«Μικρή μικρή νοικοκυρά - Μεγάλη πίτα κάνει.»
Η ερευνητική ομάδα Οι μαθητές Ιωάννα Αποστολοπούλου Γιώργος Αναγνώπουλος Ο καθηγητής Χαράλαμπος Ανδρουτσόπουλος
Η εξέλιξη της μελισσοκομίας Η μέλισσα είναι στον πλανήτη Γη λιγότερο από 15 εκατομμύρια χρόνια και θεωρείται από τα μοναδικά πλάσματα που έχουν καταφέρει να επιβιώσουν τόσα χρόνια. Επίσης έχει εντοπιστεί μια σπηλαιογραφία στην Μπικόρπ στης Ισπανίας που είναι τουλάχιστον 15.000 χρόνια και απεικονίζει έναν άνθρωπο να παίρνει το μέλι από μια κυψέλη στο δέντρο.
Η μελισσοκομία έχει προϊστορία 3.500 χρόνια στην Ελλάδα, ενώ σήμερα όλο και περισσότεροι αρχίζουν να δείχνουν ενδιαφέρον για αυτήν την επιστήμη. To 1885 o Αμερικανός μελισσοκόμος, Langstrongth κατασκεύασε την πρώτη κυψέλη, ένα σύνθετο εργαλείο που επιτρέπει στον μελισσοκόμο να επεμβαίνει στη ζωή του μελισσιού, να βοηθά την ανάπτυξη του με διάφορους μελισσοκομικούς χειρισμούς και να συλλέγει περισσότερο μέλι.
Κοινωνική οργάνωση Οι μέλισσες ανήκουν στην κατηγορία των εντόμων που παρουσιάζουν σαφή ιεράρχηση και ζουν σε μεγάλες οικογένειες, μέσα σε κυψέλες. Σε κάθε οικογένεια υπάρχει μια βασίλισσα, που έχει σαν μοναδική αποστολή να εξασφαλίζει τον πολλαπλασιασμό της οικογένειας. Η οικογένεια έχει τους κηφήνες, που προορίζονται να γονιμοποιήσουν μόνο μια φορά τη βασίλισσα και στη συνέχεια να πεθάνουν.
Κάθε οικογένεια αποτελείται από μερικές χιλιάδες θηλυκές μέλισσες, που είναι στείρες και λέγονται εργάτριες. Οι εργάτριες, που αποτελούν και το βασικό πληθυσμό, έχουν πολλές και σύνθετες αποστολές, αρχίζοντας από τη δημιουργία αποθεμάτων τροφών, μέχρι τη φύλαξη της κυψέλης και την περιποίηση των μικρών.
Διαφορές Η εργάτρια είναι το μικρότερο σε μέγεθος άτομο του μελισσιού. Έχει κοντή κοιλιά, μακριά φτερά, μακριά προβοσκίδα και κεντρί. Έχει όργανα για να συλλέγει και να μεταφέρει νερό, νέκταρ, γύρη και αδένες που μεταξύ άλλων παράγουν βασιλικό πολτό και κερί. Σε εποχές έντονης δραστηριότητας, άνοιξη και καλοκαίρι, ζει το πολύ 45 μέρες ενώ το χειμώνα μέχρι και 6 μήνες. Κύρια αποστολή της είναι η ενασχόληση με όλες τις εργασίες του μελισσιού.
Η βασίλισσα είναι το πιο μεγαλόσωμο άτομο του μελισσιού. Οι λαμπρότεροι χρωματισμοί και η μακρύτερη κοιλία την κάνουν να μοιάζει με σφήκα. Δεν έχει όργανα για συλλογή γύρης ούτε κηρογόνους αδένες για παραγωγή κεριού. Το κεντρί της το χρησιμοποιεί μόνο ενάντια σε άλλες βασίλισσες χωρίς αυτό να αποκολλάται από το σώμα της όπως συμβαίνει με τις εργάτριες.
Ο κηφήνας είναι το αρσενικό άτομο του μελισσιού. Έχει κοντή προβοσκίδα, μεγάλα μάτια, φαρδιά κοιλιά και θώρακα. Σε αντίθεση με την εργάτρια δεν έχει κεντρί, ούτε όργανα συλλογής τροφής και παραγωγής κεριού. Το αναπαραγωγικό του σύστημα ωριμάζει 12 μέρες μετά τη γέννησή του και παράγει έως και 10.000.000 σπερματοζωάρια. Κύρια αποστολή του είναι η γονιμοποίηση της βασίλισσας.
