ΠΔΡΗΛΖΦΖ... 1 ΛΔΞΔΗ ΚΛΔΗΓΗΑ... 2 ABSTRACT... 3 ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΗΔ... 4 ΔΗΑΓΩΓΖ... 6

Πεξίιεςε Αληηθείκελν ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε παξαθνινχζεζε ηεο εμέιημεο ηνπ ζεζκνχ ηεο επαγγεικαηηθήο αζθάιηζεο ζηελ Διιάδα, κε ζθνπφ ηελ εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ ζρεηηθά κε ηελ πνξεία αλάπηπμεο ηνπ. πγθεθξηκέλα, ε έξεπλα αθνξά ηε ζεσξεηηθή βάζε ηεο επαγγεικαηηθήο αζθάιηζεο θαη ηελ πινπνίεζή ηεο ζηελ πξάμε κέζσ ηεο ίδξπζεο ησλ πξψησλ επαγγεικαηηθψλ ηακείσλ ζηε ρψξα καο. Ζ αλάιπζε ζηεξίδεηαη ζηελ παξαθάησ κεζνδνινγία: ζην πξψην θεθάιαην γίλεηαη ιφγνο γηα ηε ζεσξεηηθή ζπδήηεζε ζρεηηθά κε ην ζχζηεκα ππιψλσλ θνηλσληθήο αζθάιηζεο ζε επίπεδν Παγθφζκηαο Σξάπεδαο θαη Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη θαηφπηλ παξνπζηάδνληαη ηα πνξίζκαηα ηεο δηεζλνχο εκπεηξίαο ζε ζρέζε κε ηελ επαγγεικαηηθή αζθάιηζε. ηε ζπλέρεηα γίλεηαη εθηελήο αλαθνξά ζην ζεζκηθφ πιαίζην ηεο επαγγεικαηηθήο αζθάιηζεο ζηελ Διιάδα κε ηδηαίηεξε βαξχηεηα ζην Ν.3029/02 θαη ηηο ππνπξγηθέο απνθάζεηο πνπ εθδφζεθαλ θαη εμνπζηνδφηεζή ηνπ. Σν δεχηεξν θεθάιαην αθνξά ηα πθηζηάκελα ηακεία επαγγεικαηηθήο αζθάιηζεο ζηελ Διιάδα. Ζ παξάζεζε πιεξνθνξηψλ μεηθλάεη κε ηε κειέηε ησλ θπξίσλ ζεκείσλ ησλ Καηαζηαηηθψλ ηνπο, ηα νπνία δίδνληαη θαη ζε παξάξηεκα. Αθνινπζνχλ ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηελ ηζηνξία ησλ ηακείσλ θαη ηελ κέρξη ζήκεξα πνξεία ηνπο. Δπεηδή θαλέλα απφ ηα πθηζηάκελα ηακεία δελ έρεη θιείζεη αθφκε ηελ πξψηε ηνπ νηθνλνκηθή ρξήζε, δελ ππάξρνπλ αθφκε ζηνηρεία ζηελ Δζληθή Αλαινγηζηηθή Αξρή. Σα ζηνηρεία πνπ παξαηίζεληαη βαζίδνληαη ζε πξσηνγελή έξεπλα θαη ζε πξνζσπηθέο ζπλεληεχμεηο κε ηνπο ππεχζπλνπο ησλ ηξηψλ ηακείσλ, θαζψο θαη κε ππάιιειν ηεο Δζληθήο Αλαινγηζηηθήο Αξρήο. Σα ζηνηρεία είλαη αθξηβή θαη επίζεκα θαη αθνξνχλ ηε κέρξη ζήκεξα ππαγσγή ζηα ηακεία. ην ηέινο ηνπ θεθαιαίνπ επηρεηξείηαη κηα ζπγθξηηηθή αλάιπζε ησλ ηξηψλ πθηζηακέλσλ ηακείσλ θαη παξαηίζεηαη πίλαθαο κε ηα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο. Σν ηξίην θεθάιαην ζέηεη δεηήκαηα ζρεηηθά κε ηα ζηνηρεία πνπ παξαηέζεθαλ ζηα δχν πξνεγνχκελα θεθάιαηα θαη αθνξνχλ ην ζεζκηθφ πιαίζην θαη ηνπο παξάγνληεο αλάπηπμεο ησλ επαγγεικαηηθψλ ηακείσλ ζηε ρψξα καο, έηζη φπσο απηνί πξνέθπςαλ απφ ηελ εξγαζία. Αθνινπζεί ζπλνπηηθή επηζθφπεζε ησλ θπξίσλ ζεκείσλ ηεο εξγαζίαο κε ζθνπφ λα γίλνπλ θαιχηεξα θαηαλνεηά ηα ζπκπεξάζκαηα, φπνπ επηρεηξείηαη κηα απνηίκεζε ηε έσο ζήκεξα πνξείαο ηεο επαγγεικαηηθήο αζθάιηζεο ζηελ Διιάδα. 1

Λέμεηο Κιεηδηά Αζθάιηζε Κνηλσληθή αζθάιεηα, θνηλσληθή αζθάιηζε Ππιώλεο θνηλσληθήο αζθάιηζεο Παγθόζκηα Τξάπεδα Επξσπατθή Έλσζε Επαγγεικαηηθά ηακεία, επαγγεικαηηθή αζθάιηζε Τακεία επαγγεικαηηθήο αζθάιηζεο Κεθαιαηνπνηεηηθό-ζηαηηθά αλαδηαλεκεηηθό ζύζηεκα Τακεία θαζνξηζκέλσλ εηζθνξώλ-παξνρώλ Οξγάλσζε, δηνίθεζε, δηαρείξηζε, επνπηεία Φξεκαηνδόηεζε Ν.3029/2002 Τ.Ε.Α. ΥΠ.ΟΙΚ-Τ.Ε.Α. ΕΛΤΑ-ΕΤΑΟ Εζληθή Αλαινγηζηηθή αξρή Κύξηα-επηθνπξηθή αζθάιηζε Φνξείο θνηλσληθήο αζθάιηζεο Επξσπατθό Κνηλσληθό κνληέιν Κνηλσληθό θξάηνο 2

Abstract The topic of the present essay is to survey the development of the institution of occupational insurance in Greece, with the intention of drawing conclusions concerning its progress. More specifically the survey deals with the theoretical basis of the growth of occupational insurance, as well as with the actual founding of the first occupational funds in our county. The methodology of this study is as follows: The first chapter outlines the theoretical discussion relevant to the founding of the pillar system of social security between the World Bank and the European Union. It also demonstrates the conclusions of international experience on occupational pension system followed by an extensive reference to the institutional frame of occupational insurance in Greece. The second chapter deals with the existing occupational funds in Greece. The report begins with the study of the main points of the internal administrational rule and continues with information about their history and their development until today. Since none of the existing funds has completed its first financial use, there is no data available in the National Regulatory Authority. The data provided are based on first hand survey and interviews with the directors of the three existing funds, as well as with the public servant of the National Regulatory Authority. Their accuracy and formality is related to the registration of the funds until today. In the end of this chapter there is a comparative analysis of the three existing funds and a table with their main characteristics. The third chapter deals with issues and questions rising from the two previous chapters concerning the institutional frame and the factors of development of occupational funds in Greece. A brief review of the main points of the essay aims at a better understanding of its conclusions while it attempts to estimate the progress of occupational pension system in Greece to the present. 3

πληνκνγξαθίεο Α.Δ.Γ.Α.Κ. Α..Λ. Γ.Γ.Κ.Α. Γ.Ο.Δ. Γ.. Δ.Α.Α. Δ.Γ.Κ.Α. Δ.Δ. Δ.Σ.Α.Ο. Δ.Σ.Δ.Α.Μ. Η.Δ..Π. Ν.Π.Γ.Γ. Ν.Π.Η.Γ. Ο.Ο..Α. Π.Ο.Δ.- Γ.Ο.Τ..ζ.ε. Σ.Δ.Α. Σ.Δ.Α.-ΤΠ.ΟΗΚ. Σ.Δ.Α.-ΔΛ.ΣΑ. Σ.Δ.Α.Γ.Τ. Τ.Α. = Αλψλπκε Δηαηξεία Γηαρεηξίζεσο Ακνηβαίσλ Κεθαιαίσλ = Αηνκηθφο πληαμηνδνηηθφο Λνγαξηαζκφο = Γεληθή Γξακκαηεία Κνηλσληθψλ Αζθαιίζεσλ = Γηεζλήο Οξγάλσζε Δξγαζίαο = Γηνηθεηηθφ πκβνχιην = Δζληθή Αλαινγηζηηθή Αξρή = Δπηζεψξεζε Γηθαίνπ Κνηλσληθήο Αζθαιίζεσο = Δπξσπατθή Έλσζε = Δπαγγεικαηηθφ Σακείν Αζθάιηζεο Οηθνλνκνιφγσλ = Δληαίν Σακείν Δπηθνπξηθήο Αζθάιηζεο Μηζζσηψλ = Ίδξπκα Δπαγγεικαηηθψλ πληαμηνδνηηθψλ Παξνρψλ = Ννκηθά Πξφζσπα Γεκνζίνπ Γηθαίνπ = Ννκηθά Πξφζσπα Ηδησηηθνχ Γηθαίνπ = Οξγαληζκφο Οηθνλνκηθήο πλεξγαζίαο θαη Αλαπηχμεσο = Παλειιήληα Οκνζπνλδία Δξγαδνκέλσλ ζηηο Γεκφζηεο Οηθνλνκηθέο Τπεξεζίεο = πιινγηθή ζχκβαζε εξγαζίαο = Σακεία Δπαγγεικαηηθήο Αζθάιηζεο = Σακείν Δπαγγεικαηηθήο Αζθάιηζεο Τπνπξγείνπ Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ = Σακείν Δπαγγεικαηηθήο Αζθάιηζεο Πξνζσπηθνχ Διιεληθψλ Σαρπδξνκείσλ = Σακείν Δπαγγεικαηηθήο Αζθάιηζεο Γεκνζίσλ Τπαιιήισλ = Τπνπξγηθή Απφθαζε 4

ΠΔΡΗΛΖΦΖ... 1 ΛΔΞΔΗ ΚΛΔΗΓΗΑ... 2 ABSTRACT... 3 ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΗΔ... 4 ΔΗΑΓΩΓΖ... 6 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΠΡΩΣΟ... 8 ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ: Ο ΓΔΤΣΔΡΟ ΠΤΛΩΝΑ ΚΟΗΝΩΝΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ ΣΖΝ ΔΤΡΩΠΖ ΚΑΗ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ... 8 1. ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ: Ζ ΘΔΧΡΖΣΗΚΖ ΤΕΖΣΖΖ: ΣΟ ΤΣΖΜΑ ΣΧΝ ΣΡΗΧΝ ΠΤΛΧΝΧΝ ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ... 8 2. ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ: Ζ ΓΗΔΘΝΖ ΔΜΠΔΗΡΗΑ... 15 3. Ζ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΟΤ ΓΔΤΣΔΡΟΤ ΠΤΛΧΝΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ: ΣΟ ΘΔΜΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ... 18 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΓΔΤΣΔΡΟ ΣΑΜΔΗΑ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ... 27 1. ΣΑΜΔΗΟ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ ΤΠΟΤΡΓΔΗΟΤ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΧΝ (Σ.Δ.Α. ΤΠ. ΟΗΚ.-Ν.Π.Η.Γ)... 28 2. ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΟ ΣΑΜΔΗΟ ΑΦΑΛΗΖ ΟΗΚΟΝΟΜΟΛΟΓΧΝ (Δ.Σ.Α.Ο. Ν.Π.Η.Γ.).. 35 3. ΣΑΜΔΗΟ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΤ ΔΛ.ΣΑ (Σ.Δ.Α.-ΔΛ.ΣΑ). 40 4. ΚΤΡΗΟΣΔΡΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ ΚΑΗ ΓΗΑΚΡΗΔΗ ΜΔΣΑΞΤ ΣΧΝ Σ.Δ.Α.... 45 ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΣΡΗΣΟ... 51 ΕΖΣΖΜΑΣΑ ΥΔΣΗΚΑ ΜΔ ΣΖΝ ΔΗΑΓΩΓΖ ΣΖ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ... 51 1. Ζ ΘΔΖ ΣΧΝ Σ.Δ.Α. ΣΟ ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΤΣΖΜΑ ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ... 51 2. Ζ ΥΔΖ ΣΧΝ Σ.Δ.Α. ΜΔ ΣΖ ΤΜΒΑΣΗΚΖ ΔΠΗΚΟΤΡΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ ΚΑΗ Ζ ΑΝΑΓΚΑΗΟΣΖΣΑ ΗΓΡΤΖ ΣΟΤ... 55 3. Ζ ΠΡΟΑΗΡΔΣΗΚΟΣΖΣΑ ΣΧΝ Σ.Δ.Α.... 57 4. ΥΔΖ ΜΔ ΗΓΗΧΣΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ... 59 5. ΦΟΡΟΛΟΓΗΚΟ ΚΑΘΔΣΧ ΚΑΗ ΚΗΝΖΣΡΑ ΓΗΑ ΣΖΝ ΗΓΡΤΖ Σ.Δ.Α.... 61 6. ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΖ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ... 63 ΑΝΑΚΔΦΑΛΑΗΩΖ-ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ... 65 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ... 73 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ... 76 5

