3η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΛΠ 10

3η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΛΠ 10 Α. Ο «Κούρος της Αναβύσσου» ή «Κροίσος» 530-525 π.χ. Β. Ο «ορυφόρος» του Πολυκλείτου 440-430 π.χ. Γ. «Θνήσκων Γαλάτης». Πιθανόν έργο του Επιγόνου γύρω στα 230-220 π Χ. Η συνεπής σχέση «τέχνη - κοινωνία» ανακλάται στα τρία παραπάνω καλλιτεχνικά δηµιουργήµατα του αρχαιοελληνικού πολιτισµού. Σε ένα δοκίµιο 8 περίπου σελίδων: α) να συγκρίνετε τα τρία γλυπτά, αναλύοντας τα βασικά χαρακτηριστικά τους γνωρίσµατα (τεχνοτροπίες, θέµατα, οµοιότητες-διαφορές), β) να αιτιολογήσετε τις διαφορές τους, µε βάση το πολίτευµα και τις κοινωνικές αντιλήψεις των εποχών που αντιπροσωπεύουν. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Boardman, J. Ελληνική πλαστική: Αρχαϊκή περίοδος, εκδ. Καρδαµίτσα, Αθήνα 1982, σελ.29-35, 75-83. Boardman, J. Ελληνική πλαστική: Κλασική περίοδος, εκδ. Καρδαµίτσα, Αθήνα 1989, σελ.26-30, 105-112. Γκίκας Σ., Οι αξίες των Αρχαίων Ελλήνων, εκδ. Σαββάλας, Αθήνα 1997. 1

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τα κεφάλαια της Γλυπτικής στους τόµους των σχετικών εποχών (Αρχαϊκοί, Κλασικοί, Ελληνιστικοί Χρόνοι). Γιαννόπουλος Ι., Κατσιαµπούρα Γ. Κουκουζέλη Α. Εισαγωγή στον Ελληνικό Πολιτισµό. Σηµαντικοί Σταθµοί του Ελληνικού Πολιτισµού,Τόµος Β,ΕΑΠ, Πάτρα 2000 Κοκκορού-Αλευρά, Γ. Η Τέχνη της Αρχαίας Ελλάδας. Σύντοµη Ιστορία 1050-50 π.χ, εκδ. Καρδαµίτσα, Αθήνα 1995. σελ 56-58,76,82-83,88,169-17,180-181,193-194,266-267 270-275 Mosse, Cl., Πολιτική και Κοινωνία στην Αρχαία Ελλάδα, Αθήνα 2003. Παπαγιαννοπούλου Α.. Πλάντζος.,Σουέρεφ Κ.. Τέχνες Ι. Ελληνικές Εικαστικές Τέχνες. Προϊστορική και Κλασσική Τέχνη, Τόµος Α ΕΑΠ, Πάτρα 1999, σελ.155-160,169,205,172-176,204,206,226-229,242 Pollitt, J.J., Η τέχνη στην ελληνιστική εποχή, Αθήνα 1994 [Cambridge 1986)], σελ. 119-122. Pollitt, J.J. Από την Αρχαϊκή στην Κλασική Τέχνη, Πανεπιστήµιο του Κέιµπριτζ, Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας, τόµος 3, σελ. 217-230, εκδ. Ελληνικά Γράµµατα, Αθήνα 2005. Spivey, Ν. Αρχαία Ελληνική Τέχνη, µετ. Γ. Τζίµα, εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα 1999. 2

