Θεµατική προτεραιότητα 1.4 Αεροναυτική και διάστηµα ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Θεµατική προτεραιότητα 1.4 Αεροναυτική και διάστηµα ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2002-2006 * For update of Galileo part, please see EN, FR, DE language versions 1

Πίνακας περιεχοµένων: ΑΕΡΟΝΑΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΙΑΣΤΗΜΑ 1. ΑΕΡΟΝΑΥΤΙΚΗ... 3 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 1.2 ΣΤΟΧΟΙ, ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ... 3 1.3 ΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ... 5 1.3.1 Ανοικτή ανάντη έρευνα...5 1.3.2 Ολοκληρωµένη εστιασµένη κατάντη έρευνα...14 1.3.3 ικτύωση ευρωπαϊκής έρευνας στον τοµέα της αεροναυτικής...24 1.4 ΣΥΝ ΕΣΗ ΜΕ ΑΛΛΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ... 25 1.5 ΣΧΕ ΙΟ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΗ ΘΕΜΑΤΑ: ΑΕΡΟΝΑΥΤΙΚΗ... 27 1.6 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΙΣ ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΙΣ: ΑΕΡΟΝΑΥΤΙΚΗ... 29 2. ΙΑΣΤΗΜΑ... 37 2.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 37 2.2 ΣΤΟΧΟΙ, ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ... 37 2.3 ΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ... 38 2.3.1 Πεδίο: Galileo...38 2.3.2 Πεδίο: GMES...42 2.3.3 Πεδίο: ορυφορικές τηλεπικοινωνίες...47 2.4 ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΑΛΛΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ... 50 2.5 ΣΧΕ ΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΗ ΖΗΤΗΜΑΤΑ: ΙΑΣΤΗΜΑ... 53 2.6 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΙΣ ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΙΣ: ΙΑΣΤΗΜΑ... 55 2

1. ΑΕΡΟΝΑΥΤΙΚΗ 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παγκόσµια αεροναυτική εισέρχεται σε µία νέα εποχή για την αεροπλοΐα, την εποχή της αειφόρου ανάπτυξης, που χαρακτηρίζεται από την ανάγκη για πιο προσιτές, καθαρές, αθόρυβες και ασφαλείς αεροµεταφορές. Η ευρωπαϊκή αεροναυτική θα διαδραµατίσει καίριο ρόλο στη διαµόρφωση του συστήµατος αεροµεταφορών για τη νέα αυτή εποχή. Αναµένεται ότι η συµβολή της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης στην αντιµετώπιση αυτής της πρόκλησης θα είναι σηµαντική. Το πρόγραµµα εργασίας για την έρευνα στον τοµέα της αεροναυτικής, της θεµατικής προτεραιότητας «Αεροναυτική και διάστηµα» καταρτίζεται βάσει του σχετικού µέρους του ειδικού προγράµµατος «Ολοκλήρωση και ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας» και του Στρατηγικού Προγράµµατος Ερευνών 1 που εκπονήθηκε από τη Συµβουλευτική Επιτροπή για την Έρευνα στο χώρο της Aεροναυτικής στην Ευρώπη (ACARE) 2. Το Στρατηγικό Πρόγραµµα Ερευνών περιέχει τις κατευθύνσεις της έρευνας στην Ευρώπη για τις ερχόµενες δεκαετίες, προκειµένου να επιτευχθούν οι στόχοι που τίθενται στην έκθεση «European Aeronautics a Vision for 2020» 3 για το µέλλον της αεροναυτικής, καθώς και στη Λευκή Βίβλο «Η ευρωπαϊκή πολιτική µεταφορών µε ορίζοντα το 2010: η ώρα των επιλογών», που εγκρίθηκε από την Επιτροπή τον Σεπτέµβριο του 2001 4. Κατά συνέπεια, το πρόγραµµα εργασίας για την έρευνα στον τοµέα της αεροναυτικής βασίζεται στους δύο σηµαντικότερους στόχους που τίθενται στο στρατηγικό πρόγραµµα ερευνών και στην έκθεση Vision 2020: Να καλυφθούν οι ανάγκες της κοινωνίας για αποδοτικότερες, ασφαλέστερες και περιβαλλοντικά φιλικότερες αεροµεταφορές. Να αποκτήσει η Ευρώπη ηγετική θέση σε παγκόσµιο επίπεδο στον τοµέα της αεροναυτικής, µέσω µίας ανταγωνιστικής αλυσίδας εφοδιασµού, στην οποία θα έχουν θέση µικρές και µεσαίες επιχειρήσεις. 1.2 ΣΤΟΧΟΙ, ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Πεδίο εφαρµογής Το πρόγραµµα εργασίας για την έρευνα εστιάζεται στα αεροσκάφη εµπορικών µεταφορών (στα οποία περιλαµβάνονται τα περιφερειακά και τα επιχειρηµατικά αεροσκάφη καθώς και τα ελικόπτερα), περιλαµβανοµένων των συστηµάτων και των κατασκευαστικών τους στοιχείων. Στο µέρος του προγράµµατος εργασίας που αφορά 1 ACARE. Στρατηγικό Πρόγραµµα Ερευνών. Περίληψη των κυριότερων σηµείων, Τόµος 1, Τόµος 2. ηµοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2002. Ανατρέξτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.acare4europe.org 2 Ανατρέξτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.acare4europe.org 3 Έκθεση της οµάδας των προσωπικοτήτων που συγκροτήθηκε από τον Επίτροπο Busquin. ηµοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2001. ISBN 92-894-0559-7. 4 Λευκή Βίβλος «Η Eυρωπαϊκή πολιτική µεταφορών µε ορίζοντα το 2010: η ώρα των επιλογών», COM (2001) 370 3

τη διαχείριση της εναέριας κυκλοφορίας (4 ο ερευνητικό πεδίο), η προσέγγιση περιλαµβάνει τόσο τα ιπτάµενα στοιχεία όσο και τα στοιχεία εδάφους των συστηµάτων. ιάρθρωση Το πρόγραµµα εργασίας διαρθρώνεται γύρω από τέσσερις ερευνητικούς τοµείς, οι οποίοι, µεταξύ άλλων, θα συµβάλλουν στην επίτευξη των δύο σηµαντικότερων στόχων. Η διάρθρωση αυτή ανταποκρίνεται στις βασικές προκλήσεις που προσδιορίζονται στο Στρατηγικό Πρόγραµµα Ερευνών για την Ευρωπαϊκή αεροναυτική: Έρευνα για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της αεροναυπηγικής βιοµηχανίας στην παγκόσµια αγορά, προκειµένου να ανταποκριθεί στην πρόκληση της παροχής περισσότερο οικονοµικών και αποδοτικών και καλύτερης ποιότητας προϊόντων και υπηρεσιών. Έρευνα για τη µείωση των επιπτώσεων στο περιβάλλον από άποψη εκποµπών και θορύβου, προκειµένου να ανταποκριθεί στην πρόκληση της κάλυψης των αναγκών της κοινωνίας για αειφόρους µεταφορές. Έρευνα για τη βελτίωση της ασφάλειας των αεροσκαφών, προκειµένου να ανταποκριθεί στην πρόκληση της διασφάλισης ότι, ανεξαρτήτως της αύξησης της εναέριας κυκλοφορίας, οι αεροπορικές µετακινήσεις θα είναι ασφαλέστερες από ό,τι στο παρελθόν και ότι τα αεροσκάφη δεν θα κινδυνεύουν από εχθρικές ενέργειες εν ώρα λειτουργίας. Έρευνα για την αύξηση της επιχειρησιακής ικανότητας και ασφάλειας του συστήµατος αεροµεταφορών, προκειµένου να ανταποκριθεί στην πρόκληση της βέλτιστης χρησιµοποίησης του εναέριου χώρου και των αερολιµένων κατά τρόπο ώστε, παρά την αύξηση της εναέριας κυκλοφορίας να αποφευχθούν οι αδικαιολόγητες καθυστερήσεις και παράλληλα να διασφαλιστεί η ασφάλεια, µέσω ενός ολοκληρωµένου Ευρωπαϊκού συστήµατος διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας, το οποίο θα διευκολύνει την υλοποίηση της πρωτοβουλίας «Ενιαίος Ευρωπαϊκός Ουρανός». Γενική προσέγγιση Το πρόγραµµα εργασίας περιλαµβάνει ολόκληρο το φάσµα δραστηριοτήτων έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης, από τη βασική έρευνα έως τα σχέδια επικύρωσης της τεχνολογίας. Ωστόσο, σύµφωνα µε τις συστάσεις της ACARE, έµφαση δίδεται στα εξής σηµεία: Ανοικτή ανάντη έρευνα για την περαιτέρω βελτίωση της τεχνολογικής βάσης και την ανάπτυξη καινοτόµων ιδεών και επαναστατικών τεχνολογιών που θα ανοίξουν το δρόµο για αλλαγή στον τοµέα των αεροµεταφορών. Οι σχετικοί τοµείς και στόχοι έρευνας περιγράφονται στην ενότητα 1.3.1. Η ανάντη έρευνα στα θέµατα που περιλαµβάνονται στους τοµείς αυτούς αντιµετωπίζεται κανονικά µέσω Ειδικών Στοχοθετηµένων Ερευνητικών Έργων (ΕΣΕΕ). Ωστόσο, οι τοµείς και στόχοι έρευνας είναι δυνατό να επωφεληθούν και από δράσεις συντονισµού ( Σ). Επιπλέον, επιλεγµένοι τοµείς και θέµατα έρευνας ή οµάδες θεµάτων που περιλαµβάνονται στους εν λόγω τοµείς έρευνας µπορεί να αντιµετωπιστούν µέσω 4