ΔΗΑΓΩΓΖ Σν κέιινλ ηεο θνηλσληθήο πξνζηαζίαο θαη εηδηθφηεξα ηεο θνηλσληθήο αζθάιηζεο απνηέιεζε ην αληηθείκελν επξείαο ζπδήηεζεο ζε δηεζλέο, επξσπατθφ θαη εζληθφ επίπεδν. Σα ζπληαμηνδνηηθά ζπζηήκαηα ζηε θάζε ηεο σξίκαλζήο ηνπο αδπλαηνχλ λα αληηκεησπίζνπλ ηηο λέεο θνηλσληθέο, δεκνγξαθηθέο θαη νηθνλνκηθέο πξνθιήζεηο ηεο επνρήο. ηα πιαίζηα ηεο εμαζθάιηζεο ηεο βησζηκφηεηαο ησλ ζπληαμηνδνηηθψλ ζπζηεκάησλ αλήθεη ε επηινγή γηα ηελ πηνζέηεζε ελφο πνιπαμνληθνχ ζπζηήκαηνο αζθάιηζεο, κε ζπκκεηνρή ηφζν ηνπ δεκφζηνπ φζν θαη ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα ψζηε ην ζχζηεκα λα εθκεηαιιεπηεί ηε δπλακηθή ηεο αγνξάο ρσξίο απψιεηα ηνπ θνηλσληθνχ ραξαθηήξα ηνπ. Πξψηε ε Παγθφζκηα Σξάπεδα ππνζηήξημε ηελ αλάγθε εηζαγσγήο ελφο δεχηεξνπ ππιψλα αζθάιηζεο πνπ λα αθνξά ηελ επαγγεικαηηθή αζθάιηζε θαη λα ρξεκαηνδνηείηαη απφ εξγνδφηεο θαη εξγαδφκελνπο, πξφηαζε πνπ εμαζθαιίδεη ζπλαίλεζε ζηνπο πεξηζζφηεξνπο θνξείο θαη νξγαληζκνχο. Ο δεχηεξνο ππιψλαο ζα ιεηηνπξγεί ζπκπιεξσκαηηθά πξνο ηελ θχξηα αζθάιηζε, ζα ρξεζηκνπνηεί ην θεθαιαηνπνηεηηθφ ζχζηεκα θαη ζα βαζίδεηαη ζηελ ηδησηηθή πξσηνβνπιία, κεηαθέξνληαο έλα κέξνο απφ ηελ επζχλε ηνπ Κξάηνπο γηα αζθάιηζε ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Ζ πξναηξεηηθφηεηα ή ππνρξεσηηθφηεηα θαη ην κέγεζνο ηνπ ππιψλα απηνχ ζε ζρέζε κε ηνλ πξψην πνηθίιεη θαη ζπλδέεηαη κε ηνλ θνηλσληθφ ραξαθηήξα πνπ θάζε ζχζηεκα αζθάιηζεο ζέιεη λα πξνζδψζεη ζηνλ εαπηφ ηνπ. Ζ Δπξσπατθή Έλσζε ππεξαζπηδφκελε ηηο αξρέο ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλσληθνχ Μνληέινπ νξίδεη ην δεχηεξν ππιψλα σο πξναηξεηηθφ θαη ην ειιεληθφ ζχζηεκα αζθάιηζεο αθνινπζεί ζε απηφ ην ζεκείν ην επξσπατθφ πξφηππν. Ζ επαγγεικαηηθή αζθάιηζε εηζάγεηαη ζηελ Διιάδα κε ην Ν.3029/02 θαη δηαλχεη αθφκε ηα πξψηα ηεο βήκαηα. θνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε παξαθνινχζεζε ηεο πνξείαο ηνπ ζεζκνχ ηεο αζθάιηζεο ηφζν ζε ζεσξεηηθφ φζν ζε πξαθηηθφ επίπεδν θαη ε εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ ζρεηηθά κε ηελ έσο ηψξα αλάπηπμή ηνπ. Ζ πξνζέγγηζε ηνπ ζέκαηνο μεθηλά κε ηελ αλάιπζε ηεο ζεσξεηηθήο ζπδήηεζεο θαη ηελ παξάζεζε ηεο δηεζλνχο εκπεηξίαο, ψζηε λα ηεζεί ζπγθξηηηθή βάζε θαηά ηελ εμέηαζε ηεο ειιεληθήο πεξίπησζεο. Παξνπζηάδνληαη νη ζέζεηο ηεο Παγθφζκηαο Σξάπεδαο θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ επαγγεικαηηθψλ ηακείσλ ζηηο ρψξεο ηνπ Ο.Ο..Α. Αθνινπζεί ε δηεξεχλεζε θαη ν 6

ζχληνκνο ζρνιηαζκφο ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ κε θχξην βάξνο ζην Ν.3029/02 θαη ηηο ππνπξγηθέο απνθάζεηο πνπ εθδφζεθαλ θαη εμνπζηνδφηεζή ηνπ. ην δεχηεξν θεθάιαην ηεο εξγαζίαο παξνπζηάδνληαη ηα πθηζηάκελα ηακεία επαγγεικαηηθήο αζθάιηζεο ζηελ Διιάδα. Καηαξρήλ γίλεηαη παξάζεζε ησλ θπξίσλ ζεκείσλ ησλ Καηαζηαηηθψλ ηνπο, φπσο απηά δεκνζηεχηεθαλ ζηελ Δθεκεξίδα ηεο Κπβεξλήζεσο θαη αθνινπζνχλ ζηνηρεία θαη πιεξνθνξίεο απφ ηα ίδηα ηα ηακεία, πνπ πξνήιζαλ απφ πξνζσπηθέο ζπλεληεχμεηο κε ηνπο ππεχζπλνπο ησλ ηακείσλ. Σα ζηνηρεία είλαη επίζεκα θαη αθξηβή θαη ζα απνηειέζνπλ κέξνο ησλ εθζέζεσλ πνπ ζα θαηαζέζνπλ ηα ηακεία κε ην θιείζηκν ηεο πξψηεο νηθνλνκηθήο ρξήζεο ηνπο. Αθνξνχλ ηελ πνξεία ππαγσγήο ησλ αζθαιηζκέλσλ ζηα ηακεία, ηηο πξνζέζεηο επέθηαζεο ησλ παξνρψλ, ηα κειινληηθά ζρέδηα θαη ηηο πξννπηηθέο εμέιημεο ηνπ θάζε ηακείνπ. Αθνινπζεί κηα ζπγθξηηηθή απνηίκεζε ησλ πθηζηακέλσλ ηακείσλ κεηαμχ ηνπο, απαξαίηεηε γηα ηελ εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ πνπ έπεηαη. Σα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ηακείσλ παξαηίζεληαη ζε πίλαθα γηα ηε δηεπθφιπλζε ηνπ αλαγλψζηε. ην ηξίην θεθάιαην ηεο εξγαζίαο ηίζεληαη νξηζκέλα δεηήκαηα θαη πξνβιεκαηηζκνί πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ αλάιπζε πνπ πξνεγήζεθε ζηα δχν πξνεγνχκελα θεθάιαηα, φπσο ε ζέζε ηνπ λένπ ζεζκνχ ζην ζχζηεκα θνηλσληθήο αζθάιηζεο, ε αλαγθαηφηεηα ζέζπηζεο ηεο επαγγεικαηηθήο αζθάιηζεο, ην ζέκα ηεο πξναηξεηηθφηεηαο θαη ην ζέκα ησλ θνξνινγηθψλ θηλήηξσλ πνπ δίδνληαη απφ ην θξάηνο γηα ηελ ίδξπζε θαη ππαγσγή ζηα ηακεία. Δπηπιένλ κε βάζε ηηο πιεξνθνξίεο απφ ηα πξνεγνχκελα θεθάιαηα αλαδεηνχληαη νη ζεκαληηθφηεξνη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ πνξεία ησλ ηακείσλ έσο ζήκεξα. Σέινο γίλεηαη κία αλαθεθαιαίσζε ησλ βαζηθψλ πνξηζκάησλ ηεο εξγαζίαο, έηζη ψζηε λα δηεπθνιπλζεί ε εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ. Δπηρεηξείηαη κηα απνηίκεζε ηεο έσο ηψξα πνξείαο ηεο επαγγεικαηηθήο αζθάιηζεο ζηελ Διιάδα, ησλ ιφγσλ ηπρφλ θαζπζηέξεο ηεο αλάπηπμεο ηνπ ζεζκνχ θαη ησλ κέηξσλ θαη πνιηηηθψλ πνπ πξνηείλνληαη γηα ηελ πξνψζεζε ηνπ. Σα ζηνηρεία ηεο εξγαζίαο βαζίδνληαη ζε πξσηνγελή θαη δεπηεξνγελή βηβιηνγξαθηθή έξεπλα, ζηελ απνδειηίσζε ησλ ηεπρψλ ηεο Δ.Γ.Κ.Α. θαη ζε πξνζσπηθέο ζπλεληεχμεηο. εκαληηθή ζηελ εθπφλεζε ηεο παξνχζαο εξγαζίαο ήηαλ ε ζπκβνιή ησλ θθ. αθειιαξίνπ Πξφεδξν ηνπ Σ.Δ.Α. ΤΠ.ΟΗΚ., Σζψηζε ππάιιειν ηνπ Οηθνλνκηθνχ Δπηκειεηεξίνπ Διιάδνο θαη ππεχζπλν γηα ην Δ.Σ.Α.Ο. θαη Κξάβαξε, Γηεπζπληή ηνπ Σ.Δ.Α. ΔΛ.ΣΑ., ηνπο νπνίνπο θαη επραξηζηψ ζεξκα γηα ηηο πνιχηηκεο πιεξνθνξίεο θαη ζηνηρεία πνπ παξείραλ. 7

ΚΔΦΑΛΑΗΟ ΠΡΩΣΟ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ: Ο ΓΔΤΣΔΡΟ ΠΤΛΩΝΑ ΚΟΗΝΩΝΗΚΖ ΑΦΑΛΗΖ ΣΖΝ ΔΤΡΩΠΖ ΚΑΗ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ 1. Επαγγεικαηηθή αζθάιηζε: ε ζεσξεηηθή ζπδήηεζε: ην ζύζηεκα ησλ ηξησλ ππιώλσλ θνηλσληθήο αζθάιηζεο Ζ εμέιημε ηεο επαγγεικαηηθήο αθάιηζεο ζπλδέεηαη άξξεθηα κε ηελ επξεία ζπδήηεζε ζε δηεζλέο, επξσπατθφ θαη εζληθφ επίπεδν ζρεηηθά κε ην κέιινλ ηεο θνηλσληθήο αζθάιηζεο θαη ηηο πξνθιήζεηο πνπ απηή αληηκεησπίδεη ιφγσ ησλ δεκνγξαθηθψλ θαη θνηλσληθννηθνλνκηθψλ ζπλζεθψλ. Eηδηθφηεξα ζπλδέεηαη κε ην κνληέιν ησλ ηξηψλ ππιψλσλ θνηλσληθήο αζθάιηζεο, φπσο απηφ εηζήρζε απφ ηελ Παγθφζκηα Σξάπεδα κε ζηφρν λα δψζεη απάληεζε ζηελ θξίζε ησλ ζπζηεκάησλ θνηλσληθήο αζθάιηζεο θαη ζπγθεθξηκέλα ζηα πξνβιήκαηα ηεο βησζηκφηεηαο 1 θαη επάξθεηαο ησλ ζπληάμεσλ, ηεο ηζφηεηαο κεηαμχ ησλ γελεψλ θαη ηεο θαηαπνιέκεζεο ηεο θηψρεηαο θαη ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ. ηα πιαίζηα ηεο πηνζέηεζεο απηνχ ηνπ πνιπαμνληθνχ ζπζηήκαηνο κε ζπκκεηνρή ηφζν ηνπ δεκφζηνπ φζν θαη ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα, ηα επαγγεικαηηθά ζπζηήκαηα ζπληαμηνδφηεζεο ηείλνπλ ζήκεξα λα αληηκεησπίδνληαη σο έλαο απφ ηνπο βαζηθνχο παξάγνληεο εθζπγρξνληζκνχ ησλ ζπζηεκάησλ θνηλσληθήο πξνζηαζίαο. Σε ζπδήηεζε γηα ηελ αλαγθαηφηεηα αλαζεψξεζεο ησλ εζληθψλ ζπζηεκάησλ ζπληαμηνδφηεζεο κε βάζε ηελ αλάπηπμε ηξηψλ δηαθξηηψλ ππιψλσλ εηζάγεη ε Παγθφζκηα Σξάπεδα ήδε απφ ην 1994 κε ην θείκελν Averting the Old Age Crisis: Policies to Protect the Old and Promote Growth, ζχκθσλα κε ην νπνίν έλαο θπξίαξρνο δεκφζηνο ππιψλαο δελ είλαη αξθεηφο γηα λα επηηειέζεηο ηηο βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ηεο θνηλσληθήο αζθάιηζεο πνπ είλαη ε αλαδηαλνκή, ε απνηακίεπζε θαη ε 1 Χο βησζηκφηεηα λνείηαη ε ηθαλφηεηά ηνπ ζπζηήκαηνο αζθάιηζεο λα αληαπνθξίλεηαη ζε θνηλσληθνχο ζηφρνπο ζε δηαξθή βάζε, ελψ ηαπηφρξνλα λα δηαηεξνχληαη ζε ηζρχ άιινη νηθνλνκηθά ζεκαληηθνί πνιηηηθνί ζηφρνη φπσο ηα πγηή δεκφζηα νηθνλνκηθά θαη ε ηζφηεηα ησλ γελεψλ (αθειιαξφπνπινο, ππεξεζληθέο θνηλσληθέο πνιηηηθέο ηελ επνρή ηεο παγθνζκηνπνίεζεο, ζ.166) 8

