Η πόλη και οι λειτουργίες της.

Η πόλη και οι λειτουργίες της.

Η έννοια του οικισµού.

Τον αστικό χώρο χαρακτηρίζουν τα εξής δύο κύρια στοιχεία: 1. Το «κέλυφος», το οποίο αποτελείται από οικοδομικούς όγκους και τεχνικό εξοπλισμό συσσωρευμένους επάνω σε ένα χωρικά συγκεκριμένο φυσικό περιβάλλον. 2. Η «κοινωνία των ανθρώπων», η οποία διαμένει, εκπαιδεύεται, εργάζεται και κυκλοφορεί μέσα στο τεχνητό κέλυφος, και την ίδια στιγμή το μεταβάλλει για να εξυπηρετήσει καλύτερα τις εξελισσόμενες ανάγκες του στην προοπτική του χρόνου.

Συναφείς με την έννοια του αστικού χώρου ή του αστικού σχηματισμού αλλά πιο εξειδικευμένες είναι οι έννοιες τον οικισμού και της πόλης. Ο όρος οικισμός μας παραπέμπει στην έννοια της οικίας, δηλαδή σχετίζεται με τη βασική ανάγκη του ανθρώπου για κατάλυμα ή στέγη. Συγκεκριμένα, οικισμός ορίζεται ένα άθροισμα κατοικιών, έστω και λίγων, που απέχουν λίγο μεταξύ τους και των οποίων οι ένοικοι αναπτύσσουν ο ένας με τον άλλο κάποια μορφή κοινωνικής σχέσης. Οικισµός Λαγκάδια Οικισµός Χώρας Σκοπέλου

Η έννοια της πόλης.

Πρωταρχικό αίτιο της εμφάνισης του αστικού φαινομένου, δηλαδή της συνοίκησης των ανθρώπων σε ένα χωρικά προσδιορισμένο τόπο, θεωρούνται τα αισθήματα της αυτοσυντήρησης και της προφύλαξης, καθώς και το χαρακτηριστικό γνώρισμα του ανθρώπου να οργανώνεται σε ομάδες και να συγκροτεί κοινωνικό σύνολο. Με αυτή την έννοια, ο ίδιος ο άνθρωπος παράγει τον αστικό χώρο ως έναν τόπο τον οποίο ελέγχει, αποβλέποντας στην ικανοποίηση των βασικών του αναγκών με τον καλύτερο κάθε φορά για τον ίδιο τρόπο.

Καθώς ο άνθρωπος ζει και εργάζεται στον αστικό χώρο, οδηγείται βαθμιαία σε δράσεις που αποσκοπούν σε τροποποιήσεις, ώστε ο χώρος να καταστεί τελικά συμβατός με τις διαρκώς μεταβαλλόμενες ανάγκες του. Αυτή η χωρικό κοινωνικό διαλεκτική σχέση, μέσα από την οποία ο αστικός χώρος παράγεται και τροποποιείται, είναι διαρκής και προσδίδει στον τελευταίο βασικά χαρακτηριστικά, αντιμετωπίζοντας τον σε ένα γεωγραφικό πλαίσιο. Λονδίνο 1543 σήμερα Ουσιαστικά, πρόκειται για τις πιέσεις που ασκούνται στο χώρο από τις οικονομικές, δημογραφικές, κοινωνικές και πολιτισμικές δυνάμεις που συνθέτουν το περιβάλλον της καθημερινής ζωής του ανθρώπου.

Για να υπάρξει µια πόλη απαιτούνται: Μια ελάχιστη πληθυσµιακή βάση, Μια οµάδα λειτουργικών δραστηριοτήτων, Η απασχόληση του µεγαλύτερου αριθµού των κατοίκων της στο εσωτερικό της.