Εισαγωγή Η γλυπτική στην αρχαία Ελλάδα δεν είχε σαν σκοπό µόνο να ωραιοποιήσει τα ιερά οικοδοµήµατα και τα ταφικά µνηµεία αλλά περιείχε και όψεις της πνευµατικότητας των κατοίκων της Ελλάδας. Τα γλυπτά αγάλµατα εξυπηρετούσαν ανάγκες τιµής. ηλαδή οι άνθρωποι τα προσέφεραν στις θεότητες σαν υλικά δείγµατα της λατρείας τους,απεικόνιζαν τους θεούς τους σε αυτά, πρόβαλλαν αθλητικά και αγωνιστικά πρότυπα και διατηρούσαν την µνήµη των νεκρών τους 1 Ο «Κούρος της Αναβύσσου» ή «Κροίσος» χρονολογείται µεταξύ του 530-525 π.χ και βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών. Είναι χαρακτηριστικό παράδειγµα της αρχαϊκής γλυπτικής Βρέθηκε στην Ανάβυσσο, στη Αττική. Είναι ένα επιτύµβιο γλυπτό Πάνω στην βάση του έφερε την επιγραφή «Στάσου και κλάψε µπρος στο µνήµα του νεκρού Κροίσου που θανάτωσε ο βίαιος Άρης, καθώς πολεµούσε στην πρώτη γραµµή».ο Κροίσος ήταν Αθηναίος ευπατρίδης, οµώνυµος του βασιλιά της Λυδίας που σκοτώθηκε σε µάχη 2 Το άγαλµα (κούρος) είναι ένα µεγάλου µεγέθους άγαλµα, γυµνού νεαρού άνδρα που προβάλει τη γενική ανατοµία του σώµατος και έχει γενικά ανατοµικά χαρακτηριστικά Ο γυµνός νέος µοιάζει να βαδίζει µε τα χέρια σφιγµένα στους γοφούς Έχει το βλέµµα του προσηλωµένο εµπρός.το βλέµµα του είναι ουδέτερο και ανέκφραστο,απόµακρο Το σώµα είναι παρατεταµένο από την µέση και κάτω. Το αριστερό του πόδι είναι παρατεταµένο προς τα εµπρός ενώ το δεξί πόδι είναι λίγο προς τα πίσω. Η προβολή του αριστερού ποδιού δηλώνει κίνηση Τα χέρια του είναι τεντωµένα σε γροθιές,είναι κολληµένα πάνω στα πλευρά του(γοφοί)του. Τα µαλλιά του είναι µακριά και σχηµατοποιηµένα, ίχνη κόκκινου χρώµατος σώζεται στα µαλλιά,στα µάτια και στο ηβαίο 3 Έχει το αρχαϊκό χαµόγελο το γνωστό «µειδίαµα»- Αρχαϊκό «µειδίαµα»- µειδίαµα της ευδαιµονίας θεών και «αρίστων» Ήρωας -πολεµιστής Μετωπικότητα- αρχαϊκή γλυπτική- η κύρια όψη του βρίσκεται απέναντι ακριβώς από τον θεατή µε όλα τα µέρη του σώµατος του σε ένα επίπεδο χωρίς προοπτική. Κούρος τυποποιηµένος,αυστηρά διαµορφωµένος 4 Σχηµατοποίηση-ελικόσχηµα αυτιά, οξυκόρυφο θωρακικό διάφραγµα. Ευθύγραµµες βουβωνικές αύλακες αποτελούν ένα ρόµβο, ο οποίος περιγράφει την περιοχή του στοµάχου και της κοιλιάς 5 Οι Κούροι µιµούνται τα αιγυπτιακά αγάλµατα. Προβολή ποδιού και αιγυπτιακός κανόνας αναλογιών. Χρησίµευαν ως «σήµατα» σε αριστοκρατικούς τάφους ή σε ιερά ως αναθήµατα. Σκοπός τους ήταν να συµβολίσουν την ανδρική οµορφιά της εποχής τους. Παρουσίαζαν τις αριστοκρατικές µορφές τις οποίες συµβόλιζαν ως αναλλοίωτες και αιώνια ευτυχισµένες παρουσίες που υπερέβαιναν τον ατελή καθηµερινό κόσµο και ήταν εναρµονισµένες µε έναν υψηλότερο, υπερβατικό κόσµο που διέπεται από µια τέλεια και ιδανική πέρα από την ανθρώπινη αντίληψη 6 1 Παπαγιαννοπούλου Α.. Πλάντζος.,Σουέρεφ Κ.. Τέχνες Ι. Ελληνικές Εικαστικές Τέχνες. Προϊστορική και Κλασσική Τέχνη, Τόµος Α ΕΑΠ, Πάτρα 1999 σ.155 2 Παπαγιαννοπούλου Α.. και άλλοι, όπ. σ 158 3 Παπαγιαννοπούλου Α.. και άλλοι, όπ. σ 159 4 Κοκκορού-Αλευρά, Γ. Η Τέχνη της Αρχαίας Ελλάδας. Σύντοµη Ιστορία 1050-50π.