Επιβλαβή έντομα και ωφέλιμα αρθρόποδα στους ελαιώνες των Πεζών Ηρακλείου & του Μεραμβέλλου Λασιθίου την περίοδο

Transcript

1 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΑΕΙΦΟΡΑ ΑΓΡΟ- ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ Χρονική Διάρκεια: Οκτώβριος 2010 Ιούνιος 2014 Προϋπολογισμός: ,10 Κοινοτική χρηματοδότηση: ,05 Επιβλαβή έντομα και ωφέλιμα αρθρόποδα στους ελαιώνες των Πεζών Ηρακλείου & του Μεραμβέλλου Λασιθίου την περίοδο Εισηγητής: Δημήτριος Παπαχρήστος, Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ- ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΓΓΕΙΩΝ ΒΕΛΤΙΩΣΕΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΟΤΟΠΩΝ- ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

2 Δράσεις φυτοπροστασίας για εντομολογικούς εχθρούς (καλλιεργ. περίοδοι ) Παρακολούθηση της παρουσίας της ωφέλιμης αρθροποδοπανίδας (κόμη ελιάς & έδαφος) στους ελαιώνες των πιλοτικών περιοχών (δειγματοληπτικά σε 5 ελαιώνες της περιοχής) με σκοπό: Καλύτερη κατανόηση των επιπτώσεων των καλλιεργητικών πρακτικών και ιδιαίτερα της φυτοπροστασίας στο πλαίσιο της εφαρμογής ορθής γεωργικής πρακτικής στους ελαιώνες. Εκτίμηση δεικτών βιοποικιλότητας. ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

3 Δράσεις φυτοπροστασίας για εντομολογικούς εχθρούς (καλλιεργ. περίοδοι ) Εντομολογικοί εχθροί της ελιάς στις περιοχές - Παρακολούθηση πληθυσμού - Ορθολογική αντιμετώπιση - Πυρηνοτρήτης: παρακολούθηση πτήσης αρσενικών με φερομονικές παγίδες (5 ελαιώνες/περιοχή) & δειγματοληψίες καρπών - Αντιμετώπιση καρπόβιας γενιάς. - Κηκιδόμυγα: παρακολούθηση και απόφαση για επέμβαση (τοπικά στην περιοχή της Ελούντας) - Ρυγχίτης: παρακολούθηση με τινάγματα κλάδων (περιοχή Μεραμβέλλου) - Δάκος:

4 Δράσεις φυτοπροστασίας για εντομολογικούς εχθρούς (καλλιεργ. περίοδοι 2012 & 2013) Δειγματοληψίες: πραγματοποιήθηκαν από τους γεωπόνους των πιλοτικών περιοχών μετά από σχετική εκπαίδευση από το ειδικό επιστημονικό προσωπικό του Μ.Φ.Ι. & του Γ.Π.Α. και σχετικές γραπτές οδηγίες για την μεθοδολογία Επεξεργασία δειγμάτων από Μ.Φ.Ι. & Γ.Π.Α Εκπαίδευση γεωπόνων Προγράμματος & Σύνταξη εκπαιδευτικού υλικού: Οδηγίες φυτοπροστασίας στην ελιά Οδηγίες δειγματοληψίας για τα ωφέλιμα αρθρόποδα στην ελιά Ενημερωτικό φυλλάδιο για τα ωφέλιμα έντομα στην ελιά

5 Δράσεις φυτοπροστασίας για εντομολογικούς εχθρούς (καλλιεργ. περίοδοι 2012 & 2013)

6 Φυτοπροστασία για εντομολογικούς Εχθρούς Πυρηνοτρήτης: Παρακολούθηση πληθυσμών ενηλίκων με φερομονικές παγίδες για εκτίμηση έναρξης πτήσεων -επιπέδου πληθυσμού και δειγματοληψίες επιπέδου προσβολών καρπών για τον προσδιορισμό έναρξης ωοτοκίας

7 ΜΟ αρσενικών/παγίδα/εβδομάδα Παρακολούθηση πτήσεων πυρηνοτρήτη Πιλοτική Περιοχή Πεζών Ανθόβια Καρπόβια Φυλλόβια ΑΝΑ ΜΑΝ ΠΑΝΤ ΖΑΧ ΧΑΤΖ mean /5 22/6 11/8 30/9 19/11

8 ΜΟ αρσενικών/παγίδα/εβδομάδα Παρακολούθηση πτήσεων πυρηνοτρήτη Πιλοτική Περιοχή Πεζών Ανθόβια Καρπόβια ΜΑΝ ΠΑΝ ΧΑΤ ΖΑΧ 2402-ΑΝΑ Ανθόβια Καρπόβια 200 Φυλλόβια Mean /1 17/3 6/5 25/6 14/8 3/10 22/11 11/1 2/3 21/4 10/6 30/

