ε λ ί δ α 1 ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (750 480 π. Χ.) Σα όπια σηρ οεπιόδξτ: η απφαϊκή οεπίξδξρ ςτμβασικά ξπίζεσαι σξ διάςσημα αοό σα μέςα σξτ 8 ξτ αιώμα ο. Φ. μέφπι σιρ απφέρ σξτ 5 ξτ αιώμα ο. Φ., είμαι μια οεπίξδξρ οπξεσξιμαςίαρ σηρ ξικξμξμικξ οξλισικήρ και οξλισιςσικήρ ενέλινηρ σξτ απφαίξτ ελλημικξύ κόςμξτ. Σα ςημαμσικά γεγξμόσα και ξι αλλαγέρ σηρ εοξφήρ ατσήρ: o Γέμεςη σηρ οόληρ κπάσξτρ (1) o Οικξμξμικξ-κξιμψμική κπίςηβ ελλημικόρ αοξικιςμόρ (2) o Πξλισιςσικέρ αμαζησήςειρ διαμόπυψςη απφαίξτ ελλημικξύ οξλισιςμξύ (3) o Πεπςικξί οόλεμξι (4) 1. Η ΓΕΝΕΗ ΣΗ ΠΟΛΗ ΚΡΑΣΟΤ Η ςτγκπόσηςη σψμ οόλεψμ κπασώμ: οώρ; οξύ δημιξτπγήθηκαμ; Η ςτγκπόσηςη σψμ οόλεψμ κπασώμ ςτμδέεσαι άμεςα με σιρ ξικξμξμικέρ, κξιμψμικέρ και οξλισικέρ ςτμθήκερ σψμ ξμηπικώμ οόλεψμ κπασώμ. Δηλαδή: Σημ οεπίξδξ σψμ μεσακιμήςεψμ σμήμασα σψμ ελλημικώμ υύλψμ μάλλξμ ατσξμξμήθηκαμ και λόγψ διαυόπψμ οαπαγόμσψμ (φώπξρ εγκασάςσαςηρ, σξοικέρ λασπείερ ) δημιξύπγηςαμ σιρ οόλειρ κπάση Ίςψρ αμαμείφθηκαμ και με σμήμασα άλλψμ υύλψμ Οι οπώσερ οόλειρ κπάση μάλλξμ δημιξτπγήθηκαμ ςσα οαπάλια σηρ Μ. Αςίαρ ςση διάπκεια σξτ οπώσξτ αοξικιςμξύ
ε λ ί δ α 2 σημ Ελλάδα ξ ςφημασιςμόρ σψμ οόλεψμ κπασώμ δεμ έγιμε με σξμ ίδιξ σπόοξ: αλλά ή αμεναπσησξοξιήθηκαμ σμήμασα διαυξπεσικώμ υύλψμ και ξπγαμώθηκαμ μεσανύ σξτρ ή έγιμε ςτμξικιςμόρ, δηλαδή έμψςη γεισξμικώμ κξιμξσήσψμ ή ξικιςμώμ ( κψμώμ ) ςε εμιαίξ φώπξ με δική σξτρ κεμσπική διξίκηςη. Εοξμέμψρ, ξι οόλειρ κπάση δεμ ξπγαμώθηκαμ ςτγφπόμψρ με σξμ ίδιξ σπόοξ. Έσςι, οεπάςαμε βαθμιαία αοό σα υτλεσικά κπάση (σηρ ξμηπικήρ εοξφήρ) ςσιρ οόλειρ κπάση (σηρ απφαϊκήρ εοξφήρ) Σα ςτςσασικά ςσξιφεία σηρ o Φώπξρ: οόλιρ ή άςστ (σειφιςμέμα) Ύοαιθπξρ φώπα : ετπύσεπη οεπιξφή καλλιεπγήςιμη με μικπξύρ ξικιςμξύρ, σιρ κώμερ o Πξλίσετμα : ξ σπόοξρ άςκηςηρ σηρ ενξτςίαρ και η ςτμμεσξφή ή μη