Βιοπληροφορική. Ενότητα 21: Υπολογιστικός Προσδιορισμός Δομής (3/3), 1 ΔΩ. Τμήμα: Βιοτεχνολογίας Όνομα καθηγητή: Τ. Θηραίου

Σχετικά έγγραφα
Βιοπληροφορική. Ενότητα 20: Υπολογιστικός Προσδιορισμός Δομής (2/3), 1 ΔΩ. Τμήμα: Βιοτεχνολογίας Όνομα καθηγητή: Τ. Θηραίου

Βιοπληροφορική. Ενότητα 17: Δομή Πρωτεϊνών, 1 ΔΩ. Τμήμα: Βιοτεχνολογίας Όνομα καθηγητή: Τ. Θηραίου

Βιοπληροφορική. Ενότητα 5: Στοίχιση ακολουθιών ανά ζεύγη, 2 ΔΩ. Τμήμα: Βιοτεχνολογίας Όνομα καθηγητή: Τ. Θηραίου

Βιοπληροφορική. Ενότητα 10: Αναζήτηση Ομοιοτήτων σε ΒΔ Ακολουθιών - Blast, (2/2) 1ΔΩ. Τμήμα: Βιοτεχνολογίας Όνομα καθηγητή: Τ.

Βιοπληροφορική. Ενότητα 9: Αναζήτηση Ομοιοτήτων σε ΒΔ Ακολουθιών - Στατιστική Σημαντικότητα, 1 ΔΩ. Τμήμα: Βιοτεχνολογίας Όνομα καθηγητή: Τ.

Βιοπληροφορική. Ενότητα 7: Στοίχιση ακολουθιών ανά ζεύγη Τεχνικές Στοίχισης Ακολουθιών, (1/2) 1ΔΩ. Τμήμα: Βιοτεχνολογίας Όνομα καθηγητή: Τ.

Βιοπληροφορική. Ενότητα 8: Αναζήτηση Ομοιοτήτων σε Βάσεις Δεδομένων Ακολουθιών, 2 ΔΩ. Τμήμα: Βιοτεχνολογίας Όνομα καθηγητή: Τ.

Βιοπληροφορική. Ενότητα 2: Βάσεις Δεδομένων (1/3), 1 ΔΩ. Τμήμα: Βιοτεχνολογίας Όνομα καθηγητή: Τ. Θηραίου

Βιοπληροφορική. Ενότητα 10: Αναζήτηση Ομοιοτήτων σε ΒΔ Ακολουθιών - Blast, (1/2) 1ΔΩ. Τμήμα: Βιοτεχνολογίας Όνομα καθηγητή: Τ.

Βιοπληροφορική. Ενότητα 7: Στοίχιση ακολουθιών ανά ζεύγη Τεχνικές Στοίχισης Ακολουθιών,(2/2) 2 ΔΩ. Τμήμα: Βιοτεχνολογίας Όνομα καθηγητή: Τ.

Βιοπληροφορική. Ενότητα 12: Μέθοδοι Πολλαπλής Στοίχισης, 2 ΔΩ. Τμήμα: Βιοτεχνολογίας Όνομα καθηγητή: Τ. Θηραίου

Βιοπληροφορική. Ενότητα 15: Φυλογενετική Ανάλυση, 1 ΔΩ. Τμήμα: Βιοτεχνολογίας Όνομα καθηγητή: Τ. Θηραίου

ΔΟΜΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ II. Σελίδα 1 ΒΙΟΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ. Τ. Θηραίου

Βιοπληροφορική. Ενότητα 6: Στοίχιση ακολουθιών ανά ζεύγη Σύστημα βαθμολόγησης, 2 ΔΩ. Τμήμα: Βιοτεχνολογίας Όνομα καθηγητή: Τ.

Βιοπληροφορική. Ενότητα 16: Μεθοδολογίες (Ανα-) Κατασκευής, 2 ΔΩ. Τμήμα: Βιοτεχνολογίας Όνομα καθηγητή: Τ. Θηραίου

Βιοπληροφορική. Ενότητα 19: Υπολογιστικός Προσδιορισμός Δομής (1/3), 2 ΔΩ. Τμήμα: Βιοτεχνολογίας Όνομα καθηγητή: Τ. Θηραίου

Βιοπληροφορική. Ενότητα 13: Μοντέλα Πολλαπλής Στοίχισης (1/2), 1.5ΔΩ. Τμήμα: Βιοτεχνολογίας Όνομα καθηγητή: Τ. Θηραίου

