Περιεχόμενα Πρόλογος στην ελληνική έκδοση 17 Πρόλογος στη δέκατη αμερικανική έκδοση 19 Ευχαριστίες 29 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγή 33 Τι πραγματεύεται η Διεθνής Οικονομική;........................ 35 Τα οφέλη από το εμπόριο............................. 35 Η δομή του εμπορίου............................... 37 Πόσο διεθνές εμπόριο θέλουμε;......................... 37 Tο ισοζύγιο πληρωμών.............................. 39 Προσδιορισμός της συναλλαγματικής ισοτιμίας................. 39 Διεθνής συντονισμός πολιτικών......................... 40 Η διεθνής αγορά κεφαλαίου........................... 41 Διεθνής Οικονομική: Εμπόριο και χρήμα....................... 42 ΜΕΡΟΣ I ΘΕΩΡΙΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ 43 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Διεθνές εμπόριο: Μια επισκόπηση 45 Ποιος συναλλάσσεται με ποιον;............................. 46 Το μέγεθος μετράει: Το υπόδειγμα της βαρύτητας................ 46 Χρησιμοποιώντας το υπόδειγμα της βαρύτητας: Αναζητώντας ανωμαλίες... 48 Εμπόδια στο διεθνές εμπόριο: Απόσταση, φραγμοί και σύνορα......... 48 Η μεταβαλλόμενη δομή του διεθνούς εμπορίου................... 51 Έχει γίνει ο κόσμος μικρότερος;......................... 51 Τι εμπορευόμαστε;................................ 52 Εξωχώρια μεταφορά υπηρεσιών......................... 54 Εξακολουθούν να ισχύουν οι παλιοί κανόνες;..................... 55 Περίληψη........................................ 56 Όροι κλειδιά...................................... 56 Προβλήματα...................................... 57 Συμπληρωματική Bιβλιογραφία............................ 57 1
2 ΔΙΕΘΝΗΣ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Παραγωγικότητα της εργασίας και συγκριτικό πλεονέκτημα: Tο Ρικαρδιανό υπόδειγμα 59 Η έννοια του συγκριτικού πλεονεκτήματος...................... 60 Mια οικονομία με ένα συντελεστή παραγωγής.................... 62 Παραγωγικές δυνατότητες............................ 62 Σχετικές τιμές και προσφορά........................... 64 Tο εμπόριο σε έναν κόσμο με ένα συντελεστή παραγωγής.............. 65 Kαθορισμός της σχετικής τιμής μετά το εμπόριο................ 67 Μια σημείωση για τους σχετικούς μισθούς.................... 71 Παρανοήσεις σχετικά με το συγκριτικό πλεονέκτημα................. 72 Παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα.................... 73 Το επιχείρημα της φτηνής εργασίας....................... 75 Εκμετάλλευση................................... 75 Συγκριτικό πλεονέκτημα με πολλά αγαθά....................... 77 Εισαγωγή των υποθέσεων του υποδείγματος.................. 78 Σχετικοί μισθοί και ειδίκευση........................... 78 Προσδιορισμός του σχετικού μισθού σε ένα υπόδειγμα πολλών αγαθών.... 80 Προσθέτοντας το κόστος μεταφοράς και τα μη εμπορεύσιμα αγαθά......... 82 Εμπειρικές ενδείξεις για το Ρικαρδιανό υπόδειγμα.................. 84 Περίληψη........................................ 87 Όροι κλειδιά...................................... 88 Προβλήματα...................................... 89 Συμπληρωματική Bιβλιογραφία............................ 90 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ειδικοί συντελεστές παραγωγής και διανομή εισοδήματος 93 Το υπόδειγμα των ειδικών συντελεστών παραγωγής................. 95 Υποθέσεις του υποδείγματος........................... 96 Παραγωγικές δυνατότητες............................ 97 Τιμές, μισθοί και κατανομή εργασίας....................... 100 Σχετικές τιμές και διανομή εισοδήματος..................... 104 Διεθνές εμπόριο στο υπόδειγμα των ειδικών συντελεστών παραγωγής....... 106 Διανομή εισοδήματος και τα κέρδη από το εμπόριο................. 107 Η πολιτική οικονομία του εμπορίου: Μια πρώτη προσέγγιση............. 110 Διανομή του εισοδήματος και πολιτική εμπορίου................ 113 Διεθνής κινητικότητα της εργασίας.......................... 115 Περίληψη........................................ 120 Όροι κλειδιά...................................... 122 Προβλήματα...................................... 122 Συμπληρωματική Bιβλιογραφία............................ 125 Παράρτημα Περισσότερες λεπτομέρειες για τους ειδικούς συντελεστές παραγωγής.... 126 Οριακό και συνολικό προϊόν........................... 126
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 3 Σχετικές τιμές και διανομή εισοδήματος..................... 127 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Πόροι και διεθνές εμπόριο: Το υπόδειγμα Heckscher - Ohlin 129 Ένα υπόδειγμα μιας οικονομίας με δύο συντελεστές παραγωγής........... 130 Τιμές και παραγωγή................................ 131 Επιλέγοντας την αναλογία των εισροών..................... 134 Τιμές συντελεστών παραγωγής και τιμές αγαθών................ 135 Πόροι και προϊόν................................. 137 Επιδράσεις του διεθνούς εμπορίου μεταξύ οικονομιών με δύο συντελεστές παραγωγής....................................... 139 Σχετικές τιμές και δομή του εμπορίου...................... 140 Διεθνές εμπόριο και διανομή του εισοδήματος................. 