του νέου µέσου, των Ολοκληρωµένων Έργων (ΟΕ), οπότε περιγράφονται στην ενότητα 1.3.2. Εστιασµένη κατάντη έρευνα που ενσωµατώνει ένα ευρύ φάσµα τεχνικών τοµέων, δραστηριοτήτων και πόρων που απαιτούνται για την επίτευξη φιλόδοξων στόχων. Τα έργα θα περιλαµβάνουν συνήθως την ενσωµάτωση των τεχνολογιών σε αρκετούς τοµείς και την επικύρωσή τους σε µεγάλης κλίµακας κλίνες δοκιµών ή προσοµοιωτές. Η υλοποίηση των έργων θα γίνεται µέσω του νέου µέσου µε τίτλο «Ολοκληρωµένα Έργα» (ΟΕ). Περιγράφονται στην ενότητα 1.3.2. ικτύωση έρευνας ευρωπαϊκής αεροναυτικής για την ενίσχυση της αριστείας σε συγκεκριµένα θέµατα ή τοµείς έρευνας ιδιαίτερης σηµασίας. Η δικτύωση θα στηριχθεί σε ένα κοινό πρόγραµµα δραστηριοτήτων µε σκοπό τη βιώσιµη ολοκλήρωση µιας κρίσιµης µάζας πόρων και εµπειρογνωµοσύνης. Τα θέµατα για τα οποία η δικτύωση είναι εφικτή θα αντιµετωπιστούν µέσω του νέου µέσου «ίκτυα Αριστείας» ( Α). Περιγράφονται στην ενότητα 1.3.3. Συµµετοχή µικρών και µεσαίων επιχειρήσεων Η αλυσίδα εφοδιασµού του αεροναυτικού κλάδου, στην οποία περιλαµβάνονται µικρές και µεσαίες επιχειρήσεις, θα διαδραµατίσει σηµαντικό ρόλο στην ενσωµάτωση και τη διάρθρωση της τεχνολογικής και επιστηµονικής βάσης. Ενθαρρύνεται η συµµετοχή τους σε Ειδικά Στοχοθετηµένα Ερευνητικά Έργα, Ολοκληρωµένα Έργα και ίκτυα Αριστείας. Καθ όλη τη διάρκεια υλοποίησης του προγράµµατος θα υλοποιούνται ειδικά µέτρα για την ενθάρρυνση της συµµετοχής τους, µέσω ράσεων Ειδικής Στήριξης, σε συνέχεια των προσπαθειών που αναλήφθηκαν στο πλαίσιο του 5 ου προγράµµατος πλαισίου. Οι τεχνικοί τοµείς όπως ο σχεδιασµός, η παραγωγή και η συντήρηση (Βλέπε παράγραφο 1.3.1) και τα συναφή Ολοκληρωµένα Έργα (Βλέπε παράγραφο 1.3.2) δηµιουργούν τις προϋποθέσεις για τη συµµετοχή τους. 1.3 ΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ 1.3.1 Ανοικτή ανάντη έρευνα Στις ενότητες που ακολουθούν περιγράφονται οι στόχοι και το τεχνικό περιεχόµενο των τεσσάρων πεδίων έρευνας. Κάθε πεδίο έρευνας περιλαµβάνει ορισµένους τοµείς έρευνας που θα συµβάλλουν στην επίτευξη των στόχων του. Σε κάθε τοµέα έρευνας προτείνεται µία σειρά ερευνητικών θεµάτων (στο κείµενο εµφανίζονται χωρισµένα µε άνω τελεία) για ανοικτή ανάντη έρευνα. Υπό κανονικές συνθήκες θα αντιµετωπιστούν µέσω Ειδικών Στοχοθετηµένων Ερευνητικών Έργων (ΕΣΕΕ). Ωστόσο, οι τοµείς και τα θέµατα έρευνας είναι δυνατό να επωφεληθούν και από δράσεις συντονισµού ( Σ). Οι προτάσεις έργων µπορεί να αφορούν, κατά περίπτωση, ένα ή περισσότερα ερευνητικά θέµατα. Οι προτεινόµενοι τοµείς και θέµατα έρευνας αναµένεται ότι θα εξακολουθήσουν να ισχύουν καθ όλη τη διάρκεια του χρονοδιαγράµµατος. εν αποκλείεται, ωστόσο, η προσθήκη ορισµένων νέων θεµάτων ή τοµέων για νέες προσκλήσεις υποβολής προτάσεων ή η ανάκληση ορισµένων υφιστάµενων. Οι στόχοι που ορίζονται για τα τέσσερα πεδία έρευνας είναι µεσοπρόθεσµοι (5 έως 10 έτη) ή µακροπρόθεσµοι (15 έως 20 έτη) και έχουν τις τρέχουσες τεχνολογικές εξελίξεις ως σηµείο αναφοράς. 5

1.3.1.1 Πεδίο έρευνας 1 «Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας» Στόχοι 1. Μείωση του κόστους ανάπτυξης αεροσκαφών βραχυπρόθεσµα κατά 20% και µακροπρόθεσµα κατά 50%. 2. Μείωση του επιχειρησιακού κόστους των αεροσκαφών βραχυπρόθεσµα κατά 20% και µακροπρόθεσµα κατά 50%, µέσω της µείωσης του κόστους καυσίµων, του κόστους συντήρησης και του άµεσου επιχειρησιακού κόστους. 3. Αύξηση των δυνατοτήτων επιλογής των επιβατών σε σχέση µε το κόστος του ταξιδιού, τον χρόνο, τις παρεχόµενες κατά την πτήση υπηρεσίες και την άνεση. Τοµείς έρευνας Στην πρόσκληση 2Α, οι τοµείς έρευνας από 1.α έως 1.ιβ είναι ανοικτοί για τα ΕΣΕΕ και τις Σ. Ιδιαίτερη έµφαση δίδεται στον τοµέα έρευνας 1.ιβ. 1.α Ολοκληρωµένο σύστηµα σχεδιασµού και ανάπτυξης προϊόντων Εργαλεία κατάρτισης µοντέλων και προσοµοίωσης, περιλαµβανοµένων εργαλείων εικονικής πραγµατικότητας προς ενίσχυση της εικονικής δηµιουργίας πρωτοτύπων εργαλεία και µέθοδοι σχεδιασµού βασιζόµενα στη γνώση µέθοδοι, εργαλεία και διαδικασίες σχεδιασµού συστηµάτων ολοκληρωµένος προσδιορισµός προϊόντων µε βάση τον κύκλο ζωής, περιλαµβανοµένων της κατάρτισης µοντέλων και της προσοµοίωσης, στο πλαίσιο της επιχείρησης πολλαπλών τοποθεσιών. 1.β Παραγωγή Ευέλικτος εξοπλισµός αυτοµατοποιηµένες διαδικασίες κατασκευής και συναρµολόγησης προηγµένες µέθοδοι κατασκευής για τη µείωση των περιοδικών και των µη περιοδικών δαπανών, στηρίζοντας παράλληλα την ευελιξία ως προς τον όγκο παραγωγής τεχνικές ελέγχου και δοκιµών και διαγνωστικά εργαλεία βασιζόµενα στη γνώση, ενσωµατωµένα στη διαδικασία παραγωγής διεργασίες µε χαµηλά ή µηδενικά επίπεδα επιβλαβών εκποµπών και βλαβερών υλικών. 1.γ Συντήρηση Συνεχής έλεγχος και παρακολούθηση της φυσικής κατάστασης και των συνθηκών χρήσης έξυπνα συστήµατα συντήρησης περιλαµβανοµένων δυνατοτήτων ελέγχου και επισκευής από τα ίδια τα συστήµατα µέθοδοι για την καλύτερη εφαρµογή των συστηµάτων συντήρησης µέθοδοι και συστήµατα στήριξης της ανοχής σε βλάβες δοµική ακεραιότητα πεπαλαιωµένων αεροσκαφών διεργασίες συντήρησης µε χαµηλά ή µηδενικά επίπεδα επιβλαβών εκποµπών και βλαβερών υλικών. 1.δ Αεροδυναµική Προηγµένα αναλυτικά και πειραµατικά εργαλεία προηγµένες και καινοτόµοι ιδέες και τεχνολογίες για οικονοµικά αποδοτικό αεροδυναµικό σχεδιασµό αεροσκαφών περιλαµβανοµένων προσαρµόσιµων πτερύγων, σχεδιασµού υψηλής άντωσης και ενσωµάτωσης ατράκτου και προωθητικών συστηµάτων τεχνικές, τεχνολογίες και συστήµατα για µείωση της οπισθέλκουσας. 1.ε Μείωση του δοµικού βάρους Προηγµένα αναλυτικά και πειραµατικά εργαλεία προηγµένες δοµικές τεχνικές για αύξηση και βελτιστοποίηση της χρήσης νέων µεταλλικών υλικών, σύνθετων υλικών 6

