ΓΘΚΖΗΕ ΟΜΘΕ ΔΕΙΜΟΖΑΟ ΔΖΜΖΗΕΟΕΟ ΠΙΕΙΑ ΠΜΡΞΖΟΠΖΗΕΟ ΜΖΗΜΚΜΙΖΑΟ ΗΑΖ ΑΚΑΝΠΡΛΕΟ ΠΓΘΖΗΕ ΓΞΓΑΟΖΑ ΔΖΓΞΓΡΚΕΟΕ ΓΝΖΘΜΓΤΚ ΓΗΓΖ ΠΜΡΞΖΟΠΤΚ ΟΠΕΚ ΑΘΕΚΑ Γπηβιέπωλ θαζεγεηήο: Δξ. Πζάξηαο Νάξηο Οπνπδάζηξηα: Απνζηνινπνύινπ Κηθνιέηα ΑΘΕΚΑ - 2008
2 ΝΓΞΖΘΕΣΕ Ε παξνχζα εξγαζία απνηειεί κία πξψηε πξνζέγγηζε ηνπ γθέη ηνπξηζκνχ ζηελ Γιιάδα θαη δηεξεπλά ηηο δπλαηφηεηεο αλάπηπμήο ηνπ ζηελ Αζήλα. Πελ θξηηηθή αλαζθφπεζε ηεο μελφγισζζεο βηβιηνγξαθίαο δηαδέρεηαη ε παξνπζίαζε ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ ζρεηηθά κε ηα ραξαθηεξηζηηθά, ηα θίλεηξα θαη ηηο ηαμηδησηηθέο ζπλήζεηεο ησλ γθέη ηνπξηζηψλ. Αθνινπζεί κία πνηνηηθή έξεπλα ζηα gay friendly μελνδνρεία ηεο Αζήλαο, ε νπνία αλαδεηθλχεη κελ ην ελδηαθέξνλ ησλ μελνδνρείσλ γηα ηνλ γθέη ηνπξηζκφ, αιιά θαη ηελ ακεραλία ησλ ππεπζχλσλ λα ζηνρεχζνπλ ελεξγά ζε απηή ηελ αγνξά. Οηε ζπλέρεηα παξνπζηάδεηαη κία πνζνηηθή αλάιπζε πεξηερνκέλνπ ησλ ηζηνζειίδσλ ησλ θαζηεξσκέλσλ gay friendly πξννξηζκψλ θαη ηέινο κία ζπλέληεπμε κε ηνλ Δηεπζπληή Πνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο ηεο Γηαηξείαο Πνπξηζηηθήο θαη Μηθνλνκηθήο Αλάπηπμεο Αζελψλ, ε νπνία θαζηζηά ζαθείο ηηο εγγελείο αδπλακίεο ηεο Αζήλαο ζηελ αγνξά απηή. ζνλ αθνξά ζηα μελνδνρείν, απηφ πνπ πξνέθπςε απφ ηελ έξεπλα είλαη ε δηάρπηε αλεζπρία φηη ε ζηφρεπζε ζηελ γθέη αγνξά ελδέρεηαη λα ζηνηρίζεη ζην μελνδνρείν ηε ζρέζε ηνπ κε ηελ παξαδνζηαθή πειαηεία. Γεληθφ ζπκπέξαζκα ηεο εξγαζίαο απνηειεί ε δηαπίζησζε φηη ε Αζήλα δελ έρεη θάλεη αθφκα ηα απαξαίηεηα βήκαηα γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ γθέη ηνπξηζκνχ. Θέμεηο θιεηδηά: γθέη ηνπξηζκφο, γθέη ηαπηφηεηα, γθέη ρψξνο, gay friendly επηρείξεζε, gay friendly πξννξηζκφο, θίλεηξα
3 ABSTRACT The current study is a first attempt to address the issue of gay tourism and explore the chances of its development in Greece. A relatively extensive discussion of the state of art is followed by a presentation of a statistical analysis, where the typical gay tourist is portrayed. Next, the qualitative analysis on gay friendly hotels in Greece reveals an interest in part of the tourism professionals, but simultaneously a quandary about how to actively target this market. The quantitative content analysis of the websites of established gay friendly destinations showed that cities do actually aim at gay and lesbian tourists and they provide a wide range of information in order to attract potential tourists. Both these surveys led to an interview with the Director of Tourism Development of the Athens Tourism and Economic Development Company regarding the potentiality of Athens to become a gay friendly destination. The research on the hotels depicted that there is a widespread concern that targeting the gay market could challenge the hotel s established relationship with its traditional clientele. All in all, the current study comes to the conclusion that Athens does not consist yet a mature destination for the development of gay tourism. Keywords: gay tourism, gay identity, gay friendly companies, gay space, gay friendly destinations, motivations
4 ΝΓΞΖΓΜΙΓΚΑ 1. Γηζαγωγή 7 2. Βηβιηνγξαθηθή Αλαζθόπεζε 10 2.1 Δηαζαθήληζε Γλλνηψλ 12 2.1.1 Γθέη Μκνθπιφθηινο 12 2.1.2 Γθέη ηνπξηζκφο Vs Οεμνηνπξηζκφο 14 2.1.3 Ε γθέη ηαπηφηεηα 15 2.2 Γκθάληζε θαη εμέιημε ηνπ γθέη ηνπξηζκνχ 18 2.3 Ηίλεηξα γθέη ηνπξηζηψλ Ναξάγνληεο έιμεο 22 2.3.1 Μ γθέη ρψξνο 26 2.3.2 Gay friendly 29 2.3.2.1 Gay friendly πξννξηζκφο 32 2.3.2.2 Gay friendly μελνδνρείν 34 2.3.2.3 Gay friendly δηνξγαλσηέο ηαμηδηψλ 36 2.3.3 Φεζηηβάι Ρπεξεθάλεηαο 39 2.4 Δηεζλείο νξγαληζκνί Μξγαληζκνί πηζηνπνίεζεο 40 2.5 Γπθαηξίεο θαη θίλδπλνη απφ ηελ εζηίαζε ζηελ γθέη αγνξά 41 3. Οηαηηζηηθά Οηνηρεία 43 3.1 Έξεπλα ηεο Community Marketing γηα ην έηνο 2006 ζηηο ΕΝΑ 43 3.1.1 Δεκνγξαθηθά Σπρνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη θίλεηξα 43 3.1.2 Παμηδησηηθέο ζπλήζεηεο 46 3.1.3 Δεκνθηιείο πξννξηζκνί 51 3.1.4 Ιέζνδνο νξγάλσζεο ηαμηδηνχ - ξήζε δηαδηθηχνπ 54 3.2 Έξεπλα ηεο Roy Morgan Research γηα ην έηνο 2007 ζηελ Απζηξαιία 55 3.2 Οπκπεξάζκαηα 56
5 4. Ηαηάζηαζε ζηελ Γιιάδα 58 4.1 Ιχθνλνο Θέζβνο 59 4.2 Αζήλα 60 5. Έξεπλα: Γπηινγέο γθέη ηνπξηζηώλ ζηελ Αζήλα 62 5.1 Ιεζνδνινγία 62 5.2 Απνηειέζκαηα έξεπλαο ζε μελνδνρεία 64 5.3 Απνηειέζκαηα έξεπλαο ζε ηαμηδησηηθφ γξαθείν 69 6. Έξεπλα: Ε πξνβνιή ηεο gay friendly πόιεο 71 6.1 Ιεζνδνινγία 71 6.2 Αλάιπζε πεξηερνκέλνπ ησλ ηζηνζειίδσλ gay friendly πφιεσλ 72 6.3 Οπλέληεπμε κε Δηεπζπληή Πνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο ΓΠΜΑΑ 77 7. Οπδήηεζε Οπκπεξάζκαηα 80 Βηβιηνγξαθία 84 Ναξάξηεκα 1: Γξωηεκαηνιόγην μελνδνρείωλ 89 Ναξάξηεκα 2: Γξωηεκαηνιόγην ηαμηδηωηηθνύ γξαθείνπ 92 Ναξάξηεκα 3: Check list ηζηνζειίδωλ 94 ΝΓΞΖΓΜΙΓΚΑ ΝΖΚΑΗΤΚ Νίλαθαο 3.1: Ηνξπθαίνη γθέη πξννξηζκνί (ρψξεο) ζηελ Γπξψπε 51 Νίλαθαο 3.2: Ηνξπθαίνη γθέη πξννξηζκνί (πφιεηο) ζηελ Γπξψπε 51 Νίλαθαο 3.3: Ηνξπθαίνη γθέη πξννξηζκνί ζηηο ΕΝΑ 52 Νίλαθαο 6.1: Μλνκαζία ζπλδέζκσλ γηα ΘΜΑΠ ηνπξηζκφ 73
6 ΝΓΞΖΓΜΙΓΚΑ ΓΞΑΦΕΙΑΠΤΚ Γξάθεκα 3.1: Ηίλεηξα δηαθνπψλ 44 Γξάθεκα 3.2: Οεκαζία gay friendly πεξηβάιινληνο 44 Γξάθεκα 3.3: Οπρλφηεηα ηαμηδηψλ αλά είδνο 46 Γξάθεκα 3.4: Δηακνλή αλά είδνο ηαμηδηνχ 46 Γξάθεκα 3.5.1: Πνπξηζηηθή δαπάλε ζε επαγγεικαηηθφ ηαμίδη 47 Γξάθεκα 3.5.2: Πνπξηζηηθή δαπάλε ζε πξνζσπηθφ ηαμίδη 47 Γξάθεκα 3.5.3: Πνπξηζηηθή δαπάλε ζε ηαμίδη δηαθνπψλ 47 Γξάθεκα 3.6: Ναξάγνληεο επηινγήο μελνδνρείνπ 48 Γξάθεκα 3.7: Ναξάγνληεο επηινγήο μελνδνρείνπ (2) 50 Γξάθεκα 3.8: Ηνξπθαίνη πξννξηζκνί δηεζλψο 52 Γξάθεκα 3.9.1: Ιέζνδνο θξάηεζεο μελνδνρείνπ απφ γθέη ηνπξίζηεο Γξάθεκα 3.9.2: Ιέζνδνο θξάηεζεο μελνδνρείνπ απφ εηεξνθπιφθηινπο ηνπξίζηεο 54 54 Γξάθεκα 6.1: Αξηζκφο απαηηνχκελσλ θιηθ 73 Γξάθεκα 6.2: Ναξερφκελεο πιεξνθνξίεο 75 Γξάθεκα 6.3: Νιεξφηεηα πιεξνθνξηψλ αλά πφιε 76
7 1. ΓΖΟΑΓΤΓΕ Οθνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε δηεξεχλεζε ησλ επηινγψλ ησλ γθέη ηνπξηζηψλ ζηελ Αζήλα θαη ηεο δπλαηφηεηαο εμέιημεο ηεο πφιεο ζε έλαλ θηιηθφ πξνο ηνπο γθέη πξννξηζκφ. Πα ηειεπηαία ρξφληα γίλεηαη πνιχ ζπδήηεζε ζε δηεζλέο επίπεδν γχξσ απφ ηνλ γθέη ηνπξηζκφ, έλα ζέκα ζην νπνίν παιηφηεξα ζρεδφλ θαλείο δελ αλαθεξφηαλ. Αθφκα θαη ζε εζληθήο θπθινθνξίαο εθεκεξίδεο πιένλ γίλεηαη ιφγνο γηα ην θαηαλαισηηθφ-ηνπξηζηηθφ πξφηππν ηνπ γθέη ηνπξίζηα (π.ρ. Spiegel Online: Μη γθέη ηαμηδεχνπλ δηαθνξεηηθά). Ε αιιαγή είλαη εκθαλήο θαη ζε επίπεδν αθαδεκατθήο έξεπλαο. Απφ ηα κέζα ηεο πξνεγνχκελεο δεθαεηίαο, αιιά θπξίσο ηα ηειεπηαία 5 ρξφληα έρεη απμεζεί θαηαθφξπθα ην ελδηαθέξνλ ησλ εξεπλεηψλ γηα ηνλ γθέη θαη ιηγφηεξν γηα ηνλ ιεζβηαθφ ηνπξηζκφ. Μ γθέη ηνπξηζκφο έρεη απνθηήζεη πιένλ ηφζε απήρεζε, ψζηε ην Travel Industry of America (TIA) θήξπμε ην 2006 «έηνο ηνπ γθέη ηνπξίζηα» (Guaracino, 2007). Πν πξφζθαην ελδηαθέξνλ ησλ εξεπλεηψλ, ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ησλ ίδησλ ησλ πξννξηζκψλ γηα ηνλ γθέη ηνπξηζκφ, δελ ζεκαίλεη, βέβαηα, φηη νη νκνθπιφθηινη άξρηζαλ λα ηαμηδεχνπλ πξφζθαηα. Οπρλά νη γθέη αλαθέξνληαη σο «θπζηθνί ηαμηδηψηεο». Ε θπζηθή ηάζε ησλ γθέη πξνο ην ηαμίδη, θπξίσο ησλ νηθνλνκηθά επθαηάζηαησλ, ήηαλ εκθαλήο θφκε θαη πξηλ ηελ εκθάληζε θαη εδξαίσζε κηαο γθέη βηνκεραλίαο ηνπξηζκνχ. (Waitt & Markwell, 2006). Ε δηαθνξά είλαη φηη ζήκεξα, πιένλ, ε ιεηηνπξγία γθέη ηαμηδησηηθψλ πξαθηνξείσλ, δηαθεκηζηηθψλ εθζηξαηεηψλ, εμεηδηθεπκέλσλ ηαμηδησηηθψλ νδεγψλ, θαζψο θαη νη απφπεηξεο απφ πιεπξάο αξθεηψλ πφιεσλ λα δεκηνπξγήζνπλ ηελ εηθφλα ησλ gay friendly πξννξηζκψλ έρνπλ επηβεβαηψζεη ηελ νηθνλνκηθή δχλακε απηήο ηεο αγνξάο (Poria, 2006). Νέξα, φκσο, απφ ηελ νηθνλνκηθή δχλακε απηήο ηεο αγνξάο, νη επαγγεικαηίεο ηνπ ηνπξηζκνχ θαίλεηαη λα έρνπλ αθφκα ζρεηηθή άγλνηα ησλ
8 πξαγκαηηθψλ αλαγθψλ ηεο γθέη αγνξάο, ηνπιάρηζηνλ ζηα κέξε φπνπ ν γθέη ηνπξηζκφο δελ έρεη αλαπηπρζεί ζε κεγάιν βαζκφ. Γληνχηνηο, ε δηεθδίθεζε θαη ε ζηαδηαθή απνθαηάζηαζε ησλ δηθαησκάησλ ησλ νκνθπιφθηισλ έρεη ζπκβάιεη ζηελ ελίζρπζε ηεο απηνεθηίκεζήο ηνπο θαη έρεη ηζρπξνπνηήζεη ηελ αλάγθε ηνπο λα επηζθεθζνχλ κέξε εθηφο ησλ παξαδνζηαθψλ γθέη πξννξηζκψλ. Ε ζπλεζέζηεξε παξαλφεζε, είλαη φηη ν γθέη ηνπξηζκφο αθνξά κφλν ζηνλ ζεμνπαιηθφ πξνζαλαηνιηζκφ ησλ ηνπξηζηψλ. Απηφ πνπ ζηελ νπζία παξαβιέπεηαη είλαη ν ξφινο ηεο γθέη θνπιηνχξαο πνπ ζπλεπάγεηαη ν δηαθνξεηηθφο ζεμνπαιηθφο πξνζαλαηνιηζκφο. Ε γθέη θνηλφηεηα ζεσξείηαη δηακνξθσηήο ηάζεσλ. Νηζαλψο, ε απφξξηςε ησλ γθέη απφ ηελ ππφινηπε θνηλσλία ηνπο έρεη θαηαζηήζεη θαηλνηφκνπο θαη αλνηρηφκπαινπο (Hughes, 2006). Οηελ Γιιάδα επίζεκα ην ζέκα θαίλεηαη λα είλαη αθφκα άγλσζην. Αθαδεκατθή έξεπλα αθφκα δελ ππάξρεη, ελψ θαη ζε επίπεδν ηνπξηζηηθήο πνιηηηθήο δελ θαίλεηαη λα έρεη γίλεη θάπνην βήκα. Ρπάξρνπλ, ελ ηνχηνηο, δχν εδξαησκέλνη πξννξηζκνί: ε Ιχθνλνο θπξίσο γηα ηνπο γθέη- θαη ε Θέζβνο θπξίσο γηα ηηο ιεζβίεο. Μη απαξαίηεηεο ππνδνκέο πεξηιακβάλνπλ θηιηθά πξνο ηνπο γθέη θαηαιχκαηα, εζηίαζε θαη ςπραγσγία, νξγάλσζε ηνπ ηαμηδηνχ, αιιά θαη ηελ αλεθηηθή αλ φρη θηιηθή ζηάζε- ηεο ίδηαο ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο. ζνλ αθνξά ζηε δνκή ηεο εξγαζίαο, παξαηίζεηαη θαη αξράο κία εθηελήο αλαζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο απνθιεηζηηθά αγγιφθσλεο- πνπ πεξηιακβάλεη κία ζπδήηεζε γηα ηελ εκθάληζε θαη εμέιημε ηνπ γθέη ηνπξηζκνχ, ηα θίλεηξα ησλ γθέη ηνπξηζηψλ θαη ηηο απαξαίηεηεο gay friendly ππνδνκέο. Οην θεθάιαην 3 παξνπζηάδεηαη κία έξεπλα ηεο Community Marketing γηα ηα ραξαθηεξηζηηθά θαη ηηο ζπλήζεηεο ησλ νκνθπιφθηισλ ηνπξηζηψλ. Αθνινπζεί κία ζχληνκε ζθηαγξάθεζε ηεο θαηάζηαζεο ζηελ Γιιάδα. Πν θεθάιαην 5 αλαιχεη δχν πνηνηηθέο έξεπλεο πνπ δηελεξγήζεθαλ ζε gay friendly μελνδνρεία,
9 θαζψο θαη ζε έλα gay friendly ηαμηδησηηθφ γξαθείν ηεο Αζήλαο. Πν ηειεπηαίν θεθάιαην παξνπζηάδεη ηελ πξνβνιή ησλ ζεκαληηθφηεξσλ gay friendly πξννξηζκψλ κέζα απφ ηηο επίζεκεο ηζηνζειίδεο ηνπο θαη θιείλεη κε κία ζπλέληεπμε κε ηνλ Δηεπζπληή Πνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο ηεο Γηαηξείαο Πνπξηζηηθήο θαη Μηθνλνκηθήο Αλάπηπμεο Αζελψλ, θ. Ιαλφιε Σαξξφ.
