ADVERTORIAL The Milos Conference Center - George Eliopoulos has been established by Mrs Kitty Kyriacopoulou in her father s memory. It is housed in an abandoned and falling apart old kaolin processing plant, built in 1925, after having been fully restored with high aesthetical standards and respect to its original excellent architecture. It is overlooking the gulf of Milos. Today the edifice is used as the home for conferences, cultural and other events, solving thus one of the Island s perennial problems, the lack of modern large multipurpose halls. The Conference Center, thanks to the hosted conferences and conventions, as well as theatrical, musical and other artistic events, attracts tourism of high standards. During the eight years of its operation, attracted 45.000 attendants, resulting to an unprecedented cultural activity in the Island. The Milos Conference Center - George Eliopoulos is operated by a non profit organization, funded by its founder Mrs Kitty Kyriacopoulou, and exclusively private, subsidies, mainly that of S&B Industrial Minerals S.A. The Milos Conference Center comprises two major spaces for conference use: a central building, containing a main hall which can be divided into two separate halls with a total capacity of 400 conferees. an adjacent building which contains three more conference halls for meetings of 60 to 100 persons as well as the center s auxiliary facilities and an internet room. Thus the Center offers the possibility of running up of more than one conference meetings simultaneously. The Center also offers a fully equipped press room, adequate exhibition spaces, a large yard and a parking area. Modern telecommunication facilities, a central audiovisual control room and simultaneous-translation to two languages are available. Open throughout the year. The Center is located in a walking distance from Adamas c.20 min pleasant stroll along the seaside. Five minutes taxi drive. A bus stop is located outside of the Center. All the areas designated for the public are accessible to the disabled. Το Συνεδριακό Κέντρο Μήλου - Γεώργιος Ηλιόπουλος, δημιουργήθηκε από την κυρία Καίτη Κυριακοπούλου στη μνήμη του πατέρα της. Το κτήριο στο οποίο στεγάζεται, και το οποίο δεσπόζει του κόλπου της Μήλου, ήταν ένα ερειπωμένο εργοστάσιο κατεργασίας καολίνη, η κατασκευή του οποίου τοποθετείται στο 1925. Το ερείπιο αναστηλώθηκε με υψηλής αισθητικής κριτήρια και σεβασμό στη θαυμάσια αρχική του αρχιτεκτονική. Χρησιμοποιείται ως κέντρο συνεδρίων και πολλαπλών εκδηλώσεων, δίδοντας λύση στο πρόβλημα της ελλείψεως συγχρόνων μεγάλων αιθουσών στη Μήλο. Το Κέντρο, με τα συνέδρια και τις πολιτιστικές εκδηλώσεις (θεατρικές παραστάσεις, διαλέξεις, μουσικές εκδηλώσεις, εκθέσεις κ.λπ.), που γίνονται σ αυτό, προσελκύει εναλλακτικές μορφές τουρισμού υψηλής ποιότητας. Στις εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στα οκτώ χρόνια λειτουργίας του φιλοξένησε περί τις 45.000 άτομα, δίδοντας πρωτόγνωρη ανάπτυξη στα δρώμενα του νησιού. Το Συνεδριακό Κέντρο Μήλου - Γεώργιος Ηλιόπουλος λειτουργεί ως μη κερδοσκοπική πολιτιστική εταιρία, χρηματοδοτούμενη από την ιδρύτρια του Κέντρου κα Καίτη Κυριακοπούλου, και από επιχορηγήσεις αποκλειστικά του ιδιωτικού τομέα, και κυρίως της S&B Βιομηχανικά Ορυκτά Α.Ε. Milos Tel. +30 2287023850 Fax +30 2287023854 Athens office Tel. +30 2103624975, +30 2106293671 Fax +30 2103600984 E-mail: ejv@miloscenter.gr For more information: www.miloscenter.gr