και µεταλλικών ελασµατοποιηµένων φύλλων σε πρωτογενείς δοµές τεχνικές, τεχνολογίες και συστήµατα για την εφαρµογή «έξυπνων υλικών», µικρο- και νανοτεχνολογιών και την κατασκευή «έξυπνων δοµών» αεροελαστικότητα. 1.στ Βάρος εξοπλισµού και µείωση της απώλειας ισχύος Τεχνολογίες και συστήµατα για αεροσκάφη µε περισσότερα ηλεκτρικά συστήµατα σύστηµα προσγείωσης και συστήµατα πέδησης ολοκληρωµένες δοµοστοιχειωτές τεχνολογίες αεροπλοήγησης προηγµένες µονάδες οπτικής παρουσίασης και αισθητήρες για τη διευκόλυνση των σχετικών λειτουργιών στο θάλαµο διακυβέρνησης, εξοπλισµός και συστήµατα θαλάµου επιβατών. 1.ζ Πρόωση (βλέπε τοµέα έρευνας 2.α στο πεδίο έρευνας 2) 1.η Μείωση του φόρτου εργασίας του πληρώµατος Τεχνολογίες για την αυτοµατοποίηση των εργασιών του πληρώµατος σε σχέση µε την πτήση και την επαφή µε το σύστηµα διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας (ο πιλότος έχει εποπτικό ρόλο). 1.θ. Περιβάλλον θαλάµου επιβατών Τεχνικές, τεχνολογίες και συστήµατα για τη µείωση των ηχητικών οχλήσεων, τόσο γενικά όσο και για κάθε επιβάτη ξεχωριστά τεχνικές για τη µείωση των κραδασµών και άλλων ανεπιθύµητων δυναµικών επιπτώσεων της πτήσης (άνεση κατά την πτήση) τεχνολογίες και συστήµατα για βελτιωµένο και υγιεινότερο περιβάλλον θαλάµου επιβατών, περιλαµβανοµένων της θερµοκρασίας, της πίεσης, της ροής αέρα και της υγρασίας. 1.ι Υπηρεσίες παρεχόµενες στους επιβάτες επί του αεροσκάφους Τεχνολογίες για την υποστήριξη της εισαγωγής των συστηµάτων επί του αεροσκάφους υπηρεσιών που δίνουν την αίσθηση οικιακού περιβάλλοντος ή περιβάλλοντος γραφείου στους επιβάτες, µε την αξιοποίηση των πλέον εξελιγµένων τεχνολογιών επικοινωνιών και πληροφοριών. 1.ια Τεχνικές ελέγχου πτήσης κι σχετικές τεχνολογίες µέτρησης Προηγµένες τεχνολογίες για αποτελεσµατικό, οικονοµικά αποδοτικό έλεγχο και έρευνα κατά την πτήση, προηγµένοι αισθητήρες και συστήµατα δεδοµένων αέρος, διακριτικές τεχνικές µέτρησης κατά την πτήση. 1.ιβ Νέες ιδέες για αεροσκάφη και επαναστατικές τεχνολογίες Καινοτόµοι ιδέες για τα αεροσκάφη για την αλλαγή των υφιστάµενων συµβατικών διαµορφώσεων των αεροσκαφών οι οποίες µπορούν ενδεχοµένως να οδηγήσουν σε σηµαντικές βελτιώσεις στους ακόλουθους τοµείς: - Πτήση σε υποηχητική ταχύτητα. - Πτήση υψηλών ταχυτήτων. - ιαφορετικοί τρόποι απογείωσης και προσγείωσης. Επαναστατικές τεχνολογίες στους ακόλουθους τοµείς, οι οποίες θα διευκολύνουν την εισαγωγή τέτοιων νέων τεχνικών για τα αεροσκάφη: - Πρόωση και ισχύς. - Άτρακτος. - Συστήµατα. - Πειράµατα και προσοµοίωση. 7

- Λειτουργία αεροσκαφών. 1.3.1.2 Πεδίο έρευνας 2 «Μείωση των επιπτώσεων στο περιβάλλον από άποψη εκποµπών και θορύβου» Στόχοι 1. Μείωση των εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 50% ανά επιβάτηχιλιόµετρο µακροπρόθεσµα, µέσω της βελτίωσης της επίδοσης του κινητήρα καθώς και της αποδοτικότητας και της λειτουργίας του αεροσκάφους. 2. Μείωση των εκποµπών οξειδίου του αζώτου κατά 80% κατά τον κύκλο απογείωσης και προσγείωσης βάσει του προτύπου της ιεθνούς Οργάνωσης Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) και ενός δείκτη εκποµπών οξειδίου του αζώτου 5 g/kg καυσίµων που καταναλώνονται κατά την πτήση µακροπρόθεσµα (µείωση σε 10 g/kg καυσίµων που καταναλώνονται βραχυπρόθεσµα), και άλλων εκποµπών αερίων και σωµατιδίων. 3. Μείωση των άκαυστων υδρογονανθράκων και των εκποµπών µονοξειδίου του άνθρακα κατά 50% µακροπρόθεσµα βάσει του προτύπου της ιεθνούς Οργάνωσης Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) για τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα στους αερολιµένες. 4. Μείωση των ηχητικών οχλήσεων κατά 4-5 db και κατά 10 db ανά λειτουργία βραχυπρόθεσµα και µακροπρόθεσµα αντίστοιχα. Σε σχέση µε τα ελικόπτερα, στόχος είναι η µείωση του εδάφους αποτύπωσης των ηχητικών οχλήσεων κατά 50% και των εξωτερικών ηχητικών οχλήσεων κατά 6 db και 10 db βραχυπρόθεσµα και µακροπρόθεσµα. 5. Μείωση των επιπτώσεων στο περιβάλλον της κατασκευής και συντήρησης του αεροσκάφους και των κατασκευαστικών στοιχείων του. Τοµείς έρευνας Στην πρόσκληση 2Α, οι τοµείς έρευνας από 2.α έως 2.θ είναι ανοικτοί για τα ΕΣΕΕ και τις Σ. Ιδιαίτερη έµφαση δίδεται στον τοµέα έρευνας 2.θ. 2.α Πρόωση Τεχνικές και τεχνολογίες για τη βελτίωση της θερµικής απόδοσης του κινητήρα και τη µείωση των δευτερευουσών απωλειών αέρα τεχνικές και τεχνολογίες για τη βελτίωση της προωθητικής απόδοσης του κινητήρα τεχνικές και ιδέες µε σκοπό την ενίσχυση του σχεδιασµού συστηµάτων ελέγχου «έξυπνων» κινητήρων νέες και βελτιωµένες τεχνικές σχετικά µε τον κύκλο λειτουργίας και τη δοµή του κινητήρα εφαρµογή υλικών ανθεκτικών σε µεσαίες και υψηλές θερµοκρασίες τεχνικές για την ανάπτυξη διαδικασιών πτήσης χαµηλών εκποµπών διερεύνηση των δυνατοτήτων χρησιµοποίησης εναλλακτικών καυσίµων συµπεριλαµβανοµένων των επιπτώσεων των καυσίµων αυτών στο περιβάλλον (υγρό υδρογόνο, βιολογικά καύσιµα και συνθετικά καύσιµα) και των τεχνολογιών που είναι απαραίτητες για την εφαρµογή τους ανάπτυξη της τεχνικής βάσης για τον καθορισµό ενός δείκτη αποδοτικότητας του αεροσκάφους που θα αφορά τις εκποµπές ρυπογόνων ουσιών. 2.β Αεροδυναµική 8

(βλέπε τοµέα έρευνας 1.δ στο πεδίο έρευνας 1) 2.γ Μείωση του δοµικού βάρους (βλέπε τοµέα έρευνας 1.ε στο πεδίο έρευνας 1) 2.δ Βάρος εξοπλισµού και µείωση της απώλειας ισχύος (βλέπε τοµέα έρευνας 1.στ στο πεδίο έρευνας 1) 2.ε Καύση Εργαλεία για την κατάρτιση µοντέλων και τη µέτρηση της σύνθεσης των εκποµπών καυσαερίων των κινητήρων και των επιπτώσεών τους στην ποιότητα του ατµοσφαιρικού αέρα στην περιοχή ανάπτυξη τεχνικών ανάλυσης και πειραµατισµού για την εκπόνηση µοντέλων για την κινητική της καύσης και τη σχετική υπολογιστική ρευστοδυναµική τεχνολογίες για προηγµένα συστήµατα θαλάµων καύσης και εγχυτήρων σε σχέση µε το οξείδιο του αζώτου, την αιθάλη και τους άκαυστους υδρογονάνθρακες ανάπτυξη της τεχνικής βάσης για τον καθορισµό ενός δείκτη εκποµπών του κινητήρα που θα αφορά τις εκποµπές ολόκληρου του κύκλου της πτήσης. 2.στ Εξωτερικές ηχητικές οχλήσεις Τεχνικές και τεχνολογίες για τη µείωση των ηχητικών οχλήσεων στην πηγή (κινητήρας και άτρακτος) περιλαµβανοµένων προσαρµοστικών και βασισµένων σε ηλεκτρονικά συστήµατα ενεργών µεθόδων αεροσκάφη µε νέα δοµή που θα καταστήσουν δυνατή την ενσωµάτωση κινητήρα χαµηλής στάθµης θορύβου/ατρακτιδίου προηγµένα µηχανικά συστήµατα µετάδοσης για ελικόπτερα και πτερύγια στροφείου ιδέες και τεχνικές που θα καταστήσουν δυνατή την ανάπτυξη διαδικασιών πτήσης χαµηλής στάθµης θορύβου (σταθερής πτέρυγας και ελικόπτερα) για την ελαχιστοποίηση των ηχητικών οχλήσεων στις περιοχές τερµατικών σταθµών τεχνικές για καλύτερη κατανόηση των επιπτώσεων των ηχητικών οχλήσεων από τα αεροσκάφη στην κοινότητα. 2.ζ Παραγωγή (βλέπε τοµέα έρευνας 1.β στο πεδίο έρευνας 1) 2.η Συντήρηση (βλέπε τοµέα έρευνας 1.γ στο πεδίο έρευνας 1) 2.θ Ιδέες για νέα αεροσκάφη και επαναστατικές τεχνολογίες (βλέπε τοµέα έρευνας 1.ιβ στο πεδίο έρευνας 1) 1.3.1.3 Πεδίο έρευνας 3 «Βελτίωση της ασφάλειας των αεροσκαφών» Στόχοι 1. Μείωση του ποσοστού ατυχηµάτων κατά 50% βραχυπρόθεσµα και κατά 80% µακροπρόθεσµα. 2. Επίτευξη δραστικής βελτίωσης της δυνατότητας αποφυγής των ανθρωπίνων λαθών ή των συνεπειών τους. 3. Περιορισµός των συνεπειών µη θανατηφόρων αεροπορικών ατυχηµάτων. 4. Σηµαντική µείωση των κινδύνων εκδήλωσης εχθρικών ενεργειών εντός του αεροσκάφους κατά την πτήση. 9