10 2. ΒΖΒΘΖΜΓΞΑΦΖΗΕ ΑΚΑΟΗΜΝΕΟΕ Μη νκνθπιφθηινη ηαμίδεπαλ πάληνηε ζε αλαδήηεζε αλαςπρήο θαη δηαθπγήο απφ ηφπνπο, φπνπ δελ ππήξρε αλεθηηθφηεηα. Μ Hanns Ebensten, ν νπνίνο ην 1972 δεκηνχξγεζε ην πξψην νξγαλσκέλν ηαμίδη γηα γθέη άλδξεο, ζεσξείηαη ν παηέξαο ηνπ γθέη ηνπξηζκνχ. (Guaracino, 2007). Τζηφζν, ε αλάπηπμε ηνπ γθέη ηνπξηζκνχ θαη ε ελεξγφο πξνβνιή πξννξηζκψλ σο gay friendly θηιηθψλ πξνο ηνπο γθέη- είλαη θαηλφκελα ζρεηηθά πξφζθαηα, αιιά θαη γεσγξαθηθά πεξηνξηζκέλα. Ναξά ηε δηαθαηλφκελε νηθνλνκηθή δχλακε απηήο ηεο αγνξάο, κέρξη ην 1998 ζρεηηθά ιίγνη επξσπατθνί πξννξηζκνί θαη επηρεηξήζεηο ηνπ ηνπξηζηηθνχ ηνκέα θαίλνληαλ λα γλσξίδνπλ ηηο αλάγθεο ηνπ γθέη θαηαλαισηή. Ε θαηάζηαζε, φκσο, ζηαδηαθά αιιάδεη (Pritchard et al., 1998). Απφ ην 2001 θαη έπεηηα πνιιέο πφιεηο θαη ρψξεο έρνπλ αξρίζεη λα πξνσζνχλ ηελ εηθφλα ηνπο σο gay friendly πξννξηζκψλ θπξίσο γηα ηνπο εμήο ιφγνπο: 1. Ιεηά ην ηξνκνθξαηηθφ ρηχπεκα ηεο 11εο Οεπηεκβξίνπ, νη γθέη ηνπξίζηεο ήηαλ νη πξψηνη πνπ άξρηζαλ θαη πάιη λα ηαμηδεχνπλ. Νξφθεηηαη γηα κία νκάδα αλζξψπσλ, νη νπνίνη αληηκεησπίδνπλ ηελ πξνθαηάιεςε, ηηο δηαθξίζεηο θαη ην κίζνο ζηελ θαζεκεξηλφηεηά ηνπο θαη είλαη ζπλεζηζκέλνη ζηηο δπζθνιίεο. Το εθ ηνχηνπ, δελ ζηακάηεζαλ πνηέ λα ηαμηδεχνπλ. 2. Ιε ηε λέα ρηιηεηία, ηα γθέη ζέκαηα άξρηζαλ λα θπξηαξρνχλ ζηηο εηδήζεηο θαη ην επξχ θνηλφ επαηζζεηνπνηήζεθε. 3. Μη γθέη ήζειαλ λα επηζθεθζνχλ λέα κέξε θαη λα ληψζνπλ εππξφζδεθηνη ζε κέξε πέξα απφ ηνπο παξαδνζηαθά gay friendly πξννξηζκνχο.
11 4. Ηαζψο φιν θαη πεξηζζφηεξνη νκνθπιφθηινη απνθαιχπηνπλ ηελ ηαπηφηεηά ηνπο αλαδεηνχλ λένπο gay friendly πξννξηζκνχο θαη gay friendly πξάθηνξεο λα ηνπο κεηαθέξνπλ εθεί. Μη γθέη εθδειψζεηο (φπσο ηα θεζηηβάι ππεξεθάλεηαο) απνηεινχλ πνιχ ζεκαληηθά θίλεηξα γηα ηαμίδη. 5. Ε αλάπηπμε ηνπηθψλ ΘΜΑΠ θνηλνηήησλ κε ηηο ζεκαληηθέο ζπκκαρίεο πνπ έρνπλ αλαπηχμεη νδήγεζαλ ζηε ζεακαηηθή άλνδν ηνπ γθέη ηνπξηζκνχ. 6. Ε δηαζεζηκφηεηα εξεπλψλ απφ θνξείο φπσο ην Community Marketing, φπνπ γηα πξψηε θνξά κεηξήζεθε ε νηθνλνκηθή απήρεζε ηνπ γθέη ηνπξηζκνχ (Guaracino, 2007). Απηφ πνπ πξέπεη λα γίλεη θαηαλνεηφ είλαη φηη ν γθέη ηνπξηζκφο δελ απνηειεί απιψο ηνπξηζκφ αλδξψλ πνπ έιθνληαη απφ ην ίδην θχιν, αιιά κία νξγαλσκέλε θαη θαζηεξσκέλε κνξθή ηαμηδηνχ κε αλαγλσξίζηκα, αλακελφκελα θαη θνηλά ραξαθηεξηζηηθά. Μ ρψξνο ηνπ γθέη ηνπξηζκνχ πξνζειθχεη ηνλ ηειεπηαίν θαηξφ ζε δηεζλέο επίπεδν έλα νινέλα θαη απμαλφκελν ελδηαθέξνλ απφ ηελ πιεπξά ησλ εξεπλεηψλ. Ναξακέλεη, σζηφζν, αθφκε κηα αγνξά ελ πνιινίο αλεμεξεχλεηε. Απφ ην 1990 έρεη παξαηεξεζεί κία ηεξάζηηα αχμεζε ζηνλ ηνκέα θπξίσο φζνλ αθνξά ζηα θαηαιχκαηα, ζηελ εθηεηακέλε απνδνρή ηνπ απφ ηηο θπβεξλήζεηο, ηε δηεπξπκέλε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ γηα ηηο αλάγθεο ηεο γθέη βηνκεραλίαο ηνπ ηνπξηζκνχ θαη ην ελδηαθέξνλ ησλ παξαδνζηαθψλ κέζσλ (Waitt & Markwell, 2006).
12 Ε πθηζηάκελε έξεπλα γηα ηνλ γθέη ηνπξηζκφ κπνξεί λα ηαμηλνκεζεί ζε πέληε θαηεγνξίεο: 1. Νεξηγξαθηθέο έξεπλεο ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ γθέη θαη ιεζβηαθνχ πιεζπζκνχ. Μη έξεπλεο απηέο ππνγξακκίδνπλ ηελ νηθνλνκηθή δχλακε ηεο αγνξάο απηήο πξνβάιινληαο ην θαηαλαισηηθφ θαη ηνπξηζηηθφ πξφηππφ ηνπο. 2. Έξεπλεο πνπ αζρνινχληαη κε ηελ πεξίνδν πξηλ ην ηαμίδη εζηηάδνληαο ζηα ηαμηδησηηθά θίλεηξα θαη ζηα θξηηήξηα πνπ θαζνξίδνπλ ηελ επηινγή ηνπ πξννξηζκνχ. 3. Θεσξεηηθέο έξεπλεο πνπ εζηηάδνπλ ζηελ εκπνξεπκαηνπνίεζε ηνπ ζεμνπαιηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ ζε ηνπξηζηηθνχο ρψξνπο. 4. Έξεπλεο πνπ αζρνινχληαη κε δεηήκαηα θνηλσληθψλ δηαθξίζεσλ. 5. Έξεπλεο πνπ εληξπθνχλ ζε δεηήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε ζεμνπαιηθή ζπκπεξηθνξά ησλ γθέη αλδξψλ θαηά ηε δηάξθεηα ησλ δηαθνπψλ ππφ ην πξίζκα ηεο εμάπισζεο ηνπ ηνχ ηνπ AIDS (Poria, 2006). 2.1 ΔΖΑΟΑΦΕΚΖΟΕ ΓΚΚΜΖΤΚ 2.1.1 ΓΗΓΖ - ΜΙΜΦΡΘΜΦΖΘΜΟ «Μ φξνο γθέη αλαθέξεηαη ζε αλζξψπνπο, ησλ νπνίσλ ε ζεμνπαιηθφηεηα, ηα ζπλαηζζήκαηα θαη ε ζπκπεξηθνξά απεπζχλνληαη απνθιεηζηηθά ή θπξίαξρα ζε άηνκα ηνπ ίδηνπ θχινπ» (Coyle, 1998 φπσο παξαηίζεηαη απφ ηoλ Poria, 2006). Μ φξνο «γθέη» ζε ζρέζε κε ηνλ φξν «νκνθπιφθηινο», δελ αλαθέξεηαη κφλν ζηε ζεμνπαιηθή πξνηίκεζε, αιιά θαη ζηνλ ηξφπν δσήο πνπ δνκείηαη γχξσ απφ απηή. Ναξά ηε κεγάιε πνηθηιία ησλ γθέη ηξφπσλ δσήο, ελδέρεηαη λα ππάξρεη ε αίζζεζε ελφο θνηλνχ αγψλα θαη
13 κηαο θνηλήο ηαπηφηεηαο γηα πνιινχο γθέη θαη νξηζκέλνη έρνπλ θηάζεη ζην ζεκείν λα κηινχλ γηα ηελ χπαξμε κηαο νηνλεί-εζληθήο θνηλφηεηαο (Hughes, 2006). Έρεη επίζεο ππνζηεξηρζεί φηη ν φξνο «νκνθπιφθηινο» ρξεζηκνπνηείηαη πεξηζζφηεξν ζε ηαηξηθά πεξηβάιινληα θαη είλαη απαξραησκέλνο. Ε πηνζέηεζε ηνπ ελ ιφγσ νξηζκνχ γηα ηηο αλάγθεο ηεο παξνχζαο έξεπλαο ζπλεπάγεηαη θαη αξρήλ ηε ζπκπεξίιεςε ππφ ηνλ φξν «γθέη» θαη ησλ αηφκσλ πνπ δελ είραλ πνηέ νκνθπινθηιηθή εκπεηξία, θαζψο θαη απηψλ πνπ δελ απνθαιχπηνπλ αλνηρηά ηε ζεμνπαιηθή ηαπηφηεηά ηνπο (Poria, 2006). Ηπξίσο, φκσο, ζπλεπάγεηαη ηε κειέηε ηνπ γθέη ηνπξηζκνχ ππφ ην πξίζκα ηεο γθέη θνπιηνχξαο θη φρη ηεο ζεμνπαιηθήο πξνηίκεζεο θαζεαπηήο. Ε ελλνηνιφγεζε ησλ γθέη είλαη απφ πνιιέο απφςεηο πξνβιεκαηηθή. Ηαη αξράο δελ ππάξρεη έλα ζαθέο θξηηήξην σο πξνο ην ηη ζπληζηά ηελ νκνθπινθηιία. Ρπάξρνπλ άλζξσπνη πνπ είλαη παληξεκέλνη, αιιά έρνπλ πεξηζηαζηαθά ζεμνπαιηθέο ζρέζεηο κε αλζξψπνπο ηνπ ίδηνπ θχινπ, ελψ άιινη αλ θαη ζεμνπαιηθά αλελεξγνί δειψλνπλ γθέη. Έλα δεχηεξν πξφβιεκα είλαη φηη απηά ηα ραξαθηεξηζηηθά πξνζδηνξίδνληαη θπξίσο απφ έξεπλεο. Πν εθηηκψκελν κέγεζνο ηεο γθέη αγνξάο ππνινγίδεηαη ζε 5-10% ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ, κε ηα πνζνζηά λα είλαη ελδερνκέλσο ιίγν κεγαιχηεξα ζηα κεγάια αζηηθά θέληξα κε αλεπηπγκέλν γθέη ρψξν, φπσο ην Θνλδίλν, ην Άκζηεξληακ θαη ην Ιπξάηηνλ (Poria, 2006). Τζηφζν, είλαη ζχλεζεο νη νκνθπιφθηινη λα κελ παξαδέρνληαη ηελ ηαπηφηεηά ηνπο. Απηφ νδεγεί ζε κία δπζθνιία πξνζδηνξηζκνχ ηνπ αθξηβνχο κεγέζνπο, αιιά θαη ηεο ζχλζεζεο ηνπ γθέη πιεζπζκνχ. Οηελ πξαγκαηηθφηεηα δελ κπνξνχκε παξά λα ππνζέζνπκε φηη νη γθέη είλαη θη απηνί κηα αληαλάθιαζε ηεο ππφινηπεο θνηλσλίαο ζε φξνπο ειηθίαο, ηάμεο, νηθνλνκηθήο θαηάζηαζεο θαη εζλφηεηαο. Θα ήηαλ ιάζνο λα ζεσξήζνπκε ηε γθέη θνηλφηεηα κηα νκνηνγελή νληφηεηα: νη δηαθνξέο ηνπο πξνζδηνξίδνληαη θαη απφ δεκνγξαθηθνχο, ζπκπεξηθνξηθνχο θαη ηδενινγηθνχο παξάγνληεο. Το εθ ηνχηνπ, ππάξρνπλ πνιιέο κηθξφηεξεο αγνξέο εληφο ηεο
14 εμεηδηθεπκέλεο αγνξάο ηνπ γθέη ηνπξηζκνχ (Hughes, 2002ii). Θα κπνξνχζε, σζηφζν, λα ππνζηεξηρζεί φηη ε έιιεηςε αλεθηηθφηεηαο ή αθφκα θη ν ζηηγκαηηζκφο πνπ βηψλνπλ νη γθέη, ηνπο νδεγεί ζε θνηλέο αληηιήςεηο, ζηάζεηο θαη ζπκπεξηθνξέο θαη πξφηππα, απνηειψληαο νπζηαζηηθά αληίδξαζε ζην πξσηαξρηθφ εξέζηζκα. 2.1.2 ΓΗΓΖ ΠΜΡΞΖΟΙΜΟ VS ΟΓΛΜΠΜΡΞΖΟΙΜΟ Μ γθέη ηνπξηζκφο ή ν ΘΜΑΠ (Θεζβίεο, Μκνθπιφθηινη, Ακθηζεμνπαιηθνί, Πξαλζεμνπαιηθνί) ηνπξηζκφο ζπληζηά κία εμεηδηθεπκέλε αγνξά ηνπ ηνπξηζκνχ. Δηαθνξνπνηείηαη απφ ηνλ ζεμνηνπξηζκφ κε ηνλ νπνίν ζπρλά ζπγρέεηαη- ν νπνίνο ζχκθσλα κε ηνλ νξηζκφ ηνπ Ναγθφζκηνπ Μξγαληζκνχ Πνπξηζκνχ ζπλίζηαηαη ζε: «ηαμίδηα νξγαλσκέλα εληφο ή εθηφο ηνπ ηνπξηζηηθνχ ηνκέα θαη κε ηε ρξήζε ησλ ππνδνκψλ ηνπ κε θχξην ζηφρν ηελ αγνξαία ζεμνπαιηθή ζρέζε κεηαμχ ηνπξηζηψλ θαη κφληκσλ θαηνίθσλ». Ε κία κνξθή ηνπ ζεμνηνπξηζκνχ αθνξά, δειαδή, ζηελ πνξλεία θαη ε άιιε ζηελ παηδνθηιία θαη σο εθ ηνχηνπ είλαη θαη νη δχν παξάλνκεο. Μ Ναγθφζκηνο Μξγαληζκφο Πνπξηζκνχ αληηηίζεηαη ζε απηή ηε κνξθή ηνπξηζκνχ θαη ηελ θαηαπνιεκά ελεξγά (http://en.wikipedia.org/wiki/sex_tourism, 03/11/2008). Μ ζεμνηνπξηζκφο πεξηνξίδεηαη γεσγξαθηθά θπξίσο ζηελ Πατιάλδε, ηελ Ξσζία, θαη ηελ Αλαηνιηθή Γπξψπε. Μ γθέη ηνπξηζκφο αληίζεηα δελ ζπληζηά παξάλνκε κνξθή ηνπξηζκνχ, ηνπιάρηζηνλ ζηηο ρψξεο, φπνπ ε νκνθπινθηιία είλαη λφκηκε. Γίλαη, σζηφζν, γεγνλφο φηη νη πεξηζζφηεξνη γθέη ηνπξηζηηθνί νδεγνί θαη νη αληίζηνηρνη θαηάινγνη ησλ δηνξγαλσηψλ ηαμηδηψλ πξνβάιινπλ εληνλφηεξα ζε ζρέζε κε ηα αληίζηνηρα έληππα γηα ηηο ππφινηπεο αγνξέο ηνπξηζκνχ- ηελ επθαηξία γηα πεξηζηαζηαθφ ζεμ θαηά ηε δηάξθεηα ησλ δηαθνπψλ (Hughes, 1997). Απηφ ζπλδέεηαη κε ηελ απνπζία αληίζηνηρσλ επθαηξηψλ ή θαη κε ηελ απξνζπκία
