Οδηγός σχετικά με τη διαχείριση διασυνοριακών πιστώσεων και. απαιτήσεων. Υποστήριξη των ΜΜΕ στην εκτέλεση των διασυνοριακών.

Οδηγός σχετικά με τη διαχείριση διασυνοριακών πιστώσεων και απαιτήσεων Υποστήριξη των ΜΜΕ στην εκτέλεση των διασυνοριακών απαιτήσεων

Ούτε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ούτε οποιοδήποτε πρόσωπο που ενεργεί εκ μέρους της μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνο για τη χρήση των πληροφοριών που περιέχονται στην παρούσα δημοσίευση ή για τυχόν λάθη που μπορεί να παρουσιαστούν παρά την προσεκτική προετοιμασία και τον έλεγχο. Το παρόν δεν εκφράζει απαραιτήτως τη γνώμη ή τη θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Περισσότερες πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι διαθέσιμες στο διαδίκτυο (http://europa.eu). Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2013 ISBN 978-92-79-28865-4 doi:10.2769/82763 Ευρωπαϊκή Ένωση, 2013 Επιτρέπεται η αναπαραγωγή με αναφορά της πηγής. Φωτογραφία στο εξώφυλλο: Ευρωπαϊκή Επιτροπή Printed in Belgium

ΟΔΗΓΌΣ ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΏΝ ΠΙΣΤΏΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΉΣΕΩΝ 1 ΠΊΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΈΝΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΉ...3 Α. Διαχείριση διασυνοριακών απαιτήσεων στην ΕΕ...3 Β. Μία τυπική μικρή επιχείρηση...4 ΥΠΟΒΟΛΉ ΠΡΟΣΦΟΡΆΣ...7 Α. Προσυμβατικά θέματα...8 Β. Προετοιμασία της προσφοράς...10 ΤΙΜΟΛΌΓΗΣΗ...30 Α. Ένα τυπικό τιμολόγιο...30 Β. Στοιχεία τιμολογίου...32 ΕΣΩΤΕΡΙΚΉ ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΉ ΠΑΡΑΚΟΛΟΎΘΗΣΗ ΠΛΗΡΩΜΏΝ...36 Α. Τεχνικές ικανότητες της Ελένης και του Δημήτρη...36 Β. Διαχείριση ροής εργασιών...37 Γ. Απαιτήσεις λογισμικού...41 Δ. Ημερήσια λογιστική...41 Ε. Δομή νέου κόστους...42 ΕΠΙΛΟΓΈΣ ΕΊΣΠΡΑΞΗΣ ΑΠΑΙΤΉΣΕΩΝ...43 Α. Με προσωπική ανάμειξη...43 Β. Πρόσληψη τρίτων μερών εξωδικαστική είσπραξη οφειλής...49 Γ. Δικαστική αναγκαστική εκτέλεση της απαίτησης...52 ΠΑΡΆΡΤΗΜΑ ΠΑΡΑΠΟΜΠΈΣ ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΊΕΣ...59

ΟΔΗΓΌΣ ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΏΝ ΠΙΣΤΏΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΉΣΕΩΝ 3 ΕΙΣΑΓΩΓΉ Α. ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΏΝ ΑΠΑΙΤΉΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΕ Με πληθυσμό πάνω από 500 εκατομμύρια (1) η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μία από τις μεγαλύτερες αγορές παγκοσμίως. Ειδικά για τις μικρές και τις μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις (ΜΜΕ), υπάρχουν πολλές ευκαιρίες να προσφέρουν τα αγαθά και τις υπηρεσίες τους όχι μόνο στις δικές τους χώρες, αλλά και στα υπόλοιπα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ. Ωστόσο, πολλές επιχειρήσεις, κυρίως μικρές, απορρίπτουν τις διασυνοριακές συναλλαγές. Οι λόγοι για αυτό ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό. Ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για πολλούς επιχειρηματίες είναι ότι δεν γνωρίζουν εάν ένας πελάτης σε μία άλλη χώρα της ΕΕ θα πληρώσει εγκαίρως τους λογαριασμούς του ή ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να προχωρήσει περαιτέρω σε περίπτωση που συμβεί κάτι τέτοιο και οδηγηθεί σε αθέτηση της πληρωμής. Οι παρούσες κατευθυντήριες γραμμές έχουν σκοπό την υποστήριξη των ΜΜΕ στην εκτέλεση των διασυνοριακών απαιτήσεων με δύο διαφορετικούς τρόπους: περιγράφοντας τα μέτρα που μπορεί να πάρει ένας επιχειρηματίας από τη χρονική στιγμή υποβολής προσφοράς μέχρι και το σημείο έναρξης της ευρωπαϊκής διαδικασίας με σκοπό την πρόληψη και την αποφυγή επισφαλών απαιτήσεων, περιγράφοντας τα μέτρα που είναι διαθέσιμα σε έναν επιχειρηματία σε περίπτωση που προκύψει μία πραγματική υπόθεση επισφαλούς απαίτησης. 1 Πηγή Eurostat: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/eurostat/home