αζθάιηζε 2. Πξνηείλεηαη επνκέλσο ε ζπκπιήξσζε ησλ εζληθψλ ζπζηεκάησλ κε δχν επηπιένλ ππιψλεο. ηελ ίδηα ζπιινγηζηηθή ελφο πνιπαμνληθνχ ζπζηήκαηνο ζπλερίζηεθε θαη εκπινπηίζηεθε ε ζπδήηεζε απφ δηεζλείο νξγαληζκνχο φπσο ε Γηεζλήο Οξγάλσζε Δξγαζίαο 3 (ΓΟΔ), ν Οξγαληζκφο γηα ηελ Οηθνλνκηθή πλεξγαζία θαη Αλάπηπμε 4 (Ο.Ο..Α.) θαη ε Δπξσπατθή Έλσζε, πνπ πξφηεηλαλ κνληέια κε δηαθνξνπνηήζεηο σο πξνο ηνλ αξηζκφ ησλ ππιψλσλ 5, ην κέγεζνο θαη ηνλ ππνρξεσηηθφ ή πξναηξεηηθφ ραξαθηήξα ηνπ θάζε ππιψλα θαη ην ζχζηεκα ρξεκαηνδφηεζεο πνπ αθνινπζείηαη. ε θάζε πεξίπησζε ην βαζηθφ ζθεπηηθφ ηεο αλαγθαηφηεηαο ηεο ζπδήηεζεο παξνπζηάδεη ηα εμήο θνηλά ζεκεία: Δλφςεη ηεο σξίκαλζήο ηνπ ζπζηήκαηνο θαη ησλ δεκνγξαθηθψλ εμειίμεσλ νη δαπάλεο ηνπ ζπζηήκαηνο θνηλσληθήο αζθάιηζεο απμάλνληαη ππέξκεηξα, ελψ πεξηνξίδνληαη ηα έζνδά ηνπ θαη αληηκεησπίδεη ηνλ θίλδπλν ηεο θαηάξξεπζεο. Ζ χπαξμε ελφο θαη κφλν δεκφζηνπ ππιψλα δεκηνπξγεί ζηξεβιψζεηο ζηελ αγνξά εξγαζίαο ιφγσ ησλ πςειψλ ζπλεηζθνξψλ πνπ θαηαβάινπλ ηφζν νη εξγνδφηεο, φζν θαη νη εξγαδφκελνη. Μεηψλεη ηελ απνηακίεπζε θάλνληαο ηελ αγνξά θεθαιαίνπ λα ππνιεηηνπξγεί, ελψ κπνξεί λα γίλεη αληηθείκελν εθκεηάιιεπζεο απφ ηελ πνιηηηθή εγεζία ε νπνία κπνξεί λα απμάλεη ηα επηδφκαηα ησλ ζπληαμηνχρσλ θαη λα αζθεί πνιηηηθέο πξφσξσλ ζπληαμηνδνηήζεσλ κε ζθνπφ ηε κείσζε ηεο αλεξγίαο ελψ παξακέλεη αλεθκεηάιιεπηε κηα επθαηξία αλάπηπμεο ησλ θεθαιαηαγνξψλ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ε απνθιεηζηηθή ζηήξημε ηνπ ζπζηήκαηνο ζε ηδησηηθά θαζεζηψηα αζθάιηζεο ζα είρε αξλεηηθά απνηειέζκαηα, θαζψο ζα αλαηξνχληαλ ε 2 Σζνπλάθνπ Αηθ., Θεσξεηηθή αλάιπζε ηνπ δεχηεξνπ ππιψλα ζηελ ειιεληθή θαη δηεζλή βηβιηνγξαθία, ζ.10 3 ην ζέκα ησλ ζπληάμεσλ ε ΓΟΔ είλαη ππέξ ηνπ επξσπατθνχ ηχπνπ θνηλσληθήο αζθάιηζεο.ζ θνηλσληθή πνιηηηθή πνπ πξνηείλεη ε ΓΟΔ πεξηζηξέθεηαη γχξσ απφ ηηο έλλνηεο ηεο θνηλσληθήο δηθαηνζχλεο θαη ηεο πξνζηαζίαο ηεο εξγαζίαο. Δίλαη ζχγρξνλε θαη παξεκβαηηθή, ζηαζεξή ζηηο αξρέο ηεο θαη επέιηθηε ζηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηεί 4 Γεληθφηεξα ζηνλ ρψξν ηεο θνηλσληθήο αζθάιηζεο ν Ο.Ο..Α. είλαη ππέξ ησλ θξαηηθψλ δηαλεκεηηθψλ ζπζηεκάησλ θαη γηα απηφ ην ιφγν ππέδεημε ηξφπνπο γηα λα εμαζθαιηζηεί ε βησζηκφηεηα ηνπο. Σν ζπληαμηνδνηηθφ ζχζηεκα ην νπνίν πξνηείλεη ζπκπιεξψλεηαη απφ ηδησηηθά θαη θεθαιαηνπνηεηηθά ζπζηήκαηα. Απηά ζα ιεηηνπξγνχλ ζε πξναηξεηηθή βάζε έηζη ψζηε λα δεκηνπξγείηαη έλα πνιπεπίπεδν ζχζηεκα θνηλσληθήο αζθάιηζεο ηξηψλ ππιψλσλ ην νπνίν ζα δηαζθαιίδεη ηφζν ηε βησζηκφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο φζν θαη ηελ αλαδηαλεκεηηθή ηνπ ιεηηνπξγία 5 Ζ ΓΟΔ θαη ν Ο.Ο..Α. ζε κηα ζεηξά άξζξσλ πνπ παξαηέζεθαλ κε ηίηιν Joint ILO-OECD workshop θαη ζπληάρζεζαλ απφ εκπεηξνγλψκνλεο ησλ δχν νξγαληζκψλ πξνηείλνπλ έλα ζχζηεκα 4 ππιψλσλ δνκεκέλν σο εμήο: πξψηνο ππιψλαο κε δεκφζην ραξαθηήξα πνπ παξέρεη έλα δίρηπ αζθαιείαο (safety net), δεχηεξνο ππιψλαο αλαδηαλεκεηηθφ ζχζηεκα θνηλσληθήο αζθάιηζεο κε θεθαιαηνπνηεηηθά ζηνηρεία, ηξίηνο ππιψλαο ππφ ηδησηηθή ή δεκφζηα δηαρείξηζε κε ππνρξεσηηθφ ή πξναηξεηηθφ ραξαθηήξα πνπ δξα ζπκπιεξσκαηηθά πξνο ηνλ δεχηεξν θαη ηέηαξηνο ππιψλαο πξναηξεηηθέο ηδησηηθέο απνηακηεχζεηο, εζεινληηθνί αηνκηθφη ζπληαμηνδνηηθνί ινγαξηαζκνί, νηθνγέλεηα. 9

αλαδηαλεκεηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ιφγσ ηνπ θεθαιαηνπρηθνχ ραξαθηήξα ηνπ ζπζηήκαηνο. Δπηπιένλ ε κείσζε ηνπ θαζαξνχ κηζζνχ ηνπ εξγαδνκέλνπ ζα δεκηνπξγνχζε πξνβιήκαηα ηφζν ζηελ θαηαλάισζε φζν θαη ζηελ αγνξά εξγαζίαο κε ζπλέπεηα ηε γεληθφηεξε κείσζε ηνπ ζπλνιηθνχ εηζνδήκαηνο ζηελ νηθνλνκία. Πεξαηηέξσ ε απμεκέλε επαγγεικαηηθή θηλεηηθφηεηα ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ε ζπρλή παξακνλή ηνπο εθηφο αγνξάο εξγαζίαο κεηψλεη ηελ ηθαλφηεηα ηνπο λα δηαηεξνχλ κηα ηδησηηθή αζθάιηζε. Σέινο, ε ηδησηηθή αζθάιηζε δελ κπνξεί λα εγγπεζεί ηε ίδηα ηε βησζηκφηεηά ηεο θαη ηε κειινληηθή ηεο ηθαλφηεηά ηεο λα αληαπνθξηζεί ζηηο ππνρξεψζεηο ηεο, ελψ δελ ππάξρεη δηαζθάιηζε ζηνπο αζθαιηδφκελνπο γηα ηελ πεξίπησζε κε επηηπρψλ επελδπηηθψλ επηινγψλ ή νηθνλνκηθήο χθεζεο 6. ηε βάζε ηνπ έλα ηέηνην ζχζηεκα δελ ζα έδηλε θακία απάληεζε γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο θηψρεηαο, βαζηθή ιεηηνπξγία ελφο ζπζηήκαηνο αζθάιηζεο. Πξνηείλεηαη έηζη ε αλάγθε ζεζκνζέηεζεο θαη ιεηηνπξγίαο ελφο ελδηάκεζνπ ππιψλα πνπ ζα ζπλδπάδεη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ δεκφζηνπ αλαδηαλεκεηηθνχ ζπζηήκαηνο ζπληαμηνδφηεζεο θαη ηνπ ηδησηηθνχ θεθαιαηνπνηεηηθνχ ζπζηήκαηνο κε ηξφπν ψζηε λα κεγηζηνπνηείηαη ην φθεινο πνπ απηά παξέρνπλ θαη λα ειαρηζηνπνηνχληαη νη θίλδπλνη. πγθεθξηκέλα, λα εηζάγεη ην θεθαιαηνπνηεηηθφ ζχζηεκα κε ηα πιενλεθηήκαηα ηνπ ζηελ θνηλσληθή αζθάιηζε ρσξίο φκσο λα ρξεκαηνδνηείηαη απφ ην θξάηνο θαη λα παξαρσξήζεη έλα κέξνο ηεο επζχλεο ηνπ δεκνζίνπ γηα ηελ θνηλσληθή αζθάιηζε πξνο ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Ο ελδηάκεζνο απηφο ππιψλαο ζχκθσλα κε ηνπο δηεζλείο νξγαληζκνχο αθνξά θπξίσο ζηα θαζεζηψηα επαγγεικαηηθήο αζθάιηζεο 7. Ζ ιεηηνπξγία ηακείσλ επαγγεικαηηθήο αζθάιηζεο δηαηεξεί πνιιά απφ ηα πιενλεθηήκαηα ηεο ηδησηηθήο αζθάιηζεο φπσο ζα αλαιπζεί ζηε ζπλέρεηα, δηαζέηεη φκσο ηα κεηνλεθηήκαηα ηεο ηδησηηθήο αζθάιηζεο πνπ αλαθέξνληαη ζηελ έιιεηςε θνηλσληθήο πξνζηαζίαο θαη θαηαπνιέκεζεο ηεο θηψρεηαο. Σίζεηαη επνκέλσο αλαγθαία ε χπαξμε ελφο πνιπαμνληθνχ ζπζηήκαηνο αζθάιηζεο πνπ ε αδπλακίεο ηνπ ελφο λα θαιχπηνληαη απφ ηα πιενλεθηήκαηα ησλ άιισλ, νχησο ψζηε λα επηηεπρζεί ε βησζηκφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο θαη λα δηαηεξεζεί ην ζχζηεκα θνηλσληθήο πξνζηαζίαο ζε αμηνπξεπέο επίπεδν. Ζ κεηάβαζε ζε έλα ηέηνην ζχζηεκα εμαξηάηαη πάληα απφ ηελ θαηάζηαζε ηεο νηθνλνκίαο ηεο εθάζηνηε 6 Καξαπάλνο Μ. Λνπθίδνπ Α., Οη ηξεηο ππιψλεο επαγγεικαηηθήο αζθάιηζεο ζηελ Διιάδα θαη ηελ Δπξψπε, ζ.9 7 Ζ Παγθφζκηα Σξάπεδα αλαθέξεηαη θαη ζε ηδησηηθνχο ινγαξηαζκνχο απνηακίεπζεο 10

