηνπ δηνηθνπκέλνπ πνπ άζθεζε ηελ ελδηθνθαλή πξνζθπγή. Γ) Δλδηθνθαλήο πξνζθπγή θαη παξάιεηςε 1) Δλδηθνθαλήο πξνζθπγή θαηά παξαιείςεσο δηνηθεηηθνύ νξγάλνπ Σε πεξίπησζε πνπ πξνβιέπεηαη ελδηθνθαλήο δηαδηθαζία θαηά ξεηήο πξάμεσο δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ ηα πξάγκαηα είλαη μεθάζαξα. Εήηεκα αλέθπςε γηα ην εάλ είλαη δπλαηή ε άζθεζε ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο θαη επί παξαιείςεσο δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ. Δηδηθφηεξα ζε πεξίπησζε πνπ δηνηθεηηθφ φξγαλν παξαιείςεη λα απνθαλζεί επί αηηήκαηνο θάπνηνπ δηνηθνπκέλνπ, ηφηε ππάξρεη πηζαλφηεηα λα πξνβιέπεηαη ζην λφκν ελδηθνθαλήο δηαδηθαζία, ε ηήξεζε ηεο νπνίαο είλαη απαξαίηεηε. Τπρφλ πξνζθπγή ζηα δηνηθεηηθά δηθαζηήξηα ρσξίο πξνεγνπκέλσο λα ηεξεζεί ε σο άλσ ελδηθνθαλήο δηαδηθαζία, θαζηζηά ηελ πξνζθπγή απαξάδεθηε (ΣηΔ 3117/1992, 2751/1994, 1071/2008, 2756/2008). Καζίζηαηαη ινηπφλ πξνθαλέο φηη ελδηθνθαλήο πξνζθπγή κπνξεί λα αζθεζεί ηφζν θαηά πξάμεο φζν θαη θαηά παξάιεηςεο ηεο Γηνίθεζεο. Σπλεπψο πξάμε θαη παξάιεηςε ηεο Γηνηθήζεσο εμνκνηψλνληαη πιήξσο σο πξνο ηε κεηαρείξηζή ηνπο απφ ην λνκνζέηε θαη σο εθ ηνχηνπ απφ ηε ζηηγκή πνπ ν λφκνο πξνβιέπεη ηελ άζθεζε ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο, αλεμαξηήησο ηνπ γεγνλφηνο αλ ην αξκφδην δηνηθεηηθφ φξγαλν απεθάλζε ή φρη, ν δηνηθνχκελνο είλαη ππνρξεσκέλνο λα αζθήζεη ελδηθνθαλή πξνζθπγή. Πξνζβαιιφκελε πξάμε κε ηελ ελδηθνθαλή πξνζθπγή ζα είλαη ε πξάμε ή ε παξάιεηςε ηνπ δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ αληίζηνηρα. Γηα λα είλαη παξαδεθηή ε πξνζθπγή ηνπ δηνηθνπκέλνπ ελψπηνλ ηεο Γηνηθεηηθήο Γηθαηνζχλεο (θαηά πεξίπησζε είηε κε πξνζθπγή νπζίαο είηε κε αίηεζε αθπξψζεσο), θαζίζηαηαη απαξαίηεηε ε πηζηή ηήξεζε ηεο ελδηθνθαλνχο δηαδηθαζίαο πνπ πξνβιέπεηαη ζην λφκν ηφζν φηαλ ε Γηνίθεζε εμέδσζε ξεηή πξάμε, φζν θαη φηαλ παξέιεηςε λα απνθαλζεί, πεξίπησζε θαηά 21