4 Πρακτικά όλες οι επιχειρήσεις στην Ευρώπη είναι ΜΜΕ (2), το 90 % των οποίων είναι μικρές επιχειρήσεις. Ως μικρές επιχειρήσεις χαρακτηρίζονται αυτές που έχουν λιγότερο από 10 εργαζόμενους και όπου οι ιδιοκτήτες ή οι διαχειριστές της επιχείρησης οι οποίοι συχνά περιλαμβάνουν τα μέλη της οικογένειάς τους συμμετέχουν εντατικά σε κάθε τομέα των επιχειρήσεων. Ωστόσο αυτές οι μικρές επιχειρήσεις παρέχουν το 53 % όλων των θέσεων εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για το λόγο αυτό και για λόγους σαφήνειας όλες οι διαστάσεις της επιτυχημένης διαχείρισης διασυνοριακών απαιτήσεων επεξηγούνται με βάση το παράδειγμα μιας μη πραγματικής αλλά τυπικής μικρής επιχείρησης. Β. ΜΊΑ ΤΥΠΙΚΉ ΜΙΚΡΉ ΕΠΙΧΕΊΡΗΣΗ Η εταιρεία είναι μία μικρή επιχείρηση που εδρεύει στο κράτος-μέλος Α της ΕΕ. Την εταιρεία διαχειρίζονται δύο νέοι επιχειρηματίες η Ελένη και ο Δημήτρης, οι οποίοι έχουν μόλις πρόσφατα συστήσει την εταιρεία και προσέλαβαν ακόμη πέντε υπαλλήλους. Η δραστηριότητά τους αφορά μία εταιρεία ταχυδρομικών υπηρεσιών και μία διαδικτυακή εταιρεία με ειδικότητα στα ενδύματα αγοριών και κοριτσιών, καθώς και στα παιδικά έπιπλα από ξύλο πεύκου. Η έδρα της εταιρείας, δίπλα στην οποία υπάρχει ένα μικρό σταθερό σημείο πώλησης, βρίσκεται κοντά στα σύνορα με το κράτος-μέλος Β της ΕΕ. Οι περισσότεροι πελάτες της Ελένης και του Δημήτρη είναι ιδιώτες από τη χώρα A, παρόλο που ένα συνεχώς αυξανόμενο ποσοστό προέρχεται από άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ. Ωστόσο, και οι δύο λαμβάνουν μεγάλες παραγγελίες από εμπόρους λιανικής πώλησης και ιδιωτικούς οργανισμούς και τελευταία όλο και περισσότερο, από τα κράτη-μέλη B, Γ και Δ της ΕΕ. Στο μέλλον η Ελένη και ο Δημήτρης θέλουν επίσης να υποβάλλουν προσφορές συμμετέχοντας σε προσκλήσεις για την υποβολή προσφορών τόσο στη χώρα τους όσο και σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ. Οι νέοι επιχειρηματίες συνεχώς αυξάνουν τις διασυνοριακές επιχειρηματικές τους σχέσεις και για το λόγο αυτό, επιθυμούν να δημιουργήσουν συστηματικά τους δικούς τους Γενικούς Όρους Συναλλαγών, τους όρους πληρωμής, την παρακολούθηση τιμολόγησης και πληρωμών ώστε να προλαμβάνουν και να αποφεύγουν τις επισφαλείς απαιτήσεις. 2 Πηγή SME Performance Review: http://ec.europa.eu/enterprise/policies/sme/facts-figures-analysis/performance-review/index_en.htm

ΟΔΗΓΌΣ ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΏΝ ΠΙΣΤΏΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΉΣΕΩΝ 5 ΣΗΜΕΊΩΣΗ > Η ΙΣΧΎΟΥΣΑ ΣΕ ΌΛΗ ΤΗΝ ΕΕ ΚΎΡΩΣΗ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΊΩΝ ΣΥΜΒΆΣΕΩΝ Οι εταιρείες που έχουν την έδρα τους σε μία χώρα της ΕΕ μπορούν να ανταποκρίνονται χωρίς περιορισμό σε προσκλήσεις του δημοσίου τομέα για την υποβολή προσφοράς σε οποιαδήποτε άλλη χώρα της ΕΕ. Οι επίσημοι φορείς σε ολόκληρη την ΕΕ εφαρμόζουν εναρμονισμένες, διαφανείς διαδικασίες κατά την επιλογή των αναδόχων τους. Επιπλέον ο «Νόμος για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις» προωθεί μέτρα για την Ευρώπη που θα διευκολύνουν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να διαγωνίζονται σε συμβάσεις του δημοσίου τομέα υπό τις ίδιες συνθήκες με τους μεγάλους ανταγωνιστές. (δείτε εδώ πιο συγκεκριμένα τον ευρωπαϊκό κώδικα βέλτιστων πρακτικών που διευκολύνει την πρόσβαση των ΜΜΕ στις δημόσιες συμβάσεις: http://ec.europa.eu/internal_market/publicprocurement/other_aspects/ index_en.htm#smes) Για την ανάθεση δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών πάνω από μία συγκεκριμένη αξία εφαρμόζονται οι οδηγίες της ΕΕ. Οι οδηγίες εφαρμόζονται στην περίπτωση των συμβάσεων που η συνολική συμβατική αξία υπερβαίνει τα ακόλουθα κατώτατα όρια: δημόσιες συμβάσεις έργων αξίας άνω των 5 000 000 ευρώ δημόσιες συμβάσεις προμηθειών και υπηρεσιών αξίας άνω των 130 000 ευρώ ή άνω των 200000 ευρώ για συμβάσεις από περιφερειακές αρχές ή άνω των 400000 ευρώ στην περίπτωση των συμβάσεων προμηθειών στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας και των ταχυδρομικών υπηρεσιών. Όλες οι προσκλήσεις υποβολής προσφορών που υπερβαίνουν συγκεκριμένα κατώτατα όρια πρέπει να δημοσιεύονται στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ. Κάθε ενδιαφερόμενος έχει δωρεάν πρόσβαση στη βάση δεδομένων του TED (καθημερινό ηλεκτρονικό δελτίο υποβολής προσφορών). Το TED ενημερώνεται πέντε φορές την εβδομάδα, με περίπου 1.500 ανακοινώσεις δημοσίων συμβάσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο και άλλες χώρες. Σύνδεση Web: http://ted.europa.eu Το e-certis είναι ένα δωρεάν ηλεκτρονικό σύστημα πληροφοριών για τους επιχειρηματικούς και δημόσιους φορείς που βοηθάει στον εντοπισμό των διαφόρων πιστοποιητικών και βεβαιώσεων που συχνά απαιτούνται στις διαδικασίες ανάθεσης. Σύνδεση Web: http://ec.europa.eu/markt/ecertis/login.do

