ΘΕΜΑ Οι µέλισσες στη ζωή µας. Σχολ. Έτος Α Τετράµηνο

Transcript

1 ΘΕΜΑ Οι µέλισσες στη ζωή µας Σχολ. Έτος Α Τετράµηνο

2 Ιστορικήαναδροµή Η αρχαιότερη γνωστή µέλισσα βρέθηκε παγιδευµένη σε ένα κοµµάτι κεχριµπαριού 100 εκατ. ετών. Η µέλισσα ζει στη Γη το λιγότερο 15 εκατοµµύρια χρόνια και θεωρείται από τους πιο παλιούς κατοίκους της. Υπάρχει µια σπηλαιογραφία στην Μπικόρπ της Ισπανίας, ηλικίας τουλάχιστον χρόνων, όπου εικονίζεται ένας άνθρωπος που προσπαθεί να πάρει µέλι από µελίσσι. Το αρχαιότερο πρόσωπο το οποίο εµφανίζεται στο χώρο της µελισσοκοµίας είναι ο Αρισταίος. O µύθος του Αρισταίου µαρτυρεί την ύπαρξη εντατικής µελισσοκοµίας στην αρχαιότητα. Ήταν ένα εξαγώγιµο προϊόν το µέλι. Στην Κρήτη κατά τις ανασκαφές στην Φαιστό αλλά και στην Κνωσό βρέθηκαν πήλινες κυψέλες της Μινωικής εποχής (3.400 π.χ.) και χρυσάκοσµήµατα. Στην Οδύσσεια έχουµε πολλές πληροφορίες για τη χρήση του µελιού ως τρόφιµο και ως φάρµακο. Υπάρχει επιγραφή των Σουµερίων (3000 χρόνια π.χ) µε συνταγή για θεραπείαµολύνσεωντουδέρµατοςκαιτωνελκώνµεµέλι. Τα συγγράµµατα του Αριστοτέλη (322 π.χ.) αποτέλεσαν σπουδαίο σταθµό για τη µελισσοκοµία τόσο της αρχαίας Ελλάδας αλλά και όλου τουτότεπολιτισµένουκόσµου.

3 Ιστορικήαναδροµή ΟπατέραςτηςΙατρικήςΙπποκράτης ( π.χ.) συνιστούσε το µέλι σε όλους τους ανθρώπους αλλά ιδιαίτεραστουςασθενείς. Ο ηµόκριτος, όταν ρωτήθηκε πώς είναι δυνατόν να διατηρηθούν οι άνθρωποι υγιείς και µακροβιότεροι απάντησε: «Ει τα µεν έξωθεν ελαίω του σώµατος τα δε ένδοθεν µέλιτι χρίσοιντο». ΟΠυθαγόραςκαιοιοπαδοίτουείχαντοµέλιωςκύρια τροφή. Οι Αιγύπτιοι χρησιµοποιούσαν τα προιόντα της µέλισσας σε διάφορες συνταγές, ανάµεσά τους και η διατήρηση των νεκρών. Επίσης οι αρχαίοι Ελληνες συνόδευαν το κρέας τους στα διάφορα συµπόσια µε µέλι.

4 Η κατοικία της Παλιά ζούσαν σε σκοτεινές κοιλότητες στη φύση (κουφάλες δέντρων, βράχων, κλπ). Μια αρχαία µορφή κυψέλης ήταν το κοφίνι Μια άλλη µορφή αρχαίας κυψέλης ήταν το διψέλι

5 Ηκατοικίατης Φωλιάζουν ακόµη στις στέγες σπιτιών ή στα διάκενα των τοιχωµάτων των κτιρίων Εδώ και µερικές χιλιάδες χρόνια οι µέλισσες ζουν σε σπιτάκια που τους φτιάχνει ο µελισσοκόµος, τις κυψέλες Από το 1960 περίπου έχει επικρατήσει στη χώρα µας η λεγόµενη νοµαδική κυψέλη