ηελ νπνία πξνζβαιιφκελε κε ηελ ελδηθνθαλή πξνζθπγή είλαη ε σο άλσ παξάιεηςε ηνπ δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ. Εεηήκαηα ζρεηηθά κε ην ρξόλν πξνζβνιήο Γηνίθεζεο λα απνθαλζεί επί ηεο ελδηθνθαλνύο πξνζθπγήο ηεο παξάιεηςεο ηεο Απφ ηε ζηηγκή πνπ αλαιχζεθε φηη είλαη δπλαηφλ λα αζθεζεί ελδηθνθαλήο πξνζθπγή φρη κφλν θαηά ξεηήο απφθαζεο ηεο Γηνίθεζεο αιιά θαη θαηά ηεο παξάιεηςεο ηνπ δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ λα απνθαλζεί, ζηε ζπλέρεηα ζα παξνπζηαζηνχλ δχν εηδηθφηεξα δεηήκαηα. Θα γίλεη αλαθνξά αθελφο ζην ρξνληθφ δηάζηεκα εληφο ηνπ νπνίνπ δχλαηαη λα αζθεζεί έλδηθν βνήζεκα θαηά ηεο παξάιεηςεο ηνπ νξγάλνπ λα απνθαλζεί επί ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο θαη αθεηέξνπ ζην ηη ζπκβαίλεη ζε πεξίπησζε πξνζβνιήο ηεο ηεθκαηξφκελεο απφξξηςεο ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο ιφγσ παξέιεπζεο ηνπ ηξηκήλνπ (ε ηεο ηπρφλ ζπληνκφηεξεο πξνζεζκίαο πνπ πξνβιέπεηαη ζην λφκν) θαη ελ ζπλερεία έθδνζεο ξεηήο πξάμεο επί ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο. 2) Υξόλνο εληόο ηνπ νπνίνπ δύλαηαη λα αζθεζεί έλδηθν βνήζεκα θαηά ηεο παξάιεηςεο ηνπ νξγάλνπ λα απνθαλζεί επί ηεο ελδηθνθαλνύο πξνζθπγήο Κξίζηκν είλαη ην εξψηεκα ηη ζπκβαίλεη ζε πεξίπησζε πξνζβνιήο κε έλδηθν βνήζεκα ηεο παξάιεηςεο ηνπ νξγάλνπ λα εθδψζεη απφθαζε επί ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο. Γηα λα δνζεί απάληεζε ζην σο άλσ εξψηεκα πξέπεη λα γίλεη δηαρσξηζκφο κεηαμχ δηθψλ νπζίαο θαη αθπξσηηθψλ δηθψλ. Καηαξράο πξέπεη λα αλαθεξζεί πφηε θαηά ηνλ λφκν ζηνηρεηνζεηείηαη παξάιεηςε ηεο δηνίθεζεο, φηαλ ην αξκφδην δηνηθεηηθφ φξγαλν δελ εθδίδεη απφθαζε επί ηεο ελψπηφλ ηνπ αζθεζείζαο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο. 22

Σην άξζξν 63 παξ. 4 ΚΓΓ νξίδεηαη φηη «Αλ παξέιζεη ε πξνζεζκία πνπ ηάζζεη ηπρφλ εηδηθψο ν λφκνο πξνο έθδνζε απφθαζεο γηα ηελ ελδηθνθαλή πξνζθπγή ή, ζε πεξίπησζε πνπ δελ ηάζζεηαη ηέηνηα πξνζεζκία, αλ παξέιζεη άπξαθην ηξίκελν απφ ηελ άζθεζή ηεο, ην έλδηθν βνήζεκα ηεο πξνζθπγήο αζθείηαη θαηά ηεο, ηεθκαηξφκελεο απφ ηε πάξνδν ηεο πξνζεζκίαο, απφξξηςεο ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο». Σπλεπψο, εάλ ην φξγαλν ηεο Γηνίθεζεο δελ εθδψζεη απφθαζε εληφο ηεο ηπρφλ ηαζζφκελεο ππφ ηνπ λφκνπ πξνζεζκίαο ή αλ δελ ηάζζεηαη πξνζεζκία, αλ παξέιζεη ηξίκελν απφ ηελ άζθεζε ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο, ηφηε ην έλδηθν βνήζεκα ηεο πξνζθπγήο αζθείηαη παξαδεθηψο θαηά ηεο ηεθκαηξφκελεο εθ ηεο παξφδνπ ηεο πξνζεζκίαο