6 Η τρέχουσα ευκαιρία για την Ελένη και το Δημήτρη είναι ένα αίτημα από ένα ιδιωτικό δημοτικό σχολείο στο κράτος-μέλος Β της ΕΕ κοντά στα σύνορα με το Α. Το σχολείο θέλει να ανακαινίσει την καντίνα του και ζητάει από την Ελένη και το Δημήτρη μία προσφορά για την προμήθεια: 50 τραπεζιών για παιδιά (από ξύλο πεύκου) στην καθαρή τιμή των 100 ευρώ 200 καρεκλών για παιδιά (από ξύλο πεύκου) στην καθαρή τιμή των 40 ευρώ 50 τραπεζομάντιλων με σχέδιο Χάρι Πότερ (κερωμένα) στην καθαρή τιμή των 35 ευρώ Για την Ελένη και το Δημήτρη αυτή αποτελεί μία σχετικά μεγάλη παραγγελία που πιθανώς να φέρει δυσμενείς επιπτώσεις στην εταιρεία τους σε περίπτωση καθυστέρησης της πληρωμής: δεν θα απειλήσει απαραίτητα την επιβίωσή τους, αλλά είναι δυνατό να επιφέρει ζημία στα πλαίσια της σχέσης τους με τους προμηθευτές τους και άλλες δεσμεύσεις που θα αναλάβει αυτή η μικρή επιχείρηση σε περίπτωση που αποδεχθεί την παραγγελία. Ως εκ τούτου συντάσσουν μία πρόταση με όλα τα απαραίτητα στοιχεία, ειδικά όσον αφορά την αποφυγή αθέτησης υποχρέωσης και την εξασφάλιση επαρκούς προστασίας απέναντι σε αυτήν. Επίσης αυτή πρέπει οπωσδήποτε να περιλαμβάνει, εκτός από το πεδίο εφαρμογής των υπηρεσιών, την τιμή, το χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης και την προθεσμία πληρωμής, τους κατάλληλα διατυπωμένους Γενικούς Όρους Συναλλαγών καθώς και τους όρους πληρωμής. Επιπλέον, η Ελένη και ο Δημήτρης θα ήθελαν να ερευνήσουν οτιδήποτε σχετικό με την ικανότητα πληρωμής του ιδιωτικού δημοτικού σχολείου.

ΟΔΗΓΌΣ ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΏΝ ΠΙΣΤΏΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΉΣΕΩΝ 7 ΥΠΟΒΟΛΉ ΠΡΟΣΦΟΡΆΣ H Ελένη και ο Δημήτρης σκοπεύουν να υποβάλουν προσφορά σε έναν πιθανό πελάτη σε ένα άλλο κράτος-μέλος της ΕΕ. Καθώς η κλίμακα της συμμετοχής στο διαγωνισμό είναι συγκριτικά μεγάλη για μία μικρή επιχείρηση, υπάρχει μία σειρά θεμάτων που η Ελένη και ο Δημήτρης πρέπει να λάβουν υπόψη τους κατά την προετοιμασία της προσφοράς για αυτόν τον πελάτη. Αυτό πρωτίστως περιλαμβάνει εκείνα τα προστατευτικά μέτρα που πιθανώς να βοηθήσουν ακόμα και σε αυτό το αρχικό στάδιο ώστε να μειωθεί η πιθανότητα ενδεχόμενης αθέτησης. Στις περισσότερες περιπτώσεις όπου μία πολύ μικρή επιχείρηση υποβάλλει μία προσφορά, μετά την αποδοχή και την υπογραφή από τον Πελάτη και τον Ανάδοχο, αυτή αποτελεί και τη σύμβαση. Ωστόσο είναι ζωτικής σημασίας για την Ελένη και το Δημήτρη να παρουσιάσουν λεπτομερώς στην προσφορά το ποιοι είναι οι όροι επιχείρησης και όροι πληρωμής, οι οποίοι εφαρμόζονται σε όλες ή τις περισσότερες συμβάσεις, που πρέπει απαραιτήτως να ενσωματωθούν. ΣΗΜΕΊΩΣΗ > ΓΕΝΙΚΟΊ ΌΡΟΙ ΣΥΝΑΛΛΑΓΏΝ ΚΑΙ ΌΡΟΙ ΠΛΗΡΩΜΉΣ Οι Γενικοί Όροι Συναλλαγών και οι όροι πληρωμής είναι εξαιρετικά σημαντικοί και θα πρέπει να είναι μια σταθερή συνιστώσα σε κάθε διαγωνισμό, συμβόλαιο, παραγγελία και άλλα επαγγελματικά έγγραφα. Οι Γενικοί Όροι Συναλλαγών και οι όροι πληρωμής πρέπει επίσης να επιβεβαιώνονται με την υπογραφή του πελάτη. Οι Γενικοί Όροι Συναλλαγών και οι όροι πληρωμής θα πρέπει να υποβάλλονται σε έλεγχο από ειδικό για πληρότητα, έλλειψη αντιφάσεων και νομική ισχύ.

8 A. ΠΡΟΣΥΜΒΑΤΙΚΆ ΘΈΜΑΤΑ Ι. Έλεγχος πίστωσης πιθανών πελατών Στα πλαίσια του μεγέθους της παραγγελίας η Ελένη και ο Δημήτρης μπορούν να προχωρήσουν σε έλεγχο της πιστωτικής ικανότητας του πελάτη. Με αυτόν τον τρόπο έχουν τη δυνατότητα να ελέγξουν την πιστοληπτική ικανότητα του ιδιωτικού σχολείου και κατά συνέπεια την ικανότητα πληρωμής. Η πιστοληπτική ικανότητα δείχνει την ικανότητα ενός πιθανού πελάτη να πληρώνει και μπορεί να ελεγχθεί με δύο τρόπους: Ο επιχειρηματίας ελέγχει ο ίδιος προσωπικά χρησιμοποιώντας τη λεγόμενη «βαθμολογία πιστωτικής ικανότητας» στη «βαθμολόγηση πιστοληπτικής ικανότητας». Ο επιχειρηματίας εξασφαλίζει ελέγχους πιστοληπτικής ικανότητας (π.χ. από έναν εξωτερικό πάροχο υπηρεσιών). Οι έλεγχοι πιστοληπτικής ικανότητας μπορούν με επιτυχία να εφαρμοστούν αναφορικά τόσο σε εμπορικά ενεργούς πελάτες (επιχειρήσεις/κατηγορία Β2Β) όσο και σε σχέση με τους καταναλωτές (κατηγορία Β2C). Για το λόγο αυτό οι οργανισμοί πιστοληπτικής ικανότητας παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την εμπορική επωνυμία μιας εταιρείας, τα δεδομένα της νομικής συστατικής πράξης, τα οικονομικά στοιχεία και τις πληροφορίες της δημοσιονομικής κατάστασης. Οι οργανισμοί αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας παρέχουν υποστήριξη σχετικά με το επίπεδο πίστωσης που χορηγείται (για αγορές για λογαριασμό, κλπ.). Κατά κανόνα οι προσωπικές πληροφορίες περιλαμβάνουν το όνομα, τη διεύθυνση, άλλα στοιχεία όπως για παράδειγμα ημερομηνία γέννησης, εργοδότη και ειδικότερα στοιχεία πληρωμών όπως αρνητικά χαρακτηριστικά. Και σε αυτήν την περίπτωση οι οργανισμοί πιστοληπτικής ικανότητας χορηγούν τη βαθμολογία σχετικά με τον πιθανό πελάτη. II. Καθορισμός εφαρμοστέου δικαίου και αρμόδια δικαστήρια σε περίπτωση διαφορών Επιπρόσθετα είναι εξαιρετικά σημαντικός ο καθορισμός του εφαρμοστέου δικαίου για τη σύμβαση και των αρμοδίων δικαστηρίων σε περίπτωση διαφοράς μεταξύ των αντισυμβαλλόμενων μερών.

