ΤΣΑΣΙΚΑ ΣΟΙΦΕΙΑ ΜΑΘΗΙΑΚΩΝ ΠΕΡΙΥΕΡΕΙΩΝ 2. Περιφερειακά υστήματα Καιμοτομίας Μάθημα 2Θ3 69 Μαθησιακές Περιφέρειες
1990-2000: Έμα μέο μομτέλο Περιφερειακό σύστημα καιμοτομίας Καιμοτόμες περιφέρειες ΕΕ Πολιτική: Περιφερειακές στρατηγικές καιμοτομίας
1990-2000: Έμα μέο μομτέλο Οξόζεκα ζηελ έξεπλα γηα ηηο γεωγξαθηθέο δηαζηάζεηο ηεο θαηλνηνκίαο θαη ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο. Τξία παξαδείγκαηα ζεωξίαο θαη πξνγξακκαηηζκνύ: 1980-90: Θεωξίεο πόιωλ ηερλνινγίαο, επέιηθηεο εμεηδίθεπζεο, λέωλ βηνκεραληθώλ ρώξωλ, θαη θόζηνπο κεηαβηβάζεωλ: District Theory Cluster theory 1990-2000: Πεξηθεξεηαθά ζπζηήκαηα θαηλνηνκίαο, καζεζηαθέο πεξηθέξεηεο: Learning regions 2000+: ΚαηλνΚνηλωλία ηεο πιεξνθνξίαο. Ψεθηαθνί ρώξνη θαηλνηνκίαο. Επθπείο πόιεηο θαη πεξηθέξεηεο: Intelligent cities and regions 3
1990-2000: Έμα μέο μομτέλο Η ζπκβνιή ηεο θαηλνηνκίαο ζηελ αλάπηπμε ηωλ πεξηθεξεηώλ ηεο ΕΕ ηεθκεξηώλεηαη πνζνηηθά Η ζρέζε απηή δελ ήηαλ πξνθαλήο ζηελ αξρή ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980 4
υστήματα καιμοτομίας: Εθμικό Source: Arnold and Kuhlmann (2001) cited in OECD (2005a) 5
Περιφερειακό σύστημα καιμοτομίας Νέα ζηοιτεία: Η θαηλνηνκία είλαη ζύζηεκα Η πεξηθέξεηα πξωηεύωλ ηόπνο δεκηνπξγίαο ζπζηεκάηωλ θαηλνηνκίαο Τν ζύζηεκα θαηλνηνκίαο βαζίδεηαη ζε (1) θεζμούς (2) ζε δίκησα γνώζεων Πξνηεξαηόηεηεο: Άπιεο δξάζεηο: ρξεκαηνδόηεζε, αλζξώπηλν δπλακηθό, κεηαθνξά ηερλνινγίαο, έξεπλα, πιεξνθόξεζε Πεξηθέξεηα ωο νξγαληζκόο κάζεζεο, δηαρείξηζεο, επηινγήο θαη αλάπηπμεο θαηλνηνκίαο REGIONAL SYSTEM OF INNOVATION Technology Transfer Organisations Tech Parks, Tech Networks, Brokers, Consultants Innovation Financing Banks, Business Angels, Venture Capital, Regional Incentives CLUSTERS Group of companies in cooperation Vertical / Horizontal Universities / Research Institutes Public R&D Laboratories Private R&D Departments and Centres Technological Information System Patents, Standards, Technical Publications, Emerging Markets, Foresight 6
Περιφερειακό σύστημα καιμοτομίας: Φωρική μορφή 7
Περιφερειακό σύστημα καιμοτομίας: χέσεις Chris Freeman: The rate of technological change in any country and the effectiveness of companies in world competition in international/ trade in goods and services, does not depend simply on the scale of their R&D The national system of innovation may enable a country with limited resources. to make progress through appropriate combination of 8 imported technology and local adaptation and improvement.