Χ, εκδ. Καρδαµίτσα, Αθήνα 1995,σ..82 5 Κοκκορού-Αλευρά, όπ. σ.83 6 Γιαννόπουλος Ι., Κατσιαµπούρα Γ. Κουκουζέλη Α. Εισαγωγή στον Ελληνικό Πολιτισµό. Σηµαντικοί Σταθµοί του Ελληνικού Πολιτισµού,Τόµος Β,ΕΑΠ, Πάτρα 2000,σ.179 3

Ο κούρος της Αναβύσσου διέπεται από αισθητικές αρχές οι οποίες είναι η παραδοσιακή µνηµειακή απόδοση της µορφής του νέου ανθρώπου και της έκφρασης του προσώπου του η µετωπικότητα η αναζήτηση φυσιοκρατικών στοιχείων στο κεφάλι και στο σώµα. Η ωραιοποίηση επιτυγχάνεται µε τις λεπτοµέρειες των µαλλιών του καθώς και το σχήµα των αυτιών που έχουν το σχήµα ελίκων 7 Ο «ορυφόρος»,(αυτός που φέρει το δόρυ), είναι ένα µαρµάρινο Ρωµαϊκό αντίγραφο του χαµένου χάλκινου πρωτοτύπου Είναι χαρακτηριστικό παράδειγµα της ώριµης κλασσικής γλυπτικής (480-323 π. Χ) Βρίσκεται στο αρχαιολογικό µουσείο της Νάπολης. Φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη Πολύκλειτο από το Άργος. Ο «ορυφόρος» χρονολογείται γύρω στο 440 π.χ Απεικονίζει έναν καλογυµνασµένο αθλητή ο οποίος φέρει βαρύ δόρυ Το γλυπτό αυτό φέρει όλα τα τυπικά χαρακτηριστικά της ώριµης κλασσικής περιόδου και θεωρείται σταθµός στην γλυπτική. Ο ορυφόρος θεωρείται εφαρµογή της αισθητικής θεωρίας του Πολύκλειτου του «κανόνα».ίσως ενσάρκωνε τον Αχιλλέα ταυτίζει την ιδέα της ανδρείας και της οµορφιάς µε την ιδέα του ωραίου ήρωα Ο Πολύκλειτος από το Άργος είχε εξειδικευτεί στην κατασκευή ανδριάντων αθλητών και παρουσίαζε στα αγάλµατά του την χαλάρωση µετά τον αγώνα Το σώµα του ορυφόρου είναι δοσµένο µε µαθηµατική ακρίβεια στις αναλογίες και µε στοιχεία αφαίρεσης Επιδεικνύει το τέλος της εφηβείας.η έµπειρη κατεργασία των µυών και το τριχωτό του ηβαίου επιτυγχάνουν την αποτύπωση της ωριµότητας του ανθρώπου (όπως και στην ώριµη κλασσική γλυπτική) της τέλειας ωριµότητας του ανθρώπου 8 Το ανθρώπινο ανδρικό σώµα παρουσιάζεται µε ιδανικές αναλογίες χάρη σε ένα σύστηµα που επινόησε ο Πολύκλειτος γνωστός ως «κανών» Ο Πολύκλειτος έγραψε και σχετική γραµµατεία και κατασκεύασε το άγαλµα σύµφωνα µε τον κανόνα Φυσιοκρατία, τρισδιάστατη κάλυψη Ιδανικό κάλλος, νηφάλιο πρόσωπο,γυµνασµένο σώµα Ο νέος άνδρας