9 Ποσοστό καρπών με αβγά Παρακολούθηση ωοτοκίας Πιλοτική Περιοχή Πεζών % 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% ΜΑΝ ΠΑΝ ΧΑΤ ΖΑΧ 2402-ΑΝΑ 5% 0% 11/6/ /6/ /6/ /6/2014

10 ΜΑΝ ΠΑΝ ΧΑΤ ΖΑΧ 2402-ΑΝΑ Συλλήψεις αρσενικών /1 21/415/2 6/5 21/5 2/3 5/6 17/3 20/6 1/4 5/7 20/7 16/44/81/519/816/5 3/9 18/9 31/53/10 15/6 18/1030/6 2/11 17/1 15/ 45% 40% 35% 45% 40% 35% Ωοτοκία καρπών 30% 30% ΜΑΝ ΜΑΝ 25% 25% ΠΑΝ ΠΑΝ 20% 20% ΧΑΤ ΧΑΤ 15% 15% ΖΑΧ ΖΑΧ 10% 10% 2402-ΑΝΑ 2402-ΑΝΑ 5% 5% 0% 0% 11/6/ /6/ /6/ /6/2014

11 ΜΟ αρσενικών/παγίδα/εβδομάδα Παρακολούθηση πτήσεων πυρηνοτρήτη Πιλοτική Περιοχή Μεραμβέλλου ΝΟΤΙΚΟ ΑΣΓΟΥΔΙ ΑΜΠΕΛΑ ΑΓΟΡΟΙ ΞΕΡΙΖΩΜΑ ΣΦΑΚΙΑΝΟΥ mean /5 21/6 10/8 29/9 18/11

12 ΜΟ αρσενικών/παγίδα/εβδομάδα Παρακολούθηση πτήσεων πυρηνοτρήτη Πιλοτική Περιοχή Μεραμβέλλου ΝΟΤΙΚΟ ΑΜΠΕΛΑ ΑΓΟΡΟΙ ΞΕΡΙΖΩΜΑ ΣΦΑΚΙΑΝΟΥ Mean /3 6/5 25/6 14/8 3/10 22/11 11/1 2/3 21/4 10/6 30/

13 Παρακολούθηση ωοτοκίας Πιλοτική Περιοχή Μεραμβέλλου Ελάχιστη ή μηδενική προσβολή 10% στην περιοχή ΑΜΠΕΛΑ 12/6/2013

14 Φυτοπροστασία για εντομολογικούς Εχθρούς - Συμπεράσματα Ρυγχίτης της ελίας: Δεν διαπιστώθηκαν προβλήματα. Μέθοδος δειγματοληψίας: Τινάγματα κλάδων πάνω από ένα πλαστικό δίσκο ή πανί.

15

16

17 Φυτοπροστασία για εντομολογικούς Εχθρούς - Συμπεράσματα Η καλόκορη της ελιάς

18 Στοιχεία βιοοικολογίας Συμπληρώνει 1 γενεά/ έτος Διαχειμάζει ως ωό στις ρωγμές του ξερού ξύλου και κυρίως σε παλιές τομές κλαδεύματος Η εκκόλαψη των νυμφών παρατηρείται κατά τον Ιανουάριο-αρχές-μέσα Φεβρουαρίου (ανάλογα με την περιοχή) Ενηλικιώνεται στα τέλη Μαρτίου και μέχρι τον Μάιο Ωοτοκεί από τα τέλη Απριλίου - μέσα Ιουνίου

19 Ανάπτυξη ανθοφόρου οφθαλμού Κατά το στάδιο ανάπτυξης της βοτρυώδους ταξιανθίας στάδιο φουσκώματος των ανθέων η βοτρυώδης ταξιανθία έχει αναπτυχθεί

20

21 Η κηκιδόμυγα των φύλλων της ελιάς: Dasyneura oleae (Diptera: Cecidomyiidae)

22

23 Εποχιακή εμφάνιση, ύψος πληθυσμών και ποσοστό παρασιτισμού της κηκιδόμυγας των φύλλων της ελιάς Λαμβάνονταν δείγματα βλαστών ελιάς από δυο περιοχές της Κρήτης: Αμπέλα Λασηθίου και Νησί Ελούντας Εξετάζονταν 20 νεαροί βλαστοί από κάθε περιοχή (συνήθως 1 φορά/μήνα) από τον Μάιο του 2012 έως σήμερα. Καταγραφόταν ο αριθμός των στοών σε κάθε φύλλο του νεαρού βλαστού, όπως επίσης: ζωντανές προνύμφες κηκιδόμυγας παρασιτισμένες προνύμφες κηκιδόμυγας κενές στοές