Περιφερειακό σύστημα καιμοτομίας: χέσεις Technology Transfer Organizations Tech Parks, Tech Networks, Brokers, Consultants Universities Research labs Public R&D Laboratories CLUSTERS Group of companies in cooperation Vertical / Horizontal Private R&D Firms and Departments a Innovation Financing Banks, Business Angels, Venture Capital, Regional Incentives Technological Information Patents, Standards, Technical Publications, Emerging Markets, Foresight Αξρηηεθηνληθέο δηθηύωζεο Μεηαθνξά ηερλνινγίαο Reverse engineering Αμηνπνίεζε Ε&Α 9
Περιφερειακό σύστημα καιμοτομίας: Διαπεριφερειακές σχέσεις RIS 1 RIS 2 T D T S T D T S TT TT IF TINF IF TINF T D T S IF TT TINF TD: Technology demand organisations TT: Technology transfer organisations TS: Technology supply organisations IF: Innovation finance organisations TINF: Technology and innovation infrastructure
Περιφερειακό σύστημα καιμοτομίας: Σομεακό 11
Καιμοτόμες περιφέρειες ΕΕ Καζηέξωζε πξνηύπνπ κέηξεζεο ηωλ επηδόζεωλ / απνηειεζκάηωλ θαηλνηνκίαο Innovation Scoreboard 2000-2004: 17 δείθηεο, + Σύλζεηνο πεξηθεξεηαθόο εζληθόο & Σύλζεηνο πεξηθεξεηαθόο Επξωπαϊθόο Πεξηθεξεηαθά δεδνκέλα ζε 13 δείθηεο 12
Καιμοτόμες περιφέρειες ΕΕ Μηα ζεηξά από ζπζηεκαηηθέο κεηξήζεηο ηνπ Innovation Scoreboard (Trendchart / FP6) θέξλνπλ ζηελ επηθάλεηα ηα πην ζεκαληηθά ραξαθηεξηζηηθά ηωλ ζρέζεωλ θαηλνηνκίαο θαη πεξηθεξεηώλ 13
Καιμοτόμες περιφέρειες ΕΕ Πηγή: GIONAL PATTERNS OF INNOVATION: THE ANALYSIS OF CIS RESULTS AND LESSONS FROM OTHER INNOVATION SURVEYS Giuseppe D Agostino, STEP Economics, Turin
SYSTEM 2 includes most of Sweden (6 small, export-oriented regions, with a highly educated workforce), and effectively represents what we could call the Swedish model: innovation is for academics. The amount of R&D performed by non-profit research institutes is impressive (more than 10 times the EU regional average) and is the single variable that most characterises this cluster (R&D expenditure by the government in opposition - is about half as high, in proportion of GDP, as the EU regional average, and direct public support to the firms is not high). This knowledge is not transferred to the firms: public sources of information are not relevant and public institutions do not enter into co-operation agreements with the private sector. If private expenditure by the firms is roughly twice the EU regional average, R&D personnel is much lower. Firms engage in co-operation agreements with other enterprises up and down their value chain. But innovation output is not particularly high. Firms lament more than the EU regional average an excessive risk and cost of innovation activities and the lack of qualified personnel, but they seem to be on average fine as regard the sources of finance. The Swedish model is thus a model of high public expenditure (via research institutes), that are not transferred efficiently to the innovative performance of the firms. It seems that the main culprit has to be found in the transfer mechanism, that appears particularly poor.
SYSTEM 5 ( private R&D, public support, poor transfer and exchange mechanisms ) includes 19 regions: the Netherlands (except Flevoland), the Italian regions of Basilicata and Trentino-Alto Adige, three eastern German regions (Brandenburg, Magdeburg and Halle) and three north-eastern British regions (Cumbria and the regions around Glasgow in Scotland). As compared to the Swedish model, where the main innovative efforts were undertaken by universities and research institutes but the results were not transferred to the firms, this model seems to work better for what concerns the diffusion of innovative firms. These are fairly small regions, with low youth unemployment and a low number of firms with a very low export propensity. As opposite to the Swedish model, firms in this cluster spend a low amount on R&D (more than 40% less than the EU regional average) even if they have more R&D personnel than the average. Innovation diffusion is slightly higher than in other clusters, even if patenting propensity is not high (but firms are good in bringing new products to the market). The transmission mechanism is similar to the Swedish one: firms co-operate particularly with business partners, and very little with public partners. Apparently in contradiction, firms do not use business relationship much in order to gain information for their innovation activities. So, in this cluster we have little but highly subsidised private expenditure on R&D activities, and the development of innovations is mainly left to the firms themselves.