παριστάνεται µε το δόρυ στηριγµένο στον αριστερό του ώµο, φαίνεται σαν να στέκεται ενώ βαδίζει. Ο θεατής κοιτάζοντας το έχει την αίσθηση πως ο νέος την επόµενη στιγµή θα ξεκινήσει να κινείται πάλι. Το κορµί του είναι ρωµαλέο και αθλητικό Ζυγιάζεται πάνω στο δεξί του πόδι, ενώ το αριστερό του πόδι (χαλαρό) πατά πίσω στα ακροδάχτυλα. Το κεφάλι του είναι στραµµένο δεξιά. Χαρακτηριστικό για τα έργα του Πολύκλειτου είναι το χαµηλό ανάγλυφο των µαλλιών,οι φαρδιοί ώµοι και το τονισµένο και ευδιάκριτο σχέδιο των µυών 9 Μέτρο -συµµετρία Το άγαλµα αυτό φανερώνει µια τέλεια δοµή, µε τέλειες αναλογίες (συµµετρία) οι οποίες δεν ήταν πραγµατικές αλλά καθαρά θεωρητικές, υπολογισµένες µε µαθηµατικό τρόπο και µε µεγάλη ακρίβεια µε βάση ένα κοινό µέτρο αντιπροσώπευε το σύνολο των καλύτερων αναλογιών µιας σειράς αθλητών δηλ ολυµπιονικών (ειδίκευση του Πολύκλειτου) Έχει ωραίο αθλητικό σώµα που αντανακλάται στο νηφάλιο και σεµνό του πρόσωπο µε αυτό τον τρόπο εκφράζεται καλύτερα το ανθρωπιστικό ιδεώδες της καλοκαγαθίας του σωµατικού και ψυχικού κάλους των πολιτών 10 «Θνήσκων Γαλάτης» 7 Παπαγιαννοπούλου Α.. και άλλοι, όπ. σ 205 8 Παπαγιαννοπούλου Α.. και άλλοι, όπ.173-175 9 Κοκκορού-Αλευρά,όπ. σ. 193 10 Γιαννόπουλος Ι.και άλλοι, όπ.σ.184 4

Ο «Θνήσκων Γαλάτης» (δηλ ο Γαλάτης που πεθαίνει) είναι ένα Ρωµαϊκό µαρµάρινο αντίγραφο του χάλκινου πρωτοτύπου και είναι χαρακτηριστικό παράδειγµα της Ελληνιστικής γλυπτικής(323-27 π.χ.) Βρίσκεται στο µουσείο του Καπιτωλίου στην Ρώµη. Το πρωτότυπο βρισκόταν στην Πέργαµο της Μ. Ασίας η οποία ήταν πρωτεύουσα του ελληνιστικού Βασιλείου των Ατταλιδών (βασίλειο της Περγάµου) Ο «Θνήσκων Γαλάτης» ήταν ένα από τα αγάλµατα τρόπαια που έστησε ο βασιλιάς της Περγάµου ο Άτταλος Α (41-197 π. Χ) προς ανάµνηση της νίκης του κατά των Γαλατών το 235 π.χ Ρεαλισµός,αγωνία, πόνος, έκφραση ακραίων καταστάσεων,στροφή στο προσωπικό πάθος Ρεαλισµός, ελευθερία, ουσία, πάθος, ένταση συναίσθηµα, καλλιτεχνικό τέχνασµα, εξιδανικεύεται ο ηττηµένος για να δώσει αξία στον νικητή- ισάξιος αντίπαλος Ο πολεµιστής «Θνήσκων Γαλάτης παριστάνεται να πεθαίνει από τραύµα στο στήθος καθισµένος πάνω στην χαρακτηριστική γαλατική ασπίδα του, ενώ το ξίφος και η σάλπιγγά του βρίσκονται στο έδαφος δίπλα του 11 Ρεαλισµός- το τραύµα του φαίνεται να αιµορραγεί, φαίνεται ότι χάνει τις αισθήσεις του και το βάρος του σώµατός του πέφτει στο τρεµάµενο δεξί του χέρι.. Το πρόσωπό του αντανακλά τον σωµατικό πόνο Όλοι οι µυς αποδίδονται µε εξαιρετικά ρεαλιστικό τρόπο Πίσω του βρίσκονταν και άλλες µορφές,εικόνες (σύµπλεγµα) που επιδρούν στην τεχνοτροπία.