ΕΙΔΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ 2/2012. (Άρθρο 77 παρ. 5 εδ. δ' του Ν.3852/2010) Θέμα: Ζητήματα σχετικά με τις Λέσχες Φιλίας Τρίτης Ηλικίας του Δήμου Αθηναίων

ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ 2/2012 (Άρθρο 77 παρ. 5 εδ. δ' του Ν.3852/2010) Προς κύριο Γιώργο Καμίνη, Δήμαρχο Αθηναίων Θέμα: Ζητήματα σχετικά με τις Λέσχες Φιλίας Τρίτης Ηλικίας του Δήμου Αθηναίων Σχετικές διατάξεις: άρθρα 5 παρ. 1, 10, 21, 25, 102, 103 του Συντάγματος, άρθρο 6 ΣυνθΕΕ, άρθρα 21, 25 Χάρτη Θεμελιωδών Ελευθεριών Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρθρο 10 Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Συστάσεις R (87) 22 και R (94) 9 Υπουργών Εξωτερικών Συμβουλίου της Ευρώπης, Συστάσεις 1254 (1994) και 1428 (1999) Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης Συμβουλίου της Ευρώπης, Ψήφισμα 46/91 Γενικής Συνέλευσης Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, άρθρα 1, 2, 3, 6, 7, 10 Ευρωπαϊκού Χάρτη Δικαιωμάτων και Υποχρεώσεων των Ηλικιωμένων που Χρήζουν Μακροχρόνιας Φροντίδας και Βοήθειας Προτάσεις: Αποστολή εγκυκλίου στις Διευθύνσεις για εκδήλωση ενδιαφέροντος μετακίνησης υπαλλήλων προς τις Λέσχες Φιλίας Αποστολή εγκυκλίου για τον σεβασμό των αρμοδιοτήτων κάθε εργαζομένου στις Λέσχες Φιλίας Εξέταση δυνατότητας λειτουργίας νέας Λέσχης Φιλίας σε ακίνητο του Δήμου Ανάρτηση και τήρηση στις Λέσχες Φιλίας άρθρων του Ευρωπαϊκού Χάρτη Δικαιωμάτων και Υποχρεώσεων των Ηλικιωμένων που Χρήζουν Μακροχρόνιας Φροντίδας και Βοήθειας Ενθάρρυνση συμπράξεων με την κοινωνία των πολιτών και τις οργανώσεις της, για την εξακολούθηση της πλήρους λειτουργίας των Λεσχών Φιλίας και την προώθηση νέων εθελοντικών δράσεων Επιδίωξη συνεργασιών των Λεσχών Φιλίας σε κοινές εκδηλώσεις πολιτισμού με τις εκπαιδευτικές δομές Καταγραφή των προς απόσυρση ηλεκτρονικών υπολογιστών των υπηρεσιών με σκοπό διάθεσης μέρους αυτών στις Λέσχες Φιλίας. AΘΗΝΑ, 1.10.2012 1

Περιεχόμενα Ι. Εισαγωγή ΙΙ. Υπόβαθρο της πρότασης III. Θεμελιώδη δικαιώματα IV. Συμπεράσματα V. Οι ειδικές προτάσεις 2

Ι. Εισαγωγή 1.1. O Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης, στο πλαίσιο της αρμοδιότητάς του περί διατύπωσης προτάσεων βελτίωσης της δημοτικής διοίκησης και των σχέσεών της με το κοινό, επ ευκαιρία σημαντικών προβλημάτων κακοδιοίκησης που ο ίδιος εντοπίζει (άρθρο 77 παράγραφος 5 εδάφιο γ' Ν.3852/2010), διατυπώνει την παρούσα Ειδική Πρόταση που υποβάλλεται, κατά τον νόμο, στον Δήμαρχο και κοινοποιείται στο Δημοτικό Συμβούλιο και τον Γενικό Γραμματέα του Δήμου Αθηναίων. 1.2. Η πρόταση περιλαμβάνει την διατύπωση κατευθύνσεων για την αντιμετώπιση ζητημάτων που αφορούν τις Λέσχες Φιλίας Τρίτης Ηλικίας του Δήμου Αθηναίων, επ' αφορμή σχετικών καταγγελιών, καθώς και επ' αφορμή εντοπισμού προβλημάτων, κατά τη διάρκεια επισκέψεων Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης σε Λέσχες Φιλίας και κατά την αναζήτηση σχετικών πληροφοριών από τις υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων. Η σχετική έρευνα δεν είναι τελική, καθώς αποτελεί την πρώτη επιχείρηση συλλογής στοιχείων και διαμεσολάβησης για την επίλυση προβλημάτων. Ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης εξακολουθεί, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του, να παρακολουθεί την τήρηση των όρων ορθής διοικητικής συμπεριφοράς στις Λέσχες Φιλίας και θα παράσχει τις διαμεσολαβητικές του υπηρεσίες όταν ζητηθεί ή όταν καταστεί αναγκαίο. 1.3. Στο πλαίσιο αυτό, υποβάλλουμε την παρούσα Ειδική Πρόταση στον Δήμαρχο Αθηναίων, κοινοποιώντας αυτήν περαιτέρω στις αρμόδιες υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων, ώστε να βελτιωθεί η σχέση της δημοτικής διοίκησης με τους εργαζόμενους και τα μέλη των Λεσχών Φιλίας. ΙΙ. Υπόβαθρο της πρότασης 2.1. Στις 18.9.2012 ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης έλαβε καταγγελία 93χρονης κατοίκου Εξαρχείων, η οποία ανέφερε την έλλειψη Λέσχης Φιλίας στην ευρύτερη περιοχή, θέτοντας ένα ζήτημα ίσης μεταχείρισης σε σύγκριση με τους υπόλοιπους Αθηναίους που διαθέτουν πρόσβαση σε σχετικές υποδομές. Την ίδια ημέρα εξετάστηκε η βασιμότητα της καταγγελίας και, αφού διαπιστώθηκε ότι πράγματι, σύμφωνα με όλα τα στοιχεία, η περιοχή δεν διαθέτει Λέσχη Φιλίας, ζητήθηκαν πληροφορίες σχετικές με τα ακίνητα ιδιοκτησίας του Δήμου Αθηναίων στην περιοχή από το Τμήμα Δημοτικής Περιουσίας της Διεύθυνσης Οικονομικών, προκειμένου να εξεταστεί εάν ο Δήμος διαθέτει ακίνητο που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί ως Λέσχη Φιλίας. 2.2. Με αφορμή την αυτή την υπόθεση, ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης αναζήτησε πληροφορίες για τις είκοσι πέντε (25) Λέσχες Φιλίας του Δήμου Αθηναίων από την Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας, προκειμένου να εντοπίσει τυχόν προβλήματα και να ασκήσει ενδεχομένως την αρμοδιότητά του για την διατύπωση Ειδικής Πρότασης, κατά το άρθρο 77 παρ. 5 του Ν.3852/2010. 2.3. Στις 20.9.2012, κατόπιν σχετικού ερωτήματος προς την Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας, η Προϊσταμένη του Τμήματος Οργάνωσης και Λειτουργίας, κυρία Στεφανία Παπατριανταφύλλου, απέστειλε σχετικό απαντητικό έγγραφο στον Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης, επισημαίνοντας σοβαρό πρόβλημα για την λειτουργία των Λεσχών Φιλίας, λόγω έλλειψης προσωπικού. Σύμφωνα με το έγγραφο, το πρόβλημα οφείλεται σε δύο λόγους. Ο πρώτος λόγος είναι ότι οι Κοινωνικοί Λειτουργοί που απασχολούνται στις Λέσχες, βάσει του ισχύοντος Κανονισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας του Δήμου ανήκουν σε άλλο Τμήμα της Διεύθυνσης Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας, με αποτέλεσμα τις περισσότερες φορές να απουσιάζουν από 3

τις Λέσχες Φιλίας, προκειμένου να αντιμετωπίσουν προβλήματα δημοτών και να συντάξουν τις σχετικές εκθέσεις. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι παρατηρείται αύξηση των υπαλλήλων που υποβάλλουν αίτηση συνταξιοδότησης ή μετάταξης σε άλλους Δήμους. Η Προϊσταμένη επισημαίνει ότι, επί του παρόντος, για να εξασφαλισθεί η εύρυθμη λειτουργία των Λεσχών απαιτείται η στελέχωσή τους με τρεις διοικητικούς υπαλλήλους και τρεις εργαζόμενους καθαριότητας, ενώ οι σχετικές προσπάθειες γίνονται από την αρμόδια Αντιδήμαρχο κυρία Καλλιόπη Γιαννοπούλου και από την ίδια την Προϊσταμένη, ώστε να λυθεί το πρόβλημα. Συγκεκριμένα, έχει ζητηθεί από την Διεύθυνση Ανθρώπινου Δυναμικού να αποστείλει έγγραφο σε όλες τις Διευθύνσεις του Δήμου για εκδήλωση ενδιαφέροντος μετακίνησης εργασίας υπαλλήλων στις Λέσχες Φιλίας, το οποίο όμως, όπως αναφέρει το έγγραφο, δεν κυκλοφόρησε ποτέ. Η Προϊσταμένη υπογραμμίζει ότι η κατάσταση θα επιδεινωθεί περισσότερο, όταν οι Κοινωνικοί Λειτουργοί αποχωρήσουν τελείως από τις Λέσχες, προκειμένου να απασχοληθούν αποκλειστικά στο Τμήμα Κοινωνικής Εργασίας και Υποστήριξης όπου και ανήκουν οργανικά. 2.4. Στις 20.9.2012 ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης έλαβε από το Τμήμα Δημοτικής Περιουσίας κατάλογο των ακινήτων του Δήμου Αθηναίων στην περιοχή Εξαρχείων, προκειμένου να διαπιστωθεί η διαθεσιμότητα διαμερίσματος που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως Λέσχη Φιλίας. Στις 24.9.2012, το Τμήμα Δημοτικής Περιουσίας με έγγραφό του ενημέρωσε τον Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης για ειδικά στοιχεία όσον αφορά διαμέρισμα επί των οδών Μαυρικίου αρ. 4 και Λάσπα, στην Νεάπολη Εξαρχείων. Πρόκειται για διαμέρισμα 102,50 τ.μ. με τέσσερα κύρια δωμάτια, το οποίο κατά τα έτη 1999-2001 είχε παραχωρηθεί κατά χρήση στο Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ) με πράξη Δημοτικού Συμβουλίου. Η Δ/νση Κτιριακών Έργων με το υπ' αρ. 92437/13.5.2012 έγγραφο ενημέρωσε ότι το διαμέρισμα παρουσιάζει ορισμένες φθορές (υγρασία στις τοιχοποιίες του χώλ, της τραπεζαρίας και της κουζίνας, ρολά εξωτερικών κουφωμάτων, είδη υγιεινής στο λουτρό, δάπεδο, ανάγκη βαφής εσωτερικών χώρων). Ωστόσο, πρόκειται για ιδιόκτητο διαμέρισμα του Δήμου Αθηναίων, σε περιοχή που δεν υπάρχει Λέσχη Φιλίας και θα πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα αξιοποίησης του προς αυτή την κατεύθυνση, ενδεχομένως και με τη συμβολή των οργανώσεων την κοινωνίας των πολιτών ή και με επιδίωξη εξασφάλισης χορηγιών. 2.5. Στις 25.9.2012 ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης, συνοδευόμενος από συνεργάτιδα του Γραφείου Συμπαραστάτη του Δημότη, επισκέφθηκε τις Λέσχες Φιλίας που βρίσκονται επί των οδών Καυκάσου και Σκύρου, επί της οδού Κίου αρ. 5 (Κυψέλης), καθώς κι επί της οδού Ξεναγόρα αρ. 6 (Αγ. Μελετίου), προκειμένου να ενημερώσει τα μέλη τους σχετικά με τις αρμοδιότητές του και να καταγράψει τυχόν σημαντικά προβλήματα κακοδιοίκησης. Στην Λέσχη Φιλίας των οδών Καυκάσου και Σκύρου έγινε συζήτηση με τον Κοινωνικό Λειτουργό και την εργαζόμενη καθαριότητας, όπου διατυπώθηκαν αιτήματα ως προς τον εξοπλισμό της Λέσχης με είδη καθαριότητας. Ενόψει της Παγκόσμιας Ημέρας Ηλικιωμένων (1η Οκτωβρίου) είχε προγραμματιστεί δωρεάν διάθεση ειδών κυλικείου για εκείνη την ημέρα. Στην Λέσχη Φιλίας Κυψέλης (Κίου αρ. 5) κατά την επίσκεψη, παρούσα ήταν μόνο μία εργαζόμενη καθαριότητας και η συζήτηση έγινε μαζί της καθώς και με τα παρόντα μέλη, τα οποία διατύπωσαν ορισμένα παράπονα σε σχέση με τον εξαερισμό, καθώς ο χώρος είναι περιορισμένος (σε συστέγαση με Τμήμα Δημοτικής Αστυνομίας) και ανοίγει μόνο ένα παράθυρο. Στην Λέσχη Φιλίας Αγ. Μελετίου, κατά την επίσκεψη, παρούσα ήταν η διοικητική υπάλληλος και ο φυσικοθεραπευτής, καθώς και ορισμένα μέλη. Ήδη από αυτές τις πρώτες επισκέψεις επιβεβαιώθηκε το ήδη γνωστό το πρόβλημα της έλλειψης επαρκούς στελέχωσης των Λεσχών με Κοινωνικούς Λειτουργούς. 