Αναπαραγωγή Η βασίλισσα γονιμοποιείται μόνο μια φορά στην αρχή της ζωής της. Τότε εγκαταλείπει τη φωλιά και πετά στον αέρα συνοδευόμενη από μερικές δεκάδες κηφήνες. Η "γαμήλια τελετή" και το ζευγάρωμα γίνεται πάντα στον αέρα. Στο γαμήλιο αυτό ταξίδι η βασίλισσα δεν συνοδεύεται από τις εργάτριες και είναι ουσιαστικά απροστάτευτη.
Ακριβώς το γεγονός αυτό έχει την πιο μεγάλη αξία στη φυσική επιλογή των μελισσών. Αν η βασίλισσα δεν είναι ικανή να αποφύγει τους εχθρούς της, τότε πρέπει να πεθάνει, χωρίς ν' αφήσει απογόνους. Τη θέση της θα πάρει κάποια άλλη που θα αποδειχτεί πιο γερή και πιο ικανή.
Μετά το ζευγάρωμα η βασίλισσα επιστρέφει στην κυψέλη. Γεννά έως το τέλος της ζωής της χωρίς να ζευγαρώσει ποτέ ξανά. Οι φύλακες εργάτριες επιτρέπουν στη βασίλισσα να περάσει μόνο στην περίπτωση που έχει γονιμοποιηθεί. Επιπλέον, μετά το γαμήλιο ταξίδι, οι κηφήνες είναι καταδικασμένοι σε θάνατο.
Τα στάδια ανάπτυξης της μέλισσας 1) Αυγό Η βασίλισσα ωοτοκεί ένα αυγό σε κάθε κελί, το οποίο κολλά στον πυθμένα του κελιού, όρθιο. Μέσα σε 3 ημέρες γέρνει σταδιακά και ακουμπά στον πυθμένα του κελιού όπου εκκολάπτεται η προνύμφη της μέλισσας.
2)Προνύμφη Στην εκπνοή των 3 ημερών από το αυγό εκκολάπτεται η προνύμφη της μέλισσας, η οποία αμέσως εφοδιάζεται από τις παραμάνες μέλισσες με τροφή. Η προνύμφη τρέφεται με το μελισσόγαλα.
3)Νύμφη Η προνύμφη στο σφραγισμένο κελί αφού ολοκληρώσει την κατανάλωση της τροφής ακινητοποιείται με το κεφάλι προς την έξοδο του κελιού. Το στάδιο της προνύμφης διαρκεί 6 ημέρες για τη βασίλισσα, 7 ημέρες για την εργάτρια και 9 ημέρες για τον κηφήνα, με παρέκκλιση 12 ωρών.
4)Ενήλικο Έντομο Μετά από 16 ημέρες η βασίλισσα, 21 ημέρες η εργάτρια και 24 ημέρες ο κηφήνας, το ενήλικο έντομο επιτέλους, μασώντας το κέρινο σφράγισμα του κελιού της, έρχεται η στιγμή να ενσωματωθεί με τις αδελφές αδελφούς του.
Αυγό Ενήλικο Έντομο
Προσανατολισμός Μέχρι σήμερα έχει λυθεί το μυστήριο του προσανατολισμού και της ειδοποίησης ότι κάπου υπάρχει γύρη ή νέκταρ. Και όχι μόνο αυτό, αλλά και τι είδος και σε ποια ποσότητα. Με άλλα λόγια αν κάποια μέλισσα βρει νέκταρ, δεν θα ειδοποιήσει ολόκληρο το μελίσσι, αλλά όσες είναι αρκετές, για να μαζέψουν το νέκταρ. Ο προσανατολισμός τους γίνεται με την πόλωση του φωτός, δηλαδή το φαινόμενο κατά το οποίο το επίπεδο ταλάντωσης του ηλεκτρικού πεδίου του φωτός είναι το ίδιο για όλα τα φωτόνια.
Βιβλιογραφία https://el.wikipedia.org/wiki/%ce%9c%ce%ad%ce%bb%ce%b9%c F%83%CF%83%CE%B1 http://www.honeymell.com/%ce%bc%ce%ad%ce%bb%ce%b9%c F%83%CF%83%CE%B5%CF%82- %CE%BA%CF%8D%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%82/26- %CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE%BD%CE%AF%CE% B1- %CE%BC%CE%B5%CE%BB%CE%B9%CF%83%CF%83%CF%8E%CE%B D https://el.wikipedia.org/wiki/%ce%a0%cf%8c%ce%bb%cf%89%c F%83%CE%B7 http://lykmouzak.kar.sch.gr/autosch/joomla15/images/filestom/b%20lyk%20 -%20project%202013%20-melisses%20-%20ergasia.pdf