έχουµε αφήγηση. Καταλαβαίνουµε πως αισθάνεται, µας προκαλεί συµπόνια και µάλλον σεβασµό - είναι η εποχή του εξατοµικισµού. Το σύµπλεγµα πίσω του αποτελούσε τµήµα ενός µεγάλου αναθήµατος που ανατέθηκε στον περίβολο του ιερού της Αθηνάς στην Πέργαµο γύρω στο 230 π. Χ Σύγκριση των αγαλµάτων Κοινό θέµα -γυµνοί άνδρες. Παρουσιάζουν το ωραίο Και οι τρεις είναι πολεµιστές σε διαφορετική χρονική περίοδο, αλλά χαρακτηριστικά παραδείγµατα της εποχής που ανήκουν Ο Κούρος είναι σχηµατοποιηµένος ενώ ο ορυφόρος έχει µέτρο και συµµετρία.ο Θνήσκων Γαλάτης έχει διαφορετική στάση σώµατος καθιστός και εκφράζει ανθρώπινα συναισθήµατα, πόνο Κούρος «άριστος», ήταν σε δηµόσια θέα «ορυφόρος» συµµετρία καλός στην ψυχή καλοκαγαθία ανθρωπιστικό ιδεώδες της καλοκαγαθίας του σωµατικού και ψυχικού κάλους,ήταν σε δηµόσια θέα «Θνήσκων Γαλάτης» ανθρώπινα συναισθήµατα πόνος, σεβασµός θλίψη αξιοπρέπεια, διαφορετική στάση του σώµατος τρόπαιο µονάρχη ΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΕΠΟΧΩΝ ΠΟΥ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΟΥΝ Ο «Κούρος της Αναβύσσου» συνδέεται µε την αρχαϊκή κοινωνία και το αριστοκρατικό πολίτευµαάριστος.τιµή στον νεκρό ήρωα, υστεροφηµία του ιδίου και των απογόνων του Ήταν σε δηµόσια θέα. 11 Κοκκορού-Αλευρά,όπ. σ.274 5

Ο «ορυφόρος» συνδέεται µε την πόλη-κράτος και τα ιδανικά της-κλασσικό ιδεώδες της καλοκαγαθίας. Ήταν σε δηµόσια θέα Ο «Θνήσκων Γαλάτης συνδέεται µε την ελληνιστική εποχή και τα ελληνιστικά βασίλεια. Μέσω της δραµατικότητάς του και των εξατοµικευµένων χαρακτηριστικών του, συνδέεται µε την κατάρρευση της πόλης-κράτους και την ελληνιστική µοναρχία.. Ήταν τρόπαιο µονάρχη. Ιεράρχηση της κοινωνίας,προβολή του ατόµου και του ατοµικού έναντι του συνόλου και του συλλογικού Τρία διαφορετικά πολιτεύµατα τρεις διαφορετικές αξίες Οργάνωση και σύνθεση της κοινωνίας σε κάθε εποχή που αντιπροσωπεύει το κάθε άγαλµα Ο ρόλος του πολεµιστή στην εποχή του Ο ρόλος του αθλητή στην εποχή του Ο ρόλος του ηττηµένου στην εποχή του Ο Κούρος χαρακτηρίζει την γλυπτική της αρχαϊκής εποχής Ιδεώδη και αξίες που αντανακλώνταί στο άγαλµα Πολίτευµα αριστοκρατικό,όπου η εξουσία ασκούνταν από τους «άριστους» τους ευγενείς. Πρότυπα ευγενών δηλ. το αριστοκρατικό ιδεώδες του γενναίου στην µάχη του ωραίου στο σώµα, στην ψυχή