Απόρριψη λυµάτων σε χειµάρρους: Επιπτώσεις στην ποιότητα του νερού και της άµµου ακτών κολύµβησης Μαρία Α. Ευστρατίου Τµήµα Επιστηµών της Θάλασσας Πανεπιστήµιο Αιγαίου

Στο θαλάσσιο περιβάλλον οι µολυσµατικές/ρυπογόνες ουσίες, οι προερχόµενες από τη χέρσο, εισέρχονται από: Σηµειακές πηγές 1. Ποταµούς 2. Αγωγούς λυµάτων/βιοµηχανικών αποβλήτων 3. πλοία Μη-σηµειακές πηγές 1. Εκπλύσεις χέρσου 2. Περιτώµµατα πουλιών

Η πυκνότητα του πληθυσµού στην παράκτια ζώνη είναι υψηλή

Υψηλή είναι και η χρήση των ακτών για αναψυχή

Οι εκβολές ποταµών/χειµάρρων δηµιουργούν αποθέσεις άµµου που συχνά χρησιµοποιούνται για κολύµβηση

Σε χώρες όπως η Ελλάδα η έλλειψη εκτεταµένων αµµωδών αποθέσεων σε παραλίες οδηγεί στην τουριστική εκµετάλλευση ακόµα και µικρής έκτασης παραλιών µε άµµο, όπως αυτές που σχηµατίζονται στις εκβολές χειµάρρων.

Τα νερά των ποταµών και των χειµάρρων δέχονται µεγάλο όγκο φερτών υλικών και αποβλήτων, που έχουν υψηλές συγκεντρώσεις µικροοργανισµών. Πολλοί από αυτούς είναι κοπρανώδους προέλευσης. Από την κατάσταση της υγείας των ανθρώπων ή ζώων που παράγουν τα απόβλητα εξαρτάται αν θα υπάρχουν και παθογόνοι µικροοργανισµοί.

Η λεκάνη απορροής ενός χειµάρρου µπορεί να είναι εκτεταµένη. Στο σχήµα έχει καταγραφεί και η κατεύθυνση της µόλυνσης.

Πολλές µελέτες έχουν καταγράψει την επίδραση της βροχόπτωσης στην ποιότητα των νερών κολύµβησης. Περιφερειακές µελέτες, που πραγµατοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια περιόδων µε µικρή βροχόπτωση, έδειξαν ότι οι ακτές της Ν. Καλιφόρνιας έχουν υψηλή ποιότητα νερού εκτός από τις περιοχές που εκβάλουν χείµαρροι. Το 60% των ακτών ξεπέρασαν τα πρότυπα ποιότητας νερού µετά από θύελλα, έναντι µόνο 6% κατά τη διάρκεια ανοµβρίας. Μελέτες που πραγµατοποιήθηκαν στη Μεγάλη Βρετανία έδειξαν ότι η µόλυνση σε εξετασθείσα περιοχή είχε καλλίτερη συσχέτιση µε το ύψος της βροχόπτωσης παρά µε τη λειτουργία της τοπικής Μονάας Επεξεργασίας Υγρών Αστικών Αποβλήτων.

Στην Ελλάδα: Μελέτη που είχε πραγµατοποιηθεί στον Κόλπο της Γέρας, στην Νήσο Λέσβο έδειξε ότι, έπειτα από µεγάλου ύψους βροχόπτωση, η εισροή θρεπτικών συστατικών µέσω της γεωργικής απορροής αυξάνει τα υπάρχοντα αποθέµατα από 40% σε ποσοστό 60% και δηµιουργεί ευτροφικές περιοχές.

Είναι τα νερά αυτά κατάλληλα για κολύµβηση? Μολονότι η ποιότητα των νερών αναψυχής ελέγχεται κατά τακτά χρονικά διαστήµατα όλη τη διάρκεια της κολυµβητικής περιόδου, δεν υπάρχει πρόνοια ελέγχων µετά από βροχόπτωση. Στην χώρα µας δεν είναι ασυνήθιστα τα φαινόµενα βροχής σε περιόδους κολύµβησης, ιδιαίτερα τον Μάιο και το Σεπτέµβριο - Οκτώβριο.

Πραγµατοποιήθηκε µελέτη στο Τµήµα Επιστηµών της Θάλασσας του Πανεπιστηµίου Αιγαίου πάνω στην επίδραση των βροχοπτώσεων στην ποιότητα νερών κολύµβησης. Υποθέσεις που ελέγχθηκαν: - Στις περιοχές πλησίον των εκβολών χειµάρρων τα νερά της θάλασσας επηρεάζονται από τους µικροοργανισµούς που φέρει ο χείµαρρος, και πολλές φορές γίνονται ακατάλληλα για χρήση. - Το φαινόµενο επιτείνεται µετά από βροχόπτωση, διότι το νερό της βροχής εκπλύνει την λεκάνη απορροής και µεταφέρει επιφανειακούς ρύπους και υπολείµµατα κοπράνων από άγρια ή εκτρεφόµενα ζώα.