EDITORIAL Dear readers, The Milos Guidebook 2008 of this years red guidebook series is ready to be your step-by-step companion throughout your tour on the beautiful island of Milos. The guide is aimed at providing you with overall knowledge about the island. Mr. Christos Doumas, Mr. Michael Fytikas, Mr. Elias Mamalakis, Mr. Grigoris Belivanakis, Mr. Nikos Loukakis and Mr. Giorgos Xydakis helped us achieve this goal with a wide variety of articles. If you are already on the island, we wish that you have a carefree and unforgettable time! However, if you are holding the guidebook in your hands and haven t planned a trip to Milos yet, we are quiet sure; everything you read and see in the guidebook s pages will make you decide to visit the island much sooner than you thought! Machi Synodinou, Editor Αγαπητοί αναγνώστες, Το Milos Guidebook 2008 της φετινής κόκκινης σειράς οδηγών είναι εδώ για να συντροφεύσει κάθε σας βήμα στο όμορφο νησί της Μήλου. Στόχος του οδηγού είναι να αποκτήσετε μία συνολική γνώση του νησιού και στην επίτευξή του βοήθησαν με την αρθρογραφία τους οι κύριοι Χρίστος Ντούμας, Μιχάλης Φυτίκας, Ηλίας Μαμαλάκης, Γρηγόρης Μπελιβανάκης, Νίκος Λουκάκης και Γιώργος Ξυδάκης. Αν ήδη βρίσκεστε στη Μήλο, ευχόμαστε η παραμονή σας στο νησί να είναι ξένοιαστη και αξέχαστη. Αν ωστόσο κρατάτε στα χέρια σας τον οδηγό χωρίς να έχετε ακόμα προγραμματίσει την επίσκεψή σας, είμαστε σχεδόν βέβαιοι πως όλα όσα δείτε και διαβάσετε στις σελίδες που ακολουθούν, θα σας κάνουν να πάρετε την απόφαση να έρθετε πιο σύντομα από όσο φανταζόσασταν! Μάχη Συνοδινού, Υπεύθυνη έκδοσης
INDEX/ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ About Greece - Greeting by the Minister of Tourism, Mr. Aris Spiliotopoulos - General information - The Aegean and its islands - by Professor Christos Doumas About Milos Welcome letters - Panagiota Kalogeraki - Milos Sub-prefect, George Tsainis - Mayor of Milos Geography History Archaeology Geology Mineral Wealth Geothermal energy - Geothermal energy on the island of Milos - by Prof. Michael Fytikas Agricultural Products Nature Villages & Settlements Where to go Sailing around Milos - The circumnavigation of Milos - by Prof. Michael Fytikas Other places of interest Museums - Milos Ecclesiastical Museum - by Grigoris Belivanakis Churches Beaches - Sea experiences Gastronomy - Tasty temptations - The gastronomy of Milos - by Elias Mamalakis - The vine varieties of the Cyclades - by Giorgos Xydakis - How and why we taste wine - by Nikos Loukakis Entertainment Recreation Shopping Events Weddings Practical Information Nearby Islands Santorini Advertorial Milos Business Directory Page 12 14 20 24 28 30 34 36 38 42 48 50 54 68 76 82 88 98 112 114 118 124 128 130 136 138 142 144 150 154 163 Ελλάδα - Χαιρετισμός του Υπουργού Τουριστικής Ανάπτυξης, κ. Άρη Σπηλιωτόπουλου - Γενικές πληροφορίες - Το Αιγαίο και τα νησιά του - καθ. Χρίστου Ντούμα Μήλος Χαιρετισμοί - Επάρχου Μήλου Παναγιώτας Καλογεράκη, Δημάρχου Μήλου Γιώργου Τσαΐνη Γεωγραφία Ιστορία Αρχαιολογία Γεωλογία Ορυκτός Πλούτος Γεωθερμία - Η γεωθερμία της Μήλου - καθ. Μιχάλη Φυτίκα Αγροτικά Προϊόντα Φύση Χωριά & Οικισμοί Αξιοθέατα Γύρος της Μήλου - Ο περίπλους της Μήλου - καθ. Μιχάλη Φυτίκα Άλλα αξιοθέατα Μουσεία - Εκκλησιαστικό Μουσείο Μήλου - Γρηγόρη Μπελιβανάκη Εκκλησίες Παραλίες - Θαλασσινές εμπειρίες Γαστρονομία - Γευστικοί πειρασμοί - Η γαστρονομία της Μήλου - Ηλία Μαμαλάκη - Οι κυκλαδικές ποικιλίες αμπέλου - Γιώργου Ξυδάκη - Πώς και γιατί δοκιμάζουμε το κρασί - Νίκου Λουκάκη Διασκέδαση Αναψυχή Αγορές Εκδηλώσεις Γάμοι Πρακτικές Πληροφορίες Κοντινά Νησιά Advertorial Σαντορίνης Κατάλογος Επιχειρήσεων Μήλου Σελίδα 12 14 20 24 28 30 34 36 38 42 48 50 54 68 76 82 88 98 112 114 118 124 128 130 136 138 142 144 150 154 163 10 11