απηήο απνξξίςεσο ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο (ΣηΔ 4499/96) 11. Ζ πξνζεζκία εληφο ηεο νπνίαο πξέπεη λα αζθεζεί ε πξνζθπγή θαηά ην άξζξν 66 ΚΓΓ αξρίδεη απφ ηελ ζπληέιεζε ηεο σο άλσ παξαιείςεσο. Δηδηθφηεξα φζνλ αθνξά ηηο δίθεο νπζίαο πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ην έλδηθν βνήζεκα ηεο πξνζθπγήο αθελφο θαηά ηεο ηεθκαηξφκελεο απφξξηςεο απφ ηε δηνίθεζε ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο θαη αθεηέξνπ θαηά παξάιεηςεο νθεηιφκελεο λφκηκεο ελέξγεηαο ηνπ δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ αζθείηαη παξαδεθηψο θαη πξηλ απφ ηε ζπληέιεζε ηεο παξάιεηςεο ή ηεο ηεθκαηξφκελεο απφξξηςεο εθφζνλ ε παξάιεηςε έρεη ήδε ζπληειεζζεί θαηά ην ρξφλν αζθήζεσο ηνπ ελδίθνπ βνεζήκαηνο, φπσο πξνβιέπεηαη ξεηά ζην άξζξν 63 παξ. 5 ηνπ ΚΓΓ. 12 Σπλεπψο ζηηο δίθεο νπζίαο, απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα λα είλαη παξαδεθηή ε πξνζθπγή πνπ αζθήζεθε ζηα δηθαζηήξηα πξηλ ηε ζπληέιεζε ηεο παξάιεηςεο, απνηειεί ε πάξνδνο ηεο ηαζζφκελεο απφ ην λφκν πξνζεζκίαο άιισο ε πάξνδνο ηξηκήλνπ απφ ηελ άζθεζε ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο ζε 11 Ν. Χαηδεηδαλή, «Ερκελεία θαη άρζρολ Κώδηθος Δηοηθεηηθής Δηθολοκίας», 2002, ζει. 451 12 Σην άξζξν 63 παξ. 5 ΚΓΓ νξίδεηαη όηη «Η προζθσγή αζθείηαη παραδεθηώς θαη πρηλ από ηε ζσληέιεζε ηες παράιεηυες ή ηες ηεθκαηρόκελες απόρρηυες ηες ελδηθοθαλούς προζθσγής, εθόζολ όκφς ε ζσληέιεζε ασηή έτεη επέιζεη θαηά ηελ πρώηε ζσδήηεζε ηοσ έλδηθοσ βοεζήκαηος ηες προζθσγής». 23

πεξίπησζε πνπ δελ πξνβιέπεηαη πξνζεζκία, λα έρεη επέιζεη κέρξη ηελ πξψηε ζπδήηεζε ηνπ ελδίθνπ βνεζήκαηνο ελψπηνλ ησλ Γηνηθεηηθψλ Γηθαζηεξίσλ. Αληηζέησο ζηηο αθπξσηηθέο δίθεο γηα λα είλαη παξαδεθηή ε άζθεζε αηηήζεσο αθπξψζεσο θαηά ηεο παξαιείςεσο ηεο δηνίθεζεο ζηα Γηνηθεηηθά Γηθαζηήξηα, ε πξνβιεπφκελε πξνζεζκία ή ην ηξίκελν αληίζηνηρα πξέπεη λα έρεη παξέιζεη πξηλ απφ ηελ άζθεζε ηνπ ελδίθνπ βνεζήκαηνο. (ηδ1325/2008, 1382/2006) Απηφ ζπλάγεηαη απφ ην άξζξν 45 παξ. 4 ηνπ π.