6 Φυσιολογία -Μορφολογία Σήµερα υπάρχουν είδη µελισσών που ανήκουν στην τάξη των Υµενοπτέρων και συνεργάζονται µε τα λουλούδια για αµοιβαίο όφελος. Οι µέλισσες του είδους Apis mellifera είναι κοινωνικάέντοµακαιπαρουσιάζουντοµεγαλύτεροενδιαφέρονγιατηνµελισσοκοµία. ιαφέρουν από τη σφήκα, που θεωρείται πρόγονός τους, στη µορφή στο χρώµα, στο κεντρί, στη διατροφή, στηνκοινωνικήσυµπεριφορά. Ζουνσεοικογένειεςπουαριθµούνσυνήθως άτοµακαιαποτελούνταιαπόµίαβασίλισσα, χιλιάδες εργάτριες και µερικούς κηφήνες. Οι εργάτριες είναι ατελή θηλυκά. Κάνουν όλες τις δουλειές της κυψέλης: καθάρισµα, εκτροφή γόνου, συλλογήτροφών, νερού, πρόπολης, κτίσιµοκηρηθρών. Η βασίλισσα είναι η µητέρα όλου του µελισσιού. Είναι η µόνη που έχει την ικανότητα να γεννά, το µόνο αληθινό θηλυκό της κυψέλης. Οικηφήνες, τααρσενικάτηςκυψέληςγεννιούνταιτηνάνοιξηκαιπεθαίνουντοχειµώνα. Στηµέλισσα, όπωςσεκάθεέντοµο, διακρίνουµετοκεφάλι, τοθώρακακαιτηνκοιλιά.

7 Αναπαραγωγήµέλισσας Η βασίλισσα είναι το µόνο γόνιµο άτοµο της κυψέλης. Μπορεί να γεννά γονιµοποιηµένα ή αγονιµοποίητα αυγά από την ηµέρα και ως αβγά το χρόνο, για 4-5 χρόνια, τα οποία θα εξελιχθούν σε εργάτριες ή κηφήνες αντίστοιχα. Τα θηλυκά άτοµα µπορούν να εξελιχθούν σε βασίλισσες ή εργάτριες, ανάλογα µε τη διατροφή τους στο στάδιο της προνυµφικής τους ηλικίας. Γονιµοποιείται µια µόνο φορά στην ζωή της έξω από την κυψέλη και ο κηφήνας που θα την γονιµοποιήσει πεθαίνει.

8 οµήκοινωνίας Οι µέλισσες ανήκουν στην κατηγορία των εντόµων που παρουσιάζουν σαφή ιεράρχηση και ζουν σε µεγάλες οικογένειες, µέσα σε κυψέλες. Σε κάθε οικογένεια υπάρχει µια "βασίλισσα", που έχει σαν µοναδική αποστολή να εξασφαλίζει τον πολλαπλασιασµό της οικογένειας. Η βασίλισσα είναι αυτή που διευθύνει το µελίσσι. Η παρουσία της είναι διαρκώς αισθητή µέσα στη κυψέλη, χάρη στην κυκλοφορία της βασιλικής ουσίας (φεροµόνης) µε την οποία κρατά σε συνοχή το µελίσσι, διατηρεί τη χαρακτηριστικήοργάνωσήτουκαιρυθµίζειτηλειτουργίατου. Η οικογένεια έχει ακόµη µερικούς αρσενικούς, τους κηφήνες, που προορίζονται να γονιµοποιήσουν µόνο µια φορά τη βασίλισσα και στη συνέχεια να πεθάνουν. Τέλος κάθε οικογένεια αποτελείται από µερικές χιλιάδες θηλυκές µέλισσες, που είναι στείρες και λέγονται "εργάτριες". Οι εργάτριες, που αποτελούν και το βασικό πληθυσµό, έχουν πολλές και σύνθετεςαποστολές, αρχίζονταςαπότηδηµιουργίααποθεµάτωντροφών, µέχριτηφύλαξητηςκυψέληςκαιτηνπεριποίησητωνµικρών.