Τοµείς έρευνας Στην πρόσκληση 2Α, οι τοµείς έρευνας από 3.α έως 3.ε είναι ανοικτοί για τα ΕΣΕΕ και τις Σ. Ιδιαίτερη έµφαση δίδεται στον τοµέα έρευνας 2.ε. 3.α Αλληλεπίδραση ανθρώπου-µηχανής Τεχνικές για την καλύτερη κατανόηση της αλληλεπίδρασης ανθρώπου-µηχανής και των επιδόσεων του πληρώµατος στο θάλαµο διακυβέρνησης τεχνικές και τεχνολογίες για την ανάπτυξη ανεκτικών σε σφάλµατα συστηµάτων τεχνικές και τεχνολογίες για την ενίσχυση της ολιστικής προσέγγισης της διαχείρισης της ασφάλειας, µέσω της βελτιστοποίησης της αλληλεπίδρασης ανθρώπου/συστηµάτων. 3.β Πρόληψη ατυχηµάτων Ενσωµάτωση στο αεροσκάφος τεχνολογιών για την αποφυγή πρόσκρουσης υπό ελεγχόµενη πτήση τεχνολογίες που θα καταστήσουν δυνατή την πλήρη και µόνιµη αυτοµατοποιηµένη προσέγγιση και προσγείωση υπό όλες τις καιρικές συνθήκες προηγµένες µονάδες οπτικής παρουσίασης µε δυνατότητα ανάγνωσης υπό όλες τις καιρικές συνθήκες ενσωµάτωση στο αεροσκάφος τεχνολογιών για προστασία από ατµοσφαιρικούς κινδύνους, όπως είναι η διάτµηση ανέµου, τα δινορεύµατα, οι αναταράξεις σε καθαρή ατµόσφαιρα, ο σχηµατισµός πάγου ενσωµάτωση στο αεροσκάφος τεχνολογιών για την αποφυγή συγκρούσεων κατά την πτήση ή επί του εδάφους καινοτόµοι τεχνικές και τεχνολογίες που καθιστούν δυνατή την εξασφάλιση αυτόνοµης διατήρησης των αποστάσεων µεταξύ των αεροσκαφών τεχνικές που καθιστούν δυνατή την ανάπτυξη της µετρικής για βελτιωµένη ασφάλεια στην αεροπλοΐα. 3.γ υνατότητα επιβίωσης σε περίπτωση ατυχήµατος: Σχεδιασµός τεχνικών και ιδέες για βελτιωµένη συµπεριφορά του αεροσκάφους σε περίπτωση συντριβής και έκρηξης τεχνικές και τεχνολογίες για καλύτερη προστασία από πυρκαγιά, θερµότητα και καπνό, περιλαµβανοµένων διαδικασιών εκκένωσης του αεροσκάφους. 3.δ Ασφάλεια του αεροσκάφους κατά την πτήση Τεχνικές για την αποτροπή της κατάληψης του θαλάµου επιβατών και του θαλάµου διακυβέρνησης από άτοµα µε εχθρικές διαθέσεις ιδέες και τεχνικές, όπως επέκταση των λειτουργιών των συστηµάτων αποφυγής της πρόσκρουσης στο έδαφος, µε στόχο την προστασία της τροχιάς της πτήσης από εχθρικές παρεµβάσεις για την αποφυγή πτήσεων σε προστατευµένες ζώνες ιδέες και τεχνικές για αυτόµατη ασφαλή επιστροφή του αεροσκάφους στο έδαφος σε περίπτωση αεροπειρατείας. 3.ε Νέες ιδέες για αεροσκάφη και επαναστατικές τεχνολογίες (βλέπε τοµέα έρευνας 1.ιβ στο πεδίο έρευνας 1) 1.3.1.4 Πεδίο έρευνας 4 «Αύξηση της επιχειρησιακής ικανότητας και ασφάλειας του συστήµατος αεροµεταφορών» Απαιτείται αλλαγή προτύπου στον τρόπο παροχής υπηρεσιών εναέριας κυκλοφορίας. 10

Στην έρευνα θα ενσωµατωθούν διαδικασίες συλλογικής λήψης αποφάσεων στο πλαίσιο ενός συστήµατος διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας (ΑΤΜ) από εδάφους και αέρος, βασισµένου στη διατερµατική συνεργασία, που θα εγκρίνεται κατόπιν ζωντανών δοκιµών σε πραγµατικές συνθήκες ATM και αερολιµένα, ενώ παράλληλα ενθαρρύνεται η καινοτόµος έρευνα για την ανάπτυξη νέων προτύπων για ένα πιο αποδοτικό σύστηµα αεροµεταφορών. Στο πλαίσιο αυτό λαµβάνεται υπόψη ο ενιαίος ευρωπαϊκός ουραός και η υλοποίηση της στρατηγικής ATM2000+ του Eurocontrol. 1. Βελτίωση των σηµερινών επιπέδων ασφαλείας λαµβάνοντας υπόψη τα αναµενόµενα επίπεδα κυκλοφορίας, µέσω της παροχής καλύτερης πληροφόρησης τόσο στον πιλότο όσο και στον ελεγκτή της εναέριας κυκλοφορίας.αύξηση της ικανότητας του συστήµατος προκειµένου έως το 2020 να είναι δυνατή η ασφαλής διαχείριση τριπλάσιου όγκου αεροπορικών µετακινήσεων µέσω αύξησης των δυνατοτήτων σχεδιασµού, σε συνδυασµό µε σταδιακό καταµερισµό των καθηκόντων και των ευθυνών για τη διατήρηση των αποστάσεων µεταξύ του αεροσκάφους και του εδάφους, προκειµένου να αντιµετωπιστεί η αναµενόµενη αύξηση της κυκλοφορίας. 2. Βελτίωση της αποδοτικότητας του συστήµατος, µε στόχο η µέση µέγιστη καθυστέρηση ανά πτήση να φτάσει το ένα λεπτό. 3. Μεγιστοποίηση της επιχειρησιακής ικανότητας των αερολιµένων σε όλες τις καιρικές συνθήκες να υποστηρίξουν την αυξανόµενη κυκλοφορία µέσω βελτιωµένων συστηµάτων ενίσχυσης του κέντρου ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας και του πιλότου. Η προτεινόµενη έρευνα συνδυάζει τον ανθρώπινο παράγοντα, την ασφάλεια και την αποδοτικότητα των αερολιµένων µε εναρµονισµένες (από εδάφους και αέρος) µεθοδολογίες επικύρωσης για τη λήψη αποφάσεων «υλοποίησης», την τυποποίηση και τα ρυθµιστικά πλαίσια και υποστηρίζεται από επιχειρηµατικές υποθέσεις και αξιολογήσεις ασφαλείας. Τοµείς έρευνας Στην πρόσκληση 2Α, οι τοµείς έρευνας 4.α, 4.β, 4.γ και 4.ζ είναι ανοικτοί για τα ΕΣΕΕ και τις Σ. Ιδιαίτερη έµφαση δίδεται στον τοµέα έρευνας 4.ζ. ιαχείριση εναέριας κυκλοφορίας νέας γενιάς: 4.α ιαχείριση εναέριας κυκλοφορίας σε συνεργασία Τεχνικές και τεχνολογίες για το βέλτιστο καταµερισµό καθηκόντων µεταξύ του αεροσκάφους και του εδάφους µεσοπρόθεσµα, περιλαµβανοµένων συστηµάτων από αέρος εξασφάλισης της διατήρησης των αποστάσεων µεταξύ των αεροσκαφών τεχνικές και τεχνολογίες για τη µείωση του παράγοντα της αβεβαιότητας στο σύστηµα διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας τεχνικές και τεχνολογίες για την ολοκλήρωση της διαχείρισης εναέριας κυκλοφορίας, των αερολιµένων, των κέντρων ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας, του αεροσκάφους και των επιχειρησιακών κέντρων της αεροπορικής εταιρείας σε ένα στρατηγικό και δυναµικό πολυεπίπεδο σύστηµα σχεδιασµού που βασίζεται σε τετραδιάστατη απεικόνιση πληροφοριών σχετικά µε την πορεία, και προσδιορίζει και χρησιµοποιεί αρχές από κοινού λήψης αποφάσεων 11