δ. 18/1989, φπνπ εηδηθφηεξα νξίδνληαη ηα αθφινπζα: «4. ηηο πεξηπηψζεηο πνπ ν λφκνο επηβάιιεη ζε θάπνηα αξρή λα ξπζκίζεη ζπγθεθξηκέλε ζρέζε κε ηελ έθδνζε εθηειεζηήο δηνηθεηηθήο πξάμεο, ε νπνία ππάγεηαη ζηνπο φξνπο ηεο παξ. 1, ε αίηεζε αθπξψζεσο είλαη δεθηή θαη θαηά ηεο παξάιεηςεο ηεο αξρήο λα πξνβεί ζηελ νθεηιφκελε λφκηκε ελέξγεηα. Η αξρή απηή ζεσξείηαη φηη αξλείηαη ηελ ελέξγεηα απηή φηαλ παξέιζεη άπξαθηε ε εηδηθή πξνζεζκία πνπ ηπρφλ ηάζζεη ν λφκνο, δηαθνξεηηθά φηαλ παξέιζεη ηξίκελν απφ ηελ ππνβνιή ηεο ζρεηηθήο αηηήζεσο ζηε Δηνίθεζε, ε νπνία είλαη ππνρξεσκέλε λα ρνξεγεί αηειψο βεβαίσζε γηα ηελ εκέξα ππνβνιήο ηεο αίηεζεο απηήο. Αίηεζε αθπξώζεσο πνπ αζθείηαη πξηλ παξέιζνπλ νη παξαπάλσ πξνζεζκίεο είλαη απαξάδεθηε». Σπλεπψο αλακθηζβήηεηα πξνθχπηεη απφ ην π.δ. 18/1989 φηη αίηεζε αθπξψζεσο ηπρφλ αζθεζείζα πξηλ λα παξέιζεη ε πξνβιεπφκελε πξνζεζκία ή ζε θάζε πεξίπησζε ην ηξίκελν απφ ηελ ππνβνιή ηεο αίηεζεο ηνπ δηνηθνπκέλνπ πξνο ηε Γηνίθεζε, είλαη απαξάδεθηε. Τν απαξάδεθην δηαηεξείηαη θαη δελ παίδεη ξφιν ην γεγνλφο φηη ην ηξίκελν, εληφο ηνπ νπνίνπ ε Γηνίθεζε φθεηιε λα απαληήζεη επί ηεο αηηήζεσο αθπξψζεσο, έρεη παξέιζεη κέρξη ηε ζπδήηεζε ηνπ ελδίθνπ βνεζήκαηνο. 24

3) Πξνζβνιή ηεο ηεθκαηξόκελεο απόξξηςεο ηεο ελδηθνθαλνύο πξνζθπγήο ιόγσ παξέιεπζεο ηνπ ηξηκήλνπ θαη ελ ζπλερεία έθδνζεο ξεηήο πξάμεο επί ηεο ελδηθνθαλνύο πξνζθπγήο. Έλα άιιν ζέκα πνπ έρεη απαζρνιήζεη ηε λνκνινγία ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο είλαη ηη ζπκβαίλεη ζε πεξίπησζε πξνζβνιήο ηεο ηεθκαηξόκελεο απόξξηςεο ηεο ελδηθνθαλνύο πξνζθπγήο ιόγσ παξέιεπζεο ηνπ ηξηκήλνπ θαη ελ ζπλερεία έθδνζεο ξεηήο πξάμεο επί ηεο ελδηθνθαλνύο πξνζθπγήο. Έρεη θξηζεί ινηπφλ απφ ην ΣηΔ κε ηελ ππ αξηζκ. 1382/2006 Απφθαζε φηη εάλ κελ ε ξεηή πξάμε εθδνζεί πξηλ ηε ζπδήηεζε ηεο αηηήζεσο αθπξψζεσο θαηά ηεο ηεθκαηξφκελεο απφξξηςεο ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο, ζεσξείηαη ζπκπξνζβαιιφκελε, εάλ δε εθδνζεί κεηά απφ ηε ζπδήηεζε δε ζεσξείηαη ζπκπξνζβαιιφκελε αιιά δχλαηαη λα πξνζβιεζεί απηνηειψο κε αίηεζε αθπξψζεσο θαη είλαη αθπξσηέα σο εθδνζείζα από θαηά ρξόλν αλαξκόδην όξγαλν (βι. θαη ηδ 2093/2007, 3427/2001 θ.α.). Πξέπεη λα επηζεκαλζεί φηη ε έθδνζε πξάμεσο απφ θαηά ρξφλν αλαξκφδην φξγαλν δελ θαζηζηά ηελ πξάμε αλππφζηαηε αιιά ζπληζηά ιφγν αθπξψζεσο απηήο αλ αζθεζεί θαη απηήο εκπξνζέζκσο αίηεζε αθπξψζεσο απφ ηνλ έρνληα έλλνκν ζπκθέξνλ (ηδ 1364/2006). Σεκεηψλεηαη φηη ε ππ αξηζκ. 