Αναφορικά με την κρίσιμη πληθυσμιακή βάση, το Διεθνές Ινστιτούτο Στατιστικής επιχείρησε ήδη το 1887 να εντάξει στην κατηγορία της πόλης εκείνους τους οικισμούς που είχαν πληθυσμό μεγαλύτερο των 2.000 ατόμων. Όμως κάτι τέτοιο αποδείχθηκε ανεφάρμοστο, γιατί κάθε χώρα είχε τις δικές της συνθήκες και παρουσίαζε ως κρίσιμη τη δική της πληθυσμιακή βάση στον καθορισμό της έννοιας της πόλης. Για παράδειγμα στη Δανία, στη Σουηδία και στη Φινλανδία αστικοί σχηματισμοί με 200 και επάνω κατοίκους θεωρούνταν πόλεις στον Καναδά αρκούσαν 1.000 κάτοικοι και στις ΗΠΑ 2.500 για να χαρακτηριστεί πόλη ένας αστικός σχηματισμός στην Ινδία η πληθυσμιακή πυκνότητα, έπρεπε να υπερβαίνει τους 1.000 κατοίκους ανά τετραγωνικό μίλι και η απασχόληση του ανδρικού πληθυσμού σε ποσοστό μεγαλύτερο από το 75% στους παραγωγικούς τομείς πέραν του αγροτικού.

Στην Ελλάδα, με βάση τα κριτήρια της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, οικισμοί με λιγότερους από 2.000 κατοίκους ονομάζονταν κώμες ή χωριά, οικισμοί με πληθυσμό από 2.000 έως 10.000 κατοίκους ονομάζονταν κωμοπόλεις ή ημιαστικά κέντρα ενώ αστικοί σχηματισμοί με πληθυσμό μεγαλύτερο από 10.000 κατοίκους ονομάζονταν πόλεις

Στην εποχή μας, με τα συστήματα τηλεπικοινωνιών και μεταφορών να έχουν απλωθεί και να καλύπτουν ολόκληρη σχεδόν την υδρόγειο, η έννοια της πόλης έχει υπερβεί τους παραπάνω συμβατικούς ορισμούς και έχει διευρυνθεί ως προς το περιεχόμενο της. Κατά τον Τάκη Ζενέτο, η πόλη του μέλλοντος θα βασίζεται και θα αρθρώνεται επάνω στις δυνατότητες των αυτοματισμών τις οποίες θα προσφέρει η συνεχώς εξελισσόμενη ηλεκτρονική επιστήμη. Οπτικοποιηµένη αναπαράσταση διαφόρων διαδροµών (routes) διαµέσου ενός τµήµατος του Ίντερνετ

Ενδεικτικό της παραπάνω εξέλιξης είναι ότι σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού των δυτικών κοινωνιών διαβιώνει με αστικό τρόπο έστω και αν μερικές φορές ζει σε απομακρυσμένες περιοχές ως προς τη γεωγραφική θέση των υφιστάμενων πολεοδομικών κέντρων.

Οι πολεοδομικές λειτουργίες.

Κατά τη γένεση ενός οικισμού, κυρίως όμως κατά τη φάση της ανάπτυξης του, διαμορφώνονται ορισμένες βασικές λειτουργίες που αποσκοπούν στην εξυπηρέτηση των κατοίκων του. Οι λειτουργίες αυτές εξελίσσονται σταδιακά σε σημαντικούς παράγοντες για την παραπέρα επιβίωση του συγκεκριμένου αστικού σχηματισμού, είτε αυτός έχει τη μορφή του οικισμού είτε της πόλης.

Σύµφωνα µε την Χάρτα των Αθηνών, αναγνωρίζονται οι ακόλουθες τέσσερις βασικές πολεοδοµικές λειτουργίες: η κατοικία, η εργασία, η η αναψυχή και η η κυκλοφορία. Χάρτα των Αθηνών (1933)

Ταυτόχρονα όμως δημιουργούν το πλαίσιο μέσα το οποίο τροφοδοτείται η διαδικασία αύξησης του αστικού χώρου, η οποία συντελείται με την πληθυσμιακή συγκέντρωση που οι λειτουργίες αυτές μπορούν να επιφέρουν, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη του φαινομένου της αστικοποίησης

ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ Η ΚΑΤΟΙΚΙΑ Η πολεοδομική λειτουργία που εξασφαλίζει στον άνθρωπο το κατάλυμα, την αίσθηση της ασφάλειας και το δικαίωμα της προστασίας της ιδιωτικής του ζωής.