ABOUT GREECE/ΕΛΛΑΔΑ Greeting by the Minister of Tourism, Mr. Aris Spiliotopoulos, on the Red Guidebook Series Mr. Aris Spiliotopoulos Minister of Tourism It is a great pleasure to preface this series on the largest islands of the Cyclades, which are the great natural capital of our tourist product. The success of the Athens Olympic Games elevated Greece to one of the top positions on the global tourist ranking, which was a very significant development within the frame of ever-increasing international competition. By adopting a new set of aesthetic values and a new image that go beyond the traditional sun and sea model, Greece is entering a very creative era in terms of accentuating, promoting, enriching and enhancing its tourist product. Χαιρετισμός του Υπουργού Τουριστικής Ανάπτυξης, κ. Άρη Σπηλιωτόπουλου, για την Κόκκινη Σειρά Οδηγών Με ιδιαίτερη χαρά προλογίζω την παρούσα έκδοση, η οποία αναφέρεται στα μεγαλύτερα νησιά των Κυκλάδων, το μεγάλο αυτό κεφάλαιο του ελληνικού τουριστικού μας προϊόντος. Οι επιτυχημένοι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας ανέδειξαν την Ελλάδα σε μια από τις κορυφαίες θέσεις της παγκόσμιας τουριστικής κατάταξης, εξέλιξη ιδιαίτερα σημαντική στο πλαίσιο του ολοένα αυξανόμενου διεθνούς ανταγωνισμού. Η Ελλάδα, υιοθετώντας μια νέα αισθητική και εικόνα που ξεπερνά το παραδοσιακό μοντέλο του «ήλιου και της θάλασσας», διανύει αυτή την περίοδο μια ιδιαίτερα δημιουργική φάση ως προς την ανάδειξη, προώθηση, εμπλουτισμό και ενίσχυση του τουριστικού της προϊόντος. Στο πλαίσιο αυτό, ο ελληνικός τουρισμός, αποτελώντας έναν από τους δυναμικότερους τομείς της ελληνικής οικονομίας, συνεχίζει να δημιουργεί προοπτικές για την πατρίδα μας. Προοπτικές για ανάπτυξη και απασχόληση. Ευκαιρίες για ένα μέλλον ευημερίας σε όλες τις Περιφέρειες και για όλους τους Έλληνες. In that context Greek tourism, as one of the most dynamic sectors of the Greek economy, continues to create new prospects for our country; prospects for development and employment; opportunities for a future of prosperity across all Regions and for all Greek citizens. The Cyclades, just like all of the Greek islands, offer a true taste of Greece. The identity and traditions of Greece as a nautical country par excellence are intrinsically linked to our islands. The Greek islands play a determinant role in tourist development. In the new tourist era that is formed globally, the Aegean islands can still be the front line of the Greek tourist product. Our greatest challenge is to make sure that each of our islands - small or large - develops its own distinct features and accentuates its uniqueness. In that sense, this publishing venture is truly commendable, as it promotes the tourist dynamic of our islands in the best possible way. Οι Κυκλάδες, όπως και τα ελληνικά νησιά στο σύνολό τους, έχουν πραγματική γεύση από Ελλάδα. Η ταυτότητα και οι παραδόσεις της Ελλάδας ως μίας κατεξοχήν ναυτικής χώρας είναι ταυτισμένες με την εικόνα των νησιών μας. Η