949/2004 Απφθαζε ηνπ ΣηΔ είρε θξίλεη αθξηβψο ην αληίζεην, δειαδή φηη επηηξέπεηαη ε έθδνζε απφθαζεο επί ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο αθφκα θαη κεηά ηε ζπδήηεζε ηεο αηηήζεσο αθπξψζεσο θαηά ηεο ηεθκαηξφκελεο απνξξίςεσο ηεο ελδηθνθαλνχο απηήο πξνζθπγήο. Όκσο ε κεηαγελέζηεξε λνκνινγία ηνπ αλσηάηνπ Γηνηθεηηθνχ Γηθαζηεξίνπ θαηέξξηςε ηελ αλσηέξσ ζέζε θαη πιένλ ην ΣηΔ δέρεηαη φηη ξεηή πξάμε επί ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο, εθζνζείζα κεηά ηε ζπδήηεζε ηεο αηηήζεσο αθπξψζεσο, είλαη αθπξσηέα σο εθδνζείζα απφ θαηά ρξφλν αλαξκφδην φξγαλν. 25

Σηηο δίθεο επί πξνζθπγψλ νπζίαο ζε πεξίπησζε πνπ πξνζβάιιεηαη ε παξάιεηςε ηνπ δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ λα απνθαλζεί επί ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο, θαη εθδνζεί ξεηή πξάμε απφ ην αξκφδην δηνηθεηηθφ φξγαλν κεηά ηελ πξνζβνιή ελψπηνλ ησλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ ηεο παξαιείςεσο ηνπ νξγάλνπ θξίζηκν είλαη εάλ ε ξεηή πξάμε εθδφζεθε πξηλ ή κεηά απφ ηε ζπδήηεζε ηεο πξνζθπγήο. Δηδηθφηεξα ηζρχνπλ ηα αθφινπζα: Καηαξράο πξέπεη λα επηζεκαλζεί φηη εάλ ε ξεηή πξάμε είλαη επλντθή γηα ην δηνηθνχκελν, δειαδή εάλ γίλεηαη δεθηφ ην πξνβαιιφκελν αίηεκά ηνπ κε ηελ ελδηθνθαλή πξνζθπγή, ε δίθε θαηαξγείηαη ιφγσ ειιέηςεσο αληηθεηκέλνπ θαη άξζξν 142 ΚΓΓ. Σε πεξίπησζε φκσο πνπ ε ελδηθνθαλήο πξνζθπγή απνξξίπηεηαη κε ηελ ξεηή πξάμε ηνπ αξκνδίνπ δηνηθεηηθνχ νξγάλνπ, ηφηε εάλ κελ ε ξεηή απηή πξάμε έρεη εθδνζεί πξηλ απφ ηε ζπδήηεζε ηεο πξνζθπγήο ζεσξείηαη ζπκπξνζβαιιφκελε 13, εάλ δε εθδνζεί κεηά ηε ζπδήηεζε κπνξεί λα πξνζβιεζεί απηνηειψο κε λέα πξνζθπγή θαη είλαη αθπξσηέα σο εθδνζείζα απφ θαηά ρξφλν αλαξκφδην φξγαλν 14. ΗΗΗ. Ζ ελδηθνθαλήο πξνζθπγή σο πξνϋπόζεζε ηνπ παξαδεθηνύ αζθήζεσο ελδίθσλ βνεζεκάησλ Α) Δηζαγσγηθέο παξαηεξήζεηο 1) Γεληθά γηα ηηο πξνϋπνζέζεηο ηνπ παξαδεθηνύ άζθεζεο αηηήζεσο αθπξώζεσο Οη πξνυπνζέζεηο ηνπ παξαδεθηνχ αζθήζεσο αηηήζεσο αθπξψζεσο είλαη ε χπαξμε ελλφκνπ ζπκθέξνληνο ηνπ αηηνχληνο, ε ηήξεζε ηεο πξνζεζκίαο γηα ηελ αίηεζε αθπξψζεσο θαηά ηεο πξνζβαιιφκελεο δηνηθεηηθήο πξάμεο, ε κε άζθεζε «παξάιιειεο» πξνζθπγήο, ν εθηειεζηφο ραξαθηήξαο 13 Πξέπεη λα ζεκεησζεί όηη θαη ζηελ πεξίπησζε πνπ ε ξεηή πξάμε εθδόζεθε πξηλ ηε ζπδήηεζε ηεο πξνζθπγήο θαηά ηεο παξαιείςεσο ηνπ δηνηθεηηθνύ νξγάλνπ, ζεσξείηαη ζπκπξνζβαιιόκελε αιιά ν δηνηθνύκελνο έρεη ην δηθαίσκα λα ηελ πξνζβάιιεη θαη απηνηειώο κε λέα πξνζθπγή. Όκσο θάηη ηέηνην δελ εμππεξεηεί ηελ νηθνλνκία ηεο δίθεο. 