ΟΔΗΓΌΣ ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΏΝ ΠΙΣΤΏΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΉΣΕΩΝ 9 1. Εφαρμοστέο δίκαιο στις συμβατικές υποχρεώσεις Ο νόμος που διέπει τη σχετική σύμβαση μεταξύ των δύο μερών πηγάζει από τον Κανονισμό 593/2008 της 17 ης Ιουνίου 2008 για το εφαρμοστέο δίκαιο στις συμβατικές ενοχές (Κανονισμός Ρώμη Ι). Είναι σημαντικό να διευθετείται το ζήτημα του εφαρμοστέου στη σύμβαση δικαίου καθώς αυτό είναι καθοριστικό για την ερμηνεία της σύμβασης και την εκπλήρωση των υποχρεώσεων με βάση τη σύμβαση (Άρθρο 12). Στον Κανονισμό προβλέπεται η αρχή της ελεύθερης επιλογής δικαίου (μεταξύ άλλων στο Άρθρο 3, δηλαδή τα συμβαλλόμενα μέρη είναι ελεύθερα να συμφωνήσουν για το νόμο υπαγωγής συγκεκριμένης συμβατικής υποχρέωσης). Ελλείψει επιλογής δικαίου από τα συμβαλλόμενα μέρη, ο νόμος που θα εφαρμόζεται στις συμβάσεις πώλησης αγαθών, παροχής υπηρεσιών, δικαιόχρησης ή πωλήσεων θα καθορίζεται από τη συνήθη διαμονή του συμβαλλόμενου μέρους που παρέχει τη χαρακτηριστική εκτέλεση (εισφορά σε είδος) (Άρθρο 4, παράδειγμα: στην περίπτωση σύμβασης πώλησης, αυτό θα είναι το δίκαιο της χώρας στην οποία ο πωλητής έχει τη συνήθη διαμονή του). Το ίδιο ισχύει κατά κανόνα στις συμβάσεις μεταφοράς (Άρθρο 5) και τις συμβάσεις ασφάλισης (Άρθρο 7). Οι συμβάσεις καταναλωτών γενικά υπόκεινται στο δίκαιο του κράτους-μέλους όπου ο καταναλωτής (ιδιώτης πελάτης) έχει τη συνήθη διαμονή του (Άρθρο 6). Οι ατομικές συμβάσεις εργασίας διέπονται από το δίκαιο της χώρας στην οποία ο εργαζόμενος συνήθως εκτελεί την εργασία του. Η συνήθης διαμονή/τόπος εργασίας είναι γενικά ο ίδιος τόπος που ο εργαζόμενος διαμένει, ακόμα κι αν εφαρμόζονται φυσικά κι άλλοι κανόνες σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Οι ατομικοί (εξαιρετικοί) κανονισμοί πηγάζουν άμεσα από τον Κανονισμό (3). Για την αποφυγή υποχρέωσης εξοικείωσης κάποιου με (τα πολλά) άλλα νομικά συστήματα, συνιστάται οι Γενικοί Όροι Συναλλαγών να περιέχουν τη διάταξη επιλογής του δικαίου που επιτρέπει σε κάποιον την επιλογή του «δικού του» εθνικού δικαίου (4). 2. Αρμόδια δικαστήρια Το ερώτημα για τη δικαιοδοσία των δικαστηρίων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις απαντάται γενικά από τον Κανονισμό 44/2001 της 22ας Δεκεμβρίου 2000 για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις (Κανονισμός Βρυξέλλες I). Σύμφωνα με αυτόν τον Κανονισμό αρμόδια δικαστήρια είναι γενικά τα δικαστήρια του κράτους-μέλους στο οποίο κατοικεί ο εναγόμενος (Άρθρα 2-4). Αν προκύψει μια περίπτωση που κάποιες ΜΜΕ πρέπει να κινηθούν δικαστικά για μία διασυνοριακή απαίτηση, αρμόδιο δικαστήριο είναι βασικά το δικαστήριο του κράτους στο οποίο κατοικεί ο πελάτης. 3 Περισσότερες πληροφορίες στη διεύθυνση: http://europa.eu/legislation_summaries/ justice_freedom_security/judicial_cooperation_in_civil_matters/jl0006_en.htm 4 Επίσης ανατρέξτε στο Στοιχείο B. / II. / 1. / ζ. παρακάτω.

