Ελλειμματικό Υδατικό Ισοζύγιο στα νησιά των Κυκλάδων Επιτακτική ανάγκη ολοκληρωμένης υδατικής πολιτικής και Διαχείρισης (Το παράδειγμα της Πάρου) Φίλιππος Ηρ. Χαρμανίδης Δρ. Υδρογεωλόγος ΙΓΜΕ * ΣΥΝΟΨΗ Το υδατικό ισοζύγιο των νησιών των Κυκλάδων, παρουσιάζει σοβαρά ελλείμματα, κυρίως, από την περίοδο που ο τουρισμός άρχισε να αναπτύσσεται ραγδαία τα τελευταία 20 χρόνια. Τα συνεχώς διευρυνόμενα αυτά ελλείμματα καλύπτονται μονίμως με υπεράντληση των υδροφορέων, γεγονός που οδήγησε στην υφαλμύρινση και στην καταστροφή σημαντικών παρακτίων υπόγειων νερών και στην εξάντληση σε μεγάλο βαθμό των οικονομικά εκμεταλλεύσιμων αποθεμάτων νερού (γεωλογικά Αποθέματα), όπως π.χ. συμβαίνει στα νησιά Νάξο, Πάρο, Ιο, Σύρο, Μήλο κ.λ.π.). Το γεγονός αυτό καταγράφεται από μας σαν μια μεγάλη περιβαλλοντική καταστροφή, που αποτελεί την καίρια αστοχία της «υδατικής πολιτικής» που εφαρμόστηκε, αν εφαρμόστηκε, από τους αρμόδιους φορείς (εμπλεκόμενα υπουργεία, τοπική αυτοδιοίκηση κ.λ.π.). Έτσι λοιπόν οι προσπάθειες που έγιναν για την ανάπτυξη των υδατικών πόρων και την κάλυψη των ελλειμμάτων, υπήρξαν μονόπλευρες μονοσήμαντες και εν κατακλείδι επιεικώς ανεπαρκείς. Το οικοδόμημα αυτής «της υδατικής πολιτικής» που θεμελιώθηκε τα τελευταία 10 χρόνια σ ένα και μοναδικό άξονα, αυτόν της κατασκευής φραγμάτων και λιμνοδεξαμενών, κατέρρευσε μετά την εμφάνιση μιας σχετικά παρατεταμένης περιόδου ανομβρίας. Όλοι οι άλλοι παράγοντες του υδατικού ισοζυγίου αγνοήθηκαν και παραμελήθηκαν, χωρίς ταυτόχρονα να γίνεται η οποιαδήποτε προσπάθεια ελέγχου, χαλιναγώγησης και μείωσης της σπατάλης των υδατικών πόρων, που παρατηρείται από το σύνολο των χρηστών και ιδιαίτερα εκείνων που διαθέτουν μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, με αποτέλεσμα η εξισορρόπηση του ανισοζυγίου να είναι στόχος ανέφικτος και εξωπραγματικός. Σύμφωνα λοιπόν με τις υδρογεωλογικές και μετεωρολογικές συνθήκες που επικρατούν στις Κυκλάδες, όσες προσπάθειες και επενδύσεις και αν γίνουν για αύξηση του υδατικού δυναμικού, αυτό θα είναι πάντοτε πολύ μικρότερο από την πραγματική ζήτηση νερού. Η εφαρμογή λοιπόν μιας ενιαίας σφαιρικής και ολοκληρωμένης υδατικής πολιτικής και διαχείρισης αποτελεί εθνική επιταγή για τα νησιά του Αιγαίου, τα οποία δέχονται κάθε χρόνο εκατομμύρια τουρίστες συμβάλλοντας καθοριστικά στην οικονομία της χώρας. Η πρόοδος λοιπόν των Κυκλάδων, αλλά και όλων των νησιών του Αιγαίου, εξαρτάται από την εφαρμογή αυτής της πολιτικής, της οποίας η απουσία μας έφερε τη φετινή χρονιά, προ της πυλών ενός υδατικού ολέθρου. 