2.6. Την ίδια ημέρα, το Γραφείο Συμπαραστάτη του Δημότη έλαβε τηλεφωνική καταγγελία μέλους Λέσχης Φιλίας σχετικά με περιστατικό φραστικής επίθεσης από εργαζόμενη καθαριότητας, θέμα για το οποίο εστάλη αυθημερόν σχετικό έγγραφο διαμεσολάβησης στην Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης, για την επίλυση του προβλήματος. To Τμήμα Οργάνωσης και Λειτουργίας της Διεύθυνσης απάντησε στο έγγραφο διαμεσολάβησης στις 27.9.2012, επιβεβαιώνοντας ότι η υπηρεσία είναι ενήμερη για το θέμα, καθώς και ότι σε συνεννόηση με την αρμόδια Αντιδήμαρχο 4

κυρία Γιαννοπούλου αποφασίστηκε η μετακίνηση της εργαζόμενης σε άλλη Λέσχη, ευελπιστώντας ότι δεν θα δημιουργηθούν προβλήματα και παρακολουθώντας διαρκώς το θέμα. 2.7. Στις 27.9.2012 ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης, συνοδευόμενος από συνεργάτιδα του Γραφείου Συμπαραστάτη του Δημότη, επισκέφθηκε την Λέσχη Φιλίας που βρίσκεται στο Κουκάκι (Δράκου αρ. 26-28), όπου συζήτησε με την Ψυχολόγο και με μέλη, τα οποία ενημέρωσε για τις αρμοδιότητές του. Στη συνέχεια, ακολούθησε επίσκεψη στην Λέσχη Φιλίας του Νέου Κόσμου (Σωστράτους 5), όπου παρούσα ήταν η διοικητική υπάλληλος με την οποία έγινε συζήτηση και ενημέρωση σε παρόντα μέλη. Στον όροφο του ίδιου κτιρίου στεγάζεται παράρτημα του Ο.Π.Α.Ν.Δ.Α., με στέλεχος του οποίου υπήρξε συζήτηση για την συνύπαρξη της Λέσχης Φιλίας και την αλληλεπίδραση των δύο υπηρεσιών. Την ίδια ημέρα, πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στην Λέσχη Φιλίας Νέου Κόσμου (Χελντράιχ 15), όπου παρούσα ήταν μόνο η καθαρίστρια και ελάχιστα μέλη, λόγω προγραμματισμένης εκδρομής. Συνεργάτις του Γραφείου Συμπαραστάτης επικοινώνησε επίσης τηλεφωνικά με την Λέσχη Φιλίας στα Άνω Πετράλωνα (Αιξωνέων και Μυρμιδόνων) για ενημέρωση και καταγραφή προβλημάτων. 2.8. Στις 28.9.2012 ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης, συνοδευόμενος από συνεργάτιδα του Γραφείου Συμπαραστάτη του Δημότη, επισκέφθηκε την Λέσχη Φιλίας στην περιοχή Ελληνορώσων (Αιμιλίας Δάφνη αρ. 14), όπου συνομίλησαν με την Κοινωνική Λειτουργό και με μέλη της Λέσχης, ενημερώνοντας για τις σχετικές αρμοδιότητες. Στη συνέχεια, πραγματοποιήθηκε επίσκεψη στην Λέσχη Φιλίας στη συμβολή των οδών Πανόρμου και Βαθέως, όπου έγινε συζήτηση με διοικητικό υπάλληλο και με μέλη της Λέσχης. Στον δεύτερο όροφο του κτιρίου της Λέσχης στεγάζεται παράρτημα της Εταιρείας Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Αθηνών, η οποία έχει οργανώσει εκεί ένα "Κέντρο Ημέρας", που λειτουργεί ως μονάδα ημι-ημερήσιας παραμονής, απασχόλησης και θεραπευτικής φροντίδας για άτομα που πάσχουν από νόσο Alzheimer και άλλα είδη άνοιας 1. Στις δραστηριότητες του Κέντρου Ημέρας περιλαμβάνονται: συγκρότηση ομάδων νοητικής ενδυνάμωσης, ειδικές θεραπείες (λογοθεραπεία, εργοθεραπεία κ.α.), γυμναστική, ψυχοκοινωνική υποστήριξη στις οικογένειες των ασθενών. Παράλληλα, ο φυσικοθεραπευτής του Κέντρου οργανώνει τακτικό πρόγραμμα και για τα μέλη της Λέσχης Φιλίας, αξιοποιώντας τα όργανα γυμναστικής που προϋπήρχαν. Σε τηλεφωνική επικοινωνία εκ μέρους του Γραφείου Συμπαραστάτη του Δημότη με την κ. Λίνα Ανδριανάκη, διοικητική διευθύντρια της Εταιρείας Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Αθηνών, γνωστοποιήθηκε ότι έχει εκ μέρους τους κατατεθεί πρόταση που έχει καταθέσει η εταιρεία σε επιχειρησιακό πρόγραμμα του ΕΣΠΑ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο), με στόχο την εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας του Δήμου Αθηναίων, προκειμένου να δημιουργηθούν Κέντρα Ημέρας (μονάδες ημερήσιας θεραπευτικής φροντίδας ασθενών με νόσο Αλτσχάιμερ και άλλες συναφείς διαταραχές), εκτός των Αμπελοκήπων και στις υπόλοιπες 24 Λέσχες Φιλίας του Δήμου Αθηναίων. 