10 Εναλλακτικά, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις είναι επίσης δυνατό να εναχθεί ο αντίδικος ενώπιον του δικαστηρίου σε άλλο κράτος-μέλος. Αυτό είναι εφικτό στις περιπτώσεις που υπάρχει ειδική (Άρθρα 5-7) ή αποκλειστική δικαιοδοσία (Άρθρο 22) ή δικαιοδοσία σε υποθέσεις ασφαλίσεων (Άρθρα 8-14), συμβάσεις καταναλωτών (Άρθρο 15-17) ή/και ατομικές συμβάσεις εργασίας (Άρθρα 18-21) σύμφωνα με τον Κανονισμό Βρυξέλλες Ι. Επιπλέον κατά τις διατάξεις του Κανονισμού παρέχεται η δυνατότητα της συμφωνίας δικαιοδοσίας (Άρθρα 23-24) (5). Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η προσφυγή πρέπει να γίνει μόνο ενώπιον των εθνικών δικαστηρίων του τόπου διαμονής, τα οποία στη συνέχεια (αν συμφωνηθεί), σύμφωνα με την επιλογή του διέποντος νόμου η προσφυγή θα πρέπει να γίνει μόνο στο «δικό του» εθνικό δίκαιο κάποιου, συνιστάται να περιλαμβάνεται στους Γενικούς Όρους Συναλλαγής (6) μια αντίστοιχη συμφωνία δικαιοδοσίας. Για περισσότερες πληροφορίες συνιστάται η επισκόπηση του ευρωπαϊκού δικαστικού άτλαντα στον τομέα των αστικών υποθέσεων (7), που παρέχει εύκολη πρόσβαση σε συγκεκριμένες σχετικές πληροφορίες αναφορικά με τη δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις, όπου είναι δυνατό για παράδειγμα να εντοπιστεί το αρμόδιο δικαστήριο και να συμπληρωθούν οι υπάρχουσες αιτήσεις ή ακόμα και να μεταφραστούν με τρόπο άμεσο. B. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΊΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΆΣ Η Ελένη και ο Δημήτρης πρέπει να συντάξουν μία ξεχωριστή οικονομική προσφορά και μία προσφορά για υπηρεσίες, σύμφωνα με το αίτημα που έλαβαν, οι οποίες επιπλέον πρέπει να περιλαμβάνουν τους Γενικούς Όρους Συναλλαγών και τους όρους πληρωμής που εφαρμόζει γενικά η μικρή επιχείρησή τους και που θα πρέπει να συντάσσονται για τακτική χρήση σε όλες τις συμβάσεις, προσφορές, παραγγελίες και άλλα εμπορικά έγγραφα. Ι. Επιμέρους προσφορά Η Ελένη και ο Δημήτρης πρέπει να εξασφαλίσουν ότι σε κάθε ξεχωριστή προσφορά που συντάσσουν καλύπτονται τα ακόλουθα θέματα. 1. Καθορισμός συμβαλλόμενων μερών Τα μέρη από τη μία μεριά είναι οι προμηθευτές Ελένη και Δημήτρης και από την άλλη μεριά το ιδιωτικό δημοτικό σχολείο και ο νομικός σύμβουλος του τελευταίου. 5 Περισσότερες πληροφορίες στη διεύθυνση: http://europa.eu/legislation_summaries/ justice_freedom_security/judicial_cooperation_in_civil_matters/l33054_en.htm 6 Επίσης ανατρέξτε στο Στοιχείο B. / II. / 1. / η. παρακάτω. 7 http://ec.europa.eu/justice_home/judicialatlascivil/html/index_en.htm

ΟΔΗΓΌΣ ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΏΝ ΠΙΣΤΏΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΉΣΕΩΝ 11 Ο ακριβής καθορισμός θα πρέπει να περιλαμβάνει τα ακόλουθα: Πλήρες όνομα/επωνυμία Διεύθυνση Επάγγελμα κατά περίπτωση και διακριτικός εμπορικός τίτλος και ονοματεπώνυμο του ιδιοκτήτη της επιχείρησης Στην περίπτωση εταιρειών την πλήρη επωνυμία της τελευταίας, την έδρα της, τον αριθμό εγγραφής στο Μητρώο Εταιρειών και τα στοιχεία του νόμιμου εκπροσώπου 2. Καθορισμός αγαθών και υπηρεσιών Για την αποφυγή τυχόν διαφορών αναφορικά με τη φύση των προς πώληση αγαθών, η Ελένη και ο Δημήτρης τα περιγράφουν με όσο το δυνατό περισσότερες λεπτομέρειες. Για το σκοπό αυτό, αν είναι απαραίτητο, μπορεί να ανατρέξουν σε έναν κατάλογο ή δείγμα. Το ίδιο συμβαίνει και με τις προσφορές και τις συμβάσεις υπηρεσιών: Πρέπει να δώσουν την ακριβή περιγραφή των παρεχόμενων υπηρεσιών και το χρονικό διάστημα κατά το οποίο θα εκτελεστεί η εργασία. 3. Τιμή Σε κάθε ξεχωριστή προσφορά καθώς και σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή κατά τη διάρκεια των επιχειρηματικών τους δραστηριοτήτων η Ελένη και ο Δημήτρης πρέπει να καθορίσουν μια ρεαλιστική τιμή που θα τους εξασφαλίζει ένα ρεαλιστικό και επαρκές περιθώριο κέρδους. Κατά τον καθορισμό της τιμής που θα καταβληθεί, υπάρχουν συνήθως οι ακόλουθες επιλογές για την Ελένη και το Δημήτρη: Μία καθορισμένη σταθερή τιμή αγοράς ή Αναφορά σε έναν πίνακα τιμών. Φυσικά στη συγκεκριμένη περίπτωση η Ελένη και ο Δημήτρης είναι ελεύθεροι, ανεξάρτητα από την προηγούμενη κοστολόγηση, να συμπεριλάβουν στην προσφορά τους διαφορετικές ρυθμίσεις για την τιμή. α. Επιστροφή ποσού Οι εκπτώσεις ενδεχομένως να βοηθήσουν ώστε να γίνει μία πρόταση περισσότερο ελκυστική για τους πιθανούς πελάτες στην περίπτωση των μεγάλων παραγγελιών. Στη συγκεκριμένη περίπτωση οι δύο νέοι επιχειρηματίες αποφασίζουν να παρέχουν επιστροφή ποσού κατά 3 % επί της καθαρής τιμής με βάση το μέγεθος της παραγγελίας του δημοτικού σχολείου.