συστήµατα υποστήριξης και εφαρµογές για από κοινού λήψη αποφάσεων µε συναφείς απαιτήσεις απόδοσης του συστήµατος, υποδοµή επικοινωνιών και διαχείριση πληροφοριών που καλύπτει όλο το σύστηµα στρατηγικές µετάβασης για την υλοποίηση νέων συστηµάτων διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας σε συνεργασία, περιλαµβανοµένων τεχνικών και κοινωνικοοικονοµικών πτυχών. 4.β Προηγµένες εφαρµογές εναέριων συστηµάτων Καθορισµός και επιχειρησιακή επικύρωση µεσοπρόθεσµα έως µακροπρόθεσµα εναέριων συστηµάτων εξασφάλισης διατήρησης αποστάσεων µεταξύ των αεροσκαφών (airborne separation assurance systems - ASAS) για τη βελτιστοποίηση του καταµερισµού καθηκόντων µεταξύ αεροσκάφους και εδάφους, περιλαµβανοµένων των διαδικασιών ενίσχυση της επεξεργασίας δεδοµένων πτήσης, του συστήµατος διαχείρισης πτήσης και εργαλείων υποστήριξης αποφάσεων για ελεγκτές και πιλότους τεχνικές και τεχνολογίες για την αυτοµατοποίηση των λειτουργιών µέσω του συστήµατος διαχείρισης πτήσης για τη µεγιστοποίηση των οφελών από τις εφαρµογές ASAS εφαρµογές βασισµένες σε τετραδιάστατη πληροφόρηση για την πτήση ολοκλήρωση των συστηµάτων επικοινωνιών του αεροσκάφους, των δυνατοτήτων πλοήγησης και ελέγχου και προηγµένων συστηµάτων διαχείρισης πτήσης και οπτικής παρουσίασης για τη βελτιστοποίηση λειτουργιών διαχείρισης εναέριας κυκλοφορίας σε συνεργασία. 4.γ Μειωµένα πρότυπα διαχωρισµού Επανεκτίµηση και αναθεώρηση των ισχυόντων προτύπων διαχωρισµού για τον έλεγχο εναέριας κυκλοφορίας (ATC) και ανάπτυξη, ανάλυση και κατάρτιση µοντέλων για αναθεώρηση των προτύπων διαχωρισµού αέρα-αέρα και αέρα-εδάφους (περιλαµβανοµένων ζωνών ελιγµών, διαδρόµων και των προηγµένων συστηµάτων καθοδήγησης και ελέγχου επίγειας κυκλοφορίας (A-SMGCS)) βάσει των προηγµένων συστηµάτων επικοινωνιών, πλοήγησης και επιτήρησης, σε συντονισµό µε την ATM σε συνεργασία, την από αέρος διασφάλιση της διατήρησης των αποστάσεων (AAA) και τα A-SMGCS. Προβλέπεται η ανάπτυξη υποθέσεων ασφαλείας, αποδοτικότητας και οικονοµικών πτυχών για τη στήριξη της προτεινόµενης µετάβασης σε νέα και αναθεωρηµένα διεθνή πρότυπα (ICAO). Ο αερολιµένας του µέλλοντος: 4.δ Αποτελεσµατικότητα αερολιµένα (AFF) Προσδιορισµός τεχνικών και τεχνολογιών για την αποδοτικότερη διαχείριση των διαδικασιών µεταξύ προσγείωσης και απογείωσης του αεροσκάφους βάσει των αρχών από κοινού λήψης αποφάσεων σε συνδυασµό µε την ΑΤΜ σε συνεργασία. Προβλέπεται η ανάπτυξη ενός κοινού συστήµατος διαχείρισης πληροφοριών. Η δηµιουργία κοινής πλατφόρµας και κοινής βάσης δεδοµένων που αξιοποιούν παράλληλα και συνδέουν τα εργαλεία πειραµατισµού και ανάλυσης (αξιοποιώντας το 5 ο ΠΠ) θα επιτρέψει την αξιολόγηση των διαφόρων παραµέτρων των αερολιµένων, µέσω της προσοµοίωσης και της ανάλυσης των λειτουργιών του αερολιµένα σε έδαφος και αέρα, λαµβάνοντας υπόψη τις πτυχές της ασφάλειας, της αποτελεσµατικότητας, της χωρητικότητας και του περιβάλλοντος. Η επικύρωση των αποτελεσµάτων θα επιτευχθεί µέσω αντιπροσωπευτικών ρεαλιστικών παραδειγµάτων µε τη χρήση δεδοµένων και υποστήριξη κατά προσέγγιση υπολογισµού δεδοµένων 12

για µελλοντική επέκταση. Οι γνώσεις και οι βέλτιστες πρακτικές στον τοµέα αυτό θα πρέπει να επεκταθούν. 4.ε Προηγµένα συστήµατα καθοδήγησης και ελέγχου επίγειας κυκλοφορίας (A- SMGCS) Ανάπτυξη τεχνικών για την αποτελεσµατική χρήση των υφιστάµενων υποδοµών διαδρόµων και διαδρόµων τροχοδρόµησης, µε παράλληλη εναρµόνιση του λειτουργικού περιβάλλοντος των ευρωπαϊκών αερολιµένων. Πραγµατοποίηση ζωντανών δοκιµών για την ανάπτυξη ενός συνολικού συστήµατος επιτήρησης και εξοπλισµός των αεροσκαφών που χρησιµοποιούνται στις δοκιµές µε πειραµατικά συστήµατα παράλληλα µε τη βελτιστοποίηση των υφιστάµενων εργαλείων και των συστηµάτων επιτήρησης ελαχιστοποιώντας την ανάγκη για πρόσθετο εξοπλισµό. Ανάπτυξη τεχνικών και αναβάθµιση συστηµάτων για την ενσωµάτωση λειτουργιών σχεδιασµού και δροµολόγησης για την επιτάχυνση της µετακίνησης του αεροσκάφους από το διάδροµο στο σηµείο στάθµευσης. Ενσωµάτωση στο αεροσκάφος εξοπλισµού καθοδήγησης που θα παρέχει στο πλήρωµα πληροφορίες σχετικά µε την εναέρια κυκλοφορία και τον αερολιµένα, οδηγίες του πύργου ελέγχου και τα όρια ασφαλείας. 4.στ Προηγµένες τεχνολογίες προσέγγισης και προσγείωσης (TAL) Ανάπτυξη ικανοτήτων και διαδικασιών προσέγγισης και προσγείωσης κατηγορίας ΙΙΙ µέσω εξελιγµένου GNSS και εργαλείων υποστήριξης αποφάσεων στο έδαφος, για την εύρεση νέων τρόπων ασφαλέστερης διαχείρισης από τους πιλότους των δεδοµένων προσέγγισης και προσγείωσης του αεροσκάφους. Ανάπτυξη νέας προσέγγισης και τεχνικών προσγείωσης και των συναφών λειτουργικών διαδικασιών και τεχνολογιών για τη βελτιστοποίηση της αποδοτικότητας και την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον. Καινοτόµος έρευνα: 4.ζ Καινοτόµος έρευνα στον τοµέα της διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας Καινοτόµοι τεχνικές και τεχνολογίες για µία νέα προσέγγιση του προτύπου διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας που θα αφορά όλους τους τύπους αεροσκαφών, για τη στήριξη ενός αποδοτικότερου συστήµατος αεροµεταφορών. 4.η ράση συντονισµού (Αυτό το θέµα ήταν ανοικτό στην Πρόκληση 1Β η εν λόγω πρόσκληση έχει περατωθεί) Θα αντιµετωπίσει θέµατα ασφάλειας, ανθρώπινων παραγόντων και επικύρωσης µε στόχο τη διασφάλιση της διαχείρισης και διάδοσης της γνώσης σε όλα τα πεδία εργασίας που περιγράφονται στην ενότητα 3.4, περιλαµβανοµένων της εξωτερικής διάδοσης. Περιλαµβάνονται ζητήµατα ενίσχυσης της ασφάλειας, η ανάπτυξη εργαλείων αξιολόγησης του επιπέδου ασφαλείας του συστήµατος ATM και η αξιολόγηση των επιπτώσεων στους κανονισµούς ασφαλείας των προτεινόµενων τεχνικών και τεχνολογιών στο πλαίσιο του µελλοντικού συστήµατος ATM. Προβλέπεται ο καθορισµός κοινών αρχών αλληλεπίδρασης ανθρώπου-µηχανής και η αντιµετώπιση των ζητηµάτων χρηστικότητας και αποδοχής από τους ενδιαφερόµενους των προτεινόµενων τεχνικών και τεχνολογιών. Η δράση θα αξιοποιήσει και θα διευρύνει τις µεθοδολογίες επικύρωσης του 5 ου ΠΠ και διαχειρίζεται γνώσεις που έχουν επικυρωθεί, ενώ παράλληλα επιδιώκει την 13

εναρµόνιση και την τυποποίηση των µεθοδολογιών επικύρωσης διαδικασιών πτήσης, αερολιµένων και ATC, περιλαµβανοµένων ζωντανών δοκιµών. 1.3.2 Ολοκληρωµένη εστιασµένη κατάντη έρευνα Ακολουθεί η περιγραφή των επιλεγµένων θεµάτων για τα έργα που ενσωµατώνουν κρίσιµη µάζα τεχνικών πεδίων, δραστηριοτήτων και πόρων. Για κάθε θέµα, αναφέρεται ο στόχος, το πεδίο εφαρµογής και το αναµενόµενο αποτέλεσµα. Αυτά τα θέµατα θα πρέπει να αντιµετωπιστούν µέσω των Ολοκληρωµένων Έργων (ΟΕ). Επιλεγµένα θέµατα Στην Πρόσκληση 2A, τα θέµατα από 1 έως 9 είναι ανοικτά για ΟΕ Όσον αφορά το πεδίο έρευνας 1 «Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας»: 1 Νέες τεχνικές για τους µελλοντικούς τύπους αεροσκαφών Στόχοι: Στόχος πρέπει να είναι η βελτίωση της ετοιµότητας του κλάδου να παραγάγει τους νέους τύπους αεροσκαφών που θα απαιτηθούν στο µέλλον, προκειµένου να ανταποκριθεί στις νέες προκλήσεις της αεροπλοΐας σε µία εικοσαετία και στο απώτερο µέλλον. Στόχος είναι η ανάπτυξη και αξιολόγηση, µέσω πολυεπιστηµονικής προσέγγισης, καινοτόµων τεχνικών και αρχιτεκτονικών αεροσκαφών που να παρέχουν τη δυνατότητα για σταδιακές αλλαγές στην αεροπλοΐα όσον αφορά την αποτελεσµατικότητα, την οικονοµία (προσιτά προϊόντα) και τις περιβαλλοντικές επιδόσεις. Πεδίο εφαρµογής: Οι δραστηριότητες θα πρέπει να διερευνούν µια σειρά ελπιδοφόρων τεχνικών σε διάφορα επιστηµονικά πεδία, όπως η αεροδυναµική, η δοµή, η ακουστική, ο εξοπλισµός κλπ., και να τις ενσωµατώνουν σε επίπεδο κατασκευαστικού στοιχείου, συστήµατος ή αεροσκάφους, µε σκοπό την αξιολόγηση της εφικτότητας και της σχέσης κόστους-οφέλους αυτών. Θα πρέπει να εξετάζεται η αξία του συνδυασµού διαφορετικών τεχνικών σε διάφορες αρχιτεκτονικές αεροσκαφών µε σκοπό τη διερεύνηση των βέλτιστων λύσεων. Το εν λόγω Ολοκληρωµένο Έργο θα πρέπει να κάνει χρήση των πλέον προηγµένων πολυεπιστηµονικών αναλυτικών εργαλείων ή να αναπτύξει, κατά περίπτωση, νέα εργαλεία. Θα πρέπει να εκµεταλλευτεί τα αποτελέσµατα και τα πορίσµατα που προκύπτουν από ερευνητικά έργα σε εξέλιξη τα οποία χρηµατοδοτούνται από κοινοτικά κονδύλια ή εθνικούς πόρους. Το έργο θα πρέπει επίσης να αναπτύξει και να επιδείξει το ενδιαφέρον και την εφικτότητα µιας πλατφόρµας πτήσης (µοντέλο υπό κλίµακα) που θα µπορεί να χρησιµοποιηθεί στην έρευνα σχετικά µε τις αρχιτεκτονικές των αεροσκαφών. Το εν λόγω µοντέλο πτήσης υπό κλίµακα θα πρέπει να χρησιµοποιηθεί για την αξιολόγηση των πιο πολλά υποσχόµενων τεχνικών ή αρχιτεκτονικών του έργου. Αναµενόµενο αποτέλεσµα: Η ανάπτυξη δυνατοτήτων και η πολυεπιστηµονική αξιολόγηση µιας σειράς νέων τύπων αεροσκαφών θα συµβάλουν σηµαντικά στους στόχους του Vision 2020 για προσιτά προϊόντα, δυνατότητα επιλογής για τους επιβάτες και µείωση των εκποµπών. Επιπλέον, η ανάπτυξη και αξιολόγηση ενός 14

