Το κοινωνιόγραμμα της σχολικής τάξης και η παιδαγωγική του σημασία

Το κοινωνιόγραμμα της σχολικής τάξης και η παιδαγωγική του σημασία Επιμέλεια:Λουτριώτη Γεωργία Σταματοπούλου Παναγιώτα Ταμπουρά Κατερίνα

Τι είναι κοινωνιομετρία Η κοινωνιομετρία είναι ο κλάδος της επιστήμης της κοινωνικής ψυχολογίας, ο οποίος επιχειρεί να διερευνήσει τη δομή των κοινωνικών σχέσεων ανάμεσα στα μέλη μιας ομάδας Χρησιμοποιεί μία σειρά από τεχνικές αποβλέποντας στη μέτρηση της έντασης και έκτασης των συναισθηματικών ρευμάτων, με την έννοια της έλξης ή της απώθησης Πιο συνηθισμένη τεχνική: το κοινωνιομετρικό τεστ

Τι είναι το κοινωνιομετρικό τεστ Πρόκειται για ένα ερωτηματολόγιο απλό στο οποίο διατυπώνεται η ονομαζόμενη «κοινωνιομετρική ερώτηση», που έχει συνήθως δύο σκέλη, όπως για παράδειγμα «με ποιον θα θέλατε να κάθεστε στο θρανίο και με ποιον δε θα θέλατε» Το τεστ αυτό βοηθά στη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο οργανώνεται η ομάδα

Τι είναι το κοινωνιομετρικό τεστ Οι απαντήσεις στην κοινωνιομετρική ερώτηση αποτελούν κατά κάποιο τρόπο επιλογή ή απόρριψη κάποιου ατόμου Καθορίζεται κριτήριο επιλογής

«κοινωνιόγραμμα»: ασχολείται με τη μέτρηση των κοινωνικών σχέσεων που αναπτύσσονται ανάμεσα στα μέλη μιας ομάδας καταμετρώντας τις συμπάθειες και τις αντιπάθειες Το κοινωνιόγραμμα και η σημασία του στην εκπαιδευτική πράξη Είναι σημαντική η συμβολή της διερεύνησης των διαπροσωπικών σχέσεων που αναπτύσσονται μεταξύ των μαθητών, δεδομένου ότι μπορούν να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό τόσο την ψυχολογία των μαθητών όσο και την επίδοσή τους μέσα στη σχολική τάξη

Το κοινωνιόγραμμα και η σημασία του στην εκπαιδευτική πράξη Σημαντικό για την σχολική τάξη δεδομένου ότι δεν είναι απλώς μία συνάθροιση μεμονωμένων ατόμων αλλά μία δυναμική κοινωνική ομάδα αλλά και για την σχολική πράξη από τη στιγμή που η αγωγή συντελείται και μέσα από ένα πλέγμα πολύπλοκων αλληλεπιδράσεων μεταξύ των ατόμων και των υποομάδων Η σύνθεση και η ποιότητα των σχέσεων που αναπτύσσονται ανάμεσα στα μέλη της τάξης έχουν μεγάλη σημασία και επηρεάζουν καθοριστικά το φαινόμενο της αγωγής

κάνοντας ένα κοινωνιομετρικό τέστ και το αντίστοιχο κοινωνιόγραμμα Το κοινωνιόγραμμα και η σημασία του στην εκπαιδευτική πράξη Ησύνθεσή των μελών της τάξης μπορεί να παραμείνει για πολλά χρόνια σταθερή Η επίτευξη της μάθησης συντελείται με μεγαλύτερη επιτυχία μέσα σε κλίμα ομαλών διαπροσωπικών σχέσεων και ευνοϊκών επιδράσεων του περιβάλλοντος Πρέπει να αξιοποιείται η δυναμική της ομάδας της σχολικής τάξης

Το κοινωνιόγραμμα και η σημασία του στην εκπαιδευτική πράξη Οεκπαιδευτικός με το κοινωνιομετρικό τεστ: αναλύει το ανεπίσημο πρόσωπο της ομάδας που βασίζεται στις αυθόρμητες και μη τυπικές σχέσεις (περισσότερο δραστικές) παύει να θεωρεί την τάξη ως μία συσσώρευση ατόμων και συνειδητοποιεί την δυναμική της του παρέχεται η δυνατότητα να ικανοποιήσει κάποιες ανάγκες των μαθητών του