και στον νου 12 Αξίες, ρώµη δύναµη, κοινωνική θέση, οµορφιά, πλούτος, τιµή στον νεκρό πρότυπα που υπερβαίνουν την καθηµερινότητα ανθρωπόµορφη απεικόνιση του θείου Έχει ωραίο αθλητικό σώµα που αντανακλάται στο νηφάλιο και σεµνό του πρόσωπο µε αυτό τον τρόπο εκφράζεται καλύτερα το ανθρωπιστικό ιδεώδες της καλοκαγαθίας του σωµατικού και ψυχικού κάλους των πολιτών 13 Ο Κούρος της Αναβύσσου διέπεται από αισθητικές αρχές όπως προαναφέραµε Αυτές τονίζονται µε το φυσικό µέγεθος του κούρου το γυµνό σώµα καθώς και την επιµέλεια στις σχηµατοποιηµένες λεπτοµέρειες. Με τον κούρο της Αναβύσσου προβάλλονται κάποιες αξίες κυρίως η νεανικότητα και το κάλλος το ωραίο δηλαδή. Αυτά είναι στοιχεία φυσικής αλλά και πνευµατικής οµορφιάς. 14 ΟΙ Κούροι ήταν απόδειξη της ανθρωπόµορφης αντίληψης των αρχαίων ελλήνων. ηλ µε το να κατασκευάζουν έναν κούρο και να τον αφιερώνουν σε ένα νεκρό άνθρωπου που πέθανε στην µάχη τον κάνουν ήρωα, τον τιµούν και τον υπολογίζουν ο ανθρωποµορφισµός που διήπε την αρχαϊκή εποχή τεκµηριώνεται µε τους κούρους µε τους τύπους των αγαλµάτων αυτών παριστάνονταν αθάνατοι και θνητοί, αθλητές, ιερείς πιστοί και νεκροί στο άνθος της ηλικίας τους 15 -ωραιοποίηση Να καταλαβαίνουν πόσο όµορφος είναι ο κόσµος που ζουν, πως πρέπει και οι ίδιοι να πολεµούν για το ωραίο και το καλό για να µείνουν στην αιωνιότητα Ο κούρος της Αναβύσσου χρησιµοποιήθηκε σαν σήµα τάφου σε κοινή θέα.. Έχει µνηµειακό χαρακτήρα Σκοπός του είναι να επισηµαίνει πρώτα-πρώτα την ύπαρξη τάφου και δεύτερον να τονίσει την κοινωνική θέση του νεκρού και της οικογένειας του αφού µε το µνηµειακό αφιέρωµα που ήταν σε δηµόσια θέα υπογραµµιζόταν και οι οικονοµική και κοινωνική δύναµη του αναθέτη Ο ήρωας που ήταν σεβαστός από όλους ειδικά αν πέθαινε στην µάχη ο ήρωας εκπροσωπεύει µια πατρίδα όχι µόνο τον εαυτόν του Τα αρχαϊκά γλυπτά είχαν ιδεολογικ.ή σηµασία και είχαν δηµόσιο χαρακτήρα Οι πόλεις ως σύνολο και οι πολίτες ως µέλη της κοινωνίας στηρίζονταν ηθικά και πνευµατικά στην σε αυτά που 12 Κοκκορού-Αλευρά,όπ. σ.57 13 Παπαγιαννοπούλου Α.. και άλλοι, όπ. σ 184 14 Παπαγιαννοπούλου Α.. και άλλοι, όπ. σ 205 15 Παπαγιαννοπούλου Α.. και άλλοι, όπ. 159 6