15 αλαδήηεζήο ηνπο ζηνλ ηφπν κφληκεο θαηνηθίαο, θπξίσο γηα φζνπο δελ έρνπλ απνθαιχςεη ηελ ηαπηφηεηά ηνπο. Μ γθέη ηνπξηζκφο δηαθξίλεηαη θαη απφ ηνλ νκνθπινθηιηθφ ηνπξηζκφ, ν νπνίνο απνηειεί πξψηκε κνξθή απηνχ. Οπγθεθξηκέλα, θαηά ηνλ 18ν θαη 19ν αηψλα ν ηνπξηζκφο νκνθπιφθηισλ ζπλεπαγφηαλ κίαο κνξθήο κφληκε εμνξία ζε ρψξεο πνπ ιεηηνπξγνχζαλ σο θαηαθχγην. Γπξφθεηην γηα έλα ηαμίδη ζε καθξηλά κέξε, φπνπ ε νκνθπινθηιία ήηαλ αλεθηή φζν παξέκελε κία ηδησηηθή ππφζεζε. Μ γθέη ηνπξηζκφο αλαπηχζζεηαη πεξηζζφηεξν ζηα αζηηθά θέληξα. Μη πφιεηο απνηεινχλ κέξνο κίαο δηαξθψο απμαλφκελεο δηεζλνχο ζπλδεζηκφηεηαο ησλ γθέη. Πα κέξε απηά είλαη γλσζηά ζηνπο πεξηζζφηεξνπο γθέη, αθφκα θαη απφ θήκεο, θαη απνηεινχλ έκπλεπζε γηα απηνχο πνπ δελ θαηνηθνχλ ζε απηά. Οε αληίζεζε κε ηνλ νκνθπινθηιηθφ ηνπξηζκφ, νη γθέη ηνπξηζκφο πφιεσλ δελ αληαπνθξίλεηαη κφλν ζηε ζηελή έλλνηα ηνπ νκνθπιφθηινπ άλδξα, αιιά ζπκπεξηιακβάλεη ηηο θνηλσληθέο, πνιηηηζηηθέο, πνιηηηθέο θαη νηθνλνκηθέο δηαζηάζεηο κηαο πφιεο (Mark Graham, 2002). 2.1.3 Ε ΓΗΓΖ ΠΑΡΠΜΠΕΠΑ Μ ηνπξηζκφο ζεσξείηαη αλαπφζπαζην ζηνηρείν ηεο γθέη ηαπηφηεηαο θαη ηνπ αληίζηνηρνπ ηξφπνπ δσήο (Hughes, 1997; Cox, 2002; Herrera and Scott, 2005, φπσο παξαηίζεηαη απφ ηνπο Monterrubio et al., 2007). Ε ηαπηφηεηα, σζηφζν, είλαη κία έλλνηα πνπ ελδέρεηαη λα έρεη πνιιέο θαη δηαθνξεηηθέο ζεκαζίεο. «Νξφθεηηαη γηα έλαλ θνηλσληθά θαηαζθεπαζκέλν κχζν πνπ αθνξά ζε θνηλά ραξαθηεξηζηηθά, θνηλφ πνιηηηζκφ θαη ηζηνξία γηα φζνπο ηελ ελζηεξλίδνληαη» (Altman, 2001, ζει. 86, φπσο παξαηίζεηαη απφ ηνλ Hughes, 2006). Ε ηαπηφηεηα θαηαζθεπάδεηαη ζε αλαθνξά κε ην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ. Πν άηνκν, δειαδή, δηαρσξίδεη ηα ζηνηρεία πνπ ην θαζηζηνχλ «φκνην» κε θάπνηα άηνκα θαη «δηαθνξεηηθφ» απφ άιια. Ιε ηνλ ηξφπν απηφ, ε ηαπηφηεηα
16 παξέρεη ην αίζζεκα ηνπ αλήθεηλ ζε κία δεδνκέλε θνηλφηεηα. Μ Hughes ππνζηεξίδεη φηη ν ζεμνπαιηθφο πξνζαλαηνιηζκφο απνηειεί κία κφλν πηπρή ηεο αηνκηθήο ηαπηφηεηαο θαη, ζπλεπψο, δελ πθίζηαηαη κφλν κία γθέη ηαπηφηεηα, θαζψο νη γθέη δελ κνηξάδνληαη θνηλέο εκπεηξίεο, ελδηαθέξνληα θαη ηξφπν δσήο (Hughes, 2006). Γλ ηνχηνηο, ν ζεμνπαιηθφο πξνζαλαηνιηζκφο θαη θπξίσο ε ελδερφκελε αληίδξαζε ή κε απνδνρή ηνπ απφ ηελ θνηλσλία κπνξεί λα νδεγεί ζε κεγάιν βαζκφ ζε θνηλέο εκπεηξίεο θαη ηξφπν δσήο. Ε απφθξπςε ηεο ζεμνπαιηθήο ηαπηφηεηαο απφ έλα κεγάιν κέξνο ηνπ γθέη πιεζπζκνχ θαη ε ζπλαθφινπζε εκπεηξία «κηαο δηπιήο δσήο» δελ κπνξεί παξά λα έρεη πνιιά θνηλά ζηνηρεία αθφκα θαη γηα αλζξψπνπο δηαθνξεηηθήο θνηλσληθήο, επαγγεικαηηθήο, νηθνλνκηθήο ηάμεο. Ε έλλνηα ηεο ηαπηφηεηαο, φκσο, είλαη εμαηξεηηθά ξεπζηή, θαζψο ππφθεηηαη ζε ζπλερή αιιαγή, δεκηνπξγείηαη θαη επηβεβαηψλεηαη κέζα απφ ηε δηαδηθαζία ηεο θαηαλάισζεο. Μ ειεχζεξνο ρξφλνο θαη θαη επέθηαζε νη δηαθνπέο ππνζηεξίδεηαη φηη παίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηε δηακφξθσζε ηεο αηνκηθήο ηαπηφηεηαο. Γηα ηνπο γθέη ζπγθεθξηκέλα, ν ζεμνπαιηθφο πξνζαλαηνιηζκφο απνηειεί ηελ θπξίαξρε δηάζηαζε δηακφξθσζεο ηεο ηαπηφηεηαο. Ε απνδνρή ηεο γθέη ηαπηφηεηαο ζπλεπηθέξεη έλαλ ζπγθεθξηκέλν ηξφπν δσήο κε ζπγθεθξηκέλε γηα δηαθξηηή πνιιέο θνξέο ςπραγσγία. Ε νκνθπινθηιία ζήκεξα παξαπέκπεη νινέλα θαη πεξηζζφηεξν ζε έλα ζπγθεθξηκέλν ιάηθζηατι, παξά ζηε ζεμνπαιηθή πξνηίκεζε θαζαπηή (Hughes, 1997). Ήδε απφ ην 1979 ν Devall ππνζηεξίδεη φηη ε παξάδνζε ηνπ ηαμηδηνχ απφ ηνπο γθέη αληαλαθιά ηελ αλαδήηεζε ηνπ εαπηνχ ηνπο. Ε βηνκεραλία ηνπ γθέη ηνπξηζκνχ ζηεξίδεηαη ζηελ αλαπαξαγσγή ελφο θαληαζηηθνχ ηφπνπ (ζπίηη) πνπ νη πεξηζζφηεξνη νκνθπιφθηινη δελ έρνπλ επηζθεθζεί πνηέ. Ε επίζθεςε ησλ θαληαζηηθψλ παηξίδσλ (fantasy homeland) πξνζθέξεη ζηνπο γθέη ηελ επθαηξία λα επαλεξκελεχζνπλ ηελ ππφζηαζή ηνπο θαη λα
17 επαλαπξνζδηνξίζνπλ ηε ζεμνπαιηθή ηνπο ηαπηφηεηα. Πν ηαμίδη θαη ν ηνπξηζκφο ζπληειεί ζηνλ πξνζδηνξηζκφ κηαο ζχγρξνλεο δπηηθήο γθέη θνπιηνχξαο, ηεο νπνίαο πξνέθηαζε είλαη ην ηαμίδη. Ε έξεπλα έρεη ζηξέςεη πιένλ ηνλ ελδηαθέξνλ ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν «ην ηαμίδη ππνβνήζεζε ηελ ζχζηαζε ησλ γθέη ππνθεηκεληθνηήησλ, πξνζθέξνληάο ηνπο ηελ επθαηξία λα γλσξίζνπλ γθέη άληξεο θαη πξνθαιψληαο ηε ζπλεηδεηνπνίεζε ηεο ζπιινγηθφηεηαο θαη ηεο ζπληνληζκέλεο πνιηηηθήο δξάζεο κέζα απφ ηε ζπκκεηνρή ζε θεζηηβάι ππεξεθάλεηαο» (Devall, 1979, φπσο παξαηίζεηαη απφ ηνπο Waitt & Markwell, 2006). Μη γθέη άλδξεο ηαμηδεχνπλ ζε αλαδήηεζε ηεο ηαπηφηεηάο ηνπο ζε ρψξνπο, φπνπ κπνξνχλ λα θνηλσληθνπνηεζνχλ κε άιινπο γθέη άλδξεο θαη παξάιιεια λα απνθχγνπλ ηνπο φπνηνπο θνηλσληθνχο πεξηνξηζκνχο θαη ηελ έιιεηςε αλεθηηθφηεηαο (Monterrubio et al., 2007). Ε επηινγή ηνπ ηφπνπ ησλ δηαθνπψλ θαζνξίδεηαη απφ ηελ αλάγθε γηα αζθάιεηα, ηελ αλάγθε ζπλχπαξμεο κε αλζξψπνπο πνπ έρνπλ ηηο ίδηεο ηδέεο θαη ηελ αλάγθε λα δξαπεηεχζνπλ απφ ηνλ εηεξνζεμηζκφ. Ε έθβαζε ησλ ζπλαληήζεσλ κε δηαθνξεηηθνχο αλζξψπνπο θαη δηαθνξεηηθά κέξε εμαξηάηαη απφ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ζπγθξνηείηαη ε δπηηθή γθέη ηαπηφηεηα ζηα κέξε απηά. Γηα πνιινχο γθέη ε ζπκκεηνρή ζηνλ γθέη ηνπξηζκφ κπνξεί λα ζεκαίλεη ηελ επαλαμηνιφγεζε ηεο ζεκαζίαο ηεο ζεμνπαιηθφηεηαο ζηελ πξνζσπηθή ηνπο ηαπηφηεηα. Γηα θάπνηνπο απηφ κπνξεί λα ζπλεπάγεηαη έλα γεγνλφο πνπ αιιάδεη ηε δσή ηνπο θαη δελ επηζηξέθνπλ πνηέ πίζσ, ελψ γηα άιινπο κπνξεί λα ζεκαίλεη ηε ζεηηθή επαλεθηίκεζε ηνπ ηφπνπ θαηνηθίαο ηνπο θαη ηεο θξπθήο δσήο ηνπο. πσο αλαθέξεη ν Howe (2001) ν γθέη ηνπξηζκφο είλαη ζαλ πξνζθχλεκα-νδνηπνξηθφ, ε αλαδήηεζε ηεο αηνκηθήο θαη ζπιινγηθήο ηαπηφηεηαο (Waitt & Markwell, 2006).
18 «Μη δηαθνπέο δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα ζην άηνκν λα κεηαθεξζεί καθξηά απφ ηε ζηελφηεηα αληηιήςεσλ ηνπ ηφπνπ δηακνλήο ηνπ θαη ην θέξλνπλ μαλά πίζσ αθνχ έρνπλ απνξξνθήζεη θάηη απφ ηελ πνιππινθφηεηα ηνπ θφζκνπ» (Cox, 2002, ζει. 152). Ρπφ απηή ηελ έλλνηα, νη δηαθνπέο κπνξνχλ λα ακθηζβεηήζνπλ ή θαη λα αιιάμνπλ ηελ ηαπηφηεηα θαη ηνλ ζεμνπαιηθφ πνιηηηζκφ ησλ ηνπξηζηψλ. Μ ηφπνο ηνπ ηαμηδηνχ παίδεη πνιχ ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ αλάπηπμε ηεο γθέη ηαπηφηεηαο. Ιαθξηά απφ ην ζπίηη ηνπο νη γθέη κπνξνχλ λα αλαπηχμνπλ ηελ ηθαλφηεηα λα ζπκπεξηθεξζνχλ φπσο πξνζηάδεη ν ζεμνπαιηθφο πξνζαλαηνιηζκφο ηνπο. Ε ηθαλφηεηα απηή ππνγξακκίδεη ηε ζεκαζία ησλ δηαθνπψλ σο επθαηξηψλ λα κάζνπλ νη γθέη λα δηαρεηξίδνληαη ηε ζεμνπαιηθή ηνπο ηαπηφηεηα θαη λα αληηκεησπίδνπλ δεηήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ νκνθνβία (Cox, 2002). Οχκθσλα κε ηνπο Aitchison θαη Reeves νη ηνπξηζηηθνί πξννξηζκνί απνηεινχλ ηνλ ηφπν, φπνπ «νη εμνπζίεο, νη ηαπηφηεηεο, νη ζεκαζίεο θαη νη ζπκπεξηθνξέο δηακνξθψλνληαη, δηαπξαγκαηεχνληαη θαη επαλαδηαπξαγκαηεχνληαη ζχκθσλα κε ηηο θνηλσληθφ-πνιηηηζηηθέο δπλακηθέο πνπ αλαπηχζζνληαη εληφο απηψλ» (Pritchard et al., 2000, ζει. 271). 2.2 ΓΙΦΑΚΖΟΕ ΗΑΖ ΓΛΓΘΖΛΕ ΠΜΡ ΓΗΓΖ ΠΜΡΞΖΟΙΜΡ Νέξα απφ ηνπο θνηλσληθφ-νηθνλνκηθνχο παξάγνληεο πνπ ζπληέιεζαλ ζηελ άλνδν ηνπ παγθφζκηνπ θαη ηνπ καδηθνχ ηνπξηζκνχ, κηα ζεηξά άιισλ παξαγφλησλ ψζεζαλ ηελ αλάπηπμε ηεο εηδηθήο αγνξάο ηνπ γθέη ηνπξηζκνχ κε ζεκαληηθφηεξε ηελ αιιαγή ησλ ζηάζεσλ θαη ησλ αληηιήςεσλ απέλαληη ζηελ νκνθπινθηιία, ε νπνία ππνβνήζεζε ηε δεκηνπξγία γθέη θνηλνηήησλ ζε κεγάιεο πφιεηο, αιιά θαη ελεξγνπνίεζε ηελ αλαδήηεζε ηθαλνπνίεζεο ησλ ηδηαίηεξσλ αλαγθψλ ησλ γθέη.