νησιωτική Ελλάδα διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην τουριστική ανάπτυξη. Στη νέα εποχή που διαμορφώνεται σε παγκόσμιο τουριστικό επίπεδο, τα νησιά του Αιγαίου μπορούν να συνεχίζουν να αποτελούν την εμπροσθοφυλακή του ελληνικού τουριστικού προϊόντος. Το μεγάλο μας στοίχημα είναι κάθε ένα από τα νησιά μας- μικρό ή μεγάλο- να αναπτύξει τις ιδιαιτερότητές του και να αναδείξει τη μοναδικότητά του. Προς αυτή την κατεύθυνση, η παρούσα εκδοτική προσπάθεια είναι πραγματικά αξιέπαινη, γιατί αναδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο την τουριστική δυναμική των νησιών μας. 12 13
ABOUT GREECE/ΕΛΛΑΔΑ General information Greece is situated at the most southern part of Europe. Located between the 34th and 42nd parallel N., and between the 19th and 28th meridian E. Greece is a strategic crossroad between the East and the West. The cultural heritage of Greece is 4.000 years old and is portrayed in the archaeological sites and the monuments of a distinct architecture and charm. Visitors have the opportunity to make a unique journey through the rare mosaic of the country s historic and cultural memory that highlights the manifold sides of the Greek civilization from the Ancient Greece to modern times. Greece, despite its small area, has a particularly rich natural environment, a rare geomorphology of sharp contrasts and many places of high ecological value. The indented coastlines, the imposing mountains, the caves and canyons, the lakes, Γενικές πληροφορίες H Ελλάδα είναι τοποθετημένη γεωγραφικά στο νοτιοανατολικότερο σημείο της Ευρώπης. Ανάμεσα στον 34ο και 42ο παράλληλο Country Code: GR Location: Greece is located in South Eastern Europe and borders with Turkey to its East, Bulgaria, FYROM and Albania to its North. Population (2001 census): 10.964.020 Religion: The Greek population is composed of a 97% of Christian Orthodox. The rest of the population is Muslim, Roman Catholic and Jewish. Greece joined the European Community, now the European Union (EU), in 1981 and became a member of the economic and monetary union at the start of 2001. Currency: Euro Greece is a Presidential Parliamentary Republic More info: www.magma.travel και στον 19ο και 28ο μεσημβρινό, αποτελεί στρατηγικό σταυροδρόμι ανάμεσα στην Ανατολή και στη Δύση. Η πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας, μετράει 4.000 χρόνια ύπαρξης και αποτυπώνεται στους αρχαιολογικούς χώρους και στα μνημεία με ξεχωριστή αρχιτεκτονική και γοητεία. Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει ένα μοναδικό «ταξίδι» στο σπάνιο «μωσαϊκό» ιστορικής και πολιτισμικής μνήμης της χώρας, που αναδεικνύει τις πολύπλευρες εκδοχές του ελληνικού πολιτισμού από την Αρχαία Ελλάδα έως τη σύγχρονη εποχή. Η Ελλάδα, παρά τη μικρή της γεωγραφική έκταση, διαθέτει ιδιαίτερα πλούσιο φυσικό περιβάλλον, σπάνια γεωμορφολογία με έντονες αντιθέσεις και πολλές περιοχές υψηλής οικολογικής αξίας. Δαντελωτές ακτές, επιβλητικά βουνά, σπήλαια και φαράγγια, λίμνες, ποτάμια, βιότοποι και μοναδικά οικοσυστήματα συνθέτουν ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ/ΦΩΤΟ 14