2.9. Οι επισκέψεις σε αυτές τις οκτώ (8) Λέσχες Φιλίας δεν ολοκληρώνουν το έργο ενημέρωσης και καταγραφής προβλημάτων εκ μέρους του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης, αλλά αποτελούν μία πρώτη δειγματοληπτική επαφή για την διασταύρωση καταγγελλομένων προβλημάτων και την εξαγωγή των πρώτων συμπερασμάτων που αποτελούν το υπόβαθρο της παρούσας Ειδικής Πρότασης. Πριν την διατύπωση των συμπερασμάτων, κρίνεται χρήσιμο να 1 Επί των ημερών μας, η αύξηση του αριθμού των ατόμων της τρίτης ηλικίας έφερε στο προσκήνιο τις άνοιες, με πιο συχνή μορφή τη νόσο Alzheimer (60% του συνόλου), ως μείζον ιατρικό, κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα, σύμφωνα με την Δρ Παρασκευή Σακκά, Νευρολόγο-Ψυχίατρο και πρόεδρο της «Εταιρείας νόσου Alzheimer & Συναφών Διαταραχών Αθηνών». Σύμφωνα με την κ. Σακκά, οι πάσχοντες από νόσο Alzheimer και άλλες μορφές άνοιας στην Ελλάδα είναι διακόσιες χιλιάδες. Πριν από έναν χρόνο, λόγω της δεινής οικονομικής κατάστασης της χώρας, το Υπουργείο Οικονομίας περιέκοψε κατά 45% τον προϋπολογισμό των μονάδων ψυχικής υγείας που λειτουργούν στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψυχαργώ» με ευθύνη ΜΚΟ και οι οποίες παρέχουν ένα σημαντικό μέρος των δωρεάν παρεχόμενων υπηρεσιών ψυχικής υγείας του Δημόσιου Εθνικού Συστήματος Υγείας. Μεταξύ των μονάδων αυτών υπάρχουν και 12 δομές Alzheimer (2 ξενώνες, 8 Κέντρα Ημέρας και 2 υπηρεσίες Φροντίδας στο σπίτι), οι οποίες εξυπηρετούν μόνο ένα μικρό ποσοστό ατόμων με άνοια και των οικογενειών τους, δηλαδή περίπου πέντε χιλιάδες άτομα 5

παρατεθούν σε ειδικό κεφάλαιο οι σχετικές ισχύουσες διατάξεις, όσον αφορά τα θεμελιώδη δικαιώματα των ηλικιωμένων. IΙΙ. Θεμελιώδη δικαιώματα 3.1. Συνταγματικό πλαίσιο 3.1.1. Σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 1 του Συντάγματος, καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη. Σύμφωνα με το άρθρο 21 παράγραφος 3 του Συντάγματος, το κράτος μεριμνά για την υγεία των πολιτών και παίρνει ειδικά μέτρα για την προστασία της νεότητας, του γήρατος, της αναπηρίας και για την περίθαλψη των απόρων. Κατά το άρθρο 116 παράγραφος 2 του Συντάγματος, το κράτος μεριμνά για την άρση των ανισοτήτων που υφίστανται στην πράξη, ιδίως σε βάρος των γυναικών. 3.1.2. Τόσο το δικαίωμα συμμετοχής στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας, όσο και η κρατική υποχρέωση για λήψη ειδικών μέτρων για την προστασία του γήρατος, κατοχυρώνονται στο Μέρος Δεύτερο του Συντάγματος, υπό τον τίτλο Ατομικά και Κοινωνικά Δικαιώματα. Σύμφωνα με το άρθρο 25 του Συντάγματος, όλα τα κρατικά όργανα υποχρεούνται να διασφαλίζουν την α ν ε μ π ό δ ι σ τ η και αποτελεσματική άσκηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου. 3.1.3. Σχετικό με την υπόθεση κρίνεται και το άρθρο 102 παράγραφος 1 του Συντάγματος, κατά το οποίο η διοίκηση των τοπικών υποθέσεων ανήκει στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου και δευτέρου βαθμού. Υπέρ των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης συντρέχει τεκμήριο αρμοδιότητας για τη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων. Νόμος καθορίζει το εύρος και τις κατηγορίες των τοπικών υποθέσεων, καθώς και την κατανομή τους στους επιμέρους βαθμούς. Με νόμο μπορεί να ανατίθεται στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης η άσκηση αρμοδιοτήτων που συνιστούν αποστολή του Κράτους. 3.2. Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης 3.2.1. Ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί δεσμευτικό κείμενο σύμφωνα με το άρθρο 6 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με το άρθρο 21 του Χάρτη ( Απαγόρευση διακρίσεων ), απαγορεύεται κάθε διάκριση, ιδίως λόγω φύλου, φυλής χρώματος, εθνοτικής καταγωγής ή κοινωνικής προέλευσης, γενετικών χαρακτηριστικών, γλώσσας, θρησκείας ή πεποιθήσεων, πολιτικών φρονημάτων ή κάθε άλλης γνώμης, ιδιότητας μέλους εθνικής μειονότητας, περιουσίας, γέννησης, αναπηρίας, η λ ι κ ί α ς ή σεξουαλικού προσανατολισμού. 6

3.2.2. Κατά το άρθρο 25 του Χάρτη ( Δικαιώματα των ηλικιωμένων ), η Ένωση αναγνωρίζει και σέβεται το δικαίωμα των ηλικιωμένων προσώπων να διάγουν αξιοπρεπή και ανεξάρτητη ζωή και να συμμετέχουν στον κοινωνικό και πολιτιστικό βίο. 3.3. Συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης 3.3.1. Mε την Σύσταση R (87) 22 για την παρακολούθηση και την εξέταση των ηλικιωμένων (22.10.1987), η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης απευθύνεται στα κράτη προτείνοντας σε αυτά, μεταξύ άλλων, να κινητοποιήσουν τις εθελοντικές οργανώσεις, ώστε να παίξουν πιο ενεργό ρόλο στην ενθάρρυνση των ηλικιωμένων προκειμένου να γίνουν πιο ενεργοί κοινωνικά. Επίσης τα κράτη καλούνται να λάβουν ειδικά μέτρα για να εντοπιστούν ομάδες ηλικιωμένων που είναι σε μεγαλύτερο κίνδυνο. 