SYSTEM 9 ( private and public R&D, good information flows ) includes two German regions (Hamburg and Koblenz) plus eight British regions, on northsouth axes. They are characterised by a good level of human capital (25% of the male 25-59 population has a higher education degree), low youth unemployment, small export, small R&D personnel (but R&D expenditure in line with the EU regional average), and better than average innovation diffusion (the share of innovators on the total number of firms is almost 50% higher, and the share of patent applicants is almost double, than the EU regional average). Firms particularly focus on the compliance of standards and regulations and cost reduction as their main objectives for innovation activities. The flow of information among innovation players is good (firms use more than average other firms and research institutions as a source of information for their innovation activities), but cooperation is quite low. Firms strongly complain the lack of adequate sources of financing. This turns out to be mainly a British problem. Overall, this innovation system looks more government-pushed, while the one of cluster 10 looks more cooperation-driven.
SYSTEM 10 ( private R&D, good transfer and exchange mechanisms ) includes Austria, most of Germany (except Brandenburg and Sachsen-Anhalt in Eeastern Germany, Oberpfalz in Bayern, Koblenz, Koln and Hamburg, plus Braunschweig) and Ireland. This cluster is characterised by a high diffusion of innovation activities: the share of product and process innovators is very high (50% higher than the EU regional average2), as the number of both patent applicants (+50%) and patent applications (+100%). Innovation is particularly driven by cost reduction purposes. Firms located in the 38 regions of this cluster are on average bigger than the EU regional mean for the manufacturing sector, but they export much less. Their R&D effort is quite in line with the EU regional average, while public R&D effort is lower (both by the government and by other research institutes). On the other hand, firms use all possible sources of information for their innovation activities, both public and private, and cooperation with Universities and other higher education or research institutes is much more common (2.5 times more frequent, but with a high variance in the cluster). Σhis cluster looks like a model of innovation diffusion. Anyway, it points to the importance of co-operation between private firms and research institutions, in which firms are not simply passive beneficiaries, but pro-active players who undertake most of the R&D themselves.
Πολιτική: Περιφερειακές στρατηγικές καιμοτομίας Μηα ξηδηθή αλαηξνπή ηεο ινγηθήο πξνζέγγηζεο ηεο θαηλνηνκίαο ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο 1990 (1994) Η Επξωπαϊθή Επηηξνπή (ΓΔ Πεξηθέξεηα / ΓΔ Επηρείξεζε) πξνωζεί ηα έξγα RTP/ RIS / RITTS/ PRIA Εθαξκόδνληαη ζε επίπεδν πεξηθεξεηώλ θαη κεηξνπόιεωλ 19