Περιοχή µελέτης ποιότητα νερών Ελέγχθηκαν νερά ακτών κολύµβησης που βρίσκονται σε µικρές παραλίες όπου εκβάλλουν χείµαρροι Οι περιοχές ελέγχονται στα πλαίσια των µετρήσεων του ΥΠΕΧΩ Ε και είναι εντός των επιτρεπόµενων ορίων

Μέθοδος - ειγµατοληψία Έγιναν έλεγχοι για ανεύρεση τριών βακτηριακών δεικτών κοπρανώδους µόλυνσης: Escerichia coli, ολικών κολοβακτηριοειδών και εντεροκόκκων Οι σταθµοί δειγµατοληψίας ήταν έξι, ευρισκόµενοι στην ανατολική ακτή της Λέσβου Τα δείγµατα µετεφέροντο στο εργαστήριο σε φορητά ψυγεία και οι καλλιέργειες γινόταν εντός 4 ωρών από την δειγµατοληψία

Εκβολή χειµάρρου Νησέλια Date TC/100mL FC/100mL Enteroc. /100mL 25-11-03 56 48 18 15-12-03 10 <10 <10 20-01-04 <10 <10 <10 15-03-04 52 12 29 19-04-04 βροχή 2400 600 4600 10-05-04 βροχή >10000 >10000 >10000 1-06-04 Rain 11 <10 <10 19-07-04 9 <10 <10 27-09-04 11 <10 17 20-10-04 <10 <10 <10 16-11-04 Rain 100 32 29

Συγκέντρωση δεικτών κοπρανώδους µόλυνσης σε νερό ακτών σε εκβολές χειµάρρων, µετά από βροχή log number of microorganisms 6 5 4 3 2 1 0 36.5mm (Apr) 2.0mm (May) 1.3mm (Dec) 0.7mm (Nov) 0.1mm (Mar) precipitation TC/100ml median E.coli/100ml Ent/100ml

Συµπεράσµατα Η βροχόπτωση συσχετίζεται µε αύξηση στις συγκεντρώσεις των τριών δεικτών µικροβιακής µόλυνσης στο θαλασσινό νερό Παρατηρήθηκε υπέρβαση των ορίων ποιότητας νερών κολύµβησης µετά από βροχόπτωση Μετά από βροχόπτωση αυξήθηκε το µικροβιακό φορτίο, σε βαθµό που τα νερά να γίνονται ακατάλληλα για κολύµβηση. Η επιβάρυνση σε µικροοργανισµούς κοπρανώδους προέλευσης εξαρτάται από το ύψος της βροχόπτωσης και τις χρήσεις γης (αγροτική, κτηνοτροφική, οικιστική) Μικροοργανισµοί κοπρανώδους προέλευσης από χειµάρρους µπορεί να δηµιουργήσουν πρόβληµα στην ηµόσια Υγεία

Βιβλιογραφία - Noble, R.T., Moore, D.F., Leecaster, M.K., McGee, C.D., Weisberg, S.B. (2003) Comparison of total coliform, fecal coliform and enterococcus bacteroil indicator response for ocean recreational water quality testing. Water Research 37:1637-1643. - Hardina,C.M. & Fujioka R.S 1991 Soil: the environmental source of E.coli and enterococci in Hawaii s streams Environmental Toxicology and Water Quality, 6:185-195. - Efstratiou, M.A. & Papigioti, O. (2007) Impact of rainfall on beach water quality, CIESM, Istanbul, 24 27 April. - Shehane, S.D., Harwood, V.J, Witlock, J.E., Rose, J.B., (2005), The influence of rainfall on the incidence of microbial faecal indicators and the dominant sources of faecal pollution in a Florida river, Journal of Applied Microbiology, 98, 1127-1136.

Μια άλλη υπόθεση που ελέγχθηκε: Ο χρόνος που απαιτείται για να επανέλθουν τα νερά των ακτών στην προτέρα καλή - κατάσταση

Μείωση αριθµών µικροβιακών δεικτών στις πρώτες 3 ηµέρες µετά από βροχόπτωση (11mm) σε έξι σταθµούς Σταθµό 1 2 3 4 5 6 TC/100ml FC/100ml Ent/100ml 24h 48h 72h 24h 48h 72h 24h 48h 72h <10 20 <10 <10 <10 <10 <10 <10 <10 3.0x10 4 7.8x10 2 62 7.0x10 3 4.8x10 2 27 2.1x10 3 30 <10 1.7x10 3 15 <10 1.8x10 2 <10 <10 3.0x10 2 10 13 2.7x10 3 37 14 5.8x10 2 10 <10 7.0x10 2 <10 13 <10 <10 <10 <10 <10 <10 <10 <10 <10 87 <10 44 68 <10 <10 31 <10 <10

Μείωση µικροβιακών δεικτών τις τρεις πρώτες ηµέρες µετά τη βροχόπτωση log number microorganisms 5 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 24h 48h 72h 24h 48h 72h 24h 48h 72h Station 1 Station 2 Station 3 Station 4 Station 5 Station 6 total coliforms - E.coli - enterococci

Συµπεράσµατα Παρατηρήθηκε ισχυρή µείωση των συγκεντρώσεων των µικροοργανισµών που είναι δείκτες κοπρανώδους µόλυνσης ένα µε δυο εικοσιτετράωρα µετά την βροχόπτωση Η ταχύτητα της µείωσης είναι συνάρτηση ωκεανογραφικών παραµέτρων της περιοχής (ρεύµατα, βάθος θάλασσας, έκθεση σε ανέµους)