141 Εξίσωση των τιμών των παραγωγικών συντελεστών.............. 148 Εμπειρικές ενδείξεις για το υπόδειγμα Heckscher-Ohlin................ 151 Το διεθνές εμπόριο αγαθών ως υποκατάστατο του διεθνούς εμπορίου συντελεστών παραγωγής: Διεθνές εμπόριο ενσωματωμένων συντελεστών παραγωγής................................ 151 Η δομή των εξαγωγών των αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών.... 156 Συμπεράσματα από τους εμπειρικούς ελέγχους................. 157 Περίληψη........................................ 158 Όροι κλειδιά....................................... 159 Προβλήματα...................................... 160 Συμπληρωματική Bιβλιογραφία............................ 161 Παράρτημα Τιμές συντελεστών παραγωγής, τιμές αγαθών και αποφάσεις παραγωγής... 163 Επιλογή τεχνολογίας............................... 163 Τιμές των αγαθών και τιμές των συντελεστών παραγωγής........... 164 Περισσότερα για τους πόρους και το προϊόν................... 165 Μαθηματικό προσάρτημα Tο υπόδειγμα των αναλογιών των συντελεστών παραγωγής.......... 167 Τιμές συντελεστών και κόστος.......................... 167 Οι βασικές εξισώσεις του υποδείγματος των αναλογιών των συντελεστών παραγωγής................................. 169 Tιμές αγαθών και τιμές συντελεστών παραγωγής................ 170 Διαθέσιμες ποσότητες συντελεστών και προϊόν................. 170 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Tο πρότυπο υπόδειγμα του διεθνούς εμπορίου 173 Ένα πρότυπο υπόδειγμα μιας οικονομίας με διεθνείς συναλλαγές.......... 175 Παραγωγικές δυνατότητες και σχετική προσφορά............... 175 Σχετικές τιμές και ζήτηση............................. 176 Επιδράσεις των μεταβολών των όρων εμπορίου στην ευημερία........ 178 Προσδιορίζοντας τις σχετικές τιμές....................... 179
4 ΔΙΕΘΝΗΣ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Οικονομική μεγέθυνση: Μια μετατόπιση της καμπύλης RS........... 180 Μεγέθυνση και η καμπύλη παραγωγικών δυνατοτήτων............. 181 Σχετική παγκόσμια προσφορά και όροι εμπορίου................ 182 Διεθνείς επιδράσεις της μεγέθυνσης....................... 183 Δασμοί και επιδοτήσεις εξαγωγών: Ταυτόχρονες μετατοπίσεις των RS και RD... 187 Επιδράσεις των δασμών στη σχετική ζήτηση και προσφορά.......... 187 Επιδράσεις μιας εξαγωγικής επιδότησης..................... 188 Αποτελέσματα των επιδράσεων επί των όρων εμπορίου: Ποιος ωφελείται και ποιος ζημιώνεται;............................. 189 Διεθνής δανεισμός................................... 190 Διαχρονικές παραγωγικές δυνατότητες και διεθνές εμπόριο.......... 191 Το πραγματικό επιτόκιο.............................. 192 Διαχρονικό συγκριτικό πλεονέκτημα....................... 193 Περίληψη........................................ 193 Όροι κλειδιά...................................... 195 Προβλήματα...................................... 195 Συμπληρωματική Bιβλιογραφία............................ 198 Παράρτημα Περισσότερα για το διαχρονικό εμπόριο..................... 199 Μαθηματικό προσάρτημα Η συναλλασσόμενη παγκόσμια οικονομία.................... 201 Προσφορά, ζήτηση και ισορροπία........................ 201 Iσορροπία σε διεθνές επίπεδο.......................... 201 Παραγωγή και εισόδημα............................. 202 Εισόδημα, τιμές και χρησιμότητα......................... 203 Προσφορά, ζήτηση και ευστάθεια της ισορροπίας............... 204 Επιδράσεις των μεταβολών προσφοράς και ζήτησης.............. 206 Η μέθοδος της συγκριτικής στατικής....................... 206 Οικονομική μεγέθυνση.............................. 207 Tο πρόβλημα της μεταβίβασης.......................... 208 Ένας δασμός................................... 209 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Εξωτερικές οικονομίες κλίμακας και διεθνής καταμερισμός της παραγωγής 213 Οικονομίες κλίμακας και διεθνές εμπόριο: Μια επισκόπηση............. 214 Οικονομίες κλίμακας και διάρθρωση της αγοράς................... 216 Η θεωρία των εξωτερικών οικονομιών......................... 217 Ειδικευμένοι προμηθευτές............................... 218 Συγκέντρωση αγοράς εργασίας............................ 219 Διάχυση γνώσεων.................................... 220 Εξωτερικές οικονομίες και ισορροπία της αγοράς................ 221 Εξωτερικές οικονομίες και διεθνές εμπόριο...................... 222
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 5 Εξωτερικές οικονομίες, προϊόν και τιμές..................... 222 Εξωτερικές οικονομίες και δομή του διεθνούς εμπορίου............ 224 Διεθνές εμπόριο και ευημερία με εξωτερικές οικονομίες............ 227 Δυναμικές αυξανόμενες αποδόσεις....................... 228 Διαπεριφερειακό εμπόριο και οικονομική γεωγραφία................. 229 Περίληψη........................................ 233 Όροι κλειδιά...................................... 233 Προβλήματα...................................... 234 Συμπληρωματική Bιβλιογραφία............................ 236 ΜΕΡΟΣ II ΠΟΛΙΤΚΗ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ 237 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Οι επιχειρήσεις στην παγκοσμιοποιημένη οικονομία: Εξαγωγές, εξωτερική ανάθεση και πολυεθνικές επιχειρήσεις 239 Η θεωρία του ατελούς ανταγωνισμού......................... 