Προηγµένες Υπηρεσίες Τηλεκπαίδευσης στο Τ.Ε.Ι. Σερρών

Προηγµένες Υπηρεσίες Τηλεκπαίδευσης στο Τ.Ε.Ι. Σερρών Το εκπαιδευτικό υλικό που ακολουθεί αναπτύχθηκε στα πλαίσια του έργου «Προηγµένες Υπηρεσίες Τηλεκπαίδευσης στο Τ.Ε.Ι. Σερρών», του Μέτρου «Εισαγωγή και Αξιοποίηση των νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση» του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Κοινωνία της Πληροφορίας

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Το εκπαιδευτικό υλικό βασίζεται στο εγκεκριµένο από το Τµήµα Μηχανολογίας περίγραµµα του µαθήµατος «Στοιχεία Οικονοµίας» Συντάκτης: Μαρία Μελιδονιώτη 2

ιδακτικοί Στόχοι Κατανόηση των βασικών αρχών της οικονοµικής επιστήµης. Εξοικείωση µε τα εργαλεία της οικονοµικής ανάλυσης. ιατύπωση των νόµων που διέπουν την αγορά. Προσδιορισµός της έννοιας του Εθνικού Προϊόντος. Κατανόηση του ρόλου των τραπεζών. Ανάλυση των συνθηκών του διεθνούς εµπορίου. 3

Προσδοκώµενα Μαθησιακά Αποτελέσµατα υνατότητα ανάπτυξης βασικής οικονοµικής σκέψης. Εφαρµογή των οικονοµικών αρχών στη µετέπειτα επαγγελµατική δραστηριότητα. Αποτελεσµατικότερη αντιµετώπιση των σύγχρονων επαγγελµατικών απαιτήσεων. 4

Εισαγωγή

Εισαγωγή - ιδακτικοί Στόχοι Περιγραφή της οικονοµικής επιστήµης. ιατύπωση του οικονοµικού προβλήµατος. ιάκριση µεταξύ των διαφορετικών προσεγγίσεων της οικονοµίας. 6

Εισαγωγή - Γενικά Ηοικονοµική επιστήµη µελετά την συµπεριφορά των µικρών οικονοµικών µονάδων (µικροοικονοµική) και των µεγάλων (µακροοικονοµική). Ηεπιστηµονική ανάλυση εκφράζεται µέσα από νόµους, θεωρίες, υποδείγµατα και µεγέθη. Στόχος είναι ο εντοπισµός των αιτιών και η διατύπωση προτάσεων για την επίλυση των οικονοµικών προβληµάτων. 7

Εισαγωγή Το οικονοµικό πρόβληµα Το οικονοµικό πρόβληµα αναφέρεται στην ύπαρξη βασικών αναγκών επιβίωσης, απεριόριστων επιθυµιών και περιορισµένων πόρων των οικονοµικών µονάδων. Η οικονοµική επιστήµη µελετά την κατανοµή των πόρων των οικονοµικών µονάδων. 8

Εισαγωγή- ιάφορες Προσεγγίσεις Η προσέγγιση της προγραµµατισµένης οικονοµίας. Η προσέγγιση της οικονοµίας της αγοράς. Η προσέγγιση της µικτής οικονοµίας. 9

Εισαγωγή- Μικροοικονοµική Σηµείο αναφοράς ο καταναλωτής. Εξετάζει τον τρόπο µε τον οποίο διαχειρίζεται τα χρήµατα του. Εντοπίζει τις αιτίες που επηρεάζουν τη ζήτησητωναγαθώνκαιτωνυπηρεσιών σε µεµονωµένες αγορές. Ασχολείται µε τησυµπεριφορά των επιχειρήσεων. 10

Εισαγωγή- Μακροοικονοµική Σηµείο αναφοράς η µελέτη της οικονοµίας ως σύνολο. Κατανόηση του τρόπου αποτίµησης των αγαθών και των υπηρεσιών που παράγονται σε µια οικονοµία. Ανάλυση φαινοµένων όπως ο πληθωρισµός και η ανεργία. Περιγραφή λειτουργιών όπως η τραπεζική και το διεθνές εµπόριο. 11

Μικροοικονοµική

Μικροοικονοµική- Θεωρία του καταναλωτή Η βασική υπόθεση της θεωρίας είναι ότι οι καταναλωτές λειτουργούν ορθολογιστικά. Η αύξηση της κατανάλωσης οδηγεί σε µείωση της οριακής χρησιµότητας. Η ισορροπία του καταναλωτή έγκειται στη µεγιστοποίηση της συνολικής χρησιµότητας µε δεδοµένο το περιορισµένο εισόδηµα του. Η καµπύλη αδιαφορίας δείχνει την υποκατάσταση των προϊόντων 13

Μικροοικονοµική- Θεωρία του καταναλωτή Ηαύξησηστοεισόδηµα των καταναλωτών οδηγεί σε υψηλότερο επίπεδο ικανοποίησης. Οι µεταβολές στις τιµέςτωναγαθώνέχουν το ίδιο αποτέλεσµα µε τιςµεταβολές στο εισόδηµα των καταναλωτών. 14