ιπτάµενου µοντέλου υπό κλίµακα για την αξιολόγηση νέων αρχιτεκτονικών αεροσκαφών. 2 Σύνθετες δοµές (πτέρυγα και άτρακτος) για µικρά και µεγάλα αεροσκάφη Στόχοι: Μέσω του θέµατος αυτού θα δοθεί στον κλάδο η ικανότητα να παραγάγει σύνθετες δοµές αεροσκαφών µε χαµηλό κόστος. Στόχος είναι η ενσωµάτωση και επικύρωση παλαιότερων και νέων τεχνολογιών µέσω της κατασκευής κατάλληλων συστηµάτων ατράκτου και πτερύγων τόσο για µικρά όσο και για µεγάλα εµπορικά αεροσκάφη. Πεδίο εφαρµογής: Το Ολοκληρωµένο Έργο θα πρέπει να περιλαµβάνει νέες τεχνικές και µεθόδους σχεδιασµού ειδικά για τη χρήση σύνθετων υλικών προκειµένου να αξιοποιηθεί πλήρως το δυναµικό των εν λόγω υλικών. Οι δραστηριότητες πρέπει επίσης να περιλαµβάνουν νέες διαδικασίες κατασκευής και συναρµολόγησης, καθώς και µεθοδολογίες δοκιµών. Το έργο θα πρέπει ακόµη να περιλαµβάνει την ανάπτυξη, ολοκλήρωση και επικύρωση 4 πλατφορµών, εκ των οποίων 2 αποκλειστικά για τη σύνθετη πτέρυγα και 2 για τη σύνθετη άτρακτο. Μία από τις πλατφόρµες πτέρυγας θα πρέπει να εξετάζει την ένωση πτέρυγας / ατράκτου για µεγάλο αεροσκάφος, συµπεριλαµβανοµένης της σύνδεσης της σύνθετης πτέρυγας µε την κύρια δοκό ατράκτου, θα πρέπει δε να επικεντρώνεται σε ογκώδεις και βαριές σύνθετες δοµές που υποβάλλονται σε υψηλά επίπεδα φόρτωσης, συµπεριλαµβανοµένου του συστήµατος προσγείωσης και των φορτίων πυλώνων κινητήρων. Με την άλλη πλατφόρµα πτέρυγας θα εξετασθεί µια σύνθετη πτέρυγα διαµέσου της ατράκτου για µικρά εµπορικά αεροσκάφη, εστιάζοντας σε λύσεις δοµικού σχεδιασµού µε υψηλό βαθµό ολοκλήρωσης. Με την πλατφόρµα ατράκτου για αεροσκάφη µε µεγάλο πλάτος θα εξετασθεί η εφαρµογή του σύνθετου σχεδιασµού σε τµήµατα µε πολύπλοκη γεωµετρία, συµπεριλαµβανοµένoυ του εµπρόσθιου ρύγχους, της ένωσης πτέρυγας/ατράκτου και της πίσω ατράκτου. Η πλατφόρµα ατράκτου για µικρά αεροσκάφη θα επικεντρωθεί στην ικανότητα κατασκευής, µέσω προηγµένων διεργασιών, περίπλοκων µη κυκλικών τµηµάτων, συµπεριλαµβανοµένης της εισαγωγής φορτίων υψηλής συγκέντρωσης. Όλες οι πλατφόρµες θα πρέπει να επικυρώνονται µε τη µορφή πλήρως αντιπροσωπευτικών δειγµάτων. Αναµενόµενο αποτέλεσµα: Επικύρωση των εφαρµογών σύνθετων δοµών πτέρυγας και ατράκτου και των σχετικών αρχιτεκτονικών σχεδιασµού που επιφέρουν µείωση κατά 15 % του άµεσου επιχειρησιακού κόστους µέσω της συνδυασµένης µείωσης του κόστους παραγωγής και λειτουργίας (µικρότερο βάρος και λιγότερη συντήρηση). 3 Ολοκληρωµένη προσέγγιση του µελλοντικού θαλάµου επιβατών για µεγαλύτερη άνεση, υγεία, ασφάλεια και βελτιωµένες υπηρεσίες προς τους επιβάτες Στόχοι: Στόχος θα πρέπει να είναι η παροχή στον κλάδο της ευρωπαϊκής αεροναυτικής της ικανότητας να κατασκευάσει και να παράσχει στους επιβάτες το 15

θάλαµο επιβατών του µέλλοντος. Στόχος είναι η δηµιουργία ενός τεχνικού πλαισίου για την ανάπτυξη ενός προηγµένου, ανταγωνιστικού θαλάµου επιβατών οποίος θα παρέχει στους επιβάτες και στο πλήρωµα ένα υγιεινό, άνετο και ασφαλές περιβάλλον επί του αεροσκάφους, µε υπηρεσίες πολυµέσων και µειωµένο κόστος και χρόνο. Πεδίο εφαρµογής: Το Ολοκληρωµένο Έργο θα ολοκληρώσει και θα επικυρώσει τεχνολογίες συναφείς µε το χώρο επιβατών, περιλαµβάνοντας σενάρια πραγµατικής λειτουργίας και διαφορετικών διαχειριστικών παραµέτρων σε µια κλίνη δοκιµών σε πλήρη κλίµακα του «Θαλάµου επιβατών του µέλλοντος», παρέχοντας υψηλότερα επίπεδα υγιεινής, άνεσης και ασφάλειας σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον. Οι δραστηριότητες θα περιλαµβάνουν τεχνικές εσωτερικού σχεδιασµού, νέα υλικά, τεχνικές µείωσης του θορύβου και των κραδασµών, συστήµατα θαλάµου επιβατών χαµηλής κατανάλωσης ενέργειας και φιλικών προς το περιβάλλον, συστήµατα και διαδικασίες πυροπροστασίας, τεχνολογίες ποιότητας αέρα και άλλων στοιχείων συναφών µε το περιβάλλον του θαλάµου επιβατών, συστήµατα πληροφοριών και επικοινωνιών, εργονοµικά βελτιστοποιηµένες εγκαταστάσεις υπηρεσιών και διαδικασίες λειτουργίας για µείωσης του φόρτου εργασίας του πληρώµατος. Η έρευνα θα οδηγήσει στη βελτιστοποίηση των πόρων προς όφελος τόσο των επιβατών όσο και του πληρώµατος. Οι εγκεκριµένες λύσεις θα συµβάλουν στην ελαχιστοποίηση του συνολικού περιβαλλοντικού αντίκτυπου του αεροσκάφους. Η έρευνα θα αναπτύξει περαιτέρω, θα αξιοποιήσει και θα εκµεταλλευτεί τις συνεχιζόµενες προσπάθειες προτυποποίησης καθώς και τα αποτελέσµατα των τρεχόντων έργων, µε σκοπό την παραγωγή συνεργιών και την επίτευξη αλµατώδους προόδου στο σχεδιασµό του θαλάµου επιβατών. Αναµενόµενο αποτέλεσµα: Επικύρωση των τεχνολογιών και συστηµάτων θαλάµου επιβατών που θα συµβάλουν στη σηµαντική βελτίωση της άνεσης, της υγιεινής, της ασφάλειας και των υπηρεσιών που παρέχονται στους επιβάτες, καθώς και των συνθηκών φόρτου εργασίας του πληρώµατος, σύµφωνα µε τους στόχους του Vision 2020. 4 Ικανότητα ευρωπαϊκής υπολογιστικής ρευστοδυναµικής υψηλής απόδοσης για επαναστατική αεροδυναµική Στόχοι: Στόχος είναι ο ορθολογισµός και η παγίωση των ικανοτήτων της ευρωπαϊκής υπολογιστικής ρευστοδυναµικής (CFD), θεσπίζοντας κοινά ευρωπαϊκά πρότυπα για την επόµενη γενιά εργαλείων CFD, ικανών να στηρίξουν την ανάπτυξη νέων επαναστατικών, προσιτών και ανταγωνιστικών τεχνολογιών για το σύνολο του αεροσκάφους. Στόχος είναι η ανάπτυξη και επικύρωση ενός κοινού πυρήνα CFD µε µια προσαρµόσιµη αρχιτεκτονική η οποία να µπορεί να υιοθετηθεί από όλους τους Ευρωπαίους ενδιαφερόµενους φορείς. Πεδίο εφαρµογής: Οι δραστηριότητες θα πρέπει να περιλαµβάνουν, σε µια κοινή αρχιτεκτονική, την ανάπτυξη και εφαρµογή καινοτόµων ψηφιακών µεθόδων (µέσος όρος σταθερών και µη σταθερών εξισώσεων Navier-Stokes κατά Reynolds, προσοµοιώσεις µεγάλων δινών), για περίπλοκα συστήµατα µόνιµης και µη µόνιµης ροής, προηγµένα µοντέλα δινών και µετάβασης, καινοτόµες στρατηγικές 16