συµβόλιζαν και αντιπροσώπευαν οι κούροι. ηλαδή στην ένδοξη θεϊκή παρουσία και την ελπιδοφόρα,νεανική παρουσία Από την εποχή του Οµήρου, η βασική µονάδα της αρχαίας ελληνική κοινωνίας ήταν η οικογένεια,ο «οίκος» που αποτελούσε µια κοινωνική,οικονοµική και θρησκευτική µονάδα Πολλές από τις αρχαίες ελληνικές αξίες για την οικογένεια απορρέουν από την ανάγκη να διατηρηθεί η τιµή της και να εξασφαλιστεί το µέλλον της. Αυτό εξηγεί και την ύπαρξη του επιβλητικού κούρου της Αναβύσσου όπου µε την προσφορά του τιµάται ο νεκρός διατηρείται η τιµή της οικογένειας και εξασφαλίζεται η τιµή και η υστεροφηµία 16 «ορυφόρος» Πλαστική γλυπτική πόλη κράτος ηµοκρατία πολιτική κοινωνική ελευθερία ευµάρεια πόλης κράτους ισονοµία,ισοπολιτεία και χορηγίες τέχνης Σεµνότητα ηθικότητα καλές πράξεις χαρακτήρα αρµονική σχέση ατόµου µε κοινωνία πόλης π Χ ηνίοχος Ερµής -Πραξιτέλη Οι καθιερωµένες ηθικές αρχές του δεύτερου µισού του 5 ου στην Ελλάδα στόχευαν στην προβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας κρύβονταν πίσω από τη φυσιοκρατία των έργων του Πολύκλειτου Οι αξίες που προέβαλλαν τα γλυπτά των πρωταθλητών και του δορυφόρου ήταν η ικανότητα η αγνότητα η ανθεκτικότητα και η πειθαρχία αυτές οι αρετές ξεχώριζαν µε τους νικητές στους αγώνες και δόξαζαν την γενέτειρα πόλη και τους θεούς Μέσα από τα έργα του Πολύκλειτου εκφράστηκαν τα παιδαγωγικά ιδεώδη του υγιούς σώµατος και του υγιούς πνεύµατος Τα ιδεώδη αυτά που σχετίζονται µε την φυσικότητα και την αλήθεια των ανθρώπων έγινα πρότυπα κάλλους στην υπηρεσία της πολιτείας Στην ώριµη κλασική φάση η γλυπτική εξέφραζε τις επιτυχίες της αθηναϊκής δηµοκρατίας τη δύναµη και την οικονοµική ευηµερία της πόλης καθώς και τη νέα ανθρωποκεντρική τάση στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία. Το ωραίο νεανικό σώµα αθλητικό συνδυασµένο µε το εξιδανικευµένο πρόσωπο εκφράζουν το ανθρωπιστικό ιδεώδες της καλοκαγαθίας των πολιτών ηλαδή του σωµατικού και ψυχικού κάλλους Έχουµε την υποχώρηση των έντονα ρεαλιστικών τάσεων και δίνεται µεγαλύτερη έµφαση στην εξιδανίκευση δίνοντας υλική υπόσταση στα ιδανικά του Περικλή. 17 «Θνήσκων Γαλάτης» Ελληνιστική γλυπτική Κατάρρευση πόλης-κράτους.μοναρχία ελληνιστικά βασίλεια απρόσωπη ιεραρχηµένη εξουσία πολιτιστική διαφορά κατάρρευση ιδανικών. Σηµασία στα άτοµα,προσωπικές αξίες Εγκατάλειψη απεικονίσεων θεών σε συνηθισµένη µορφή.η τέχνη προορίζεται για προσωπική τέρψη. Ποικίλη η θεµατογραφία Φαύνοι- νάνοι αποδίδεται ο νεοπλουτισµός, εκφυλισµένη τέχνη, παρακµή αστικοποίηση- επαύλεις στολισµός 16 Γιαννόπουλος Ι.και άλλοι, όπ.σ.178-180 17 Γιαννόπουλος Ι.και άλλοι, όπ.σ 184 7