σψμ οξλισώμ ς ατσή Οι βαςικέρ οπξϋοξθέςειρ ύοαπνηρ σηρ οόληρ κπάσξτρ o Ελετθεπία ( = αμεναπσηςία ) o Ατσξμξμία ( = διακτβέπμηςη με μόμξτρ ) o Ατσάπκεια ( = ξικξμξμική ατσξδτμαμία ) Η ςημαςία σξτ θεςμξύ σηρ οόληρ κπάσξτρ : o Η εοιβίψςη και η ενέλινη είμαι ςτμδεδεμέμη με σιρ σπείρ βαςικέρ εοιδιώνειρ σηρ o Οι εοιδιώνειρ ατσέρ ήσαμ εμοόδιξ για σημ ξπγάμψςη σψμ Ελλήμψμ ςε εμιαίξ κπάσξρ, αλλά ςτμεσέλεςαμ ςσημ οξλισιςμική αμάοστνη σψμ οόλεψμ κπασώμ o Αμάοστνη οασπιψσιςμξύ με έμσξμξ σξοικιςσικό ομεύμα, διαυξπέρ μεσανύ σψμ οόλεψμ οξτ ςτφμά
ε λ ί δ α 3 οπξκαλξύςαμ ςτγκπξύςειρ (ο.φ. Πελξοξμμηςιακόρ Πόλεμξρ ) Η διαυξπά σηρ ελλημικήρ οόληρ κπάσξτρ αοό σιρ οόλειρ σψμ ξτμεπίψμ : o Οι ξτμέπιξι δεμ αμέοστναμ οξλισική δπαςσηπιόσησα ςσιρ οόλειρ σξτρ για σημ αμσιμεσώοιςη σψμ οπξβλημάσψμ και σημ κασξφύπψςη σψμ δικαιψμάσψμ σξτρ o σιρ ελλημικέρ οόλειρ κπάση αμαοσύςςξμσαι, αμσίθεσα, ξι έμμξιερ σξτ οξλίση και σηρ οξλισικήρ. Η κπίςη σξτ ξμηπικξύ κόςμξτ και η αμσιμεσώοιςή σηρ α) Σξ οπόβλημα: Η ςσαδιακή αύνηςη σξτ οληθτςμξύ ξικξμξμική κπίςη. Γιασί ; ( αίσια ) σα σέλη σξτ 9 ξτ αι. ο. Φ. Λίγερ εκσάςειρ γηρ Πεπιξπιςμέμα μέςα εκμεσάλλετςηρ τγκέμσπψςη σηρ γηρ ςε λίγξτρ ιδιξκσήσερ Αοξτςία ενειδίκετςηρ σηρ επγαςίαρ Έλλειχη άλλψμ ξικξμξμικώμ οόπψμ οξλισικέρ μεσαβξλέρ: Πεπιξπιςμόρ σηρ βαςιλείαρ Αύνηςη δύμαμηρ ετγεμώμ ( ετγεμείρ : αγαθξί άπιςσξι εςθλξί ) Αύνηςη δύμαμηρ σξτ ολήθξτρ, λόγψ αμάοστνηρ εμοξπίξτ Αμάοστνη δξτλείαρ, λόγψ : o Αύνηςηρ φπεώμ (οφ Αθήμα) o Πξλέμψμ (οφ οάπση)
ε λ ί δ α 4 β) Η αμσιμεσώοιςη : Οι λύςειρ οξτ δόθηκαμ για σημ αμσιμεσώοιςη σηρ κπίςηρ: Αμάοστνη βιξσεφμίαρ εμοξπίξτ ( οφ Αθήμα ) Κασακσησικξί οόλεμξι εδαυική εοέκσαςη ( οφ οάπση, Άπγξρ ) Ίδπτςη αποικιώμ ( οφ Κόπιμθξρ, Μέγαπα, Φαλκίδα ) και ςτμδταςμόρ σψμ λύςεψμ ατσώμ Όςα σμήμασα σξτ ελλημικξύ φώπξτ οαπέμειμαμ αοξμξμψμέμα ( οφ Απκάδερ, Αισψλξί, Ηοειπώσερ, Μακεδόμερ ) διασήπηςαμ ση υτλεσική ξπγάμψςη. Ο β ελλημικόρ αοξικιςμόρ ( 8 ξρ 6 ξρ αιώμαρ ο. Φ. ) ΜΟΡΥΗ: η αμαγκαςσική μεσακίμηςη και εγκασάςσαςη ςε άλλη οεπιξφή και η δημιξτπγία μέαρ οόληρ κπάσξτρ ξπγαμψμέμη εοιφείπηςη αοό ση μησπόοξλη ( α! αοξικιςμόρ) ξι αοξικίερ ήσαμ οόλειρ κπάση ατσόμξμερ και ατσάπκειρ ΑΙΣΙΑ : η κπίςη σξτ ξμηπικξύ κόςμξτ, δηλαδή: η ςσεμξφψπία ( = έλλειχη γηρ ) η έλλειχη οπώσψμ τλώμ ( μεσάλλψμ ) η αμαζήσηςη μέψμ αγξπώμ για αγξπά / οώληςη οπξϊόμσψμ ξι εςψσεπικέρ οξλισικέρ κπίςειρ ( αοξμόμψςη ξμάδψμ αμθπώοψμ) ξι γμώςειρ για σξτρ θαλάςςιξτρ δπόμξτρ ξ πιχξκίμδτμξρ φαπακσήπαρ σψμ Ελλήμψμ ΠΕΡΙΟΦΕ: Μεςόγειξρ Εύνειμξρ Πόμσξρ (βλ. οόλειρ ςσξ φάπση*) ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ: ξικξμξμικά:
ε λ ί δ α 5 o αμσιμεσώοιςη σηρ κπίςηρ (εμοξπετμασική ξικξμξμία) αμάοστνη εμοξπίξτ αμάοστνη βιξσεφμίαρ αμάοστνη τοηπεςιώμ o αμάγκη για ευεύπεςη μξμίςμασξρ ( φπημασιςσική ξικξμξμία ) κξιμψμικά: αλλαγέρ ςσιρ κξιμψμίερ σψμ οόλεψμ κπασώμ ( μέερ κξιμψμικέρ ξμάδερ αοξκσξύμ δύμαμη : έμοξπξι ) οξλισιςσικά: μεσαυξπά σξτ ελλημικξύ οξλισιςμξύ ςσιρ αοξικίερ αμσαλλαγή ςσξιφείψμ οξλισιςμξύ ( διάδξςη ελλημικξύ αλυάβησξτ σηρ Φαλκίδαρ ςσξτρ ισαλικξύρ λαξύρ ) Η ενέλινη σψμ οξλισετμάσψμ ςσιρ οόλειρ κπάση Δεμ τοάπφει ξμξιξμξπυία μεσανύ σψμ οόλεψμ κπασώμ ψρ οπξρ σημ ενέλινη σξτ οξλισεύμασξρ, όμψρ, σξ βαςικό ςφήμα είμαι : Βασιλεία Αριστοκρατία Ολιγαρχία Τυραννίδα Δημοκρατία Οι σύοξι σξτ οξλισεύμασξρ διαμξπυώμξμσαι αμάλξγα με σιρ δτμάμειρ οξτ διεκδικξύμ σξμ πλούτο και σημ εξουσία α) Η Απιςσξκπασία Εοικπασεί ςσιρ οεπιςςόσεπερ οόλειρ κπάση μεσά σημ οαπακμή σηρ βαςιλείαρ σψμ υτλεσικώμ κπασώμ Ο ολξύσξρ ( = γη ) και η ενξτςία είμαι ςσξτρ λίγξτρ ετγεμείρ, σξτρ άπιςσξτρ και μεσαβιβάζεσαι κληπξμξμικά Σξ ολήθξρ κιμδτμεύει εναισίαρ σψμ δτμασώμ.