19 Οχκθσλα κε ηνπο Bravmann (1994) θαη Aldrich (1993), ζηα ηέιε ηνπ 19νπ αηψλα θαη ζηηο αξρέο ηνπ 20νχ ην ηαμίδη γηα ηνπο επθαηάζηαηνπο Βνξεηνεπξσπαίνπο ήηαλ έλαο ηξφπνο λα δηαηεξήζνπλ ηελ νκνθπινθηιηθή ηνπο ηαπηφηεηα, θαζψο ε αλαδήηεζε ζπληξφθνπ ζηνλ ηφπν δηακνλήο ηνπο ήηαλ επηθίλδπλε ππφζεζε. Γηα ην ιφγν απηφ ηαμίδεπαλ ζηε Ιεζφγεην, πεξηζζφηεξν ζηελ Ζηαιία θαη ιηγφηεξν ζηελ Γιιάδα, παξαθηλνχκελνη απφ ηελ αξραηνειιεληθή κπζνινγία πνπ δεκηνχξγεζε ην κχζν ηνπ νκνθπινθηιηθνχ παξαδείζνπ γηα ηηο ρψξεο ηεο Ιεζνγείνπ. Παμίδεπαλ επίζεο ζε κε δπηηθέο ρψξεο ηεο Αλαηνιήο θαη ζε εμσηηθέο ρψξεο, πνπ ζεσξνχληαλ πξσηφγνλεο σο πξνο ηε ζεμνπαιηθφηεηα, φπνπ ε νκνθπινθηιία, ε πνιπγακία αθφκε θαη ε πνξλεία ήηαλ αλεθηέο (Waitt & Markwell, 2006). Ιεηά ηνλ πξψην παγθφζκην πφιεκν, ην Ναξίζη, ην Βεξνιίλν θαη ιηγφηεξν ην Άκζηεξληακ απέθηεζαλ ηε θήκε πφιεσλ φπνπ ε νκνθπιφθηινη άλδξεο κπνξνχζαλ λα βξνπλ κία αλεξρφκελε γθέη ππνθνπιηνχξα (subculture). Ναξ φηη ην Άκζηεξληακ ζεσξείηαη ζήκεξα ε γθέη πξσηεχνπζα, ε πφιε απέθηεζε έλαλ ηέηνην πξνζαλαηνιηζκφ κφλν κεηά ην 1960. Ε απνπνηληθνπνίεζε ηεο νκνθπινθηιίαο ήξζε κφιηο ην 1971. Απφ ηε δεθαεηία ηνπ 80 θαη έπεηηα ν επίζεκνο θνξέαο πξνβνιήο ηεο πφιεο ζηνρεχεη ζηελ πξνζέιθπζε ακεξηθαλψλ θαη βξεηαλψλ γθέη ηνπξηζηψλ, παξ φηη ζηα ηέιε ηνπ 90 απνπεηξάζεθε λα δηαθνξνπνηεζεί απφ ηελ εηθφλα ηεο πφιεο σο γθέη πξσηεχνπζαο (Waitt & Markwell, 2006). Φαίλεηαη φηη αθφκα θαη νη θαζηεξσκέλνη γθέη πξννξηζκνί δελ έρνπλ απνδερζεί πιήξσο ηελ εηθφλα ηνπο. Μ δεχηεξνο παγθφζκηνο πφιεκνο έδσζε ηελ ψζεζε γηα κηα πεξαηηέξσ αλάπηπμε ησλ γθέη γεηηνληψλ θπξίσο ζε πφιεηο φπσο ε Κέα Ρφξθε θαη ην Οαλ Φξαλζίζθν, γεγνλφο πνπ ζπληέιεζε ζηελ αλάδεημε ησλ δχν απηψλ πφιεσλ σο κεγάισλ αζηηθψλ γθέη θέληξσλ. Μη πεξαηηέξσ θνηλσληθέο αιιαγέο θαηά ηε κεηαπνιεκηθή πεξίνδν θπξίσο ζηηο ΕΝΑ, αιιά θαη ζηε Ιεγάιε Βξεηαλία κε ηελ επαλαβηνκεραλνπνίεζε ησλ αζηηθψλ θέληξσλ ζπληέιεζε ζηελ αλάπηπμε
20 ησλ γθέη θνηλνηήησλ. Δεκηνπξγήζεθαλ έηζη κέζα ζηηο πφιεηο θέληξα πνπ θαηαιήθζεθαλ απφ θαιιηηέρλεο, δεκηνπξγηθνχο αλζξψπνπο θαη γθέη δεκηνπξγψληαο κία ζθαίξα αζθάιεηαο εληφο ηεο πφιεο. Γθηφο απφ ηηο πφιεηο, φκσο, θάπνηα κηθξφηεξα θέληξα ιεηηνχξγεζαλ σο ζέξεηξα ησλ γθέη. Πν Key West, ην Provincetown ζηηο ΕΝΑ, αιιά θαη ην Ιπξάηηνλ ζηελ Αγγιία επηηέιεζαλ απηφ ηνλ ξφιν. Πν 1964 εθδφζεθε γηα πξψηε θνξά θαη ν ηαμηδησηηθφο νδεγφο Damron s κε εθδφηε ηνλ Bob Damron έλαλ ηδηνθηήηε κπαξ ζην Οαλ Φξαλζίζθν, ελψ ην 1986 έθαλε ηελ εκθάληζή ηεο αθφκα θαη κία εηαηξεία απνθιεηζηηθά γθέη θξνπαδηέξαο, ε RSVP. Οηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990, νη γθέη θαη ιεζβηαθέο εθδειψζεηο θαη παξειάζεηο ζηηο ΕΝΑ θαη ζηε Ιεγάιε Βξεηαλία απέθηεζαλ πςειή αλαγλσξηζηκφηεηα θαη νη παξειάζεηο έγηλαλ πξνζνδνθφξα ηνπξηζηηθά γεγνλφηα (Clift et al., 2002). Απφ ην 1970 θαη έπεηηα παξαηεξείηαη κία αχμεζε ζε γθέη θαηαιχκαηα, ηαμηδησηηθά γξαθεία, κεηαπσιεηέο, εηδηθέο εθδειψζεηο θαη θεζηηβάι. Μ δπηηθφο γθέη πνιηηηζκφο βξίζθεηαη πιένλ ζην επίθεληξν, είλαη νξαηφο, πνιηηηθά δαηκφληνο θαη απμαλφκελα εκπνξηθφο. Μ γθέη ηνπξηζκφο απνηειεί ηελ έθθξαζε απηψλ ησλ αιιαγψλ. Ε πεξίνδνο απηή ζπκπίπηεη κε ηελ άλνδν ησλ θηλεκάησλ θηιειεπζεξνπνίεζεο ησλ γθέη ζηηο ΕΝΑ, ζηνλ Ηαλαδά, ζηελ Αγγιία θαη ζε θάπνηα κέξε ηεο Γπξψπεο. Απφ ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90 πνιιέο επηρεηξήζεηο εηεξνθπιφθηισλ ηδηνθηεηψλ άξρηζαλ λα ζηνρεχνπλ ηε γθέη αγνξά: δήκνη θαη ηνπξηζηηθέο επηρεηξήζεηο (αεξνπνξηθέο εηαηξείεο British Airways, Qantas, United Airways, αιπζίδεο μελνδνρείσλ) (Waitt & Markwell, 2006). Πν 1998 ην Θνλδίλν έγηλε ε πξψηε κεγάιε πφιε παγθνζκίσο πνπ δηελέξγεζε δηεζλή εθζηξαηεία κε ζηφρν ηελ πξνζέιθπζε ηεο γθέη θαη ιεζβηαθήο αγνξά. Ννιιέο πφιεηο έθηνηε έρνπλ αθνινπζήζεη απηφ ην παξάδεηγκα (Clift et al., 2002).
21 Δεηιά δεηιά αξρίδεη λα θάλεη ηελ εκθάληζή ηεο θαη κία αγνξά επαγγεικαηηθνχ-ζπλεδξηαθνχ γθέη ηνπξηζκνχ, ε νπνία βέβαηα βξίζθεηαη αθφκα ζε εκβξπαθφ ζηάδην. Ρπάξρνπλ ζπλέδξηα γηα γθέη γηαηξνχο, δηθεγφξνπο, δεκνζηνγξάθνπο θ.ιπ. θαζψο θαη εηήζηεο ζπλαληήζεηο γθέη εξγαδνκέλσλ κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη ησλ εηαηξεηψλ Microsoft θαη Disney. Ε εηαηξεία Community Marketing εγθαηλίαζε πξφζθαηα κάιηζηα ην Gay and Lesbian Convention Bureau (http://www.glcvb.org/, 30/10/2008), κε ζθνπφ λα γεθπξψζεη ηελ απφζηαζε κεηαμχ ηεο γθέη θνηλφηεηαο θαη ησλ γξαθείσλ ζπλεδξίσλ. Νξφθεηηαη γηα έλαλ εθπαηδεπηηθφ νξγαληζκφ πνπ ζα βνεζήζεη θαη ηηο δχν πιεπξέο θαη ζα νξίζεη ηελ αγνξά θπξίσο γηα ηνπο δηνξγαλσηέο ηαμηδηψλ, ηνπο ηαμηδησηηθνχο πξάθηνξεο θαη ηνπο δηνξγαλσηέο ζπλεδξίσλ (Guaracino, 2007). Γμάιινπ, ζχκθσλα κε έξεπλα ησλ εηαηξεηψλ Witeck-Combs Communications θαη Harris Interactive γηα ην 2003 ζηηο ΕΝΑ, νη γθέη έθαλαλ θαηά κέζν φξν 7 επαγγεικαηηθά ηα πξνεγνχκελα 2 ρξφληα, φηαλ ν αληίζηνηρνο αξηζκφο γηα ην ζπλνιηθφ πιεζπζκφ ήηαλ 2 ηαμίδηα. Πν εχξεκα απηφ εμεγείηαη πηζαλψο απφ ηηο κεησκέλεο νηθνγελεηαθέο ππνρξεψζεηο ησλ γθέη πνπ ηνπο επηηξέπνπλ κεγαιχηεξε εηνηκφηεηα φηαλ ηνπο δεηεζεί λα θάλνπλ έλα επαγγεικαηηθφ ηαμίδη (Hughes, 2006). Πα ηειεπηαία ρξφληα, φκσο, φιν θαη πεξηζζφηεξνη νκνθπιφθηινη έρνπλ νηθνγέλεηεο, κε ηηο νπνίεο ηαμηδεχνπλ. Μ γθέη νηθνγελεηαθφο ηνπξηζκφο κπνξεί λα πεξηιακβάλεη δεπγάξηα νκνθπινθίισλ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ- κε παηδηά, εηεξνθπιφθηινπο γνλείο κε γθέη παηδηά ή εηεξνθπιφθηια αδέιθηα κε νκνθπιφθηια. Απηφ ζεκαίλεη φηη νη αλάγθεο ησλ γθέη ηνπξηζηψλ ραξαθηεξίδνληαη πιένλ απφ απμεκέλε πνιππινθφηεηα θαη νη θηιηθέο πξνο απηνχο παξνρέο θαη ππεξεζίεο ζα πξέπεη λα δηεπξπλζνχλ, ψζηε λα θαιχπηνπλ ηηο πνηθίιεο θαη δηαθνξεηηθέο αλάγθεο ηνπο (Guaracino, 2007). Απηφ απνηειεί, βέβαηα, έλα «εμειηγκέλν» κνληέιν ηνπ γθέη ηνπξηζκνχ θαη πξνυπνζέηεη ηελ εδξαίσζε άιισλ ππνδνκψλ, θνηλσληθψλ θαη θπζηθψλ, ηηο
22 φπνηεο πνιιέο ρψξεο κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη ε Γιιάδα- δελ έρνπλ αθφκα επηηχρεη. 2.3 ΗΖΚΕΠΞΑ ΓΗΓΖ ΠΜΡΞΖΟΠΤΚ ΝΑΞΑΓΜΚΠΓΟ ΈΘΛΕΟ Μη γθέη δηαθνπέο κπνξνχλ λα ηαμηλνκεζνχλ ζε δχν θαηεγνξίεο: i) δηαθνπέο πνπ δελ δηαθέξνπλ απφ απηέο ηνπ ππφινηπνπ πιεζπζκνχ θαη ii) δηαθνπέο κε εκθαλέο ην γθέη ζηνηρείν. Οηε δεχηεξε πεξίπησζε δελ κπνξνχκε λα κηιάκε γηα έλα νκνηνγελέο πξφηππν δηαθνπψλ, αιιά κάιινλ γηα έλα ζπλερέο πνπ θαζνξίδεηαη απφ ηε δηαβάζκηζε ηνπ γθέη ζηνηρείνπ (Hughes, 2006). Οχκθσλα κε ηελ Pritchard θαη νκάδα εξεπλεηψλ, θπξίαξρα θίλεηξα ησλ γθέη ηνπξηζηψλ είλαη ε αλάγθε γηα απφδξαζε απφ ηελ θαζεκεξηλφηεηα, ε αζθάιεηα θαη ε επθαηξία λα είλαη θαλείο ν εαπηφο ηνπ. Πα θίλεηξα απηά, ελψ είλαη θνηλά θαη γηα ηνπο εηεξνθπιφθηινπο ηνπξίζηεο, ζηελ πεξίπησζε ησλ γθέη ζπλδένληαη άκεζα κε ηνλ ζεμνπαιηθφ πξνζαλαηνιηζκφ ηνπο. Μη δηαθνπέο παξέρνπλ ηελ επθαηξία γηα απφδξαζε απφ έλαλ θφζκν, φπνπ ε γθέη ζεμνπαιηθή ηαπηφηεηα είηε γίλεηαη αληηθείκελν γειηνπνίεζεο είηε απνηειεί κπζηηθφ. Μη ζπκκεηέρνληεο πνπ δελ είραλ απνθαιχςεη ηελ ηαπηφηεηά ηνπο, αλέθεξαλ πνιχ ζπρλφηεξα ηελ αλάγθε γηα θνηλσληθή απνδνρή θαη γηα λα ηαμηδέςνπλ ζε έλαλ ηφπν φπνπ ζα κπνξνχζαλ λα είλαη ν εαπηφο ηνπο. Ναξ φηη ε πιεηνςεθία ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηελ έξεπλα δήισζε φηη ν ζεμνπαιηθφο πξνζαλαηνιηζκφο δελ επεξεάδεη άκεζα ηελ επηινγή ησλ δηαθνπψλ ηνπο, σζηφζν, παξαδέρηεθαλ φηη ζα απέθεπγαλ λα επηζθεθζνχλ κία ρψξα, φπνπ ε νκνθπινθηιία είλαη παξάλνκε (Pritchard et al., 2000). Οχκθσλα κε άιιεο εκπεηξηθέο κειέηεο, νη ηνπξίζηεο ελ γέλεη πξνζπαζνχλ λα απνθχγνπλ ηηο θαηαζηάζεηο πνπ ελέρνπλ ξίζθν. Ρπφ ην πξίζκα απηφ, ε επηινγή πξννξηζκνχ γηα ηνπο γθέη ηνπξίζηεο είλαη αθφκε πην
23 πεξηνξηζκέλε ζε ζρέζε κε ην θάζκα επηινγψλ ησλ εηεξνθπιφθηισλ ηνπξηζηψλ. Πν ξίζθν πνπ ελέρεη ε επίζθεςε ελφο πξννξηζκνχ κπνξεί λα εθηηκεζεί θαη κέζσ ησλ αληηδξάζεσλ ησλ θαηνίθσλ ηνπ πξννξηζκνχ πξνο ηνπο γθέη ηνπξίζηεο θαη ηε γεληθφηεξε ζηάζε ηνπο έλαληη ηεο νκνθπινθηιίαο. Ε βξεηαληθή θπβέξλεζε, κάιηζηα, δηαζέηεη εηδηθή ηζηνζειίδα, κέζσ ηεο νπνίαο ελεκεξψλεη ηνπο ΘΜΑΠ ηνπξίζηεο γηα ελδερφκελνπο θηλδχλνπο ζε δηάθνξα κέξε ηνπ θφζκνπ (http://www.fco.gov.uk/en/travelling-and-living-overseas/tarelevant-to-you/lgbt-travellers, 05/11/2008, Hughes, 2006). Οχκθσλα κε ηνλ κειεηεηή Howard Hughes, ηα θίλεηξα ησλ γθέη ηνπξηζηψλ είλαη ζεμνπαιηθά θαζνξηζκέλα, θαζψο κέζσ ηεο «θαηαλάισζεο» ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο επηδηψθνπλ λα επηβεβαηψζνπλ θαη λα ελδπλακψζνπλ ηε ζεμνπαιηθή ηνπο ηαπηφηεηα. Γηα θάπνηνπο, κάιηζηα, νη δηαθνπέο ελδέρεηαη λα παξέρνπλ θαη ηε κνλαδηθή επθαηξία λα είλαη αλνηρηά γθέη θαη λα ζπκπεξηθέξνληαη δηαθνξεηηθά απφ φ,ηη ζην «ζπίηη» ηνπο. ζνη, φκσο, έρνπλ πξφζβαζε ζε γθέη ρψξνπο ζηνλ ηφπν θαηνηθίαο ηνπο, πηζαλφλ λα κελ έρνπλ ηφζν κεγάιε αλάγθε γηα γθέη δηαθνπέο (Hughes, 1997). Πα θίλεηξα ησλ γθέη ηνπξηζηψλ ελδέρεηαη επίζεο λα θαζνξίδνληαη θαη απφ ηε ζηάζε ηνπ ίδηνπ ηνπ αηφκνπ ζρεηηθά κε ηελ ηαπηφηεηά ηνπ. Δειαδή, φζνη δελ έρνπλ απνθαιχςεη ηελ ηαπηφηεηά ηνπο θαη έρνπλ απνδερζεί ην γεγνλφο φηη ζα ζπλερίζνπλ λα βηψλνπλ κία «κπζηηθή δσή», κπνξεί λα κελ ιεηηνπξγνχλ κε βάζε ηνλ ζεμνπαιηθφ πξνζαλαηνιηζκφ ηνπο. Νξφθεηηαη νπζηαζηηθά γηα κηα δηαδηθαζία εζσηεξίθεπζεο θαη θαηαπίεζεο ηεο αηνκηθήο ζεμνπαιηθήο ηαπηφηεηαο, ε νπνία νδεγεί ζηε ζπκκφξθσζε κε ηα θίλεηξα ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ. Ε αγνξά ησλ γθέη ηνπξηζηψλ δείρλεη κηα ζπκπάζεηα πξνο ηνλ αζηηθφ ηνπξηζκφ θαη πνιιέο έξεπλεο έρνπλ θαηαδείμεη ηελ πςειφηεξε ηάζε ηεο νκάδαο απηήο ηφζν πξνο ην ηαμίδη γεληθά φζν θαη πξνο κία πςειφηεξε εκεξήζηα δαπάλε. Οχκθσλα κε κία έξεπλα ηεο Mintel γηα ην έηνο 2000, ην
24 ζηεξεφηππν ηνπ γθέη άλδξα είλαη απηφ ηνπ αηνκηζηή, κνξθσκέλνπ, νηθνλνκηθά επθαηάζηαηνπ, κε ειάρηζηεο ππνρξεψζεηο θαη πεξηζζφηεξν ειεχζεξν ρξφλν (Mintel, 2000 φπσο παξαηίζεηαη απφ ηνλ Hughes, 2002i). πσο ππνζηεξίδνπλ νη Clift θαη Forrest, νη γθέη αλαδεηνχλ ζηηο δηαθνπέο ηνπο φ,ηη αλαδεηνχλ θαη νη ππφινηπνη ηνπξίζηεο θαη επηπιένλ ηελ χπαξμε ελφο γθέη ρψξνπ θαη ηελ απνπζία νκνθνβίαο. Ε θαηαθξαπγή ηεο νκνθπινθηιίαο, αθφκε θαη ε πνηληθνπνίεζή ηεο, είλαη νξαηή ζε πνιιέο θνηλσλίεο θαη σο εθ ηνχηνπ νη γθέη αλαδεηνχλ πξννξηζκνχο πνπ είλαη ζε ζέζε λα ηνπο παξάζρνπλ αζθάιεηα θαη ζηγνπξηά (Clift & Forrest, 1999). Γίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη παιηφηεξα ζηε Βαπαξία ηεο Γεξκαλίαο, ε αζηπλνκία ζθξάγηδε ηα δηαβαηήξηα ησλ μέλσλ νκνθπιφθηισλ πνπ βξίζθνληαλ ζε γθέη κπαξ κε ηελ έλδεημε «νκνθπιφθηινο» (Hughes, 1997). Οχκθσλα κε έξεπλα πνπ δηελεξγήζεθε θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ Φεζηηβάι Ρπεξεθάλεηαο ζην Θνλδίλν, νη εξσηεζέληεο δήισζαλ φηη ζα απέθεπγαλ κέξε νκνθνβηθά, αιιά φηη απηφ δελ ζπλεπάγεηαη θαη ηελ επηζπκία ηνπο λα θάλνπλ απνθιεηζηηθά γθέη δηαθνπέο (Hughes, 2002i). Οχκθσλα κε ηελ έξεπλα ησλ Clift θαη Forrest κεηαμχ βξεηαλψλ γθέη ηνπξηζηψλ ην 1999, νη εξσηεζέληεο επηζθέπηνληαη ηφζν εδξαησκέλνπο γθέη πξννξηζκνχο, φπσο ην Θνλδίλν θαη ην Άκζηεξληακ, φζν θαη κία επξεία γθάκα ηνπξηζηηθψλ πξννξηζκψλ πνπ δελ ραξαθηεξίδνληαη σο γθέη. Γπηβεβαηψλεηαη φηη θαηά ηνλ ζρεδηαζκφ ησλ δηαθνπψλ νη γθέη ηνπξίζηεο αμηνινγνχλ κεηαμχ άιισλ- φζα θαη νη εηεξνθπιφθηινη ηνπξίζηεο: άλεζε, θαιφ θαγεηφ, ραιάξσζε θαη ήιην. Έλα πνιχ κηθξφηεξν πνζνζηφ ελδηαθέξεηαη γηα ηε θχζε θαη ζέιεη λα απνιαχζεη πην ελεξγεηηθέο δηαθνπέο ζπκκεηέρνληαο ζε δξαζηεξηφηεηεο θαη αζιήκαηα. Γηα ην 1/3 ηνπ δείγκαηνο ζεκαληηθή παξάκεηξνο είλαη ν γθέη ραξαθηήξαο ηνπ πξννξηζκνχ, ελψ ζρεδφλ ην 40% ελδηαθέξεηαη λα γλσξίζεη ηνλ ηνπηθφ πνιηηηζκφ (Clift & Forrest, 1999).
