Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσεως (Income Statement) την κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσεως, συγκεντρώνονται οι λογαριασμοί εσόδων και εξόδων από την διαφορά των οποίων προκύπτουν τα αποτελέσματα εκμεταλλεύσεως και χρήσεως. Οι λογαριασμοί αυτοί καλούνται και αποτελεσματικοί λογαριασμοί. Η έννοια του εσόδου αναφέρεται σε κάθε αύξηση του Ιδίου κεφαλαίου 1 μιας λογιστικής μονάδας ως αποτέλεσμα της δραστηριότητας της. Ως έξοδο ορίζεται κάθε μείωση του Ιδίου Κεφαλαίου μιας λογιστικής μονάδας ως αποτέλεσμα της δραστηριότητας της. Σα έσοδα και τα έξοδα διακρίνονται σε λειτουργικά και μη λειτουργικά. Ως λειτουργικά ορίζονται τα έσοδα και τα έξοδα που προέρχονται από τις κύριες δραστηριότητες της λογιστικής μονάδας ή από δευτερεύουσες δραστηριότητες οι οποίες συνδέονται με το αντικείμενο εργασιών της επιχείρησης. Ως μη λειτουργικά ορίζονται τα έσοδα και τα έξοδα, που προέρχονται από δραστηριότητες οι οποίες δεν συνδέονται με το κύριο αντικείμενο της οικονομικής μονάδας. Επισημαίνεται ότι η διάκριση των εσόδων και των εξόδων σε λειτουργικά και μη λειτουργικά είναι σημαντική ως προς την αντικειμενικότητα των διαδικασιών κοστολόγησης και τιμολόγησης των προϊόντων και των υπηρεσιών. Έκτακτα Κέρδη Πρόκειται για την αύξηση των Ιδίων Κεφαλαίων η οποία προκύπτει από δραστηριότητες που δεν συνδέονται με αυτές της οικονομικής μονάδας. Ενδεικτικά παραδείγματα εκτάκτων κερδών αποτελούν: Κέρδη από κλήρωση ομολογιών Κέρδη από παραγραφή υποχρεώσεων Κέρδη από ρευστοποίηση παγίων περιουσιακών στοιχείων. 1 Σα ίδια κεφάλαια ονομάηονται και κακαρι κζςθ. Βλζπε Ναουμ, Χ (1994). «Ειςαγωγι ςτθν Χρθματοοικονομικι Λογιςτικι». ελ 30. 20
Έκτακτες Ζημιές Πρόκειται για την μείωση των Ιδίων Κεφαλαίων η οποία προκύπτει από δραστηριότητες που δεν συνδέονται με αυτές της οικονομικής μονάδας. Ενδεικτικά παραδείγματα εκτάκτων ζημιών αποτελούν: Η καταστροφή περιουσιακών στοιχείων της λογιστικής μονάδας Ζημιές από κλοπή εμπορευμάτων Καταβολή στο προσωπικό αποζημιώσεως λόγω ατυχημάτων. Ενδεικτικοί Λογαριασμοί Εσόδων και Εξόδων ΛΟΓΑΡΙΑΜΟΙ ΕΟΔΩΝ Έσοδα από πώληση εμπορευμάτων και υπηρεσιών Σόκοι πιστωτικοί Κέρδη από ρευστοποίηση χρεογράφων Πρόσοδοι Ενοικίων Έσοδα από υμμετοχές Έσοδα από χρεόγραφα Κέρδη από ρευστοποίηση περιουσιακών στοιχείων ΛΟΓΑΡΙΑΜΟΙ ΕΞΟΔΩΝ Αμοιβές Προσωπικού Εργοδοτικές Εισφορές Ασφάλιστρα