ρψξαο 8, ηελ αλάπηπμε ηεο θεθαιαηαγνξάο θαη απφ ηελ δεκνγξαθηθή θαηάζηαζε ηεο ρψξαο 9. ε θάζε πεξίπησζε απαξαίηεηεο είλαη νη κεηαξξπζκίζεηο πνπ ζα ζπκβάιινπλ ζηε δεκηνπξγία ηνπ δεχηεξνπ 10 ππιψλα ζπληαμηνδφηεζεο θαη ε κεηάβαζε ζε απηφλ 11. πγθεθξηκέλα, ζχκθσλα κε ην κνληέιν ηεο Παγθφζκηαο Σξάπεδαο 12, ν πξψηνο ππιψλαο ζα θαιχπηεη δπν ιεηηνπξγίεο, ηελ αλαδηαλεκεηηθή θαη ηελ αζθαιηζηηθή, ζα έρεη δεκφζην θαη ππνρξεσηηθφ ραξαθηήξα θαη ε ρξεκαηνδφηεζή ηνπ ζα γίλεηαη είηε κέζσ ηεο θνξνινγίαο είηε κέζσ αζθαιηζηηθψλ εηζθνξψλ 13 απψηεξν ζηφρν ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο θηψρεηαο ησλ αζθαιηζκέλσλ. Απφ ηελ έθζεζε ηεο Παγθφζκηαο Σξάπεδαο πξνθχπηεη άκεζα 14 φηη ν ππιψλαο απηφο ζα πξέπεη λα έρεη πεξηνξηζκέλν κέγεζνο θαη ζηφρνπο γηα λα απνθεχγνληαη νη ζηξεβιψζεηο πνπ ζα κπνξνχζε λα πξνθαιέζεη ζηελ νηθνλνκία. Δηδηθφηεξα, ζχκθσλα κε ηελ έθζεζε Averting the Old Age Crisis ν πξψηνο ππιψλαο ζα πξέπεη λα είλαη ζπλεηφο (modest) ζε κέγεζνο γηα λα δεκηνπξγήζεη δσηηθφ ρψξν γηα ηνπο άιινπο δχν ππιψλεο. Ο πεξηνξηζκέλνο ζθνπφο γηα ην δεκφζην ππιψλα ζα κεηψζεη ηελ απαηηνχκελε θνξνινγία θαζψο θαη ηηο πηέζεηο γηα ππεξβνιηθέο δαπάλεο ζην ρψξν ηεο αζθάιηζεο. Ο δεχηεξνο ππιψλαο ζα θαιχπηεη ηηο ιεηηνπξγίεο ηεο απνηακίεπζεο θαη ηεο αζθάιηζεο θαη πεξηιακβάλεη ηε ζχζηαζε επαγγεικαηηθψλ ηακείσλ αζθάιηζεο θαη ηδησηηθψλ ινγαξηαζκψλ απνηακίεπζεο. Ο ππιψλαο απηφο ζα πξέπεη λα έρεη ππνρξεσηηθφ ραξαθηήξα, ζα ιεηηνπξγεί κε βάζε ην θεθαιαηνπνηεηηθφ ζχζηεκα θαη ζα ηίζεηαη ππφ ηδησηηθή δηαρείξηζε, απαξαίηεηε πξνυπφζεζε ψζηε λα επηηπγράλνληαη 8 χκθσλα κε ηε ΓΟΔ, ην κνληέιν 4 ππιψλσλ ηαηξηάδεη πεξηζζφηεξν ζηηο αλαπηπγκέλεο ρψξεο νη νπνίεο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα ρξεκαηνδνηνχλ ηα ζπληαμηνδνηηθά πξνγξάκκαηα απφ έλα εχξνο δηαθνξεηηθψλ πεγψλ. 9 χκθσλα κε ηελ Παγθφζκηα Σξάπεδα ζηηο ρψξεο πνπ βηψλνπλ έληνλα ην πξφβιεκα γήξαλζεο ηνπ πιεζπζκνχ ζπζηήλεηαη κηα κεηαξξχζκηζε ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα πνπ ζα πεξηιακβάλεη ηελ αχμεζε ηνπ νξίνπ ζπληαμηνδφηεζεο, ηε δηεξεχλεζε ηεο θνξνινγηθήο βάζεο, ηελ ειαρηζηνπνίεζε ησλ πξφσξσλ ζπληαμηνδνηήζεσλ θαη ηε κείσζε ηνπ χςνπο ησλ επηδνκάησλ 10 αθνινπζείηαη ε ηππνινγία ηεο Παγθφζκηαο Σξάπεδαο, ζηελ πεξίπησζε ηεο ΓΟΔ λνείηαη ν ηξίηνο ππιψλαο 11 χκθσλα κε ηελ Παγθφζκηα Σξάπεδα ε κεηάβαζε ζην δεχηεξν ππιψλα κπνξεί λα γίλεη είηε ζηαδηαθά κέζσ ηεο κείσζεο ηνπ δεκφζηνπ ππιψλα θαη ηνλ ζηαδηαθφ επηκεξηζκφ ησλ ζπλεηζθνξψλ ζε έλα δεχηεξν θεθαιαηνπνηεηηθφ ινγαξηαζκφ, είηε ελαιιαθηηθά κέζσ ηεο αχμεζεο ησλ εηζθνξψλ πξνο ην δεκφζην ππιψλα, έλα κέξνο ηεο νπνίαο ζα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ δεχηεξνπ ππιψλα ελψ ην ππφινηπν ζα ζπκβάιεη ζην λα παξακείλνπλ ηα επηδφκαηα ηνπ δεκφζηνπ ππιψλα ζην χςνο ηνπο. Μηα άιιε επηινγή, φπσο παξαηεξνχλ νη εξεπλεηέο Beattie R θαη McGillivray W, είλαη απηή ηεο ξηδηθήο κεηάβαζεο πνπ αθνινχζεζαλ νη ρψξεο ηεο Λαηηληθήο Ακεξηθήο, νη νπνίεο αλαγλψξηζαλ ηα δηθαηψκαηα απφ ην παιαηφ ζχζηεκα θαη δεκηνχξγεζαλ έλα θαηλνχξγην, ε επηινγή απηή θέξεη σζηφζν κεγάιν θφζηνο εθφζνλ πξέπεη λα πιεξσζνχλ νη παιηνί δηθαηνχρνη φζν θαη λα επαλαζρεδηαζηεί έλα θαηλνχξγην ζχζηεκα θνηλσληθήο αζθάιηζεο. 12 Γηα ζρεκαηηθή παξνπζίαζε ησλ 3 ππιψλσλ ηεο Παγθφζκηαο Σξάπεδαο βι. Παξάξηεκα Η. 13 Κα ηξνχγθαινο Γ, Θεζκνί θαη ζπζηήκαηα θνηλσληθήο πξνζηαζίαο ζην ζχγρξνλν θφζκν, ζ. 76 14 Έθζεζε ηεο Παγθφζκηαο Σξάπεδαο Averting the Old Age Crisis 1994, ζ.16, (42 ζε Αcrobat reader) www-wds.worldbank.org servlet/wdscontentserer/wdsp/ib/1994/09/01/0000092653970311123336/ Rendered/pdf/multi_page.pdf κε 11

απνδφζεηο αλαινγηθά κε ηνλ επελδπηηθφ θίλδπλν, νη νπνίεο εμαζθαιίδνπλ έλα αμηνπξεπέο κειινληηθφ εηζφδεκα γηα ηνπο δηθαηνχρνπο. Ζ Παγθφζκηα Σξάπεδα αληηηίζεηαη ζηα δεκφζηα θεθαιαηνπνηεηηθά ζπζηήκαηα κε ην επηρείξεκα φηη δηαηξέρνπλ ηνλ θίλδπλν λα επελδχνπλ ζε νληφηεηεο νη νπνίεο πξνζθέξνπλ ρακειφηεξεο απνδφζεηο απφ ηηο αλακελφκελεο, εμππεξεηψληαο πνιηηηθά ζπκθέξνληα 15. Ο ηξίηνο ππιψλαο ζα επηηειεί ηηο ίδηεο ιεηηνπξγίεο κε ην δεχηεξν, ζα δηαηεξείηαη φκσο ε πξναηξεηηθφηεηα ηεο ππαγσγήο ζε απηφλ 16. Απφ ην θηιειεχζεξν απηφ κνληέιν ηεο Παγθφζκηαο Σξάπεδαο δηαθνξνπνηνχληαη νη ζέζεηο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο παξνπζηάδνληαο δχν θχξηα ραξαθηεξηζηηθά: ηελ αλάδεημε ηνπ θνηλσληθνχ θξάηνπο ζε παξάγνληα αληαγσληζηηθφηεηαο θαη νηθνλνκηθήο πξνφδνπ 17 ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε θαη ηελ ππεξάζπηζε ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλσληθνχ Μνληέινπ, δειαδή ηε ζπλχπαξμε ειεχζεξνπ νηθνλνκηθνχ αληαγσληζκνχ ζην ρψξν ησλ επηρεηξήζεσλ κε έλα επξχηαην δίρηπ θνηλσληθήο αζθάιεηαο θαη αιιειεγγχεο κεηαμχ ησλ πνιηηψλ 18. Ζ ηδέα ηνπ επξσπατθνχ θνηλσληθνχ κνληέινπ αληαλαθιάηαη ζε φια ηα θξάηε κέιε, φπνπ ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ εηζνδήκαηνο ησλ ειηθησκέλσλ πξνέξρεηαη απφ ηα δεκφζηα ζπληαμηνδνηηθά ζπζηήκαηα ηνπ πξψηνπ ππιψλα. Δλφςεη φκσο ηεο θξίζεο ησλ αζθαιηζηηθψλ ζπζηεκάησλ πνπ επίθεηηαη 19 λα αληηκεησπίζνπλ ηα πεξηζζφηεξα θξάηε κέιε, ε Δπξσπατθή Έλσζε πξνζαλαηνιίδεηαη ζηελ ζηαδηαθή ελζάξξπλζε ηεο αλάπηπμεο ηνπ δεχηεξνπ ππιψλα θνηλσλθήο αζθάιηζεο 20. Γηα ηε δηαζθάιηζε επνκέλσο βηψζηκσλ ζπζηεκάησλ θνηλσληθήο αζθάιηζεο πξνηείλεηαη κηα λέα 15 Έηζη κεηψλνληαη ηα θέξδε ηνπ ηακείνπ, ην νπνίν κειινληηθά αληηκεησπίδνληαο ειιεηκκαηηθνχο πξνυπνινγηζκνχο, ζπλέπεηα ηεο θαθήο δηαρείξηζεο, αλαγθάδεηαη λα δαλείδεηαη θεθάιαηα κε επαρζέζηεξνπο φξνπο, κηα πνιηηηθή πνπ κειινληηθά νδεγεί ή ζε αχμεζε ησλ εηζθνξψλ ησλ αζθαιηζκέλσλ ή ζηε κείσζε ηνπ χςνπο ησλ επηδνκάησλ ζπλέπεηα ησλ νπνίσλ είλαη ε ηειηθή κείσζε ησλ κειινληηθψλ απνδνρψλ ησλ δηθαηνχρσλ. 16 Καξαπάλνο Μ, ν.π., ζ. 8 17 χκθσλα κε δειψζεηο ηνπ επηηξφπνπ P. Flynn ην 1999, ε θνηλσληθή πξνζηαζία ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ησλ πνιηηώλ δελ απνηειεί απιώο κηα εζηθή επηηαγή, αιιά ζπλαπνηειεί βαζηθό ζηνηρείν ηνπ νηθνλνκηθνύ κεραληζκνύ θαη ηεο νηθνλνκηθήο επίδνζεο, θαζώο δηακνξθώλεη ζπλζήθεο νηθνλνκηθήο αζθάιεηαο θαη πνιηηηθήο ζηαζεξόηεηαο, πξάγκα πνπ αληαλαθιάηαη ζε απμεκέλε παξαγσγηθόηεηα. 18 αθειιαξφπνπινο, Τπεξεζληθέο θνηλσληθέο πνιηηηθέο ηελ επνρή ηεο παγθνζκηνπνίεζεο, ζ.166 19 χκθσλα κε ηελ πξφζθαηε (2004) Έθζεζε ηεο Δπηηξνπήο θαη ηνπ πκβνπιίνπ: Joint Report of the Commission and the Council on adequate and sustainable pensions, νη θξαηηθέο δαπάλεο αλακέλνληαη λα απμεζνχλ σο πνζνζηφ ηνπ ΑΔΠ ζηα πεξηζζφηεξα Κξάηε Μέιε έσο ην 2050 θαηά κέζν φξν απφ 5% έσο θαη 20% 20 Πξφθεηηαη νπζηαζηηθά γηα ηελ πηνζέηεζε «ελδηάκεζεο ιχζεο» αλάκεζα ζηελ θαηάξγεζε ή ηε δηαηήξεζε ηνπ «αθξηβνχ» επξσπατθνχ θνηλσληθνφπ πξνηχπνπ (Παπαξξεγνπνχινπ, Ζ εμέιημε ζην Γίθαην ηεο Κνηλσληθήο Αζθαιίζεσο, ζ14επ) 12