3.3.2. Με την Σύσταση R (94) 9 για τα ηλικιωμένα άτομα (10.10.1994), η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης καλεί τις κυβερνήσεις των κρατών μελών να λάβουν κατάλληλα μέτρα για τα ηλικιωμένα άτομα, σύμφωνα με συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές. Ανάμεσα σε αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές, αναφέρεται και η ευθύνη της κοινωνίας για την επιβοήθηση των ηλικιωμένων κατά την δημιουργία ομάδων αυτο-εξυπηρέτησης, ώστε να αποτραπεί θετικά η απομόνωση. Είναι σημαντικό για κάθε πολίτη να συμμετέχει στην κοινωνία και να παίρνει μέρος σε σημαντικές δραστηριότητες ανάλογες με την ηλικία και τις δυνατότητές του. Τα κράτη, οι εθελοντικές κοινωνικές οργανώσεις, οι τοπικές κοινότητες και η οικογένεια πρέπει να προωθούν την κοινωνική ένταξη των ηλικιωμένων ανθρώπων, προκειμένου να αποτραπεί ο κοινωνικός αποκλεισμός τους σε όλες τις μορφές του, ανεξάρτητα από την εθνική ή εθνοτική καταγωγή, την οικογενειακή κατάσταση, τη γλώσσα, τη θρησκεία ή την κοινωνική κατάσταση. Τα συστήματα κοινωνικής προστασίας που λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες ιδιαίτερα ευπαθών ομάδων αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για την αποτροπή του κοινωνικού αποκλεισμού. 3.3.3. Με την Σύσταση 1254 (1994) για τα ιατρικά και προνοιακά δικαιώματα των ηλικιωμένων: δεοντολογία και πολιτικές, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι θα πρέπει να υπάρχουν τοπικές υπηρεσίες για τα ηλικιωμένα άτομα. 3.3.4. Με την Σύσταση 1428 (1999) με τίτλο Το μέλλον των ηλικιωμένων πολιτών: προστασία, συμμετοχή και προώθηση, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης αναφέρει, μεταξύ άλλων, ότι οι τοπικές αρχές πρέπει να ενθαρρυνθούν στην ανάπτυξη δράσεων ενίσχυσης της συμμετοχής των ηλικιωμένων στην λήψη των αποφάσεων, καθώς ότι θα πρέπει να καθοριστούν σ η μ ε ί α σ υ ν ά ν τ η σ η ς και νέοι τρόποι προώθησης των διαγενεακών ανταλλαγών εμπειρίας. 3.5. Αρχές Ηνωμένων Εθνών για τα Ηλικιωμένα Πρόσωπα 3.5.1. Με το ψήφισμα 46/91 για την εφαρμογή του Διεθνούς Σχεδίου Δράσης για το Γήρας (16.12.1991), η Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών θέσπισε τις Γενικές Αρχές των Ηνωμένων Εθνών για τα Ηλικιωμένα Πρόσωπα. Σύμφωνα με την Αρχή υπ' αρ. 7, τα ηλικιωμένα πρόσωπα πρέπει να παραμένουν ενταγμένα στην κοινωνία, να συμμετέχουν ενεργά στην διαμόρφωση και υλοποίηση των πολιτικών που έχουν άμεσες επιπτώσεις στην ευημερία τους και να μοιράζονται την γνώση και τις ικανότητές τους με τις νεότερες γενιές. Σύμφωνα με την Αρχή υπ αρ. 13, τα ηλικιωμένα πρόσωπα πρέπει να μπορούν να χρησιμοποιούν κατάλληλες προνοιακές υποδομές που παρέχουν προστασία, αποκατάσταση, κοινωνική και διανοητική ενεργοποίηση σε ένα ανθρώπινο και ασφαλές περιβάλλον. Σύμφωνα με την Αρχή υπ' αρ. 14, τα ηλικιωμένα πρόσωπα θα πρέπει να απολαμβάνουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες κατά την διαμονή τους σε κάθε κατάλυμα ή άλλη υποδομή πρόνοιας ή φροντίδας, συμπεριλαμβανομένου του πλήρους σεβασμού της αξιοπρέπειάς τους, των πεποιθήσεών τους, της 7

ιδιωτικότητας και του δικαιώματος να λαμβάνουν τις αποφάσεις για την φροντίδα και την ποιότητα της ζωής τους. 3.6. Ευρωπαϊκός Χάρτης Δικαιωμάτων και Υποχρεώσεων των Ηλικιωμένων που Χρήζουν Μακροχρόνιας Φροντίδας και Βοήθειας Τον Μάιο του 2010, το Ευρωπαϊκό δίκτυο 165 φορέων για την προστασία των ηλικιωμένων (με την επωνυμία: AGE ), στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού προγράμματος DAPHNE III για την πρόληψη και καταπολέµηση της βίας ενάντια σε παιδιά, νεαρά άτοµα, γυναίκες και ηλικιωµένους και την προστασία των θυµάτων και των οµάδων που διατρέχουν κίνδυνο, θέσπισε έναν Χάρτη που συνοψίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των ηλικιωμένων που χρήζουν μακροχρόνιας φροντίδας και βοήθειας. Πρόκειται για ένα μη δεσμευτικό κείμενο, το οποίο βασίζεται όμως σε νομικά δεσμευτικές κατοχυρώσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων. Ο Χάρτης αποτελεί μέχρι στιγμής την πληρέστερη καταγραφή των θεμελιωδών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που έχουν ως φορείς τα ηλικιωμένα πρόσωπα που χρήζουν φροντίδας. Αν και τα μέλη των Λεσχών Φιλίας δεν εμπίπτουν a priori σε αυτήν την κατηγορία των ηλικιωμένων, ορισμένες διατάξεις του Χάρτη θα πρέπει να γνωστοποιηθούν σε εργαζόμενους και μέλη και να επιδιωχθεί η τήρησή τους. Σχετικά δικαιώματα του Χάρτη που θα πρέπει να τηρούνται στις Λέσχες Φιλίας είναι: το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια, τη σωματική και πνευματική ακεραιότητα, την ελευθερία και την ασφάλεια (άρθρο 1), το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού (άρθρο 2), το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα (άρθρο 3), το δικαίωμα στη συνεχιζόμενη επικοινωνία, στη συμμετοχή στην κοινωνία και τις πολιτιστικές δραστηριότητες (άρθρο 6), το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης και την ελευθερία της σκέψης/συνείδησης: πεποιθήσεις, δοξασίες και θρησκεία (άρθρο 7), καθώς και τα αντίστοιχα καθήκοντα (άρθρο 10). IV. Συμπεράσματα 4.1. Οι επισκέψεις που έγιναν στις Λέσχες Φιλίας δεν κάλυψαν το σύνολο των σχετικών υποδομών και υπηρεσιών στον Δήμο Αθηναίων κι επομένως τα σχετικά συμπεράσματα δεν μπορούν να είναι οριστικά κι εξαντλητικά, αλλά μια αρχική κριτική σύνοψη των δεδομένων που συλλέχθηκαν. Ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης επιδιώκει με την παρούσα αρχική καταγραφή την οικοδόμηση μιας σχέσης αλληλεπίδρασης με τις Λέσχες Φιλίας, καθώς και με την Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας, στην κατεύθυνση της επίγνωσης των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων της κοινωνικής ομάδας που απολαμβάνει τις συγκεκριμένες υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων. 4.2. Γενική διαπίστωση αποτελεί ότι στις Λέσχες Φιλίας έχουν αφιερωθεί σημαντικές κτιριακές και υλικοτεχνικές υποδομές του Δήμου Αθηναίων, καθώς και ότι το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών είναι ικανοποιητικό (έως υψηλό, σε κάποιες περιπτώσεις) και ότι αυτή η συνθήκη θα πρέπει να διατηρηθεί και να βελτιωθεί. Η διατήρηση του επιπέδου προϋποθέτει την διάθεση επαρκούς ανθρώπινου δυναμικού, με την μετακίνηση εργαζομένων του Δήμου, ιδίως Κοινωνικών Λειτουργών, οι οποίες και οι οποίοι ενδιαφέρονται πραγματικά για το συγκεκριμένο αντικείμενο, διαθέτοντας ιδιαίτερη ευαισθησία και αφοσίωση, δεδομένων των ειδικών χαρακτηριστικών που παρουσιάζουν οι ομάδες ατόμων τρίτης ηλικίας. Θα πρέπει να ληφθούν μέτρα, ώστε να αποτραπεί ο κίνδυνος μαρασμού των Λεσχών Φιλίας, ο οποίος επαπειλείται με τις ήδη μειωμένες συμβολές Κοινωνικών Λειτουργών, οι οποίοι/-ες πρόκειται μάλιστα σύντομα να απασχοληθούν σε άλλες θέσεις. Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι πιο επείγουσες ανάγκες άλλων υπηρεσιών, οι οποίες ενδέχεται να αντιμετωπίζουν ακόμη πιο κρίσιμες καταστάσεις, όπως για παράδειγμα το Κέντρο Υποδοχής & Αλληλεγγύης Δήμου Αθηναίων, το οποίο ασχολείται με την παροχή υπηρεσιών σε απόρους και αστέγους. 8

4.3. Γενική διαπίστωση αποτελεί επίσης ότι οι εργαζόμενες κι εργαζόμενοι στις Λέσχες Φιλίας δεν έχουν επαρκώς προσδιορισμένες αρμοδιότητες, με αποτέλεσμα άνθρωποι με συγκεκριμένες ειδικότητες να υποχρεώνονται, από τα πράγματα, να παρέχουν υπηρεσίες ασύμβατες με το ρόλο και την αποστολή τους. Το φαινόμενο κατατέθηκε και στο πλαίσιο των συζητήσεων του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης με εργαζόμενους κι εργαζόμενες στις Λέσχες Φιλίας και είναι σοβαρό, διότι κάποιες φορές καταλήγει σε παρεξηγήσεις και προστριβές. Στους πίνακες ανακοινώσεων υπάρχουν συνήθως σχετικές ειδοποιήσεις όσον αφορά τις σχέσεις των μελών με τους εργαζόμενους και κυρίως τις υπηρεσίες που δεν παρέχονται από τους τελευταίους. Στην αποφυγή σχετικών συγχύσεων θα συνέβαλε η αποστολή εγκυκλίου στην οποία θα προσδιορίζονται με αυστηρό τρόπο οι αρμοδιότητες και θα απαγορεύεται η παρέκβαση ή ο αυθαίρετος εμπλουτισμός τους με εργασίες ασύμβατες προς την αποστολή καθενός. 4.4 Σε σχέση με την περιοχή των Εξαρχείων, σύμφωνα και με την σχετική καταγγελία, διαπιστώνεται η έλλειψη Λέσχης Φιλίας. Για τον λόγο αυτό, προτείνεται να εξεταστεί η καταλληλότητα του ιδιόκτητου διαμερίσματος του Δ. Αθηναίων επί των οδών Μαυρικίου αρ. 4 και Λάσπα, ώστε να διαμορφωθεί σε Λέσχη Φιλίας. Ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης επισκέφθηκε το ακίνητο, για να εξετάσει την ευχέρεια προσβασιμότητας σε αυτό, από την οδό που κατοικεί η καταγγέλλουσα με κατεύθυνση προς την Λ. Αλεξάνδρας. Αν και υπάρχει ανηφορική κλίση, με βάση τα διδάγματα της κοινής πείρας, το ακίνητο μπορεί να θεωρηθεί προσβάσιμο χωρίς ιδιαίτερο κόπο. 4.5. Τα ζητήματα αξιοπρεπούς συμπεριφοράς των εργαζομένων απέναντι στα μέλη, αλλά και το αντίστροφο, αποτελούν ένα πεδίο που πάντοτε επιδέχεται βελτίωσης και προόδου. Στην εμπέδωση της καλής επικοινωνίας και της δημιουργίας σχέσεων αλληλοσεβασμού θα συνέβαλε η επίγνωση των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων των ηλικιωμένων προσώπων, όπως αυτά καταγράφονται στον σχετικό Ευρωπαϊκό Χάρτη Δικαιωμάτων Ηλικιωμένων που χρήζουν Μακροχρόνιας Φροντίδας και Βοήθειας. Οι εκδηλώσεις που οργανώνονται για την Παγκόσμια Ημέρα Ηλικιωμένων (1η Οκτωβρίου) θα αποκτούσαν επιπρόσθετη αξία, εάν περιλάμβαναν μνεία και σε αυτά τα δικαιώματα και υποχρεώσεις. 