ε λ ί δ α 6 Η αυθαιρεσία των δυνατών Και τώρα μια παραβολή θα πω στους βασιλιάδες, αν κι έχουνε περίσσια τη γνώση τους. Έτσι μίλησε το γεράκι στο πλουμόλαιμο τ αηδόνι, όταν το πήρε πολύ ψηλά, μέσα στα σύγνεφα, αρπαγμένο στα νύχια του, μύρονταν κείνο θλιβερά μέσα στα νύχια τα γαμψά του, και το γεράκι εμίλησε και σκληρό λόγο του πε: «Δύστυχο, τι ναι που λαλείς; Κάποιος πολύ πιο δυνατός σου σε κρατάει. Εκεί που εγώ σε πάω, εκεί πας κι εσύ, κι ας μου σαι και τραγουδιστής, κι όπως μου κάνει όρεξη μπορεί και δείπνο να σε κάνω εγώ, μπορεί και να σ αφήσω πάλι. Χωρίς μυαλό είν εκείνος που τα βάζει με τους δυνατότερους, εκτός που χάνει τη νίκη, μαζί με τις ντροπές και βάσανα τραβάει». Έτσι είπε το γεράκι το γοργοπετούμενο, το τεντοφτέρουγο πουλί στ αηδόνι. Ο Ησίοδος ( Έργα και Ημέραι στ. 202-212, μετ. Π. Λεκατσά ) με την παραβολή αυτή απευθύνεται στους ισχυρούς άρχοντες και προβάλλει παραστατικά την αυθαιρεσία των δυνατών της εποχής του ( 700 π. Χ. περίπου ) β) Η ξλιγαπφία ( 7 ξρ 6 ξρ αιώμαρ ο. Φ. )Ο β αοξικιςμόρ, με σιρ ξικξμξμικέρ ενελίνειρ, υέπμει ςσημ εοιυάμεια μέερ κξιμψμικέρ ξμάδερ: εμοόπξτρ, βιξσέφμερ, ματσικξύρ, ατσέρ διεκδικξύμ μεπίδιξ ενξτςίαρ, εοειδή έφξτμ σώπα ολξύσξ. Εμυαμίζεσαι εοίςηρ, λόγψ σψμ οξλέμψμ, έμα μέξ ςώμα ςσπασξύ: η ξολισική υάλαγγα, ς ατσήμ αμήκξτμ όςξι μοξπξύμ μα υέπξτμ όολα με δικά σξτρ φπήμασα, και ατσξί διεκδικξύμ δικαιώμασα και μεπίδιξ ενξτςίαρ. Οι κξιμψμικέρ διαυξπέρ είμαι οξλύ έμσξμερ ςσιρ απφέρ σξτ 6 ξτ αιώμα ο. Φ.. Η κασάςσαςη οπξςψπιμά αμσιμεσψοίζεσαι με σξτρ γπαοσξύρ μόμξτρ οξτ οαπαφψπξύμ ξι ετγεμείρ ςσξ ολήθξρ ( οφ Νόμξρ σξτ Λτκξύπγξτ ςση οάπση, σξτ Δπάκξμσα και σξτ όλψμα ςσημ Αθήμα ), οεπιξπίζεσαι η δύμαμη σψμ ετγεμώμ, διετπύμεσαι σξ οξλισικό ςώμα με ατσξύρ οξτ έφξτμ ολξύσξ σξ οξλίσετμα μεσαβάλλεσαι ςε ξλιγαπφία ή σιμξκπασία ( σίμημα = ειςόδημα) γ) Η στπαμμίδα Η ξλιγαπφία δεμ ικαμξοξίηςε σξ ολήθξρ, διόσι ξ ολξύσξρ και η ενξτςία είμαι ςσξτρ ξλίγξτρ νεςοξύμ ςτγκπξύςειρ μεσανύ ολήθξτρ και ξλίγψμ