ηζνξξνπία 21 κεηαμχ αλαδηαλεκεηηθψλ θαη θεθαιαηνπνηεηηθψλ ζπζηεκάησλ, πνπ λα εγγπάηαη ηελ αλαπιήξσζε ηνπ εηζνδήκαηνο γηα ηνπο ζπληαμηνχρνπο θαη ε εθαξκνγή ζηελ θνηλσληθή αζθάιηζε ησλ κεραληζκψλ ηεο αγνξάο θαη ηνπ αληαγσληζκνχ. Σαπηφρξνλα εληάζζεηαη σο ζηφρνο ησλ αζθαιηζηηθψλ ζπζηεκάησλ θαη ε θαηαπνιέκεζε ηεο θηψρεηαο θαη ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ κέζσ κέηξσλ γηα ειάρηζην εγγπεκέλν εηζφδεκα θαη γηα δίρηπ θνηλσληθήο πξνζηαζίαο (safety net). ηελ πην πξφζθαηε Έθζεζε ηνπ 2004 παξαηεξείηαη φηη ηα Κξάηε κέιε ελίζρπζαλ κε αλαδηαλεκεηηθά ζηνηρεία ηνλ πξψην ππιψλα, θπξίσο κε ηε κνξθή εγγχεζεο ειάρηζηεο ζχληαμεο (minimum pension guarantees). Ζ ελίζρπζε ηεο επαγγεικαηηθήο αζθάιηζεο πνπ ζπρλά ζπλνδεχεηαη απφ ζπιινγηθέο ζπκβάζεηο εξγαζίαο ζα ζπκβάιεη ζηε βησζηκφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο αζθάιηζεο θαη ζηελ ίζε κεηαρείξηζε ησλ γελεψλ 22. Με βάζε ηα παξαπάλσ νη ηξεηο ππιψλεο ζην ζχζηεκα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο δηακνξθψλνληαη σο εμήο: Ο πξψηνο ππιψλαο ζα είλαη δεκφζηνο θαη ζα απνηειείηαη απφ δχν ηκήκαηα. Σν πξψην ηκήκα ζα παξέρεη έλα εληαίν επίδνκα (ην νπνίν ζα ρξεκαηνδνηείηαη απφ ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ) θαη ην δεχηεξν ζα παξέρεη απνιαβέο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ εξγαζία (θαη ζα ρξεκαηνδνηείηαη κέζσ αζθαιηζηηθψλ εηζθνξψλ). ηελ ινγηθή ηνπ πξψηνπ ηκήκαηνο εληάζζεηαη θαη ε έλλνηα ηεο ειάρηζηεο εζληθήο ζχληαμεο ε παξνρή ηεο νπνίαο ζα κπνξνχζε λα ζπλδπάδεηαη θαη κε πξνγξάκκαηα επαλέληαμεο ηνπ δηθαηνχρνπ ζηελ αγνξά εξγαζίαο 23. Ο δεχηεξνο ππιψλαο ζα ζπγθξνηείηαη απφ επαγγεικαηηθά ζρήκαηα ηα νπνία ζα παξέρνπλ ζπληαμηνδνηηθά πξνγξάκκαηα. Ζ δηαρείξηζε ηνπο ζα γίλεηαη απφ 21 χκθσλα κε ηελ εηήζηα Κνηλή Έθζεζε ηεο Δπηηξνπήο θαη ηνπ πκβνπιίνπ γηα ηηο ζπληάμεηο ζηελ Αλαθνίλσζε ηεο Δπηηξνπήο 2001 «Ζ κειινληηθή εμέιημε ηεο θνηλσληθήο πξνζηαζίαο απφ καθξνπξφζεζκε ζθνπηά: αζθαιείο θαη βηψζηκεο ζπληάμεηο» ν ππάξρσλ ζπλδπαζκφο ησλ ηξηψλ ππιψλσλ παξέρεη επεκεξία θαη νηθνλνκηθή αλεμαξηεζία ζηα άηνκα κεγαιχηεξεο ειηθίαο ζηελ Δπξψπε, ε πξννπηηθή φκσο ηεο γήξαλζεο ηνπ πιεζπζκνχ πνπ ζα πξνθιεζεί απφ ηε ζπληαμηνδφηεζε ηεο γεληάο ηνπ «baby boom» ππνλνκεχεη ην επξσπατθφ θνηλσληθφ κνληέιν θαζψο θαη ηελ νηθνλνκηθή κεγέζπλζε θαη ζηαζεξφηεηα ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Σα θξάηε κέιε θαινχληαη ζπλεπψο λα ραξάμνπλ ζηξαηεγηθέο γηα ηε δηαζθάιηζε ηεο βησζηκφηεηαο θαη επάξθεηαο ησλ ζπζηεκάησλ θνηλσληθήο αζθάιηζεο, απνθεχγνληαο ηελ απνζηαζεξνπνίεζε ησλ δεκφζησλ νηθνλνκηθψλ ή ηελ ππεξβνιηθή επηβάξπλζε ηεο νηθνλνκίαο 22 Joint report by the Commission and the Council on adequate and sustainable pensions, rhttp://europa.eu.int/comm/employment_social/publications/2004/ke5303483_eu.pdf 23 Ξελνθψλ Κνληηάδεο, πληαγκαηηθέο Δγγπήζεηο θαη Θεζκηθή Οξγάλσζε ηνπ πζηήκαηνο Κνηλσληθήο Αζθάιηζεο, 2004 ζει 248 13

ηδησηηθνχο ζεζκνχο 24, ζα έρνπλ θεθαιαηνπνηεηηθφ ραξαθηήξα θαη ζα δίλνπλ επηδφκαηα ηα νπνία ζα είλαη ζπλδεδεκέλα είηε κε ην επάγγεικα είηε κε ηελ απαζρφιεζε. Ο ηξίηνο ππιψλαο είλαη πξναηξεηηθφο θαη ζπκπιεξσκαηηθφο ησλ άιισλ δχν θαη έρεη πεξηζζφηεξν απνηακηεπηηθφ παξά ζπληαμηνδνηηθφ ραξαθηήξα. Δίλαη θαλεξφ πσο ην ζχζηεκα ππιψλσλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο είλαη θαηαξρήλ πξνζαλαηνιηζκέλν πεξηζζφηεξν πξνο ην θνηλσληθφ ζηνηρείν ηεο θαηαπνιέκεζεο ηεο θηψρεηαο παξά πξνο ην θηιειεχζεξν κνληέιν ηεο Παγθφζκηαο Σξάπεδαο. Δλδεηθηηθφ είλαη φηη ην θξάηνο θαιχπηεη ηελ αλαδηαλεκεηηθή ιεηηνπξγία, ηελ θνηλσληθή πξνζηαζία θαη ηελ απνηακηεπηηθή ιεηηνπξγία θαη είλαη έληνλε ε αιιειεγγχε γελεψλ ζε έλα δηεπξπκέλν ζε κέγεζνο πξψην ππιψλα, ελψ ε δηείζδπζε θεθαιαηνπνηεηηθψλ ζηνηρείσλ ζην ζχζηεκα κέζσ ηνπ δεχηεξνπ ππιψλα παξφηη ζπληζηάηαη ζηα θείκελα, δελ θαζίζηαηαη ηειηθά ππνρξεσηηθή γηα ηα θξάηε κέιε. ζνλ αθνξά ζην δεχηεξν ππιψλα, ζηα θξάηε δίλεηαη ε δπλαηφηεηα λα δηαρσξίζνπλ ηελ θχξηα απφ ηελ επηθνπξηθή 25 αζθάιηζε θαη λα ηελ εληάμνπλ ζηνλ δεχηεξν ππιψλα. Πξφθεηηαη θαηά κηα άπνςε γηα ηελ πηνζέηεζε κηαο ελδηάκεζεο ζέζεο 26 ζχκθσλα κε ηελ νπνία φ,ηη δελ εληάζζεηαη ζηελ θχξηα θνηλσληθή αζθάιηζε θαη ζηα λνκνζεηηθά θαζεζηψηα επηθνπξηθήο αζθαιίζεσο κπνξεί λα απνζπαζζεί θαη λα απνηειέζεη μερσξηζηφ ζψκα πνπ ζα ιεηηνπξγεί κε θαλφλεο ηνπ ηδησηηθνχ δηθαίνπ θαη ηεο ηδησηηθήο νηθνλνκίαο. Σν ζψκα απηφ παξέρεη ζπκπιεξσκαηηθή αζθαιηζηηθή πξνζηαζία ζε ζρέζε κε ηελ θχξηα αζθάιηζε, ζηεξίδεηαη ζηελ απαζρφιεζε θαη ζηελ θαη αξρήλ ρξεκαηνδφηεζε απφ ηνπο εξγαδφκελνπο θαη ηνπο εξγνδφηεο. ην θνηλνηηθφ δίθαην ηα θξάηε κέιε έρνπλ δηαηεξήζεη ηελ αξκνδηφηεηα λα ξπζκίδνπλ ηα ζπζηήκαηα ηεο θχξηαο θνηλσληθήο αζθάιηζεο θαηά ζπλέπεηα ε Δπξσπατθή Έλσζε κπνξεί λα επεκβαίλεη κφλν ζηελ επηθνπξηθή αζθάιηζε κέζσ ησλ δηαηάμεσλ πεξί αληαγσληζκνχ φηαλ νη νξγαληζκνί πνπ ηελ παξέρνπλ απνηεινχλ επηρεηξήζεηο. 24 Σα πξνγξάκκαηα κπνξνχλ λα νξγαλσζνχλ απφ ηελ ίδηα ηελ επηρείξεζε ή κπνξεί λα ηα αλαιάβεη έλα μερσξηζηφ πηζησηηθφ ίδξπκα ην νπνίν ζα εηζπξάηηεη ηηο εηζθνξέο, ζα ηηο επελδχεη θαη ζα θαηαβάιεη ηα ζπληαμηνδνηηθά νθέιε (Ηδξχκαηα Δπαγγεικαηηθψλ πληαμηνδνηηθψλ Παξνρψλ) 25 επηθνπξηθή θαη ζπκπιεξσκαηηθή αζθάιηζε ρξεζηκνπνηνχληαη κε ηελ ίδηα ζεκαζία 26 Παπαξξεγνπνχινπ Π, Ζ εμέιημε ζην δίθαην ηεο θνηλσληθήο αζθαιίζεσο, ζ15επ 14

2. Επαγγεικαηηθή αζθάιηζε: ε δηεζλήο εκπεηξία ζνλ αθνξά ζην δεχηεξν ππιψλα θνηλσληθήο αζθάιηζεο ζηηο ρψξεο ηνπ Ο.Ο..Α. ηα ηακεία επαγγεικαηηθήο αζθάιηζεο παξνπζηάδνπλ νξηζκέλα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά 27 : ηελ πιεηνςεθία ησλ ρσξψλ ηνπ Ο.Ο..Α. ν δεχηεξνο ππιψλαο είλαη επηθνπξηθφο θαη απνηειείηαη απφ ηακεία ζπληάμεσλ πνπ ζπλδένληαη κε ηελ εξγαζία. Τπάξρνπλ θιαδηθά ηακεία πνπ αθνξνχλ ζηελ άζθεζε νξηζκέλνπ επαγγέικαηνο ή εηαηξηθά (επηρεηξεζηαθά) ηακεία πνπ αθνξνχλ ηε κηζζσηή εξγαζία ζε ζπγθεθξηκέλε επηρείξεζε ή νξγαληζκφ. Απηφ ζεκαίλεη φηη κπνξεί λα θαιπθζνχλ θαη νη αλεμάξηεηνη επαγγεικαηίεο. Σα ηακεία ιεηηνπξγνχλ κε βάζε ην θεθαιαηνπνηεηηθφ ζχζηεκα ζε αληίζεζε κε ην ζηαηηθά αλαδηαλεκεηηθφ θαη ρξεκαηνδνηνχληαη απφ εηζθνξέο ησλ εξγνδνηψλ ή θαη ησλ εξγαδνκέλσλ θαη αλάινγα κε ην αλ ε ζπκκεηνρή ηνπο είλαη ππνρξεσηηθή ρσξίδνληαη ζε ππνρξεσηηθά ή εθνχζηα 28. Ζ εηζθνξέο γηα ηε ρξεκαηνδφηεζε θαζνξίδνληαη ζπλήζσο σο πνζνζηφ κηζζνχ, ελψ ηα ηειεπηαία ρξφληα έρεη παξαηεξεζεί αληί ηεο αχμεζεο ηνπ βαζηθνχ κηζζνχ νη εξγνδφηεο λα επηιέγνπλ ηελ αχμεζε ησλ εηζθνξψλ ζηα ηακεία 29 ή αθφκε λα ζπκθσλνχλ λα θαηαβάινπλ επηπξφζζεηεο εηζθνξέο αλάινγα κε ηα νηθνλνκηθά απνηειέζκαηα ηεο εηαηξίαο, γεγνλφο πνπ ζπληζηά ζεκαληηθφ πιενλέθηεκα ηδίσο ζηηο πεξηπηψζεηο φπνπ νη απμήζεηο απνδνρψλ εκπίπηνπλ ζε ηπρφλ πεξηνξηζκνχο 30. εκαληηθφ ξφιν γηα ηελ ελζάξξπλζε ηεο ίδξπζεο θαη ζπκκεηνρήο ζηελ επαγγεικαηηθή αζθάιηζε δηαδξακαηίδνπλ ηα θνξνινγηθά θίλεηξα. ηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο νη εηζθνξέο εξγνδνηψλ θαη εξγαδνκέλσλ εθπίπηνπλ απφ ην θνξνινγεηέν εηζφδεκα ελψ ζπλήζσο είλαη αθνξνιφγεηα θαη ηα εηζνδήκαηα θαη ηα θεθαιαηαθά θέξδε απφ ηε δηαρείξηζε ηεο πεξηνπζίαο ησλ ηακείσλ 31. Βαζηθή είλαη ε δηάθξηζε ησλ ηακείσλ ζε θαζνξηζκέλεο εηζθνξάο θαη θαζνξηζκέλεο παξνρήο. ηα ηακεία νξηζκέλσλ εηζθνξψλ (defined contribution) ην 27 Σεζζαξνκάηεο Ν θαη Φξάγθνο Ν, Δπαγγεικαηηθά Σακεία: Γηεζλήο εκπεηξία θαη πξννπηηθέο ζηελ Διιάδα, ΔΓΚΑ Σεχρνο 4/544 Απξίιηνο 2004, ζ.19επ 28 χκθσλα κε ηε Γξακκαηεία ηνπ Ο.Ο..Α. ζε ζχλνιν 32 ρσξψλ ην 2001 ζηηο κηζέο ρψξεο ε ζπκκεηνρή είλαη ππνρξεσηηθή 29 Ζ Δπηηξνπή ζηελ αηηηνινηηθή έθζεζε ηεο πξφηαζεο ηεο νδεγίαο (2000/507ηειηθφ), δηεπθξηλίδεη φηη νη εηζθνξέο πνπ θαηαβάινληαη ζε ηδξχκαηα επαγγεικαηηθψλ ζπληαμηνδνηηθψλ παξνρψλ απνηεινχλ κηα κνξθή εηεξνρξνληζκέλνπ κηζζνχ (Νηαιή, ζ.733) 30 Παπαξξεγνπνχινπ Π, ν.π., ζει 101 31 Σεζζαξνκάηεο Ν θαη Φξάγθνο Ν, ν.π., ζ.21 15