240 Mονοπώλιο: Mια σύντομη επισκόπηση..................... 241 Μονοπωλιακός ανταγωνισμός.......................... 244 Mονοπωλιακός ανταγωνισμός και διεθνές εμπόριο.................. 250 Τα αποτελέσματα του μεγάλου μεγέθους της αγοράς.............. 250 Οφέλη από μια ολοκληρωμένη αγορά: Ένα αριθμητικό παράδειγμα...... 251 Η σημασία του ενδοκλαδικού εμπορίου..................... 255 Αντιδράσεις των επιχειρήσεων στο διεθνές εμπόριο: κερδισμένοι, χαμένοι και απόδοση κλάδου................................... 259 Διαφορές απόδοσης μεταξύ των παραγωγών.................. 260 Επιδράσεις του αυξημένου μεγέθους της αγοράς................ 262 Κόστος εμπορίου και εξαγωγικές αποφάσεις...................... 264 Ντάμπινγκ........................................ 267 Πολυεθνικές επιχειρήσεις και εξωτερική ανάθεση................... 270 Αποφάσεις των επιχειρήσεων σχετικά με τις άμεσες ξένες επενδύσεις........ 273 Εξωτερική ανάθεση................................ 275 Επιδράσεις των πολυεθνικών επιχειρήσεων και της εξωχώριας εξωτερικής ανάθεσης................................. 280 Περίληψη........................................ 281 Όροι κλειδιά....................................... 283 Προβλήματα...................................... 284 Συμπληρωματική Bιβλιογραφία............................ 287 Παράρτημα Προσδιορισμός οριακού εσόδου..................... 288 Μαθηματικό προσάρτημα Tο υπόδειγμα του μονοπωλιακού ανταγωνισμού..... 289 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 Τα μέσα της εμπορικής πολιτικής 293 Προβλήματα...................................... 319
6 ΔΙΕΘΝΗΣ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 Η πολιτική οικονομία της πολιτικής εμπορίου 327 Η θέση υπέρ του ελεύθερου εμπορίου......................... 328 Ελεύθερο εμπόριο και αποδοτικότητα...................... 328 Πρόσθετα οφέλη από το ελεύθερο εμπόριο................... 329 Προσοδοθηρία.................................. 330 Τα πολιτικά επιχειρήματα υπέρ του ελεύθερου εμπορίου............ 331 Τα επιχειρήματα της εθνικής ευημερίας κατά του ελεύθερου εμπορίου........ 334 Το επιχείρημα των όρων εμπορίου υπέρ των δασμών.............. 334 Tο επιχείρημα των ανεπαρκειών της εγχώριας αγοράς κατά του ελεύθερου εμπορίου................................. 336 Πόσο πειστικό είναι το επιχείρημα των ανεπαρκειών της αγοράς;....... 337 Διανομή εισοδήματος και εμπορική πολιτική..................... 340 Εκλογικός ανταγωνισμός............................. 340 Συλλογική δράση................................. 343 Υποδείγματα πολιτικής διαδικασίας....................... 344 Ποιος προστατεύεται;............................... 345 Διεθνείς διαπραγματεύσεις και εμπορική πολιτική................... 347 Τα πλεονεκτήματα των διαπραγματεύσεων................... 348 Διεθνείς εμπορικές συμφωνίες: Μια σύντομη ιστορική ανασκόπηση...... 350 O γύρος της Ουρουγουάης............................ 352 Απελευθέρωση του εμπορίου.......................... 353 Από την GATT στον ΠΟΕ............................. 354 Όφελος και κόστος................................ 357 Η απογοήτευση της Ντόχα............................... 359 Προτιμησιακές εμπορικές συμφωνίες...................... 362 Περίληψη........................................ 368 Όροι κλειδιά....................................... 370 Προβλήματα...................................... 371 Συμπληρωματική Βιβλιογραφία............................ 373 Παράρτημα Απόδειξη ότι το άριστο επίπεδο δασμού είναι θετικό.............. 374 Ζήτηση και προσφορά.............................. 374 Δασμός και τιμές................................. 374 Δασμός και εγχώρια ευημερία.......................... 375 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 Εμπορική πολιτική στις αναπτυσσόμενες χώρες 377 Εκβιομηχάνιση με υποκατάσταση εισαγωγών..................... 379 Το επιχείρημα της νηπιακής βιομηχανίας.................... 379 Προώθηση της μεταποίησης μέσω της προστασίας............... 381 Τα αποτελέσματα της στήριξης της μεταποίησης: Προβλήματα της εκβιομηχάνισης μέσω υποκατάστασης των εισαγωγών...................... 385 Η απελευθέρωση του εμπορίου από το 1985 και μετά................. 387
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 7 Διεθνές εμπόριο και μεγέθυνση: Η απογείωση της Aσίας............... 388 Περίληψη........................................ 391 Όροι κλειδιά....................................... 392 Προβλήματα...................................... 392 Συμπληρωματική Bιβλιογραφία............................ 393 ΜΕΡΟΣ III ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΙΣΟΤΙΜΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΟΙΚΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ 395 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 Αντιπαραθέσεις για την εμπορική πολιτική 397 Σύγχρονα επιχειρήματα υπέρ της παρεμβατικής πολιτικής στο διεθνές εμπόριο... 398 Τεχνολογία και εξωτερικές οικονομίες...................... 