Νόµοι της αγοράς

Νόµοι της αγοράς - ιδακτικοί στόχοι ιατύπωση του ορισµού της Αγοράς ιατύπωση του νόµου της ζήτησης. Περιγραφή της συνάρτησης της ζήτησης. Εντοπισµός των παραγόντων που επηρεάζουν τη ζήτηση. ιατύπωση της έννοια της ελαστικότητας. 16

Η Αγορά Ορισµός Είναι ο πραγµατικός ή εικονικός τόπος στον οποίο συναντώνται οι ενδιαφερόµενοι (αγοραστές ή πωλητές) και συναλλάσσονται µεταξύ τους. Μια συναλλαγή απαιτεί δύο µέρη. Οι συµµετέχοντες στη συναλλαγή καθορίζουν τη συµπεριφορά τους µε βάση ορισµένους παράγοντες. 17

Ο νόµος της ζήτησης Στόχος των καταναλωτών είναι η µεγιστοποίηση της ικανοποίησης τους µε βάση το υπάρχον εισόδηµα τους. Ως ζήτηση ορίζεται η επιθυµία η οποία µπορεί να εκπληρωθεί µε τη δυνατότητα πληρωµής. 18

Παράγοντες ζήτησης Το εισόδηµα του καταναλωτή. Ητιµή του προϊόντος. Οι τιµές των άλλων προϊόντων. Ηπροτίµηση του καταναλωτή. Ο πλούτος του καταναλωτή. Η ψυχολογία του. Οι προτιµήσεις του. 19

Συνάρτηση ζήτησης Q = f ( P, P... P, Y, W, T) d g n n 1 Όπου Q d ηζητούµενη ποσότητα, P G ητιµήτου προϊόντος, P n, P n-1 οι τιµές των άλλων προϊόντων, Y το εισόδηµα, W οπλούτος, T οι προτιµήσεις του καταναλωτή. 20

Συνάρτηση ζήτησης Ηζήτησηείναιαντιστρόφως ανάλογη της τιµής του προϊόντος, όταν οι άλλοι παράγοντες είναι αµετάβλητοι. Η συνάρτηση της ζήτησης αναφέρεται κάθε φορά σε µια χρονική στιγµή. Η µεταβολή στη ζητούµενη ποσότητα εξ αιτίας της µεταβολής της τιµής του προϊόντος, παριστάνεται µε µια κίνηση πάνω στη καµπύλη ζήτησης (συρρίκνωση ή επέκταση). 21

Συνάρτηση ζήτησης Για κάθε µεταβολή ενός ή περισσοτέρων παραγόντων, εκτός της τιµής του προϊόντος, απαιτείται νέα καµπύλη ζήτησης. Μεταβολές στο εισόδηµα ή στις προτιµήσεις του καταναλωτή οδηγούν σε µετατόπιση της καµπύλης ζήτησης. 22

Ο νόµος της προσφοράς- Ορισµός Ως προσφορά της αγοράς ορίζονται οι ποσότητες των προϊόντων που είναι διατεθειµένοι να προσφέρουν οι προµηθευτές (επιχειρήσεις) σε συγκεκριµένες τιµές. 23

Παράγοντες προσφοράς Ητιµή του προϊόντος. Οι τιµές των άλλων συστατικών προϊόντων. Οι τιµές των συντελεστών παραγωγής. Το επίπεδο της τεχνολογίας. Η διαθεσιµότητα στην αποθήκευση του προϊόντος. 24

Συνάρτηση ζήτησης Q = f ( P, P... P, Pf... Pf, Tech, S, A) s g c c 1 p p 1 Q s η ποσότητα του προϊόντος που διατίθενται να προσφέρουν οι προµηθευτές. Ρ g ητιµή του αγαθού που διατίθενται να προσφέρουν οι προµηθευτές. Ρ c οι τιµές των συστατικών προϊόντων. Ρ fp οι τιµές των διαφόρων παραγωγικών συντελεστών παραγωγής Τech το επίπεδο της τεχνολογίας St διαθέσιµος αποθηκευτικός χώρος Α άλλοι παράγοντες που αφορούν τους προµηθευτές. 25

Συνάρτηση προσφοράς Η προσφορά είναι ανάλογη της τιµής του προϊόντος, όταν οι άλλοι παράγοντες είναι αµετάβλητοι. Η συνάρτηση της προσφοράς αναφέρεται κάθε φορά σε µια χρονική στιγµή. Η µεταβολή στη προσφερόµενη ποσότητα εξ αιτίας της µεταβολής της τιµής του προϊόντος, παριστάνεται µε µια κίνηση πάνω στη καµπύλη προσφοράς (συρρίκνωση ή επέκταση). 26