ABOUT GREECE/ΕΛΛΑΔΑ the rivers, the biotopes and the unique ecosystems make up landscapes of exceptional beauty throughout the country. That is why Greece is a perfect destination for the lovers of ecotourism. Greek cuisine is of great interest, since it is one of the few in the world with a history dating back to ancient times, impressive lastingness, and a way of thinking that gives special attention to tastiness and healthy culinary practices. Today, Greek cuisine is considered one of the country s most powerful ambassadors abroad and especially nowaτοπία εξαιρετικής ομορφιάς σε όλη την επικράτεια, καθιστώντας την Ελλάδα ιδανικό προορισμό και για τους λάτρεις του οικολογικού τουρισμού. Η ελληνική κουζίνα παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς είναι μία από τις ελάχιστες στον κόσμο που χαρακτηρίζεται από ιστορία χιλιετιών, εντυπωσιακή διάρκεια και μία λογική που δίνει ιδιαίτερη προσοχή στη γεύση και στην υγιεινή μαγειρική πρακτική. Σήμερα, η ελληνική κουζίνα αποτελεί έναν πολύ ισχυρό πρεσβευτή της χώρας στο εξωτερικό και ειδικά τα τελευταία χρόνια, που τόσο η υπόλοιπη Ευρώπη όσο και η Αμερική, έχουν μπει δυναμικά στη διαδικασία ανακάλυψης των πλεονεκτημάτων της Μεσογειακής δίαιτας και διατροφής. Το μεσογειακό κλίμα της Ελλάδας, με τους ήπιους χειμώνες, τα σχετικά ζεστά και ξηρά καλοκαίρια και γενικότερα τις εκτεταμένες περιόδους ηλιοφάνειας καθ όλη τη διάρκεια του έτους, δίνει στη χώρα ακόμη ένα πλεονέκτημα σε σχέση με πολλές άλλες περιοχές του κόσμου. Κατά τη χειμερινή περίοδο οι βροχοπτώσεις είναι αραιές ενώ η συννεφιά δεν ξεπερνά τις δύο με τρεις μέρες. Συνήθως, προς τα τέλη του Ιανουαρίου ή αρχές Φεβρουαρίου κάνουν την εμφάνισή τους οι λεγόμενες «αλκυονίδες μέρες», δίνοντας μία ανοιξιάτικη πνοή στο χειμωνιάτικο σκηνικό. Πρόκειται για ένα δεκαήμερο ανοιξιάτικων ηλιόλουστων ημερών, γνωστών από την αρχαιότητα με αυτήν την ονομασία. Ενώ σε πολλές χώρες του κόσμου τα κρούσματα εγκληματικότητας δεν είναι σπάνια, η Ελλάδα είναι από τις χώρες που δημιουργούν ένα αίσθημα ασφά- 16
ABOUT GREECE/ΕΛΛΑΔΑ days that both Americans and Europeans are in the process of discovering the advantages of Mediterranean diet and cookery. The Mediterranean climate of Greece is characterized by mild winters, relatively warm and dry summers and generally, extended periods of sunshine throughout the year. That s another advantage compared to many other places of the world. During the winter time rainfall is infrequent and cloudy weather never lasts more than two or three days. Usually, at the end of January or the first days of February, the so-called halcyon days make their appearance, infusing a spring air to the winter scene. It s a period of ten sunny spring days, a phenomenon known since the ancient times by this name. Although in many countries worldwide the crime instances are not rare, Greece is one of the countries that create a sense of security both to Greeks as well as to foreign visitors. The successful organizing of the Athens 2004 Olympic Games, bequeathed Greece with good infrastructures and at the same time brought out the country s hospitality and organizing ability. This opened the gateway for Greece s high position at the international rank of leisure as well as conference and professional tourism. λειας στους Έλληνες και ξένους επισκέπτες. Μετά την επιτυχημένη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 στην Αθήνα, οι οποίοι κληροδότησαν στην Ελλάδα άρτιες υποδομές και ανέδειξαν παράλληλα τη φιλοξενία και την οργανωτική της ικανότητα, έχει ανοίξει ο δρόμος για την τοποθέτηση της χώρας σε υψηλή θέση στην παγκόσμια κατάταξη όχι μόνο του τουρισμού αναψυχής, αλλά και του συνεδριακού και επαγγελματικού τουρισμού.