4.6. Κατά τις επισκέψεις σε Λέσχες Φιλίας, διαπιστώθηκε ότι κάποτε υπάρχει μια άτυπη απαγόρευση των πολιτικών συζητήσεων ανάμεσα στα μέλη, για λόγους αποφυγής διενέξεων. Ενώ ο σκοπός είναι εύλογος, τέτοιες απαγορεύσεις δυσχερώς συμβιβάζονται με τις αρχές της ελευθερίας της έκφρασης. Ενώ οι δημόσιοι υπάλληλοι έχουν καθήκον πολιτικής ουδετερότητας, κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους, ως εκτελεστές της θέλησης του Κράτους και υπηρέτες του Λαού (άρθρο 103 παρ. 1 Συντάγματος), οι πολίτες δεν έχουν αντίστοιχες υποχρεώσεις όταν χρησιμοποιούν τις παρεχόμενες υπηρεσίες. Όταν μάλιστα πρόκειται για πολίτες με πολυετή πείρα ζωής, η ζωντάνια των πολιτικών συζητήσεων αποτελεί και συστατικό στοιχείο της κοινωνικοποίησης, της επικοινωνίας και, τελικά, της ενίσχυσης της κριτικής για τις δημόσιες αποφάσεις. Ακόμη κι αν αποφεύγεται η ενθάρρυνση τέτοιων διαλόγων, είναι δεδομένο ότι κάθε επιβολή απαγόρευσης, άτυπης ή και με απειλή κυρώσεων, όπως η αποβολή από τον χώρο της Λέσχης, είναι καταδικαστέα ως αντίθετη στο άρθρο 14 του Συντάγματος και το άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. 4.7. Όπως υποδεικνύεται και από τις ανωτέρω Συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης, ο ρόλος των τοπικών αρχών συντρέχει με την αποστολή των εθελοντικών οργανώσεων, οι οποίες θα πρέπει επίσης να επιστρατευθούν στην δημιουργία ενός δικτύου προστασίας για του ηλικιωμένους. Οι Λέσχες Φιλίας αποτελούν έναν προνομιακό χώρο ανάπτυξης κι εφαρμογής μιας τέτοιας συνεργασίας τοπικής αυτοδιοίκησης και εθελοντικών οργανώσεων. Η περίπτωση της Λέσχης Φιλίας στη συμβολή των οδών Πανόρμου και Βαθέως, στην οποία στεγάζεται και η υποδομή του Ιατρείου Ημέρας της Εταιρείας Alzheimer και Συναφών Διαταραχών Αθηνών αποτελεί μία υποδειγματική συνύπαρξη ιδιωτικού επιστημονικού φορέα με κοινωνική δομή του Δήμου Αθηναίων. Το πρότυπο αυτό πρέπει να ακολουθηθεί με την ενεργοποίηση και άλλων φορέων της Κοινωνίας των Πολιτών 9

και τη σύμπραξή τους με τις Λέσχες Φιλίας. Η υλοποίηση τέτοιων δράσεων μπορεί να επιτευχθεί με την αναζήτηση σχετικών κονδυλίων στο πλαίσιο ανάλογων προγραμμάτων κρατικών ή ευρωπαϊκών επιχορηγήσεων. 4.8. Όπως επίσης υποδεικνύεται από τις διεθνείς συστάσεις, στόχος των σχετικών κοινωνικών φορέων προστασίας των ηλικιωμένων πρέπει να είναι η διαγενεακή επικοινωνία και η καταπολέμηση του ηλικιακού αποκλεισμού. Οι Λέσχες Φιλίας δεν πρέπει να υποβαθμιστούν σε ηλικιακά "γκέτο", αλλά αντίθετα θα πρέπει να αναδειχθούν ως σημεία συνάντησης και οργάνωσης της αλληλεπίδρασης μεταξύ των διαφορετικών ηλικιακών ομάδων. Στο πλαίσιο αυτό, θετικές και ωφέλιμες θα μπορούσαν να είναι οι επισκέψεις και ομιλίες μελών των Λεσχών Φιλίας σε σχολεία, κατά τις εκδηλώσεις εθνικών επετείων, ώστε οι μεγαλύτερες γενιές να μεταφέρουν τις -από πρώτο χέρι- ιστορικές μνήμες και εμπειρίες τους στους νεότερους. Αντίστροφα, οι σχολικές πολιτιστικές εκδηλώσεις θα πρέπει να είναι προσβάσιμες και για τα μέλη των Λεσχών Φιλίας, ακόμη και με επισκέψεις μαθητικών χορωδιών ή θιάσων σε χώρους των Λεσχών, με σκοπό την διαγενεακή συνύπαρξη, ψυχαγωγία κι επικοινωνία, πάντοτε υπό την εποπτεία και φροντίδα των κοινωνικών λειτουργών και των εκπαιδευτικών λειτουργών. Ένα σχετικό σχέδιο δράσης και πλαίσιο συνεννόησης θα μπορούσε να εκπονηθεί από την πλευρά της Διεύθυνσης Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας σε συνεργασία με τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες εκπαίδευσης. 4.9. Στο ίδιο πλαίσιο της διαγενεακής επικοινωνίας, αλλά και της εισαγωγής ηλικιωμένων στις νέες συνθήκες της κοινωνίας της πληροφορίας, ωφέλιμη θα ήταν η διοργάνωση σεμιναρίων πληροφορικής και η διάθεση ηλεκτρονικών υπολογιστών στις Λέσχες Φιλίας. Διαπιστώθηκε ότι στις Λέσχες υπάρχουν τηλεοράσεις, όχι όμως και ηλεκτρονικοί υπολογιστές για δημόσια χρήση από τα μέλη. Υπάρχουν οργανισμοί του Δήμου Αθηναίων που, για λόγους τήρησης προτύπων και προδιαγραφών λειτουργίας, είναι υποχρεωμένοι να ανανεώνουν τον σχετικό εξοπλισμό σε τακτά χρονικά διαστήματα, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με το Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης του Δήμου Αθηναίων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ένας αριθμός ηλεκτρονικών υπολογιστών που αποσύρονται θα μπορούσαν να προσφέρονται στις Λέσχες Φιλίας, για την οργάνωση σχετικών προγραμμάτων εκμάθησης χειρισμού η/υ και χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τα μέλη. Στελέχη της Δ.Α.Ε.Μ. Α.Ε. (Δήμος Αθηναίων Ανώνυμη Αναπτυξιακή Εταιρεία Μηχανογράφησης Μονάδων Ο.Τ.