14 Ν. Χαηδεηδαλή, «Ερκελεία θαη άρζρολ Κώδηθος Δηοηθεηηθής Δηθολοκίας», 2002, ζει. 452, παξ. 11.3 26

ηεο πξνζβαιιφκελεο πξάμεο θαη ε πξνεγνύκελε άζθεζε ελδηθνθαλνύο πξνζθπγήο, εθόζνλ βέβαηα θάηη ηέηνην πξνβιέπεηαη ξεηά ζε εηδηθή δηάηαμε λόκνπ. Οη ίδηεο πξνυπνζέζεηο, πιελ ηεο «παξάιιειεο πξνζθπγήο», πξνβιέπνληαη θαη γηα ην παξαδεθηφ ηεο αζθήζεσο ηνπ ελδίθνπ βνεζήκαηνο ηεο πξνζθπγήο νπζίαο. Δηδηθά σο πξνο ηελ ηειεπηαία πξνυπφζεζε ηνπ παξαδεθηνχ ελδίθσλ βνεζεκάησλ, δειαδή ηελ πξφβιεςε ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο απφ εηδηθή δηάηαμε λφκνπ, πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη εάλ λφκνο πξνβιέπεη ηελ άζθεζε ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο θαηά δηνηθεηηθήο πξάμεο, ν δηνηθνχκελνο ππνρξενχηαη λα αζθήζεη ηελ πξνζθπγή απηή θαη ηπρφλ άζθεζε ελδίθνπ βνεζήκαηνο ελψπηνλ ησλ δηνηθεηηθψλ δηθαζηεξίσλ ρσξίο λα έρεη αζθεζεί πξνεγνπκέλσο ελδηθνθαλήο πξνζθπγή θαζηζηά θαηά θαλφλα ην έλδηθνβνήζεκα, αίηεζε αθπξψζεσο ή πξνζθπγή νπζίαο, απαξάδεθην. Υπάξρνπλ βέβαηα νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο άξζεο ηνπ σο άλσ απαξαδέθηνπ, νη νπνίεο ζα παξνπζηαζζνχλ αλαιπηηθά ζην ζρεηηθφ θεθάιαην ηεο παξνχζαο κειέηεο. 2) Γηαηάμεηο πνπ πξνβιέπνπλ γηα ηελ ελδηθνθαλή πξνζθπγή Σηα άξζξα 24 θαη 25 ηνπ Κ.Γηνηθ.Γηαδ. πξνβιέπεηαη ε δπλαηφηεηα άζθεζεο ησλ δηνηθεηηθψλ πξνζθπγψλ θαη εηδηθφηεξα ηεο αίηεζεο ζεξαπείαο θαη ηεο ηεξαξρηθήο πξνζθπγήο (άξζξν 24) θαη ηεο εηδηθήο δηνηθεηηθήο πξνζθπγήο θαη ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο (άξζξν 25). Δηδηθόηεξα όζνλ αθνξά ηελ ελδηθνθαλή πξνζθπγή, ζην άξζξν 25 παξ. 2 ηνπ Κ.Γηνηθ.Γηαδ. νξίδεηαη όηη: «Σν δηνηθεηηθφ φξγαλν, αλάινγα κε ηελ πξφβιεςε ησλ ζρεηηθψλ δηαηάμεσλ, είηε εμεηάδεη κφλν ηε λνκηκφηεηα ηεο πξάμεο, νπφηε θαη κπνξεί λα ηελ αθπξψζεη ελ φισ ή ελ κέξεη ή λα απνξξίςεη ηελ πξνζθπγή (εηδηθή δηνηθεηηθή πξνζθπγή), είηε εμεηάδεη ηόζν ηε λνκηκόηεηα ηεο πξάμεο όζν θαη ηελ νπζία ηεο ππόζεζεο, νπόηε θαη κπνξεί λα αθπξώζεη ελ όισ ή ελ κέξεη ή λα ηξνπνπνηήζεη ηελ πξάμε ή λα απνξξίςεη ηελ πξνζθπγή (ελδηθνθαλήο πξνζθπγή). Τν αξκόδην όξγαλν νθείιεη λα γλσζηνπνηήζεη 27

