Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 26 Μαΐου 2016 9273/16 SOC 336 EMPL 232 ΕCOFIN 477 SAN 206 EDUC 207 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της: Γενικής Γραμματείας του Συμβουλίου προς: την Επιτροπή των Μόνιμων Αντιπροσώπων (1ο Τμήμα) / το Συμβούλιο (EPSCO) αριθ. προηγ. εγγρ.: 6264/16 SOC EMPL ECOFIN SAN EDUC Θέμα: Καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού : Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση - Σχέδιο συμπερασμάτων του Συμβουλίου Επισυνάπτεται για τις αντιπροσωπείες το σχέδιο συμπερασμάτων του Συμβουλίου για το ανωτέρω θέμα. Το κείμενο που υποβλήθηκε με πρωτοβουλία της Προεδρίας των Κάτω Χωρών οριστικοποιήθηκε από την Ομάδα «Κοινωνικές Υποθέσεις» μετά από προπαρασκευαστική συμβολή της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας (ΕΚΠ). Η Επιτροπή των Μόνιμων Αντιπροσώπων καλείται να διαβιβάσει το σχέδιο συμπερασμάτων στο Συμβούλιο EPSCO, προκειμένου να το εγκρίνει κατά τη σύνοδό του στις 16 Ιουνίου 2016. 9273/16 ΑΝ/νικ 1
Καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού : Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση Σχέδιο συμπερασμάτων του Συμβουλίου ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΑΚΟΛΟΥΘΑ: 1. Η χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση είχε ως αποτέλεσμα τη σωρευτική αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που κινδυνεύουν από φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό σε άνω των 4 εκατομμυρίων, παρά τις προσπάθειες μείωσης του αριθμού αυτού κατά 20 εκατομμύρια έως το 2020, σύμφωνα με τον στόχο που έθεσε η ΕΕ στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». 2. Η Ένωση έχει δεσμευθεί να στηρίξει τον φιλόδοξο στόχο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Τώρα που οι ευρωπαϊκές οικονομίες παρουσιάζουν πλέον τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης, είναι καιρός να αναστρέψουμε την κατάσταση. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους προκειμένου να μειώσουν τον αριθμό των ατόμων που κινδυνεύουν από φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό. Οι αυξανόμενες ανισότητες μεταξύ των κρατών μελών και εντός αυτών τονίζουν τη σημασία των μέτρων που λαμβάνονται σε ολόκληρη την Ένωση. 3. Για την αποτελεσματική καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, ιδίως σε ένα πλαίσιο περιορισμών με στόχο τη δημοσιονομική βιωσιμότητα, απαιτούνται καινοτόμες προσεγγίσεις και λύσεις για ενεργό ένταξη που να συνδυάζουν επαρκή στήριξη του εισοδήματος, πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες και αγορές εργασίας ανοικτές σε όλους, εξασφαλίζοντας παράλληλα ίσες ευκαιρίες σε γυναίκες και άνδρες. Η Ένωση, τα κράτη μέλη και όλοι οι ενεχόμενοι φορείς διαθέτουν ευρύ φάσμα γνώσεων ώστε να είναι σε θέση να εφαρμόσουν αποτελεσματικές πολιτικές ανταλλάσσοντας εμπειρογνωσία, εμπειρίες και βέλτιστες πρακτικές. ΤΟΝΙΖΟΝΤΑΣ ΟΤΙ 4. Η αποτελεσματική πρόληψη και καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, ιδίως στους κόλπους των εργαζομένων, προϋποθέτει την αναγνώριση του πολυδιάστατου χαρακτήρα της φτώχειας. Απαιτείται συνεπώς μια ολοκληρωμένη προσέγγιση και σε επίπεδο νοικοκυριών, εξετάζοντας κάθε ξεχωριστή περίπτωση σφαιρικά, από την έλλειψη εισοδήματος μέχρι τον κοινωνικό αποκλεισμό, και αναγνωρίζοντας τον ρόλο και τις συνέπειες για άλλους τομείς της ζωής, όπως π.χ. την απασχόληση, την υγεία και τη μακροχρόνια περίθαλψη, τον συνδυασμό επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής, την εκπαίδευση και τη στέγαση. Μία τέτοια προσέγγιση θα πρέπει να προασπίζει από τον κίνδυνο της φτώχειας γυναίκες και άνδρες καθ όλη τη διάρκεια της ζωής, από την προσχολική έως την τρίτη ηλικία. 9273/16 ΑΝ/νικ 2
5. Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση απαιτεί τη συνεργασία μεταξύ των παραγόντων όλων των συναφών τομέων δημόσιας πολιτικής και όλων των κλάδων, συνδέοντας τις υπηρεσίες δημοσίων φορέων, κοινωνικών εταίρων, ιδιωτικών εταίρων, μη κυβερνητικών οργανώσεων, της κοινωνίας των πολιτών με τις ομάδες στις οποίες απευθύνονται. Η συνεργασία αυτή θα πρέπει εξασφαλίσει τον συντονισμό των διαφόρων παρεμβάσεων, οι οποίες πρέπει να είναι συνεκτικές, εξατομικευμένες, έγκαιρες, συνεχείς και στραμμένες προς τους αντίστοιχους τομείς της ζωής. 6. Μία ολοκληρωμένη προσέγγιση συνάδει πλήρως με τη δέσμη μέτρων για τις κοινωνικές επενδύσεις. Τα συστήματα κοινωνικής προστασίας θα μπορούσαν να είναι αποτελεσματικότερα, εφόσον τα καθολικά συστήματα συμπληρωθούν με επιλεκτικά και εξατομικευμένα μέτρα, προοριζόμενα σε εκείνους που τα έχουν ανάγκη τη στιγμή που τα έχουν ανάγκη. ΕΠΙΔΟΚΙΜΑΖΟΝΤΑΣ την ανταλλαγή εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών ολοκληρωμένης προσέγγισης με σκοπό την πρόληψη και την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΚΑΛΕΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ 7. να συνεχίσει να δίνει υψηλή προτεραιότητα στην πρόληψη και την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, να στηρίζει τις φιλοδοξίες των κρατών μελών όσον αφορά τους αντίστοιχους εθνικούς τους στόχους και να μετατρέπει τις κοινές φιλοδοξίες, όπως καθορίζονται στη στρατηγική «Ευρώπη 2020» σε απτά αποτελέσματα, συνεκτιμώντας την προστιθέμενη αξία της ολοκληρωμένης προσέγγισης, 8. να συνεχίσει να παρακολουθεί την κατάσταση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη, και να λαμβάνει δεόντως υπόψη τις καινοτόμες μεθόδους ολοκληρωμένης προσέγγισης κατά τις μελλοντικές της εργασίες, 9. να συνεργασθεί με όλους τους αρμόδιους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς της Ένωσης και να προσφέρει ευκαιρίες ανταλλαγών ώστε να βελτιωθεί ο διάλογος μεταξύ κοινωνικών εταίρων και κοινωνίας των πολιτών και να αποτελέσει κίνητρο για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών σε θέματα καινοτόμων μεθόδων ολοκληρωμένης προσέγγισης με στόχο την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, 10. να ενθαρρύνει την ενεργό συμμετοχή των υφισταμένων μέσων, όπως της «Ευρωπαϊκής πλατφόρμας για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού» στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και της ανοικτής μεθόδου συντονισμού για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη, 9273/16 ΑΝ/νικ 3