398 Ατελής ανταγωνισμός και στρατηγική πολιτική εμπορίου............ 401 Παγκοσμιοποίηση και χαμηλόμισθη εργασία..................... 407 Το κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης..................... 408 Επανεξέταση του διεθνούς εμπορίου και των μισθών.............. 409 Συνθήκες εργασίας και εμπορικές διαπραγματεύσεις.............. 411 Περιβαλλοντικά και πολιτισμικά ζητήματα.................... 412 ΠΟΕ και εθνική ανεξαρτησία........................... 413 Παγκοσμιοποίηση και περιβάλλον........................... 416 Παγκοσμιοποίηση, οικονομική μεγέθυνση και ρύπανση............ 416 Το πρόβλημα των «παραδείσων περιβαλλοντικής ρύπανσης»......... 418 Οι αντιπαραθέσεις για τον δασμό άνθρακα................... 420 Περίληψη........................................ 421 Όροι κλειδιά....................................... 422 Προβλήματα...................................... 422 Συμπληρωματική Βιβλιογραφία............................ 424 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 Εθνικολογιστικά μεγέθη και ισοζύγιο πληρωμών 425 Oι εθνικοί λογαριασμοί................................. 427 Eθνικό προϊόν και εθνικό εισόδημα....................... 428 Aπόσβεση κεφαλαίου και διεθνείς μεταβιβάσεις................ 430 Ακαθάριστο εγχώριο προϊόν........................... 430 Eθνικολογιστικά μεγέθη σε μια ανοικτή οικονομία................... 431 Κατανάλωση................................... 432 Επένδυση..................................... 432 Δημόσιες δαπάνες................................ 432 Η ταυτότητα του εθνικού εισοδήματος σε μια ανοικτή οικονομία........ 433 Μια φανταστική ανοικτή οικονομία....................... 434 Οι τρέχουσες εξωτερικές συναλλαγές και το εξωτερικό χρέος......... 434 Αποταμίευση και τρέχουσες συναλλαγές..................... 437
8 ΔΙΕΘΝΗΣ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Iδιωτική και δημόσια αποταμίευση........................ 438 Oι λογαριασμοί του ισοζυγίου πληρωμών....................... 440 Παραδείγματα διπλών συναλλαγών....................... 442 Η θεμελιώδης ταυτότητα του ισοζυγίου πληρωμών............... 444 Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και πάλι.................. 445 Το ισοζύγιο κεφαλαιακών μεταβιβάσεων.................... 447 Το ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών................. 447 Η στατιστική διαφορά.............................. 449 Συναλλαγές συναλλαγματικών διαθεσίμων................... 450 Περίληψη........................................ 457 Όροι κλειδιά....................................... 459 Προβλήματα...................................... 459 Συμπληρωματική Βιβλιογραφία............................ 462 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14 Συναλλαγματικές ισοτιμίες και αγορά συναλλάγματος: Μια προσέγγιση περιουσιακών στοιχείων 465 Συναλλαγματικές ισοτιμίες και διεθνείς συναλλαγές.................. 466 Eγχώριες τιμές και τιμές του εξωτερικού..................... 467 Συναλλαγματικές ισοτιμίες και σχετικές τιμές.................. 469 H αγορά συναλλάγματος................................ 470 Οι συντελεστές.................................. 470 Xαρακτηριστικά της αγοράς........................... 473 Τρέχουσες και προθεσμιακές ισοτιμίες...................... 475 Συμβάσεις ανταλλαγής νομισμάτων....................... 477 Συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης και δικαιώματα προαίρεσης....... 477 H ζήτηση περιουσιακών στοιχείων σε ξένο νόμισμα.................. 478 Περιουσιακά στοιχεία και οι αποδόσεις τους................... 480 Kίνδυνος και ρευστότητα............................. 482 Eπιτόκια...................................... 483 Συναλλαγματικές ισοτιμίες και αποδόσεις περιουσιακών στοιχείων...... 484 Ένας απλός κανόνας............................... 485 Aπόδοση, κίνδυνος και ρευστότητα στην αγορά συναλλάγματος........ 488 Iσορροπία στην αγορά συναλλάγματος........................ 489 Iσοδυναμία των επιτοκίων: Η βασική συνθήκη ισορροπίας........... 489 Πώς οι μεταβολές της παρούσας ισοτιμίας επηρεάζουν τις προσδοκώμενες αποδόσεις................................ 491 Η συναλλαγματική ισοτιμία ισορροπίας..................... 493 Eπιτόκια, προσδοκίες και ισορροπία.......................... 495 Η επίδραση των μεταβαλλόμενων επιτοκίων στην παρούσα συναλλαγματική ισοτιμία.................................. 495 Η επίδραση των μεταβαλλόμενων προσδοκιών στην παρούσα συναλλαγματική ισοτιμία............................... 496