Συνάρτηση προσφοράς Για κάθε µεταβολή ενός ή περισσοτέρων παραγόντων, εκτός της τιµής του προϊόντος, απαιτείται νέα καµπύλη προσφοράς. Η αγορά βρίσκεται σε ισορροπία όταν η ποσότητα που επιθυµούν να αγοράσουν οι καταναλωτές, στη τιµή που είναι διατεθειµένοι να πληρώσουν, είναι ίση µε τη ποσότητα που διατίθενται να προσφέρουν οι προµηθευτές στην ίδια τιµή. 27

Ελαστικότητα

Ελαστικότητα- ιδακτικοί Στόχοι Κατανόηση της έννοιας της ελαστικότητας. Προσδιορισµός της ελαστικότητας ζήτησης ως προς τη τιµή. Προσδιορισµός της ελαστικότητας ζήτησης ως προς το εισόδηµα. Ορισµός της σταυροειδούς ελαστικότητας. 29

Ελαστικότητα- Ορισµός Η αντίδραση της ζήτησης του καταναλωτή, στις µεταβολές των παραγόντων που την επηρεάζουν, ορίζεται ως ελαστικότητα. Όσο µεγαλύτερη είναι η αντίδραση τόσο ελαστικότερη είναι η ζήτηση. Η ελαστικότητα της ζήτησης διακρίνεται ως προς τη τιµή του προϊόντος, ως προς το εισόδηµα και ως τις τιµές των άλλων αγαθών. 30

Είδη ελαστικότητα Όταν η µείωση της τιµής ενός προϊόντος οδηγεί σε αύξηση των συνολικών εσόδων τότε η ζήτηση είναι ελαστική ως προς τη τιµή. Όταν η µείωση της τιµής ενός προϊόντος οδηγεί σε αύξηση των συνολικών εσόδων τότε η ζήτηση είναι ανελαστική ως προς τη τιµή. 31

Είδη ελαστικότητας Όταν η µείωση της τιµής ενός προϊόντος δεν οδηγεί σε καµία µεταβολή των συνολικών εσόδων τότε η ζήτηση έχει µοναδιαία τιµή. Όλες οι ελαστικότητες της ζήτησης είναι αρνητικοί αριθµοί. Στη τέλεια ελαστική ζήτηση θα ζητηθεί ποσότητα που µπορεί να προσφερθεί σε µια συγκεκριµένη τιµή. Στη τέλεια ανελαστική ζήτηση ζητείται µια σταθερή ποσότητα ανεξάρτητα από τη τιµή. 32

Εισοδηµατική Ελαστικότητα Είναι η αντίδραση της ζητούµενης ποσότητας στις µεταβολές του εισοδήµατος του καταναλωτή. Όταν η ελαστικότητα ζήτησης ως προς το εισόδηµα είναι θετικός αριθµός τότε το αγαθό είναι κανονικό. Όταν η ελαστικότητα ζήτησης ως προς το εισόδηµα είναι αρνητικός αριθµός τότε το αγαθό είναι κατώτερο. 33

Εισοδηµατική Ελαστικότητα Τα κανονικά αγαθά διακρίνονται σε ανώτερα όταν η ελαστικότητα ζήτησης ως προς το εισόδηµα είναι µεγαλύτερη της µονάδας. Τα κανονικά αγαθά διακρίνονται σε βασικά όταν η ελαστικότητα ζήτησης ως προς το εισόδηµα είναι µεταξύ 0 και 1. 34

Συµπεράσµατα ελαστικότητας Η ελαστικότητα της ζήτησης ως προς τη τιµή είναι σηµαντική για τα έσοδα των επιχειρήσεων µετά από µια µεταβολή της τιµής των προϊόντων τους. Η ελαστικότητα ως προς το εισόδηµα είναι σηµαντική για τη στρατηγική των επιχειρήσεων. 35

Η θεωρία της επιχείρησης

Η θεωρία της επιχείρησης - ιδακτικοί Στόχοι ιατύπωση του βασικού στόχου των επιχειρήσεων. Κατανόηση του τρόπου λειτουργίας τους. Εντοπισµός των διαφορετικών ειδών αγορών. Περιγραφή των χαρακτηριστικών της κάθε αγοράς. 37

Η θεωρία της επιχείρησης Ο πρωταρχικός στόχος της κάθε επιχείρησης είναι η µεγιστοποίηση του κέρδους της. Ένας άλλος βασικός στόχος είναι η επιβίωση της. Ο ανταγωνισµός είναι µια έννοια συνυφασµένη µε τον κόσµο των επιχειρήσεων. 38

Τα είδη της Αγοράς Τέλειος ανταγωνισµός. Μονοπωλιακός Ανταγωνισµός. Ολιγοπώλιο. Καθαρό µονοπώλιο. 39

Τα χαρακτηριστικά των Αγορών - Τέλειος Ανταγωνισµός Υπάρχει µεγάλος αριθµός επιχειρήσεων. Η κάθε επιχείρηση δεν µπορεί να ελέγξει το επίπεδο των τιµών. εν υπάρχει περιορισµός ή εµπόδια στη είσοδο νέων επιχειρήσεων στην αγορά. Κάθε επιχείρηση παράγει ένα ίδιο προϊόν (οµοιογενές). 40