24 Μέσος αριθμός κηκίδων ανά βλαστό Νησί Ελούντας Αμπέλα

25 100 % Παρασιτισμος

26 Συμπεράσματα Οι πληθυσμοί του εντόμου ήταν πολύ υψηλότεροι στον ελαιώνα στη θέση «Νησί-Ελούντας» κατά το Σε ορισμένες περιπτώσεις βρέθηκε πολύ υψηλός αριθμός στοών (32 κ.μ.ό. στοές ανά βλαστό). Ωστόσο, από την έναρξη της άνοιξης του 2013 εμφανίστηκαν παρασιτισμένα άτομα με το ποσοστό παρασιτισμού να φθάνει το 88% και να διατηρείται υψηλό, μειώνοντας κατά πολύ τον πληθυσμό του εντόμου επαναφέροντάς τον σε πολύ χαμηλά επίπεδα, αντίστοιχα αυτών στον δεύτερο ελαιώνα στη θέση «Αμπέλα». Ενήλικα εμφανίστηκαν μόνο κατά την χειμερινή περίοδο και ακολούθησε η καταγραφή νεαρών προνυμφών (μικρού μήκους). Επομένως, φαίνεται ότι συμπληρώνει μία γενιά ανά έτος. Επομένως, στους ελαιώνες υπάρχουν φυσικοί εχθροί που μπορούν να έχουν σημαντικό ρόλο στον έλεγχο των εντόμων με φυσικό - «αειφορικό» τρόπο και θα πρέπει προστατεύονται από εντομοκτόνους ψεκασμούς.

27 Ωφέλιμα έντομα εδάφους Ωφέλιμα έντομα εδάφους: αρπακτικά νυμφών του δάκου, προνυμφών ρυγχίτη ΠΕΖΑ ΜΕΡΑΜΒΕΛΛΟ - Πληθώρα αραχνών και Carabidae - Collembola: δείκτης βιοποικιλότητας 7 Δειγματοληψίες: Ιούνιος - Νοέμβριος 2012 Araneae Carabidae Staphylinidae Chilopoda Opiliones Collembola

28 Carabidae ΠΕΖΑ & ΜΕΡΑΜΒΕΛΛΟ ΠΕΖΑ: τουλάχιστον 11 είδη Μόνο 2 Κοινά είδη μεταξύ των περιοχών ΜΕΡΑΜΒΕΛΛΟ: τουλάχιστον 9 είδη 7 Δειγματοληψίες: Ιούνιος Νοέμβριος 2012

29 Είδη αρπακτικών ακάρεων ελαιώνων SAGE 10 Οικογένεια Είδος ΜΕΡΑΜ ΒΕΛΛΟ ΠΕΖΑ Τιτλος 2 Phytoseiidae T. (A.) athenas + + T. (A.) foenilis + + T (T.) athiasae + T. (T.) exhilaratus + + T. (T.) cotoneastri + Paraseiulus talbii + + Cheyletidae Cheletogenes ornatus + + Cunaxidae Cunaxa sp. + Stigmaeidae Agistemus duzgunesae + + Eryngiopus sp. + Mediolata sp. + Eupallopsellidae + Bdellidae + ΣΥΝΟΛΟ ΕΙΔΩΝ

30 Είδη αρπακτικών ακάρεων ελαιώνων SAGE 10 Erythraeidae Agistemus sp. (Stigmaeidae) Cunaxoides sp. (Cunaxidae) Typhlodromus sp. (Phytoseiidae) Cheletogenes sp. (Cheyletidae) Zetzellia sp. (Stigmaeidae)

31 Ωφέλιμη αρθροποδοπανίδα Συμπεράσματα Αρπακτικά ακάρεα* Βρέθηκαν συνολικά 13 είδη που ανήκουν σε 6 οικογένειες, με την πληθώρα των ειδών να ανήκει στην οικογένεια Phytoseiidae. Μεγαλύτερη ποικιλότητα ειδών παρατηρήθηκε στους ελαιώνες των Πεζών αλλά τα περισσότερα εξ αυτών σε ασήμαντους πληθυσμούς. Τα είδη αρπακτικών ακάρεων Phytoseiidae που βρέθηκαν στις δύο πιλοτικές περιοχές της Κρήτης είναι στην πλειοψηφία τους κοινά. *Αποτελέσματα 2012

32 Ευχαριστώ για την προσοχή σας!