ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΛΙΑΣ & ΥΠΟΤΡΟΠΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ ΧΑΝΙΩΝ www.nagref-cha.gr ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΑ 2012

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΛΙΑΣ & ΥΠΟΤΡΟΠΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ ΧΑΝΙΩΝ www.nagref-cha.gr ((ΒΡΑΒΕΙΙΟ ΑΚΑΔΗΜΙΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ 2001)) ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΑ 2012 ΧΑΝΙΑ, ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΛΙΑΣ ΚΑΙ ΥΠΟΤΡΟΠΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ ΧΑΝΙΩΝ Web site: www.nagref-cha.gr Ταχ. Δ/νση: Αγροκήπιο, 731 00, Χανιά Τηλ: 28210 83410, 83472 Fax: 28210 93963 E-Mail: secretariat@nagref-cha.gr

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... - 1 - Α. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ... - 2-1. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ... - 2-2. ΔΑΠΑΝΕΣ... - 3-3. ΕΣΟΔΑ... - 4-4. ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ... - 5 - Β. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ... - 8-1. ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ... - 8-2. ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ... - 9-3. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ... - 9-4. ΚΕΝΤΡΑ... - 9-5. ΤΜΗΜΑΤΑ - ΓΡΑΦΕΙΑ... - 10 - Γ. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΛΟΙΠΑ ΕΡΓΑ ΑΝΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ... - 11 - Γ.1. ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΩΝ ΕΡΓΩΝ... - 11 - Γ.2. ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΩΝ... - 12 - Προγράμματα σε εξέλιξη το 2012... - 12 - Προγράμματα που ολοκληρώθηκαν το 2012... - 30 - Δ. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ... - 35-1. Εγκριθείσες... - 35-2. Υποβληθείσες αλλά μη εγκριθείσες... - 36-3. Υπό αξιολόγηση... - 37 - Ε. ΠΙΝΑΚΑΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΩΝ - ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ... - 38-1. Δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά με κριτές... - 38-2. Δημοσιεύσεις σε εθνικά περιοδικά (χωρίς κρίση)... - 38-3. Δημοσιεύσεις σε πρακτικά διεθνών συνεδρίων με κριτές... - 38-4. Δημοσιεύσεις σε πρακτικά εθνικών συνεδρίων με κριτές... - 38-5. Ανακοινώσεις σε διεθνή συνέδρια... - 38-6. Ανακοινώσεις σε εθνικά συνέδρια... - 39-7. Ανακοινώσεις σε επιστημονικές ημερίδες... - 39-8. Μονογραφίες Βιβλία... - 40-9. Άλλες δημοσιεύσεις, μελέτες, εκθέσεις σε επιστημονικές συναντήσεις... - 40 - ΣΤ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ... - 41-1. Πραγματοποίηση εκπαιδευτικής διδασκαλίας... - 41-2. Ενημέρωση μαθητικών ομάδων... - 41 - Ζ. ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΔΙΑΤΡΙΒΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ... - 41-1. Επιπέδου Διδακτορικού... - 41-2. Επιπέδου Master... - 41-3. Επιπέδου πτυχίου... - 41-4. Επιπέδου πρακτικής... - 42 - Η. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ ΣΕ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΗΜΕΡΙΔΕΣ - ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ... - 43-1. Διεθνή συνέδρια... - 43-2. Εθνικά συνέδρια... - 43-3. Σεμινάρια... - 43-4. Ημερίδες... - 44-5. Συναντήσεις... - 45-6. Επιτροπές... - 45 - Θ. ΛΟΙΠΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ... - 46-1. Επισκέψεις, εκδηλώσεις, οργάνωση συνεδρίων, επιστημονικές συνεργασίες στο Ινστιτούτο... - 46-2. Παροχή υπηρεσιών προϊόντων... - 46-3. Προβολή από τα Μ.Μ.Ε.... - 47 - Ι. ΚΕΝΤΡΟ ΑΝΑΔΕΙΞΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΚΡΗΤΗΣ... - 48 - ΙΑ. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ... - 49 -

ΠΡΟΛΟΓΟΣ - 1 - Το Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων το 2012 πέρα από την υλοποίηση των εγκεκριμένων ερευνητικών προγραμμάτων και έργων και την υποβολή 16 προτάσεων έρευνας σε εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα, ύψους πάνω από 1.800.000, έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στην υλοποίηση των αναπτυξιακών δράσεων (ολοκλήρωσε την προμήθεια του κινητού εργαστηρίου αναλύσεων και εγκατέστησε τον εξοπλισμό του εργαστηρίου αναλύσεων ελαιολάδου), την μεταφορά της παραγόμενης τεχνογνωσίας και την τεχνική εξυπηρέτηση των φορέων της αγροτικής παραγωγής. Η λειτουργία του Γραφείου Παροχής Υπηρεσιών στους αγρότες συμβάλει στην κάλυψη των απαιτήσεων της σύγχρονης γεωργίας για την ασφάλεια των αγροτικών προϊόντων και την προστασία του αγρότη, του καταναλωτή και του περιβάλλοντος. Το έργο που αναφέρεται στην έκθεση πεπραγμένων, επιτεύχθηκε χάρη στη φιλότιμη και χωρίς ωράριο προσπάθεια του ερευνητικού, επιστημονικού, τεχνικού, διοικητικού και οικονομικού προσωπικού, προς το οποίο εκφράζονται θερμές ευχαριστίες. Κατά το 2012 εργάστηκαν στο Ινστιτούτο 4 ερευνητές, 6 επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων, 3 άτομα τεχνολογικής εκπαίδευσης και 4 άτομα διοικητικού, οικονομικού και τεχνικού προσωπικού. Για την υλοποίηση των προγραμμάτων προσλήφθηκαν με συμβάσεις 3 επιστήμονες. Ο προϋπολογισμός του Ινστιτούτου για λειτουργικές δαπάνες το 2011 με χρηματοδότηση από τον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ ήταν 50.000,00. Τα συνολικά έσοδα του Ινστιτούτου ανήλθαν στο ποσό των 391.184,80 (αυξημένα κατά 56,4% έναντι του 2011), από τα οποία το 69,5% από ερευνητικά προγράμματα και έργα. Κατά την περίοδο του 2012 στο Ινστιτούτο υλοποιούνταν 20 ερευνητικά προγράμματα και έργα, με το 65,9% των χρημάτων να προέρχονται από την Ε.Ε και το 20,2% από ιδιωτικούς και άλλους φορείς. H μείωση του ερευνητικού (από το 2000 αποχώρησαν 14 ερευνητές και προσλήφθηκαν μόνο δύο) και τεχνικού-διοικητικού και οικονομικού προσωπικού (αποχώρησαν 14 το 2011-12) του Ινστιτούτου αποτελεί σοβαρό πρόβλημα για την συνέχιση των δραστηριοτήτων του. Βασικά εργαστήρια (Εσπεριδοειδή-Υποτροπικά, Φυτοπροστασία, κλπ) δεν έχουν ερευνητές. Είναι επιτακτική ανάγκη η στελέχωσή του με ερευνητικό προσωπικό (τουλάχιστον με 7) και μέσω του Σχεδίου Κινητικότητας στον Ευρύτερο Δημόσιο Τομέα με τεχνικό-διοικητικόοικονομικό προσωπικό για να συμμετέχει σε εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα ανάπτυξης καινοτομίας και να παίξει αναπτυξιακό ρόλο σε μια ανταγωνιστική παγκοσμιοποιημένη αγροτική παραγωγή. Το Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών έχει σημαντική προσφορά στην αγροτική ανάπτυξη και βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των αγροτών. Αποτελεί ένα εργαλείο για την αναβάθμιση της αγροτικής παραγωγής και την αειφορική ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα στη Κρήτη και την Ελλάδα. Η προσπάθεια αναβάθμισης και διεύρυνσης των παρεχόμενων υπηρεσιών είναι συνεχής. Είμαστε στη διάθεση σας για κάθε είδους κριτική και προτάσεις. Χανιά, 8 Μαρτίου 2013 Ο Διευθυντής του Ινστιτούτου Δρ. Κων/νος Χαρτζουλάκης ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Α. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ - 2-1. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ 1.1. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Πίνακας 1.1. Προγράμματα του Ινστιτούτου κατά φορέα χρηματοδότησης Φορέας χρηματοδότησης Αριθμός προγραμμάτων Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, ΕΛΓΟ 3 Γενική Γραμματεία Έρευνας & Τεχνολογίας 2 Ευρωπαϊκή Ένωση 6 Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση - Διάφορες Ιδιωτικές Εταιρείες Φορείς-Διεθνείς Οργανισμούς, κλπ 9 ΣΥΝΟΛΟ 20 1.2. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Πίνακας 1.2. Συνολικός αριθμός ερευνητικών προτάσεων κατά κατηγορία Κατηγορία Αριθμός προτάσεων Εγκριθείσες 7 Υπό αξιολόγηση 4 Υποβληθείσες αλλά μη εγκριθείσες 5 Σύνολο 16 1.3. ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ Πίνακας 1.3. Συνολικός αριθμός δημοσιεύσεων κατά κατηγορία. Κατηγορία δημοσίευσης Αριθμός δημοσιεύσεων Δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά με κριτές 5 Δημοσιεύσεις σε εθνικά περιοδικά (χωρίς κρίση) - Δημοσιεύσεις σε πρακτικά διεθνών συνεδρίων με κριτές 2 Δημοσιεύσεις σε πρακτικά εθνικών συνεδρίων με κριτές 2 Ανακοινώσεις σε διεθνή συνέδρια 10 Ανακοινώσεις σε εθνικά συνέδρια 4 Ανακοινώσεις σε επιστημονικές ημερίδες 5 Μονογραφίες Βιβλία 1 Άλλες δημοσιεύσεις, μελέτες, εκθέσεις σε επιστημονικές 3 συναντήσεις (workshops, International meetings, cost actions κ.α.) Σύνολο 32 1.4. ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΔΙΑΤΡΙΒΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΑΣΚΗΣΕΩΝ Πίνακας 1.4. Συγκεντρωτική παρουσίαση επιβλέψεων Διατριβών και Πρακτικών ασκήσεων. Κατηγορία επίβλεψης Αριθμός επιβλέψεων Επιπέδου Διδακτορικού 2 Επιπέδου Master 1 Επιπέδου πτυχίου 3 Επιπέδου πρακτικής 6 Σύνολο 12 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ

x 1000 ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΑ ΕΤΟΥΣ 2012 1.5. ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ - 3 - Πίνακας 1.5. Συγκεντρωτική παρουσίαση συμμετοχών σε συνέδρια και επιτροπές. Είδος δραστηριότητας Αριθμός συμμετοχών Διεθνή συνέδρια 9 Εθνικά συνέδρια 2 Σεμινάρια 3 Ημερίδες 15 Συναντήσεις 4 Επιτροπές 14 Σύνολο 47 2. ΔΑΠΑΝΕΣ Πίνακας 2.1. Συνολικές δαπάνες Δαπάνες σε ευρώ 2008 2009 2010 2011 2012 Δαπάνες μισθών 601.791,78 601.478,89 582.154,52 520.955,96 473.550,15 προσωπικού Λειτουργικές δαπάνες 137.778,79 57.422,24 66.379,42 67.549,39 44.162,13 Δαπάνες για εξυπηρέτηση ερευνητικών 328.962,31 106.213,07 95.588,44 111.322,14 258.548,47 έργων Δαπάνες για συντήρηση ή αξιοποίηση 30.538,76 21.515,95 4.373,26-8.652,03 περιουσίας Σύνολο 1.099.047,67 786.630,15 748.495,64 699.827,49 784.912,78 Mισθοί προσωπικού Εξυπηρέτηση ερευνητικών έργων Λειτουργικές δαπάνες Εκμετάλλευση ή αξιοποίηση περιουσίας 1.200 1.000 800 600 400 200 0 2008 2009 2010 2011 2012 Έτος Διάγραμμα 2.1. Μεταβολή των συνολικών ετήσιων δαπανών την περίοδο 2008 2012 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ

Χιλιάδες Ευρώ x 1000 3. ΕΣΟΔΑ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΑ ΕΤΟΥΣ 2012-4 - Α. Β. Γ. Από προϋπολογισμό ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ & EΘΝΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ Από παροχή υπηρεσιών Από εκμετάλλευση περιουσίας Έσοδα σε ευρώ 2008 2009 2010 2011 2012 116.228,97 109.521,64* 73.022,03 75.261,66 50.000,00 46.267,01 16.240,46 1.997,02 775,47 865,86 1.621,03 31.623,98 6.821,24 10.174,88 8.444,62 10.198,07 Δ. Από προγράμματα 269.154,49 136.649,15 134.339,93 155.721,01 271.699,83 Ε. Άλλες πηγές 19.822,73 585,72 1.048,52 9.781,83 11.398,86 Σύνολο 453.072,63 255.574,77 219.360,83 250.074,98 391.184,80 * 30.000 για συντήρηση κτιρίου 500 450 400 350 Άλλες πηγές Από προγράμματα Από εκμετάλλευση περιουσίας Από παροχή υπηρεσιών Από προϋπολογισμό ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ & Εθνική συμμετοχή 300 250 200 150 100 50 0 2008 2009 2010 2011 2012 Έτος Διάγραμμα 3.1. Μεταβολή των συνολικών ετήσιων εσόδων την περίοδο 2008 2012 Προϋπολο γ. ΕΛΓΟ & ΕΘ. ΣΥΜ. 24,6% Παροχή υπηρεσιών 0,4% Εκμετάλ. περιουσίας 2,6% Άλλες πηγές 2,9% 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 Προγράμμ ατα 69,5% 0 Ευρωπαϊκή ΕΛΓΟ & ΕΘ. Ένωση ΣΥΜ. ΥΑΑ & Τ Ιδιώτες & άλλοι φορείς Διάγραμμα 3.2 Προέλευση εσόδων για το 2012 Διάγραμμα 3.3. Δαπάνες ερευνητικών προγραμμάτων κατά πηγή χρηματοδότησης για το 2012. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ

Έτος ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΑ ΕΤΟΥΣ 2012 4. ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ Πίνακας 4.1. Κατηγορίες προσωπικού ανάλογα με την πηγή χρηματοδότησης - 5 - Αριθμός Πηγή χρηματοδότησης υπαλλήλων Α) Προσωπικό μισθοδοτούμενο από τον ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ» (πρώην ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.) Ερευνητές 4 Πανεπιστημιακής εκπαίδευσης 6 Τεχνολογικής εκπαίδευσης 3 Τεχνικής και διοικητικής υποστήριξης 3 Β) Προσωπικό μισθοδοτούμενο από Περιφερειακή Ενότητα Χανίων Πανεπιστημιακής εκπαίδευσης - Τεχνολογικής εκπαίδευσης - Τεχνικής και διοικητικής υποστήριξης 1 Γ) Προσωπικό με σύμβαση ορισμένου χρόνου μισθοδοτούμενο ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ» (πρώην ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.) και προγράμματα Πανεπιστημιακής εκπαίδευσης - Τεχνολογικής εκπαίδευσης - Τεχνικής και διοικητικής υποστήριξης - Δ) Προσωπικό με Συμφωνητικό Παροχής Υπηρεσιών μισθοδοτούμενο ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ» (πρώην ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε.) και προγράμματα Πανεπιστημιακής εκπαίδευσης 1 Σύνολο υπαλλήλων Τεχνολογικής εκπαίδευσης 2 3 Ε) Προσωπικό με σύμβαση ορισμένου χρόνου για λόγους πρακτικής άσκησης μισθοδοτούμενο από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Πανεπιστημιακής εκπαίδευσης - Τεχνολογικής εκπαίδευσης - ΣΥΝΟΛΟ 20 16 1 Ερευνητές Πανεπ. Εκπαίδ. Τεχνολ. Εκπαίδ. Δ/κό και Τεχνικό Προσωπικό 2012 4 6 3 3 2011 6 10 6 16 2010 6 7 5 20 2009 5 8 5 22 2008 6 8 5 23 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 Αριθμός ατόμων Διάγραμμα 4.1. Μεταβολή του μόνιμου προσωπικού κατά την περίοδο 2008-2012 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ

Αριθμός ατόμων Αριθμός ατόμων ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΑ ΕΤΟΥΣ 2012-6 - Πίνακας 4.2. Ηλικιακή κατανομή μόνιμου προσωπικού (αριθμός ατόμων) Κατηγορία Ηλικία προσωπικού 25-30 31-35 36-40 41-45 46-50 51-55 56-60 61-65 Σύνολο Ερευνητές 1 1 2 4 Επιστημονικό 2 2 2 6 Τεχνολογικό 1 2 3 Τεχνικό-Δ/κο 1 1 2 4 ΣΥΝΟΛΟ 5 5 2 1 2 2 17 5 Ερευνητές Επιστημονικό Τεχνολογικό Τεχνικό-Δ/κό 4 3 2 1 0 25-30 31-35 36-40 41-45 46-50 51-55 56-60 61-65 Ηλικία προσωπικού Διάγραμμα 4.2. Ηλικιακή κατανομή μόνιμου προσωπικού. Πίνακας 4.3. Κατανομή μόνιμου προσωπικού ανάλογα με τα έτη υπηρεσίας Κατηγορία Έτη υπηρεσίας προσωπικού 31-35 0-5 6-10 11-15 16-20 21-25 26-30 & άνω Σύνολο Ερευνητές 1 1 2 4 Επιστημονικό 2 2 2 6 Τεχνολογικό 3 3 Τεχνικό-Δ/κο 1 2 1 4 ΣΥΝΟΛΟ 3 6 3 2 3 17 4 Ερευνητές Επιστημονικό Τεχνολογικό Τεχνικό-Δ/κό 3 2 1 0 0-5 6-10 11-15 16-20 21-25 26-30 31-35 Έτη υπηρεσίας Διάγραμμα 4.3. Κατανομή μόνιμου προσωπικού ανάλογα με τα έτη υπηρεσίας ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ

- 7 - Πίνακας 4.4. Κατανομή μόνιμου προσωπικού ανά εργαστήριο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΤΕΧΝΙΚΟ ΑΕΙ MSc PhD ΑΕΙ MSc PhD ΤΕΙ ΔΕ ΥΕ Υποτροπικών Φυτών και Εσπεριδοειδών 1 1 Ελαιοκομίας και Μετασυλλεκτικής 1 1 Φυσιολογίας Τεχνολογίας Τροφίμων 1 1 Αρδεύσεων και Διαχείρισης Υδατικών Πόρων 1 1 1 Φυσιολογίας - Θρέψης Φυτών 1 1 Φυτοπαθολογίας 1 Εντομολογίας 1 Υδροπονίας και Αρωματικών Φυτών 1 Κτηνοτροφίας ΣΥΝΟΛΟ 4 4 2 3 1 Πίνακας 4.5. Kατανομή μόνιμου προσωπικού ανά τμήμα ΛΟΙΠΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΕΙ ΔΕ ΥΕ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ Γραφείο προσωπικού 1 Γραφείο Τεχνικής Υποστήριξης 1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ Γραφείο Διαχείρισης Χρηματικού και πληρωμών 1 Γραφείο Αμοιβών προσωπικού Γραφείο εσόδων προμηθειών και αποθήκης ΣΥΝΟΛΟ 3 Όλοι οι παραπάνω πίνακες και σχεδιαγράμματα αφορούν στοιχεία της 31-12-2012. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ

Β. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ - 8-1. ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ Διεύθυνση Εργαστήριο Υποτροπικών και Εσπεριδοειδών Κέντρο Ανάδειξης και Προώθησης Ελαιολάδου Κρήτης (Κ.Α.Π.Ε.Κ.) Εργαστήριο Ελαιοκομίας και Μετασυλλεκτικής Φυσιολογίας Εργαστήριο Τεχνολογίας Τροφίμων Κέντρο Παραγωγής Ωφέλιμων Οργανισμών Εργαστήριο Αρδεύσεων και Διαχείρισης Υδατικών Πόρων Εργαστήριο Φυσιολογίας - Θρέψης Φυτών Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας Εργαστήριο Εντομολογίας Τμήμα Οικονομικής Υποστήριξης Εργαστήριο Υδροπονίας Αρωματικών και Φαρμακευτικών Φυτών Γραφείο Διαχείρισης Χρηματικού & Πληρωμών Γραφείο Εσόδων, Προμηθειών και Αποθήκης Γραφείο Αμοιβών Προσωπικού Εργαστήριο Κτηνοτροφίας Τμήμα Διοικητικής Υποστήριξης Γραφείο Προσωπικού Γραφείο Τεχνικής Υποστήριξης ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ

2. ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΑ ΕΤΟΥΣ 2012-9 - Ονοματεπώνυμο Τηλέφωνο (28210 83+) E-mail Διευθυντής Ινστιτούτου Δρ. Χαρτζουλάκης Κώστας Τακτικός Ερευνητής Α 411 director@nagref-cha.gr Γραμματεία: Καμπάκη Καλλιόπη 410 secretariat@nagref-cha.gr 3. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ Ονοματεπώνυμο Τηλέφωνο (28210 83+) E-mail 1. Υποτροπικών Φυτών και Εσπεριδοειδών Υπεύθυνος: Δρ. Καβρουλάκης Νεκτάριος, Γεωπόνος 430 nkavroulakis@nagref-cha.gr Επιστημονικό προσωπικό: Μικάλεφ Λουίζα Τεχνολόγος Γεωπονίας 433 mlouiza@nagref-cha.gr 2. Ελαιοκομίας και Μετασυλλεκτικής Φυσιολογίας Υπεύθυνος: Κουμπούρης Γιώργος Δόκιμος Ερευνητής 431 koubouris@nagref-cha.gr Επιστημονικό προσωπικό: Σεργεντάνη Χρύσα, Τεχνολόγος Γεωπονίας 435 csergen@nagref-cha.gr 3. Τεχνολογίας Τροφίμων Υπεύθυνος: Δρ. Στεφανουδάκη Κατζουράκη Ευαγγελία 437 estefan@nagref-cha.gr Ερευνήτρια Α Επιστημονικό προσωπικό: Μπαρμποπούλου Ελένη Γεωπόνος 456 ebarbopoulou@nagref-cha.gr Παπαμανωλιουδάκη Τάσα, Τεχνολόγος Τροφίμων 476 tasapapa@nagref-cha.gr 4. Αρδεύσεων και Διαχείρισης Υδατικών Πόρων Υπεύθυνος: Δρ. Χαρτζουλάκης Κώστας Ερευνητής Α 442 kchartz@nagref-cha.gr Επιστημονικό προσωπικό: Μπερτάκη Μαρία, Γεωπόνος 443 mbertaki@nagref-cha.gr Τεχνικό προσωπικό: Κοκολάκης Ελευθέριος ΔΕ02 Βοηθός Εργαστηρίων 445 5. Φυσιολογίας - Θρέψης Φυτών Υπεύθυνος: Δρ. Ψαρράς Γεώργιος, Ερευνητής Γ 440 gpsarras@nagref-cha.gr Επιστημονικό προσωπικό: Διγαλάκη Νεκταρία, Γεωπόνος 441 adigalaki@nagref-cha.gr 6. Φυτοπαθολογίας Υπεύθυνος: 7. Εντομολογίας Υπεύθυνος: Μπαρμποπούλου Ελένη, Γεωπόνος Δρ. Βαρίκου Κυριακή, Γεωπόνος 8. Υδροπονίας - Αρωματικών και Φαρμακευτικών Φυτών Υπεύθυνος: Τζεράκης Κων/νος, Γεωπόνος 9. Κτηνοτροφίας Επιστημονικό προσωπικό: 4. ΚΕΝΤΡΑ Εξυπηρετείται από τον Τζεράκη Κων/νο 456 ebarbopoulou@nagref-cha.gr 444 kvarikou@nagref-cha.gr 448 ctzerakis@nagref-cha.gr 468 ctzerakis@nagref-cha.gr 1. Κέντρο Ανάδειξης και Προώθησης Ελαιολάδου Κρήτης (Κ.Α.Π.Ε.Κ.) Υπεύθυνος: Δρ. Γεώργιος Ψαρρας, Ερευνητής Γ 440 kapek@nagref-cha.gr 2. Κέντρο Παραγωγής Οφέλιμων Οργανισμών Τεχνικό προσωπικό: Εξυπηρετείται από την Βαρίκου Κυριακή 444 kvarikou@nagref-cha.gr ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ

- 10-5. ΤΜΗΜΑΤΑ - ΓΡΑΦΕΙΑ 1. Τμήμα Οικονομικής Υποστήριξης Υπεύθυνος Οικονομικού: Περάκη Ελένη, ΔΕ Λογιστικός 475 account@nagref-cha.gr Προσωπικό: eperaki@nagref-cha.gr 2. Τμήμα Διοικητικής Υποστήριξης Υπεύθυνος Διοικητικού: Καμπάκη Καλλιόπη, ΔΕ Διοικητικός Προσωπικό: 3. Γραφείο Τεχνικής Υποστήριξης Υπεύθυνος: Γιοβάνογλου Παναγιώτης, ΔΕ Μηχανοτεχνίτης 472 admin@nagref-cha.gr 413 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ

- 11 - Γ. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΛΟΙΠΑ ΕΡΓΑ ΑΝΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Γ.1. ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΩΝ ΕΡΓΩΝ Α. Προγράμματα σε εξέλιξη το 2012 1 Εκτέλεση Επισκοπήσεων (Serveys) για την αναγνώριση προστατευόμενων ζωνών από επιβλαβείς οργανισμούς καραντίνας 2 Συμβολή των μυκορριζών στην αειφορικότητα οριακών μεσογειακών συστημάτων ανάπτυξη μυκορριζικών εμβολίων 3 Endophytes in Biotechnology and Agricultur 4 Promoting sustainable production and consumption patterns: the example of olive oil -(INFOIL) 5 Introduction of new OLIVE crop management practices focused on CLIMAte change mitigation and adaptation OLIVE-CLIMA 6 Κατάρτιση φορέων ελαιοκομίας στους Δήμους Κέρκυρας και Παξών για μια αειφόρο παραγωγή, επεξεργασία και εμπορία ελαιοκομικών προϊόντων 7 Επισκόπηση της ελαιοκομικής ζώνης περιοχής Μάκρης της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και επιλογή γενοτύπου για μορφολογική περιγραφή 8 WATER AND LIFE 9 Ορθολογική διαχείριση βιοτικών και αβιοτικών παραμέτρων σε υδροπονική καλλιέργεια τομάτας και μαρουλιού 10 Έλεγχος της αποτελεσματικότητας ετοιμόχρηστου δολώματος με δραστική ουσία το a- cypermethrin για την αντιμετώπιση του δάκου της ελιάς (Βactrocera oleae) αλλά και της μύγας Μεσογείου (Ceratitis capitata) με δολωματικούς από εδάφους ψεκασμούς 11 Impact of mixtures of flowering plants used as ground cover in olive groves or crop margins in grapevine on population of bee pollinators and natural enemies 12 Αξιολόγηση αποτελεσματικότητας του σκευάσματος Danadim Progress 40EC και Perfection 40ΕC εναντίον του δάκου της ελιάς με δολωματικούς από εδάφους ψεκασμούς. 13 Συμπλήρωση της εργαστηριακής υποδομής του εργαστηρίου Τεχνολογίας Τροφίμων του Ινστιτούτου Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε) για την διαπίστευση δοκιμών σε ελαιόλαδο 14 Σχεδιασμός και ανάπτυξη κέντρων συλλογής, διαχείρισης και διάθεσης ελαιοπυρήνα για σκεπούς ενεργειακής αξιοποίησης (ΚΕΔΕΛΕΑ) 15 Technical courses on chemical analyses and organoleptic assessment of olive oil technology laboratorie Β. Προγράμματα που ολοκληρώθηκαν το 2012 1 Κέντρο Καινοτομίας Κρήτης με έμφαση στη διαχείριση των φυσικών πόρων 2 Μελέτη αποτελεσματικότητας νέων σκευασμάτων GF-2680 και GF-2682 αλλά και GF- 2828 και GF-2829 σε πειράματα αγρού για την αντιμετώπιση του δάκου της ελιάς (Bactrocera oleae)με δολωματικούς από εδάφους ψεκασμούς 3 Έλεγχος της αποτελεσματικότητας σκευάσματος DPX-HGW86 για την αντιμετώπιση του δάκου της ελιάς (Bactrocera oleae) στο εργαστήριο με δολωματικούς ψεκασμούς. 4 Ανάπτυξη και βαθμονόμηση μοντέλων απορρόφησης ιχνοστοιχείων σε καλλιέργεια αγγουριάς σε κλειστά υδροπονικά συστήματα. 5 Promotional workshops for extra virgin olive oil: quality and health aspects ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ

- 12 - Γ.2. ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΩΝ Προγράμματα σε εξέλιξη το 2012 1. Τίτλος: «Εκτέλεση Επισκοπήσεων (Serveys) για την αναγνώριση προστατευόμενων ζωνών από επιβλαβείς οργανισμούς καραντίνας» Έργο : Λήψη μέτρων φυτοπροστασίας για την αντιμετώπιση της Τριστέτσας των εσπεριδοειδών Ερευνητική μονάδα: Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε) Υπεύθυνος: Δρ Καβρουλάκης Νεκτάριος Συνεργαζόμενοι: Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο Έναρξη: 01/01/2009 Λήξη: συνεχές Χρηματοδότηση: ΥΠΑΑΤ Προϋπολογισμός για το 2012: 4.282,00 Σκοπός του προγράμματος: Σκοπός του έργου ήταν να εκτιμηθεί η εισαγωγή και η διασπορά επιβλαβών για τις καλλιέργειες οργανισμών. Στην συνέχεια με βάση τα αποτελέσματα λαμβάνονται μέτρα για το έλεγχο και περιορισμό της εξάπλωσης τους όπως προβλέπεται από την ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία. Στα πλαίσια αυτά το Εργαστήριο Υποτροπικών και Εσπεριδοειδών διενεργεί ελέγχους σε δείγματα εσπεριδοειδών που αποστέλονται από τις Διευθύνσεις Αγροτικής Ανάπτυξης με σκοπό την ανίχνευση του ιού CTV (Τριστέζα). Πεπραγμένα: Σε συνεργασία με τις Γενικές Διευθύνσεις Περιφερειακής Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής Χανίων και Ρεθύμνης καθώς και τα κατά τόπους ΚΕΠΠΥΕΛ πραγματοποιήθηκαν συστηματικές δειγματοληψίες βλαστών εσπεριδοειδών τόσο από φυτείες όσο και από φυτώρια εσπεριδοειδών. Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε περιλάμβανε ανοσολογικές τεχνικές όπως ανοσοαποτύπωση (tissue printing) και ELISA στις οποίες χρησιμοποιήθηκαν μονοκλωνικά αντισώματα που είχαν αναπτυχθεί έναντι πρωτεϊνών του καψιδίου του ιού CTV (Tristeza) Συνολικά ελέχθησαν 1641 δείγματα. Τα αποτελέσματα κοινοποιήθηκαν στην αρμόδια Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Αγροτικής Οικονομίας προκειμένου να εφαρμόσει τα προβλεπόμενα από τη νομοθεσία. Ο ιός CTV όπως φαίνεται σε ηλεκτρονικό μικροσκόπιο Ανοσοανίχνευση με την χρήση της τεχνικής ELISA ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ

- 13 - Ξήρανση δένδρων και βοθρίωση ξύλου. Χαρακτηριστικά συμπτώματα της Tristeza στα εσπεριδοειδή. 2. Τίτλος: «Συμβολή των μυκορριζών στην αειφορικότητα οριακών μεσογειακών συστημάτων ανάπτυξη μυκορριζικών εμβολίων» Έργο : Υπ. Παιδείας, δια Βίου Μάθησης και Καινοτομίας στα πλαίσια πράξης ΘΑΛΗΣ Ενίσχυση της Διεπιστημονικής ή και Διαϊδρυματικής έρευνας και καινοτομίας του Ερευνητική μονάδα: Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε) Υπεύθυνος: Δρ Καβρουλάκης Νεκτάριος Συνεργαζόμενοι: Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Έναρξη: 01/01/2012 Λήξη: 31/12/14 Χρηματοδότηση: ΓΓΕΤ Προϋπολογισμός για το 2012: 0 Σκοπός του προγράμματος: Οι μυκοριζικοί μύκητες, αναπτύσσουν συμβιωτικές σχέσεις με τις ρίζες των μυκορριζικών φυτών, που μπορούν να βελτιώσουν την ανάπτυξη και την ανθεκτικότητα τους όταν αυτά αναπτύσσονται σε οριακά εδαφικά οικοσυστήματα από άποψη γονιμότητας, αλατότητας και υδατικής καταπόνησης. Σε αντίθεση με άλλες ευρείες περιοχές της Μεσογειακής ζώνης, η μελέτη των συστημάτων αυτών στην Ελλάδα και η αξιοποίηση των μυκορριζών στην βελτίωση της αειφορικότητας των εδαφικών οικοσυστημάτων, την σταθεροποίηση οριακών περιοχών και την παρεμπόδιση της ερημοποίησης έχουν ελάχιστα αναπτυχθέι. Στο έργο αυτό, θα πραγματοποιηθεί η ανάλυση της έκτασης, της προέλευσης, του ρόλου, και τελικά της δυνατότητας αξιοποίησης της μυκορριζικής συμβίωσης σε φυτά κομβικής σημασίας αμοθινικών και ημιάνυδρων διαβρωμένων εδαφικών οικοσυστημάτων. Φυτά Αμμοθινικών οικοσυστημάτων: Euphorbia paralias, Medicago marina, Medicago littoralis, Ammophila arenaria. Φυτά ημι-άνυδρων, διαβρωμένων οικοσυστημάτων: Medicago arborea, Cistus sp. (εστίαση στον C. cretius), Pistacia lentiscus, Olea europaea-var. silvestris, Olea sativa (ποικιλία Κορωνέικη). Κοινός παρονομαστής στα οικοσυστήματα αυτά είναι η καταπόνηση των φυτών σε οσμωτικό επίπεδο, είτε αυτή εκφράζεται ως υδατική καπόνηση είτε ως υψηλή αλατότητα στο εδαφικό διάλυμα. Θα αναλυθούν οι μυκόρριζες στη ριζόσφαιρα των επιλεγμένων φυτων στα παραπάνω οικοσυστήματα, θα γίνει καταγραφή σε επίπεδο είδους των δεντρόμορφων μυκορριζικών μυκήτων (ΔΜΜ) και των εκτομυκορριζικών μυκήτων (ΕΜΜ) με κλασσικές και μοριακές τεχνικές καθώς και φυλογενετική ανάλυση, και θα εξεταστεί η χωρική σταθερότητα των μυκορριζικών κοινοτήτων. Στη συνέχεια θα διερευνηθεί και θα διαπιστωθεί ο ρόλος των μυκοριζικών μυκήτων της ριζόσφαιρας στην ανθεκτικότητα των φυτών στην υδατική ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ

- 14 - καταπόνιση και στην αλατότητα υπό ελεγχόμενες συνθήκες. Θα επιλεγούν συγκεκριμένα στελέχη μυκορριζικών μυκήτων τα οποία επιδεικνύουν ιδιαίτερη αποτελεσματικότητα στους παράγοντες αυτούς και αποικιστική ικανότητα, θα γίνει παραγωγή μυκορριζικών εμβολίων, θα επανελεγχθούν τα στελέχη αυτά ως προς την αποτελεσματικότητα τους υπό ελεγχόμενες συνθήκες και τέλος θα επανεισαχθούν στα υπό μελέτη οικοσυστήματα μέσω μεθοδολογίας που επιτρέπει την μελέτη και την μακροπρόθεσμη καταγραφή των επιδράσεων τους στο οικοσύστημα Πεπραγμένα: Την άνοιξη του 2012 πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις στους τόπους όπου θα πραγματοποιηθούν οι δειγματοληψίες (Ελαφονήσι και Φαλάσαρνα) με σκοπό το προσδιορισμό της επικρατούσας χλωρίδας (Φυτοκοινωνιολογικός χαρακτηρισμός των οικοσυστημάτων). Από τα είδη των φυτών που βρέθηκαν προκρίθηκαν κάποια (όπως τα Pagratium sp., Otanthus sp., Ammophilla arenaria) τα οποία υπάρχουν και στις υπόλοιπες υπό μελέτη θέσεις ανά την Ελλάδα προκειμένου να γίνει παράλληλη ταυτοποίηση της ποικιλότητας των μυκορριζικών μυκήτων που υπάρχουν στις ρίζες τους. Το φθινόπωρο του 2012 πραγματοποιήθηκε δειγματοληψίες πεδίου οι οποίες αφορούσαν συλλογή (1) ριζών από τα υπό εξέταση φυτικά ύλη και (2) εδάφους από τη ριζόσφαιρα (Χαρακτηρισμός μορφών και δραστηριότητας μυκορριζών και μυκορριζικών μυκήτων in situ για τα μελετούμενα φυτά και τις ριζόσφαιρες τους). Σε ένα μέρος των ριζών που συλλέχτηκαν έγινε επεξεργασία και χρώση με σκοπό την μικροσκοπική τους παρατήρηση για την ανίχνευση αποικισμού από μυκορριζικούς μύκητες. Σε ένα άλλο μέρος έγινε απομόνωση ολικού DNA με σκοπό τη μοριακή ταυτοποίηση της ποικιλότητας των μυκορριζικών μυκήτων από φυτό. Στα εδαφικά δείγματα που απομονώθηκαν έγινε προσδιορισμός των φυσικοχημικών τους χαρακτηριστικών (Εδαφολογικός χαρακτηρισμός των οικοσυστημάτων) και παράλληλα γίνεται προσπάθεια απομόνωσης σπορίων μυκορριζικών μυκήτων. Αμμοθινικά οικοσυστήματα στο Ελαφονήσι και τα Φαλάσαρνα στα οποία πραγματοποιούνται οι δειγματοληψίες για την μελέτη και απομόνωση μυκορριζικών μυκήτων. 3. Τίτλος: «Endophytes in Biotechnology and Agriculture» Έργο : Ερευνητική μονάδα: Υπεύθυνος: COST Action FA1103 Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε) Δρ Καβρουλάκης Νεκτάριος Συνεργαζόμενοι: Dr. Carolin Schneider) (Institut für Pflanzenkultur, Germany) και πολλά άλλα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα Έναρξη: 06/12/2011 Λήξη: 12/12/2015 Χρηματοδότηση: EU, COST (European Cooperation in Science and Technology Προϋπολογισμός για το 2012: 1.800,00 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ

- 15 - Σκοπός του προγράμματος: Τα φυτά συμβιώνουν με μια σειρά από μικροοργανισμούς όπως τα ενδοφυτικά βακτήρια και μύκητες. Οι οργανισμοί αυτοί ζουν στο εσωτερικό ή περιφερειακά των κυττάρων και αλληλεπιδρούν γενετικά και βιοχημικά με τα φυτά χωρίς να προκαλούν φυτοπαθολογικά προβλήματα. Οι ενδοφυτικοί μικροοργανισμοί μπορεί να δράσουν ως προαγωγείς της ανάπτυξης και άμυνας των φυτών συνθέτοντας φυτορμόνες, παράγοντας βιο-τασιενεργά ένζυμα, πρόδρομα μόρια δευτερογενών μεταβολιτών, δεσμεύοντας ατμοσφαιρικό άζωτο. Κατά συνέπεια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την επαγωγή της ανάπτυξης των φυτών και την προστασία τους από εχθρούς και ασθένειες αλλά και την παραγωγή φυσικών βιοενεργών ενώσεων με εφαρμογές στην γεωργία και την φαρμακευτική. Η χρήση των ενδοφυτικών οργανισμών στην φυτοπροστασία έχει εξαιρετική σπουδαιότητα αφού μπορούν να αντικαταστήσουν τα συνθετικά χημικά σκευάσματα και αντιβιοτικά. Κατά συνέπεια θα μπορούσε να μειωθούν οι εισροές στη γεωργία, τόσο σε χημικά φυτοπροστατευτικά όσο και σε λιπάσματα με την ανάπτυξη μικροβιακών εμβολίων με τέτοιους μικροοργανισμούς. Στόχος της δράσης αυτής είναι η συνάντηση και συνεργασία επιστημόνων από όλη την Ευρώπη που ασχολούνται με σχετικά θέματα. Αντικείμενο των συναντήσεων είναι ο εντοπισμός και των σημείων που δρουν περιοριστικά στην εφαρμογή τέτοιων τεχνολογιών. Πεπραγμένα: Στα πλαίσια του προγράμματος πραγματοποιήθηκαν δύο συναντήσεις με παράλληλες διημερίδες με παρουσιάσεις των ερευνητικών δραστηριοτήτων των συμμετεχόντων στο πρόγραμμα αλλά και άλλων προσκεκλημένων ομιλητών. Η πρώτη συνάντηση πραγματοποιήθηκε στην πόλη Reims της Γαλλίας στις 28-30 Μαρτίου 2012. Η παράλληλη διημερίδα είχε τίτλο"current aspects of European endophyte research". Η δεύτερη συνάντηση πραγματοποιήθηκε στις 14-16 Νοεμβρίου 2012 στο Trento της Ιταλίας και η παράλληλη διημερίδα είχε τίτλο "Endophytes in biotechnology and agriculture". Φωτογραφίες από τις συναντήσεις του προγραμματος «Endophytes in Biotechnology and Agriculture» (Cost Action FA1103) οι οποίες πραγματοποιήθηκαν στις πόλεις Reims της Γαλλίας και Trento της Ιταλίας. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ

- 16-4. Τίτλος: Promoting sustainable production and consumption patterns: the example of olive oil -(INFOIL) Έργο : LIFE08 INF/GR/000581 Ερευνητική ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ- Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων μονάδα: Υπεύθυνος: Ι. Μετζιδάκης Ερευνητική Μ. Βολάνης, Γ. Κουμπούρης, Γ. Ψαρράς, Α. Γιαννακάκη ομάδα: Συνεργαζόμενοι: Συμμετέχοντες 1. Πολυτεχνείο Κρήτης (Συντονιστής) φορείς: 2. ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ- Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων 3. Αναπτυξιακή Εταιρεία Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας Α.Ε 4. Κοινωφελής Επιχείρηση του Δήμου Πλατανιά (Χανιά) Έναρξη: 1 Ιανουαρίου 2010 Λήξη: 30 Σεπτεμβρίου 2013 Χρηματοδότηση: 50% από τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος (LIFE) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής-50% Εθνική συμμετοχή Προϋπολογισμός: Συνολική: 907.574,00, ΙΕΥΦΧ 273.909,00 Δαπάνες έτους : 19.394,03 Σκοπός του προγράμματος: Κύριος σκοπός του προγράμματος είναι η προώθηση αειφόρων προτύπων-βιώσιμων δομών παραγωγής και κατανάλωσης, για την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Η οποία πραγματοποιείται μέσω του παραδείγματος του ελαιολάδου. Το παρόν πρόγραμμα αποτελεί συνέχεια ενός προηγούμενου προγράμματος LIFE (ECOIL, LIFE04 ENV/GR/110) που υλοποιήθηκε από τον δικαιούχο, και το οποίο αξιολόγησε τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που προκαλούνται στα διάφορα στάδια του κύκλου ζωής του ελαιόλαδου, ενώ παράλληλα πρότεινε μέτρα για την πρόληψη και ελαχιστοποίηση αυτών των επιπτώσεων. Στoυς στόχους του προγράμματος Infoil περιλαμβάνεται η διάδοση των αποτελεσμάτων του, η ενημέρωση και η εκπαίδευση των παραγωγών και των εμπλεκόμενων φορέων σχετικά με τα μέτρα που μπορούν να ληφθούν, προκειμένου να μειωθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τις δραστηριότητές τους. Επιπλέον το πρόγραμμα στοχεύει να καλύψει το κενό στην πληροφόρηση των καταναλωτών, προβάλλοντας την συμβολή τους στην προστασία του περιβάλλοντος-φυσικών πόρων, από την κατανάλωση προϊόντων από φιλοπεριβαλλοντικά συστήματα διαχείρισης και εστιάζοντας στο ελαιόλαδο. Πεπραγμένα: Α. Συνέχεια της συλλογής και αξιοποίηση-διάδοση των δεδομένων αποτελεσμάτων που συλλέχθηκαν και που υποστηρίζουν την ωφελιμότητα της αειφόρου γεωργίας (διαχείριση εδάφους και νερού) στην προστασία κ διατήρηση των φυσικών πόρων. Στα πιο σημαντικά αποτελέσματα συμπεριλαμβάνονται, μελέτη σχετικά με: τα χαρακτηριστικά της παραγωγής ελαιολάδου στην Κρήτη, τα κριτήρια οικολογικής παραγωγής ελαιολάδου, τα κριτήρια ποιότητας ελαιολάδου και η δημιουργία σχεδίου διάδοσης της γνώσης. Σημαντικό ρόλο στην δημιουργία των οποίων είχε η συνεργασία με σχετικούς φορείς, επιστήμονες και παραγωγούς. Β. Υλοποίηση των εξής δράσεων ενημέρωσης κ διάδοσης: -Κέντρο πληροφόρησης: Συνέχεια του κέντρου πληροφόρησης, που δημιουργήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος, το οποίο βρίσκεται στην οδό Κατρέ στο κέντρο της πόλης των Χανίων κοντά στο παλιό Λιμάνι. Κέντρο πληροφόρησης υπάρχει επίσης στην Ηλεία. Μεταξύ των ενημερώσεων που έχουν λάβει χώρα και συνεχίζονται στο κέντρο, περιλαμβάνονται εκδηλώσεις ενημέρωσης και ελαιογευσίας σε τουρίστες και σε σχολεία. Έχουν πραγματοποιηθεί επίσης επισκέψεις της μελών της ομάδας του προγράμματος, σε σχολεία που ήταν δύσκολο να επισκεφτούν το κέντρο, με σκοπό την ενημέρωση που πραγματοποιείται στο κέντρο. -Διεξαγωγή εκπαιδευτικών ημερίδων σε Κρήτη και Ηλεία. -Συμμετοχή με παρουσίαση ή διάθεση υλικού σε σεμινάρια-ημερίδες σχετικά με το πρόγραμμα (του κέντρου περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Bάμου, στην Αθήνα, για τα 20 χρόνια LIFE, ημερίδες στα πλαίσια άλλων προγραμμάτων). ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ

- 17 - -Πραγματοποίηση εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων για παιδιά από το INFOIL και ενημερωτικής παρουσίασης στα πλαίσια εκδηλώσεων για την Εβδομάδα Περιβάλλοντος από το Πολυτεχνείο Κρήτης. -Συμμετοχή σε Διήμερο Ενημερωτικών Εκδηλώσεων & Ελαιογευσίας στο Ναυαρίνο- Μεσσηνία. -Πραγματοποίηση Ραδιοφωνικής συνέντευξης στη NET -Συμμετοχή στο φεστιβάλ τουρισμός, γη και πολιτισμός 2012 του δήμου Πλατανιά -Συμμετοχή σε Διεθνές Συνέδριο για το ελαιόλαδο στα Χανιά: παρουσίαση σχετική με το πρόγραμμα, εκδήλωση προβολής και ενημέρωσης Infoil-Ημέρα ελαιολάδου, Απονομή Infoil-Βραβείων για ελαιοπαραγωγούς -Συμμετοχή στην πραγματοποίηση της εκδήλωσης Συγκομιδή ελαιώνα του πολυτεχνείου Κρήτης από μαθητές δημοτικού -Δημιουργία Ιnfoil TV spot -Ηλεκτρονική ενημέρωση-portal προγράμματος: www.infoil.gr Γ. Παρακολούθηση της απόδοσης του προγράμματος στους κύριους χρήστες και στο περιβαλλοντικό πρόβλημα, όπως παρακολούθηση της ομάδας ολοκληρωμένης διαχείρισης του δήμου Πλατανιά. Δ. Άλλες δράσεις διάδοσης όπως: Ενημέρωση, διάδοση των αποτελεσμάτων, σε ενδιαφερόμενους, που επισκέπτονται το Ινστιτούτο για πληροφορίες ή κατά τη διάρκεια επιμορφωτικών εκδηλώσεων που γίνονται στο Ινστιτούτο και στις εκθέσεις που συμμετέχει το ινστιτούτο (Αγροτικός Αύγουστος 2012, Ελαιοτεχνία 2012, Φεστιβάλ ελαιολάδου και ελιάς 2012). 5. Τίτλος: Introduction of new OLIVE crop management practices focused on CLIMAte change mitigation and adaptation OLIVE-CLIMA Έργο : Olive-CLIMA (LIFE11 ENV/GR/942). Ερευνητική ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ- Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων μονάδα: Υπεύθυνος: Γ. Κουμπούρης Ερευνητική ομάδα: Συνεργαζόμενοι: Συμμετέχοντες φορείς: Έναρξη: 01/10/2012 Λήξη: 31/09/2017 Χρηματοδότηση: Γ. Ψαρράς, Ι. Μετζιδάκης, Κ. Χαρτζουλάκης, Μ. Βολάνης, Ε. Στεφανουδάκη, Ν. Καβρουλάκης, Α. Καλαϊτζάκη, Κ. Βαρίκου, Ε. Μπαρμποπούλου, Ν. Διγαλάκη, Κ. Τζεράκης, Χ. Σεργεντάνη, Κ. Καμπάκη, Ε. Περάκη. Ανατολική - Αναπτυξιακή Ανώνυμη Εταιρεία O.T.A. Ανατολικής Θεσσαλονίκης (Συντονιστής), ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ - Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων, Ινστιτούτο Εγγείων Βελτιώσεων Θεσ/νίκης, Ινστιτούτο Εδαφολογίας Αθηνών, University of Bassilicata, Ρόδαξ Άγρο, Αγρότυπος, Ομάδα Παραγωγών Νηλέας, ΕΑΣ Πεζών, ΕΑΣ Μεραμβέλλου. 50% από τη Διεύθυνση Περιβάλλοντος (LIFE) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής-50% Εθνική συμμετοχή Προϋπολογισμός: Ινστιτούτου: 607.000 Δαπάνες έτους : 2.781,41 Σκοπός του προγράμματος: το 5ετές έργο OLIVECLIMA έχει ως στόχο τη μετατροπή της ελαιοκομίας σε ένα εργαλείο αντιμετώπισης/διαχείρισης της κλιματικής αλλαγής, αλλά και την προσαρμογή των ελαιώνων στις νέες κλιματικές συνθήκες. Σε ελαιώνες παραγωγών στο Νομό Ηρακλείου (ΕΑΣ Πεζών), στο Ν. Λασιθίου (ΕΑΣ Μεραμβέλλου) και στο Ν. Μεσσηνίας (Ο.Π. Νηλέας) θα εφαρμοστούν καλλιεργητικές πρακτικές που συμβάλουν στον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής. Επίσης, σκοπός του έργου είναι η αξιοποίηση φυσικών υλικών για τη βελτίωση της γονιμότητας του εδάφους και της παραγωγικότητας των ελαιώνων, τη μείωση του κόστους ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ

- 18 - παραγωγής και της εκπομπής των αερίων του θερμοκηπίου με πολλαπλά οφέλη για την ελαιοκομία και το περιβάλλον. Βασικός στόχος του έργου OLIVECLIMA είναι ο περιορισμός του CO 2 της ατμόσφαιρας (βελτίωση ποιότητας του αέρα) και η ενσωμάτωσή του στο έδαφος (βελτίωση γονιμότητας) με την εφαρμογή φιλοπεριβαλλοντικών καλλιεργητικών πρακτικών στην ελαιοκομία. Πεπραγμένα: Το Ινστιτούτο διοργάνωσε την εναρκτήρια συνάντηση του εταιρικού σχήματος στις 18-19/10/2012 όπου έγινε ο λεπτομερής σχεδιασμός για την υλοποίηση των άμεσων δράσεων το έργου. Από την επιστημονική ομάδα πραγματοποιήθηκε επισκόπηση των τριών περιοχών μελέτης (Χώρα Μεσσηνίας ΟΠ Νηλέας, Πεζά Ν. Ηρακλείου και Μεράμβελλος Ν Λασιθίου) και καταγράφηκαν οι καλλιεργητικές πρακτικές και οι ιδιαιτερότητες επιμέρους περιοχών. Επίσης, η επιστημονική ομάδα πραγματοποίησε εκπαίδευση παραγωγών, γεωπόνων και υπεργολάβων των τριών Ενώσεων για τις προτεινόμενες πρακτικές δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα στους ελαιώνες. Συντάχθηκαν οι πρώτες οδηγίες εφαρμογής για κάθε προτεινόμενη καλλιεργητική πρακτική. Το έργο παρουσιάστηκε στο Διεθνές Συνέδριο για τα Απόβλητα Ελαιοτριβείου και την Προστασία του Περιβάλλοντος που έγινε στα Χανιά16-18/10/2012. Στο πλαίσιο δράσεων δικτύωσης του έργου, ο Δρ Γ. Κουμπούρης συμμετείχε σε σύσκεψη ομάδας εργασίας του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιοκομίας για τη σύνταξη πρωτοκόλλου υπολογισμού του αποτυπώματος άνθρακα στην ελαιοκαλλιέργεια. 6. Τίτλος: Κατάρτιση φορέων ελαιοκομίας στους Δήμους Κέρκυρας και Παξών για μια αειφόρο παραγωγή, επεξεργασία και εμπορία ελαιοκομικών προϊόντων Έργο : (SUB-IOC-TEC 4/12) Ερευνητική ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ- Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων μονάδα: Υπεύθυνος: Γ. Κουμπούρης Ερευνητική ομάδα: Κ. Χαρτζουλάκης, Ε. Στεφανουδάκη, Γ. Ψαρράς, Κ. Βαρίκου, Χ. Σεργεντάνη Συνεργαζόμενοι: Σ. Ευστράτογλου (Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών), Λ. Ζαρκάδας (ΕΛΓΟ Δήμητρα) Συμμετέχοντες Διεθνές Συμβούλιο Ελαιοκομίας, Δήμος Κέρκυρας, Δήμος Παξών φορείς: Έναρξη: 01-07-2012 Λήξη: 31-12-2012 Χρηματοδότηση: International Olive Council Προϋπολογισμός: 34.350 Δαπάνες έτους : 22.927,29 Σκοπός του προγράμματος: Ο σκοπός του συγκεκριμένου προγράμματος ήταν η παροχή τεχνικής βοήθειας και η εφαρμογή δραστηριοτήτων μέσω ενός προγράμματος εκπαιδευτικής κατάρτισης στους ελαιοκαλλιεργητές των νησιών Κέρκυρας και των Παξών. Τα τελευταία χρόνια η ελαιοκαλλιέργεια των νησιών Κέρκυρας και Παξών χαρακτηρίζεται από την αύξηση του κόστους παραγωγής, μείωση των αποδόσεων, έλλειψη ορθών καλλιεργητικών πρακτικών. Στόχος του προτεινόμενου έργου τεχνικής βοήθειας ήταν η προώθηση εφαρμογής ορθών γεωργικών πρακτικών στην ελαιοκαλλιέργεια, με στόχο την οικονομική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα, καθώς και την αξιοποίηση της κοινωνικής και ιστορικής αξίας των αιωνόβιων ελαιοδέντρων σε αρμονική συνύπαρξη με τον τουρισμό. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ

- 19 - Πεπραγμένα: Πραγματοποιήθηκαν δύο τριήμερα εκπαιδευτικά σεμινάρια στους Παξούς 5-7 Νοεμβρίου 2012 και στην Κέρκυρα 08-10 Νοεμβρίου 2012 με θέμα «Μέθοδοι βιώσιμης διαχείρισης για την ελαιοκαλλιέργεια». Επίσης, διεξήχθη στα Χανιά 03-05 Δεκεμβρίου 2012 τριήμερη τεχνική επίσκεψη με σκοπό την κατάρτιση φορέων ελαιοκομίας στους Δήμους Κέρκυρας και Παξών για μια αειφόρο παραγωγή, επεξεργασία και εμπορία ελαιοκομικών προϊόντων. Σε συνεργασία του Ινστιτούτου με τους δύο Δήμους και τους τοπικούς φορείς των δύο νησιών συντάχθηκε στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης της ελαιοκομίας. 7. Τίτλος: Επισκόπηση της ελαιοκομικής ζώνης περιοχής Μάκρης της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και επιλογή γενοτύπου για μορφολογική περιγραφή Έργο : Ερευνητική ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ- Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων μονάδα: Υπεύθυνος: Γ. Κουμπούρης Ερευνητική Χ. Σεργεντάνη ομάδα: Συνεργαζόμενοι: Συμμετέχοντες Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης φορείς: Έναρξη: 20/10/2012 Λήξη: 31/12/2017 Χρηματοδότηση: Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης Προϋπολογισμός: 4.305 Δαπάνες έτους : - Σκοπός του προγράμματος: Ο σκοπός του συγκεκριμένου προγράμματος είναι η επισκόπηση της ελαιοκομικής ζώνης περιοχής Μάκρης της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης με σκοπό την επιλογή και σήμανση αντιπροσωπευτικού γενοτύπου της τοπικής ποικιλίας. Θα γίνει μορφολογική περιγραφή για την αξιολόγηση της παραλλακτικότητας του γενετικού υλικού και επιλογή μητρικού δένδρου για αναλυτική μορφολογική περιγραφή. Πεπραγμένα: Πραγματοποιήθηκε το πρώτο μέρος της επισκόπησης σε ελαιοκομικές περιοχές της περιοχής Μάκρης της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης παράλληλα, έγινε δειγματοληψία ελαιόκαρπου και φύλλων από τοπικούς πληθυσμούς ελιάς για μορφολογική περιγραφή και έλεγχο της παραλλακτικότητας του γενετικού υλικού. 8. Τίτλος: WATER AND LIFE Έργο : 2011-1-CY1-GRU06-01523 3 Ερευνητική μονάδα: ΕΘΙΑΓΕ - Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών, Εργαστήριο Αρδεύσεων και Διαχείρισης Υδατικών Πόρων Υπεύθυνος: Δρ. Κ. Χαρτζουλάκης Ερευνητική ομάδα: Κ. Χαρτζουλάκης, Γ. Ψαρράς, Μ. Μπερτάκη, Α. Γιαννακάκη Συντονιστής: Volkshochschule Schrobenhausen e. V, Germany. Συμμετέχοντες φορείς: Universite de Corse PASCAL PAOLI, France, Universidad de Granada, Spain Έναρξη: 10 Απριλίου 2012 Λήξη: Ιούλιος 2013 Χρηματοδότηση: ΙΚΥ-Longlife Learning Grundtvig Προϋπολογισμός: 16.000,00 Δαπάνες έτους: 3.630,61 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ

- 20 - Σκοπός του προγράμματος: Σκοπός του έργου είναι η ανάπτυξη και εφαρμογή δράσεων για την ευαισθητοποίηση των χρηστών σε θέματα διαχείρισης του νερού, ενισχύοντας την επικοινωνία μεταξύ των φορέων διαχείρισης και του κοινού και ενημερώνοντας για τις ορθές πρακτικές χρήσης (στην ύδρευση, την γεωργία και το περιβάλλον) ώστε να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις του μέλλοντος σχετικά με το νερό (ποιότητα, διαθεσιμότητα, χρήση) Περιγραφή του Έργου: Θα αναλυθούν όλα τα θέματα σχετικά με το νερό; διαθεσιμότητα, ποιότητα, διαχείριση, χρήσεις και μελλοντικές ανάγκες. Ειδικότερα, θα γίνει καταγραφή της κατάστασης των υδατικών πόρων σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, σε ποσότητα και ποιότητα, η διαθεσιμότητα και οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, η χρήση τους στη γεωργία και οι πρακτικές εξοικονόμησης νερού ύδρευση και άρδευσης και τα κίνητρα που μπορεί να έχουν θετικές επιπτώσεις στην οικονομία νερού. Τα αποτελέσματα θα παρουσιασθούν στους χρήστες νερού (ομάδες εκπαιδευομένων), να συζητηθούν και να ενημερωθούν για πως κάθε χώρα (περιφέρεια) διαχειρίζεται το νερό. Τα παραδοτέα του έργου θα είναι 1. Ένα ημερολόγια στο οποίο για κάθε μήνα θα υπάρχει ένα θέμα για το νερό και τουςτρόπους εξοικονόμησης. 2. Μια έκθεση για θέματα υδατικών πόρων σε μορφή οδηγιών σε PDF-File (σε CD-ROM και στο διαδίκτυο) στις γλώσσες των εταίρων του έργου. 3. Δημιουργία του "Water is Life - Portal", (www.water-is-life.eu) στο οποίο η πρόοδος οι συναντήσεις, και όλο το υλικό του έργου θα είναι διαθέσιμο. Ιδιαίτερα το Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Χανίων θα προτείνει μεθόδους εξοικονόμησης του νερού στον αγροτικό τομέα, θα εκπαιδεύσει ομάδες αγροτών στη χρήση καινοτόμων τεχνικών άρδευσης, θα δημιουργήσει ενημερωτικά φυλλάδια για την ορθολογική χρήση του νερού από τους αγρότες και θα συντάξει μια έκθεση για την διαθεσιμότητα και την ποιότητα του νερού στην Κρήτη και τις ανάγκες των καλλιεργειών σε νερό. Πεπραγμένα: To 2012 δημιουργήθηκε η ιστοσελίδα του προγράμματος. Μέλη της ερευνητικής ομάδας (Δρ. Κ. Χαρτζουλάκης και Δρ. Γ. Ψαρράς) συμμετείχαν στην 3 η συνάντηση των εταίρων που έγινε στη Κορσική από 18-20/6/2012. Στη συνάντηση συμμετείχαμε στις επισκέψεις σε έργα διαχείρισης νερού για άρδευση, ύδρευση και στη μονάδα επεξεργασίας και επαναχρησιμοποίησης υγρών αποβλήτων και στις συζητήσεις με τους stakeholders. Στην ημερίδα European Exchanges Day που οργανώθηκε οι κ. Χαρτζουλάκης και Ψαρράς παρουσίασαν τις δράσεις του Ινστιτούτου στα πλαίσια της σύμπραξης, την κατάσταση των υδατικών πόρων (ποιότητα και ποσότητα) στην Κρήτη και την αναγκαιότητα ορθολογικής διαχείρισης του νερού στη γεωργία. Έγινε η προετοιμασία της αναφοράς (short report) για την κατάσταση των υδατικών πόρων στη Κρήτη (ποσότητα και ποιότητα και τις μελλοντικές ανάγκες). Οργανώθηκε εσπερίδα εκπαίδευσης αγροτών στον Πλάτανο Κισάμου στις 20/9/2012 για Ορθές Πρακτικές Άρδευσης που παρακολούθησαν πάνω από 100 αγρότες. Παράλληλα δημιουργήθηκε και εκτυπώθηκε ενημερωτικό τρίπτυχο φυλλάδιο Ορθή Αρδευτική Πρακτική και διανεμήθηκε στους αγρότες. Οργανώθηκε η 4 η συνάντηση των εταίρων στα Χανιά από 29/10-1/11/2012 και συμμετείχαν εκπρόσωποι από τη Γερμανία, Ισπανία, Γαλλία, Ελλάδα και Κύπρο. Την Πέμπτη 1/11/2012 οργανώθηκε ημερίδα για τη διαχείριση του νερού και την ευαισθητοποίηση του κοινού, που παρακολούθησαν εκπρόσωποι των Δήμων, των ΔΕΥΑ, του ΟΑΔΥΚ, του ΜΑΙΧ, του ΤΕΙ Κρήτης, της Δ/νσης Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και των ΤΟΕΒ. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ

- 21-9. Τίτλος: "Ορθολογική διαχείριση βιοτικών και αβιοτικών παραμέτρων σε υδροπονική καλλιέργεια τομάτας και μαρουλιού" Έργο : INTERREG Ελλάδα-Κύπρος Ερευνητική μονάδα: Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας (ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε) Υπεύθυνος: Επιστημονική Ομάδα: Συμμετέχοντες Φορείς: Δρ Γεώργιος Ψαρράς Δρ. Κυριακή Βαρίκου Κων/νος Τζεράκης Δρ. Κων/νος Χαρτζουλάκης Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων Πανεπιστήμιο Κρήτης Δήμος Κάτω Πολεμιδίων Έναρξη: 01/11/2012 Λήξη: 30/10/2014 Χρηματοδότηση: ΕΕ (80%), Εθνική Συμμετοχή (20%) Προϋπολογισμός Ινστιτούτου: 115.000,00 Σκοπός του προγράμματος: Οι κύριοι στόχοι του προγράμματος περιλαμβάνουν: α) Την ανάπτυξη κλειστών συστημάτων υδροπονίας σε 3 πρότυπα θερμοκήπια που θα κατασκευαστούν/διαμορφωθούν σε Ελλάδα και Κύπρο, για καλλιέργεια τομάτας και μαρουλιού. β) Τη λειτουργία των θερμοκηπίων ως πιλοτικών μονάδων με στόχο την ενημέρωση και εκπαίδευση παραγωγών στη χρήση των συστημάτων. γ) Την ανάπτυξη συστήματος μαζικής εκτροφής δύο ωφελίμων εντόμων για την καταπολέμηση σημαντικών εχθρών στην καλλιέργεια των λαχανικών υπό κάλυψη (Tuta absoluta, αλευρώδεις, αφίδες κλπ), με απώτερο στόχο την μείωση στη χρήση αγροχημικών. δ) Την βελτιστοποίηση στη διαχείριση του υδροπονικού συστήματος για μείωση της συγκέντρωσης νιτρικών στα υπό μελέτη λαχανικά. ε) Τη δημιουργία ολοκληρωμένου οδηγού υδροπονίας, ως εργαλείο διαχείρισης υδροπονικών καλλιεργειών με στόχο τη βελτίωση των προϊόντων υδροπονικής καλλιέργειας και τη μεγιστοποίηση της ασφάλειας ως προς την κατανάλωσή τους. Ο οδηγός θα περιλαμβάνει την μεθοδολογία διαχείρισης θρεπτικών διαλυμάτων και φυτοπαθολογικών προβλημάτων για τις εν λόγω καλλιέργειες για Κρήτη και Κύπρο και θα χρησιμεύσει στην εφαρμογή ενιαίας πιστοποίησης για τα προϊόντα αυτά. Το Ινστιτούτο πρόκειται να αναλάβει τη διαμόρφωση του πρότυπου θερμοκηπίου της Κρήτης για την υδροπονική καλλιέργεια μαρουλιού, καθώς και τη δημιουργία χώρων μαζικής εκτροφής ωφέλιμων εντόμων που θα χρησιμοποιηθούν για τις ανάγκες του προγράμματος. Στο πρότυπο θερμοκήπιο θα γίνουν όλες οι προβλεπόμενες ερευνητικές δράσεις και δράσεις επίδειξης που αφορούν στην καλλιέργεια του μαρουλιού στην Κρήτη. Τέλος, η ερευνητική ομάδα του Ινστιτούτου θα συμμετάσχει σε όλες τις δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης σε ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ

- 22 - Ελλάδα και Κύπρο, καθώς και στη συγγραφή του οδηγού υδροπονίας για την καλλιέργεια του μαρουλιού. Πεπραγμένα: Οι βασικές δράσεις του Ινστιτούτου πρόκειται να ξεκινήσουν μέσα στο 2013. Στο διάστημα Νοεμβρίου Δεκεμβρίου 2012, το Ινστιτούτο συμμετείχε στην εναρκτήρια συνάντηση του Έργου που πραγματοποιήθηκε στην Κρήτη, καθώς και στις προκαταρκτικές Δράσεις του Έργου που αφορούν στην καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης στην Κρήτη (ανάπτυξη ερωτηματολογίων που θα απευθύνονται σε παραγωγούς και καταναλωτές) και τη δημιουργία βάσης δεδομένων με στοιχεία προμηθευτών, αναλυτικών εργαστηρίων, ποικιλιών, φυτοφάγων εντόμων και των φυσικών τους εχθρών. 10. Τίτλος: Έλεγχος της αποτελεσματικότητας ετοιμόχρηστου δολώματος με δραστική ουσία το a-cypermethrin για την αντιμετώπιση του δάκου της ελιάς (Βactrocera oleae) αλλά και της μύγας Μεσογείου (Ceratitis capitata) με δολωματικούς από εδάφους ψεκασμούς Έργο: Ερευνητική μονάδα: Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων (Εργαστήριο Εντομολογίας, Γεωργικής Ζωολογίας & Φυτοπροστατευτικών Προϊόντων) Δρ. Γεώργιος Ψαρράς και Δρ. Κυριακή Βαρίκου Δρ. Κ. Βαρίκου, Δρ. Γαραντωνάκης Νίκος, Μπιρουράκη Αθανασία. Υπεύθυνος: Ερευνητική ομάδα: Συνεργαζόμενοι: ΒASF Αgro Ελλάς Α.Β.Ε.Ε Συμμετέχοντες - φορείς: Έναρξη: 2008 Λήξη: 2013 Χρηματοδότηση: ΒASF Αgro Ελλάς Α.Β.Ε.Ε Προϋπολογισμός: 25.178,10 Δαπάνες έτους: 17.871,53 Σκοπός του προγράμματος: Η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας ετοιμόχρηστου δολώματος (BAS 310 ΒDI) με δραστική ουσία την a-cypermethrin στην αντιμετώπιση του δάκου της ελιάς αλλά και της μύγας Μεσογείου στα εσπεριδοειδή στα πλαίσια της προσπάθειας ανεύρεσης προϊόντων εναλλακτικών των χρησιμοποιούμενων εντομοκτόνων, με τις λιγότερες κατά το δυνατόν επιπτώσεις στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία. Κλαδί ελιάς ψεκασμένο με το δοκιμαζόμενο σκεύασμα Bas 310 63 I 0.6 CB εναντίον του δάκου της ελιάς. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ

- 23 - Πεπραγμένα: Τo σκεύασμα BAS310 BDI αξιολογήθηκε ως προς την αποτελεσματικότητα του για την αντιμετώπιση του δάκου, δοκιμάστηκε σε δυο μεταχειρίσεις (εφαρμογή κάθε δυο εβδομάδες και κάθε τρεις) και συγκρίθηκε με το προϊόν αναφοράς Success (εγκεκριμένο ετοιμόχρηστο δόλωμα) και σε δυο πειραματικούς ελαιώνες έκτασης 9000 δένδρων ποικιλίας Κορωνέικης, στην ευρύτερη περιοχή του δημοτικού διαμερίσματος Κολυμβαρίου. Γενικότερα, δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές στην αποτελεσματικότητα μεταξύ των μεταχειρίσεων. Κλαδί πορτοκαλιάς ψεκασμένο με το δοκιμαζόμενο σκεύασμα Bas 310 63 I 0.6 CB εναντίον της Μύγας της Μεσογείου. Ακόμα, το σκεύασμα BAS310 BDI αξιολογήθηκε ως προς την αποτελεσματικότητα του για την αντιμετώπιση της μύγας Μεσογείου και ομοίως συγκρίθηκε με το προϊόν αναφοράς Success σε δυο πειραματικούς εσπεριδοειδώνες έκτασης 1000 δένδρων ποικιλίας Valencia, στην ευρύτερη περιοχή του δημοτικού διαμερίσματος Πλατανιά. Γενικότερα, δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές στην αποτελεσματικότητα μεταξύ των μεταχειρίσεων. 11. Τίτλος: Impact of mixtures of flowering plants used as ground cover in olive groves or crop margins in grapevine on population of bee pollinators and natural enemies Έργο: Ερευνητική μονάδα: Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων (Εργαστήριο Εντομολογίας, Γεωργικής Ζωολογίας & Φυτοπροστατευτικών Προϊόντων) Δρ. Βαρίκου Κυριακή και Δρ. Στεφανουδάκη Ευαγγελία Δρ. Κ. Βαρίκου, Δρ. Γαραντωνάκης Νίκος, Μπιρουρακη Αθανασία. Υπεύθυνος: Ερευνητική ομάδα: Συνεργαζόμενοι: Βολακάκης Νίκος Συμμετέχοντες ΜΠΕΝΑΚΕΙΟ ΦΥΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ φορείς: Έναρξη: 2011 Λήξη: 2013 Χρηματοδότηση: SYGENTA Hellas ΑΕΒΕ Προϋπολογισμός: 3.000,00 Δαπάνες έτους: 389,17 Σκοπός του προγράμματος: Η παρακολούθηση επικονιαστών και ωφέλιμων αρθρόποδων στην ελιά με σκοπό την αύξηση του πληθυσμού των επικονιαστών και των ωφέλιμων αρθρόποδων στους ελαιώνες. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ

- 24 - Πειραματικός ελαιώνας παρακολούθησης των επικονιαστών και των υπόλοιπων ωφέλιμων αρθροπόδων Πεπραγμένα: Αξιολογήθηκαν οι επιδράσεις δυο μειγμάτων επιλεγμένων φυτών συγκριτικά με την αυτοφυή βλάστηση, στην προσέλκυση ωφέλιμων εντόμων και υμενόπτερων επικονιαστών σε ελαιώνα στην περιοχή Μεσσαρά Ηρακλείου. Καταγράφηκαν κυρίως υμενόπτερα επικονιαστές και σε μικρότερο αριθμό μέλισσες και βομβίνοι. Κατά την ανθοφορία η επισκεψιμότητα από τους επικονιαστές ήταν σημαντικά μεγαλύτερη σε σχέση με τον μάρτυρα. 12. Τίτλος: Αξιολόγηση αποτελεσματικότητας του σκευάσματος Danadim Progress 40EC και Perfection 40ΕC εναντίον του δάκου της ελιάς με δολωματικούς από εδάφους ψεκασμούς. Έργο: Ερευνητική μονάδα: Υπεύθυνος: Ερευνητική ομάδα: Συνεργαζόμενοι: - Συμμετέχοντες - φορείς: Έναρξη: 2012 Λήξη: 2014 Χρηματοδότηση: Anadiag Hellas Προϋπολογισμός: 10.750,20 Δαπάνες έτους: 00.00 Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων (Εργαστήριο Εντομολογίας, Γεωργικής Ζωολογίας & Φυτοπροστατευτικών Προϊόντων) Δρ. Ψαρράς Γιώργος και Δρ. Βαρίκου Κυριακή Δρ. Κ. Βαρίκου, Δρ. Γαραντωνάκης Νίκος, Μπιρουρακη Αθανασία. Σκοπός του προγράμματος: Η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των σκευασμάτων Danadim Progress και Perfecthion συγκριτικά με το ήδη εγκεκριμένο και αποτελεσματικό Success (Spinosad), στην αντιμετώπιση του δάκου με δολωματικούς ψεκασμούς στον ελαιώνα. Πεπραγμένα: Τα σκευάσματα Danadim και Perfecthion αξιολογήθηκαν ως προς την αποτελεσματικότητα τους, δοκιμάστηκαν σε δυο μεταχειρίσεις (εγκεκριμένη και μισή δόση), και συγκρίθηκαν με το προϊόν αναφοράς Success σε δύο πειραματικούς ελαιώνες έκτασης 12.000 δένδρων, ποικιλίας Κορωνέικης στην ευρύτερη περιοχή του δήμου Κολυμβαρίου. Γενικότερα, δεν παρατηρήθηκαν σημαντικές διαφορές στην αποτελεσματικότητα μεταξύ των μεταχειρίσεων. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