Σόκοι χρεωστικοί Αμοιβές προς τρίτους Ενοίκια (έξοδο) Αναλώσεις πρώτων υλών Αναλώσεις διαφημιστικού υλικού Αποσβέσεις Ζημιές από ρευστοποίηση χρεογράφων Προμήθειες Σραπεζών Έξοδα προεξόφλησης Ζημιές από συναλλαγματικές διαφορές Ζημιές από καταστροφή περιουσιακών στοιχείων Ζημιές από απώλεια ή κλοπή περιουσιακών στοιχείων Έξοδα προβολής και Διαφήμισης Γενικά Έξοδα 21
Μορφές Κατάρτισης της Κατάστασης Αποτελεσμάτων Χρήσης Οι τρόποι παρουσίασης της κατάστασης αποτελεσμάτων χρήσης, συνδέονται με την διάταξη των λογιστικών μεγεθών που προσδιορίζουν το αποτέλεσμα, και με την ομαδοποίηση αυτών σύμφωνα με τις παραπάνω διακρίσεις (Λειτουργικά μη Λειτουργικά έσοδα και έξοδα). 1 η.κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης Οριζόντιας διάταξης την περίπτωση όπου δεν προχωρήσουμε σε διαχωρισμό των εξόδων και εσόδων σε λειτουργικά και μη λειτουργικά, τότε η κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης είναι μιας βαθμίδας και δεδομένου ότι η παράθεση αυτών γίνεται σε οριζόντια διάταξη έχει ως ακολούθως: Κατάςταςθ Αποτελεςμάτων Χριςεωσ οριηόντιασ παράκεςθσ μιασ βακμίδασ τθσ Εμπορικισ Επιχείρθςθσ Φ 01/01/2010-31/12/2010 (-) Λειτουργικά Ζξοδα (-) Μθ Λειτουργικά Ζςοδα (-) Ζκτακτεσ Ηθμιζσ (+)Λειτουργικά Ζςοδα (+)Μθ Λειτουργικά Ζςοδα (+) Ζκτακτα Κζρδθ Ενοίκια 5.000 Κζρδθ από Πώλθςθ Εμπορευμάτων 20.000 Αμοιβζσ Προςωπικοφ 10.000 Διάφορα Λειτουργικά Ζςοδα 20.000 Εργοδοτικζσ Ειςφορζσ 5.000 Ζςοδα από Σόκουσ (Σόκοι πιςτωτικοί) 5.000 Γενικά Ζξοδα 5.000 Ζςοδα από Ενοίκια 5.000 Ζξοδα από Σόκουσ (Σόκοι χρεωςτικοί) 2.000 Κζρδθ από ρευςτοποίθςθ ακινιτου 12.000 Ηθμιά από κατ. Μθχανιματοσ 4.000 62.000 Αμοιβζσ Σρίτων 5.000 36.000 Κζρδθ Χριςθσ 26.000 ε περίπτωση όπου προχωρούμε σε ομαδοποίηση των προσδιοριστικών του αποτελέσματος παραγόντων σε λειτουργικά μη λειτουργικά και έκτακτα η κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσεως οριζόντιας διάταξης αλλά πολλαπλών βαθμίδων έχει ως ακολούθως: 22
Κατάςταςθ Αποτελεςμάτων Χριςεωσ οριηόντιασ παράκεςθσ πολλαπλών βακμίδων Σθσ Εμπορικισ Επιχείρθςθσ Φ 01/01/2010 31/12/2010 (-) Λειτουργικά Έξοδα (+) Λειτουργικά Έςοδα Ενοίκια 5.000 Κζρδθ από Πώλθςθ Εμπορευμάτων 20.000 Αμοιβζσ Προςωπικοφ 10.000 Διάφορα Λειτουργικά Ζςοδα 20.000 Εργοδοτικζσ Ειςφορζσ 5.000 Ζςοδα από Σόκουσ (Σόκοι πιςτωτικοί) 5.000 Γενικά Ζξοδα 5.000 Αμοιβζσ Σρίτων 5.000 Ζξοδα από Σόκουσ (Σόκοι χρεωςτικοί) 2.000 Αποτζλεςμα Εκμετάλλευςθσ(Κζρδθ εκμετάλλευςθσ) 13.000 (-) Μθ Λειτουργικά ζξοδα - Έκτακτεσ Ζθμιζσ (+) Μθ Λειτουργικά ζςοδα ( +) Έκτακτα Κζρδθ Ηθμιά από κατ. Μθχανιματοσ 4.000 Ζςοδα από Ενοίκια 5.000 Κζρδθ από ρευςτοποίθςθ ακινιτου 12.000 Αποτζλεςμα Χριςθσ(Κζρδθ Χριςθσ) 26.000 2 η.κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης Κάθετης διάταξης την περίπτωση όπου δεν προχωρήσουμε σε διαχωρισμό των εξόδων και εσόδων σε λειτουργικά και μη λειτουργικά, τότε η κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης είναι μιας βαθμίδας και δεδομένου ότι η παράθεση αυτών γίνεται σε κάθετη διάταξη έχει ως ακολούθως: Κατάςταςθ Αποτελεςμάτων Χριςεωσ κάκετθσ παράκεςθσ μιασ βακμίδασ τθσ Εμπορικισ Επιχείρθςθσ Φ από 01/01/2010-31/12/2010 (+)Κζρδθ από Πώλθςθ Εμπορευμάτων 20.000 (+)Διάφορα Λειτουργικά Ζςοδα 20.000 (+)Ζςοδα από Σόκουσ (Σόκοι πιςτωτικοί) 5.000 (+)Ζςοδα από Ενοίκια 5.000 (+)Κζρδθ από ρευςτοποίθςθ ακινιτου 12.000 (-)Ενοίκια 5.000 (-)Αμοιβζσ Προςωπικοφ 10.000 (-)Εργοδοτικζσ Ειςφορζσ 5.000 (-)Γενικά Ζξοδα 5.000 (-)Αμοιβζσ Σρίτων 5.000 (-)Ζξοδα από Σόκουσ (Σόκοι χρεωςτικοί) 2.000 (-)Ηθμιά από καταςτροφι Μθχανιματοσ 4.000 Αποτζλεςμα Χριςθσ 26.000 23
ε περίπτωση όπου η ομαδοποίηση των προσδιοριστικών του αποτελέσματος παραγόντων διακρίνεται σε λειτουργικά μη λειτουργικά και έκτακτα έσοδα έξοδα, η κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσεως κάθετης διάταξης αλλά πολλαπλών βαθμίδων έχει ως ακολούθως: Κατάςταςθ Αποτελεςμάτων Χριςεωσ κάκετθσ παράκεςθσ πολλαπλών βακμίδων τθσ Εμπορικισ Επιχείρθςθσ Φ από 01/01/2010-31/12/2010 (+)Κζρδθ από Πώλθςθ Εμπορευμάτων 20.000 (+)Διάφορα Λειτουργικά Ζςοδα 20.000 (+)Ζςοδα από Σόκουσ (Σόκοι πιςτωτικοί) 5.000 (-)Ενοίκια 5.000 (-)Αμοιβζσ Προςωπικοφ 10.000 (-)Εργοδοτικζσ Ειςφορζσ 5.000 (-)Γενικά Ζξοδα 5.000 (-)Αμοιβζσ Σρίτων 5.000 (-)Ζξοδα από Σόκουσ (Σόκοι χρεωςτικοί) 2.000 Αποτζλεςμα Εκμετάλλευςθσ 13.000 (+)Ζςοδα από Ενοίκια 5.000 (+)Κζρδθ από ρευςτοποίθςθ ακινιτου 12.000 (-) Ηθμιά από κατ. Μθχανιματοσ 4.000 Αποτζλεςμα Χριςθσ 26.000 24