Τα χαρακτηριστικά των Αγορών - Μονοπωλιακός ανταγωνισµός Υπάρχει µεγάλος αριθµός επιχειρήσεων. Η κάθε επιχείρηση ελέγχει ελάχιστα το επίπεδο των τιµών. Υπάρχουν περιορισµοί ή εµπόδια στη είσοδο νέων επιχειρήσεων στην αγορά. Υπάρχει διαφοροποίηση στο προϊόν που παράγουν οι επιχειρήσεις. 41

Τα χαρακτηριστικά των Αγορών - Ολιγοπώλιο Υπάρχει µικρός αριθµός επιχειρήσεων. Η επιχείρηση ασκεί έλεγχο στη τιµή. Υπάρχουν περιορισµοί στην είσοδο νέων επιχειρήσεων. Το προϊόν που παράγεται είναι οµοιογενές ήδιαφοροποιηµένο. 42

Τα χαρακτηριστικά των Αγορών Καθαρό µονοπώλιο Υπάρχει µόνο µια εταιρία. Υπάρχει έλεγχος στη τιµή του προϊόντος από την επιχείρηση που το παράγει. Υπάρχουν περιορισµοί στην είσοδο νέων επιχειρήσεων. Το προϊόν που παράγεται δεν έχει υποκατάστατα. 43

Μακροοικονοµική

Μακροοικονοµική - Εισαγωγή Κατανόηση της λειτουργίας του χρήµατος στην οικονοµία. Περιγραφή των όρων εθνικό εισόδηµα, εθνικές δαπάνες και αξία εθνικού προϊόντος. Ανάλυση της σχέσης µεταξύ ανεργίας και µειωµένης ζήτησης. Ανάλυση της σχέσης µεταξύ πληθωρισµού καιαύξησητηςπροσφοράςχρήµατος. 45

Μακροοικονοµική - Γενικά Η µακροοικονοµική µελετά την οικονοµία ως σύνολο. Ο πληθωρισµός, η απασχόληση, το διεθνές εµπόριο είναι συνολικά µεγέθη της µακροοικονοµικής. Η ροή του χρήµατος ξεκινά από τις επιχειρήσεις προς τους εργαζόµενους, από εκεί προς τα καταστήµατα και πάλι πίσω στις επιχειρήσεις. 46

Μακροοικονοµική - Γενικά Η ζήτηση είναι η επιθυµία που υποστηρίζεται από τη δυνατότητα πληρωµής. Όταν τα χρήµατα δαπανώνται σε µια οικονοµία αποτελούν τις εθνικές δαπάνες ήσυνολικήενεργό ζήτηση. Οι εθνικές δαπάνες είναι ίσες µε τοεθνικό προϊόν ήτοεθνικό εισόδηµα 47

Ροή χρήµατος Όταν οι εισροές στην κυκλική ροή του χρήµατος µέσα σε µια οικονοµία είναι µεγαλύτερες από τις εκροές, το εθνικό εισόδηµα αυξάνεται. Οι εθνικές δαπάνες αυξάνονται. Ησυνολικήζήτησηαυξάνεται. Το εθνικό προϊόν αυξάνεται. 48

Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) Το ΑΕΠ είναι µέτρο των εθνικών οικονοµικών επιδόσεων. Χρησιµοποιείται για την εκτίµηση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών. Είναι ένα µέτρο των δραστηριοτήτων που προσφέρουν οικονοµική ευµάρεια σε µια χώρα. 49

Ονοµαστικό και πραγµατικό ΑΕΠ Το ονοµαστικό ΑΕΠ µετρά το ΑΕΠ στις τιµές που επικρατούν κατά την απόκτηση του εισοδήµατος. Το πραγµατικό ΑΕΠ µετρά το ΑΕΠ λαµβάνοντας υπόψη των πληθωρισµό. Είναι µέτρο του πραγµατικού εισοδήµατος της οικονοµίας. Οετήσιοςρυθµός ανόδου δίνει µια ένδειξη για το πόσο αναπτύσσεται η οικονοµία. 50

Ροή χρήµατος ΕΙΣΡΟΕΣ Επένδυση Κρατικές δαπάνες Εξαγωγές ΕΚΡΟΕΣ Αποταµιεύσεις Φορολογία Εισαγωγές 51

Ροή χρήµατος Ηκυβέρνησηµέσω το δηµοσίων δαπανών ρυθµίζει τη κυκλική ροή του χρήµατος. Η συνθήκη ισορροπίας είναι: G+I+X=T+S+M όπου G οι δηµόσιες δαπάνες I οι επενδύσεις X οι εξαγωγές T η φορολογία S οι αποταµιεύσεις M οι εισαγωγές 52