χςνο ηεο ζχληαμεο εμαξηάηαη απφ ην χςνο ησλ εηζθνξψλ ή ηηο απνδφζεηο ηνπ θεθαιαίνπ ηνπ ηακείνπ ή θαη απφ ηηο επελδπηηθέο επηινγέο ηνπ εξγαδφκελνπ ν νπνίνο αλαιακβάλεη εμ νινθιήξνπ ηνλ επελδπηηθφ θίλδπλν ελψ ε ππνρξέσζε ηνπ εξγνδφηε εμαληιείηαη κε ηελ θαηαβνιή ησλ εηζθνξψλ. ηα ηακεία νξηζκέλσλ παξνρψλ (defined benefit) ζπκβαίλεη ην αληίζεην: ην χςνο ηεο ζχληαμεο εμαξηάηαη απφ ην κηζζφ ηνπ εξγαδνκέλνπ θαηά ην ρξφλν ζπληαμηνδφηεζήο ηνπ θαη ηελ παξνρή ζχληαμεο εγγπάηαη ε επηρείξεζε πνπ αλαιακβάλεη έηζη νιφθιεξν ηνλ επελδπηηθφ θίλδπλν 32. Ζ Παγθφζκηα Σξάπεδα είλαη ππέξ ησλ επαγγεικαηηθψλ ηακείσλ θαζνξηζκέλεο εηζθνξάο δηφηη παξέρνπλ ζηνπο δηθαηνχρνπο ηελ δπλαηφηεηα λα επηιέμνπλ κφλνη ηνπο ηηο επελδπηηθέο ηνπο θηλήζεηο απνθαζίδνληαο πφζν θίλδπλν είλαη δηαηεζεηκέλνη λα ππνζηνχλ γηα κηα αλάινγε απφδνζε. Αληίζεηα ηα ζπζηήκαηα πξνθαζνξηζκέλεο παξνρήο έρνπλ πεξηζζφηεξν αλαδηαλεκεηηθφ ραξαρηήξα θαη πεξηέρνπλ ηνλ θίλδπλν αζέηεζεο ηεο ππνρξέσζεο απφ ηελ πιεπξά ηνπ εξγνδφηε, ελψ παξάιιεια νη εξγαδφκελνη αληηκεησπίδνπλ ηνπο θηλδχλνπο ηεο νηθνλνκηθήο χθεζεο, ηεο δηάβξσζεο ησλ κειινληηθψλ ηνπο πξνζφδσλ ιφγσ πιεζσξηζκνχ θαη ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπο θηλεηηθφηεηαο 33. Σα ηειεπηαία ρξφληα θαη ζε θάζε πξφζθαηε κεηαξξχζκηζε ησλ ζπληαμηνδνηηθψλ ζπζηεκάησλ πξνηηκνχληαη ηα ηακεία νξηζκέλσλ εηζθνξψλ, ιφγσ ηεο επηζπκίαο ησλ εξγνδνηψλ λα ειαρηζηνπνηήζνπλ ην θφζηνο ησλ ππνρξεψζεψλ ηνπο, ελψ νη εξγαδφκελνη πξνηηκνχλ ηακέηα πνπ ηνπο δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα λα κεηαθέξνπλ ηα δηθαηψκαηά ηνπο ζε άιια ηακεία κε ην κηθξφηεξν θφζηνο. χκθσλα κε ηε Γξακκαηεία ηνπ Ο.Ο..Α. ην 2001 ζε ζχλνιν 31 ρσξψλ 5 ρψξεο έρνπλ απνθιεηsηηθά ηακεία νξηζκέλσλ παξνρψλ, 12 ρψξεο απνθιεηζηηθά ηακεία θαζνξηζκψλ εηζθνξψλ ελψ δεθαηξείο δηαζέηνπλ θαη ηα δχν είδε ηακείσλ. Δμαίξεζε απνηειεί ε Γαιιία φπνπ ηα επαγγεικαηηθά ηακεία ιεηηνπξγνχλ κε βάζε ην αλαδηαλεκεηηθφ ζχζηεκα 34. ζνλ αθνξά ζηελ νξγάλσζε θαη δηνίθεζε ησλ ηακείσλ επαγγεικαηηθήο αζθάιηζεο, απηά ζπλήζσο ιεηηνπξγνχλ σο απηφλνκνη νξγαληζκνί κε ηε κνξθή λνκηθψλ πξνζψπσλ εηδηθνχ ζθνπνπ φπσο trusts, foundations ή corporate entities θαη ελαιιαθηηθά σο μερσξηζηνί ινγαξηαζκνί κεηά απφ ζπκθσλία κεηαμχ ηνπ ηακείνπ θαη ηνπ ρξεκαηννηθνλνκηθνχ νξγαληζκνχ πνπ δηαρεηξίδεηαη ηελ πεξηνπζία ηνπ. Σν βάξνο 32 Σεζζαξνκάηεο Ν θαη Φξάγθνο Ν, ν.π.,ζ.19επ 33 ηαζνπνχινπ Δπαλζία, Σα ζπζηήκαηα ηνπ Γεχηεξνπ Ππιψλα Αζθάιηζεο Ζ Γηεζλήο πδήηεζε, ζει 18, φπσο θαη ζην Γηψξγνο. Π.Καηξνχγθαινο, Θεζκνί θαη πζηήκαηα Κνηλσληθήο Πξνζηαζίαο ζηνλ χγρξνλν Κφζκν, 2004, ζει 76 34 Σεζζαξνκάηεο Ν θαη Φξάγθνο Ν, ν.π.,ζ.19επ 16

ζπλήζσο απνδίδεηαη ζηε ιεηηνπξγία ινγαξηαζκνχ θαη φρη ζηελ χπαξμε λνκηθή πξνζσπηθφηεηαο 35. Ζ δηνίθεζε αζθείηαη απφ ην δηνηθεηηθφ ζπκβνχιην φπνπ ζπκκεηέρνπλ εθπξφζσπνη ησλ εξγαδνκέλσλ ή θαη ησλ εξγνδνηψλ θαη ε δηαρείξηζε ηεο πεξηγνπζίαο γίλεηαη είηε απφ ην ηακείν κέζσ δεκηνπξγίαο θαηάιιειεο κνλάδαο δηαρείξηζεο (εζσηεξηθή δηαρείξηζε) είηε απφ εμεηδηθεπκέλα ηκήκαηα εηαηξηψλ επελδχζεσλ (εμσηεξηθή δηαρείξηζε) είηε κε ζπλδπαζκφ ησλ δχν. Ζ ειεπζεξία επηινγήο ηνπ εξγαδνκέλνπ ζηελ πεξίπησζε ησλ ηακείσλ νξηζκέλεο εηζθνξάο κπνξεί λα είλαη πεξηνξηζκέλε, δειαδή κεηαμχ ακνηβαίσλ θεθαιαίσλ ππφ ηελ επζχλε δηαρείξηζεο ηνπ Γ.. ή απφιπηε 36, δειαδή πιήξεο ειεπζεξία επηινγήο ακνηβαίσλ θεθαιαίσλ θαη δηαρεηξηζηψλ. Σν κεηνλέθηεκα ζε απηή ηελ πεξίπησζε είλαη ε αχμεζε ηνπ θφζηνπο πνπ έρεη απνδεηρηεί ζηελ πξάμε φηη ππάξρεη ιφγσ ησλ ζπρλψλ αιιαγψλ ζηηο επελδπηηθέο επηινγέο. Παξαηεξείηαη φηη ε ιεηηνπξγία ησλ επαγγεικαηηθψλ ηακείσλ έρεη ζεκαληηθή θαη καθξνρξφληα επίπησζε ζηε ιεηηνπξγία θαη ηελ αλάπηπμε ησλ εγρψξησλ ρξεκαηνπηζησηηθψλ αγνξψλ. πγθεθξηκέλα 37 : Σπκβάιινπλ ζηελ αληαγσληζηηθόηεηα ηνπ ρξεκαηννηθνλνκηθνύ ζπζηήκαηνο Πξνθαινύλ ή θαη ππνζηεξίδνπλ ρξεκαηννηθνλνκηθέο θαηλνηνκίεο πνπ πξνζηαηεύνπλ ηνλ επελδπηή ζε πεξίπησζε πηώζεο ηεο αγνξάο Αζθνύλ πίεζε γηα λνκνζεζία πξνζηαζίαο ηνπ επελδπηή θαη ελζαξξύλνπλ ηε δεκηνπξγία ελόο εύξσζηνπ ξπζκηζηηθνύ πιαηζίνπ Σπκβάιινπλ ζηνλ εθζπγρξνληζκό ησλ ζπλαιιαγώλ, ζηε βειηίσζε ηεο εηαηξηθήο δηαθπβέξελζεο ησλ εηζεγκέλσλ εηαηξηώλ Σπκβάιινπλ σο κεραληζκνί απνηακίεπζεο/επελδύζεσλ ζηελ εύξπζκε ιεηηνπξγία ησλ αγνξώλ ρξήκαηνο θαη θεθαιαίησλ θαη θαη επέθηαζε ζηελ αλάπηπμε ηεο νηθνλνκίαο Σν ζχλνιν ησλ επελδπηηθψλ θεθαιαίσλ πνπ δηαρεηξίζηεθαλ ηα επαγγεικαηηθά ηακεία ην 2001 έθηαζε ηα 8.985,4 δηζεθαηνκκχξηα δνιιάξηα. χκθσλα κε πεγέο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ην 25% ηνπ ελεξγνχ πιεζπζκνχ ηεο Δ.Δ. θαιχπηεηαη ζήκεξα απφ επαγγεικαηηθά ζπληαμηνδνηηθά πξνγξάκκαηα 38. 35 Νηαιή Δ. Πξνγξάκκαηα ζπκπιεξσκαηηθήο αζθάιηζεο απφ Σ.Δ.Α., ζ.722 36 ηελ πεξίπησζε απηή πξνυπφζεζε είλαη ε πνιχ θαιή πιεξνθφξεζε ηεο αγνξάο, ηελ νπνία δελ δηαζέηνπλ επί ην πιείζηνλ νη ρακειφκηζζνη θαη νη ρακεινχ κνξθσηηθνχ επηπέδνπ εξγάηεο. 37 Σεζζαξνκάηεο Ν θαη Φξάγθνο Ν, ν.π,ζ.21 38 http://europa.eu.int/comm/employment_social 17

3. Η αλάπηπμε ηνπ δεύηεξνπ ππιώλα ζηελ Ειιάδα: ην ζεζκηθό πιαίζην α. ηα πιαίζηα ηεο κεηαξξχζκηζεο ησλ δνκψλ ηεο θνηλσληθήο αζθάιηζεο ζηελ Διιάδα, ν Νφκνο 3029/2002 39, έηζη φπσο ηξνπνπνηήζεθε πνιχ πξνζθάησο απφ ην Ν.3385/05 40 απνηειεί ην ζεζκηθφ πιαίζην γηα ηελ ίδξπζε, αλάπηπμε θαη ιεηηνπξγία ησλ Σακείσλ Δπαγγεικαηηθήο αζθάιηζεο ζηελ Διιάδα. Σα άξζξα 7 θαη 8 ξπζκίδνληαη νη πξνυπνζέζεηο ζχζηαζεο, ν ζθνπφο θαη ε επνπηεία θαη ν έιεγρνο ησλ Δπαγγεικαηηθψλ Σακείσλ. Δηδηθφηεξα ε παξ.1 ηνπ α. 7 θαζνξίδεη ηε κνξθή ησλ Σακείσλ Δπαγγεικαηηθήο Αζθάιηζεο σο λνκηθά πξφζσπα ηδησηηθνχ δηθαίνπ θαη ζπγθεθξηκέλα κε θεξδνζθνπηθνχ ραξαθηήξα θαη ηα ζηνηρεία πνπ πξέπεη λα πεξηιακβάλνληαη ζηελ επσλπκία ηνπο, ελψ ζηελ παξ.2 νξίδεηαη ν ζθνπφο ησλ Σακείσλ πνπ είλαη «ε παξνρή ζηνπο αζθαιηζκέλνπο θαη δηθαηνχρνπο ησλ παξνρψλ, επαγγεικαηηθήο αζθαιηζηηθήο πξνζηαζίαο πέξαλ ηεο παξερφκελεο απφ ηελ ππνρξεσηηθή θνηλσληθή αζθάιηζε γηα ηνπο αζθαιηζηηθνχο θηλδχλνπο θαη ελδεηθηηθά ηνπο θηλδχλνπο γήξαηνο, ζαλάηνπ, αλαπεξίαο, επαγγεικαηηθνχ αηπρήκαηνο, αζζέλεηαο, δηαθνπήο ηεο εξγαζίαο». Απφ ην ζθνπφ ζπλάγεηαη ε ζπκπιεξσκαηηθφηεηα ηεο αζθάιηζεο θαζψο θαη ν επαγγεικαηηθφο ραξαθηήξαο ηεο αζθάιηζεο. Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη φηη ν θίλδπλνο ηεο δηαθνπήο ηεο εξγαζίαο πνπ θαιχπηεηαη απφ ηελ αζθάιηζε απηή, δελ θαιχπηεηαη απφ θαλέλα ζχζηεκα ππνρξεσηηθήο αζθάιηζεο. Οη παξ.3 θαη 4 αλαθέξνληαη ζηελ ίδξπζε ησλ Σ.Δ.Α., ε νπνία είλαη πξναηξεηηθή αλά επηρείξεζε ή θιάδν εξγαδνκέλσλ θαη κε πξσηνβνπιία ησλ εξγαδνκέλσλ ή ησλ εξγνδνηψλ ή κε ζπκθσλία ησλ εξγνδνηψλ θαη ησλ εξγαδνκέλσλ ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη ν αξηζκφο ησλ αζθαιηδνκέλσλ ππεξβαίλεη ηνπο 100 θαη ζηα ζηνηρεία πνπ πξέπεη λα ξπζκίδνληαη ππνρξεσηηθά ζην θαηαζηαηηθφ, ηνπ νπνίνπ ν ηχπνο απαηηεί ζπκβνιαηνγξαθηθφ έγγξαθν. ηελ παξ 5 νξίδεηαη ξεηά ν θεθαιαηνπνηεηηθφο ραξαθηήξαο ηνπ ζπζηήκαηνο. χκθσλα κε ηελ παξ.7 ην θαηαζηαηηθφ, κεηά ηε δεκνζίεπζή ηνπ, θαηαρσξείηαη ζην Τπνπξγείν Απαζρφιεζεο, ελψ ζπζηήλεηαη ε Γηεχζπλζε Δπαγγεικαηηθήο Αζθάιηζεο ζηε Γ.Γ.Κ.Α. κε ζθνπφ ηνλ έιεγρν θαη ηελ επνπηεία ησλ Ν.Π.Η.Γ.. ηελ 39 N.3029/2002/A-60/Μεηαξξχζκηζε πζηήκαηνο Κνηλσληθήο Αζθάιηζεο http://lawdb.intrasoftnet.com 40 Ν.3385/2005, 210 Α, Ρπζκίζεηο γηα ηελ πξνψζεζε ηεο απαζρφιεζεο, ηελ ελίζρπζε ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο θαη άιιεο δηαηάμεηο. 18