Ιστορική ανασκόπηση Εμπνευστής και θεμελιωτής της Κοινωνιομετρίας είναι ο ουγγρικής καταγωγής ψυχίατρος και ψυχοκοινωνικός J.L.Moreno άρχισε τις εργασίες του κατά τη διάρκεια του Α Παγκοσμίου Πολέμου σε ένα στρατόπεδο προσφύγων στο Mitendorf κοντά στη Βιέννη μετανάστευσε στην Αμερική, όπου και συνέχισε τις προσπάθειές του διέκρινε την Κοινωνιομετρία σε περιγραφική και δυναμική

Έρευνα Στόχος: διερεύνηση των διαπροσωπικών σχέσεων μιας τάξης Καταλληλότερη επιλογή: Δ τάξη (6ου Δημοτικού Βόλου) Το κοινωνιόγραμμα χρήσιμο εργαλείο για τα επόμενα δύο χρόνια

Έρευνα Αρχικά, διερευνήθηκε το κοινωνικο-πολιτιστικό προφίλ των μαθητών της τάξης καταγράφοντας τα στοιχεία του κάθε μαθητή σε ένα μικρό δελτίο

Έρευνα Στη συνέχεια, ακολούθησε η εφαρμογή του κοινωνιομετρικού τεστ η οποία διέρχεται από τις εξής φάσεις: 1. Συλλογή δεδομένων 2. Σχηματισμός του κοινωνιομετρικού πίνακα 3. Κατάρτιση του κοινωνιογράμματος

Συλλογή δεδομένων Απαραίτητη προϋπόθεση: η διασφάλιση της μυστικότητας των προτιμήσεων και των απορρίψεων των παιδιών

Αγόρια 14 Κορίτσια 8 Σύνολο μαθητών 22 Ποσοστό μαθητών ανά φύλο 36% Αγόρια Κορίτσια 64% 2,82 μ.ο. προτίμησης 2,27 μ.ο. απόρριψης Συνοχή = Ν/ν(ν-1)/2 0,0129

Κοινωνιομετρικός Πίνακας: 4ης Τάξης 6ου Δημοτικού Σχολείου Βόλου 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Έδωσε Συνολικά+ Έδωσε Συνολικά - Συνολικά + - 1 + + + - - - 3 3 6 2 + + - + - - 3 3 6 3 + - + - + - 3 3 6 4 - + + - + - 3 3 6 5 + + + - - 3 2 5 6 + - + + - - 3 3 6 7 + - + + - - 3 3 6 8 - + + + - 3 2 5 9 - + + + 3 1 4 10 0 0 0 11 - + + - + - 3 3 6 12 + + + - 3 1 4 13 - + + - + - 3 3 6 14 + + - 2 1 3 15 - + + - + - 3 3 6 16 - + + - + - 3 3 6 17 + - + - + 3 2 5 18 + + - + - 3 2 5 19 + - - + + - 3 3 6 20 - + - + + 3 2 5 21 + + + - 3 1 4 22 + + - - - + 3 3 6 Θετικά + 3 7 2 3 6 6 2 3 4 1 1 1 3 1 3 0 4 4 3 1 4 0 62 Αρνητικά - 2 2 4 1 0 0 1 2 1 0 1 0 4 4 0 7 1 0 5 2 0 13 50 Συνολικά + - 5 9 6 4 6 6 3 5 5 1 2 1 7 5 3 7 5 4 8 3 4 13 112

Αριθμός Μαθητή Όνομα Μαθητή Επίδοση 1 Βασίλης Άριστη 2 Σπύρος Άριστη 3 Οδυσσέας Πολύ Καλή 4 Νίκος Πολύ Καλή 5 Δημήτρης Κ. Άριστη 6 Δημήτρης Κοντ. Άριστη 7 Ευάγγελος Καρ. Άριστη 8 Ευάγγελος Κοτ. Άριστη 9 Γιώργος Κ. Άριστη 10 Ευάγγελος Μ. Άριστη 11 Γιώργος Τα. Άριστη 12 Γιώργος Σ. Άριστη 13 Χαράλαμπος Άριστη 14 Άντυ Καλή 15 Ελβίρα Πολύ Καλή 16 Ευφροσύνη Πολύ Καλή 17 Παρασκευή Άριστη 18 Ελευθερία Καλή 19 Κωνσταντίνα Άριστη 20 Άντζελα Άριστη 21 Αφροδίτη Άριστη 22 Χριστίνα Καλή

Το κοινωνικό-μορφωτικό προφίλ των γονέων των παιδιών της τάξης Το μορφωτικό επίπεδο του πατέρα των παιδιών της τάξης fateducation 12 10 8 Frequency 6 50,0% 4 36,36% 2 13,64% 0 Anotati Stixiodis Uknown fateducation