9 οµήκοινωνίας Έχει όµως καθορίσει επαγγέλµατα η κοινωνία των µελισσών; Και βέβαια έχει καθορίσει και µάλιστα ανάλογα µετηνηλικίατους. Η εξέλιξη της δραστηριότητάς τους από το εσωτερικό (νεαρές) προς το εξωτερικό της φωλιάς (ηλικιωµένες) είναι χαρακτηριστικό των κοινωνικώνεντόµων. Όµως ανάλογα µε τις ανάγκες της αποικίας µπορούννααλλάξουνεπαγγέλµατα.

10 ΕπαγγέλµαταΕργάτριας Η καθαρίστρια (ηλικίας 1-5 ηµερών και 30-60) Οι πολύ νεαρές µέλισσες γενικά ετοιµάζουν τα κελιά για την ωοτοκία της βασίλισσας. Μεγαλύτερες σε ηλικία εργάτριες ασχολούνται µε την αποµάκρυνση των υπολειµµάτων και των πτωµάτων από την αποικία εξασφαλίζοντας έτσι τη µέγιστη δυνατή υγιεινή. Η τροφός (ηλικίας 6-16 ηµερών) Οι εργάτριες τροφοί - παραµάνες αναλαµβάνουν διάφορες φροντίδες απαραίτητες για την ανάπτυξη του γόνου. Συγκεκριµένα παράγουν την απαραίτητη για τις προνύµφες τροφή και τη µοιράζουν επιλεκτικά ανάλογα µετηνηλικίακαιτηνκάστατους. Ηαρχιτέκτων µαραγκός (ηλικίας ηµερών) Οι εργασίες κατασκευής µέσα στην κυψέλη χωρίζονται σε δυο κατηγορίες. Στην κατασκευή κελιών για την εκτροφή του γόνου από µια οµάδα εργατριών σε συντονισµό δραστηριοτήτων και στις τελευταίες επισκευές, τροποποιήσεις, σφράγισµα των κελιών που αποτελούν ατοµικές δραστηριότητες.

11 ΕπαγγέλµαταΕργάτριας Η αποθηκάριος (ηλικίας ηµερών) Όταν η συλλέκτρια επιστρέψει στην κυψέλη ξεφορτώνει το φορτίο της για να ξαναφύγει. Την διαχείριση της τροφής, µελιού-γύρης αναλαµβάνουν οι εργάτριες αποθηκάριοι, ηλικίας 15 περίπουηµερών. Η αερίστρια (συνήθως όλες οι ηλικίες, µ.ο. ηλικ. 18 ηµερών) Τοποθετείται στην έξοδο της κυψέλης και χτυπώντας τα φτερά δηµιουργεί ένα ρεύµα αέρα για να ρυθµίσουν την θερµοκρασία στο εσωτερικό της κατοικίας τους κάθε φορά πουαυτήτείνειναυπερβείταανώτεραφυσιολογικάτηςόριατων 36,5 ο C. Ητεχνική αυτήχρησιµοποιείταικαικατάτηνσµηνουργία, γιανασυγκεντρώνονταιοιµέλισσες. Η φρουρός (ηλικίας ηµερών) Οι µέλισσες φρουροί βρίσκονται σε διαρκή εγρήγορση για την υπεράσπιση της κυψέλης. Οι εχθροί µπορεί να είναι θηλαστικά, πουλιά, έντοµα ή µέλισσες από άλλη κυψέλη για λεηλασία τροφής. Η είσοδος φρουρείται από περισσότερες µέλισσες όταν τοµελίσσι έχειήδηδεχτείεπίθεση λεηλασίαςή ότανυπάρχειέλλειψητροφής. Ησυλλέκτρια (ηλικίας >20 ηµερών) Ησυλλογήτροφήςείναιητελευταίαεργασίαπουθακάνειµιαεργάτριαπρινπεθάνει. Ηδιάρκειαζωήτηςωςσυλλέκτριαείναισυνήθως 4-5 ηµέρες. Συλλέγεινέκταρ, µελίτωµα, γύρη, πρόποληκαινερό.