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 9 Περίληψη........................................ 499 Όροι κλειδιά....................................... 501 Προβλήματα...................................... 502 Συμπληρωματική Βιβλιογραφία............................ 506 Παράρτημα Προθεσμιακές συναλλαγματικές ισοτιμίες και καλυμμένη ισοδυναμία των επιτοκίων....................................... 507 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15 Χρήμα, επιτόκια και συναλλαγματικές ισοτιμίες 511 O ορισμός του χρήματος: Σύντομη ανασκόπηση................... 512 Το χρήμα ως μέσο ανταλλαγών.......................... 512 Το χρήμα ως μονάδα μέτρησης αξιών...................... 513 Το χρήμα ως μέσο συσσώρευσης αξίας..................... 513 Τι είναι το χρήμα;................................. 514 Πώς προσδιορίζεται η προσφορά χρήματος................... 514 H ατομική ζήτηση χρήματος.............................. 514 Προσδοκώμενη απόδοση............................ 515 Κίνδυνος..................................... 516 Pευστότητα.................................... 516 H συνολική ζήτηση χρήματος............................. 517 Tο επιτόκιο ισορροπίας: H αλληλεπίδραση προσφοράς και ζήτησης χρήματος.... 519 Ισορροπία στην αγορά χρήματος........................ 519 Eπιτόκια και προσφορά χρήματος........................ 521 Προϊόν και επιτόκιο................................ 522 H προσφορά χρήματος και η συναλλαγματική ισοτιμία βραχυχρόνια......... 522 Η σχέση χρήματος, επιτοκίου και συναλλαγματικής ισοτιμίας.......... 523 Η προσφορά χρήματος των ΗΠΑ και η συναλλαγματική ισοτιμία δολαρίου/ευρώ524 Η προσφορά χρήματος της Eυρώπης και η συναλλαγματική ισοτιμία δολαρίου/ευρώ................................ 525 Xρήμα, τιμές και συναλλαγματική ισοτιμία μακροχρόνια............... 526 Xρήμα και ονομαστικές τιμές........................... 527 Τα μακροχρόνια αποτελέσματα των μεταβολών της προσφοράς χρήματος.. 528 Εμπειρικά στοιχεία για την προσφορά χρήματος και το επίπεδο τιμών..... 529 Χρήμα και συναλλαγματική ισοτιμία μακροχρόνια............... 530 Πληθωρισμός και δυναμική των συναλλαγματικών ισοτιμιών............. 531 Bραχυχρόνια ακαμψία και μακροχρόνια ευκαμψία των τιμών.......... 531 Μόνιμες μεταβολές της προσφοράς χρήματος και συναλλαγματική ισοτιμία.. 535 Υπέρβαση του μακροχρόνιου επιπέδου της συναλλαγματικής ισοτιμίας.... 536 Περίληψη........................................ 541 Όροι κλειδιά....................................... 542 Προβλήματα...................................... 543 Συμπληρωματική Bιβλιογραφία............................ 546
10 ΔΙΕΘΝΗΣ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Τιμές και συναλλαγματική ισοτιμία μακροχρόνια 549 O νόμος της μίας τιμής................................. 550 H ισοδυναμία των αγοραστικών δυνάμεων...................... 551 Απόλυτη και σχετική ισοδυναμία των αγοραστικών δυνάμεων......... 553 Ένα μακροχρόνιο υπόδειγμα συναλλαγματικής ισοτιμίας βασισμένο στην ισοδυναμία των αγοραστικών δυνάμεων......................... 554 Η θεμελιώδης εξίσωση της νομισματικής προσέγγισης............. 555 Συνεχής πληθωρισμός, ισοδυναμία των επιτοκίων και ισοδυναμία των αγοραστικών δυνάμεων............................ 558 Το αποτέλεσμα Fisher............................... 560 Eμπειρικά δεδομένα για την ισοδυναμία των αγοραστικών δυνάμεων και το νόμο της μίας τιμής................................... 562 Εξηγώντας τα προβλήματα της ισοδυναμίας των αγοραστικών δυνάμεων...... 564 Eμπόδια στη διεξαγωγή του εμπορίου και μη εμπορεύσιμα προϊόντα..... 565 Αποκλίσεις από τον ελεύθερο ανταγωνισμό................... 567 Διαφορές στα καταναλωτικά πρότυπα και στη μέτρηση του επιπέδου τιμών.. 571 H ισοδυναμία των αγοραστικών δυνάμεων βραχυχρόνια και μακροχρόνια.. 572 Πέρα από την ισοδυναμία των αγοραστικών δυνάμεων: Ένα γενικό υπόδειγμα των μακροχρόνιων συναλλαγματικών ισοτιμιών................... 575 Η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία..................... 575 Ζήτηση, προσφορά και μακροχρόνια πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία.. 579 Ονομαστική και πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία σε μακροχρόνια ισορροπία................................... 582 Διεθνείς διαφορές επιτοκίων και πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία....... 585 Πραγματική ισοδυναμία των επιτοκίων........................ 587 Περίληψη........................................ 589 Όροι κλειδιά....................................... 591 Προβλήματα...................................... 591 Συμπληρωματική Βιβλιογραφία............................ 595 Παράρτημα Aποτέλεσμα Fisher, επιτόκιο και συναλλαγματική ισοτιμία, στο πλαίσιο του νομισματικού υποδείγματος εύκαμπτων τιμών................... 597 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17 Tο προϊόν και η συναλλαγματική ισοτιμία βραχυχρόνια 601 Oι προσδιοριστικοί παράγοντες της συνολικής ζήτησης σε μια ανοικτή οικονομία.. 602 Προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης για κατανάλωση.......... 603 Προσδιοριστικοί παράγοντες του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών..... 603 Πώς οι μεταβολές της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας επηρεάζουν το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.................. 605 Πώς οι μεταβολές του διαθέσιμου εισοδήματος επηρεάζουν το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών........................... 606 H εξίσωση συνολικής ζήτησης............................. 606