Οικονομετρία. Πολλαπλή Παλινδρόμηση. Στατιστικός έλεγχος γραμμικού συνδυασμού συντελεστών. Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης

Οικονομετρία. Εξειδίκευση του υποδείγματος. Μορφή της συνάρτησης: Πολυωνυμική, αντίστροφη και αλληλεπίδραση μεταβλητών

Οικονομετρία. Συστήματα συναληθευουσών εξισώσεων Το πρόβλημα της ταυτοποίησης. Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης. Διδάσκων: Λαζαρίδης Παναγιώτης

Βιοπληροφορική. Ενότητα 14: Μοντέλα Πολλαπλής Στοίχισης (2/2), 1.5ΔΩ. Τμήμα: Βιοτεχνολογίας Όνομα καθηγητή: Τ. Θηραίου

Εκκλησιαστικό Δίκαιο. Ενότητα 10η: Ιερά Σύνοδος της Ιεραρχίας και Διαρκής Ιερά Σύνοδος Κυριάκος Κυριαζόπουλος Τμήμα Νομικής Α.Π.Θ.

Βιοπληροφορική. Ενότητα 8: Αναζήτηση Ομοιοτήτων σε Βάσεις Δεδομένων Ακολουθιών, 2 ΔΩ. Τμήμα: Βιοτεχνολογίας Όνομα καθηγητή: Τ.

Ιστορία της μετάφρασης

Μικροοικονομική Ανάλυση Ι

Θεσμοί Ευρωπαϊκών Λαών Ι 19 ος -20 ος αιώνας

Θεσμοί Ευρωπαϊκών Λαών Ι 19 ος -20 ος αιώνας

Εισαγωγή στους Αλγορίθμους

Βιοπληροφορική. Ενότητα 6: Στοίχιση ακολουθιών ανά ζεύγη Σύστημα βαθμολόγησης, 2 ΔΩ. Τμήμα: Βιοτεχνολογίας Όνομα καθηγητή: Τ.

Γενικά Μαθηματικά Ι. Ενότητα 12: Κριτήρια Σύγκλισης Σειρών. Λουκάς Βλάχος Τμήμα Φυσικής ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Εκκλησιαστικό Δίκαιο

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας. Βιοστατιστική (Ε) Ενότητα 2: Περιγραφική στατιστική

Μέθοδοι Γεωργοοικονομικής & Κοινωνιολογικής Έρευνας

Εισαγωγή στους Αλγορίθμους

Μέθοδοι Γεωργοοικονομικής & Κοινωνιολογικής Έρευνας

Οικονομετρία. Απλή Παλινδρόμηση. Πληθυσμός και δείγμα. H μέθοδος Ελαχίστων Τετραγώνων. Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης

Γενικά Μαθηματικά Ι. Ενότητα 15: Ολοκληρώματα Με Ρητές Και Τριγωνομετρικές Συναρτήσεις Λουκάς Βλάχος Τμήμα Φυσικής

Εκκλησιαστικό Δίκαιο

Γεωργική Εκπαίδευση. Θεματική ενότητα 2 2/2. Όνομα καθηγητή: Αλέξανδρος Κουτσούρης Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης

ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΕΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Ι

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας. Βιοστατιστική (Ε) Ενότητα 3: Έλεγχοι στατιστικών υποθέσεων

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας. Βιοστατιστική (Ε) Ενότητα 1: Καταχώρηση δεδομένων

Λογιστική Κόστους Ενότητα 12: Λογισμός Κόστους (2)

Μικροοικονομική Ανάλυση Ι

Οικονομετρία. Πολλαπλή Παλινδρόμηση. Στατιστικός έλεγχος σημαντικότητας δύο ή περισσοτέρων συντελεστών ταυτόχρονα

Διοικητική Λογιστική

Μέθοδοι Γεωργοοικονομικής & Κοινωνιολογικής Έρευνας

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΙIΙ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΙIΙ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΙIΙ

Οικονομετρία. Συστήματα συναληθευουσών εξισώσεων Συνθήκες ταυτοποίησης. Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης. Διδάσκων: Λαζαρίδης Παναγιώτης

Βιοπληροφορική. Ενότητα 11: Πολλαπλή Στοίχιση Ακολουθιών, 1ΔΩ. Τμήμα: Βιοτεχνολογίας Όνομα καθηγητή: Τ. Θηραίου

Θερμοδυναμική. Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα. Πίνακες Νερού σε κατάσταση Κορεσμού. Γεώργιος Κ. Χατζηκωνσταντής Επίκουρος Καθηγητής