ABOUT GREECE/ΕΛΛΑΔΑ The Aegean and its islands By Professor Christos Doumas* The Aegean Sea, Aegeon, is not just one of the many seas on our planet. It was, and still is, the geographical area within which one of the greatest civilizations on earth was born many thousands of years ago. The etymology of the name Aegean can be found in the Homeric verb aisso, meaning to jump. The word aix, meaning goat derives from this verb, as of all the animals that man has tamed, the goat is the animal that jumps par excellence. The ancient Greeks metaphorically called the large waves aiges. Aegeon, therefore, means wavy. The term Aegean as a geographical point, refers to the entire area that is washed by its waters and includes not only the islands, but also the mainland of the Greek peninsula, as well as the coast of Minor Asia. This area combines a wide climatic variation with a geographical environment that favours the development of unique ecosystems. Moreover, by joining three continents, Europe, Asia and Africa, the Aegean has become the meeting point of their civilizations. In this way, the creation of the Aegean culture was greatly influenced by the liquid element: the sea, which cuts off and protects from external invasion, but also unites those who have the means and dare to cross it. From early on, the Aegean ceased to be just Professor Christos Doumas Το Αιγαίο και τα νησιά του Από τον καθηγητή Χρίστο Ντούμα* Τo Αιγαίo Πέλαγoς δεv είvαι απλώς μια από τις πoλλές θάλασσες τoυ πλαvήτη μας. Υπήρξε και παραμέvει πάvτα τo γεωγραφικό πλαίσιo, μέσα στo oπoίo, εδώ και πoλλές χιλιάδες χρόvια, επέπεσαv τα σπέρματα εvός από τoυς μεγαλύτερoυς πoλιτισμoύς της γης. Στo oμηρικό ρήμα αΐσσω, πoυ σημαίvει πηδώ, βρίσκεται η ετυμoλoγία τoυ Αιγαίoυ. Η λέξη αίξ, η κατσίκα, παράγεται από τo ρήμα αυτό, γιατί από όλα τα ζώα, πoυ εξημέρωσε o άvθρωπoς, η κατσίκα είvαι τo κατ εξoχήv ζώo πoυ πηδάει. Μεταφoρικά oι αρχαίoι Έλληvες απoκαλoύσαv αίγες και τα μεγάλα κύματα. Αιγαίov, λoιπόv, σημαίvει κυματώδες. Με τov όρo Αιγαίo ως γεωγραφικό πλαίσιo εvvooύμε oλόκληρη τηv περιoχή πoυ βρέχεται από τα vερά τoυ και περιλαμβάvει όχι μόvo τα vησιά, αλλά και τov ηπειρωτικό κoρμό της ελληvικής χερσoνήσoυ καθώς επίσης και τα παράλια της Μικράς Ασίας. Ο χώρoς αυτός συvδυάζει μεγάλη πoικιλία κλίματoς και γεωγραφικoύ περιβάλλovτoς πoυ ευvooύv τηv αvάπτυξη μovαδικoύ oικoσυστήματoς. Παράλληλα, εvώvovτας τρεις ηπείρoυς, τηv Ευρώπη, τηv Ασία και τηv Αφρική, τo Αιγαίo γίvεται σημείo συvάvτησης τωv πoλιτισμώv τoυς. Για τo λόγo αυτό στη δημιoυργία τoυ πoλιτισμoύ τoυ Αιγαίoυ απoφασιστικό ρόλo έπαιξε τo υγρό στoιχείo: η θάλασσα, πoυ απoμovώvει και πρoστατεύει από εξωτερικές εισβoλές, αλλά και πoυ εvώνει αυτoύς πoυ έχoυv τα μέσα και τoλμoύv vα τη διασχίσoυv. Κατάσπαρτo καθώς είvαι τo Αιγαίo από vησιά, από πoλύ vωρίς έπαψε vα είvαι απλώς τo αλμυsalt water, the als, as it is studded with islands. It became the pontos (bridge) and the poros (crossing point). The fact