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 11 Η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία και η συνολική ζήτηση........ 607 Πραγματικό εισόδημα και συνολική ζήτηση................... 607 Πώς προσδιορίζεται το προϊόν βραχυχρόνια..................... 608 Bραχυχρόνια ισορροπία στην αγορά προϊόντος: H καμπύλη DD........... 610 Προϊόν, συναλλαγματική ισοτιμία και ισορροπία στην αγορά προϊόντος.... 610 Πώς συνάγεται η καμπύλη DD......................... 611 Παράγοντες που μετατοπίζουν την καμπύλη DD................ 612 Bραχυχρόνια ισορροπία στην αγορά περιουσιακών στοιχείων: H καμπύλη AA... 614 Προϊόν, συναλλαγματική ισοτιμία και ισορροπία στην αγορά περιουσιακών στοιχείων................................. 614 Πώς συνάγεται η καμπύλη AA.......................... 616 Παράγοντες που μετατοπίζουν την καμπύλη AA................ 616 Bραχυχρόνια ισορροπία μιας ανοικτής οικονομίας: Συνδυάζοντας τις καμπύλες DD και AA................................... 618 Προσωρινές μεταβολές της νομισματικής και της δημοσιονομικής πολιτικής.... 619 Νομισματική πολιτική............................... 620 Δημοσιονομική πολιτική............................. 621 Πολιτικές που στοχεύουν στη διατήρηση του επιπέδου απασχόλησης..... 622 Πληθωριστική τάση και άλλα προβλήματα οικονομικής πολιτικής.......... 623 Mόνιμες μεταβολές της νομισματικής και της δημοσιονομικής πολιτικής....... 625 Μόνιμη αύξηση της προσφοράς χρήματος................... 625 Προσαρμογή σε μια μόνιμη αύξηση της προσφοράς χρήματος......... 626 Μόνιμη δημοσιονομική επέκταση........................ 627 Mακροοικονομικές πολιτικές και ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.......... 630 H σταδιακή προσαρμογή των εμπορικών ροών και η δυναμική του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών............................... 631 Η καμπύλη J.................................... 631 Η μετάδοση των μεταβολών των συναλλαγματικών ισοτιμιών στις τιμές και ο πληθωρισμός............................... 633 Το ισοζύγιο πληρωμών, ο πλούτος και η δυναμική των συναλλαγματικών ισοτιμιών................................... 635 Η παγίδα ρευστότητας................................. 635 Περίληψη........................................ 640 Όροι κλειδιά....................................... 642 Προβλήματα...................................... 642 Συμπληρωματική Βιβλιογραφία............................ 645 Παράρτημα Ι Διαχρονικό εμπόριο και καταναλωτική ζήτηση................. 646 Παράρτημα ΙΙ Η συνθήκη Marshall-Lerner και εμπειρικές εκτιμήσεις των ελαστικοτήτων εμπορίου..................................... 648
12 ΔΙΕΘΝΗΣ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΕΡΟΣ IV ΔΙΕΘΝΗΣ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 653 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18 Σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες και παρέμβαση στην αγορά συναλλάγματος 655 Γιατί μελετάμε τις σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες................ 656 Oι παρεμβάσεις της κεντρικής τράπεζας και η προσφορά χρήματος......... 658 Ο ισολογισμός της κεντρικής τράπεζας και η προσφορά χρήματος....... 658 Παρέμβαση στην αγορά συναλλάγματος και προσφορά χρήματος....... 661 Αδρανοποίηση.................................. 662 Το ισοζύγιο πληρωμών και η προσφορά χρήματος............... 663 Πώς η κεντρική τράπεζα καθορίζει τη συναλλαγματική ισοτιμία........... 664 Iσορροπία στην αγορά συναλλάγματος με σταθερή ισοτιμία.......... 665 Ισορροπία στην αγορά χρήματος με σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία.... 665 Διαγραμματική ανάλυση............................. 666 Πολιτικές σταθεροποίησης με σταθερή συναλλαγματική ισοτιμία.......... 668 Νομισματική πολιτική............................... 668 Δημοσιονομική πολιτική............................. 670 Μεταβολές της συναλλαγματικής ισοτιμίας................... 671 Προσαρμογή στις μεταβολές της δημοσιονομικής πολιτικής και της συναλλαγματικής ισοτιμίας............................. 672 Oι κρίσεις του ισοζυγίου πληρωμών και η φυγή κεφαλαίων.............. 673 Eλεγχόμενη διακύμανση και αδρανοποιημένη παρέμβαση.............. 676 Τέλεια υποκατάσταση περιουσιακών στοιχείων και αναποτελεσματικότητα της αδρανοποιημένης παρέμβασης................... 678 Iσορροπία της αγοράς συναλλάγματος με ατελή υποκατάσταση περιουσιακών στοιχείων.............................. 680 Αποτελέσματα της αδρανοποιημένης παρέμβασης με ατελή υποκατάσταση των περιουσιακών στοιχείων...................... 681 Αποτελέσματα της αδρανοποιημένης παρέμβασης στην πράξη........ 682 Aποθεματικά νομίσματα στο διεθνές νομισματικό σύστημα............. 683 Λειτουργία του συστήματος του αποθεματικού νομίσματος.......... 684 Η μη συμμετρική θέση της χώρας του αποθεματικού νομίσματος....... 685 Ο χρυσός κανόνας................................... 686 Λειτουργία του χρυσού κανόνα......................... 686 Συμμετρική νομισματική προσαρμογή στο σύστημα του χρυσού κανόνα... 687 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του χρυσού κανόνα............. 688 Ο διμεταλλικός κανόνας............................. 690 Ο χρυσός συναλλαγματικός κανόνας....................... 690 Περίληψη........................................ 695 Όροι κλειδιά....................................... 697 Προβλήματα...................................... 698 Συμπληρωματική Βιβλιογραφία............................ 701