Οικονομετρία. Αυτοσυσχέτιση Μέθοδοι εκτίμησης. Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης. Διδάσκων: Λαζαρίδης Παναγιώτης

Εισαγωγή στην Διοίκηση Επιχειρήσεων

Μέθοδοι Γεωργοοικονομικής & Κοινωνιολογικής Έρευνας

Μικροοικονομική Ανάλυση Ι

Προγραμματισμός και Εφαρμογές Υπολογιστών

Οικονομετρία. Ετεροσκεδαστικότητα Μέθοδοι εκτίμησης. Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης. Διδάσκων: Λαζαρίδης Παναγιώτης

Οικονομετρία. Εξειδίκευση του υποδείγματος. Μορφή της συνάρτησης: Γραμμική, διπλή λογαριθμική, ημιλογαριθμική. Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης

Μέθοδοι Γεωργοοικονομικής & Κοινωνιολογικής Έρευνας

Οικονομετρία. Συστήματα συναληθευουσών εξισώσεων Μέθοδοι εκτίμησης. Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης. Διδάσκων: Λαζαρίδης Παναγιώτης

Μέθοδοι Γεωργοοικονομικής & Κοινωνιολογικής Έρευνας

Οικονομετρία. Απλή Παλινδρόμηση Βασικές έννοιες και τυχαίο σφάλμα. Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης. Διδάσκων: Λαζαρίδης Παναγιώτης

Οικονομετρία. Απλή Παλινδρόμηση. Έλεγχοι υποθέσεων και διαστήματα εμπιστοσύνης των συντελεστών. Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης

Οικονομετρία. Συστήματα συναληθευουσών εξισώσεων Ανηγμένη μορφή και βασικές υποθέσεις. Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης

Μικροοικονομική Ανάλυση Ι

Μέθοδοι Γεωργοοικονομικής & Κοινωνιολογικής Έρευνας

Ιστορία της μετάφρασης

Μέθοδοι Γεωργοοικονομικής & Κοινωνιολογικής Έρευνας

Μικροοικονομική Ανάλυση Ι

Μικροοικονομική Ανάλυση Ι

Μικροοικονομική Ανάλυση Ι

Μέθοδοι Γεωργοοικονομικής & Κοινωνιολογικής Έρευνας

Διεθνείς Οικονομικές Σχέσεις και Ανάπτυξη

Αξιολόγηση μεταφράσεων ιταλικής ελληνικής γλώσσας

ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΟΡΓΑΝΗ ΧΗΜΕΙΑ

Χώρος και Διαδικασίες Αγωγής

Λογιστική Κόστους Ενότητα 8: Κοστολογική διάρθρωση Κύρια / Βοηθητικά Κέντρα Κόστους.

Εισαγωγή στους Αλγορίθμους

Διοίκηση Εξωτερικής Εμπορικής Δραστηριότητας

Θεσμοί Ευρωπαϊκών Λαών Ι 19 ος -20 ος αιώνας

ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΕΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Ι

Μέθοδοι Γεωργοοικονομικής & Κοινωνιολογικής Έρευνας

Στρατηγικό Μάρκετινγκ

Μικροοικονομική Ανάλυση Ι

Γαλακτοκομία. Ενότητα 11: Νοθεία Γάλακτος, 1ΔΩ. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής Του Ανθρώπου

Μικροοικονομική Ανάλυση Ι

Μέθοδοι Γεωργοοικονομικής & Κοινωνιολογικής Έρευνας

Οικονομετρία. Ψευδομεταβλητές Δύο ή περισσότερες ψευδομεταβλητές που επιδρούν στην σταθερά της συνάρτησης. Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης

Εκκλησιαστικό Δίκαιο

Μηχανολογικό Σχέδιο Ι

Οδοποιία IΙ. Ενότητα 14: Υπόδειγμα σύνταξης τευχών θέματος Οδοποιίας. Γεώργιος Μίντσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2

Θεσμοί Ευρωπαϊκών Λαών Ι 19 ος -20 ος αιώνας

Κβαντική Επεξεργασία Πληροφορίας

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2

Εισαγωγή στην Διατροφή

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2

Διδακτική των εικαστικών τεχνών Ενότητα 2

Transcript:

Βιοπληροφορική Ενότητα 21: Υπολογιστικός Προσδιορισμός Δομής (3/3), 1 ΔΩ Τμήμα: Βιοτεχνολογίας Όνομα καθηγητή: Τ. Θηραίου

Μαθησιακοί Στόχοι επισκόπηση των μεθόδων αναγνώρισης διπλώματος και απ αρχής πρόγνωσης πρωτεϊνικών δομών.