Η Έννοια του λογαριασμού Πρόκειται για το λογιστικό μέσο παρακολούθησης των μεταβολών των διαφόρων στοιχείων που απεικονίζουν οι λογιστικές καταστάσεις, ως αποτέλεσμα της δραστηριότητας που αναπτύσσει η λογιστική μονάδα κατά τη διάρκεια μιας λογιστικής χρήσης. Ο λογαριασμός αποτελείται από τα ακόλουθα στοιχεία: 1. Μια στήλη χρεώσεων 2. Μια στήλη πιστώσεων 3. Σο όνομα του στοιχείου που απεικονίζει. ΧΡΕΩΗ Τίτλος στοιχείου ΠΙΣΩΗ Η καταγραφή των μεταβολών ενός στοιχείου των λογιστικών καταστάσεων, ακολουθεί ένα βασικό κανόνα χρεωπίστωσης εναρμονισμένο στη λειτουργία της βασικής λογιστικής ισότητας: Ειδικότερα Οι λογαριασμοί του Ενεργητικού, ανοίγουν με χρέωση, αυξάνουν με χρέωση, μειώνονται με πίστωση και κλείνουν με πίστωση. Οι λογαριασμοί Ενεργητικού εάν δεν κλείσουν παρουσιάζουν πάντα χρεωστικό υπόλοιπο. 25
Οι λογαριασμοί του Παθητικού ανοίγουν με πίστωση, αυξάνουν με πίστωση, μειώνονται με χρέωση και κλείνουν με χρέωση. Οι λογαριασμοί του Παθητικού εάν δεν κλείσουν παρουσιάζουν πάντα πιστωτικό υπόλοιπο. Οι λογαριασμοί των εξόδων ανοίγουν με χρέωση αυξάνουν με χρέωση, μειώνονται και κλείνουν με πίστωση. Οι λογαριασμοί των εσόδων ανοίγουν με πίστωση αυξάνουν με πίστωση, μειώνονται με χρέωση και κλείνουν με χρέωση. Από τα παραπάνω διαπιστώνεται ότι οι λογαριασμοί του ενεργητικού, και οι λογαριασμοί εξόδων ακολουθούν κοινό κανόνα χρεωπίστωσης. Επίσης και οι λογαριασμοί παθητικού με τους λογαριασμούς εσόδων ακολουθούν και αυτοί κοινό κανόνα χρεωπίστωσης. Οι λογαριασμοί οι οποίοι εκφράζουν τα μέσα δράσης της λογιστικής μονάδας και τις υποχρεώσεις αυτών καθώς και οι λογαριασμοί εσόδων και εξόδων που προκύπτουν από τις συναλλαγές αποτελούν το Γενικό Καθολικό. Πρόκειται για το Λογιστικό Βιβλίο το οποίο περιέχει όλους τους λογαριασμούς από τους οποίους εξάγεται το Ισοζύγιο και ο Ισολογισμός. Σο Γενικό καθολικό αποτελεί μέρος του λογιστικού κυκλώματος. Σο δεύτερο βασικό λογιστικό βιβλίο είναι το ημερολόγιο, όπου γίνεται η καταγραφή των συναλλαγών, που δομούν την δραστηριότητα της λογιστικής μονάδας. Η καταγραφή πραγματοποιείται με απόλυτη χρονολογική σειρά και εν συνεχεία γίνεται ενημέρωση του Γενικού Καθολικού, από το οποίο θα προκύψουν οι διάφορες λογιστικές καταστάσεις. το ημερολόγιο καταγράφεται η ημερομηνία της συναλλαγής, ο αριθμός εγγραφής της σε αυτό και αιτιολογία η οποία αποτελεί μια περίληψη της συναλλαγής. Τπάρχουν δύο στήλες της χρέωσης και της πίστωσης όπου γίνεται η αντίστοιχη καταχώρηση, ώστε να εξασφαλίζεται η βασική προϋπόθεση για την ισχύ της λογιστικής ισότητας ΕΙΡΟΗ = ΕΚΡΟΗ. Η βασική ιδιότητα του ημερολογίου είναι ότι αποτελεί μια «δεξαμενή πληροφοριών» καθώς επιτρέπει την αναδρομή σε παρελθόντα 26