Χρήµα

Χρήµα ιδακτικοί στόχοι Κατανόηση της λειτουργίας του χρήµατος. Αναφορά των ιδιοτήτων του. ιάκριση µεταξύ των διαφορετικών µορφών του. Κατανόηση της λειτουργίας του τραπεζικού συστήµατος σε µια οικονοµία. 54

Οι λειτουργίες του χρήµατος Μέσο ανταλλαγής. Μονάδα αποτίµησης. Μέσο διατήρησης της αξίας. Μέσο πληρωµών. 55

Οι λειτουργίες του χρήµατος- Μέσο ανταλλαγής Η λειτουργία του χρήµατος ως µέσο ανταλλαγής επιτρέπει στους ανθρώπους να πουλούν την εργασία τους για χρήµα. Στη συνέχεια χρησιµοποιούν το χρήµα για αν αγοράσουν αγαθά και υπηρεσίες. 56

Οι λειτουργίες του χρήµατος - Μονάδα αποτίµησης Κάθε προϊόν ή υπηρεσία µετριέται σε µονάδες χρήµατος. Άρα, µπορούµε να συγκρίνουµε τα αγαθά µε βάση την αξίας τους. 57

Οι λειτουργίες του χρήµατος - Μέσο διατήρησης της αξίας Το χρήµα µπορεί να αποταµιευτεί ή να διατηρηθεί και να ανταλλαγεί σε κάποια µελλοντική στιγµή µε αγαθάκαιυπηρεσίες. Υπάρχει διατήρηση µελλοντικής αξίας. Ανασταλτικός παράγοντας στη διατήρηση της µελλοντικής αξίας είναι ο πληθωρισµός 58

Οι λειτουργίες του χρήµατος Μέσο πληρωµών Το χρήµα λειτουργεί ως µέσο µελλοντικών πληρωµών για διακανονισµούς που θα συµβούν στο µέλλον. Οι δανειστές και οι δανειζόµενοι προσπαθούν να προβλέψουν τον πληθωρισµό µέσω του επιτοκίου που χρεώνεται και εισπράττεται στα κεφάλαια τους. 59

Οι ιδιότητες του χρήµατος Αποδοχή. Ανθεκτικότητα. υνατότητα µεταφοράς. ιαιρετότητα. Οµοιογένεια. 60

Οι ιδιότητες του χρήµατος - Αποδοχή Όσοι χρησιµοποιούν το χρήµα είναι βέβαιοι ότι οι υπόλοιποι το αποδέχονται και θα το χρησιµοποιήσουν µε τον ίδιο τρόπο. 61

Οι ιδιότητες του χρήµατος - Ανθεκτικότητα Το αγαθό που χρησιµοποιείται ως χρήµα έχει εσωτερική αξία η οποία πρέπει να διατηρείται µε το πέρασµα του χρόνου. Στις µέρες µας η αξία του χρήµατος πηγάζει από αυτό που αντιπροσωπεύει και όχι από την εσωτερική του αξία. 62

Οι ιδιότητες του χρήµατος - ιαιρετότητα Υπάρχει η ανάγκη διαίρεσης του χρήµατος σε µικρές µονάδες. Η κάθε µια από αυτές πρέπει να διατηρεί το µερίδιο της από την αρχική αξία του χρήµατος. Όταν το αγαθό που πρόκειται να χρησιµοποιηθεί ως χρήµα δεν έχει καµία εσωτερική αξία, µπορεί να διαιρεθεί σε αυθαίρετες µικρές µονάδες. Οι οποίες διατηρούν το µερίδιο της αξίας της. 63

Οι ιδιότητες του χρήµατος - Οµοιογένεια Η οµοιογένεια αναφέρεται στην αξία που φέρει κάθε µονάδα χρήµατος και όχι στη µορφήήτοσχήµα τουνοµίσµατος. Αν το αγαθό που χρησιµοποιείται ως χρήµα δεν είναι οµοιογενές, θα εµφανιστούν διαφορές στο απόθεµα. 64

Χρήµα και Ρευστότητα Η έννοια της ρευστότητας συνδέεται µε τη λειτουργία του χρήµατος ως µέσο ανταλλαγής. είχνει πόσο γρήγορα µπορεί να µετατραπεί ένα περιουσιακό στοιχείο σε µετρητά. Τα µετρητά είναι απόλυτα ρευστά και χρησιµοποιούνται άµεσα για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών. 65

Χρήµα και Ρευστότητα Ένα περιουσιακό στοιχείο που µπορεί να µετατραπεί γρήγορα σε µετρητά, χωρίς απώλεια κεφαλαίου ή τόκου, είναι ρευστό περιουσιακό στοιχείο. Χρηµατοοικονοµικά προϊόντα µε διαφορετική ρευστότητα είναι οι λογαριασµοί όψεως, οι λογαριασµοί προθεσµιακής κατάθεσης, τα γραµµάτια δηµοσίου, τα κρατικά οµόλογα σταθερού επιτοκίου, τα πιστοποιητικά κατάθεσης. 66