Λέξεις Κλειδιά Λέξεις κλειδιά: Αναγνώριση διπλώματος, Απ αρχής πρόγνωση δομής. Key words: Fold recognition, De novo protein structure prediction, Critical Assessment of protein Structure Prediction (CASP).

Aναγνώριση Διπλώματος 1/3

Aναγνώριση Διπλώματος 2/3 Περιορισμένος αριθμός τρόπων αναδίπλωσης (folds) των πειραματικά λυμένων δομών Αναζήτηση του τρόπου αναδίπλωσης μιας ακολουθίας άγνωστης δομής, όταν δεν υπάρχει πρωτεΐνη γνωστής δομής με υψηλή ομοιότητα σε επίπεδο ακολουθίας. Εφαρμογές Αναγνώριση προτύπου για την προτυποποίηση πρωτεϊνών με ομολογία Αναζήτηση στοιχείων για την ανάθεση πρωτεϊνικής λειτουργίας

Aναγνώριση Διπλώματος 3/3 Fold recognition / Threading Προβολή της ακολουθίας μιας πρωτεΐνης άγνωστης δομής σε διαφορετικές πειραματικά λυμένες υποψήφιες δομές. Αξιολόγηση της ικανότητας της ακολουθίας να υιοθετήσει κάθε δίπλωμα βάσει κριτηρίων. Κατάταξη των πιθανών τρόπων αναδίπλωσης. 1D-3D profiles knowledge based (pair) potentials

1D-3D profiles 1/4 Στοίχιση ακολουθίας (1D) δομής (3D) Μετατροπή της γνωστής δομής σε μία ακολουθία από δομικά περιβάλλοντα Στοίχιση της αμινοξικής ακολουθίας άγνωστης δομής με την ακολουθία από δομικά περιβάλλοντα με τη χρήση πίνακα βαθμολόγησης Εκτίμηση της στατιστικής σημαντικότητας της στοίχισης

1D-3D profiles 2/4 Μετατροπή της δομής σε μία ακολουθία από δομικά περιβάλλοντα

1D-3D profiles 3/4 Μετατροπή της δομής σε μία ακολουθία από δομικά περιβάλλοντα Κάθε αμινοξύ προτιμά να βρίσκεται σε διαφορετικό δομικό περιβάλλον Δευτεροταγής δομή Στον πυρήνα ή στην επιφάνεια Ποσοστό πολικών ατόμων

1D-3D profiles 4/4 Στοίχιση της αμινοξικής ακολουθίας άγνωστης δομής με την ακολουθία από δομικά περιβάλλοντα με τη χρήση πίνακα βαθμολόγησης

Knowledge Based (Pair) Potentials 1/2

Knowledge Based (Pair) Potentials 2/2 Η ακολουθία προβάλλεται απευθείας στις γνωστές δομές χρησιμοποιώντας πληροφορίες για την αλληλεπίδραση ζευγών αμινοξέων. π.χ. Χ = παρατήρηση (Ala Val σε απόσταση 20 καταλοίπων στην ακολουθία και 3Å στο χώρο) Y = παρατήρηση (δύο οποιαδήποτε αμινοξέα σε απόσταση 20 καταλοίπων στην ακολουθία και 3Å στο χώρο) Potential: log (X/Y)

Aναγνώριση Διπλώματος Υβριδικές τεχνικές. Σύγκριση των αποτελεσμάτων από διαφορετικά προγράμματα αναγνώρισης διπλώματος. Phyre http://www.sbg.bio.ic.ac.uk/phyre2/html/page.cgi?id=index MUSTER http://zhanglab.ccmb.med.umich.edu/muster/ RaptorX http://raptorx.uchicago.edu/ SPARKS X http://sparks.informatics.iupui.edu/sparks-x/

Ab Initio Prediction 1/4 Πρoσδιορισμός της δομής μιας πρωτεΐνης βάσει της ακολουθίας της και των φυσικοχημικών νόμων, χωρίς τη χρήση πρότυπων δομών. Στην πράξη, όλες οι μέθοδοι στηρίζονται σε εμπειρικά δεδομένα από λυμένες πρωτεΐνες. Πεδία δυνάμεων Εμπειρικές ενέργειες αλληλεπίδρασης Δεδομένα εκπαίδευσης Δομικά στοιχεία (fragment structures)