11. να συνεχίσει να αναπτύσσει, από κοινού με τα κράτη μέλη και τους αρμόδιους φορείς, μέσα ανταλλαγής εμπειριών, δεδομένων και βέλτιστων πρακτικών όσον αφορά την ολοκληρωμένη προσέγγιση και τις ολοκληρωμένες υπηρεσίες, ακολουθώντας το παράδειγμα της δέσμης κοινωνικών επενδύσεων και της ευρωπαϊκής πλατφόρμας για την επένδυση στα παιδιά. ΠΡΟΤΡΕΠΕΙ ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες ενός εκάστου, 12 να αναγνωρίσουν την αξία της εφαρμογής ολοκληρωμένης προσέγγισης, να επιτείνουν τις προσπάθειες πρόληψης και καταπολέμησης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού και να εκπληρώσουν το καθένα τους δικούς του στόχους έναντι της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, 13. να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της παιδικής φτώχειας και να προαγάγουν την ευημερία των παιδιών εφαρμόζοντας πολυδιάστατες και ολοκληρωμένες στρατηγικές, σύμφωνα με τη σύσταση της Επιτροπής «Επένδυση στα παιδιά», 14. να καταπολεμήσουν τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό άλλων ευαίσθητων και περιθωριοποιημένων ομάδων, όπως αναπήρων, ηλικιωμένων, νέων, ανέργων, ατόμων με καθήκοντα φροντίδας, των Ρομά, ατόμων από οικογένειες μεταναστών και αστέγων, εξετάζοντας ολοκληρωμένες στρατηγικές και βέλτιστες πρακτικές, 15. να ενισχύσουν τη συμμετοχή και τη συνεργασία μεταξύ όλων των αρμοδίων φορέων του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα και της κοινωνίας των πολιτών, αξιοποιώντας και τη συμβολή των εμπειρογνωμόνων κατά τη διαμόρφωση, μεταφορά, εφαρμογή και αξιολόγηση των πολιτικών, 16. να αναπτύξουν περισσότερες εξατομικευμένες και ολοκληρωμένες υπηρεσίες σύμφωνα με τη σύσταση για ενεργό ένταξη, με τη συμμετοχή όλων των αρμοδίων δημοσίων και ιδιωτικών φορέων σε όλα τα επίπεδα, 17. να εμπνευσθούν από τις βέλτιστες πρακτικές σε θέματα ολοκληρωμένης προσέγγισης για την πρόληψη και καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, οι οποίες παρατίθενται υπό μορφήν προσθήκης στα παρόντα συμπεράσματα του Συμβουλίου και να εντείνουν την ανταλλαγή γνώσεων, εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών στον τομέα αυτόν, 9273/16 ΑΝ/νικ 4
18. να αξιοποιήσουν περισσότερο τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία, το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απασχόληση και την κοινωνική καινοτομία (EaSI) και το Ταμείο Ευρωπαϊκής Βοήθειας προς τους Απόρους και να εφαρμόσουν πολιτικές με ουσιαστικό αντίκτυπο στην πρόληψη και καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. ΚΑΛΕΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 19. να παρακολουθούν αδιάλειπτα τις εργασιακές και κοινωνικές εξελίξεις, ιδίως την πρόοδο όσον αφορά την επίτευξη των κυριότερων στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για την απασχόληση και τη μείωση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, καθώς και τις θετικές εξελίξεις που θα προκύπτουν από την ολοκληρωμένη προσέγγιση, 20. να συνεχίσουν να αναλύουν δεόντως συγκεκριμένα θέματα που συνδέονται με τη φτώχεια, δίδοντας ιδιαίτερη έμφαση στην αποτελεσματικότητα των μεθόδων ολοκληρωμένης προσέγγισης, 21. να προωθήσουν δεόντως τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών στις εργασίες καταπολέμησης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. ΚΑΛΕΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 22. να συνεχίσει, στα πλαίσια της ανοικτής μεθόδου συντονισμού για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη, να διευκολύνει και να ευνοεί την συλλογή και ανταλλαγή ιδεών, γνώσεων και εμπειριών σχετικά με τις μεθόδους ολοκληρωμένης προσέγγισης για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, αξιοποιώντας πλήρως την εμπειρογνωσία των δημοσίων και ιδιωτικών οργανισμών, 23. να προβαίνει σε θεματική αξιολόγηση των θετικών εξελίξεων και των αποτελεσμάτων που επιτυγχάνονται με την εφαρμογή ολοκληρωμένης προσέγγισης, περιλαμβανομένης, για τον σκοπό αυτόν, της αξιολόγησης από ομοτίμους η οποία προβλέπεται στο πρόγραμμα κοινωνικής προστασίας και κοινωνικής ένταξης. 9273/16 ΑΝ/νικ 5