25 Γίλαη απηνλφεην φηη φζνη επηζθέπηνληαη γθέη πξννξηζκνχο θηλεηνπνηνχληαη απφ ηελ αλάγθε λα θνηλσληθνπνηεζνχλ κε αλζξψπνπο ηνπ ίδηνπ θχινπ, ελψ φζνη επηζθέπηνληαη κε-γθέη πξννξηζκνχο θηλεηνπνηνχληαη αληίζηνηρα απφ ηα ζέιγεηξα ηνπ ίδηνπ ηνπ πξννξηζκνχ. Ορεδφλ ην 1/3 ησλ εξσηεζέλησλ ζεσξεί ηηο δηαθνπέο επθαηξία γηα ζεμνπαιηθή επαθή. Τζηφζν, ηα πνζνζηά απηά είλαη κεγαιχηεξα κεηαμχ ησλ αδέζκεπησλ γθέη. Πα γθέη ηαμηδησηηθά γξαθεία, κάιηζηα, πξνβάιινπλ ελεξγά απηή ηελ εηθφλα ζε νξηζκέλνπο πξννξηζκνχο, φπσο ζηελ Ίκπηδα, ζηα Ηαλάξηα Κεζηά θαη ηε Ιχθνλν (Clift & Forrest, 1999). Γλ νιίγνηο, δελ ζέινπλ φινη νη γθέη λα επηζθέπηνληαη γθέη πξννξηζκνχο, αιιά νπσζδήπνηε δελ ζέινπλ λα απνθιείνληαη απφ θαλέλαλ πξννξηζκφ (Pritchard et al., 1998). Ηαθέο εκπεηξίεο ηνπ παξειζφληνο επηδξνχλ αξλεηηθά ζην κέιινλ, σο πξνο ηελ επηινγή ή απφξξηςε ελφο ηφπνπ δηαθνπψλ (Hughes, 2006). Αθφκα έλα ραξαθηεξηζηηθφ πνπ δηαθνξνπνηεί ηνπο γθέη ηνπξίζηεο απφ ηνλ ππφινηπν πιεζπζκφ είλαη ε κεησκέλε επνρηθφηεηα πνπ παξνπζηάδνπλ σο πξνο ηηο ηαμηδησηηθέο ηνπο ζπλήζεηεο (Pritchard et al., 1998). Ε ζηαδηαθή αχμεζε ησλ γάκσλ θαη ησλ ζπκθψλσλ ζπκβίσζεο γηα ηα νκφθπια δεπγάξηα ζε πνιιά κέξε ηνπ θφζκνπ έρεη νδεγήζεη ζηελ αλάπηπμε κηαο αγνξάο. Ε εμέιημε απηή θηλεηνπνηεί πνιιά δεπγάξηα ζην λα ηαμηδέςνπλ ζε θάπνην πξννξηζκφ, πξνθεηκέλνπ λα παληξεπηνχλ θαη πξνσζεί ηελ εηθφλα ηεο ρψξαο σο gay friendly (Hughes, 2006). Οπλνιηθά, ηα ηνπξηζηηθά θίλεηξα ησλ γθέη θαζνξίδνληαη ηφζν απφ ηνλ ζεμνπαιηθφ πξνζαλαηνιηζκφ ηνπο φζν θαη απφ παξάγνληεο πνπ ζπλδένληαη κε ηελ επαγγεικαηηθή, θνηλσληθή θαη νηθνλνκηθή θαη νηθνγελεηαθή θαηάζηαζή ηνπο. Ε αλάγθε γηα μεθνχξαζε θαη νη παξάγνληεο πνπ θηλεηνπνηνχλ θάζε δπλεηηθφ επηζθέπηε ελφο πξννξηζκνχ, θηλεηνπνηνχλ θαη ηνπο γθέη, κε ηε δηαθνξά φηη παξάκεηξνη, φπσο ε αλαδήηεζε ελφο θηιηθνχ πεξηβάιινληνο θαη ε απνθπγή νκνθνβηθψλ ηφπσλ έρνπλ εηδηθή βαξχηεηα.
26 2.3.1 Μ ΓΗΓΖ ΤΞΜΟ Μ γθέη ρψξνο είλαη ε θπζηθή εθδήισζε ηεο γθέη θνηλφηεηαο. Νξφθεηηαη γηα ηνλ ρψξν, φπνπ νη γθέη κπνξνχλ λα απνθαιχςνπλ θαη λα εθδειψζνπλ ηε ζεμνπαιηθή ηαπηφηεηά ηνπο (Hindle, 1994). Ναξέρεη πξφζβαζε ζε κία πνηθηιία γθέη ππεξεζηψλ, φπσο κπαξ, θιακπ, εζηηαηφξηα, θαηαιχκαηα, ηαηξηθέο θαη λνκηθέο ππεξεζίεο. Ηαη νπζίαλ, «ν γθέη ρψξνο παξέρεη ηελ αίζζεζε ηεο θνηλφηεηαο θαη ηεο «επηθξάηεηαο», θαζψο θαη κίαο κνξθήο ηάμε θαη εμνπζία. Οπληζηά ηφπν πνιηηηζηηθήο αληίζηαζεο κε ζπκβνιηθή ζεκαζία παξέρνληαο πνιηηηζηηθή θαη ζπλαηζζεκαηηθή ππνζηήξημε ζε κία πνιππνίθηιε θαη γεσγξαθηθά δηεζπαξκέλε θνηλφηεηα» (Pritchard et al., 1998, ζει. 274). Μη δηαθνπέο καθξηά απφ ηνλ ηφπν κφληκεο θαηνηθίαο ησλ γθέη ζε έλα αζθαιέο θαη gay friendly πεξηβάιινλ παξέρεη ζηνλ ηνπξίζηα ηελ επθαηξία λα αζθήζεη θαη λα επηβεβαηψζεη ηελ ηαπηφηεηά ηνπ, φπσο ήδε αλαθέξζεθε. Πν γεγνλφο, κάιηζηα, φηη πνιινί γθέη δελ έρνπλ απνθαιχςεη ηελ ηαπηφηεηά ηνπο ζην «ζπίηη» ηνπο, αλαδεηθλχεη πεξαηηέξσ ηελ αλάγθε επηβεβαίσζεο απηήο θαηά ηε δηάξθεηα ησλ δηαθνπψλ, αιιά θαη ηε ζπκβαηφηεηα κεηαμχ ηεο νκνθπινθηιηθήο ηαπηφηεηαο θαη ηνπ ηνπξηζκνχ. Μ γθέη ρψξνο πξνθξίλεη έλαλ ζπγθεθξηκέλν ηξφπν δσήο θαη θαη αλαινγία έλα ζπγθεθξηκέλν θαηαλαισηηθφ πξφηππν θαη κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη σο παξάγνληαο έιμεο (pull factor) γθέη ηνπξηζηψλ. Ε χπαξμε ηνπ θαη κφλν ηνπ γθέη ρψξνπ πξνσζεί κία εηθφλα ηεο πφιεο σο αλεθηηθήο θαη θηιειεχζεξεο, αθφκε θη αλ θαλείο δελ ελδηαθέξεηαη λα επηζθεθζεί ηνλ ίδην ηνλ γθέη ρψξν. Αληίζηξνθα, ε απνπζία γθέη ρψξνπ απφ ηνλ ηφπν κφληκεο θαηνηθίαο ησλ γθέη κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη σο παξάγνληαο απψζεζεο (push factor) απφ ηελ «θαλνληθή» θνηλσλία. Μδεγνχκαζηε έηζη ζην εμήο παξάδνμν:
27 Μ γθέη πξέπεη ηειηθά λα βξίζθεηαη ζε δηαθνπέο γηα λα ληψζεη φηη είλαη ζην ζπίηη ηνπ (Hughes, 1997). Μ γθέη ρψξνο παξέρεη ζηνπο γθέη ην αλαδεηνχκελν αίζζεκα αζθάιεηαο. Μ ρψξνο απηφο επηβεβαηψλεη θαη ελδπλακψλεη ηε ζεμνπαιηθή θαη πνιηηηζηηθή ηαπηφηεηα ησλ επηζθεπηψλ ηνπ κέζα απφ ηε ζρέζε κε νκνίνπο, αιιά θαη ηε δηαθνξνπνίεζε απφ ηνπο εηεξνθπιφθηινπο. Τζηφζν, ν ρψξνο απηφο είλαη πεξηνξηζκέλνο θαη αληρλεχεηαη θπξίσο ζε αζηηθά πεξηβάιινληα. Έρεη ππνζηεξηρζεί φηη ε αζηηθνπνίεζε απνηειεί πξνυπφζεζε γηα ηελ αλάπηπμε κηαο δηαθξηηήο γθέη θνπιηνχξαο, θαζψο επλνεί ηελ αλσλπκία (Hughes, 2006). Ε απνπζία ηέηνησλ ρψξσλ απφ κε-αζηηθά πεξηβάιινληα πηζαλψο ζπλδέεηαη κε ηελ θπξηαξρία πην ζπληεξεηηθψλ αληηιήςεσλ ζε απηά ηα πεξηβάιινληα (Hughes, 1997). Τζηφζν, εμ αηηίαο ηεο εηεξνθπιφθηιεο θχζεο ηνπ δεκφζηνπ ρψξνπ, ε χπαξμε ηνπ γθέη ρψξνπ κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο γθεηνπνίεζεο ησλ νκνθπιφθηισλ θαη παξαδφμσο λα ηνπο θαηαζηήζεη πεξηζζφηεξν επάισηνπο (Pritchard et al., 2000). Ναξαδφμσο ν δεκφζηνο ρψξνο δελ είλαη αζεμνπαιηθφο, αιιά βαζηά εηεξνθπιφθηινο ή εηεξνθαλνληζηηθφο (heteronormative), φπσο ιέγεηαη. Νξφθεηηαη, νπζηαζηηθά, γηα έλαλ δηαθηινληθνχκελν ρψξν (contested space), φπνπ ε εηεξνθπιoθηιηθή θαη ε νκνθπινθηιηθή ηαπηφηεηα ζπγθξνχνληαη θαη δηαπξαγκαηεχνληαη. Ε εδξαίσζε γθέη ρψξσλ πξνθαιεί θαη ακθηζβεηεί ηελ εηεξνθπινθηιηθή λφξκα (Pritchard et al., 1998). Ναξ φηη ε δηαδηθαζία είλαη δπζδηάθξηηε, ν ηνπξηζκφο απνηειεί ηελ πνιηηηζηηθή αξέλα, εληφο ηεο νπνίαο ζπγθξνχνληαη εγεκνληθέο ηδέεο αλσηεξφηεηαο θαη θαησηεξφηεηαο (Morgan and Pritchard, 1998, φπσο παξαηίζεηαη απφ ηνλ Hughes, 2002i). Έλα ηέηνην παξάδεηγκα πξνζθέξεη ην Ιάληζεζηεξ, φπνπ ην gay village έρεη γίλεη ην κήινλ ηεο έξηδνο κεηαμχ νκνθπιφθηισλ θαη εηεξνθπιφθηισλ. Αιιά θαη εληφο ηεο ίδηαο ηεο γθέη θνηλφηεηαο ππάξρνπλ αηηηάζεηο φηη ν ρψξνο θαισζνξίδεη κφλν ηνπο λένπο
28 γθέη άλδξεο θαη φηη απνθιείεη ηηο εζληθέο κεηνλφηεηεο, ηνπο ειηθησκέλνπο, αιιά θαη ηηο ιεζβίεο. Γπηπιένλ, ε επηηπρία ηνπ, έρεη νδεγήζεη ζηελ εηζβνιή κε-γθέη ηνπξηζηψλ εμ αηηίαο ηεο νπνίαο νη γθέη παξαπνλνχληαη φηη ν ρψξνο έρεη εμειηρζεί ζε δσνινγηθφ θήπν, φπνπ νη επηζθέπηεο έξρνληαη λα δνπλ ηα «αμηνζέαηα» (Hughes, 2002i). Απηφ ππνζηεξίδνπλ νη Waitt θαη Markewell φηη ζπκβαίλεη θαη ζην κάξθεηηλγθ ηνπ γθέη ηνπξηζκνχ ζεκεηψλνληαο: «ν γθέη ρψξνο είλαη ζπλήζσο ειεχζεξνο ζην πξφηππν ηνπ ιεπθνχ, κεζήιηθα, επαγγεικαηία θαη επθαηάζηαηνπ γθέη. Αληηζέησο, νη ιεζβίεο, νη έγρξσκνη γθέη θαη νη ιηγφηεξν επθαηάζηαηνη απνθιείνληαη απφ ην niche marketing ηνπ ηνπξηζκνχ» (Waitt & Markwell, 2006, ζει. 133). Οπκπεξαζκαηηθά, νξηζκέλνη ρψξνη ππφθεηληαη ζε κηα δηαδηθαζία ηνπξηζηηθνπνίεζεο, ε νπνία ζπλεπάγεηαη θαη ηε δηαπξαγκάηεπζε ησλ ζρέζεσλ εμνπζίαο πνπ δνκνχλ ηελ θνηλφηεηα. Ναξ φηη ε δηαδηθαζία απηή κπνξεί λα πξννησλίδεηαη εθ πξψηεο ηελ απνδνρή ησλ γθέη, ελδέρεηαη επίζεο λα απνηειεί κηα πην απνηειεζκαηηθή κνξθή επηβνιήο ηεο εηεξνθπιφθηιεο θπξηαξρίαο (Pritchard et al., 1998). Μη γθέη ρψξνη έρνπλ εμειηρζεί ζε ζεκαληηθά κέξε γηα ηε λέα ηάμε ησλ κε γθέη ηνπξηζηψλ σο πξνο ηε δηακφξθσζε κηαο εηθφλαο πνπ βαζίδεηαη ζε «ηξέληη» θαηαλαισηηθά πξφηππα. Ε θαηαλάισζε ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο είλαη νπζηψδεο ζην θνζκνπνιίηηθν ηαμίδη. Μη γθέη ρψξνη παξέρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα δηαπξαγκαηεπηεί θαλείο κηα δηαθνξεηηθή ηαπηφηεηα. ζνλ αθνξά ζηηο κε γθέη γπλαίθεο, ν γθέη ρψξνο αληηπξνζσπεχεη έλα ρψξν, φπνπ κπνξνχλ λα ληψζνπλ αζθαιείο καθξηά απφ ηε βία θαη ηνλ έιεγρν ησλ κε γθέη αλδξψλ (Waitt & Markwell, 2006). Ε χπαξμε, εμάιινπ, ελφο δσληαλνχ γθέη ρψξνπ ζε κία πφιε κπνξεί λα νδεγήζεη θαη ζηε ζηαδηαθή απνδνρή ηνπ απφ ηελ θνηλσλία. Ηάηη ηέηνην, ελδέρεηαη λα βξίζθεηαη «ελ ηε γελλέζεη» ηνπ ζην Γθάδη ηεο Αζήλαο, κία ζπλνηθία κε πιεζψξα γθέη θαη gay friendly κπαξ, θιακπ θαη εζηηαηνξίσλ. Οηελ