ζηνλ πξνζθεύγνληα ηελ απόθαζή ηνπ κέζα ζηελ πξνζεζκία πνπ ηπρόλ ηάζζνπλ νη ζρεηηθέο δηαηάμεηο, αιιηώο, ζηελ πεξίπησζε κελ ηεο εηδηθήο πξνζθπγήο, ην αξγόηεξν κέζα ζε ηξηάληα (30) εκέξεο, ζηελ πεξίπησζε δε ηεο ελδηθνθαλνύο πξνζθπγήο, ην αξγόηεξν κέζα ζε ηξεηο (3) κήλεο». ην άξζξν 16 παξ. 1 ηνπ Κ.Γηνηθ.Γηαδ. πνπ έρεη ηίηιν «Πεξηερόκελν θαη ηύπνο δηνηθεηηθήο πξάμεο» νξίδεηαη όηη: «1. Η δηνηθεηηθή πξάμε είλαη έγγξαθε, αλαθέξεη ηελ εθδνχζα αξρή θαη ηηο εθαξκνδφκελεο δηαηάμεηο, θέξεη δε ρξνλνινγία, θαζψο θαη ππνγξαθή ηνπ αξκφδηνπ νξγάλνπ. Σηελ αηνκηθή δηνηθεηηθή πξάμε αλαθέξεηαη, επίζεο, ε ηπρόλ δπλαηόηεηα άζθεζεο ηεο, θαη` άξζξν 25, εηδηθήο δηνηθεηηθήο, ή ελδηθνθαλνύο, πξνζθπγήο, γίλεηαη δε κλεία ηνπ αξκόδηνπ γηα ηελ εμέηαζή ηεο νξγάλνπ, ηεο πξνζεζκίαο, θαζώο θαη ησλ ζπλεπεηώλ παξάιεηςεο ηεο άζθεζήο ηεο. Πξνζθπγή πνπ αζθείηαη ζχκθσλα κε ηηο πξναλαθεξφκελεο πιεξνθνξίεο ηεο ππεξεζίαο δελ κπνξεί λα παξαγάγεη ζπλέπεηεο ζε βάξνο ηνπ πξνζθεχγνληνο. Η παξάιεηςε αλαθνξάο ησλ εθαξκνδφκελσλ δηαηάμεσλ, θαζψο θαη ησλ θαηά ηε δεχηεξε πεξίνδν ζηνηρείσλ, δελ επάγεηαη αθπξφηεηα ηεο πξάμεο». ην άξζξν 63 παξ. 3-6 ΚΓΓ νξίδνληαη ηα αθόινπζα: «3. ηηο πεξηπηψζεηο πνπ απφ ην λφκν πξνβιέπεηαη, θαηά ηεο πξάμεο ή ηεο παξάιεηςεο, δηνηθεηηθή πξνζθπγή, ε νπνία αζθείηαη, κέζα ζε νξηζκέλε πξνζεζκία, ελψπηνλ ηνπ ίδηνπ ή ηεξαξρηθψο πξντζηακέλνπ ή άιινπ εηδηθψο θαηεζηεκέλνπ, νξγάλνπ, θαη ζπλεπάγεηαη ηνλ έιεγρν ηεο πξάμεο ή ηεο παξάιεηςεο θαηά ην λφκν θαη ηελ νπζία (ελδηθνθαλήο πξνζθπγή), ην έλδηθν βνήζεκα ηεο πξνζθπγήο αζθείηαη παξαδεθηψο κφλν θαηά ηεο πξάμεο πνπ εθδίδεηαη γηα ηελ ελδηθνθαλή πξνζθπγή. Αλ θαηά ηεο πξάμεο ή ηεο παξάιεηςεο πξνβιέπνληαη απφ ην λφκφ πεξηζζφηεξεο απφ κηα δηαδνρηθέο ελδηθνθαλείο πξνζθπγέο, ην έλδηθν βνήζεκα ηεο πξνζθπγήο αζθείηαη παξαδεθηψο κφλν θαηά ηεο πξάμεο πνπ εθδίδεηαη γηα ηελ ηειεπηαία ελδηθνθαλή πξνζθπγή. Τν θαηά ηηο πξνεγνύκελεο πεξηόδνπο απαξάδεθην ηνπ έλδηθνπ βνεζήκαηνο ηεο πξνζθπγήο θαηά πξάμεο ή παξάιεηςεο θαηά ηεο νπνίαο πξνβιέπεηαη από ην λόκν ε άζθεζε ελδηθνθαλνύο πξνζθπγήο, δελ ηζρύεη αλ ε αξκόδηα δηνηθεηηθή αξρή παξέιεηςε λα 28