Μοναρχικό πολίτευµα Άτταλος ο Α ήταν ο πρώτος απ τους Περγαµηνους άρχοντες που πήρε το τίτλο «βασιλεύς»θέλησε να υπογραµµίσει τους θριάµβους του τόσο σε πολιτικό όσο και σε πολιτιστικό επίπεδο Με την ίδρυση της αυτοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου ήταν το τελευταίο βήµα στην πορεία της κοινωνική και ηθικής µεταβολή που άρχισε µε τον Πελοποννησιακό πόλεµο. Η ελληνιστική κοινωνία ήταν απρόσωπη,ιεραρχηµένη και πολιτιστικά δραστηριοποιηµένη. Προτεραιότητα είχε το άτοµο και η συναισθηµατική του ικανοποίηση Στα ελληνιστικά χρόνια ο προορισµός της γλυπτική ήταν να τέρψει το κοινό όσους έβλεπαν τα έργα. Εξυπηρετούσε κοινωνικά συµφέροντα ιδιωτών αγοραστών που αποτελούνταν από ισχυρά άτοµα, πλούσιους ιδιώτες,µονάρχες στρατηγούς. Τα γλυπτά γίνονται καθαρά έργα τέχνης µιας και διακοσµούν ελεύθερους χώρους, δηµόσιους και ιδιωτικούς Τα θέµατα της ελληνιστικής γλυπτικής δεν αποτελούσαν πλέον ιδανικούς τύπους όπως για παράδειγµα στον Κούρο της Αναβύσσου και τον ορυφόρο ούτε αναφέρονταν στην στους ανθρώπους µιας µικρής κοινότητας της πόλεως όπως στις προηγούµενες εποχές. Αντίθετα είχαν να κάνουν µε τις αξίες των ανώτερων τάξεων ή µε προσωπικές εµπειρίες που αντανακλώνταν στην τέχνη και είχαν σαν σκοπό την διδαχή Αυτό οφειλόταν στην µεγάλη διαφοροποίηση του κοινού στις ελληνιστικές µεγαλουπόλεις 18 Μετά τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου η αυτοκρατορία του διαιρέθηκε σε µια σειρά από µεγάλα βασίλεια τα οποία ήταν χαρακτηριστικά κατά την ελληνιστική εποχή τα βασίλεια κυβερνούσαν ισχυροί µονάρχες οι οποίοι ήταν πολιτικά και στρατιωτικά πολύ ισχυροί Η µεγάλη πλειοψηφία των παλαιών πόλεων κρατών είτε αποτελούσαν µέρος των ελληνιστικών βασιλείων είτε ανήκαν σε οµοσπονδιακά κράτη. Η σηµασία της πόλης ήταν πλέον τοπική παρόλο που η πολιτική της οργάνωση εξακολούθησε να υπάρχει. Τα στρατιωτικά θέµατα ή τα ζητήµατα εξωτερικής πολιτικής λύνονταν από τους κυβερνήτες των µεγάλων κρατών στα οποία ανήκε η πόλη Επίλογος Η αρχαία ελληνική τέχνη υπέστη συνεχής αλλαγές. Εσωτερικοί και εξωτερικοί παράγοντες συντέλεσαν σε αυτές τις αλλαγές. Για παράδειγµα η θρησκευτική ελευθερία,η κοινωνική, πολιτική και πνευµατική ελευθερία, επέφεραν αλλαγές στον τρόπο έκφρασης των καλλιτεχνών Επίσης, η συνεχής µεταβολή των κοινωνικών, πολιτικών και οικονοµικών συνθηκών του ελληνικού κόσµου,επέφεραν αλλαγές στην ιδιοσυγκρασία των πολιτών και την αντίληψή τους για την τέχνη,το ωραίο, το ανθρώπινο ιδεώδες το «καλό και αγαθό». 18 Γιαννόπουλος Ι.και άλλοι, όπ.σ 187 8