12 β. Έκπτωση Προκειμένου να παρέχουν κίνητρο στους πελάτες να πληρώσουν εγκαίρως, η Ελένη και ο Δημήτρης προσφέρουν επίσης και μία έκπτωση. Σε αυτήν την περίπτωση ο πελάτης θα κερδίσει έκπτωση στην τιμή επί του αρχικού τιμολογούμενου ποσού, αν η πληρωμή καταβληθεί μέσα σε ένα ορισμένο χρονικό διάστημα που θα καθοριστεί από την Ελένη και το Δημήτρη. ΣΗΜΕΊΩΣΗ > ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΊ ΚΑΝΌΝΕΣ ΤΙΜΟΛΌΓΗΣΗΣ Στην ΕΕ υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός τυποποιημένων δικαιωμάτων των καταναλωτών που η Ελένη και ο Δημήτρης πρέπει να λάβουν υπόψη σε σχέση με τους παρακάτω ειδικούς παράγοντες όσον αφορά την τιμολόγηση: Όταν οι πολίτες της ΕΕ (οι πιθανοί πελάτες) αγοράζουν τα αγαθά ή τις υπηρεσίες οπουδήποτε στην ΕΕ, δεν είναι δυνατό να χρεωθούν με μία τιμή υψηλότερη από εκείνη στη χώρα τους εκτός αν η διαφορά στην τιμή αιτιολογείται. Για αυτό το λόγο η Ελένη και ο Δημήτρης πρέπει καταρχήν να εξασφαλίσουν ότι παρέχουν υπηρεσίες προς τους αλλοδαπούς πελάτες στην ίδια τιμή με την οποία χρεώνουν τους πολίτες της δικής τους χώρας. Ωστόσο συγκεκριμένες διαφορές στην τιμή δικαιολογούνται όπως για παράδειγμα στην προκειμένη περίπτωση λόγω υψηλού κόστους αποστολής των αγαθών στο εξωτερικό. γ. Φόρος Προστιθέμενης Αξίας Για την αποφυγή παρανοήσεων και διαφορών, η Ελένη και ο Δημήτρης θα πρέπει επίσης να προσδιορίζουν στην προσφορά τους, αν η προτεινόμενη τιμή περιλαμβάνει ή όχι ΦΠΑ. Ως προς το αν τα αγαθά και οι υπηρεσίες υπόκεινται σε ΦΠΑ και σε ποιο ποσοστό, καθορίζεται από τους ισχύοντες νόμους. Σε περίπτωση αμφιβολίας, η Ελένη και ο Δημήτρης θα πρέπει να ζητήσουν συμβουλή σε θέματα φορολόγησης (8). δ. Νομίσματα Η Ελένη και ο Δημήτρης αποφάσισαν να πωλούν τα προϊόντα σε όλες τις περιπτώσεις στο εθνικό τους νόμισμα, ακόμα και στις ηλεκτρονικές αγορές. Αν οι επιχειρήσεις αποφασίζουν να πωλούν αγαθά και υπηρεσίες σε ένα ή περισσότερα άλλα διαπραγματεύσιμα νομίσματα στην ΕΕ, είναι απαραίτητο να καθοριστεί η συναλλαγματική ισοτιμία μεταξύ του εγχώριου και ξένου νομίσματος σε μία συγκεκριμένη καταληκτική ημερομηνία. 8 Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες στον ακόλουθο σύνδεσμο: http://europa.eu/youreurope/business/managing-business/paying-taxes/index_en.htm

ΟΔΗΓΌΣ ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΏΝ ΠΙΣΤΏΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΉΣΕΩΝ 13 Για παράδειγμα: 100,00 = DDK 745,92 την 4 η Φεβρουαρίου 2013 4. Περίοδος εκτέλεσης Η Ελένη και ο Δημήτρης καθορίζουν μία συγκεκριμένη περίοδο ή συγκεκριμένο χρονικό σημείο εκτέλεσης. Η περίοδος εκτέλεσης βασικά διαφέρει ανάμεσα σε μια παρεχόμενη υπηρεσία από τη μία πλευρά και μια υπηρεσία που προκύπτει από τις συναλλαγές/την προμήθεια προϊόντων από την άλλη. Μια σύμβαση παροχής υπηρεσιών είναι πάντα η περίπτωση που ο πελάτης συμβάλλεται με μια εταιρεία μέσω σύμβασης έναντι πληρωμής, το αντικείμενο της οποίας είναι μια υπηρεσία, δηλαδή, πάντα κατά κανόνα, εάν δεν επηρεάζονται οι παραγγελίες προμήθειας ή κατασκευής ή οι διαδικασίες ανάθεσης, αλλά το αντικείμενό της είναι η παροχή υπηρεσιών. Μια σύμβαση παροχής υπηρεσιών είναι πάντα η περίπτωση που ο πελάτης συμβάλλεται με μια εταιρεία μέσω σύμβασης έναντι πληρωμής, το αντικείμενο της οποίας είναι μια υπηρεσία, δηλαδή, πάντα κατά κανόνα, εάν δεν επηρεάζονται οι παραγγελίες προμήθειας ή κατασκευής ή οι διαδικασίες ανάθεσης, αλλά το αντικείμενό της είναι η παροχή υπηρεσιών. Οι συμβάσεις προμήθειας αποτελούν συμβάσεις για την προμήθεια αγαθών που σχετίζονται με την αγορά, αγορά με δόσεις, εκμίσθωση ή χρηματοδοτική μίσθωση με ή χωρίς την επιλογή αγοράς. Μεικτές συμβάσεις (π.χ. συμφωνίες που εμπεριέχουν τόσο προμήθειες όσο και υπηρεσίες) θεωρούνται οι συμβάσεις προμηθειών όταν η προμήθεια των αγαθών καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της συνολικής αξίας. Η περίοδος/προθεσμία προμήθειας είναι ο χρονικός τομέας/προθεσμία κατά τη διάρκεια των οποίων παραδόθηκε ή πρόκειται να παραδοθεί η προμήθεια. H έκταση και η διάρκεια της υπηρεσίας αρχίζουν με την έναρξη της συμβατικής συμφωνηθείσας δραστηριότητας και γενικά τελειώνουν με την ολοκλήρωση της συμφωνηθείσας υπηρεσίας. Εν προκειμένω, η έκταση και η περίοδος κατά τις οποίες η υπηρεσία πρόκειται να παρασχεθεί θα πρέπει συνεπώς να προσδιορίζονται επακριβώς και να συμφωνούνται στις συμβάσεις ή την προσφορά με τον αποδέκτη της υπηρεσίας και να είναι πλήρως συντονισμένες μεταξύ των πιθανών αναδόχων και του πελάτη. Η ικανότητα εφοδιασμού καθορίζεται ως η δυνατότητα της προμήθειας προϊόντων μέσα σε συγκεκριμένο χρόνο, π.χ. 48 ώρες και στα πλαίσια ενός συμφωνημένου πλαισίου. Αξιοπιστία παράδοσης: αυτή ορίζεται ως η ικανότητα τήρησης της προθεσμίας που αρχικά καθορίστηκε.