29 πεξηνρή απηή έρεη κεηαθεξζεί ηνλ ηειεπηαίν θαηξφ ε λπρηεξηλή δσή ηεο πφιεο, θαζψο ε ζπλνηθία έρεη εμειηρζεί ζε «ηξέληη» ηφπν δηαζθέδαζεο. Ε εμέιημε απηή κπνξεί λα ζεκαηνδνηεί κηα δηαδηθαζία ζηαδηαθήο απνδνρήο ησλ γθέη. 2.3.2 GAY FRIENDLY Ε έλλνηα gay friendly, παξ φηη πνιχ ζπρλή ζηηο πεξηγξαθέο πξννξηζκψλ θαη ππεξεζηψλ, δελ είλαη μεθάζαξε σο πξνο ην πεξηερφκελφ ηεο. Αλαθέξεηαη ζηελ πξφζβαζε ησλ γθέη ζηηο ίδηεο παξνρέο θαη ππεξεζίεο φπσο νη ππφινηπνη ηνπξίζηεο, αιιά ελέρεη θαη κία πην ζπκπεξηθνξηθή πξνζέγγηζε, πνπ πεξηιακβάλεη ηνπιάρηζηνλ ηελ έλλνηα ηεο αλεθηηθφηεηαο πξνο ηελ νκνθπινθηιία (Hughes, 2006). Ε αγνξά ησλ γθέη είλαη εμαηξεηηθά πηζηή θαη αθνζησκέλε ζηηο gay friendly επηρεηξήζεηο (brand loyalty). ηαλ κάιηζηα κία εηαηξεία γίλεηαη ρνξεγφο ζε έλα γθέη θεζηηβάι, απμάλνληαη νη πηζαλφηεηεο νη γθέη λα θαηαλαιψζνπλ ηα πξντφληα ηεο ελ ιφγσ επηρείξεζεο (Pritchard et al., 1998). Οηελ Ακεξηθή, φπνπ πνιιέο εθηηκήζεηο αλεβάδνπλ ην πνζνζηφ ηνπ γθέη πιεζπζκνχ ζην 10% ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ, πνιιέο επηρεηξήζεηο φισλ ησλ θιάδσλ- ζηνρεχνπλ άκεζα ζε απηή ηελ αγνξά. Ε βφηθα Absolut είλαη gay friendly απφ ην 1979, ελψ πνιιέο εηαηξείεο είλαη ρνξεγνί ησλ Gay Games. Νξφθεηηαη γηα αζιεηηθή θαη πνιηηηζηηθή δηνξγάλσζε πνπ δηνξγαλψλεηαη θαη απεπζχλεηαη ζε ΘΜΑΠ αζιεηέο, θαιιηηέρλεο θαη κνπζηθνχο. Οθνπφο ηεο δηνξγάλσζεο είλαη λα εληζρχζεη ηελ απηνεθηίκεζε ησλ ΘΜΑΠ θαη λα πξναγάγεη ην ζεβαζκφ θαη ηελ θαηαλφεζε απφ ηνλ κε-γθέη πιεζπζκφ κέζα απφ ηε ζπκκεηνρή αζιεηψλ θαη θαιιηηερλψλ απφ φιν ηνλ θφζκν ζε κία εθδήισζε πνπ γίλεηαη θάζε 4 ρξφληα. Μη πξψηνη αγψλεο έγηλαλ ζην Οαλ Φξαλζίζθν ην 1982 θαη νη αγψλεο ηνπ 2010 ζα γίλνπλ ζηελ Ηνισλία ηεο
30 Γεξκαλίαο (http://www.gaygames.com/en/, 04/11/2008). Ηαη ζηελ Γπξψπε, φκσο, νινέλα θαη πεξηζζφηεξεο επηρεηξήζεηο εληάζζνπλ ηελ γθέη αγνξά ζηηο αγνξέο ζηφρνπο ηνπο (Pritchard et al., 1998). Έλα ηνπξηζηηθφ πξντφλ, φπσο ε ηαμηδησηηθή αζθάιεηα κπνξεί λα παξέρεη ηε δπλαηφηεηα αθχξσζεο θαη θάιπςεο ηνπ αζθαιηζκέλνπ θαη ηνπ ζπληξφθνπ ηνπ. ζνλ αθνξά ζηηο εηαηξείεο ελνηθίαζεο απηνθηλήησλ ε Rent- A-Car θαη ε Avis δελ ρξεψλνπλ επηπιένλ ηνλ δεχηεξν νδεγφ ζε αλχπαληξα νκφθπια δεπγάξηα. Ε American Airlines, ε πην γλσζηή gay friendly εηαηξεία, έρεη δεκηνπξγήζεη ην Rainbow TeAAm, κία κηθξν-ηζηνζειίδα εληφο ηεο θχξηαο, πνπ απεπζχλεηαη ζηνπο γθέη θαη ιεηηνπξγεί ππφ ηελ επζχλε ησλ γθέη εξγαδνκέλσλ ηεο εηαηξείαο (http://www.aavacations.com/rainbow/, 30/10/2008). Ε εηαηξεία εθαξκφδεη επίζεο πξνγξάκκαηα πίζηεο θαη αθνζίσζεο πειαηψλ γηα νκφθπια δεπγάξηα, ελψ είλαη θαη ρνξεγφο κεγάισλ γθέη θαη ιεζβηαθψλ γεγνλφησλ, κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη ηα Gay Games ηνπ Οηθάγν. Απηή ε πνιηηηθή ηεο εηαηξείαο απνηειεί ην ζπγθξηηηθφ ηεο πιενλέθηεκα (Guaracino, 2007). Πν 2005, 175 απφ ηηο επηρεηξήζεηο πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηε ιίζηα Fortune 500 (ιίζηα κε ηηο 500 ηζρπξφηεξεο εηαηξείεο ζηηο ΕΝΑ ζχκθσλα κε ηνλ θχθιν εξγαζηψλ ηνπο) πξνζπάζεζαλ λα πξνζειθχζνπλ ηνπο γθέη θαηαλαισηέο ζε ζχγθξηζε κε ην 1994, πνπ απηφο ν αξηζκφο αλεξρφηαλ κφιηο ζηηο 19 (Guaracino, 2007). Οηελ πεξίπησζε ησλ μελνδνρείσλ ππάξρνπλ πνιιά ραξαθηεξηζηηθά πνπ ηα εληάζζνπλ ζηελ θαηεγνξία ησλ gay friendly: λα γλσξίδνπλ νη ππάιιεινη πνχ βξίζθνληαη ηα γθέη κπαξ θαη εζηηαηφξηα, λα ππάξρεη θαηάιιειε εθπαίδεπζε ηνπ πξνζσπηθνχ, ψζηε λα είλαη πξνεηνηκαζκέλνη θαη λα απνθεχγνπλ ζρφιηα αλ π.ρ. έλα δεπγάξη αλδξψλ δεηήζεη δηπιφ θξεβάηη. Ρπάξρνπλ μελνδνρεία πνπ δηαθεκίδνπλ δηαθξηηηθά φηη είλαη gay friendly (θάλνπλ θαηαρσξίζεηο ζηνλ γθέη ηχπν, θηινμελνχλ γθέη press trips, θηινμελνχλ
31 ζηελ ηζηνζειίδα ηνπο ην ζήκα ηεο IGLTA). Άιια μελνδνρεία γίλνληαη ρνξεγνί ζε ηνπηθά γθέη γεγνλφηα, πξαθηηθή ε νπνία νδεγεί ζε πεξαηηέξσ αλάπηπμε. Γηα πνιινχο γθέη ηνπξίζηεο είλαη πνιχ ζεκαληηθφ λα παξέρεη ην μελνδνρείν ζε απηνχο ηηο ίδηεο ππεξεζίεο, φπσο ζηνπο ππφινηπνπο πειάηεο, φπσο ηαηλίεο ελειίθσλ πνπ απεπζχλνληαη ζηνπο γθέη, αλ πξνζθέξεηαη αληίζηνηρε ππεξεζία θαη ζηνπο εηεξνθπιφθηινπο (Guaracino, 2007). Ε πηνζέηεζε κηαο gay friendly ηαπηφηεηαο, πάλησο, ζπλεπάγεηαη ζεκαληηθά νθέιε θαη απφ επηρεηξεκαηηθήο ζθνπηάο. Μη πξψηνη πνπ μεθίλεζαλ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα κε ζηφρν ηελ γθέη αγνξά ήηαλ νη ίδηνη νη γθέη, ελψ θαη ν πξψηνο γθέη ηαμηδησηηθφο νδεγφο εθδφζεθε ην 1964 απφ έλα ηδηνθηήηε γθέη κπαξ ζην Οαλ Φξαλζίζθν. ηαλ, φκσο, δηαγλψζηεθε ην κέγεζνο ηεο γθέη αγνξάο θαη ε δχλακή ηεο, ηφηε έζηξεςαλ ην ελδηαθέξνλ ηνπο ζε απηή θαη νη παξαδνζηαθέο εηαηξείεο. Ε εμέιημε απηή, δελ ζπλδέεηαη απιψο κε θάπνηα θνηλσληθή επαηζζεζία, αιιά κε κία θαζαξά επηρεηξεκαηηθή ινγηθή, πνπ φπσο θαίλεηαη απφ ην κεξίδην απηήο ηεο αγνξάο, κπνξεί λα απνβεί πξνζνδνθφξα. Ε αγνξαζηηθή δχλακε ηνπ ΘΜΑΠ πιεζπζκνχ ζηηο ΕΝΑ ην 2006 ήηαλ $610 δηζεθαηνκκχξηα, ελψ νη εθηηκήζεηο γηα ην 2008 θηάλνπλ ζηα $800 δηζεθαηνκκχξηα (Guaracino, 2006). Μ γθέη ηνπξηζκφο βξίζθεηαη αλακθίβνια ζε θάζε αλάπηπμεο θαη αλακέλεηαη ξαγδαία αχμεζε ηφζν ησλ gay friendly πξννξηζκψλ φζν θαη ησλ επηρεηξήζεσλ. ζν, ινηπφλ, ν γθέη ηνπξηζκφο γίλεηαη φιν θαη πην απνδεθηφο θαη επηβεβαηψλεηαη ε νηθνλνκηθή ηνπ δχλακε ηφζν πην εχθνιν ζα είλαη γηα ηηο επηρεηξήζεηο λα ζηνρεχζνπλ ζε απηή ηελ αγνξά απαιιαγκέλεο απφ ην θφβν φηη θάηη ηέηνην ζα κπνξνχζε νδεγήζεη ζηελ απνμέλσζε ηεο παξαδνζηαθήο πειαηείαο. Ε γθέη πειαηεία κπνξεί λα απνθέξεη ζεκαληηθά έζνδα, αιιά θαη λα εληζρχζεη ηελ εηθφλα κηαο επηρείξεζεο σο θηιειεχζεξεο, πξσηνπφξαο θαη αλεθηηθήο πξνζειθχνληαο εηεξνθπιφθηινπο πειάηεο πνπ έρνπλ ηηο ίδηεο ηδέεο θαη αληηιήςεηο. Γμάιινπ, νη αιιαγέο ζηελ θνηλσληθή θαη νηθνγελεηαθή δσή ησλ αλζξψπσλ, είλαη πνιχ πηζαλφ λα νδεγήζνπλ ζε ηαμίδηα πνπ ζα πξαγκαηνπνηνχληαη απφ ηνλ
32 ζπλδπαζκφ γθέη, εηεξνθπιφθηισλ θαη νηθνγελεηψλ, φπνπ πνιιά θαη δηαθνξεηηθά θίλεηξα ζπλδπάδνληαη ή θαη ζπγθξνχνληαη θαη νη επαγγεικαηίεο ηνπ ηνπξηζκνχ ζα θιεζνχλ λα ηα ζπκβηβάζνπλ. 2.3.2.1 GAY FRIENDLY ΝΞΜΜΞΖΟΙΜΟ Ιε ηελ εμαίξεζε νξηζκέλσλ πξννξηζκψλ, φπνπ ε νκνθπινθηιία ζπληζηά πνηληθφ αδίθεκα, έρεη απμεζεί παγθνζκίσο ν αξηζκφο ησλ gay friendly πξννξηζκψλ. Οχκθσλα κε αλαθνίλσζε ηεο Δηεζλνχο Ακλεζηίαο ην 1997, ε νκνθπινθηιία είλαη παξάλνκε ζε πεξηζζφηεξεο απφ 70 ρψξεο. Βεβαίσο, ε λνκηκφηεηα ησλ νκνθπινθηιηθψλ ζρέζεσλ δελ ζπλεπάγεηαη θαη αλεθηηθφηεηα. Πν θάζκα ησλ επηινγψλ ηφπνπ δηαθνπψλ γηα ηνπο γθέη είλαη πεξηνξηζκέλν, θαζψο απηή ζπληζηά κία πεξίπινθε δηαδηθαζία ζηελ νπνία, φπσο αλαθέξζεθε, εκπιέθεηαη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ε πξνζπάζεηα απνθπγήο ξίζθνπ. Μη γθέη θαη νη κεηνλφηεηεο γεληθά είλαη ζπρλά ζχκαηα θπζηθήο θαη ιεθηηθήο θαθνπνίεζεο. Γμάιινπ, νη γθέη αζηηθνί ρψξνη έρνπλ αλαπηπρζεί θαηά θχξην ιφγν ζε πεξηθεξεηαθέο γεηηνληέο ηεο πφιεο, φπνπ νη εγθιεκαηηθέο ελέξγεηεο είλαη ζπρλέο. Αθφκε, φκσο, θη αλ θάηη ηέηνην δελ ζπκβεί ηειηθά, θαη κφλν ε αίζζεζε φηη κπνξεί λα ζπκβεί είλαη ηθαλή γηα λα πξνθαιέζεη δπζθνξία. Κα ζεκεησζεί εδψ φηη έξεπλεο έρνπλ θαηαδείμεη φηη ε αξλεηηθή απνθπγή ηνπ ξίζθνπ έρεη κεγαιχηεξε επηξξνή ζηελ επηινγή ηνπ πξννξηζκνχ απ φ,ηη ζεηηθή. Δειαδή, νη ηνπξίζηεο απνθεχγνπλ ηα επηθίλδπλα κέξα, αιιά δελ επηιέγνπλ έλα κέξνο απιψο θαη κφλν επεηδή είλαη αζθαιέο (Hughes, 2002ii). Ναξ φια απηά, ην ζχγρξνλν πξφηππν ηνπ γθέη ηνπξηζκνχ είλαη ζε κεγάιν βαζκφ ρσξηθά πεξηνξηζκέλν. Ναξά ηελ χπαξμε θαη δεκνθηιία gay friendly πξννξηζκψλ, ειάρηζηνη είλαη νη πξννξηζκνί πνπ πξνβάιινπλ ελεξγά κηα ηέηνηα εηθφλα (βι. αλαιπηηθά θεθάιαην 6). Νεξηζζφηεξν, νη ίδηνη νη γθέη