παξάγξαθν απηή θαζνξίδνληαη δηεμνδηθά ηα ηκήκαηα ηεο λέαο δηεχζπλζεο θαζψο θαη νη αξκνδηφηεηέο ηνπο θαη ην πξνζσπηθφ πνπ ηηο ζηειερψλεη. χκθσλα κε ηελ παξ. 8 επηηξέπεηαη ε ελνπνίεζε ή ε δηάζπαζε απηψλ ή ε ζχζηαζε νκνζπνλδηψλ θαη ελψζεσλ κε άιια επαγγεικαηηθά ηακεία ζηελ εκεδαπή ή ζηελ Δ.Δ. Σν πξναηξεηηθφ ηεο ππαγσγή ζηελ αζθάιηζε ησλ Σ.Δ.Α. νξίδεηαη ξεηά ζηελ παξ.9, φπνπ επίζεο δηεπθξηλίδεηαη φηη δελ απαηηείηαη ζπκκεηνρή ησλ αζθαιηζκέλσλ ζε ζπλδηθαιηζηηθή νξγάλσζε, θαζψο θαη ην δηθαίσκα επηινγήο ηνπ κεηαμχ πνιιψλ Σ.Δ.Α.. Αθνινπζνχλ νη παξ.10 θαη 11 πνπ νξίδνπλ ηελ άζθεζε ηνπ δηθαηψκαηνο δηαγξαθήο. ηε ζπλέρεηα νξίδεηαη ε ζπκκεηνρή ησλ εξγνδνηψλ ζην Γηνηθεηηθφ πκβνχιην ησλ Σ.Δ.Α. ζε πεξίπησζε πνπ ρξεκαηνδνηνχλ ηα Σ.Δ.Α. (παξ.12), ε ππνρξέσζε ηήξεζεο κεηξψνπ αζθαιηζκέλσλ (παξ.13) θαη ν έιεγρνο ησλ εηήζησλ νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ απφ δχν νξθσηνχο ινγηζηέο (παξ.14). Ζ παξ.15 αθνξά ηελ αζθαιηζηηθή ηνπνζέηεζε ησλ Σ.Δ.Α., νξίδνληαο ζπγθεθξηκέλα πνζνζηά επελδχζεσλ ησλ ηερληθψλ απνζεκαηηθψλ ηνπο. Ζ παξάγξαθνο απηή ηξνπνπνηήζεθε πξνζθάησο κε ην άξζξν 12 ηνπ Ν.3385/05 41 κεηαβάινληαο ηα πνζνζηά επελδχζεσλ σο εμήο: «Κάζε ηακείν επαγγεικαηηθήο αζθάιηζεο κπνξεί λα επελδύεη: α) πνζνζηό κέρξη 70% ηνπ ελεξγεηηθνύ πνπ θαιύπηεη ηα ηερληθά απνζεκαηηθά ή ηνπ ζπλνιηθνύ ραξηνθπιαθίνπ γηα ηακεία επαγγεικαηηθήο αζθάιηζεο, ζηα νπνία νη αζθαιηζκέλνη θέξνπλ ηνλ θίλδπλν επελδύζεσλ ζε κεηνρέο, δηαπξαγκαηεύζηκα αμηόγξαθα εμνκνηνύκελα πξνο κεηνρέο θαη ζε εηαηξηθά νκόινγα εηζεγκέλα πξνο δηαπξαγκάηεπζε ζε νξγαλσκέλεο ρξεκαηννηθνλνκηθέο αγνξέο, θαζώο θαη λα απνθαζίδεη γηα ην κεξίδην ησλ ελ ιόγσ αμηόγξαθσλ ζην επελδπηηθό ηνπ ραξηνθπιάθην, β) πνζνζηό κέρξη 30% ηνπ ελεξγεηηθνύ πνπ θαιύπηεη ηα ηερληθά απνζεκαηηθά ζε ζηνηρεία ελεξγεηηθνύ εθπεθξαζκέλα ζε λνκίζκαηα δηαθνξεηηθά από εθείλα ζηα νπνία είλαη εθπεθξαζκέλεο νη ππνρξεώζεηο ηνπ, γ) πνζνζηό κέρξη 5% ζε επηρεηξεκαηηθά θεθάιαηα θαη ζε λέα ρξεκαηννηθνλνκηθά πξντόληα. Η επέλδπζε ηνπ ηακείνπ επαγγεικαηηθήο αζθάιηζεο ζε ρξεκαηννηθνλνκηθά κέζα πνπ εθδίδεη ε ρξεκαηνδνηνύζα επηρείξεζε δελ πξέπεη λα ππεξβαίλεη ην 5% ηνπ ζπλόινπ ηνπ 41 Ν.3385/19-8-2005, Φ.Δ.Κ. 210Α 19

ραξηνθπιαθίνπ θαη όηαλ ε ρξεκαηνδνηνύζα επηρείξεζε αλήθεη ζε όκηιν, ε επέλδπζε ηνπ ηακείνπ ζηηο επηρεηξήζεηο πνπ αλήθνπλ ζηνλ ίδην όκηιν κε ηε ρξεκαηνδνηνύζα επηρείξεζε δελ πξέπεη λα ππεξβαίλεη ην 10% ηνπ ραξηνθπιαθίνπ.» Πεξαηηέξσ, φπσο νξίδεηαη ζηελ παξ.16 ηνπ Ν.3029/02 ηα Σ.Δ.Α. «ππνρξενύληαη ζηε δεκηνπξγία απνζεκαηηθώλ, ην ύςνο ησλ νπνίσλ αληαλαθιά ηηο νηθνλνκηθέο ππνρξεώζεηο, ηηο νπνίεο έρνπλ αλαιάβεη έλαληη ησλ αζθαιηζκέλσλ θαη ησλ δηθαηνύρσλ παξνρώλ». Οη φξνη ιεηηνπξγίαο ησλ Σ.Δ.Α. (ην πεξηερφκελν θαη ν ηξφπνο ηεξήζεσο ησλ εηήζησλ ινγαξηαζκψλ, ηζνινγηζκψλ, εθζέζεσλ, εηήζησλ δειψζεσλ ησλ αξρψλ ηεο επελδπηηθήο ηνπο πνιηηηθήο θαη ελ γέλεη νηθνλνκηψλ θαηαζηάζεσλ θαη ζηνηρείσλ ηνπο θαη ελδεηθηηθά, αλαινγηζηηθέο απνηηκήζεηο, κειέηεο γηα ηε ζρέζε παγίσλ κε ππνρξεψζεηο, απνδεηθηηθά ζηνηρεία γηα ηε ζπλνρή ησλ αξρψλ ηεο επελδπηηθήο πνιηηηθήο, απνδείμεηο φηη νη εηζθνξέο θαηαβιήζεθαλ βάζεη ηνπ πξνγξάκκαηνο, ψζηε λα πξνθχπηεη ε πξαγκαηηθή θαη αθξηβήο πνξεία ησλ εξγαζηψλ ηνπο, ε πεξηνπζηαθή ηνπο θαηάζηαζε, ηα απνζεκαηηθά θαη ε αζθαιηζηηθή ηνπνζέηεζε), νη πιεξνθνξίεο πνπ πξέπεη λα ρνξεγνχληαη ζηνπο αζθαιηζκέλνπο θαη δηθαηνχρνπο ησλ παξνρψλ, ν ππνινγηζκφο θαη ε αλαπξνζαξκνγή ησλ ηερληθψλ απνζεκαηηθψλ, νη θαλφλεο γηα ηηο επελδχζεηο ησλ Σ.Δ.Α., ην πεξηζψξην θεξεγγπφηεηαο, ε αληαζθάιηζε ή ακνηβαία αζθάιηζε ησλ Σ.Δ.Α., ην πεξηερφκελν θαη ν ηχπνο ηήξεζεο ηνπ κεηξψνπ αζθαιηζκέλσλ, θαζνξίδνληαη κε απφθαζε ηνπ ΤπΔξγαζίαο θαη Κνηλσληθψλ αζθαιίζεσλ, ζχκθσλα κε ηελ παξ.18. Ζ παξ.19 νξίδεη ηνπο πφξνπο ησλ Σ.Δ.Α., ελψ, ηέινο, νη παξ.19-22 νξίδνπλ ηελ ππνρξέσζε ησλ Σ.Δ.Α. γηα ελεκέξσζε ησλ αζθαιηζκέλσλ, γηα ρνξήγεζε βεβαηψζεσλ θαη γηα δεκνζίεπζε ησλ νηθνλνκηθψλ θαηαζηάζεσλ, ηα πηζηνπνηεηηθά ειέγρνπ ησλ νξθσηψλ ειεγθηψλ θαη ηα πνξίζκαηα ειέγρνπ ηεο Δζληθήο Αλαινγηζηηθήο Αξρήο. Με ην α.8 παξ.1 θαζνξίδεηαη ην εχξνο ηεο επνπηείαο επί ησλ Σ.Δ.Α. πνπ γίλεηαη απφ ην Τπνπξγείν Δξγαζίαο θαη Κνηλσληθψλ Αζθαιίζεσλ θαη αθνξά ηελ ηήξεζε ηνπ λφκνπ, ηε θεξεγγπφηεηα ησλ Σ.Δ.Α. θαη ηελ πξνζηαζία ησλ ζπκθεξφλησλ ησλ αζθαιηζκέλσλ. Με αηηηνινγεκέλε απφθαζε, ν Τπνπξγφο κπνξεί λα ιακβάλεη φια ηα θαηάιιεια κέηξα, πεξηιακβαλνκέλσλ ησλ δηνηθεηηθψλ θπξψζεσλ θαη ελδεηθηηθά ησλ δηνηθεηηθψλ πξνζηίκσλ, έσο θαη λα απαγνξεχζεη ηελ ειεχζεξε δηάζεζε ησλ παγίσλ, λα ζέζεη ζε αλαγθαζηηθή δηαρείξηζε ην ηακείν ή λα απαγνξεχζεη ηηο δξαζηεξηφηεηέο ηνπ κεηά απφ γλψκε ηεο Αλαινγηζηηθήο Αξρήο, ελψ ζηελ παξ.3 πξνβιέπεηαη έθδνζε 20