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σε παράκτιες ζώνες λεκανών νησιών, του Ν ΝΑ και Β Αιγαίου, αναπτύσσονται υπόγειοι υδροφορείς, τα νερά των οποίων χρησιμοποιούνται συστηματικά εδώ και δύο δεκαετίες (τουλάχιστον) για την κάλυψη υδρευτικών, τουριστικών και λιγότερο αρδευτικών αναγκών (εκτός της Νάξου, όπου οι αρδευτικές χρήσεις είναι σημαντικές). Μέσα στις ζώνες αυτές, κατοικεί μόνιμα το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού των νησιών αυτών και αναπτύσσονται οι περισσότερες δραστηριότητες των κατοίκων της. Οι ανθρακικοί σχηματισμοί των λεκανών αυτών και όχι μόνον, έχουν τύχει υπερεκμετάλλευσης, από τη στιγμή που ανορύχθηκαν υδρογεωτρήσεις για την απόληψη των υπόγειων νερών. Η παντελής έλλειψη ορθολογικής εκμετάλλευσης των υδροφορέων, έχει προκαλέσει σε 2 δεκαετίες εκτεταμένη θαλάσσια διείσδυση εκτιμάται σήμερα ότι η διείσδυση αυτή, καλύπτει μεγάλες επιφάνειες σε πολλά νησιά, μέσα στις οποίες τα υπόγεια νερά έχουν περιεκτικότητα σε ιόντα Cl - μεγαλύτερη από τα 250 mg/l που είναι περίπου το ανώτατο όριο ποσιμότητας. ---------------------------------------------------------------------------- * ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ - ΤΥΠΠΕ Μεσογείων 70, Αθήνα Τ.Τ.11527, FAX 01-7796586, email : aspa_rou@hol.gr 1
Το γεγονός αυτό, δημιουργεί πολλά προβλήματα στα δίκτυα ύδρευσης στις οικιακές συσκευές, αλλά το κυριότερο είναι ότι η ρύπανση αυτού του νερού, γίνεται με ταχύ ρυθμό και είναι σχεδόν απαγορευτική για τους περισσότερους τομείς, για τους οποίους προορίζεται (παράδειγμα το νερού της πηγής της Νάουσας, των υδρογεωτρήσεων Γ1 και Γ2 του Ξηροποτάμου, των υδρογεωτρήσεων Γ9 και Γ10 του Συρίγου Ποταμού και του Μαγκάνου). Η λύση λοιπόν του προβλήματος γίνεται όλο και πιο δύσκολη σε περιοχές επιρρεπείς στην ξηρασία (όπως η Πάρος π.χ.), μια και αυξάνεται συνεχώς η κατανάλωση νερού. Η κατάσταση αυτή, θα συνεχίσει να γίνεται περισσότερο σοβαρή μελλοντικά, δεδομένου ότι προβλέπεται αύξηση της ζήτησης νερού για τα επόμενα χρόνια, μια και είναι δεδομένη η τουριστική ανάπτυξη, η κατασκευή μεγάλων ξενοδοχειακών συγκροτημάτων, μαρινών και λοιπών υδροφόρων δραστηριοτήτων. Κυρίαρχο φαινόμενο λοιπόν που παρατηρείται στο νησιώτικο χώρος έρευνάς μας είναι αφενός η μείωση των γεωλογικών αποθεμάτων νερού και αφετέρου η υφαλμύρινση, φαινόμενα, που σαν γενεσιουργό αιτία έχουν τον ανθρώπινο παράγοντα και τις σύγχρονες δραστηριότητές του στην παράκτια ζώνη. Οι δραστηριότητες αυτές μειώνουν τα αποθέματα νερού και παράλληλα