12 Προσανατολισµός Ο προσανατολισµός της µέλισσας από την κυψέλη προς µια πηγή τροφής και η επιστροφή της στην ακριβή τοποθεσία της κυψέλης γίνεται µε σήµατα: οπτικά (θέση του ήλιου, αντίληψη υπεριώδους ακτινοβολίας και πολωµένουφωτός, χρώµατα, µορφές, κινήσεις) µαγνητικά (χρησιµοποιεί το επίγειο µαγνητικό πεδίο µέσω µαγνητικών µορίων που διαθέτει στο σώµα της) οσφρητικά (Οι µυρωδιές από τα άνθη και την αποικία φυλακίζονται στην επιδερµίδα της)

13 Γνωρίζουνχορόοιµέλισσες; Και βέβαια γνωρίζουν χορό και όχι µόνο έναν. Αυτοί είναι: οκυκλικόςχορός οµικτόςχορόςήχορόςσεοχτάρια οχορόςτωνδονήσεωντηςκοιλιάς Οιχοροίείναιέναείδος επικοινωνίαςτωνµελισσών, γίνονται πάνω στις κερήθρες και δηλώνουν κατά βάση την απόσταση της τροφής από την κυψέλη, το είδος της ή την κατάλληλη θέση φωλιάς σε περίπτωσησµηνουργίας.

14 Γνωρίζουνχορόοιµέλισσες; Ο κυκλικός χορός, εκτελείται από τις συλλέκτριες όταν εντοπίσουν πηγή τροφής σε απόσταση <80µ Οµικτόςχορόςήχορόςσεοχτάρια πληροφορεί για την απόσταση, την κατεύθυνση και την ποιότητα της τροφής. Αν πηγή τροφής βρίσκεται σε απόσταση >80µ εκτελούν ένα χορό σε οχτάρια όπου η κατεύθυνση της φιγούρας του 8 δείχνει που βρίσκεταιητροφήσεσχέσηµετον ήλιο Οχορόςτωνδονήσεωντης κοιλιάς, επιτρέπουν στις συλλέκτριες να στρατολογήσουν άλλες εργάτριες για την συλλογή της τροφής

15 Γνωρίζουνοιµέλισσεςµαθηµατικά; Και βέβαια γνωρίζουν και µάλιστα ανώτερα µαθηµατικά Θεώρηµα βέλτιστης διαδροµής Οι επιστήµονες διαπίστωσαν ότι οι µέλισσες µαθαίνουν να πετούν ακολουθώντας τη συντοµότερη δυνατή διαδροµή ανάµεσα στα λουλούδια και την κυψέλη αλλά και µεταξύ των ανθών του ίδιου λουλουδιού. Επειδή θέλουννακάνουνεξοικονόµησηενέργειας καιχρόνουγιατοπέταγµάτους, ακολουθούν συγκεκριµένο «σχέδιο», «υπολογίζοντας» µια διαδροµή που τους επιτρέπει να βρίσκονται στον αέρα το ελάχιστο δυνατό χρονικό διάστηµα. Με τον τρόπο αυτό ουσιαστικά «λύνουν» το λεγόµενο «πρόβληµα του περιοδεύοντος πωλητή», ένα διάσηµο και δυσεπίλυτο γρίφο στον χώρο των οικονοµικώνκαιτωνµαθηµατικών. Κατασκευή κερηθρών σε κανονικά εξάγωνα Οι µέλισσες κατασκευάζουν τις κερήθρες έτσι ώστε να προκύπτει οικονοµία χρόνου, κόπου και υλικού. Οι σειρές τους χτίζονται παράλληλα η µια στην άλλη και οι δυο όψεις τους αποτελούνται από εξάγωνα κελιά. Τα κελιά έχουν κλίση 13 0 προςταπάνωπροκειµένουογόνοςναστέκεταιστοβάθοςτου κελιού, αλλάκαι νααποθηκεύεταιτοµέλι. Στο κέντρο του πυθµένα κάθε κελιού συναντώνται τα τρία κελιά που βρίσκονται στο πίσω µέρος της κηρήθρας κάνοντας την κατασκευή ακόµα πιοισχυρή. Η επιλογή του εξαγωνικού σχήµατος δεν είναι τυχαία. Αφενός µεν «κλείνει» επακριβώς το επίπεδο χωρίς κενά, αλλά είναι και το µοναδικό σχήµα µε την µικρότερη περίµετρο. ηλαδή η µέλισσα δαπανά λιγότερο κερί για την κατασκευήτωνκελιώντης.