14 5. Περίοδος ισχύος καθορισμού τιμής Σε περίπτωση που στον πελάτη υποβληθεί η πρόταση σε μορφή σύμβασης, θα πρέπει να καθορίζει την περίοδο κατά την οποία η πρόταση παραμένει δεσμευτική για την επιχείρηση που κάνει την προσφορά. Αυτό είναι σημαντικό καθώς πολλά νομικά συστήματα θεωρούν ότι μία πρόταση παραμένει σε ισχύ μέχρι τη ρητή ανάκλησή της. 6. Φύση και πεδίο εφαρμογής Η εκτέλεση θα πρέπει να ορίζεται με λεπτομέρεια και σαφήνεια ώστε να αποφεύγεται οποιαδήποτε παρερμηνεία και οι τιμές θα πρέπει να μπορούν να εντοπιστούν ή να υπολογιστούν χωρίς εκτεταμένη προεργασία ή συζητήσεις και συμφωνία. Για τη διευκόλυνση του ορθού υπολογισμού των τιμών πρέπει να εξετάζονται και να αναφέρονται στην πρόταση/συμβατικά τεύχη όλες οι σημαντικές συνθήκες. Τέλος, τα συμβαλλόμενα μέρη θα πρέπει να είναι σε θέση να συμπεράνουν από τη λεπτομερή περιγραφή οτιδήποτε δεν εμπίπτει στο συμφωνημένο πεδίο εφαρμογής της εκτέλεσης. 7. Υπογραφές Είναι απολύτως απαραίτητο να εξασφαλίζεται ότι το τελικό κείμενο της σύμβασης υπογράφεται από τα συμβαλλόμενα μέρη και ειδικότερα ότι αναγράφονται η ημερομηνία και ο τόπος υπογραφής. Σε περίπτωση που η σύμβαση αποτελείται από πολλές σελίδες συνιστάται στα συμβαλλόμενα μέρη να μονογράφουν καθεμία από αυτές. 8. Μορφές προσφοράς (και μεταγενέστερη σύμβαση) Ελλείψει οποιασδήποτε διάταξης νόμου (ή νομολογίας) για το αντίθετο η Ελένη και ο Δημήτρης πρέπει σε κάθε περίπτωση να ενημερωθούν σχετικά δεν υπάρχει απαίτηση καταρχήν για τις συμβάσεις ότι πρέπει να καταρτίζονται εγγράφως. Ωστόσο με σκοπό τη διατήρηση αποδεικτικών στοιχείων η Ελένη και ο Δημήτρης θα πρέπει πάντοτε να συντάσσουν εγγράφως τις συμβάσεις τους. Συνεπώς οι διαφορές, όσον αφορά το ακριβές περιεχόμενο της σύμβασης, μπορούν σε πολλές περιπτώσεις να αποφεύγονται από την αρχή. Σε περίπτωση όμως που προκύψει μια νομική διαφορά, το έγγραφο της σύμβασης αντιπροσωπεύει επιπλέον ένα πολύ σημαντικό αποδεικτικό μέσο όσον αφορά το ακριβές περιεχόμενο του εγγράφου και το πεδίο εφαρμογής της σύμβασης. Ως εναλλακτική λύση στην έγγραφη σύναψη συμβατικού τεύχους μιας σύμβασης μπορεί να θεωρηθεί η πιστοποίηση με μάρτυρες (π.χ. συμμετέχοντες υπάλληλοι) ή η καταγραφή σε ταινία. Ωστόσο τέτοιες μορφές απόδειξης ως ένα συγκεκριμένο βαθμό πάντοτε περικλείουν κίνδυνο. Κατά γενικό κανόνα, ιδιαίτερη αποδεικτική αξία αποδίδεται σε συμβολαιογραφικές πράξεις, ενώ τα φαξ ή ειδικότερα τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου συχνά θεωρούνται λιγότερο έγκυρα. Στην περίπτωση των τηλεφωνικών παραγγελιών θα πρέπει να ζητείται συγκεκριμένα η άμεση έγγραφη επιβεβαίωση.