Το μορφωτικό επίπεδο της μητέρας των παιδιών της τάξης motheducation 14 12 10 Frequency 8 6 59,09% 4 2 22,73% 13,64% 0 4,55% Anotati Anoteri Stixiodis Uknown motheducation

Ησύνθεση των μαθητών της τάξης ανάλογα με την εθνικότητα Graph: Ποσοστά μαθητών σε σχέση με την εθνικότητά τους nationality Greek Albanian 13,64% Albanian 86,36% Greek

Ηγενική εικόνα επίδοσης των μαθητών της τάξης Η επίδοση των μαθητών της τάξης 15 12 Frequency 9 6 68,18% 3 18,18% 13,64% 0 Aristi Poli Kali Kali studperformance

Ηεπίδοση των μαθητών της τάξης ανάλογα με το φύλο Η επίδοση των μαθητών της τάξης ανάλογα με το φύλο 12 10 studperformance Aristi Poli Kali Kali 8 Count 6 50,0% 4 2 18,18% 0 9,09% 9,09% 4,55% male female gender 9,09%

Ηεπίδοση των μαθητών της τάξης ανάλογα με την εθνικότητα Bar Chart 14 12 studperformance Aristi Poli Kali Kali 10 Count 8 6 63,64% 4 2 18,18% 0 Greek 4,55% 4,55% nationality Albanian 9,09%

Ηεπίδοση των μαθητών σε σχέση με τη μόρφωση του πατέρα Bar Chart 10 studperformance Aristi Poli Kali Kali 8 Count 6 45,45% 4 2 0 4,55% 4,55% 9,09% 18,18% 13,64% Anotati Stixiodis Uknown fateducation 4,55%

Ηεπίδοση των μαθητών σε σχέση με τη μόρφωση της μητέρας Η επίδοση των μαθητών σε σχέση με τη μόρφωση της μητέρας Bar Chart 10 studperformance Aristi Poli Kali Kali 8 Count 6 4 40,91% 2 0 18,18% 4,55% 4,55% 4,55% 9,09% 13,64% Anotati Anoteri Stixiodis Uknown motheducation 4,55%

Ηεπίδοση των μαθητών σε σχέση με το επάγγελμα του πατέρα Η επίδοση των μαθητών σε σχέση με το επάγγελμα του πατέρα 3,0 2,5 studperformance Aristi Poli Kali Kali 2,0 1,5 13,64% Count 1,0 9,09% 9,09% 9,09% 0,5 4,55% 4,55% 4,55% 4,55% 4,55% 4,55% 0,0 Ergatis Ekpaideutikos Den Yparxei Biologos Komotis Kathigitis Id.Ypallilos Hlektrotexnitis Gunailkologos Fusikotherapeutis Pilotos Nautikos Mixanikos Ximikos Skinothetis foccup

Ηεπίδοση των μαθητών σε σχέση με το επάγγελμα της μητέρας Η επίδοση των μαθητών σε σχέση με το επάγγελμα της μητέρας 5 4 studperformance Aristi Poli Kali Kali 3 22,73% Count 2 1 9,09% 9,09% 9,09% 4,55% 4,55% 4,55% 4,55% 4,55% 4,55% 0 Daskala Aisthitikos Ergatria Idiok.Katastimatos Dimot. Ypallilos Id. Ypallilos Geoponos Oikiaka Kuttarologos Komotria Unknown Ximikos Mixanikos mothocc

Προτάσεις για υλοποίηση από τον εκπαιδευτικό να αλλάξει τον τρόπο που κάθονται τα παιδιά μέσα στην τάξη Θέμα συζήτησης για διακρίσεις και προκαταλήψεις στην τάξη Επανάληψη του τεστ Παρουσίαση και συζήτηση στην τάξη κοινωνιογράμματος μιας άλλης τάξης Παράλληλη χρησιμοποίηση του τεστ ψυχολογικού κλίματος

Προτάσεις για υλοποίηση από τον εκπαιδευτικό Λάβει υπόψη τα όρια των δυνατοτήτων τους για επίδοση ενθάρρυνση σε επιτυχίες, με ιδιαίτερες συζητήσεις δίνοντάς τους ευκαιρίες για νέες προσπάθειες (περισσότερα κείμενα ή ασκήσεις). Διακρίνει ειδικές ικανότητες και δημιουργεί συνθήκες στις οποίες αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν, π.χ. ανάθεση θεατρικού ρόλου Δείχνει εμπιστοσύνη σε απομονωμένα παιδιά, αναθέτοντάς τους καθήκοντα ή αποστολές που χρειάζονται υπευθυνότητα και παρέχουν κύρος