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Έγγραφα αναφοράς 1. Συμβούλιο - Ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού - Συμπεράσματα του Συμβουλίου της 7ης Μαρτίου 2011 (έγγρ. 6917/11). - Στοχεύοντας στις κοινωνικές επενδύσεις για την ανάπτυξη και τη συνοχή - Συμπεράσματα του Συμβουλίου της 20ής Ιουνίου 2013 (έγγρ. 11487/13). - Αποφάσεις (ΕΕ) 2015/772 και (EΕ) 2015/773 του Συμβουλίου της 11ης Μαΐου 2015 για τη σύσταση της Επιτροπής Απασχόλησης και της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας (ιδίως το καθήκον που ανετέθη στα δύο προπαρασκευαστικά όργανα του Συμβουλίου να συμβάλλουν σε όλες τις πτυχές του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές τους και να ενημερώνουν σχετικά το Συμβούλιο). - Αναθεωρημένες ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές «Ευρώπη 2020», συμπεριλαμβανομένων των γενικών προσανατολισμών των οικονομικών πολιτικών που εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο στις 8 Ιουλίου 2015 (σύσταση (ΕΕ) 2015/1184 του Συμβουλίου) και κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης που εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο στις 5 Οκτωβρίου 2015 (απόφαση (EΕ) 2015/1848 του Συμβουλίου ιδίως κατευθυντήρια γραμμή 8 σύμφωνα με την οποία η Επιτροπή Απασχόλησης και η Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας θα πρέπει να παρακολουθούν τον τρόπο υλοποίησης των σχετικών πολιτικών βάσει των κατευθυντηρίων γραμμών για την απασχόληση και των βασισμένων στη Συνθήκη εντολών τους). - Η μετάβαση σε αγορές εργασίας χωρίς αποκλεισμούς - Συμπεράσματα του Συμβουλίου της 9ης Μαρτίου 2015 (έγγρ. 7017/15). - Κοινωνική διακυβέρνηση για μια Ευρώπη χωρίς αποκλεισμούς - Συμπεράσματα του Συμβουλίου της 7ης Δεκεμβρίου 2015 (έγγρ. 15070/15). - Σύσταση του Συμβουλίου για την ένταξη των μακροχρονίως ανέργων στην αγορά εργασίας (έγγρ. 15107/15 - εγκριθείσα από το Συμβούλιο Γεωργίας και Αλιείας της 15ης Φεβρουαρίου 2016). - Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με «Κοινές αρχές της ενεργού ένταξης για την αποτελεσματικότερη καταπολέμηση της φτώχειας» (έγγρ. 15984/08 + COR 1 + REV 1 COR 1 (hu) + REV 2 (lv). 9273/16 ΑΝ/νικ 6
2. Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας - Η κοινωνική διάσταση της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» : υλοποίηση της δέσμευσης της ΕΕ για μείωση της φτώχειας και για κοινωνική ένταξη (2011) - Γνωμοδότηση της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας όπως εγκρίθηκε από το Συμβούλιο την 1η Δεκεμβρίου 2011 (έγγρ. 17050/11). - Στρατηγική «Ευρώπη 2020»: Ενδιάμεση επανεξέταση, περιλαμβανομένης της αξιολόγησης του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου - Κοινή γνωμοδότηση της Επιτροπής Απασχόλησης και της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας όπως εγκρίθηκε από το Συμβούλιο στις 14 Οκτωβρίου 2014 (έγγρ. 13809/14). - Έκθεση της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας για το 2015 σχετικά με τις πρόσφατες μεταρρυθμίσεις της κοινωνικής πολιτικής : συμβολή στην Ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης 2016 (έγγρ. 12079/15 ADD 1). 