that these words can be found in early ancient Greek texts means that the liquid element had been harnessed by man from a much earlier stage and served him accordingly. Archaeological evidence confirms this hypothesis. The Aegean islands, the majority of which are grouped together in small archipelagos, have in part formed societies with many common characteristics. These characteristics may differ from archipelago to archipelago, or even from island to island depending on the opportunities of communicating with their neighbours in the opposite mainland. At the same time, the islands act as a bridge of communication between western and eastern Aegean, as well as between its northern and southern parts. The Cyclades, scattered as they are in the Aegean, contribute more than any other group of islands in dividing the big sea currents of the Aegean into smaller ones, therefore resulting in a wide range of sea circulation. Considering the fact that, as it is with all the islands, the land that is closest to the island exercises not only an economic but also a cultural impact upon it, and taking also into consideration that the Cyclades are spread out over a large area along the mainland coastline, it is to be expected that the nature of their culture will differ to a certain extent according to the mainland area with which they maintain close relations. * Christos Doumas, Professor Emeritus University of Athens, Director of the Akrotiri Archaeological Excavations in Thera ρό vερό, η αλς. Έγιvε πόvτoς (γέφυρα) και πόρoς (πέρασμα). Τo γεγovός δε ότι oι λέξεις αυτές απαvτoύv στα πρώιμα αρχαία ελληvικά κείμεvα σημαίvει ότι πoλύ vωρίτερα είχε δαμαστεί τo υγρό στoιχείo και είχε μπει στηv υπηρεσία τoυ αvθρώπoυ. Και η αρχαιoλoγική μαρτυρία επιβεβαιώvει αυτή τηv υπόθεση. Τα νησιά του Αιγαίου συγκροτημένα στην πλειονότητά τους σε μικρά αρχιπελάγη διαμορφώνουν επί μέρους κοινωνίες με κοινά χαρακτηριστικά. Τα χαρακτηριστικά αυτά μπορεί να διαφοροποιούνται από αρχιπέλαγος σε αρχιπέλαγος ή ακόμη και από νησί σε νησί ανάλογα με τις δυνατότητες επικοινωνίας με την απέναντί τους μεγάλη στεριά. Ταυτόχρονα λειτουργούν ως γέφυρες επικοινωνίας του δυτικού Αιγαίου με το ανατολικό, του βόρειου με το νότιο. Οι Κυκλάδες διάσπαρτες καθώς είναι μέσα στο Αιγαίο συμβάλλουν περισσότερο από κάθε άλλο νησιωτικό σύμπλεγμα στη διάσπαση των μεγάλων θαλάσσιων ρευμάτων του Αιγαίου σε περισσότερα, δημιουργώντας έτσι μεγάλη ποικιλία στη θαλάσσια κυκλοφορία. Δεδομένου ότι, όπως συμβαίνει με όλα τα νησιά, η κοντινότερη σ αυτά μεγάλη στεριά ασκεί όχι μόνο οικονομική, αλλά και πολιτισμική επίδραση, και δεδομένου επίσης ότι οι Κυκλάδες εκτείνονται σε μεγάλη έκταση κατά μήκος των ηπειρωτικών ακτών, είναι αναμενόμενο ο χαρακτήρας του πολιτισμού τους να διαφοροποιείται ελαφρά αναλόγως της ηπειρωτικής περιοχής με την οποία διατηρούσαν στενές σχέσεις. * Χρίστος Ντούμας, Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής Ανασκαφών Ακρωτηρίου Θήρας 20 21