ΟΔΗΓΌΣ ΣΧΕΤΙΚΆ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΏΝ ΠΙΣΤΏΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΉΣΕΩΝ 15 II. Γενικοί Όροι Συναλλαγών Ειδικά χαρακτηριστικά των διεθνών συμβάσεων Η Ελένη και ο Δημήτρης γενικά μπορούν να προσφεύγουν σε μοντέλα συμβάσεων ή να ανατρέχουν στους Γενικούς Όρους Συναλλαγών για τις ρήτρες που θα πρέπει να συμφωνούνται πάντα. Αλλά κι αυτές επίσης πρέπει να συνταχθούν και να προσαρμοστούν στις συγκεκριμένες απαιτήσεις της Ελένης και του Δημήτρη. Οι λεπτομερείς συμβατικές διατάξεις θεμελιώνουν σαφείς βασικές απαιτήσεις που είναι αναμφισβήτητα χρήσιμες όταν πρόκειται για τη διαχείριση προβλημάτων κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης της σύμβασης ή σε περίπτωση που τυχόν προκύψουν νομικές διαφορές. Ωστόσο, πρέπει σε κάθε περίπτωση να εξασφαλίζεται ότι ανάλογα με το νομικό σύστημα δεν είναι εφικτές συγκεκριμένες διευθετήσεις ή νομικές λύσεις. Η παρακάτω εικόνα θα πρέπει κατά συνέπεια να λαμβάνεται μόνο για την επισήμανση σε αφηρημένη μορφή, από την οποία μπορούν να ληφθούν βασικά υπόψη επιλογές νομικής διάταξης. Για περισσότερο λεπτομερή σύνταξη η Ελένη και ο Δημήτρης θα πρέπει να αναζητήσουν νομική συμβουλή. Ακόμα κι εντός ενός και του ιδίου νομικού συστήματος το εύρος των επιτρεπόμενων διευθετήσεων της σύμβασης μπορεί επίσης να ποικίλει. Αυτό εφαρμόζεται ειδικότερα στους Γενικούς Όρους Συναλλαγών έναντι των μεμονωμένων συμβατικών συμφωνιών. Κυρίως όμως σε πολλές περιπτώσεις ορισμένες διατάξεις δεν επιτρέπονται έναντι των καταναλωτών (B2C, αλλά μπορεί να συμφωνηθούν αποτελεσματικά έναντι εταιρειών (B2B). Συνεπώς η Ελένη και ο Δημήτρης πρέπει εν προκειμένω να ενημερωθούν για τις απαιτήσεις των αντίστοιχων νομικών συστημάτων 1. Γενικές διατάξεις α. Προοίμιο Μέσω ενός προοιμίου μπορεί να τεκμηριωθεί η έννοια και ο σκοπός που τα μέρη επιδιώκουν στις συμβατικές διατάξεις. Σε περίπτωση διαφοράς το προοίμιο μπορεί συχνά να αποτελέσει ένα χρήσιμο βοήθημα στην ερμηνεία της πραγματικής έννοιας μιας συμβατικής διάταξης. Όσο πολυπλοκότερο είναι το αντικείμενο της διάταξης τόσο σημαντικότερο είναι το προοίμιο προκειμένου να είναι σε θέση να ανιχνεύσει την επιχειρηματική βάση του κάθε μέλους. β. Ορισμοί Ιδιαίτερα στο εθιμικό δίκαιο, είναι κοινή πρακτική η επισύναψη στο βασικό σώμα της σύμβασης ενός καταλόγου των ορισμών των όρων που χρησιμοποιούνται στη σύμβαση (η οποία μπορεί εν μέρει να είναι αναμφισβήτητα μεγάλη). Τέτοιοι ορισμοί μπορούν να αποτελέσουν ένα καθοριστικό βοήθημα στην ερμηνεία. Μεγαλύτερες ή μικρότερες λίστες είναι απαραίτητες εδώ, ανάλογα με το εφαρμοστέο νομικό σύστημα.

16 γ. Συμπέρασμα, έναρξη και καταγγελία της σύμβασης Προκειμένου να καθοριστεί επακριβώς το καθεστώς των παραγραφών, των περιόδων εγγύησης κλπ. είναι απαραίτητο να καθοριστεί το χρονικό σημείο της σύναψης της σύμβασης. Είναι επίσης δυνατό να οριστεί μια συγκεκριμένη ημερομηνία κατά την οποία θα παράγονται έννομα αποτελέσματα (και κατά συνέπεια οι συμβατικές υποχρεώσεις), ή που θα εξαρτάται από τη συγκυρία ορισμένων περιπτώσεων. Ιδιαίτερα για την παροχή υπηρεσιών, είναι σημαντικό να περιλαμβάνεται στη σύμβαση διάταξη για την καταγγελία της σύμβασης (σε μια συγκεκριμένη ημερομηνία, αφού η σύμβαση έχει τρέξει για ένα συγκεκριμένο όρο, με την κατάλληλη καταγγελία, τηρώντας μια συγκεκριμένη μορφή και περίοδο προειδοποίησης ή με έκτακτη καταγγελία). δ. Ρήτρα έγγραφου τύπου Καθορίζεται μέσω έγγραφης διάταξης ότι τυχόν προσθήκες ή τροποποιήσεις της σύμβασης μπορούν να γίνουν μόνο εγγράφως. Με τον τρόπο αυτό η έγγραφη διάταξη εξασφαλίζει ότι οι συμβατικές διατάξεις καταγράφονται στο σύνολό τους στο γραπτό κείμενο της σύμβασης κι έτσι διασφαλίζει την αποδεικτική λειτουργία της γραπτής σύμβασης, καθώς οι συμπληρωματικές προφορικές συμφωνίες μπορεί να οδηγήσουν σε αμφιβολία σχετικά με το πραγματικό περιεχόμενο της σύμβασης. ε. Ρήτρα διαχωρισμού Όσο προσεκτικά κι αν έχει συνταχθεί μια σύμβαση, δεν μπορεί να αποκλειστεί το γεγονός ότι ορισμένες από τις διατάξεις που περιέχονται σε αυτήν μπορεί να αποδειχθούν άκυρες ή ανέφικτες. Για ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα πρέπει να προβλέπεται μία ρήτρα διαχωρισμού, μέσω της οποίας μία και μόνο άκυρη ρήτρα εμποδίζεται από το να καταστεί όλη η σύμβαση άκυρη και ανίσχυρη. στ. Επιλογή γλώσσας Η ΕΕ αναγνωρίζει πλέον 24 επίσημες και γλώσσες εργασίας. Καθώς η Ελένη και ο Δημήτρης όπως και οι περισσότεροι από τους πελάτες τους μιλούν αγγλικά συντάσσουν γενικά τις προσφορές/συμβάσεις τους στα αγγλικά. Μια άλλη πιθανότητα είναι να έχει μεταφραστεί η σχετικά προσφορά/σύμβαση στις επίσημες γλώσσες αυτών των χωρών από τις οποίες προέρχονται οι περισσότεροι από τους πελάτες τους, αν και πάντα υπάρχει ο κίνδυνος τυχόν μεταφραστικών σφαλμάτων. ζ. Επιλογή εφαρμοστέου δικαίου Το δίκαιο ποιας χώρας θα διέπει τη σύμβαση (9) ; Αυτή η ερώτηση γενικά απαντάται με βάση τον Κανονισμό Ρώμη Ι (10). 9 Δείτε επίσης ανωτέρω Στοιχείο A. / II. /1. 10 Δείτε επίσης ανωτέρω Στοιχείο A. / II. / 1.