3. Ευρωπαϊκή Επιτροπή - Ανακοίνωση της Επιτροπής «Ανανεωμένη δέσμευση για την κοινωνική Ευρώπη: ενίσχυση της ανοικτής μεθόδου συντονισμού για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη» (COM(2008) 418 τελικό). - Σύσταση 2008/867/ΕΚ της 3ης Οκτωβρίου 2008 της Επιτροπής σχετικά με την «ενεργό ένταξη των ατόμων που είναι αποκλεισμένα από την αγορά εργασίας» (ΕΕ L 307 της 18ης Νοεμβρίου 2008). - Ανακοίνωση με θέμα «Ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού: ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο για κοινωνική και εδαφική συνοχή» (COM(2010) 0758). - Ανακοίνωση με θέμα «Ευρωπαϊκή στρατηγική 2010-2020 για την αναπηρία : Ανανέωση της δέσμευσης για μια Ευρώπη χωρίς εμπόδια» (COM(2010) 636 τελικό). - Ανακοίνωση με τίτλο «Στοχεύοντας στις κοινωνικές επενδύσεις για την ανάπτυξη και τη συνοχή - συμπεριλαμβανομένης της υλοποίησης του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου 2014-2020» (COM(2013) 83 τελικό). - Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής με θέμα «Στρατηγική Δέσμευση για την ισότητα των φύλων 2016-2019» (SWD(2015) 278 τελικό). 9273/16 ΑΝ/νικ 7
4. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο - Έκθεση σχετικά με τον ρόλο του κατώτατου εγγυημένου εισοδήματος στον αγώνα κατά της φτώχειας και την προώθηση μίας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς στην Ευρώπη (16 Ιουλίου 2010). - Ψήφισμα σχετικά με την Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού (15 Νοεμβρίου 2011). - Ψήφισμα με τίτλο «Προς μια γνήσια Οικονομική και Νομισματική Ένωση» (20 Νοεμβρίου 2012) με το οποίο καλείται η Επιτροπή να καθορίσει συγκεκριμένους δείκτες αναφοράς με τη μορφή στοιχειώδους επιπέδου κοινωνικής προστασίας. - Ψήφισμα με τίτλο «Ενίσχυση της κοινωνικής διάστασης της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης» (21 Νοεμβρίου 2013), με το οποίο καλείται το Συμβούλιο να ορίσει συγκεκριμένα κριτήρια αναφοράς για τους δείκτες απασχόλησης και τους κοινωνικούς δείκτες υπό τη μορφή στοιχειώδους ενωσιακού επιπέδου κοινωνικής προστασίας, προκειμένου να προωθήσει την κοινωνική σύγκλιση προς τα πάνω και την κοινωνική πρόοδο. - Ψήφισμα σχετικά με το «Ευρωπαϊκό Εξάμηνο για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών : απασχόληση και κοινωνικές πτυχές στην ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης για το 2015» (11 Μαρτίου 2015), με το οποίο καλείται μεταξύ άλλων η Επιτροπή να συνεχίσει να αναπτύσσει την κοινωνική διάσταση και να χρησιμοποιεί περισσότερο τον κοινωνικό πίνακα αποτελεσμάτων στην διαδικασία χάραξης πολιτικής. Επισημαίνεται επίσης ότι η στρατηγική Ευρώπη 2020 θα πρέπει να λάβει υπόψη ότι το ζήτημα της μείωσης της φτώχειας και οι λοιποί κοινωνικοί στόχοι πρέπει να προχωρήσουν επειγόντως. 5. Επιτροπή των Περιφερειών - Καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού - Ποιός είναι ο ρόλος των περιφερειών και των πόλεων ; - Εργασίες της συνόδου της Επιτροπής των Περιφερειών, 29 Μαΐου 2013. 6. Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή - Γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ σχετικά με τις «Αρχές για αποτελεσματικά και αξιόπιστα συστήματα κοινωνικών παροχών», 17 Σεπτεμβρίου 2015. 9273/16 ΑΝ/νικ 8