ε λ ί δ α 7 Οπιςμέμξι ετγεμείρ με εοιππξή ςσξ ολήθξρ εκμεσαλλεύξμσαι σημ κασάςσαςη και εγκαθιδπύξτμ οπξςψοική ενξτςία, σημ στπαμμίδα. Οπιςμέμξι αοό ατσξύρ υπόμσιςαμ για ση βελσίψςη σψμ οόλεώμ σξτρ και για ση ζψή σψμ οξλισώμ. Οι οεπιςςόσεπξι οάμσψρ είφαμ βίαιξ σέλξρ : δξλξυξμήθηκαμ Μεσά σημ οσώςη σψμ στπαμμικώμ καθεςσώσψμ ( σέλξρ 6 ξτ αιώμα ο. Φ. ) έφξτμε ή εοιςσπξυή ςσημ ξλιγαπφία ή ενέλινη ςση δημξκπασία. Οι μέθοδοι των τυράννων Τις περισσότερες από τις μεθόδους αυτές λένε πως τις εφάρμοσε ο Περίανδρος από την Κόρινθο, αλλά και πολλές είναι δυνατό να προέρχονται από το περσικό σύστημα διακυβέρνησης. Εκτός από αυτές που μνημονεύτηκαν προηγουμένως για τη διατήρηση της τυραννίδας όσο βέβαια είναι δυνατό - δηλαδή το να «κονταίνει» κανείς τους επιφανείς άνδρες και να εξουδετερώνει τους θαρραλέους, υπάρχουν και πολλές άλλες, όπως η απαγόρευση των κοινών συσσιτίων, των συλλόγων, τις εκπαίδευσης και άλλων παρόμοιων, ακόμη το να προσπαθεί ο τύραννος να αποτρέψει καθετί που συνήθως γεννά το θάρρος και την αμοιβαία εμπιστοσύνη και να μην επιτρέπει τη δημιουργία σχολών και άλλων μορφωτικών συλλόγων και να κάνει τα πάντα για να είναι όλοι άγνωστοι μεταξύ τους ( γιατί η γνωριμία δημιουργεί αμοιβαία εμπιστοσύνη ) και το να μην εμφανίζονται συνεχώς δημόσια οι ξένοι που βρίσκονται στην πόλη αλλά να περνούν τον καιρό τους στους προθαλάμους των τυράννων ( γιατί έτσι δεν μπορούν καθόλου να ενεργούν κρυφά και σιγά-σιγά συνηθίζουν στην ταπείνωση με την αδιάκοπη δουλική συμπεριφορά τους ), < εκτός από αυτές, το να προσπαθεί ακόμη ο τύραννος να μην του διαφύγουν όσα τυχόν κάνει ή λέει κανείς από τους υπηκόους του, αλλά να υπάρχουν κατάσκοποι, όπως στις Συρακούσες οι γυναίκες που ονομάζονται ποταγωγίδες ( = που παρασύρουν τους άνδρες για πιοτό ) ή οι ωτακουστές που έστελνε ο Ιέρων όπου υπήρχε κοινωνική συνάθροιση και δημόσια συγκέντρωση< το να ενσπείρει επίσης διαβολές μεταξύ τους και να δημιουργεί διχόνοιες ανάμεσα σε φίλους, ανάμεσα στο λαό και τους ευγενείς και μεταξύ των πλουσίων. Και το τελευταίο, να κάνει ο τύραννος τους υπηκόους του φτωχούς, και για να μην έχουν τα μέσα να συντηρούν φρουρά και για να τους έχει τόσο απασχολημένους στην εξασφάλιση του επιούσιου, ώστε να μην έχουν καιρό για συνομωσίες. Παράδειγμα γι αυτό είναι οι πυραμίδες στην Αίγυπτο και τα αναθήματα των Κυψελιδών και η ανοικοδόμηση του ναού του Ολύμπιου Δία από τους Πεισιστρατίδες και τα έργα του Πολυκράτη στη Σάμο. Ο Αριστοτέλης ( Πολιτικά 1313α36-1313b9 ) περιγράφει τις μεθόδους που χρησιμοποιούν οι τύραννοι για τη διατήρηση της εξουσίας.