16 Επικονίαση (1) Επικονίαση ονοµάζεται η µεταφορά γύρης από τους ανθήρες ενός άνθους στο στίγµα του υπέρου τουίδιουήάλλουάνθουςτουίδιουείδουςφυτού. Στην συνέχεια συντελείται η εκβλάστηση του γυρεόκοκκου, η γονιµοποίηση του άνθους και η ανάπτυξη του καρπού. Η µεταφορά - διασπορά της γύρης µπορεί να επιτευχθεί µε ποικίλους τρόπους, µε τη βοήθεια των επικονιαστών (έντοµα, ζώα), καθώς και µε τη βοήθεια του αέρα, του νερού κλπ. Την σηµαντική εποχή της ανθοφορίας, οι µέλισσες προκειµένου να τραφούν, πλάθουν την γύρηκαιτηνµεταφέρουνµεταπίσωπόδιατους στηνκυψέλη. Πετώνταςαπόάνθοςσεάνθος, µεταφέρουν ασυναίσθητα την γύρη από τους ανθήρες στο στίγµα του άνθους, βοηθώντας έτσι στην επικονίαση των φυτών. Έτσι δρουν ως µηχανικοίµεταφορείςτηςγύρης.

17 Μελισσοκόµοςκαιαγρότης: συµπαίκτες στο ίδιο παιχνίδι Οι µέλισσες βοηθούν στη γονιµοποίηση 80% των φυτικών ειδών. Σε φυτά που έχουν γονιµοποιηθεί έπειτα από βόσκηση των µελισσών έχει παρατηρηθεί ότι οι καρποί είναι µεγαλύτεροι και καλύτερης ποιότητας. Μια µελέτη αναφέρει ότι η επικονίαση που συντελείται από τα έντοµα αντιστοιχεί στο 9,5% της παγκόσµιας γεωργικής παραγωγής. Άρα το ουσιαστικότερο «προϊόν» της µέλισσας είναι η επικονίαση, αφού αυτή η προσφορά της στη φύση ξεπερνάει την αξία όλων των προϊόντων της κυψέλης.

18 Επικονίαση (2) Η Περιφερειακή Ενότητα Λάρισας είναι απότιςπρώτεςπεριοχέςτηςχώραςσε καλλιεργούµενεςεκτάσειςµε στρέµµαταεκτωνοποίωντα στρέµµατα περίπου είναι λαχανικά και δενδρώδεις καλλιέργειες. Η επικονίαση των παραπάνω φυτών στηρίζεται κατά κύριο λόγο στην ύπαρξη τωνµελισσών. Γιατολόγοαυτόκαιοι αγρότες θα πρέπει να αποφεύγουν να ραντίζουν τα φυτά τους κατά την διάρκεια της ηµέρας µε εντοµοκτόνα και άλλα φυτοφάρµακαεπικίνδυναγιατηµέλισσα, για την καλύτερη απόδοση των καλλιεργειώντους.