Η κατοικία αποτελεί το βασικότερο στοιχείο της πόλης και καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της.

Ειδικότερα στην προβιομηχανική πόλη η σημασία της ήταν σπουδαιότερη από αυτή της βιομηχανικής και μεταβιομηχανικής πόλης. Βιομηχανική εποχή (18ος -19ος αιώνας)

ΤΡΟΠΟΙ ΔΟΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ Υπάρχουν δύο τρόποι ανοικοδόμησης της κατοικίας: Η ατομική, και Η οργανωμένη δόμηση.

Ατομική δόμηση Τίθενται προδιαγραφές ή περιορισμοί από το ρυμοτομικό σχέδιο και όροι δόμησης από το Γενικό Οικοδομικό κανονισμό και την υπόλοιπη νομοθεσία.

Οργανωμένη δόμηση Αναφέρεται στη μαζική οικοδόμηση και γενικότερα ανάπτυξη μεγάλων ενοτήτων βάσει ενιαίου σχεδίου. Αποτελεί τον ασφαλέστερο και ταχύτερο τρόπο ελεγχόμενης πολεοδομικής ανάπτυξης υπό την προϋπόθεση ότι θα εντάσσεται στο ρυθμιστικό σχέδιο της πόλης.

Παθογένειες της κατοικίας στην Ελλάδα. Έλλειψη σύνδεσης ζωνών κατοικίας με τις υπόλοιπες λειτουργικές ζώνες της πόλης.

Παθογένειες της κατοικίας στην Ελλάδα. Έλλειψη διάρθρωσης των περιοχών κατοικίας σε αυτόνομες συνοικίες και λοιπές ιεραρχημένες οικιστικές ενότητες. Ανεπάρκεια κοινόχρηστων και κοινωφελών εγκαταστάσεων μέσα στις περιοχές κατοικίας. Ανάμειξη κατοικίας με άλλες χρήσεις και μάλιστα οχλούσες και ρυπογόνες.

Παθογένειες της κατοικίας στην Ελλάδα. Κακή ποιοτική σχέση μεταξύ των οικιστικών μεγεθών και των διατιθέμενων χώρων της πόλης (υψηλές πυκνότητες, απαράδεκτοι συντελεστές δόμησης).

Οι συνήθεις τύποι κατοικίας που συνήθως παρουσιάζονται στις Ελληνικές πόλεις είναι οι:

Αστική πολυώροφη πολυκατοικία συνεχούς οικοδοµικού συστήµατος. Προκαλούνται: Κακός φωτισµός και αερισµός Έλλειψη θέας Έλλειψη ακουστικής και οπτικής αποµόνωσης Μεγάλες πυκνότητες Έλλειψη χώρων στάθµευσης και ελεύθερων χώρων Η αισθητική διαµόρφωση περιορίζεται δηµιουργώντας σε κλίµακα πόλης την αντίληψη του δρόµου-διαδρόµου. διαδρόµου.

Ψευδοαστική µονώροφη ή διώροφη οικία (συνεχούς ή σχεδόν συνεχούς συστήµατος). Μειονεκτήµατα: Κτίζονται σε οικόπεδα ανεπαρκούς µεγέθους µε το σύστηµα της αυτοστεγασης. Κτίζονται σε περιοχές µε ανεπαρκή δίκτυα υποδοµών. Το αποτέλεσµα από αισθητικής πλευράς είναι συνήθως αποκαρδιωτικό.

Η προαστιακή µονοκατοικία (ελεύθερου οικοδοµικού συστήµατος κτίσµατα). Εµφανίζουν προβλήµατα στη σύνδεση τους µε άλλες περιοχές της πόλης.

Αυθαίρετη κατοικία Συνήθως κτίζεται εκτός σχεδίου είτε σε ιδιόκτητο οικόπεδο, είτε σε καταπατηµένο (δηµόσιο, εκκλησιαστικό, ιδιώτη κ.λ.π.) Συνήθως οι κατασκευές αυτές είναι πρόχειρες παρουσιάζει έλλειψη στοιχειωδών εξυπηρετήσεων.