33 πξνβάιινπλ ηνπο πξννξηζκνχο πνπ έρνπλ επηζθεθζεί θαη ηνπο «δηαθεκίδνπλ» κε απηφ ηνλ ηξφπν (Pritchard et al., 1998). Ε γθέη αγνξά απνηειεί ζεκαληηθφ παξάγνληα ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθφ-πνιηηηζηηθήο δσήο γηα πνιινχο πξννξηζκνχο, κεηαμχ ησλ νπνίσλ ην Άκζηεξληακ θαη ην Ιάληζεζηεξ. Ε gay friendly εηθφλα ζην Άκζηεξληακ ζπγθεθξηκέλα, εληζρχεηαη θαη απφ ηε θηιειεχζεξε ζηάζε ηεο θνηλσλίαο απέλαληη ζηελ νκνθπινθηιία, αθνχ αθφκα θαη ζηνπο θφιπνπο ηεο αζηπλνκίαο απαζρνινχληαη γθέη (Pritchard et al., 1998). Πν νηθνλνκηθφ θαη θνηλσληθφ πξνθίι ησλ γθέη, πάλησο, έρεη παξνηξχλεη νξηζκέλνπο εζληθνχο θνξείο ηνπξηζκνχ λα εζηηάζνπλ ηηο ελέξγεηεο κάξθεηηλγθ ζε απηή ηελ αγνξά. Οηηο αξρέο ηνπ 2000 ε βξεηαληθή αξρή ηνπξηζκνχ (BTA) εγθαηλίαζε ην πξφγξακκα Britain. Inside & Out, κε ην νπνίν πξνζπάζεζε λα δεκηνπξγήζεη κηα εηθφλα ηεο ρψξαο σο gay friendly (Waitt & Markwell, 2006). Πν London Tourist Board δηαηεξεί παξάιιεια θαη κία «ξνδ ηειεθσληθή γξακκή», κέζσ ηεο νπνίαο παξέρνληαη πιεξνθνξίεο γηα γθέη κπαξ, καγαδηά θαη εζηηαηφξηα. Νξνο ηελ ίδηα θαηεχζπλζε, νξγαληζκφο ηνπξηζηηθήο πξνβνιήο Ιάξθεηηλγθ Ιάληζεζηεξ μεθίλεζε ην 1999 κία θακπάληα γηα λα πξνσζήζεη ηελ πφιε σο «κία απφ ηηο γθέη πξσηεχνπζεο ηνπ θφζκνπ». Οηηο πξνζπάζεηεο απηέο, σζηφζν, ππήξμαλ θαη αληηδξάζεηο απφ ηνπηθνχο παξάγνληεο θαη ηα κέζα (Hughes, 2002ii). Ε ηνπξηζηηθή αξρή ηνπ Άκζηεξληακ πξνσζεί ελεξγά απφ ην 2004 ηελ πφιε σο γθέη Ιέθθα ππφ ην πξίζκα ηεο κεηακνληέξλαο θνηλσλίαο. Μη θηιηθέο πξνο ηνπο νκνθπιφθηινπο πφιεηο πξνβάιινληαη σο αλεθηηθνί, θνζκνπνιίηηθνη, κεηαβηνκεραληθνί θαη κεηακνληέξλνη πξννξηζκνί. Μη gay friendly πξννξηζκνί δελ ζθνπεχνπλ κφλν λα πξνζειθχζνπλ ηελ αγνξαζηηθή δχλακε ησλ γθέη ηνπξηζηψλ, αιιά θαη μέλεο επελδχζεηο κέζα απφ ηελ αληηιακβαλφκελε πνηφηεηα ηεο αζηηθήο δσήο. Ε gay friendly εηθφλα βνεζά ηελ πφιε φρη κφλν λα αλαδνκήζεη ηελ νηθνλνκία ηεο, αιιά θαη λα αλαδείμεη
34 ηελ θνηλσλία ηεο σο κεηακνληέξλα. ζνλ αθνξά ζην Άκζηεξληακ, πνιινί δηνξγαλσηέο ηαμηδηψλ αλεζχρεζαλ φηη ε πξνβνιή ηεο πφιεο σο επξσπατθήο γθέη πξσηεχνπζαο ζα κπνξνχζε λα απνζαξξχλεη ηνπο ππφινηπνπο ηνπξίζηεο (Waitt & Markwell, 2006). 2.3.2.2 GAY FRIENDLY ΛΓΚΜΔΜΓΖΜ Ε έξεπλα γηα ηνλ γθέη ηνπξηζκφ έρεη ζρεδφλ αγλνήζεη κέρξη ζήκεξα ηηο εκπεηξίεο ησλ γθέη ηνπξηζηψλ ζηνλ ηφπν ησλ δηαθνπψλ. Πν μελνδνρείν, σο ζπζηαηηθφ ζηνηρείν ηεο ηαμηδησηηθήο εκπεηξίαο, δελ έρεη νπζηαζηηθά εξεπλεζεί. Πν θελφ απηφ έξρεηαη λα θαιχςεη ε έξεπλα ηνπ Yavin Poria ζρεηηθά κε ηελ εκπεηξία ησλ γθέη ηνπξηζηψλ θαηά ηε δηακνλή ηνπο ζε μελνδνρεηαθά θαηαιχκαηα. Μη γθέη είλαη πνιιέο θνξέο ζχκαηα θνηλσληθνχ ξαηζηζκνχ θαη δηαθξίζεσλ, αθφκα θαη βίαο. Ε απνθπγή ηέηνησλ θαηαζηάζεσλ, επνκέλσο, απνηειεί παξάγνληα πνπ επεξεάδεη ηελ θαηαλαισηηθή εκπεηξία. Μη πεξηζζφηεξνη εξσηεζέληεο αλέθεξαλ ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ πξνζσπηθνχ σο έλαλ απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο παξάγνληεο επηξξνήο ηεο εκπεηξίαο ηνπο. Οπγθεθξηκέλα, νη πξνβιεκαηηζκνί εζηηάδνληαλ ζηελ απνπζία γλψζεο απφ πιεπξάο ηνπ πξνζσπηθνχ φηη δχν θηινμελνχκελνη ηδίνπ θχινπ κπνξεί λα είλαη δεπγάξη. Ιία ηέηνηα θαηάζηαζε ζπλήζεο ζηε ξεζεςηφλ ελφο μελνδνρείνπ, φπνπ ιφγσ άγλνηαο δίλεηαη δσκάηην κε δχν κνλά θξεβάηηα αληί ελφο δηπινχ- απνηειεί πεγή έληνλεο δπζθνξίαο. Ιία ηέηνηα ζπκπεξηθνξά εθιακβάλεηαη σο αδηαθνξία γηα ηηο αλάγθεο ηνπο, αθφκα θη σο απφπεηξα απφξξηςήο ηνπο, θαζψο ην θξεβάηη απνηειεί ζχκθσλα κε ηνπο εξσηψκελνπο ζχκβνιν ηεο ηαπηφηεηαο θαη ηνπ ζεμνπαιηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ ηνπο. Μη ζπκκεηέρνληεο ζηελ έξεπλα δήισζαλ, επίζεο, φηη δπζαλαζρεηνχλ κε ηελ αδξάλεηα ηνπ πξνζσπηθνχ λα πξνζαξκφζνπλ αλάινγα ηα έγγξαθά ηνπο θαη ηηο δηαδηθαζίεο ηνπο.
35 Έλα αθφκα δήηεκα είλαη ε αληίδξαζε ηνπ πξνζσπηθνχ, φηαλ ζπλεηδεηνπνηνχλ ηνλ ζεμνπαιηθφ πξνζαλαηνιηζκφ ησλ θηινμελνχκελσλ, φπνπ αλαθέξνληαη πεξηζηαηηθά θαηά ηα νπνία δηαθνξνπνηείηαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ πξνζσπηθνχ. Ορεδφλ φινη νη ζπκκεηέρνληεο ζηελ έξεπλα, δήισζαλ φηη επηζπκνχλ ζπκπεξηθνξά θαη εμππεξέηεζε αλάινγε κε απηή πνπ πξνζθέξεηαη ζηνπο ππφινηπνπο θηινμελνχκελνπο. Ναξ φηη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ πξνζσπηθνχ είλαη ε πην ζεκαληηθή παξάκεηξνο θαηά ηελ αμηνιφγεζε ηεο μελνδνρεηαθήο εκπεηξίαο, γηα κία κεξίδα ησλ γθέη ηνπξηζηψλ ηα εηδηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ μελνδνρείσλ παίδνπλ επίζεο ζεκαληηθφ ξφιν. Οηα ραξαθηεξηζηηθά απηά εληάζζνληαη ε γθέη κνπζηθή, νη γθέη ηαηλίεο ελειίθσλ θαζψο θαη ε παξνρή πιεξνθνξηψλ ζρεηηθά κε γθέη δξαζηεξηφηεηεο. Οεκαληηθφο παξάγνληαο είλαη επίζεο ην κείγκα ησλ πειαηψλ ηνπ μελνδνρείνπ. Ννιινί εξσηεζέληεο αμηνιφγεζαλ σο αξλεηηθή ηε καδηθή παξνπζία νηθνγελεηψλ κε παηδηά, πνπ ηνπο απνηξέπεη απφ ηε δεκφζηα εθδήισζε ηεο ηαπηφηεηάο ηνπο. Ορεηηθά κε ηελ αζθάιεηα πνιινί ζπκκεηέρνληεο ππνγξάκκηζαλ ηε δπλαηφηεηα λα δηαηεξήζνπλ ηελ αλσλπκία ηνπο. ζνλ αθνξά ζην πεξηβάιινλ θαη ηελ ηνπνζεζία ηνπ μελνδνρείνπ, νη γθέη πξνηηκνχλ θαηαιχκαηα πνπ βξίζθνληαη θνληά ζε κέξε κε γθέη κπαξ, εζηηαηφξηα θαη θιακπ. Έλα πεξηβάιινλ, ην νπνίν δελ θεκίδεηαη γηα ηε θηιηθφηεηά ηνπ πξνο ηνπο γθέη ελδέρεηαη λα εγθπκνλεί θηλδχλνπο γηα φζνπο εθδειψλνπλ ηε ζεμνπαιηθή ηαπηφηεηά ηνπο δεκφζηα. Οπλνιηθά, νη γθέη επηζπκνχλ λα εμππεξεηνχληαη κε ηνλ ίδην ηξφπν, κε ηνλ νπνίν αληηιακβάλνληαη φηη εμππεξεηνχληαη θαη νη εηεξνθπιφθηινη. ηαλ, φκσο, δηαθπβεχνληαη δεηήκαηα αζθάιεηαο, νη ίδηνη άλζξσπνη επηζπκνχλ λα έρνπλ εηδηθή κεηαρείξηζε. Ηαη νπζίαλ, ην λα είλαη έλα μελνδνρείν gay friendly ζεκαίλεη φηη απεπζχλεη κηα απζεληηθή πξφζθιεζε πξνο ηελ ΘΜΑΠ θνηλφηεηα, φηη ν ηξφπνο ιεηηνπξγία
36 ηεο επηρείξεζεο αγθαιηάδεη ηε δηαθνξεηηθφηεηα θαη δεκηνπξγεί ην αίζζεκα φηη φινη είλαη θαινδερνχκελνη θαη φηη νη πνιηηηθέο ηεο επηρείξεζεο δελ «ηηκσξνχλ» ηνπο ΘΜΑΠ πειάηεο ή εξγαδνκέλνπο (Guaracino, 2007). 2.3.2.3 GAY FRIENDLY ΔΖΜΞΓΑΚΤΠΓΟ ΠΑΛΖΔΖΤΚ Πν 1967 θπθινθφξεζε γηα πξψηε θνξά ην πεξηνδηθφ The Advocate ζην Θνο Άληδειεο θηινμελψληαο -ζηελ αξρή- κεκνλσκέλεο θαηαρσξίζεηο δηαθεκίζεσλ γηα ηελ γθέη αγνξά, ελψ απφ ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70 νη γθέη ηαμηδησηηθέο επηρεηξήζεηο άξρηζαλ λα δηαθεκίδνληαη απμαλφκελα ζην ελ ιφγσ πεξηνδηθφ. Πν 1979, κάιηζηα, δεκνζηεχζεθε νινζέιηδε θαηαρψξηζε κε ηε θσηνγξαθία ηξηψλ αλδξψλ θαη ηνλ ηίηιν: «ηαλ είζαη γθέη, νη δηαθνπέο δελ είλαη δηαζθέδαζε αλ πξέπεη λα ην παίδεηο ζηξέηη. Γλ ηέιεη ππάξρνπλ πνηνηηθά πξνγξάκκαηα ζρεδηαζκέλα απφ, γηα θαη κε αλζξψπνπο ζαλ θη εζέλα». Μη δηαθεκίζεηο απηέο ζεκαηνδνηνχλ κηα δηαθξηηή γθέη θαηαλαισηηθή αγνξά θαη ηελ χπαξμε ελφο ζαθνχο γθέη ηξφπνπ δσήο πνπ δελ δχλαηαη λα ηθαλνπνηεζεί απφ ηνπο παξαδνζηαθνχο ηνπξηζηηθνχο πξάθηνξεο (Waitt & Markwell, 2006). Ε έξεπλα ηεο Pritchard θαη νκάδαο εξεπλεηψλ ην 2000 απνθαιχπηεη φηη νη γθέη ηνπξίζηεο ζεσξνχλ ζεκαληηθή ηελ ίζε κεηαρείξηζε απηψλ απφ ηνπο δηνξγαλσηέο ηαμηδηψλ. Ννιινί εξσηεζέληεο αλέθεξαλ φηη ληψζνπλ απνμελσκέλνη απφ ηνπο παξαδνζηαθνχο ηνπξηζηηθνχο πξάθηνξεο θαη φηη πθίζηαληαη δηαθξίζεηο εμ αηηίαο ηεο ζεμνπαιηθήο ηαπηφηεηάο ηνπο. Μη παξαδνζηαθνί δηνξγαλσηέο ηαμηδηψλ θέξνληαη λα κελ έρνπλ γλψζε ηνπ γθέη ηνπίνπ. Μη εξσηεζέληεο πνπ είραλ απνηαζεί ζε ηαμηδησηηθά γξαθεία εηδηθεπκέλα ζηελ γθέη ηνπξηζηηθή αγνξά αλέθεξαλ πςειφηεξα πνζνζηά ηθαλνπνίεζεο.