Τράπεζες

Τράπεζες Ορόλοςτωντραπεζώνείναι διαµεσολαβητικός. Συγκεντρώνουν αποταµιεύσεις από τις πλεονασµατικές µονάδες (καταναλωτές) και τις κατανέµουν στις ελλειµµατικές µονάδες (επιχειρήσεις). Ανάλογα µε τον τρόπο λειτουργίας τους διακρίνονται σε επενδυτικές τράπεζες, σε εµπορικές τράπεζες και σε τράπεζες αποταµιεύσεων. 68

Ο ρόλος των τραπεζών Είναι επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών. Αγοράζουν και πουλούν απαιτήσεις µε ποικίλα χαρακτηριστικά. Επιτυγχάνουν οικονοµίες κλίµακας στη παραγωγή και στο κόστος των χρηµατοοικονοµικών υπηρεσιών. 69

Οι βασικές λειτουργίες των τραπεζών Παράγουν ευρύ φάσµα χρηµατοοικονοµικών προϊόντων µε διάφορες κλίµακες ονοµαστικών αξιών. Συλλέγουν πόρους βραχυπρόθεσµης λήξης και τους µετατρέπουν σε µακροπρόθεσµους. Αναλαµβάνουν χρηµατοπιστωτικούς κινδύνους. Παρέχουν διαφοροποιηµένα χαρτοφυλάκια. Προσφέρουν απαιτήσεις εύκολα ρευστοποιήσιµες. 70

Εµπορικές Τράπεζες Είναι οι µεγαλύτεροι χρηµατοπιστωτικοί οργανισµοί. Χαρακτηρίζονται από διαφοροποίηση στα κεφάλαια που διαθέτουν και στις υποχρεώσεις που εκδίδουν. Οι υποχρεώσεις τους είναι οι λογαριασµοί όψεως και προθεσµίας, τα διαπραγµατεύσιµα πιστοποιητικά καταθέσεων. Οι απαιτήσεις τους είναι τα δάνεια που χορηγούν. 71

Εµπορικές Τράπεζες Παρέχουν χρηµατιστηριακές υπηρεσίες. Πραγµατοποιούν αντασφάλιση σε ορισµένες µορφές χρεογράφων. Αναλαµβάνουν ασφάλειες ζωής. Λειτουργούν ως επιχειρήσεις χρηµατοδοτικής µίσθωσης. Υπόκεινται σε έλεγχο νοµισµατικών αρχών. 72

Εµπορικές Τράπεζες Παίζουν σηµαντικό ρόλο στην εφαρµογή της νοµισµατικής πολιτικής και στη σταθερότητα του πιστωτικού συστήµατος. Αποτελούν το κύριο φορέα αγορών χρήµατος και κεφαλαίου. 73

Το Χρηµατιστήριο

Το Χρηµατιστήριο Είναι δευτερογενής αγορά κεφαλαίων. Οι τίτλοι που διαπραγµατεύονται ενέχουν κινδύνους οι οποίοι ποικίλουν ανάλογα µε το είδος τους. Οι τίτλοι διαφοροποιούνται και ως προς τη λήξη τουςκαιωςπροςτηδιαπραγµάτευσης τους. Οι πόροι που συγκεντρώνονται στο χρηµατιστήριο επενδύονται σε παραγωγικά κεφάλαια (κεφαλαιαγορά). 75

Το Χρηµατιστήριο Οι τίτλοι που διαπραγµατεύονται είναι οι µετοχές και τα παράγωγα. Η µετοχή αντιπροσωπεύει ιδιοκτησιακή απαίτηση στα κεφάλαια της επιχείρησης. Η οµολογία αντιπροσωπεύει απαίτηση στα στοιχεία του ενεργητικού της επιχείρησης. Τα παράγωγα είναι συµβόλαια που βασίζονται στην αγορά των µετοχών. 76

Το Χρηµατιστήριο Τα παράγωγα Τα παράγωγα δηµιουργήθηκαν για να χρησιµοποιηθούν σε επενδύσεις, στη διαχείριση κινδύνου και στη κερδοσκοπία. ιακρίνονται σε Συµβόλαια Μελλοντικής Εκπλήρωσης και σε Χρηµατοοικονοµικά ικαιώµατα. Πρόκειται για χρηµατοπιστωτικά προϊόντα υψηλού κινδύνου. 77

ηµοσιονοµική Πολιτική

ηµοσιονοµική Πολιτική Η δηµοσιονοµική πολιτική είναι οι αποφάσεις της κυβέρνησης για δηµόσιες δαπάνες και φόρους. Σταθεροποιητική πολιτική είναι οι κυβερνητικές ενέργειες για τη διατήρηση του προϊόντος στο επίπεδο πλήρους απασχόλησης. Το έλλειµµα του προϋπολογισµού ισούται µε τις δαπάνες του δηµόσιου τοµέα που δεν καλύπτει τα έσοδα του. Το δηµόσιο χρέος είναι το ανεξόφλητο κυβερνητικό χρέος. 79