ελεκεξώζεη πιήξσο, θαηά νπνηνλδήπνηε ηξόπν, ηνλ ελδηαθεξόκελν, ηόζν γηα ηελ ππνρξέσζε, όζν θαη γηα ηνπο όξνπο, άζθεζεο ηεο ελδηθνθαλνύο πξνζθπγήο. 4. Αλ παξέιζεη ε πξνζεζκία πνπ ηάζζεη ηπρφλ εηδηθψο ν λφκνο πξνο έθδνζε απφθαζεο γηα ηελ ελδηθνθαλή πξνζθπγή ή, ζε πεξίπησζε πνπ δελ ηάζζεηαη ηέηνηα πξνζεζκία, αλ παξέιζεη άπξαθην ηξίκελν απφ ηελ άζθεζή ηεο, ην έλδηθν βνήζεκα ηεο πξνζθπγήο αζθείηαη θαηά ηεο, ηεθκαηξφκελεο απφ ηε πάξνδν ηεο πξνζεζκίαο, απφξξηςεο ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο. 5. Η πξνζθπγή αζθείηαη παξαδεθηψο θαη πξηλ απφ ηε ζπληέιεζε ηεο παξάιεηςεο ή ηεο ηεθκαηξφκελεο απφξξηςεο ηεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο, εθφζνλ φκσο ε ζπληέιεζε απηή έρεη επέιζεη θαηά ηελ πξψηε ζπδήηεζε ηνπ έλδηθνπ βνεζήκαηνο ηεο πξνζθπγήο. 6. Ρεηή πξάμε ε νπνία εθδφζεθε κεηά ηε ζπληέιεζε ηεο παξάιεηςεο ή ηεο ηεθκαηξφκελεο απφξξηςεο ελδηθνθαλνχο πξνζθπγήο, θαη σο ηελ πξψηε ζπδήηεζε ηνπ έλδηθνπ βνεζήκαηνο ηεο πξνζθπγήο, ινγίδεηαη σο ζπκπξνζβαιιφκελε. Μπνξεί φκσο θαη λα πξνζβιεζεί απηνηειψο». Δπίζεο ζην άξζξν 45 παξ. 2 π.δ. 18/1989 πξνβιέπνληαη ηα εμήο: «2. Η αίηεζε αθπξψζεσο είλαη απαξάδεθηε αλ ζηξέθεηαη θαηά εθηειεζηήο πξάμεο, θαηά ηεο νπνίαο πξνβιέπεηαη απφ ην λφκν ελδηθνθαλήο πξνζθπγή, πνπ αζθείηαη θαηά λφκν κέζα ζε νξηζκέλε πξνζεζκία ελψπηνλ ηνπ νξγάλνπ πνπ έρεη εθδψζεη ηελ πξάμε ή άιινπ νξγάλνπ θαη θαζηζηά δπλαηή ηελ επαλεμέηαζε ηεο ππφζεζεο θαη` νπζίαλ. ηελ πεξίπησζε απηή ε αίηεζε αθπξψζεσο επηηξέπεηαη κφλν θαηά ηεο πξάμεο πνπ εθδίδεηαη επί ηεο πξνζθπγήο. Αλ παξέιζεη ε πξνζεζκία πνπ ηάζζεη ηπρφλ εηδηθψο ν λφκνο γηα ηελ έθδνζε απνθάζεσο επί ηεο αλσηέξσ πξνζθπγήο ή, ζε πεξίπησζε πνπ δελ ηάζζεηαη ηέηνηα πξνζεζκία, αλ παξέιζεη άπξαθην ηξίκελν απφ ηελ ππνβνιή ηεο πξνζθπγήο, ε αίηεζε αθπξψζεσο αζθείηαη θαηά ηεο ηεθκαηξφκελεο, απφ ηελ πάξνδν ηεο πξνζεζκίαο, απνξξίςεσο ηεο πξνζθπγήο. Με ηελ αίηεζε αθπξψζεσο πνπ αζθήζεθε θαηά ηεο ηεθκαηξφκελεο απφξξηςεο ινγίδεηαη φηη ζπκπξνζβάιιεηαη θαη ε απφθαζε επί ηεο πξνζθπγήο πνπ ηπρφλ εθδφζεθε νπνηεδήπνηε έσο ηε ζπδήηεζε. Η 29