ε λ ί δ α 8 δ) Η δημξκπασία ( σέλη 6 ξτ αιώμα ο. Φ. ) Παπάδειγμα: η Αθήμα. Μεσά σξτρ στπάμμξτρ Πειςιςσπασίδερ ξι ξλιγαπφικξί οπξςοαθξύμ μα οάπξτμ σημ ενξτςία. Κασ αοαίσηςη σξτ δήμξτ (σξτ ολήθξτρ) ξ Κλειςθέμηρ μεσαππτθμίζει σξ οξλίσετμα. Οι αλλαγέρ: o Πεπιξπίζεσαι η δύμαμη σψμ ετγεμώμ, η ςτμέλετςη σψμ εμήλικψμ οξλισώμ οξτ έφξτμ δικαιώμασα ( δλδ η εκκληςία σξτ δήμξτ ) γίμεσαι κτπίαπφξ όπγαμξ o Δικαίψμα ιςηγξπίαρ ( ελεύθεπηρ διασύοψςηρ σηρ γμώμηρ ) o Δικαίψμα ιςξμξμίαρ ( ςτμμεσξφήρ ςση διαμόπυψςη σψμ μόμψμ, ιςόσησαρ αοέμαμσι ςσξτρ μόμξτρ ) Βέβαια ξικξμξμικέρ διακπίςειρ ενακξλξτθξύμ μα τοάπφξτμ μεσανύ σψμ οξλισώμ. Η οάπση κασά σξμ 7 ξ αιώμα ο. Φ. διαμξπυώμει έμα ξλιγαπφικό οξλίσετμα, σξ ξοξίξ διασηπήθηκε μέφπι ση πψμαϊκή κασάκσηςη σξμ 2 ξ αι. ο. Φ.. Αμσίθεσα η Αθήμα διαμύει όλξ σξ υάςμα σψμ οξλισετμάσψμ και υσάμει σξμ 6 ξ αι. ο. Φ. ςση δημξκπασία. Ο Πξλισιςμόρ Η ΥΙΛΟΟΥΙΑ Οι οπώσξι υιλόςξυξι εοιφειπξύμ μα ενηγήςξτμ λογικά ση δημιξτπγία σξτ κόςμξτ, εγκασαλείοξμσαρ ση μτθική επμημεία σηρ οπξηγξύμεμηρ εοξφήρ. Ομξμάζξμσαι υτςικξί υιλόςξυξι : o Θαλήρ ( μεπό ) o Αμανίμαμδπξρ (άοειπξ) o Αμανιμέμηρ (αέπαρ) Αοό ση Μίλησξ σηρ Μ. Αςίαρ ( Ίψμερ )
ε λ ί δ α 9 Η ΛΟΓΟΣΕΦΝΙΑ ( Η ΠΟΙΗΗ ) Αοό σξ ηπψικό έοξρ σηρ ξμηπικήρ εοξφήρ οεπμξύμε ςσξ διδακσικό έοξρ σηρ απφαϊκήρ, οξτ εντμμεί σξμ κξιμό άμθπψοξ και ση ζψή σξτ. Πξιησήρ σξτ ξ Ηςίξδξρ ( Θεξγξμία, Έπγα και Ημέπαι ). Η λτπική οξίηςη εκυπάζει οπξςψοικά ςτμαιςθήμασα και εμοειπίερ σξτ αμθπώοξτ, ςτμξδεύεσαι αοό μξτςική και ξπιςμέμα σπαγξύδια σηρ φξπεύξμσαι. Πξιησέρ: Απφίλξφξρ, όλψμαρ, Αλκαίξρ, αουώ, Απίψμ κ.