γεγονότα αντλώντας χρήσιμες πληροφορίες για την δράση της λογιστικής μονάδας σε μια συγκεκριμένη περίοδο. Σο ακόλουθο σχήμα αποτελεί ένα τυπικό δείγμα της απεικόνισης μιας συναλλαγής σε μια σελίδα Ημερολογίου που τηρείται με χειρόγραφο τρόπο. Χρονολογία Λογαριαςμοί - Αιτιολογία ΓΚ 2 ΧΡΕΩΗ ΠΙΣΩΗ Από Μεταφορά χχχχχ χχχχχ χχ Σαμείο 2 400 Γραμμάτια Ειςπρακτζα 13 400 ε Μεταφορά Xi Πi ε ότι αφορά τον έλεγχο της ίσης χρεωπίστωσης στο ημερολόγιο και το Γενικό Καθολικό, υπάρχει μια δυσκολία στην περίπτωση του Γενικού Καθολικού. Για το λόγο αυτό συντάσσεται ένας ειδικός πίνακας που καλείται ισοζύγιο. Σο ισοζύγιο ελέγχει την ορθότητα της μεταφοράς των ημερολογιακών εγγραφών στους λογαριασμούς του γενικού καθολικού. Σα ισοζύγια με βάση το περιεχόμενο τους διακρίνονται σε : α). Ισοζύγιο ποσών. Εκτός της στήλης των λογαριασμών περιλαμβάνει μόνο τις στήλες της χρέωσης και της πίστωσης. β). Ισοζύγιο υπολοίπων. Εκτός της στήλης των λογαριασμών περιλαμβάνει τις στήλες των υπολοίπων που αυτοί παρουσιάζουν, δηλαδή τα χρεωστικά και τα πιστωτικά υπόλοιπα ανάλογα με το είδος του λογαριασμού. Και σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να υπάρχει συμφωνία στο σύνολο μεταξύ των δ υο στηλών (ύνολο Φ. Τ = ύνολο Π.Τ) γ). Πλήρες Ισοζύγιο. Περιλαμβάνει και τις τέσσερις στήλες (ΦΡΕΩΗ, ΠΙΣΩΗ, Φ.Τ, Π.Τ). Με βάση την χρονική στιγμή κατάρτισης τους διακρίνονται σε: 2 ελίδα Γενικοφ Κακολικοφ. Πρόκειται για τθν ςελίδα του Γενικοφ Κακολικοφ ςτθν οποία τθρείται κάκε λογαριαςμόσ. 27
α). Προσωρινό Ισοζύγιο. υντάσσεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα εντός της λογιστικής χρήσης. β). Προσαρμοσμένο Ισοζύγιο. υντάσσεται μια φορά στο τέλος της χρήσης μετά της εγγραφές προσαρμογής των λογιστικών βιβλίων στα δεδομένα της απογραφής. γ). Σελικό Ισοζύγιο. υντάσσεται μια φορά στο τέλος της χρήσης μετά και τις εγγραφές υπολογισμού των αποτελεσμάτων εκμετάλλευσης και χρήσης και της μεταφοράς του αποτελέσματος στα ίδια κεφάλαια. Άσκηση Δίνεται ο Ισολογισμός της εμπορικής επιχείρησης Φ στις 31/12/2008 ως ακολούθως: Εμπορική Επιχείρηση Χ Ισολογισμός 31/12/2008 ΕΝΕΡΓΗΣΙΚΟ Ι) ΠΑΓΙΟ ΕΝΕΡΓΗΣΙΚΟ ΠΑΘΗΣΙΚΟ Ι)Ίδια Κεφάλαια 130.000 Κτήρια 70.000 Μηχανήματα 10.000 Αυτοκίνητα 30.000 ύνολο Παγίων 110.000 ΙΙ Κυκλοφορούν Ενεργητικό ΙΙ)1 Αποθέματα Εμπορεύματα 20.000 Πρώτες Ύλες 10.000 ΙΙ) Ξένα Κεφάλαια ΙΙ)1 Μακρ. Τποχρεώσεις Μακροπρόθεσμο Δάνειο 10.000 ύνολομακρ.τποχ/σεων 10.000 ΙΙ)2 Βραχ. Τποχρεώσεις Σόκοι πληρωτέοι 5.000 Υόροι πληρωτέοι 5.000 28