Ab Initio Prediction 2/4 Προσομοίωση της αναδίπλωσης της πολυπεπτιδικής αλυσίδας Μοριακή Δυναμική με πλήρη αναπαράσταση της πρωτεΐνης και του διαλύτη διαμόρφωση ελάχιστης ενέργειας θεωρητικά ζητήματα υπολογιστική ισχύς / χρόνος αποτελέσματα

Ab Initio Prediction 3/4 Απλοποιημένα μοντέλα κύρια αλυσίδα ή Cα τρισδιάστατο πλέγμα / περιορισμός βαθμών ελευθερίας εμπειρικές ενέργειες αλληλεπίδρασης περιορισμός του χώρου των πιθανών διαμορφώσεων και εν συνεχεία λεπτομερέστερα μοντέλα

Ab Initio Prediction 4/4 ROSETTA http://www.rosettacommons.org/ Οι πιθανές διαμορφώσεις μικρών πεπτιδικών τμημάτων (3-9 κατάλοιπα) αντιπροσωπεύονται στις λυμένες δομές της PDB. Δημιουργία βιβλιοθήκης "δομικών στοιχείων": πιθανών διαμορφώσεων κάθε τμήματος ακολουθίας.

ROSETTA Συνδυασμός δομικών στοιχείων για τη δημιουργία της πρωτεϊνικής δομής. Μέθοδος Monte Carlo Δημιουργία πολλών μοντέλων Ομαδοποίηση των μοντέλων (RMSD) Επιλογή εκείνων που ανήκουν στις πολυπληθέστερες ομάδες

CASP 1/3 Critical Assessment of protein Structure Prediction (CASP)

CASP 2/3 Critical Assessment of protein Structure Prediction (CASP) Εκτίμηση ακρίβειας πρόγνωσης και περιορισμών των μεθόδων υπολογιστικού προσδιορισμού δομών πρωτεϊνών. Ακολουθίες πρωτεϊνών, η πειραματικά προσδιορισμένη δομή των οποίων πρόκειται να δημοσιευθεί μετά το διαγωνισμό. Πρόβλεψη της δομής των πρωτεϊνών από διάφορες ερευνητικές ομάδες. Σύγκριση των μοντέλων με τα πειραματικά δεδομένα και αξιολόγηση της ποιότητάς τους από έμπειρους κριτές με τη βοήθεια προγραμμάτων ανάλυσης δομών.

CASP 3/3 Alexey Murzin (Proteins Volume 45, Issue S5, 2001. Pages:76-85) "In 1996, in CASP2, we presented a semimanual approach to the prediction of protein structure that was aimed at the recognition of probable distant homology, where it existed, between a given target protein and a protein of known structure (Murzin and Bateman, [Proteins 1997; Suppl 1:105-112]). Central to our method was the knowledge of all known structural and probable evolutionary relationships among proteins of known structure classified in the SCOP database (Murzin et al., J Mol Biol 1995;247:536-540). It was demonstrated that a knowledgebased approach could compete successfully with the best computational methods of the time in the correct recognition of the target protein fold.

Βιβλιογραφία David Mount, "Bioinformatics: Sequence and Genome Analysis", Cold Spring Harbor Laboratory Press; 2nd edition (March 12, 2013) Jonathan Pevsner, "Bioinformatics and Functional Genomics", Wiley-Blackwell; 2nd edition (May 4, 2009) Andreas D. Baxevanis, B. F. Francis Ouellette, "Bioinformatics: A Practical Guide to the Analysis of Genes and Proteins", Wiley-Interscience; 3rd edition (October 29, 2004) Jenny Gu, Philip E. Bourne, "Structural Bioinformatics", Wiley-Blackwell; 2nd edition (March 16, 2009)

Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδεια χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Σημείωμα Αναφοράς Copyright Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών 2015. Τμήμα Βιοτεχνολογίας, Θηραίου Τριάς. «Βιοπληροφορική». Έκδοση: 1.0. Αθήνα 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: https://mediasrv.aua.gr/eclass/courses/ocdb100/

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων, π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». Η άδεια αυτή ανήκει στις άδειες που ακολουθούν τις προδιαγραφές του Oρισμού Ανοικτής Γνώσης [2], είναι ανοικτό πολιτιστικό έργο [3] και για το λόγο αυτό αποτελεί ανοικτό περιεχόμενο [4]. [1] http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/ [2] http://opendefinition.org/okd/ellinika/ [3] http://freedomdefined.org/definition/el [4] http://opendefinition.org/buttons/

Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.