Α.) θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην εγκατάσταση των εν λόγω πληροφοριακών συστημάτων, καθώς και να διοργανώσουν σεμινάρια εκμάθησης χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών σε μέλη των Λεσχών Φιλίας. V. Οι ειδικές προτάσεις Έχοντας υπόψη τα ανωτέρω, ο Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης, προβαίνει στην διατύπωση των εξής προτάσεων: - Ενόψει των σοβαρών προβλημάτων στην στελέχωση των Λεσχών Φιλίας, ιδίως όσον αφορά διοικητικά στελέχη, εργαζόμενους καθαριότητας και κοινωνικούς λειτουργούς, καθώς υπάρχει ήδη καταγεγραμμένο πρόβλημα και από την αρμόδια Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας και έχει ζητηθεί η έκδοση πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος, ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ η αποστολή εγγράφου από την Γενική Γραμματεία του Δήμου προς όλες τις Διευθύνσεις του Δήμου για εκδήλωση ενδιαφέροντος μετακίνησης και εργασίας υπαλλήλων στις Λέσχες Φιλίας. Στην αποφυγή συγχύσεων θα συνέβαλε και η αποστολή εγκυκλίου για σεβασμό των αρμοδιοτήτων κάθε εργαζόμενου στις Λέσχες Φιλίας, ώστε να περιοριστούν οι περιπτώσεις παρεξηγήσεων και προστριβών. 10

- Ενόψει της έλλειψης Λέσχης Φιλίας στην περιοχή των Εξαρχείων, ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ η εξέταση της δυνατότητας να λειτουργήσει Λέσχη Φιλίας στο διαμέρισμα του Δήμου Αθηναίων που κείται επί της οδού Μαυρικίου αρ. 4 και Λάσπα, - Ενόψει της έλλειψης ενός σύγχρονου νομικά δεσμευτικού κειμένου που να συνοψίζει ειδικότερα τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των ηλικιωμένων, ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ η ανάρτηση στον πίνακα ανακοινώσεων στις Λέσχες Φιλίας του Ευρωπαϊκού Χάρτη Δικαιωμάτων και Υποχρεώσεων των Ηλικιωμένων που Χρήζουν Μακροχρόνιας Φροντίδας και Βοήθειας στον πίνακα ανακοινώσεων στις Λέσχες Φιλίας και η υπενθύμιση της υποχρέωσης σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων των ηλικιωμένων, τα οποία συνοψίζονται ιδίως στα άρθρα 1 (το δικαίωμα στην αξιοπρέπεια, τη σωματική και πνευματική ακεραιότητα, την ελευθερία και την ασφάλεια), 2 (το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού), 3 (το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα), 6 (το δικαίωμα στη συνεχιζόμενη επικοινωνία, στη συμμετοχή στην κοινωνία και τις πολιτιστικές δραστηριότητες), 7 (το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης και την ελευθερία της σκέψης/συνείδησης: πεποιθήσεις, δοξασίες και θρησκεία), καθώς και 10 (τα καθήκοντα των ηλικιωμένων). - Λόγω της σοβαρής έλλειψης πόρων του Δήμου Αθηναίων, αλλά και της ταυτόχρονης υποχρέωσης για τη διατήρηση ενός υψηλού επιπέδου παρεχόμενων υπηρεσιών από τις Λέσχες Φιλίας, ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ η σύμπραξη της κοινωνίας των πολιτών και των οργανώσεών της με τις υπηρεσίες του Δήμου, ιδίως την Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας, ώστε να συγκεντρωθούν απαραίτητα αγαθά για την καλή λειτουργία των Λεσχών Φιλίας, αλλά και να προωθηθούν νέες εθελοντικές δράσεις για την φροντίδα των υποδομών καθώς και των μελών των Λεσχών Φιλίας. - Για την ενίσχυση της διαγενεακής επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης, ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ η επιδίωξη συνεργασιών των Λεσχών Φιλίας σε κοινές εκδηλώσεις πολιτισμού, με τις εκπαιδευτικές δομές, με την σύνταξη ενός ενιαίου σχεδίου δράσης από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Δήμου σε συνεννόηση με τις αντίστοιχες υπηρεσίες του τομέα της εκπαίδευσης. - Για την εισαγωγή των μελών των Λεσχών Φιλίας στις νέες συνθήκες της εποχής της Κοινωνίας της Πληροφορίας, ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ η καταγραφή των προς απόσυρση ηλεκτρονικών υπολογιστών των υπηρεσιών του Δήμου Αθηναίων με σκοπό τη διάθεση μέρους αυτών στις Λέσχες Φιλίας, ώστε να οργανωθούν σχετικές δράσεις διαδικτυακής κοινωνικοποίησης και εκπαίδευσης των μελών των Λεσχών Φιλίας. ΑΘΗΝΑ 1 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 Ο ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΤΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΗ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Βασίλης Σωτηρόπουλος 11

Κοινοποίηση: κ. Θ.Λιβάνιο, Γενικό Γραμματέα Δ.Α. Τμήμα Δημοτικού Συμβουλίου Διεύθυνσης Διοίκησης και Αποκέντρωσης κυρία Καλλιόπη Γιαννοπούλου, Αντιδήμαρχο Κοινωνικής Αλληλεγγύης Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης & Υγείας Τμήμα Δημοτικής Περιουσίας Διεύθυνση Κτιριακών Έργων Δήμος Αθηναίων Ανώνυμη Αναπτυξιακή Εταιρεία Μηχανογράφησης Μονάδων Ο.Τ.Α. Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης του Δήμου Αθηναίων 12