για αυτόµατη παραγωγή ζεύξης. Οι δυνατότητες των εργαλείων που πρόκειται να αναπτυχθούν θα πρέπει να επικυρώνονται µέσω δύσκολων περιπτώσεων δοκιµής. Αναµενόµενο αποτέλεσµα: Το έργο θα παραγάγει ένα προηγµένο εργαλείο προσοµοίωσης CFD, κοινό για τους κύριους κατασκευαστές και χρήστες CFD στην Ευρώπη, αναφορικά µε το οποίο οι εταίροι θα πρέπει να επιδείξουν τη δέσµευσή τους να το διατηρήσουν και να το χρησιµοποιήσουν και µετά το πέρας του έργου. Το έργο θα πρέπει να παρέχει τον υποδεκαπλασιασµό του χρόνου της ΚΜΕ σε σύγκριση µε τα σύγχρονα εργαλεία CFD, τη δραστική µείωση της ανάγκης για πειραµατικές δοκιµές µε αντικείµενο µη συµβατικούς σχεδιασµούς αεροσκαφών καθώς και του απαιτούµενου χρόνου παράδοσης ενός µη συµβατικού αεροσκάφους στην αγορά. Αναφορικά µε τον τοµέα έρευνας 2 «Μείωση των επιπτώσεων στο περιβάλλον από άποψη εκποµπών και θορύβου»: 5 Πολυεπιστηµονική προσέγγιση των περιβαλλοντικά αποδεκτών µικρών υπερηχητικών αεροσκαφών Στόχοι: Στόχος πρέπει να είναι η υπέρβαση των περιβαλλοντικών περιορισµών που µπορούν ενδεχοµένως να εµποδίσουν τη βιοµηχανική ανάπτυξη και παραγωγή οικονοµικά βιώσιµων µικρών εµπορικών υπερηχητικών αεροσκαφών. Πεδίο εφαρµογής: Οι δραστηριότητες πρέπει να αφορούν τη µείωση των ηχητικών οχλήσεων και της µόλυνσης και την αποδοτικότητα, µέσω της ανάπτυξης και της ενσωµάτωσης νέων τεχνολογιών σχετικά µε τη δοµή, την πρόωση και την αεροδυναµική µέσω πολυεπιστηµονικής βελτιστοποίησης. Οι βασικές τεχνολογίες πρέπει να ενσωµατωθούν και να επικυρωθούν µέσω της κατάρτισης µοντέλων και δοκιµών πλήρους κλίµακας των συστατικών στοιχείων. Στο πλαίσιο αυτού του Ολοκληρωµένου Έργου αναµένεται να αξιοποιηθούν η εµπειρία που έχει αποκοµιστεί και τα αποτελέσµατα τόσο Εθνικών όσο και Ευρωπαϊκών Έργων. Αναµενόµενο αποτέλεσµα: αποδεκτά επίπεδα ρυπογόνων εκποµπών, ιδίως στην ανώτερη ατµόσφαιρα (<~5g NO x /kg καυσίµου που καταναλώνεται) εκποµπές κατά την προσγείωση και την απογείωση συγκρίσιµες προς εκείνες ενός υποηχητικού αεροσκάφους της ίδιας γενιάς και βάρους σηµαντική µείωση των εξωτερικών ηχητικών οχλήσεων (-8dB του αθροιστικού περιθωρίου που αναφέρεται στο κεφάλαιο 4), ιδίως κατά την απογείωση, και µείωση του ίχνους υπερηχητικού κρότου κατά την πτήση πάνω από στεριά. 17

6 Προσέγγιση συστηµάτων του µελλοντικού αποτελεσµατικού κινητήρα αεροσκαφών χαµηλής στάθµης θορύβου Στόχοι: Στόχος πρέπει να είναι η βελτιστοποίηση των τεχνικών µείωσης ηχητικών οχλήσεων και της αποτελεσµατικότητας (µείωση εκποµπών CO 2 ) σε µία ή περισσότερες αρχιτεκτονικές κινητήρων προκειµένου να υλοποιηθεί ένα σηµαντικό πρώτο βήµα για την επίτευξη των στόχων του Vision 2020 αναφορικά µε τον οικολογικό κινητήρα. Στόχος είναι να αξιολογηθεί η δυνατότητα συνδυασµού των περιορισµών θορύβου και της αποτελεσµατικότητας σε καινοτόµες αρχιτεκτονικές ανεµιστήρα για κινητήρες µε πολύ υψηλό λόγο παράκαµψης. Πεδίο εφαρµογής: Στις δραστηριότητες θα περιλαµβάνονται καινοτόµες αρχιτεκτονικές κινητήρων: αντι-ανεµιστήρας, ανεµιστήρας µε µειωτήρα, και πιο εξειδικευµένες τεχνολογίες ενεργοποίησης όπως τεχνολογία ανεµιστήρων, πηδάλιο υψηλής ροπής στρέψης, ελαφρά στοιχεία χαµηλής πίεσης, ελαφριές δοµές κλπ. Η µείωση του βάρους θα επιτρέψει τη χρήση στροβιλοκινητήρων µε πολύ µεγάλο λόγο παράκαµψης για τη µείωση των ηχητικών οχλήσεων και θα συµβάλει στη µείωση των εκποµπών CO 2. Το Ολοκληρωµένο Έργο θα περιλαµβάνει δραστηριότητες µακροπρόθεσµης έρευνας του κλάδου, δηµιουργία ερευνητικών εγκαταστάσεων και ακαδηµαϊκών κύκλων που θα προχωρούν πέρα από την τρέχουσα αρχιτεκτονική κινητήρων και θα λαµβάνουν υπόψη τα αποτελέσµατα των έργων που βρίσκονται σε εξέλιξη στον εν λόγω τοµέα. Αναµενόµενο αποτέλεσµα: Πλήρως επικυρωµένες, καινοτόµες τεχνολογίες για το συνδυασµό της µείωσης ηχητικών οχλήσεων (κατά 6 db στο θόρυβο πηγής) και των εκποµπών CO 2 (κατά 20 %) που θα αποτελέσουν τη βάση για την περαιτέρω εξέλιξη στον τοµέα των ηχητικών οχλήσεων και της αποτελεσµατικότητας και για το συνυπολογισµό πρόσθετης µείωσης των εκποµπών NO x, µε τελικό σκοπό την επίτευξη των στόχων του Vision 2020. Σε σχέση µε το Πεδίο έρευνας 3 «Βελτίωση της ασφάλειας των αεροσκαφών»: 7 Ενσωµατωµένα εναέρια συστήµατα για βελτιωµένη προστασία από τους κινδύνους της πτήσης και λειτουργία υπό όλες τις καιρικές συνθήκες Στόχοι: Στόχος πρέπει να είναι η αύξηση της ασφάλειας των αεροµεταφορών µέσω της µείωσης του ποσοστού θανατηφόρων ατυχηµάτων κατά τη λειτουργία υπό όλες τις καιρικές συνθήκες σε όλα τα στάδια της πτήσης. Πεδίο εφαρµογής: Στις δραστηριότητες περιλαµβάνονται η ενσωµάτωση και επικύρωση ενός εναέριου συστήµατος ικανού να προστατεύσει το αεροσκάφος από όλους τους κινδύνους της πτήσης όπως πρόσκρουση υπό ελεγχόµενη πτήση, σύγκρουση στον αέρα, δινορεύµατα, διάτµηση ανέµου, αναταράξεις σε καθαρή ατµόσφαιρα, σχηµατισµός πάγου, εγκάρσιοι άνεµοι και δυσµενείς καιρικές συνθήκες στους αερολιµένες και γύρω από αυτούς. Η δραστηριότητα επικύρωσης πρέπει να περιλαµβάνει δοκιµή κατά την πτήση 18

της ενσωµατωµένης πλατφόρµας δοκιµών. Πρέπει επίσης να εξεταστούν τα ζητήµατα που σχετίζονται µε τον ανθρώπινο παράγοντα όπως η αλληλεπίδραση ανθρώπου-µηχανής, περιλαµβανοµένων ενισχυµένων συστηµάτων απεικόνισης και της ενσωµάτωσης τεχνολογιών αισθητήρων που χρησιµοποιούν τεχνικές συνδυασµού αισθητήρων. Αναµενόµενο αποτέλεσµα: Επικύρωση των προτεινόµενων τεχνικών λύσεων και απόδειξη της εφαρµοσιµότητάς τους για την επίλυση των ανωτέρω ζητηµάτων. 8 Ενσωµάτωση των γνώσεων για τους ανθρώπινους παράγοντες και των τεχνολογιών αλληλεπίδρασης ανθρώπου-µηχανής στη µελλοντική λειτουργία και συντήρηση αεροσκαφών Στόχοι: Στόχος θα πρέπει να είναι η επίτευξη σηµαντικής µείωσης της συχνότητας εµφάνισης ανθρώπινου σφάλµατος στην αεροπλοΐα εξασφαλίζοντας αποτελεσµατικές και αξιόπιστες ανθρώπινες επιδόσεις στο πλαίσιο oλοκληρωµένης αλληλεπίδρασης ανθρώπου-µηχανής. Στόχος είναι η παραγωγή και ενσωµάτωση των βασικών γνώσεων για τις ανθρώπινες επιδόσεις σε σχέση µε τα συστήµατα αεροπλοΐας και η αξιολόγησή τους σε συγκεκριµένες εφαρµογές στο περιβάλλον θαλάµου διακυβέρνησης και στη συντήρηση αεροσκαφών. Πεδίο εφαρµογής: Αυτό το Ολοκληρωµένο Έργο θα πρέπει να κινείται σε τρεις κατευθύνσεις: (1) ανάπτυξη ενός πλήρους συστήµατος βασικών γνώσεων, µοντέλων και εργαλείων ανθρώπινων παραγόντων που θα περιλαµβάνει όλο τον κύκλο ζωής των συστηµάτων αεροπλοΐας από το σχεδιασµό έως τη συντήρηση, (2) νέες απαιτήσεις σχεδιασµού συστηµάτων για συναφή περιβάλλοντα, συµπεριλαµβανοµένου του ορισµού κρίσιµων ρόλων συστηµάτων σε σχέση µε τις ανθρώπινες επιδόσεις, (3) αξιολόγηση των µοντέλων ανθρώπινων παραγόντων σε δύο συγκεκριµένα περιβάλλοντα: θάλαµο διακυβέρνησης και συντήρηση αεροσκάφους. Η αξιολόγηση στο περιβάλλον θαλάµου διακυβέρνησης θα πρέπει να επικεντρώνεται στις αναδυόµενες τεχνολογίες οπτικής παρουσίασης και ελέγχου (όπως τρισδιάστατη όραση, προβολή ενδείξεων στο αλεξινέµιο, πολυτροπικός διάλογος), να αξιολογήσει το ρόλο του πιλότου, και να περιλαµβάνει µελέτες εµπορικού κόστους-οφέλους. Η αξιολόγηση του περιβάλλοντος συντήρησης του αεροσκάφους πρέπει να καλύπτει το ρόλο του κατασκευαστή, του χειριστή του αεροσκάφους και του πληρώµατος πτήσης στο πλαίσιο νέων αναδυόµενων διεργασιών και τεχνολογιών αναφορικά µε τις λειτουργίες παρακολούθησης και συντήρησης. Αναµενόµενο αποτέλεσµα: Επικυρωµένα εργαλεία που βασίζονται στους ανθρώπινους παράγοντες κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής των συστηµάτων αεροπλοΐας από το σχεδιασµό έως τη συντήρηση. Προδιαγραφή και αξιολόγηση νέων τεχνολογιών οπτικής παρουσίασης και ελέγχου στο θάλαµο διακυβέρνησης για σηµαντική µείωση του ανθρώπινου σφάλµατος, καθώς και 19