ρυπαίνουν (με τη διείσδυση του θαλάσσιου μετώπου στην ενδοχώρα) τους υδροφορείς, με τελικό αποτέλεσμα την περαιτέρω μείωση των διαθεσίμων αποθεμάτων του. Κατά συνέπεια, η γνώση αυτών των αποθεμάτων που βρίσκονται μέσα στους φυσικούς ταμιευτήρες, δηλαδή στα υδροφόρα στρώματα των γεωλογικών σχηματισμών των νησιών του Αιγαίου, είναι αυτονόητη και απαραίτητη, έτσι ώστε να γίνει εφικτό και πραγματοποιήσιμο το οποιαδήποτε σχέδιο ορθολογικής εκμετάλλευσης και προστασίας τους. Όσον αφορά την Πάρο, οι υπόγειοι ταμιευτήρες της αναπτύσσονται σε 10 υδροσυστήματα (Σχ. 1) όπως εμείς τα κατατάσσουμε, με βάση τις ερευνητικές εργασίες που έχει αναπτύξει το ΙΓΜΕ στο νησί, όπως και στα υπόλοιπα Κυκλαδίτικα νησιά. Τα υδροσυστήματα αυτά παρουσιάζονται και αναλύονται στην αμέσως επόμενη ενότητα, με τίτλο «Υδρογεωλογικές δομές της Πάρου». 2. ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ ΠΑΡΟΥ Με βάση τις τεκτονικές και λιθοστρωματικές συνθήκες στην νήσο Πάρο μπορούμε να διακρίνουμε 10 συστήματα υδροφόρων. Μεταξύ τους αυτά τα συστήματα είναι διαφορετικής υδροαποθηκευτικής ικανότητας. Το κάθε σύστημα αποτελείται από μια σειρά υδροφόρων οι οποίοι επικοινωνούν μεταξύ τους. Ο διαχωρισμός των συστημάτων έγινε με κριτήρια τεκτονικά, στρωματογραφικά, λιθολογικά και υδραυλικά. Πιο κάτω περιγράφονται τα βασικότερα χαρακτηριστικά αυτών των συστημάτων, καθώς και το καθεστώς εκμετάλλευσής τους. 2.1.ΣΥΣΤΗΜΑ ΝΑΟΥΣΑΣ ΞΗΡΟΠΟΤΑΜΟΥ Πρόκειται για το σημαντικότερο σύστημα της Πάρου τόσο από πλευράς υδροαποθεματικότητας όσο και κοινωνικοοικονομικής σημασίας.! Έκταση : 26,7 Km 2.! Λιθολογία : ΠΕΡΑΤΑ (60 % ) : μάρμαρα ΑΔΙΑΠΕΡΑΤΑ (40 %) : αμφιβολίτες! Βασική κατεύθυνση αποστράγγισης : προς Β, ΝΑΟΥΣΑ! Αποθέματα : ~2 Χ 10 6 m 3. 2.2.ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΟΙΚΙΑΣ ΚΑΜΑΡΩΝ Περιορισμένη υδροαποθεματικότητα λόγω μικρής υδροπερατότητας των γεωλογικών σχηματισμών που το δομούν (γνεύσιοι). Το σύστημα αυτό αποτελείται από περιορισμένης δυνατότητας υδροφόρους κατάλληλους για ιδιωτική κυρίως εκμετάλλευση, αλλά και για τις ανάγκες του Δήμου.! Έκταση : 32,9 Km 2.! Λιθολογία : ΠΕΡΑΤΑ (20 % ) : προσχώσεις ΗΜΙΠΕΡΑΤΑ (80 %) : γνεύσιοι, γρανίτες 2