ΤΑ γηα ηε δηαδηθαζία επηβνιήο ησλ παξαπάλσ θπξψζεσλ. ηελ παξ.2 νξίδεηαη φηη ν έιεγρνο ηεο Δ.Α.Α. επί ησλ Σ.Δ.Α. αθνξά ηελ νηθνλνκηθή ιεηηνπξγία θαη βησζηκφηεηα ησλ ηακείσλ ζε ζρέζε κε ην πξφγξακκα παξνρψλ θαη επελδχζεσλ. Σέινο, ζηηο παξ.4 έσο 6 ηνπ άξζξνπ, νξίδνληαη ηα πξνλφκηα ησλ αζθαιηζκέλσλ θαη νη πεξηπηψζεηο ηεο εθπιεηζηεξίαζεο αζθαιηζηηθήο ηνπνζέηεζεο θαη ηεο δηάιπζεο ηνπ Σ.Δ.Α.. β. χκθσλα κε ηηο λνκνζεηηθέο εμνπζηνδνηήζεηο πνπ πξνβιέπνληαη ζηνλ 3029/2002 εθδφζεθαλ νη αθφινπζεο ηξεηο ππνπξγηθέο απνθάζεηο 42 : βα 43. Ζ ΑΤΔξγΚνηλΑζθ Φ.Δπαγ.αζθ./νηθ.16/9.4.2003 Όξνη ιεηηνπξγίαο ησλ Τακείσλ Επαγγεικαηηθήο Αζθάιηζεο, πεξηιακβάλεη ξπζκίζεηο πνπ αθνινπζνχλ ηελ Οδεγία γηα ηηο δξαζηεξηφηεtεο θαη ηελ επνπηεία ησλ ηδξπκάησλ επαγγεικαηηθψλ ζπληαμηνδνηηθψλ παξνρψλ (Η.Δ..Π) θαη δελ ηαπηίδνληαη κε παξφκνηεο ξπζκίζεηο γηα ηελ ηδησηηθή αζθάιηζε. πγθεθξηκέλα, ζην πξψην άξζξν ηεο Τπνπξγηθήο Απφθαζεο νξίδνληαη νη αλαινγηζηηθέο απνηηκήζεηο θαη νη αξρέο απφ ηηο νπνίεο απηέο νθείινπλ λα δηέπνληαη, ελψ ζην άξζξν 2 πξνβιέπεηαη φηη ηα Σ.Δ.Α. ζπληάζζνπλ κειέηεο θάζε ηξηα ρξφληα ηνπιάρηζηνλ γηα ηε ζρέζε ησλ πεξηνπζηαθψλ ηνπο ζηνηρείσλ πξνο ηηο ππνρξεψζεηο ηνπο θαη ηελ ελδεδεηγκέλε ζηξαγεηηθή ησλ επελδχζεσλ ηνπ ηακείνπ κε πξννπηηθή ηνπιάρηζηνλ δέθα εηψλ. ην ηξίην άξζξν πξνβιέπεηαη ε ππνρξέσζε ησλ Σ.Δ.Α. λα ζπζηήζνπλ Μαζεκαηηθά Απνζέκαηα ή απνζέκαηα κε δεδνπιεπκέλσλ εηζθνξψλ θαη εθθξεκψλ δεκηψλ αλάινγα κε ην ζχζηεκα πνπ αθνινπζνχλ. Σν άξζξν 4 αλαθέξεηαη ζην πεξηζψξην θεξεγγπφηεηαο πνπ νθείνπλ λα ζρεκαηίδνπλ ηα Σ.Δ.Α. θαζνξηζκέλσλ παξνρψλ, θαζψο θαη ηνλ ηξφπν ζρεκαηηζκνχ ηνπο. ηα άξζξα 5 θαη 6 ξπζκίδνληαη ηα ζρεηηθά κε ηελ αζθαιηζηηθή ηνπνζέηεζε ησλ ηακείσλ, δειαδή ηε δηάζεζε πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ γηα ηελ θάιπςε ησλ ππνρξεψζεψλ ηνπ ζε ηερληθά απνζέκαηα κε ζηφρν ηε δηαζθάιηζε ησλ ζπκθεξφλησλ ησλ κειψλ ηνπ θαη ηα εηδηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ πξέπεη λα έρνπλ ηα πεξηνπζηαθά ζηνηρεία αζθαιηζηηθήο ηνπνζέηεζεο. 42 Παπαξξεγνπνχινπ Π., ν.π., ζ43 43 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ II 21

Σν άξζξν 7 αθνξά ζηνπο θαλφλεο επελδχζεσλ θαη νξίδεη φηη νη επελδύζεηο ηνπ ζπλόινπ ησλ θεθαιαίσλ ησλ Τ.Ε.Α. δηέπνληαη από ηηο αξρέο ηεο ζπλεηήο-ζπληεξηηηθήο δηαρείξηζεο, ηεο δηαζπνξάο θαη πνηόηεηαο ησλ επελδπηηθώλ επηινγώλ, ώζηε λα επηηπγράλεηαη ε αζθάιεηα, ε απνδνηηθόηεηα θαη ε επθνιία ξεπζηνπνίεζεο ησλ πεξηνπζηαθώλ ζηνρείσλ πνπ δηαηίζεληαη ζε αζθαιηζηηθή ηνπνζέηεζε. Επίζεο πξέπεη λα παξαθνινπζείηαη ζπζηεκαηηθά θαη λα δηαηεξείηαη ζε ρακειά επίπεδα ν βαζκόο επηθηλδπλόηεηαο ηνπ επελδπηηθνύ θεθαιαίνπ. ην επφκελν άξζξν νξίδεηαη ε ππνρξέσζε ησλ Σ.Δ.Α. θαζνξηζκέλσλ παξνρψλ ζε επαξθή αληαζθαιηζηηθή θάιπςε, ππφ ηελ επνπηεία ηεο Δζληθήο Αλαινγηζηηθήο Αξρήο (Δ.Α.Α.). ην άξζξν 9 αλαθέξνληαη νη εηήζηεο εθζέζεηο θαη νηθνλνκηθέο θαηαζηάζεηο πνπ πξέπεη λα ππνβάινπλ ηα Σ.Δ.Α. ζηελ Δ.Α.Α. Απηέο είλαη ν ηζνινγηζκφο, ινγαξηαζκνί απνηειεζκάησλ ρξήζεσο γηα θάζε θίλδπλν-παξνρή, εηήζηα έθζεζε δηνηθήζεσο, αλαινγηζηηθή έθζεζε θαη έθζεζε απφ ηνπο Οξθσηνχο Λνγηζηέο. Δπηπιένλ ζηνηρεία πνπ ππνβάιινληαη ζηελ Δ.Α.Α. είλαη ηα απνδεηθηηθά ζηνηρεία ζπλνρήο αξρψλ Δπελδπηηθήο Πνιηηηθήο, Απνδεημε θαηαβνιήο εηζθνξψλ θαη πεξηνπζηαθή θαηάζηαζε (άξζξν 10). ηα ηειηθά άξζξα νξίδνληαη ηα πεξί ηεο ελεκέξσζεο ησλ αζθαιηζκέλσλ, ηεο ινγηζηηθήο νξγάλσζεο θαη ηεο ηήξεζεο κεηξψνπ αζθαιηζκέλσλ ζε ειεθηξνληθή κνξθή, θαζψο θαη γηα ηνπο ζεκαηνθχιαθεο δηαρεηξηζηέο Δπελδχζεσλ. ββ. Αθνινχζεζε ε AYΔξγΚνηλΑζθ. Φ.Δπαγ.αζθ./νηθ.13.11.2003 44, Δηαδνρηθή αζθάιηζε ζε ηακεία επαγγεικαηηθήο αζθάιηζεο, ε νπνία ξπζκίδεη ηηο πξνυπνζέζεηο θαη ηε δηαδηθαζία γηα ηελ άζθεζε ηνπ δηθαηψκαηνο δηαγξαθήο, ηνλ ζπλππνινγηζκφ ηνπ ρξφλνπ αζθάιηζεο, ηε κεηαθνξά δηθαησκάησλ θαη ην αξκφδην Σ.Δ.Α. γηα ηε ρνξήγεζε παξνρήο ζε πεξίπησζε δηαδνρηθήο επαγγεικαηηθήο αζθάιηζεο ζε πεξηζζφηεξα ηακεία ζηελ εκεδαπή ή ζε θξάηε κέιε ηεο Δ.Δ 45. Δηδηθφηεξα, ην πξψην άξζξν νξίδεη φηη ν αζθαιηζκέλνο ζε έρεη δηθαίσκα λα δεηήζεη ηε δηαγξαθή ηνπ απφ ην Σ.Δ.Α., εθφζνλ έρεη πξαγκαηνπνηήζεη ζ απηφ ειάρηζην ρξφλν αζθάιηζεο ηνπιάρηζηνλ ελφο έηνπο κεηά απφ πξνεηδνπνίεζή ηνπ θαη θαη παξέιεπζε πξνζεζκίαο θαη λα δεηήζεη είηε ηε κεηαθνξά ησλ ζπληαμηνδνηηθψλ δηθαησκάησλ ηνπ ζε άιιν Σ.Δ.Α., είηε ηελ απηνηειή ζπληαμηνδφηεζή ηνπ απφ θάζε Σ.Δ.Α. θαη λα ιάβεη ηελ παξνρή πνπ ηνπ αλαινγεί. Σν άξζξν 2 αθνξά ζηε 44 Παξάξηεκα III 45 Παπαξξεγνπνχινπ Π., ν.π., ζ43 22

δπλαηφηεηα κεηαθνξάο ησλ ζπληαμηνδνηηθψλ δηθαησκάησλ ζε άιιν Σ.Δ.Α ηεο εκεδαπήο ή θξάηνπο- κέινπο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, εθφζνλ έρεη επέιζεη κεηαβνιή ζηελ επαγγεικαηηθή απαζρφιεζε ή ζηνλ ηφπν εξγαζίαο ηνπ αζθαιηζκέλνπ, πνπ θαζηζηά αλαγθαία ηε δηαθνπή ηεο θαλνληθήο αζθάιηζήο ηνπ ζην Σακείν. ην άξζξν 3 πεξηγξάθεηαη ζπγθεθξηκέλε δηαδηθαζία κεηαθνξάο ζπληαμηνδνηηθψλ δηθαησκάησλ. χκθσλα κε ην άξζξν 4 ζε θάζε Σ.Δ.Α. δεκηνπξγείηαη γηα θάζε αζθαιηζκέλν Αηνκηθφο πληαμηνδνηηθφο Λνγαξηαζκφο (Α..Λ), ν νπνίνο ζρεκαηίδεηαη απφ ην ζχλνιν ησλ εηζθνξψλ πνπ έρνπλ θαηαβιεζεί γηα ινγαξηαζκφ ηνπ απφ ηνλ ίδην ή απφ νπνηαδήπνηε άιιε πεγή ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ Σ.Δ.Α., ζπλ ηηο αλαινγνχζεο απνδφζεηο ησλ επελδχζεσλ θαη ρσξίο ηα αληίζηνηρα δηαρεηξηζηηθά έμνδα ηνπ Σακείνπ. Ζ κεηαθνξά ησλ ζπληαμηνδνηηθψλ δηθαησκάησλ δηελεξγείηαη κε βάζε ην πνζφ ηνπ Α..Λ. πνπ αληηζηνηρεί ζηνλ αζθαιηζκέλν, θαηά ηελ εκεξνκελία ππνβνιήο ηεο αίηεζήο ηνπ ζην Σακείν κέζα ζε έλα δηάζηεκα, ηξηψλ (3) κελψλ, απφ ηελ εκεξνκελία ππνβνιήο ηεο αίηεζεο. Σν άξζν 5 αλαθέξεηαη ζην ζπλππνινγηζκφ ηνπ αλαγλσξηδφκελνπ ρξφλνπ αζθάιηζεο νξίδνληαο φηη ν αλαγλσξηδόκελνο ρξόλνο αζθάιηζεο πνπ ζπλππνινγίδεηαη ζην δηάδνρν Τ.Ε.Α, δελ κπνξεί ζε θακηά πεξίπησζε λα ππεξβαίλεη ην ρξόλν αζθάιηζεο πνπ έρεη πξαγκαηνπνηήζεη ν αζθαιηζκέλνο ζην Τ.Ε.Α., από ην νπνίν δεηείηαη ε κεηαθνξά ησλ θεθηεκέλσλ αζθαιηζηηθώλ ηνπ δηθαησκάησλ. Ζ ηχρε ηνπ ππνινίπνπ πνζνχ ρξεκάησλ ηνπ Α..Λ. νξίδεηαη ζην άξζξν 6. χκθσλα κε ην άξζξν 7 αξκφδην γηα ηε ρνξήγεζε παξνρήο Σακείνείλαη ην ηειεπηαίν, ζην νπνίν ππάγεηαη ν αζθαιηζκέλνο θαηά ην ρξφλν πνπ ζεκειηψλεη δηθαίσκα γηα ηε ιήςε παξνρήο. Σέινο ην άξζξν 8 πξνβιέπεη φηη ν αζθαιηζκέλνο πνπ έρεη ππαρζεί δηαδνρηθά ζε πεξηζζφηεξα Σ.Δ.Α. ζηελ εκεδαπή ή ζε θξάηνο-κέινο ηεο Δπξσπαηθήο Δλσζεο θαη ν νπνίνο δελ έρεη δεηήζεη ηε κεηαθνξά ησλ αζθαιηζηηθψλ ηνπ δηθαησκάησλ ζε δηάδνρν Σ.Δ.Α., δηθαηνχηαη λα δεηήζεη ηελ απηνηειή ζπληαμηνδφηεζή ηνπ ζην θάζε Σ.Δ.Α., φηαλ ζα πιεξνχληαη νη απαηηνχκελεο απφ ην θαηαζηαηηθφ ηνπ θάζε Σ.Δ.Α. πξνυπνζέζεηο γηα ηε ρνξήγεζε ζπληαμηνδνηηθήο παξνρήο. βγ. Σέινο εθδφζεθε ε ΑΤΔξγΚνηλΑζθ. Φ.Δπαγ.αζθ/νηθ.51010/1821/16/16.02.2004 46 κε ηελ νπνία θαζνξίδνληαη ηα είδε θαη ε δηαδηθαζία δηνηθεηηθψλ θπξψζεσλ, ε ζέζε ηνπ Σ.Δ.Α. ζε αλαγθαζηηθή δηαρείξηζε θαη ε δηάιπζή ηνπ. χκθσλα κε ην πξψην άξζξν ηεο απφθαζεο, ηα είδε δηνηθεηηθψλ 46 Παξάξηεκα IV 23