37 Μη πξάθηνξεο πνπ έιαβαλ κέξνο ζηελ έξεπλα, εζηίαζαλ ζηελ απνζηψπεζε θαη κπζηηθνπάζεηα ησλ πειαηψλ ηνπο ζρεηηθά κε ηε ζεμνπαιηθή ηαπηφηεηά ηνπο. ηαλ, επί παξαδείγκαηη, έπξεπε λα αθήζνπλ κήλπκα γηα έλα πειάηε ηνπο, δελ αλέθεξαλ πνηέ ην φλνκα ηεο εηαηξείαο, αιιά κφλν ην φλνκα ηνπ ππαιιήινπ. Γπίζεο, ηα ηαμηδησηηθά έγγξαθα δελ απνζηέιινληαλ ζε θαθέινπο κε ην ινγφηππν ηεο εηαηξείαο, ελψ πνιιέο θνξέο ηνπο δεηείην λα ζηείινπλ θπιιάδηα ζε ζπίηηα θίισλ. πσο θαη νη γθέη θαηαλαισηέο, νη δηνξγαλσηέο ηαμηδηψλ ζεσξνχλ ηελ αζθάιεηα έλαλ απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο παξάγνληεο γηα ηελ ελ ιφγσ νκάδα ηνπξηζηψλ θαη πξνζπαζνχλ λα ηνπο παξέρνπλ δηαθνπέο ζε πεξηβάιινληα, φπνπ ε ζεμνπαιηθή ηαπηφηεηά ηνπο είλαη απνδεθηή. Πα εηδηθεπκέλα ηαμηδησηηθά πξαθηνξεία θαίλνληαη λα αλαγλσξίδνπλ ηελ αλάγθε ησλ πειαηψλ ηνπο λα απνκαθξπλζνχλ απφ ηελ θαηαπίεζε ηεο θαζεκεξηλφηεηαο θαη λα εηζέιζνπλ ζε έλαλ θφζκν, φπνπ κπνξνχλ λα ληψζνπλ άλεηα κε ηε ζεμνπαιηθή ηαπηφηεηά ηνπο (Pritchard et al., 2000). Γθηφο απφ αληηδξάζεηο ελαληίνλ ησλ γθέη ηνπξηζηψλ πνπ έρνπλ εθδεισζεί θαηά θαηξνχο (άξλεζε θξάηεζεο δσκαηίνπ ζε μελνδνρεία, θ.ιπ.) αθφκε θαη νη πξάθηνξεο θαη επηρεηξήζεηο ηνπ ηνπξηζκνχ έρνπλ γίλεη ζηφρνο ηέηνησλ αληηδξάζεσλ απφ απηνχο πνπ αληηηίζεληαη ζηελ νκνθπινθηιία. Ε νξγάλσζε «Americans for Truth» έρεη αζθήζεη έληνλε θξηηηθή ζηελ αεξνπνξηθή εηαηξεία American Airlines γηα ηηο θηιηθέο πξνο ηνπο γθέη πνιηηηθέο ηεο θαη ηηο επηρνξεγήζεηο ζε γθέη εθδειψζεηο (Want, 2002). Μη δηνξγαλσηέο ηαμηδηψλ ελδέρεηαη, εμάιινπ, λα έρνπλ απνθαζηζηηθφ ξφιν ζηελ επηινγή ηφπνπ ηαμηδηνχ φπσο, άιισζηε, θαη ζηελ πεξίπησζε ηεο παξαδνζηαθήο αγνξάο ηνπ ηνπξηζκνχ. Πα δηαθεκηζηηθά θπιιάδηα ησλ πξαθηνξείσλ ιεηηνπξγνχλ σο ππισξνί (gatekeepers) ησλ πιεξνθνξηψλ ζρεηηθά κε ηνπο δηαζέζηκνπο πξννξηζκνχο (Gartner & Banchri, 1994, φπσο παξαηίζεηαη απφ ηνλ Hughes, 2006). Μ φξνο ππισξφο αλαθέξεηαη ζηελ
38 επηινγή θαη «ινγνθξηζία» ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ ζα θηάζνπλ ζηνλ ηειηθφ απνδέθηε (Hughes, 2006). Οηε Ιεγάιε Βξεηαλία πνιινί παξαδνζηαθνί δηνξγαλσηέο ηαμηδηψλ έρνπλ απνπεηξαζεί λα πξνζθέξνπλ ππεξεζίεο ζηνρεπκέλεο πξνο ηελ γθέη αγνξά. Ηαζψο πνιινί γθέη κπνξεί λα κελ ληψζνπλ άλεηα λα επηζθεθζνχλ έλα γθέη ηαμηδησηηθφ γξαθείν, ην 2004 εγθαηληάζηεθε ε πξψηε ηειεθσληθή γξακκή ηαμηδησηηθνχ γξαθείνπ απνθιεηζηηθά γηα γθέη ηνπξηζκφ (Hughes, 2006). Οηηο ΕΝΑ δξαζηεξηνπνηνχληαη πνιιέο κηθξέο επηρεηξήζεηο πνπ ζηνρεχνπλ ζηε γθέη αγνξά. Ηαζψο, ε αγνξά εθεί έρεη εμειηρζεί πεξηζζφηεξν, απνκαθξχλνληαη ζε αληίζεζε κε ηε Ιεγάιε Βξεηαλία απφ ην θιαζηθφ κνληέινπ «ήιηνο-ζάιαζζα» θαη πξνζθέξνπλ παθέηα εηδηθψλ ελδηαθεξφλησλ. Ννιιά γξαθεία παξέρνπλ ιχζεηο ζηνπο πειάηεο πνπ ζέινπλ λα εμνηθεησζνχλ κε ηνλ ηφπν θαη ηνλ πνιηηηζκφ πνπ ζα επηζθεθζνχλ, ελψ άιινη πξνζθέξνπλ αθφκα θαη πεξηεγήζεηο γηα κηθξά απνθιεηζηηθά γθέη γθξνππ. Ζδηαίηεξν ελδηαθέξνλ θαίλεηαη λα ππάξρεη θαη γηα ηνλ ηνπξηζκφ πεξηπέηεηαο (Hughes, 2006). Τζηφζν, κία έξεπλα ηεο Mintel έδεημε φηη, ηνπιάρηζηνλ κέρξη ην 2000 νπφηε θαη δηελεξγήζεθε ε έξεπλα- ε κεγάιε πιεηνςεθία ησλ γθέη θαη ιεζβηψλ απεπζπλφηαλ ζηνπο παξαδνζηαθνχο πξάθηνξεο γηα λα αγνξάζεη έλα ηαμίδη θαη κφλν έλα 3% έθιεηλε κέζσ gay friendly δηνξγαλσηψλ θαη ηαμηδησηηθψλ γξαθείσλ. Ναξ φια απηά πξφθεηηαη κάιινλ γηα κία εθθνιαπηφκελε αγνξά, θαζψο νη παξαδνζηαθνί δηνξγαλσηέο ηαμηδηψλ δελ δηαζέηνπλ ζπλήζσο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε gay friendly πξννξηζκνχο θαη θαηαιχκαηα, ελψ θαη νη ίδηνη νη γθέη κπνξεί λα ληψζνπλ θάπνηα αλαζηνιή λα δεηήζνπλ «επαίζζεηεο» πιεξνθνξίεο. Οηαδηαθά, νη ηαμηδησηηθνί πξάθηνξεο θαη νη δηνξγαλσηέο αξρίδνπλ λα αλαγλσξίδνπλ ηα εηδηθά ελδηαθέξνληα θαη αλάγθεο απηήο ηεο αγνξάο, αιιά θαη λα αληηιακβάλνληαη ην νηθνλνκηθφ φθεινο ηεο ζηφρεπζεο
39 ζε απηή ηελ αγνξά. Τζηφζν, ζχκθσλα κε ηνλ Hughes: «Πν δηαδίθηπν θαη νη ηαμηδησηηθνί νδεγνί πξνζθέξνπλ ζηνπο γθέη φιν θαη πεξηζζφηεξν ηε δπλαηφηεηα λα θάλνπλ κία έξεπλα αγνξάο γηα ηνπο πξννξηζκνχο θαη ηα θαηαιχκαηα θαη ζηε ζπλέρεηα λα θάλνπλ ηελ θξάηεζε κέζσ ησλ παξαδνζηαθψλ δηνξγαλσηψλ» (Hughes, 2006, ζει. 120). 2.3.3 ΦΓΟΠΖΒΑΘ ΡΝΓΞΕΦΑΚΓΖΑ (PRIDE FESTIVALS) Πα Φεζηηβάι Ρπεξεθάλεηαο ή Ναξειάζεηο Ρπεξεθάλεηαο, φπσο είλαη επίζεο γλσζηέο, είλαη εθδειψζεηο πνπ ηηκνχλ θαη εθδειψλνπλ δεκφζηα ηελ θνπιηνχξα ησλ ΘΜΑΠ. Πα θεζηηβάι απηά ιεηηνπξγνχλ πνιιέο θνξέο θαη σο δηακαξηπξίεο γηα ηα δηθαηψκαηα ησλ νκνθπιφθηισλ, φπσο ην δηθαίσκα ζην γάκν. Πα πεξηζζφηεξα θεζηηβάι ππεξεθάλεηαο είλαη εηήζηα θαη ιακβάλνπλ ρψξα ζπλήζσο ηνλ Ζνχλην ζε κλήκε ησλ αλαηαξαρψλ ζην Stonewall Inn. Οην γλσζηφ απηφ γθέη θιακπ ηεο Κέαο Ρφξθεο εθδειψζεθαλ ηνλ Ζνχλην ηνπ 1969 αλαηαξαρέο κεηαμχ νκνθπιφθηισλ θαη αζηπλνκίαο. Απηή θέξεηαη λα είλαη ε πξψηε πεξίπησζε ζηελ ακεξηθαληθή ηζηνξία, φπνπ νη νκνθπιφθηινη αληηζηάζεθαλ θαη ζπκβνιίδεη έθηνηε ηα θηλήκαηα πνιηηηθψλ δηθαησκάησλ ησλ γθέη (http://en.wikipedia.org/wiki/stonewall_riots, 03/11/2008). Απφ ην 1972 έσο ην 1997 ηα θεζηηβάι ππεξεθάλεηαο γλψξηζαλ ηεξάζηηα αλάπηπμε κε ηνπο επηζθέπηεο λα απμάλνληαη ζηελ παξέιαζε ηνπ Θνλδίλνπ απφ 700 ζε 250.000. Ναξάιιεια, απμήζεθε ε «νξαηφηεηα» ηεο γθέη θνηλφηεηαο θαη ε εκπηζηνζχλε κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο, ελψ ζπλεηζέθεξαλ θαη ζηε κείσζε νκνθνβηθψλ ζπκπεξηθνξψλ θαη ζηάζεσλ (Pritchard et al., 2000). Πν 2001 νξγαλψζεθαλ θεζηηβάι θαη παξειάζεηο απφ 150 νξγαλψζεηο ζε 23 ρψξεο. Ε κεγαιχηεξε ηέηνηα εθδήισζε ζε επξσπατθφ επίπεδν, ην Europride πξνζέιθπζε ην 2002 ζηελ Ηνισλία 1.3 εθαηνκκχξηα επηζθέπηεο (Hughes, 2006).
40 Πα θεζηηβάι απηά έρνπλ παίμεη πνιχ ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ αλάπηπμε θαη εδξαίσζε πνιιψλ επξσπατθψλ πφιεσλ σο γθέη ηνπξηζηηθψλ πξννξηζκψλ. Ε Κέα Ρφξθε είλαη επξέσο γλσζηή ζηνλ γθέη θφζκν- γηα ην εηήζην θεζηηβάι γθέη θαη ιεζβηαθψλ ηαηληψλ, ελψ ην Οίδλετ γηα ην Mardi Gras θεζηηβάι (Pritchard et al., 1998). αξαθηεξηζηηθφ είλαη φηη ηα θεζηηβάι απηά έρνπλ γίλεη πφινο έιμεο θαη πνιιψλ εηεξνθπιφθηισλ ηνπξηζηψλ, νη νπνίνη αληηκεησπίδνπλ ηνπο γθέη σο αμηνζέαηα (Want, 2002). 2.4 ΔΖΓΘΚΓΖΟ ΜΞΓΑΚΖΟΙΜΖ ΜΞΓΑΚΖΟΙΜΖ ΝΖΟΠΜΝΜΖΕΟΕΟ Πν 1983 ηδξχζεθε ν δηεζλήο νξγαληζκφο International Gay and Lesbian Travel Association (IGLTA) θαη ζήκεξα αξηζκεί πεξηζζφηεξα απφ 1.200 κέιε. Νξφθεηηαη γηα έλαλ επαγγεικαηηθφ θνξέα πνπ αζρνιείηαη κε ηηο εκπνξηθέο ζπλαιιαγέο ζηνλ ηνκέα ηνπ γθέη ηνπξηζκνχ θαη παξέρεη εθπαίδεπζε θαη θίλεηξα αλαθνξηθά κε ην κάξθεηηλγθ θαη ηηο επθαηξίεο δηθηχσζεο (Waitt & Markwell, 2006). Οθνπφο ηνπ νξγαληζκνχ είλαη ε κέξηκλα γηα ηελ παξνρή ίζσλ επθαηξηψλ θαη ππεξεζηψλ γηα ηνπο ΘΜΑΠ θαη ηνπο εηεξνθπιφθηινπο ηνπξίζηεο. Ηάζε ρξφλν δηεμάγεη έλα εηήζην ζπλέδξην. Μ νξγαληζκφο επηδηψθεη λα γεθπξψζεη ην ράζκα κεηαμχ ηνπ παξαδνζηαθνχ θαη ηνπ γθέη θφζκνπ επηηξέπνληαο ζηνπο νξγαληζκνχο ηνπξηζκνχ θαη ζηηο επηρεηξήζεηο αλά ηνλ θφζκν λα αλαγλσξίζνπλ ηε δχλακε ηεο γθέη αγνξάο (http://www.iglta.org/facts.cfm, 04/11/2008). Αληίζηνηρα, ζε εζληθφ επίπεδν δξαζηεξηνπνηνχληαη παξφκνηνη νξγαληζκνί δηθηχσζεο, φπσο ηα Gay and Lesbian Tourism Australia θαη New Zealand Gay and Lesbian Tourism κε ζθνπφ ηελ πξνβνιή θαη πξνψζεζε ηνπ γθέη ηνπξηζκνχ (Hughes, 2006). Πν 1998 ε εηαηξεία εξεπλψλ θαη ζπκβνπιεπηηθήο ζην ρψξν ηνπ γθέη ηνπξηζκνχ Community Marketing δεκηνχξγεζε ην Travel Alternatives Group,
41 επξχηεξα γλσζηφ σο TAG. Οηφρνο απηνχ ηνπ πξνγξάκκαηνο είλαη λα αληρλεχζεη πνηεο επηρεηξήζεηο θαη νξγαληζκνί είλαη πξαγκαηηθά θηιηθνί πξνο ηνπο γθέη. Ιε κία κηθξή ρξέσζε, ηα θαηαιχκαηα κπνξνχλ λα πηζηνπνηεζνχλ θαη παξάιιεια λα θαηαρσξηζηνχλ ζηε γθέη κηθξν-ηζηνζειίδα ηεο Travelocity (http://www.tagapproved.com/tagapproved.cfm, 04/11/2008). 2.5 ΓΡΗΑΖΞΖΓΟ ΗΑΖ ΗΖΚΔΡΚΜΖ ΑΝΜ ΠΕΚ ΓΟΠΖΑΟΕ ΟΠΕ ΓΗΓΖ ΑΓΜΞΑ Ε εζηίαζε ζηε γθέη αγνξά ελδέρεηαη λα πξνθαιέζεη έληνλε θξηηηθή θαη κπνξεί λα νδεγήζεη νξηζκέλεο θνξέο αθφκε θαη ζε κπντθνηάδ. Ρπφ ην θφβν απηφ, πνιιέο επηρεηξήζεηο κπνξεί λα είλαη δηζηαθηηθέο λα ζηνρεχζνπλ άκεζα ζηνπο γθέη θαηαλαισηέο (Hughes, 2006). Ε ζηξαηεγηθή ηεο εζηίαζεο ζηελ γθέη αγνξά ηνπξηζκνχ, φκσο, δελ απνθιείεη απαξαίηεηα ηνλ ππφινηπν πιεζπζκφ. Ννιιέο παιηέο βηνκεραληθέο πφιεηο πξνσζνχλ ηηο πφιεηο ηνπο κε φξνπο θνηλσληθήο δηθαηνζχλεο, αλνρήο θαη αξκνλίαο. Μη ηνπξηζηηθέο εκπεηξίεο πεξηιακβάλνπλ ηελ εδνλνβιεςία ηνπ εμσηηθνχ ή θαη ησλ «αληζφξξνπσλ» θαη ηελ αζθάιεηα ηεο απηνέθθξαζεο. Μη γθέη απνηεινχλ νπζηαζηηθά ζε απηή ηε ζηξαηεγηθή κάξθεηηλγθ, αμηνζέαηα ηεο πφιεο (Waitt & Markwell, 2006). ξήζε Γθέη Ησδίθσλ Μη γθέη θψδηθεο απνηεινχληαη απφ νλφκαηα θαη ζχκβνια πνπ ζεκαηνδνηνχλ φηη κηα επηρείξεζε ή έλαο πξννξηζκφο είλαη gay friendly ρσξίο νπζηαζηηθά λα ην ιέλε. Πα ζχκβνια απηά είλαη: ε ζεκαία ησλ ΘΜΑΠ κε ην νπξάλην ηφμν (rainbow flag), ην ξνδ ηξίγσλν (απηφ πξνήιζε απφ ηα λαδηζηηθά ζηξαηφπεδα ζπγθέληξσζεο, φπνπ νη νκνθπιφθηινη ήηαλ αλαγθαζκέλνη λα θνξνχλ ην ξνδ ηξίγσλν πάλσ ηνπο, ψζηε λα είλαη άκεζα αλαγλσξίζηκνη), ην ινγφηππν ηεο θακπάληαο αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ, ην ειιεληθφ ι, νλφκαηα
42 δηάζεκσλ ιεζβηαθψλ θαη γθέη εθδειψζεσλ θαη θεζηηβάι. Μη γθέη αλαγλσξίδνπλ ακέζσο απηά ηα ζχκβνια θαη θαηαλννχλ φηη πξννξίδνληαη λα επηθνηλσλήζνπλ ηελ θηιηθφηεηα πξνο ηνπο γθέη. Πν πιενλέθηεκα απηψλ ησλ θσδίθσλ είλαη φηη δελ θηλδπλεχνπλ λα απνμελψζνπλ άιινπο πειάηεο πνπ ελδέρεηαη είηε λα κελ πξνζέμνπλ είηε λα κελ θαηαλνήζνπλ απηά ηα ζχκβνια (Guaracino, 2007).