! Βασική κατεύθυνση αποστράγγισης : επιμέρους και τοπικού χαρακτήρα, δεν υπάρχει μια μέση βασική.! Αποθέματα : ~8 Χ 10 5 m 3. 2.3.ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΜΠΕΛΑ ΙΣΤΕΡΝΙΟΥ ΜΑΡΜΑΡΩΝ Αποτελείται από διάφορους τύπους υδροφόρων : καρστικούς, κοκκωδών σχηματισμών και οφιολιθικών. Ο καθένας από αυτούς είναι διαφορετικής ικανότητας. Υπάρχει όμως μεταξύ τους υδραυλική επικοινωνία, διαμέσου πλευρικών υπόγειων μεταγγίσεων.! Έκταση : 25,5 Km 2.! Λιθολογία : ΠΕΡΑΤΑ (85% ) : προσχώσεις, νεογενή, ασβεστόλιθοι ΑΔΙΑΠΕΡΑΤΑ (15 %) : αμφιβολίτες.! Βασική κατεύθυνση αποστράγγισης : επιμέρους και τοπικού χαρακτήρα, δεν υπάρχει μια μέση βασική.! Αποθέματα : ~1,2 Χ 10 6 m 3.! Ποιότητα νερού κατά WATERLOT : 2 ης τάξης, 3 ης τάξης 2.4 ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΙΣΩ ΛΙΒΑΔΙ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΤΖΑΝΕΣ Περιορισμένη υδροαποθεματικότητα λόγω μικρής υδροπερατότητας των γεωλογικών σχηματισμών που κυριαρχούν (γνεύσιοι). Το σύστημα αυτό αποτελείται από επιμέρους υδροφόρους περιορισμένης δυναμικότητας, κατάλληλους για ιδιωτική εκμετάλλευση.! Έκταση : 11,6 Km 2.! Λιθολογία : ΠΕΡΑΤΑ (5 % ) : προσχώσεις. ΗΜΙΠΕΡΑΤΑ (95 %) : γνεύσιοι.! Βασική κατεύθυνση αποστράγγισης : επιμέρους και τοπικού χαρακτήρα, δεν υπάρχει μια μέση βασική.! Καθεστώς εκμετάλλευσης : δημοτικές και ιδιωτικές γεωτρήσεις, πηγάδια.! Αποθέματα : ~2,5 Χ 10 5 m 3. 2.5 ΣΥΣΤΗΜΑ ΓΑΛΑΤΙΑΝΗΣ ΚΩΣΤΟΥ ΤΟΥΡΛΟΥ ΔΡΥΟΥ Σύστημα μεγάλης υδροαποθεματικότητας το οποίο υποδιαιρείται σε τρία υποσυστήματα,με βάση την κατεύθυνση αποστράγγισης. Το σύστημα ΓΑΛΑΤΙΑΝΗΣ (2,6 Km 2 ) που αποστραγγίζει πλευρικά προς την υδροφορία προσχώσεων και των οφιολίθων του συστήματος «3». Το υποσύστημα ΚΩΣΤΟΥ (8,6 Km 2 ) που και αυτό μεταγγίζει πλευρικά προς τον υδροφορέα των προσχώσεων και των οφιολίθων του συστήματος «3». Και τέλος το υποσύστημα ΔΡΥΟΣ (6,35 Km 2 ) 6 στο οποίο εκφορτίζεται η ομώνυμη πηγή. Βασικά χαρακτηριστικά! Έκταση : 17,5 Km 2. ΓΑΛΑΤΙΑΝΗΣ (2,6 Km 2 ) KΩΣΤΟΥ (8,6 Km 2 ) ΔΡΥΟΥ ( 6,35 Km 2 )! Λιθολογία : ΠΕΡΑΤΑ ( 50%) : μάρμαρα ΑΔΙΑΠΕΡΑΤΑ (50%) : αμφιβολίτες.! Βασική κατεύθυνση αποστράγγισης : όπως περιγράφονται πιο πάνω στα υποσυστήματα.! Αποθέματα : ~1,3 Χ 10 6 m 3. 3
2.6. ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΕΥΚΩΝ ΚΑΒΟΥΡΟΠΟΤΑΜΟΥ Περιορισμένη υδροαποθεματικότητα, λόγω μικρής υδροπερατότητας των γεωλογικών σχηματισμών που το δομούν (γρανίτες, γνεύσιοι). Οι επιμέρους υδροφορίες, τοπικού χαρακτήρα, είναι κατάλληλες για ιδιωτική εκμετάλλευση μόνο.! Έκταση : 6,4 Km 2.! Λιθολογία : ΠΕΡΑΤΑ (5 % ) : μάρμαρα. ΗΜΙΠΕΡΑΤΑ (95 %) : γνεύσιοι, γρανίτες! Βασική κατεύθυνση αποστράγγισης : τοπικού χαρακτήρα, δεν υπάρχει μια μέση βασική.! Αποθέματα : ~1,5 Χ 10 5 m 3. 2.7. ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΣΠΡΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΑΓ. ΠΑΝΤΩΝ Μεγάλης υδροαποθεματικότητας σύστημα. Όμως λόγω του ανοιχτού υδραυλικού μετώπου των μαρμάρων με την θάλασσα, ένα σημαντικό μέρος της υπόγειας υδροφορίας καθίσταται υφάλμυρο. Βασικά χαρακτηριστικά! Έκταση : 21 Km 2.! Λιθολογία : ΠΕΡΑΤΑ (70 % ) : μάρμαρα. ΑΔΙΑΠΕΡΑΤΑ (30 %) : αμφιβολίτες.! Βασική κατεύθυνση αποστράγγισης : προς νότο ΤΡΥΠΗΤΗ! Καθεστώς εκμετάλλευσης : ιδιωτικές γεωτρήσεις, πηγάδια.! Αποθέματα : ~1,5 Χ 10 6 m 3.! Ποιότητα νερού κατά WATERLOT : 3 ης τάξης. 2.8. ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΕΡΑΤΖΑΣ ΑΓ. ΘΕΟΔΩΡΩΝ ΑΓΚΑΙΡΙΑΣ Μεγάλης υδροαποθεματικότητας σύστημα, το ποίο μπορεί ν αναβαθμιστεί με τεχνητό εμπλουτισμό.(λιθοδομές ανάσχεσης). Το σύστημα αυτό θα πρέπει απαραιτήτως να προστατευθεί από ιδιωτικές απολήψεις. Αποτελεί μία φυσική κλειστή λεκάνη, τα αποθέματα της μπορούν να αυξηθούν με τον τρόπο που προαναφέρθηκε.! Έκταση : 12 Km 2.! Λιθολογία : ΠΕΡΑΤΑ (90 % ) : μάρμαρα. ΑΔΙΑΠΕΡΑΤΑ (10 %) : αμφιβολίτες.! Βασική κατεύθυνση αποστράγγισης : δεν έχει ερευνηθεί πλήρως.! Καθεστώς εκμετάλλευσης : δημοτικές γεωτρήσεις! Αποθέματα : ~1,2 Χ 10 6 m 3.! Ποιότητα νερού κατά WATERLOT : 1 ης τάξης. 2.9. ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΛΥΚΗΣ ΑΓ. ΕΥΘΥΜΙΑΣ Περιορισμένης υδροαποθεματικότητας λόγω γεωλογικής δομής. Οι επιμέρους υδροφόροι στους αμφιβολίτες είναι μικρής υδροαποθεματικότητας και προσφέρονται μόνο για ιδιωτική εκμετάλλευση. Οι καρστικοι υδροφόροι έχουν ανοιχτό μέτωπο με την θάλασσα και είναι υφάλμυροι.! Έκταση : 14,7 Km 2.! Λιθολογία : ΠΕΡΑΤΑ (40 % ) : μάρμαρα, προσχώσεις. ΑΔΙΑΠΕΡΑΤΑ (60 %) : αμφιβολίτες.! Βασική κατεύθυνση αποστράγγισης : επιμέρους και τοπικού χαρακτήρα, δεν υπάρχει μία μέση βασική.! Καθεστώς εκμετάλλευσης : ιδιωτικές γεωτρήσεις! Αποθέματα : ~6,5 Χ 10 5 m 3.! Ποιότητα νερού κατά WATERLOT : 3 ης τάξης.! Αποθέματα : ~2,5 Χ 10 5 m 3. 4
2.10.ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΜΠΟΥ ΠΟΥΝΤΑΣ ΒΟΥΤΑΚΟΥ ΚΑΜΑΡΙΟΥ Μεγάλης υδροαποθεματικότητας σύστημα, ένα σημαντικό μέρος του είναι υφάλμυρο στην ζώνη ΒΟΥΤΑΚΟΥ-ΠΟΥΝΤΑΣ-ΓΛΥΣΙΔΙΑ, λόγω θαλάσσιας διείσδυσης, που οφείλεται στο ανοιχτό υδραυλικό μέτωπο των μαρμάρων με την θάλασσα.! Έκταση : 19,5 Km 2.! Λιθολογία : ΠΕΡΑΤΑ (80 % ) : μάρμαρα, προσχώσεις. ΑΔΙΑΠΕΡΑΤΑ (20 %) : αμφιβολίτες.! Βασική κατεύθυνση αποστράγγισης : προς την βόρια ακτογραμμή, ΚΑΜΠΟΥ ΠΟΥΝΤΑΣ.! Καθεστώς εκμετάλλευσης : ιδιωτικές γεωτρήσεις! Αποθέματα : ~1,4 Χ 10 6 m 3.! Ποιότητα νερού κατά WATERLOT : 3 ης τάξης.! Αποθέματα : ~ 1 Χ 10 5 m 3. 