Πολιτική: Περιφερειακές στρατηγικές καιμοτομίας Μεηά ην 1994 είλαη ζε εμέιημε ζηελ Επξωπαϊθή Έλωζε ε κεγαιύηεξε, παγθνζκίωο, πξνζπάζεηα ππνζηήξημεο ηεο θαηλνηνκίαο κέζω πεξηθεξεηαθώλ ζηξαηεγηθώλ θαη πξνγξακκάηωλ. Σε πεξηζζόηεξεο από 120 Επξωπαϊθέο πεξηθέξεηεο εθπνλήζεθαλ ζηξαηεγηθέο θαηλνηνκίαο θαη ζηε ζπλέρεηα αθνινύζεζε ε πηινηηθή εθαξκνγή ηνπο. Κεληξηθόο ζηόρνο ηεο πξνζπάζεηαο απηήο, πνπ ππνζηεξίρζεθε από ην 5ν θαη 6ν Επξωπαϊθό Πξόγξακκα Ε&Α θαη από ηηο Καηλνηόκεο Δξάζεηο ηνπ Επξωπαϊθνύ Τακείνπ Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο, είλαη λα δεκηνπξγεζνύλ περιθερειακά ζσζηήμαηα καινοηομίας ηθαλά λα δηεπθνιύλνπλ ηελ αλάπηπμε θαηλνηνκίαο ζε επηρεηξήζεηο, ηδξύκαηα έξεπλαο, ρξεκαηνπηζηωηηθνύο θαη άιινπο νξγαληζκνύο. 20
Πολιτική: Περιφερειακές στρατηγικές καιμοτομίας Πεξηθεξεηαθόο Πόινο Καηλνηνκίαο είλαη Ένωζη Φορέων ηνπ ηδηωηηθνύ θαη ηνπ επξύηεξνπ δεκόζηνπ ηνκέα θαη απνζθνπεί ζηελ ελίζρπζε ηωλ ηερλνινγηθώλ θαη θαηλνηνκηθώλ επηδόζεωλ ηωλ Πεξηθεξεηώλ ηεο ρώξαο θαη ηελ αύμεζε ηεο αληαγωληζηηθόηεηαο ηεο πεξηθεξεηαθήο νηθνλνκίαο. Οη ζσμμεηέτονηες θορείς κπνξεί λα είλαη Ε&Τ ραξαθηήξα, ΑΕΙ, ΤΕΙ, επηρεηξήζεηο, επηκειεηήξηα θαη άιινη θνξείο πνπ αλαπηύζζνπλ δξαζηεξηόηεηα ζπλαθή κε ηνλ αλωηέξω ζθνπό ζηελ πεξηθέξεηα. Οη επηκέξνπο ελέξγεηεο θάζε Πόινπ πινπνηνύληαη κε ζπγθεθξηκέλα Μέζα Εθαρμογής Κάζε ελέξγεηα ηνπ ΠΠΚ ανηιζηοιτεί ζε έλα ζπγθεθξηκέλν κέζν εθαξκνγήο Πξνζδηνξίδνληαη 6 μέζα εθαρμογής, θαη επηπιένλ δίδεηαη δπλαηόηεηα γηα οριζόνηιες δράζεις ζε ζέκαηα ζηξαηεγηθήο, πξνβνιήο, δηεζλνύο ζπλεξγαζίαο, θαη πιεξνθόξεζεο Απαηηείηαη ιδιωηική ζσμμεηοτή ηνπιάρηζην 25% ηνπ ζπλνιηθνύ πξνϋπνινγηζκνύ ηεο θάζε ΠΠΚ. Προϋπολογιζμός θάζε ΠΠΚ κπνξεί λα θπκαίλεηαη από 2.000.000 έωο 5.000.000. 21
Πολιτική: Περιφερειακές στρατηγικές καιμοτομίας Ι. Κοινοπραξίες Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης σε τομείς προτεραιότητας σε επίπεδο Περιφέρειας Βασική Έρευνα, μέχρι ποσοστού 100% Βιομηχανική Έρευνα, μέχρι ποσοστού 50 Αρχική Επίδειξη, μέχρι ποσοστού 35% Σε περίπτωση συνδυασμού, η δημόσια δαπάνη ως 60% της δαπάνης ΙΙ. Ανάπτυξη και δικτύωση MME και φορέων παροχής υπηρεσιών σε θέματα μεταφοράς τεχνολογίας και καινοτομίας Το χρηματοδοτικό μέσο αφορά αποκλειστικά μικρομεσαίες (ΜΜΕ) επιχειρήσεις. Το μέγιστο όριο της δημόσιας δαπάνης είναι το 40%. Max προϋπολογισμός 300.000. ΙΙΙ. Ενίσχυση υποδομών δημόσιων ερευνητικών και τεχνολογικών φορέων Ποσοστό ενίσχυσης (δημόσια δαπάνη): 100% ΙV. Εντοπισμός και αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων με δημιουργία νέων επιχειρήσεων (spin-off). Φυσικά πρόσωπα που διαθέτουν τεχνογνωσία Φορείς παραγωγής γνώσης εγκατεστημένους στην Ελλάδα Μικρομεσαίες επιχειρήσεις Max προϋπολογισμός κάθε ενέργειας 60.000. V. Περιφερειακές Τεχνολογικές Πλατφόρμες (ΠΤΠ) Ποσοστό ενίσχυσης: μέχρι 100% Συνολικός προϋπολογισμός της κάθε περιφερειακής τεχνολογικής πλατφόρμας δεν πρέπει να ξεπερνά τα 150.000 Ευρώ. Σε κάθε Περιφέρεια δεν μπορούν να δημιουργηθούν πάνω από τρεις (3) ΠΤΠ. VΙ. Κατάρτιση Εκπαίδευση Γενική κατάρτιση, ενισχύσεις ως 80% των επιλέξιμων δαπανών για τις ΜΜΕ και 60% για τις υπόλοιπες επιχειρήσεις. Ειδική κατάρτιση ενισχύσεις ως 50% των επιλέξιμων δαπανών για τις ΜΜΕ και 40% για τις υπόλοιπες επιχειρήσεις. 22