19 Μερικέςπληροφορίες Μιαµέλισσαθασυλλέξεικατάτηδιάρκειατηςζωήςτηςπερίπου 1,5 gr µέλι, λιγότερο από το ¼ του κουταλιού µέλι. Κάθε συλλέκτρια µέλισσα έχει υπολογιστεί ότι κάνει 10 ταξίδια την ηµέρα, οπότεσυλλέγει 300 mg νέκταρ (30 mg/ταξίδι x 10 ταξίδια/ηµέρα) Χρειάζονταιπερίπου 5 κιλάνέκταργιαναπαραχθεί 1 κιλόµέλι. Για κάθε γρ. νέκταρ η µέλισσα θα εργαστεί 3 µέρες. Για να συλλεγεί 1 κιλόνέκταραπαιτούνταιναδουλέψουν µέλισσες. Γιαναπαραχθεί 1 κιλόκερίοιµέλισσεςθαπρέπεινα καταναλώσουν περίπου 10 κιλά µέλι. Η ακτίνα πτήσης για ανεύρεση τροφής φτάνει τα 3-4 χλµ. Μπορεί να φτάσει και τα 6 χλµ σε περιόδους έλλειψης. Μετηνενέργεια 28 γρµελιούµιαµέλισσαθαέκανετονγύροτης Γης. Η ταχύτητα πτήσης της µέλισσας είναι 41 χλµ /ώρα

20 Πρέπειναφοβόµαστετιςµέλισσες; Μόνο οι εργάτριες τσιµπάνε και όχι χωρίς λόγο. Το κάνουν για να προφυλάξουν τον εαυτό τους και το µελίσσι τους. Άλλωστε µε την αφαίρεση του κεντριού πεθαίνουν και οι ίδιες. Εποµένως αν δεν τις ενοχλήσει κανείς δεν θα τον τσιµπήσουν. Μακριά από την κυψέλη δεν είναι καθόλου επιθετικές. εν µεταφέρουν µικρόβια γιατί πάνε µόνο σε λουλούδια δε αντίθεση µε τις σφήκες που τρέφονται και µε ψοφίµια. Όµως το τσίµπηµα της µέλισσας µπορεί να είναι ενοχλητικό αλλά είναι πολύ ωφέλιµο για ρευµατοαρθριτικές παθήσεις.

21 Γιαναµηνµαςτσιµπήσουν εν στεκόµαστε στην είσοδο της κυψέλης αλλά στα πλάγια Αποφεύγουµε απότοµες κινήσεις Αποφεύγουµε αρώµατα και κολόνιες στην εξοχή Αν µας τσιµπήσει αποµακρυνόµαστε γρήγορα χωρίς απότοµεςκαινευρικέςκινήσειςαπότονφόβοµας. Αν µας καταδιώκουν αποµακρυνόµαστε από την κυψέλη ήσυχα σκεπάζοντας το πρόσωπό µας µε κάποιο ρούχο και µένοντας ακίνητοι Αφού αφαιρέσουµε το κεντρί, βάζουµε πάγο αδρανοποιώντας έτσι το δηλητήριο Κάνουµε επάλειψη µε µια αλοιφή βασική (µαγειρική σόδα)