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 13 Παράρτημα Ι Iσορροπία στην αγορά συναλλάγματος με ατελή υποκατάσταση περιουσιακών στοιχείων................................... 702 Zήτηση...................................... 702 Προσφορά.................................... 703 Ισορροπία..................................... 704 Παράρτημα ΙI O χρόνος εμφάνισης των κρίσεων του ισοζυγίου εξωτερικών πληρωμών... 705 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 19 Tα διεθνή νομισματικά συστήματα: μια ιστορική ανασκόπηση 709 Στόχοι μακροοικονομικής πολιτικής σε μια ανοικτή οικονομία............ 711 Eσωτερική ισορροπία: πλήρης απασχόληση και σταθερότητα τιμών...... 711 Eξωτερική ισορροπία: το άριστο επίπεδο των τρεχουσών συναλλαγών.... 713 Ταξινομώντας τα νομισματικά συστήματα: Το νομισματικό τρίλημμα των ανοικτών οικονομιών.................................... 721 Διεθνής μακροοικονομική πολιτική στο σύστημα του χρυσού κανόνα, 1870-1914.. 723 Οι απαρχές του χρυσού κανόνα......................... 724 Η εξωτερική ισορροπία στο σύστημα του χρυσού κανόνα........... 724 Μηχανισμός τιμών και ροής πολύτιμων μετάλλων................ 725 «Οι κανόνες του παιχνιδιού» στο σύστημα του χρυσού κανόνα: μύθοι και πραγματικότητα................................ 726 Eσωτερική ισορροπία στο σύστημα του χρυσού κανόνα............ 727 H εποχή του μεσοπολέμου, 1918-1939......................... 730 Η πρόσκαιρη επιστροφή στο χρυσό....................... 730 Ο κατακερματισμός της διεθνούς οικονομίας.................. 731 Tο σύστημα του Μπρέτον Γουντς και το Διεθνές Nομισματικό Tαμείο......... 734 Στόχοι και δομή του ΔNT............................. 734 Mετατρεψιμότητα και επέκταση των ιδιωτικών χρηματοοικονομικών ροών.. 736 Kερδοσκοπικές ροές κεφαλαίων και κρίσεις................... 737 Aνάλυση των επιλογών πολιτικής για την επίτευξη εσωτερικής και εξωτερικής ισορροπίας....................................... 739 Η διατήρηση της εσωτερικής ισορροπίας.................... 739 Η διατήρηση της εξωτερικής ισορροπίας.................... 740 Πολιτικές μεταστροφής και μεταβολής της δαπάνης.............. 742 Tο πρόβλημα εξωτερικής ισορροπίας των ΗΠΑ στο σύστημα του Μπρέτον Γουντς. 743 Οι μηχανισμοί του εισαγόμενου πληθωρισμού................. 746 Συμπεράσματα.................................. 748 Tα επιχειρήματα υπέρ των κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών........ 748 Αυτονομία της νομισματικής πολιτικής..................... 749 Συμμετρία..................................... 751 Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες ως αυτόματοι σταθεροποιητές.......... 751 Συναλλαγματικές ισοτιμίες και εξωτερική ισορροπία.............. 753
14 ΔΙΕΘΝΗΣ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Μακροοικονομική αλληλεξάρτηση στις κυμαινόμενες ισοτιμίες........... 758 Tι μάθαμε από τις μετά το 1973 εξελίξεις;....................... 765 Αυτονομία της νομισματικής πολιτικής..................... 766 Συμμετρία..................................... 767 Η συναλλαγματική ισοτιμία ως αυτόματος σταθεροποιητής.......... 767 Εξωτερική ισορροπία............................... 768 Το πρόβλημα συντονισμού των πολιτικών.................... 769 Mπορούν να είναι οι σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες μια επιλογή για τις περισσότερες χώρες;.................................. 770 Περίληψη........................................ 771 Όροι κλειδιά....................................... 774 Προβλήματα...................................... 774 Συμπληρωματική Βιβλιογραφία............................ 778 Παράρτημα Aποτυχίες του διεθνούς συντονισμού των οικονομικών πολιτικών....... 779 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 20 Χρηματοπιστωτική ολοκλήρωση: Ευκαιρίες και κρίση 783 Η διεθνής κεφαλαιαγορά και τα κέρδη από το διεθνές εμπόριο............ 784 Τρεις κατηγορίες κερδών από το διεθνές εμπόριο................ 785 Αποφυγή κινδύνου................................ 786 Η διαφοροποίηση του χαρτοφυλακίου ως κίνητρο για το διεθνές εμπόριο περιουσιακών στοιχείων.......................... 787 Η ποικιλία διεθνών περιουσιακών στοιχείων: χρέος έναντι μετοχών...... 789 Διεθνής τραπεζική και διεθνής κεφαλαιαγορά..................... 790 Η δομή της διεθνούς κεφαλαιαγοράς...................... 790 Εξωχώρια τραπεζική δραστηριότητα και εξωχώριες ανταλλαγές νομισμάτων. 792 Το σκιώδες τραπεζικό σύστημα......................... 793 Τραπεζική δραστηριότητα και χρηματοπιστωτική αστάθεια............. 794 Το πρόβλημα της χρεοκοπίας των τραπεζών................... 795 Θωράκιση του τραπεζικού συστήματος απέναντι στη χρηματοπιστωτική αστάθεια................................. 798 Ο ηθικός κίνδυνος και το πρόβλημα των «πολύ μεγάλων για να πτωχεύσουν». 802 Προκλήσεις για τη ρύθμιση της διεθνούς τραπεζικής δραστηριότητας........ 803 Το χρηματοπιστωτικό τρίλημμα......................... 804 Διεθνής συνεργασία των ρυθμιστικών αρχών μετά το 2007........... 807 Διεθνείς πρωτοβουλίες για τη ρύθμιση της χρηματοπιστωτικής αγοράς μετά την παγκόσμια κρίση........................... 814 Πόσο καλά έχουν κατανήμει τα κεφάλαια και τον κίνδυνο οι διεθνείς κεφαλαιαγορές; 818 Η έκταση της διεθνούς διαφοροποίησης χαρτοφυλακίου............ 818 Η έκταση του διαχρονικού εμπορίου....................... 820 Διαφορές ενδοχώριων και εξωχώριων επιτοκίων................ 821 Η αποτελεσματικότητα της αγοράς συναλλάγματος............... 821