α. Η ΣΕΦΝΗ σημ απφή σηρ οεπιόδξτ ατσήρ είμαι εοηπεαςμέμη αοό σημ Σέφμη σηρ Αμασξλήρ, λόγψ σψμ εμοξπικώμ ςφέςεψμ και σηρ εοικξιμψμίαρ με σξτρ αμασξλικξύρ λαξύρ ( αμασξλίζξτςα υάςη ). ση ςτμέφεια διαμξπυώμει ελλημικά φαπακσηπιςσικά. Η μμημειακή μξπυή σηρ εκυπάζει σιρ ςτλλξγικέρ αμάγκερ σηρ οόληρ κπάσξτρ. α) Απφισεκσξμική Κασαςκετάζξμσαι ξι οπώσξι λίθιμξι μαξί μεγάλψμ διαςσάςεψμ. Ομξιξμξπυία, λόγψ κξιμήρ οαπάδξςηρ, ςτμέοειά σηρ η εοικπάσηςη δύξ πτθμώμ o Σξτ δωρικού ( Πελξοόμμηςξρ, Κ. Ισαλία, τοόλξιοη Ελλάδα ) o Σξτ ιωμικού ( Μ. Αςία, μηςιά Αιγαίξτ ) * ύγκπιμε σξτρ δύξ πτθμξύρ β) Γλτοσική Πεπιξπίζξμσαι σα μικπά έπγα ( ειδώλια ) και εμυαμίζξμσαι μεγάλα αγάλμασα. Οι όπθιερ γτμμέρ αμδπικέρ μξπυέρ ξμξμάζξμσαι κξύπξι, ξι όπθιερ γτμαικείερ μξπυέρ λέγξμσαι κόπερ. Τοάπφξτμ και καθιςσέρ μξπυέρ. Σα έπγα έφξτμ
ε λ ί δ α 10 φαπακσηπιςσικά κξιμά για ξλόκληπξ σξμ ελλημικό φώπξ, αμ και τοάπφξτμ και διάυξπερ σξοικέρ. Η οεολξυόπξρ: μία αοό σιρ απφαϊκέρ κόπερ σηρ Αθήμαρ ( 530 ο. Φ. οεπίοξτ ). Σα απφαϊκά φαπακσηπιςσικά τοξφψπξύμ εδώ και σξμίζεσαι οεπιςςόσεπξ σξ ςώμα ( ζψμσάμια και ολαςσικόσησα ) Κξιμά φαπακσηπιςσικά σψμ έπγψμ : o Η μεσψοικόσησα: φψπίρ ςσπξυή σξτ κευαλιξύ και σξτ ςώμασξρ δενιά ή απιςσεπά o Η ςφημασξοξίηςη σηρ κόμηρ: σα μαλλιά είμαι αολή διακόςμηςη o Σξ απφαϊκό μειδίαμα: ελαυπό φαμόγελξ, οπξςοάθεια μα δξθεί έκυπαςη ςσξ οπόςψοξ o Οι κξύπξι είφαμ εοίςηρ σα φέπια κξλλημέμα ςσξ ςώμα και οπξβάλλξτμ σξ απιςσεπό οόδι λίγξ μοπξςσά
ε λ ί δ α 11 γ) Κεπαμική Η οαλαιά γεψμεσπική αγγειξγπαυία ςτμδτάζεσαι με αμασξλικά θέμασα: οξτλιά, ζώα, άμθη ( αμασξλίζψμ πτθμόρ ) ( 8 ξρ αι. ) σαδιακά εμυαμίζξμσαι αμθπώοιμερ μξπυέρ ( 7 ξρ 6 ξρ αι. ο. Φ. ) και διαμξπυώμξμσαι δύξ πτθμξί: o Ο μελαμόμξπυξρ ( οαμαθημαϊκξί αμυξπείρ ) o Ο επτθπόμξπυξρ ( βλ. σιρ εικόμερ σξτ βιβλίξτ ς. 94, 96 ) δ) Θπηςκεία Έφξτμ διαμξπυψθεί σα φαπακσηπιςσικά σψμ θεώμ και ξ σπόοξρ λασπείαρ. Παμελλήμια ιεπά: σόοξι λασπείαρ ( Δελυξί, Ολτμοία ) Παμελλήμιξι αγώμερ : αθλησικξί ( Ολύμοια, Πύθια, Ίςθμια, Νέμεα )