22 Γιατίκάποιοςναγίνει µελισσοκόµος; Είναι µια προσοδοφόρα γεωργική επιχείρηση ενθαγίνειπλούσιοςαπότηνεπιχείρησηαλλάπλούσιοςσε αγνές απολαύσεις όπως εργασία στην ανθισµένη φύση, στα χρώµατα και τα αρώµατά της Χαλάρωση, ηρεµία, αναψυχή αφού οι χειρισµοί πρέπει να γίνονται χωρίς απότοµες κινήσεις Εποχιακή, θετική και ευχάριστη εργασία µε ενδιαφέρον Ο ερασιτέχνης µελισσοκόµος συµπληρώνει το εισόδηµα του Πολλοίξεκίνησανσανερασιτέχνεςκαιέγινανεπιχειρηµατίες, εφευρέτες, βιοµήχανοι µελισσοκοµικών εργαλείων δηµιουργώντας οικογενειακές επιχειρήσεις Λόγω της µεγάλης ανεργίας ειδικά στους νέους παρατηρείται µεγάληζήτησηγιατηνενασχόλησηµετονκλάδοµιας καιδεν απαιτείταιιδιοκτήτηγη. Ευνοεί η περιοχή µας την ενασχόληση µε την µελισσοκοµία

23 Ηµελισσοκοµίαστηνπεριοχήµας Η περιφερειακή ενότητα Λάρισας διαθέτει αρκετή πλούσιαµελισσοκοµικήχλωρίδαόπωςαµυγδαλιά, αγριόκροκος, καστανιά, βελανιδιά, αγκάθια, αγριοτρίφυλλα, παλιούρια, βαµβακιά, αγριοβαµβακιά, ακακία, πολύκοµπο, φλαµουριά, ερείκη, πεύκο, κουµαριά, κ.α. και λόγω του θερµού και υγρού κλίµατος τα φυτά αυτά έχουν καλή και ποιοτική µελιτοέκκριση. Στην περιφερειακή ενότητα Λάρισας υπάρχουν περίπου 800 µελισσοκόµοι, κάτοχοι 60 χιλιάδων µελισσοσµηνών µε µέση παραγωγή ανά µελισσοσµήνος 15 κιλά και µέσο µέγεθος εκµετάλλευσης 80 κυψέλες µε συνολική ετήσια παραγωγή µελιού 900 τόνοι.

24 Προϊόνταµέλισσας Μέλι Γύρη Βασιλικός πολτός Πρόπολη Κερί ηλητήριο

25 Παροιµίεςµεµέλισσες «Ξέρει η µέλισσα από ποιο λουλούδι βγάζει µέλι» «Το µέλι είναι γλυκό, µα η µέλισσα κεντά» «Η αράχνη απ τα λουλούδια µαζεύει δηλητήριο και η µέλισσα µέλι» «Ανέκανανόλεςοιµέλισσεςµέλιθατο 'τρωγανκαιοι γύφτοι µε το κουτάλι» «Ένα χελιδόνι δεν φέρνει την άνοιξη και µία µέλισσα δεν κάνει µέλι» «Βρήκε µελίσσι να πάρει µέλι» «Όποιος αγαπά το µέλι, δε φοβάται τις µέλισσες.» «Όπου υπάρχουν µέλισσες, υπάρχει και µέλι.»

26 Επίλογος (1) Από την µελέτη της ζωντανής αυτής κοινωνίας των µελισσών, η οποία τόσεςοµοιότητεςέχειµετηνκοινωνίατωνανθρώπων, πόσαπαραδείγµατα, αλήθεια δεν θα µπορούσε να πάρει ο άνθρωπος για να καλυτερεύσει την δική του ζωή; Είναι θαυµαστή η εργατικότητα, η τάξη, η καθαριότητα, η αυτοθυσία, η οµόνοια, η αγάπη τους για το σπίτι τους, την βασίλισσα τους και τον γόνο τους. Είναι επίσης άξιο µεγάλου θαυµασµού το σύστηµα της κατανοµής της εργασίας, τονοποίοεφαρµόζουνχωρίςµαλώµατα. είχνει αυτοθυσία όταν είναι να υπερασπιστεί την κυψέλη της. Αν το κάναµεόλοιγιατηχώραµας; Μπορούµε ίσως να πάρουµε κάποιες ιδέες από την οργάνωση της εργασίας και της διοίκησης στη δοµή της κοινωνίας των µελισσών ώστε να βελτιώσουµε την οργάνωση της ανθρώπινης εργασίας και διοίκησης. Η εναλλαγή ρόλων στα πλαίσια µιας δια βίου εκπαίδευσης κι εργασίας θα ήταν µια καλή ιδέα και για το δηµόσιο τοµέα. Ίσως έτσι να αποφεύγαµε φαινόµενα διαφθοράς, επικράτησηςκοµµατικώνσυνδικαλιστώνσεκρίσιµαπόστα, προάγοντας τους παραγωγικούς δηµόσιους υπαλλήλους κι εκπαιδεύοντας και τους υπόλοιπους σε ορθές πρακτικές, γνώσεις, διαδικασίες και δεξιότητες.