ηµόσιες απάνες Οι κυβερνήσεις πραγµατοποιούν αγορές έως το 1/5 του εθνικού προϊόντος. απανούν αντίστοιχο ποσό για πληρωµές. Επιβάλλουν φόρους για να χρηµατοδοτούν τις δύο παραπάνω δαπάνες. 80

ηµόσιος Τοµέας και Ροή χρήµατος Οι κυβερνητικές δαπάνες για αγορές αγαθών και υπηρεσιών συµβάλλουν άµεσα στη διαµόρφωση της συνολικής ζήτησης. Η κυβέρνηση απορροφά χρήµα από τη κυκλική ροή από τους άµεσους και τους έµµεσους φόρους. Οι κυβερνητικές πληρωµές αφορούν σε συντάξεις δηµοσίου, επιδόµατα ανεργίας, πληρωµές τόκων για την εξυπηρέτηση του δηµόσιου χρέους, δαπάνες για άµυνα, παιδεία, δηµόσια έργα και υγεία. 81

Έµµεσοι φόροι Φορολογία εισοδήµατος. Συµµετοχές σε δηµόσια ταµεία. Φόρος προστιθέµενης αξίας. Φόροι στο καπνό, στα καύσιµα κ.α. Οι φόροι µειώνουν την αγοραστική δύναµη των καταναλωτών, αυξάνουν τις τιµές και έτσι µειώνονται οι συνολικές δαπάνες των καταναλωτών. 82

ηµόσιος Τοµέας Σε περιόδους ύφεσης το προϊόν είναι χαµηλό. Η αύξηση των κυβερνητικών δαπανών αυξάνει τη συνολική ζήτηση και το προϊόν. Η αύξηση του φορολογικού συντελεστή µειώνει το προϊόν. Όταν η ζήτηση και το προϊόν βρίσκονται κάτω από το επίπεδο πλήρους απασχόλησης τότε η αύξηση του φορολογικού συντελεστή µειώνει ακόµη περισσότεροτοπροϊόν. 83

Κρατικός Προϋπολογισµός Καταγράφει τις δαπάνες και τον τρόπο χρηµατοδότησης των δαπανών ενός κράτους. Καταγράφει τα αγαθά και τις υπηρεσίες που θα αγοράσει το κράτος την επόµενη περίοδο, τις πληρωµές που θα πραγµατοποιήσει καθώς και τον τρόπο χρηµατοδότησης. 84

Πληθωρισµός

Πληθωρισµός- ιδακτικοί Στόχοι ιατύπωση της έννοιας του πληθωρισµού. Κατανόηση της λειτουργίας του είκτη Τιµών Καταναλωτή. Προσδιορισµός των αιτιών δηµιουργίας του πληθωρισµού. 86

Πληθωρισµός - Ορισµός Είναι η συνεχής αύξηση του γενικού επιπέδου τιµών για µια χρονική περίοδο. Ο είκτης Τιµών Καταναλωτή είναι ο βασικός ρυθµός πληθωρισµού. Ο πληθωρισµός διακρίνεται στον προσδοκώµενο και µη προσδοκώµενο. 87

Πληθωρισµός- Αιτίες Όταν αυξάνεται η πίεση της ζήτησης προς τους προµηθευτές αγαθών και υπηρεσιών. Όταν η ζήτηση υπερβαίνει τη προσφορά µεγαλώνει η πίεση για αύξηση µισθών. Όταν η ζήτηση υπερβαίνει τη προσφορά µεγαλώνει η πίεση για αύξηση τιµών λιανικής προκειµένου να προστατευθούν τα περιθώρια κέρδους. Ηαύξησητωνµισθών προκαλεί αυξηµένα κόστη παραγωγής. Τα αυξηµένα κόστη παραγωγής προκαλούν αύξηση της τιµής των προϊόντων. 88

Πληθωρισµός - Άλλες Αιτίες Ηαυξηµένη προσφορά χρήµατος προκαλεί πληθωρισµό. Ο πληθωρισµός δηµιουργεί επιπλέον απαίτηση σε χρήµα. Η αύξηση της ζήτησης του χρήµατος τροφοδοτείται µε αύξηση της προσφοράς χρήµατος. Άρα, η αυξηµένη προσφορά χρήµατος αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την ύπαρξη πληθωρισµού. 89

Οικονοµικοί Κύκλοι Οικονοµικός κύκλος είναι οι βραχυχρόνιες διακυµάνσεις του συνολικού προϊόντος γύρω από τη µακροχρόνια τάση του. Οι κύκλοι διαρκούν περίπου πέντε χρόνια και δεν παρουσιάζουν κανονικότητα. Η κυβέρνηση είναι σε θέση να προκαλέσει οικονοµικό κύκλο σε µια προσπάθεια σταθεροποιητικής πολιτικής. 90