ύνολο Αποθεμάτων 30.000 ΙΙ)2 Απαιτήσεις Πελάτες 10.000 Προκ/λές σε Προμηθευτές 10.000 Προκαταβολές Πελατών 10.000 Προμηθευτές 20.000 Γραμμάτια Πληρωτέα 20.000 ύν. Βραχ.Τποχ/σεων 60.000 Γραμμάτια Εισπρακτέα 10.000 ύνολο Απαιτήσεων 30.000 ύνολο Ξ. Κ 70.000 ΙΙΙ)3 Διαθέσιμα Καταθέσεις Όψεως 20.000 Σαμείο 10.000 ύνολο Διαθεσίμων 30.000 υν Κυκλοφορούντος Ενεργ. 90.000 ΤΝΟΛΟΕΝΕΡΓΗΣΙΚΟΤ 200.000 ΤΝΟΛΟ ΠΑΘΗΣΙΚΟΤ 200.000 Κατά τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου της χρήσεως 2009 η επιχείρηση πραγματοποίησε τις ακόλουθες συναλλαγές: 1. Πώληση εμπορευμάτων αντί 5.000 το 50% με μετρητά και τα υπόλοιπα με πίστωση. 2. Καταστροφή ανασφάλιστου μηχανήματος αξίας 4.000. 3. Αγορά εμπορευμάτων αξίας 10.000 με υπογραφή γραμματίου ονομαστικής τιμής 5.000 και τα υπόλοιπα με συμψηφισμό των προκαταβολών σε προμηθευτές. 29
4. Η επιχείρηση εξόφλησε τους οφειλόμενους φόρους και τόκους με έκδοση ισόποσης επιταγής. 5. Η επιχείρηση αγόρασε χρεόγραφα ονομαστικής τιμής 5.000 με μετρητά 6. Η επιχείρηση σύναψε βραχυπρόθεσμο δάνειο ύψους 4.000, με ενεχυριασμό εμπορευμάτων αξίας 7.000. 7. Οφείλονταν οι τόκοι του μακροπρόθεσμου δανείου ύψους 5.000. 8. Προμηθευτής της επιχείρησης εκχώρησε την απαίτηση του ύψους 10.000 προκειμένου να γίνει εταίρος στην επιχείρηση. Ζητείται: α. Να γίνει η εγγραφή ανοίγματος των λογιστικών βιβλίων για τη χρήση 2009. β. Να καταχωρηθούν οι ημερολογιακές εγγραφές. γ. Να συνταχθεί το πλήρες ισοζύγιο στις 30/06/2009 δ. Σι μεταβολές προκαλούν στην θεμελιώδη λογιστική Ισότητα οι παραπάνω συναλλαγές; Βασική Βιβλιογραφία (Προτεινόμενο Διδιακτικό Βιβλίο) Βασιλείου, Δ., Ηρειώτης, Ν (2009). Αρχές Φρηματοοικονομικής Λογιστικής. Εκδόσεις Rosili, σελ.. Ενδεικτική Βιβλιογραφία Ελληνική Ναούμ, Φ (1994). «Εισαγωγή στην Φρηματοοικονομική Λογιστική». Β έκδοση 30
Παπάς, Α (2003). «Φρηματοοικονομική Λογιστική, Θεωρητικά& Πρακτικά Θέματα», τόμος Α. Εκδόσεις Μπένου. ελ 134-138. Σσάμης, Α (2002). «Εισαγωγή στην Φρηματοοικονομική Λογιστική. Θεμελιώδεις λογιστικές Έννοιες, το Βασικό λογιστικό κύκλωμα». Σόμος Πρώτος. Πανεπιστημιακές ημειώσεις. Ξενόγλωσση Meigs, W B., Meigs, R F. (1984) Accounting. The basis for business decisions. 6 th edition, Mc Graw- Hill. Needles, B E., Powers, M (2007). Financial Accounting. 9 th edition, Houghton Mifflin Company. 31