27 Επίλογος (2) Ο Αλβέρτος Αϊνστάιν είχε πει ότι "αν κάποτε οι µέλισσες εκλείψουν, το ανθρώπινο είδος δεν θααργήσεινατιςακολουθήσεισταεπόµενα 4 χρόνια". ενµπορείκάποιος ναπειµεσιγουριάαν αυτό είναι µύθος ή αλήθεια, όµως χωρίς τις µέλισσες τα αποθέµατα τροφίµων του πλανήτη θα µειωθούν δραστικά.

28 Ταινίες Η ταινία µιας µέλισσας (BEE MOVIE) των Στιβ Χίκνερ, Σάιµον Τζ. Σµιθ Οι µέλισσες του Winnie έφυγαν (2010) Άγριεςµέλισσες ΣκηνοθεσίαΓκ. Τρούµπλαν Μια µέλισσα τον Αύγουστο (2006) Σκηνοθεσία-σενάριο: ΘοδωρήΑθερίδη. Ο Μελισσοκόµος (1986) Σκηνοθεσία-σενάριο: ΘόδωρουΑγγελόπουλου Ύστερα ήρθαν οι µέλισσες ( ραµατική σειρά)

29 Βιβλιογραφία 1. ΣύγχρονηΜελισσοκοµία (Henri Clement, Εκδόσεις Ψύχαλου) 2. Μελισσοκοµία (Pierre Jean - Post, Εκδόσεις Ψύχαλου) 3. Μελισσοκοµία Σύγχρονες Μέθοδοι Εντατικής Εκµετάλλευσης (Νικ. Ι. Νικολαϊδη) 4. Εγκυκλοπαίδεια Σύγχρονη Μελισσοκοµία 5. Περιοδικό «ΜελισσοκοµικόΒήµα», Τεύχος 54, Ιανουάριος Φεβρουάριος 2012

30 ικτυογραφία %CE%B /ksenikoudaki2009.pdf

31

32 βίντεο (για χορό µελισσών)

33 Μερικά από τα χρυσά δαχτυλίδια δεν τα χρησιµοποιούσαν ιερείς, όπως πιστευόταν µέχρι σήµερα, αλλά άτοµα µιας κοινωνικής ελίτ που ήλεγχαν το εµπόριο των µελισσοκοµικών προϊόντων και µε τα δαχτυλίδια σφράγιζαν τα έγγραφα και τις συσκευασίες. Ήταν κάτι σαν «υπουργοί µελισσοκοµίας» Στην Οδύσσεια (στίχος, Κ-519) αναφέρεται το «Μελίκρατον» πουήτανκράµαµελιούκαιγάλακτοςτοοποίονέπινανως εκλεκτό ποτό καθώς επίσης (στίχος, Υ-168) ότι οι ορφανές κόρεςτουπίνδαρουτρέφονταναπότηνθεάαφροδίτηµετυρί, µέλι και οίνο. Με την ίδια τροφή η µάγισσα Κίρκη σαγήνευσε τους συντρόφους του Οδυσσέα (στίχος, Κ-213). από αρχαιοτάτων χρόνων, η µελισσοκοµία αποτελούσε µια εκλεκτή πνευµατική και σωµατική απασχόληση ανθρώπων µε µόρφωση και µεράκι.