Οικονοµικοί Κύκλοι Οι επιχειρήσεις ενδιαφέρονται για τη πορεία των οικονοµικών κύκλων αλλά δεν λαµβάνουν υπόψη τη δική τους συµµετοχή σε αυτό. Οι διακυµάνσεις των αποθεµάτων παίζουν σηµαντικό ρόλο. Η συνολική ζήτηση και προσφορά συµβάλουν στη δηµιουργία οικονοµικών κύκλων. Οι πλούσιες χώρες παρουσιάζουν υψηλή συσχέτιση στους κύκλους τους. 91

ιεθνείς Οικονοµικές Σχέσεις

ιεθνείς Οικονοµικές Σχέσεις ιδακτικοί Στόχοι Κατανόηση των εννοιών του απόλυτου και συγκριτικού πλεονεκτήµατος του διεθνούς εµπορίου. ιατύπωση των λόγων που καθιέρωσαν την Γενική Συµφωνία ασµών και Εµπορίου. Περιγραφή των στόχων του Παγκόσµιου Οργανισµού Εµπορίου. 93

ιεθνές Εµπόριο Όταν µια χώρα παράγει ένα αγαθό οικονοµικότερα και αποτελεσµατικότερα από µια άλλη τότε έχει το απόλυτο πλεονέκτηµα. Όταν µια χώρα παράγει ένα αγαθό µε το µικρότερο εναλλακτικό κόστος τότε έχει το συγκριτικό πλεονέκτηµα σε σχέση µε τις υπόλοιπες χώρες. 94

ιεθνές Εµπόριο Οι χώρες πρέπει να ειδικεύονται στη παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών στα οποία έχουν το συγκριτικό πλεονέκτηµα. Η παγκόσµια παραγωγή θα αυξηθεί και οι εµπλεκόµενες χώρες έχουν αµοιβαίο όφελος. 95

GATT- Γενική Συµφωνία ασµών και Εµπορίου 1947, Γενεύη, ίδρυση της GATT. Γενεύη Στόχος η ενίσχυση του πολυµερούς εµπορίου. Τα αναπτυσσόµενα κράτη σε δυσµενέστερη θέση έναντι των ανεπτυγµένων. 1986 διάλυση της GATT 96

Παγκόσµιος Οργανισµός Εµπορίου (ΠΟΕ) 1995, ίδρυση του ΠΟΕ. Μείωση των δασµών µεταξύ των χωρών. Μείωση των εµποδίων του εµπορίου. ιατύπωση κανόνων για περιβαλλοντικά ζητήµατα. ιατύπωση κανόνων για το εµπόριο των υπηρεσιών. Οριοθέτηση διαδικασίας αντιµετώπισης διαφωνιών. 97

Συνάλλαγµα και Συναλλαγµατικές Ισοτιµίες Η αγορά συναλλάγµατος είναι µια διεθνής αγορά. Το εθνικό νόµισµα ανταλλάσσεται µε τα άλλα εθνικά νοµίσµατα. Η συναλλαγµατική ισοτιµία είναι η τιµή που πληρώνουν οι ξένοι για τα εγχώρια αγαθά στο εξωτερικό. Η συναλλαγµατική ισοτιµία είναι η τιµή που πληρώνουν οι καταναλωτές µιας χώρας για τα εισαγόµενα. 98

Συνάλλαγµα και Συναλλαγµατικές Ισοτιµίες Η συναλλαγµατική ισοτιµία εξαρτάται από την προσφορά και ζήτηση της αγοράς. Όταν αυξάνει η αξία του εγχώριου νοµίσµατος, οι εξαγωγές είναι ακριβές για τους ξένους και οι εισαγωγές είναι φθηνές για του εγχώριους. Η ζήτηση του εγχώριου νοµίσµατος προέρχεται από δύο πλευρές. 99

Συνάλλαγµα και Συναλλαγµατικές Ισοτιµίες Η πρώτη αφορά τους εγχώριους παραγωγούς που ζητούν να πληρωθούν σε εγχώριο νόµισµα για τα προϊόντα που εξάγουν. Η δεύτερη αφορά τους ξένους που επιθυµούν να αγοράσουν προϊόντα και υπηρεσίες της εγχώριας αγοράς. 100

Ισοζύγιο διεθνών πληρωµών Οι λογαριασµοί του ισοζυγίου πληρωµών καταγράφουν τις συναλλαγές των κατοίκων µιας χώρας και των άλλων χωρών. Αποτυπώνονται και αναλύονται οι οικονοµικές σχέσεις µεταξύ των συγκεκριµένων χωρών. 101

Οφέλη από το διεθνές εµπόριο Εναρµονισµένη προσπάθεια όλων των χωρών για την από κοινού διαµόρφωση πολιτικής. ηµιουργία υπερεθνικού θεσµού. ηµιουργία νοµισµατικής ένωσης και ενιαίας τράπεζας. Σχέσεις αλληλεξάρτησης µεταξύ των κυβερνήσεων. Κίνητρα συνεργασίας. 102