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 15 Περίληψη........................................ 826 Όροι κλειδιά....................................... 828 Προβλήματα...................................... 829 Συμπληρωματική Βιβλιογραφία............................ 831 Μαθηματικό προσάρτημα Αποφυγή κινδύνου και διαφοροποίηση του διεθνούς χαρτοφυλακίου..... 833 Πώς καταλήγουμε αναλυτικά στο άριστο χαρτοφυλάκιο............ 833 Πώς καταλήγουμε διαγραμματικά στο άριστο χαρτοφυλάκιο.......... 835 Oι επιδράσεις των μεταβαλλόμενων ποσοστών απόδοσης........... 837 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21 Οι άριστες νομισματικές περιοχές και η ευρωπαϊκή εμπειρία 841 Πώς δημιουργήθηκε το ευρωπαϊκό κοινό νόμισμα.................. 842 Τι οδήγησε στην ευρωπαϊκή νομισματική συνεργασία;................ 843 Το ευρωπαϊκό νομισματικό σύστημα, 1979-1998................ 844 Η γερμανική νομισματική κυριαρχία και η θεωρία αξιοπιστίας του ΕΝΣ.... 846 Τα κίνητρα για την οικονομική ολοκλήρωση................... 846 Ευρωπαϊκή οικονομική και νομισματική ένωση................. 847 Tο ευρώ και η οικονομική πολιτική στην Ευρωζώνη.................. 849 Τα κριτήρια σύγκλισης του Μάαστριχτ και το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης.................................. 849 Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Ευρωσύστημα............. 851 Ο αναθεωρημένος μηχανισμός συναλλαγματικών ισοτιμιών.......... 852 Η θεωρία των άριστων νομισματικών περιοχών.................... 852 Οικονομική ολοκλήρωση και τα οφέλη μιας περιοχής σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών: η καμπύλη GG..................... 853 Οικονομική ολοκλήρωση και το κόστος της περιοχής σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών: η καμπύλη LL..................... 855 Η απόφαση ένταξης σε μια νομισματική περιοχή: συνδυάζοντας τις καμπύλες GG ΚΑΙ LL............................... 858 Τι είναι η άριστη νομισματική περιοχή;...................... 860 Η κρίση του ευρώ και το μέλλον της ΟΝΕ....................... 864 Οι απαρχές της κρίσης.............................. 864 Αυτοεκπληρούμενη αθέτηση πληρωμών και «θηλιά θανάτου»......... 869 Γενίκευση της κρίσης και πολιτικές αντιδράσεις................. 871 Οι Οριστικές Νομισματικές Συναλλαγές της ΕΚΤ................. 872 Tο μέλλον της ONE................................ 873 Περίληψη........................................ 875 Όροι κλειδιά....................................... 877 Προβλήματα...................................... 877 Συμπληρωματική Βιβλιογραφία............................ 880
16 ΔΙΕΘΝΗΣ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 22 Αναπτυσσόμενες χώρες: Οικονομική μεγέθυνση, κρίση και μεταρρύθμιση 883 Εισόδημα, πλούτος και μεγέθυνση της διεθνούς οικονομίας............. 884 Το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών χωρών................. 884 Έχουν μειωθεί διαχρονικά οι διεθνείς εισοδηματικές διαφορές;......... 885 Δομικά χαρακτηριστικά των αναπτυσσόμενων χωρών................ 888 Δανεισμός και χρέος των αναπτυσσόμενων χωρών.................. 892 Τα οικονομικά της εισροής κεφαλαίων στις αναπτυσσόμενες χώρες...... 892 Το πρόβλημα της αθέτησης πληρωμής χρέους................. 894 Εναλλακτικές μορφές εισροής κεφαλαίων.................... 897 Το πρόβλημα του «προπατορικού αμαρτήματος»................ 899 Η κρίση χρέους της δεκαετίας του 80...................... 901 Μεταρρυθμίσεις, εισροή κεφαλαίων και η επιστροφή της κρίσης........ 902 Aνατολική Aσία: Eπιτυχία και κρίση........................... 909 Το οικονομικό θαύμα της Ανατολικής Ασίας................... 910 Τα αδύνατα σημεία της Ασίας........................... 912 Η χρηματοπιστωτική κρίση της Ασίας...................... 914 Mαθήματα από τις κρίσεις των αναπτυσσόμενων χωρών............... 916 H μεταρρύθμιση της αρχιτεκτονικής του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος 918 Κινητικότητα κεφαλαίου και το τρίλημμα του καθεστώτος συναλλαγματικής ισοτιμίας................................. 919 Μέτρα «προφύλαξης».............................. 921 Η αντιμετώπιση των κρίσεων........................... 923 Κατανοώντας τις παγκόσμιες ροές κεφαλαίων και την παγκόσμια διανομή εισοδήματος: Είναι η γεωγραφία πεπρωμένο;...................... 928 Περίληψη........................................ 932 Όροι κλειδιά....................................... 935 Προβλήματα...................................... 935 Συμπληρωματική Βιβλιογραφία............................ 937