συστήµατα παρακολούθησης και συντήρησης για βελτιωµένη αξιοπιστία και απόδοση των αεροσκαφών. Σε σχέση µε το Πεδίο έρευνας 4 «Αύξηση της επιχειρησιακής ικανότητας και ασφάλειας του συστήµατος αεροµεταφορών»: 9 Ολοκλήρωση τεχνολογιών και συστηµάτων επί του αεροσκάφους για µελλοντική λειτουργία αεροσκαφών στο διάστηµα Στόχοι: Το έργο έχει στόχο την προετοιµασία για τον καθορισµό των συστηµάτων αεροπλοΐας για µελλοντική (µετά το 2010), περισσότερο αυτόνοµη λειτουργία αεροσκαφών. Στόχος είναι η πραγµατοποίηση συντονισµένης έρευνας, αξιολόγησης και ανάλυσης κόστους-οφέλους για σειρά τεχνολογιών και συστηµάτων επί του αεροσκάφους που θα είναι απαραίτητα για τη λειτουργία των αεροσκαφών στο πλαίσιο της µελλοντικής δορυφορικής ευρωπαϊκής διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας, καθώς και στο πλαίσιο της αντίστοιχης επικοινωνίας, πλοήγησης και επιτήρησης. Πεδίο εφαρµογής: Σε συντονισµό µε την ευρωπαϊκή έρευνα που βρίσκεται σε εξέλιξη µε αντικείµενο τα συστήµατα δορυφορικού εντοπισµού στίγµατος και επικοινωνίας καθώς και το µελλοντικό ευρωπαϊκό σύστηµα διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας, οι δραστηριότητες του ΟΕ αυτού θα πρέπει να καλύπτουν τεχνολογίες όπως: νέες κεραίες και δέκτες επί του αεροσκάφους, δορυφορική ραδιοπλοήγηση, επεξεργασία ψηφιακών σηµάτων, συνδυασµένες δορυφορικές και επίγειες ραδιο-θέσεις και επικοινωνία, ολοκλήρωση υβριδικών τεχνικών εντοπισµού θέσης και πλοήγησης, πρωτογενή συστήµατα πλοήγησης «από την απογείωση έως την προσγείωση» (gate-to-gate). Το έργο θα πρέπει να περιλαµβάνει την αξιολόγηση των νέων τεχνολογιών και των νέων ολοκληρωµένων αρχιτεκτονικών αεροπλοήγησης, συµπεριλαµβανοµένων των σχετικών τεχνολογιών, µέσω δοκιµών προσοµοίωσης και πτήσης, κατά περίπτωση. Αναµενόµενο αποτέλεσµα: Μια σειρά τεχνολογικών και αρχιτεκτονικών αεροπλοήγησης που θα αξιολογηθούν από το 2010, η οποία θα επιτρέψει την περισσότερο αυτόνοµη λειτουργία των αεροσκαφών µέσω δορυφόρου. 10 ιαχείριση εναέριας κυκλοφορίας σε συνεργασία (C-ATM) (Η πρώτη φάση υλοποιήθηκε στο πλαίσιο της πρώτης πρόσκλησης και η δεύτερη θα υλοποιηθεί στο πλαίσιο της δεύτερης (Πρόσκληση 2Β Ιούνιος- εκέµβριος 2003)) Στόχοι: Η διαχείριση εναέριας κυκλοφορίας σε συνεργασία (C-ATM) θα οδηγήσει σε βελτιστοποίηση του καταµερισµού καθηκόντων µεταξύ των φορέων, σε βελτίωση των διαδικασιών λήψης αποφάσεων µέσω αρχών από κοινού λήψης αποφάσεων και στην ανάπτυξη ενός δικτύου πληροφόρησης, στη µείωση της αβεβαιότητας, την αύξηση της ασφάλειας και στη δηµιουργία πρόσθετης χωρητικότητας. Πεδίο εφαρµογής: Η C-ATM αποσκοπεί στην επίλυση των προβληµάτων χωρητικότητας των συστηµάτων διαχείρισης εναέριας κυκλοφορίας, ιδίως 20

στους τοµείς του εναέριου χώρου και των διαδικασιών, της ύπαρξης διαφορετικών συστηµάτων, και των περιορισµών στο έδαφος και τον αέρα, που οφείλονται στον ανθρώπινο παράγοντα. Σε αυτά περιλαµβάνονται οι επιπτώσεις στην ασφάλεια, την αποδοτικότητα και το περιβάλλον. Η C-ATM συνίσταται στην ολοκλήρωση, σε µία νέα δοµή εναέριου χώρου και διαδροµών, της διαχείρισης εναέριας κυκλοφορίας, των αερολιµένων, των κέντρων ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας, των αεροσκαφών και των επιχειρησιακών κέντρων των αεροπορικών εταιρειών σε ένα στρατηγικό και δυναµικό, πολυεπίπεδο σύστηµα σχεδιασµού και τακτικού ελέγχου που θα χρησιµοποιεί κοινές πληροφορίες, τετραδιάστατες απεικονίσεις τροχιών και εναέρια συστήµατα διασφάλισης διαχωρισµού. Αυτό επιτυγχάνεται µέσω της ενίσχυσης, της ολοκλήρωσης και της διαλειτουργικότητας των εγκατεστηµένων στο αεροσκάφος συστηµάτων (πλοήγησης, διαχείρισης, επικοινωνιών και απεικόνισης) και των συστηµάτων εδάφους (επεξεργασίας δεδοµένων πτήσης, επιτήρησης της διαδικασίας, επικοινωνιών και εργαλεία υποστήριξης αποφάσεων) µέσω συστηµάτων ζεύξης δεδοµένων εδάφους και αέρα. Θα αναπτυχθούν και θα αξιολογηθούν επιχειρησιακές διαδικασίες, αρχές από κοινού λήψης αποφάσεων και τεχνολογίες εφαρµογής ATM, θα βελτιστοποιηθεί ο καταµερισµός καθηκόντων µεταξύ φορέων για τη βελτίωση των διαδικασιών λήψης αποφάσεων και τη µείωση της αβεβαιότητας. Οι εργασίες αυτές πρέπει να είναι συντονισµένες µε άλλες εργασίες επικύρωσης ATM, περιλαµβανοµένων προηγµένων εφαρµογών εναέριας διασφάλισης διαχωρισµού (AAA), ελάχιστου διαχωρισµού για το εναέριο στοιχείο του συστήµατος ATM/αεροσκάφους και προηγµένων τεχνολογιών προσέγγισης και προσγείωσης (TAL). Προβλέπεται διαδικασία ανάπτυξης και επικύρωσης τριών σταδίων, που θα δροµολογηθούν στο πλαίσιο διαφορετικών προσκλήσεων: Πρώτο στάδιο. Εκκίνηση: προγραµµατισµός έργου, ενσωµάτωση επιχειρησιακών τεχνικών, προετοιµασία αρχικής επικύρωσης και κατάρτιση µοντέλων. Επόµενα στάδια οι προτάσεις για το πρώτο στάδιο θα περιλαµβάνουν τις λεπτοµερείς απαιτήσεις για το εν λόγω στάδιο. Ωστόσο θα αποτελέσει µία σαφή ένδειξη ως προς πώς θα αναπτυχθεί τελικά το ολοκληρωµένο θέµα έρευνας που θα περιλαµβάνει και τα δύο επόµενα στάδια: εύτερο στάδιο. Προκαταρκτική ανάπτυξη: επικύρωση τεχνικών και ανάπτυξη µοντέλων, σχεδιασµός ολοκληρωµένου συστήµατος και αρχιτεκτονική συστήµατος. Προκαταρκτική ανάπτυξη συστήµατος, ενσωµάτωση, πραγµατοποίηση δοκιµών και αρχικές δοκιµές τεχνικών. Τρίτο στάδιο. Ενσωµάτωση και τελικές δοκιµές: πλήρης ανάπτυξη τεχνικών και συστήµατος, ενσωµάτωση, πραγµατοποίηση δοκιµών (συµπεριλαµβανοµένων των αποτελεσµάτων του µειωµένου ελάχιστου διαχωρισµού, A-SMGCS και AAA) και επικύρωση µέσω ζωντανών δοκιµών σε διαφορετικές τοποθεσίες της τελικής µορφής της C-ATM σε πραγµατικές συνθήκες τόσο εδάφους όσο και πτήσης. 21