3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Απ όλα όσα αναφέρθηκαν προηγούμενα, καταλήγουμε στα εξής συμπεράσματα: Στα παράκτια εξετασθέντα υδρογεωλογικά συστήματα, των οποίων η γεωλογική δομή συνίσταται από ανθρακικούς σχηματισμούς, η απουσία αποτελεσματικής διαχείρισης του συνόλου των υδατικών τους πόρων, κατέστησε τα υπόγεια νερά, σχεδόν ακατάλληλα για οποιαδήποτε χρήση σε μεγάλη απόσταση από την ακτή και προς την ενδοχώρα. Στις περιπτώσεις των υδροφορέων που αναφέρθηκαν, εμφανίστηκαν φαινόμενα υφαλμύρινση έντονης για τη Νάουσα και σημαντικής θαλάσσιας διείσδυσης για το κατάντι μέρος των περιοχών Μαγκάνου και Συρίγου ποταμού. Τα προβλήματα αυτά οφείλονται κυρίως στις υπερεντατικές αντλήσεις, οι οποίες προκαλούν την εισβολή του θαλασσινού νερού στους παράκτιους υδροφόρους και λιγότερο στα βάθη των υδρογεωτρήσεων, σε σχέση με το βάθος της διεπιφάνειας θαλασσινού-γλυκού νερού. Το φαινόμενο της υφαλμύρυνσης απαντά σ όλους τους τύπους των υδροφόρων στρωμάτων, έχει δε μεγαλύτερη ένταση στις περιπτώσεις όπου τα υδροφόρα στρώματα παρουσιάζουν μεγαλύτερη υδραυλική αγωγιμότητα. Δοθέντος ότι η πιεζομετρία ελέγχει το βάθος της διεπιφάνειας, εκτεταμένες περίοδοι ανομβρίας επιτείνουν το πρόβλημα, ιδιαίτερα όταν δεν εφαρμόζεται ολοκληρωμένο πρόγραμμα διαχείρισης του συνολικού υδατικού δυναμικού, επιφανειακού και υπόγειου (συνεκμετάλλευση υπογείων και επιφανειακών νερών). Η βέλτιστη ανάπτυξη των υπογείων υδατικών πόρων, έχει πλέον καταστεί επιτακτική ανάγκη για τα νησιά. Η επίλυση του προβλήματος λοιπόν, αφενός της διαχείρισης, της διατήρησης της καλής ποιότητας των υδατικών πόρων και η σταδιακή αποκατάσταση αφετέρου της διαταραγμένης ισορροπίας γλυκού- αλμυρού νερού (Νάουσα, Συρίγος ποταμός, Μάγκανο κ.λ.π.) καθίσταται απαραίτητη και αναγκαία. Για τον περιορισμό του κινδύνου αλλοίωσης της ποιότητας του αντλούμενου νερού, οι αντλήσεις θα πρέπει να γίνονται με μικρές παροχές της τάξης των 15 m 3 /h και περιορισμένες σε έκταση περιόδους (12-14 ώρες/24ωρο). Τέλος θα πρέπει να τονιστεί ότι σε πολλές περιπτώσεις : Η υφαλμύρινση των υδροφόρων είναι φαινόμενο συχνά μη αντιστρεπτό και αν πάση περιπτώσει η απορρύπανσή τους είναι εξαιρετικά δαπανηρή και δύσκολη. (Γ. Καλλέργης κ.α). 5
4. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 4.1 Η διαχείριση των λεκανών πρέπει να βασιστεί στο τρίπτυχο. Περιστολή της ημερήσιας απόληψης νερού από τις Δημοτικές γεωτρήσεις, λελογισμένη απόληψη νερού από τις γεωτρήσεις που βρίσκονται εκτός της μολυσμένης ζώνης και που θα βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στις δυνατότητες των υδροφορέων και τέλος αναστολή της λειτουργίας των γεωτρήσεων που βρίσκονται στην μολυσμένη ζώνη. 4.2. Συντονισμένη προσπάθεια βελτίωσης του δικτύου ύδρευσης με στόχο της ελαχιστοποίηση των απωλειών νερού, που ξεπερνά το 30% του παρεχομένου νερού. 4.3. Φυτοκάλυψη του περιαστικού χώρου με θάμνους και δενδρύλλια, ο οποίος ταυτίζεται με τα περιθώρια του κοκκώδους υδροφόρου σχηματισμού και όχι μόνο. Αυτό θα βελτιώσει σημαντικά τον υπόγειο υδροφόρο που αναπτύσσεται κάτω από τους αστικούς χώρους. 4.4.Διαχείριση της χειμαρρώδους απορροής (συνεκμετάλλευση υπόγειων και επιφανειακών νερών) και εξεύρεση καταλλήλων θέσεων για κατασκευή έργων ικανών να αποθηκεύουν ποσότητες νερού, οι οποίες μπορούν να αποδίδονται για διάφορες χρήσεις, εκτός φυσικά της ύδρευσης. 4.4. Μη παραδοσιακοί πόροι : Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται οι υδατικοί πόροι που προέρχονται από παροχές επιστρεφόμενες από άλλες χρήσεις, δηλαδή, επαναχρησιμοποιούνται και εκείνες που προέρχονται από αφαλάτωση θαλασσίου νερού (35.000mg/l αλάτων) ή υφάλμυρων νερών το περιεχόμενο των οποίων σε άλατα είναι σαφέστατα μικρότερο ( 8χιλ.-10χιλ. mg/l ). Οπωσδήποτε και για τις δύο χρήσεις υπάρχουν προβλήματα εφαρμογής π.χ. για την αφαλάτωση, είναι το κόστος αυτής που εξακολουθεί να είναι υψηλό. 4.6.Επιβολή υδατικής πολιτικής και διαχείρισης που θα έχει τους εξής στόχους: Προστασία των υδατικών πόρων από την πρόωρη εξάντληση και υφαλμύρινση. Προμήθεια με νερό σε επαρκεί ποσότητα και όσο το δυνατόν ικανοποιητική ποιότητα, ανάλογα με τις χρήσεις (ύδρευση άρδευση, τουρισμός κ.λ.π.). Ο στόχος αυτός γίνεται εφικτός με την ορθολογική διαχείριση. Δημιουργία προϋποθέσεων για την αντιμετώπιση ακραίων υδρογεωλογικών φαινομένων. Σχεδιασμός και εκτέλεση έργων σύλληψης αποθήκευσης και διανομής του νερού. Παρέμβαση και διακοπή λειτουργίας υδροληπτικών έργων μη εγκεκριμένων και επιβολή αυστηρών κυρώσεων στους παραβάτες. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - BURDON, D.-PAPAKIS, N., 1963 : The Karst ground water resources of Parnassos- Ghiona, Greece. I.G.S.R. Athens. - ΔΟΥΝΑΣ, Α., ΚΑΚΑΒΑΣ, Ν., ΤΑΣΙΟΣ, Ν., 1972 : «Υδρογεωλογική Έρευνα Νήσου Καλύμνου Ι.Γ.Ε.Υ. Νο 6. - KAΛΛΕΡΓΗΣ Γ., ΛΑΜΠΡΑΚΗ Ν., ΝΟΚΑ-ΖΩΓΡΑΦΟ Η., 1997 : Απαιτούμενος χρόνος για την απορρύπανση υφαλμυρισμένων υδροφόρων παράκτιες και νησιωτικές περιοχές, Παν/μιο Πατρών. - ΧΑΡΜΑΝΙΔΗΣ Φ., 1998 : Υδρογεωλογική έρευνα Νοτίου Αιγαίου (Κυκλάδες- Δωδεκάνησα). Προτάσεις Αξιοποίησης-Διαχείρισης Υδατικού Δυναμικού Νήσος Κάλυμνος, ΙΓΜΕ. 6
7