Παράρτημα 5. Έλεγχος πρόσθετων τροφίμων σε διάφορα είδη τροφίμων

Παράρτημα 5 Έλεγχος πρόσθετων τροφίμων σε διάφορα είδη τροφίμων 1. Αντικείμενο της συνεργασίας Αντικείμενο της συνεργασίας είναι ο έλεγχος της συμμόρφωσης τροφίμων ζωικής και μη ζωικής προέλευσης με τη νομοθεσία ως προς τα περιεχόμενα σε αυτά πρόσθετα τροφίμων. 2. Σκοπός του ελέγχου Σκοπός του προγράμματος είναι ο έλεγχος των τροφίμων ζωικής και μη ζωικής προέλευσης ως προς τα πρόσθετα τροφίμων που αυτά περιέχουν, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) 1333/2008, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει. Πιο συγκεκριμένα ο έλεγχος αφορά σε ορθή χρήση προσθέτων σε εγκεκριμένες κατηγορίες τροφίμων, έλεγχο συμμόρφωσης ως προς τα ανώτατα επιτρεπτά επίπεδα προσθέτων τροφίμων και επιπλέον ως προς τα ανώτατα επίπεδα ορισμένων ουσιών με αρωματικές ιδιότητες (κουμαρίνη). Το πρόγραμμα περιλαμβάνει επίσης έλεγχο της επισήμανσης ως προς τον κανονισμό (ΕΚ) 1333/2008 [άρθρο 24(1), Παράρτημα V]. Στον έλεγχο της επισήμανσης συμπεριλαμβάνεται ο έλεγχος της αναγραφής της παρουσίας θειωδών ενώσεων, ως αλλεργιογόνων συστατικών μόνο σε προσυσκευασμένα τρόφιμα. Επίσης στόχος του προγράμματος είναι η παρακολούθηση της πραγματικής χρήσης των προσθέτων τροφίμων λαμβάνοντας υπόψη το άρθρο 27 του καν. (ΕΚ) 1333/2008 για τα πρόσθετα τροφίμων σύμφωνα με το οποίο τα κράτη μέλη διατηρούν συστήματα για την παρακολούθηση της κατανάλωσης και της χρήσης προσθέτων τροφίμων βασιζόμενα στην προσέγγιση εκτίμησης επικινδυνότητας και κοινοποιούν τα πορίσματά τους με τη δέουσα περιοδικότητα στην Επιτροπή και στην Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA). Στόχος της παρακολούθησης είναι να διερευνάται κατά πόσον η έκθεση των καταναλωτών σε ορισμένα πρόσθετα τροφίμων οδηγεί σε ενδεχόμενη υπέρβαση της Αποδεκτής Ημερήσιας Πρόσληψης (ΑΗΠ) και να λαμβάνονται τα αναγκαία μέτρα. 3. Εγκαταστάσεις ελέγχου Κατηγορίες προϊόντων που θα ελεγχθούν Χρονοδιάγραμμα Η δειγματοληψία θα αφορά κυρίως σε προϊόντα τα οποία προορίζονται να διατεθούν ως έχουν στον τελικό καταναλωτή. Επίσης προβλέπει λήψη δειγμάτων από μονάδες ομαδικής εστίασης όπως ζαχαροπλαστεία, καφενεία, εστιατόρια κ.α., μονάδες παραγωγής τροφίμων, αρτοποιεία, καταστήματα με βιολογικά προϊόντα, κεντρικές αγορές, μικρές τοπικές επιχειρήσεις και καταστήματα delicatessen ή σημεία πώλησης συνεταιρισμών. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει οι αρμόδιες ελεγκτικές υπηρεσίες να παρακολουθούν τη ροή και το είδος των δειγμάτων προς ανάλυση, συγκρινόμενα με δειγματοληψίες παρελθόντων ετών, ώστε να αποφεύγεται κατά το δυνατό, η λήψη ίδιου ή παρόμοιου δείγματος ως προς τις στοχευόμενες κατηγορίες τροφίμων. Οι κατηγορίες των τροφίμων που θα ελεγχθούν καθώς και ο αριθμός των δειγμάτων που θα ληφθούν ανά κατηγορία φαίνονται στους πίνακες 1 και 2 που ακολουθούν. Πρωτόκολλο Συνεργασίας ΕΦΕΤ Γ.Χ.Κ. 2017 Παράρτημα 5 σελ 1 / 7

Πίνακας 1: Τρόφιμα ζωικής προέλευσης Α/Α 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Είδος τροφίμου Γιαούρτι με υμένα (Κατηγορία 1.2 Καν. Σκληρά, ημίσκληρα και ημιμαλακά τυριά (Κατηγορία 1.7 Καν. Τυριά (χωρίς ωρίμανση, ωριμασμένα, τυρογάλακτος, ανακατεργασμένα, με σαφή αναφορά στον τρόπο διάθεσης πχ, τυρί προσυσκευασμένο σε φέτες, τυρί σε μπαστούνι κ.ά.) (Κατηγορία 01.7 Καν. Προϊόντα με βάση το κρέας και παρασκευάσματα κρέατος (Κατηγορία 08.2 & 08.3 Καν. Αλιεύματα χύμα (φρέσκιες γαρίδες, μπαρμπούνια, κουτσομούρες και άλλα κοκκινόψαρα) (Κατηγορία 09.1 Καν. Mαλάκια, καρκινοειδή και κεφαλόποδα (όλα νωπά) με προτεραιότητα στις γαρίδες (Κατηγορία 09.1.2 Καν. Προμαγειρεμένα καρκινοειδή και κόκκινα ιχθυηρά Σαλάτες (τζατζίκι, τυροσαλάτα) (Κατηγορία 12.7 Καν. Ταραμοσαλάτες (Κατηγορία 12.7 Καν. Παράμετροι εξέτασης ΧΥ ΠΕΙΡΑΙΑ Χ.Υ. ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΧΥ ΗΠΕΙΡΟΥ Δ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΧΥ ΚΑΒΑΛΑΣ Σύνολο Ελέγχων Ναταμυκίνη 10 10 Ναταμυκίνη 20 20 Σορβικά 20 10 30 Φωσφορικά 20 10 30 Βορικά 20 20 Θειώδη 24 20 6 50 Κόκκινες χρωστικές 10 10 Βενζοϊκά 10 10 20 Βενζοϊκά 10 10 20 Σύνολο 134 50 20 6 210 Πρωτόκολλο Συνεργασίας ΕΦΕΤ Γ.Χ.Κ. 2017 Παράρτημα 5 σελ 2 / 7

Πίνακας 2: Τρόφιμα μη ζωικής προέλευσης Α/Α Είδος τροφίμου Παράμετροι εξέτασης Α ΧΥ ΑΘΗΝΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΧΥ ΚΑΒΑΛΑΣ Σύνολο Ελέγχων 1 2 3 4 5 6 7 8 Νωπές (υπό ψύξη) κομμένες πατάτες και κατεψυγμένες πατάτες που προορίζονται για τη μαζική εστίαση (Κατηγορία 4.1.2 & 4.1.3 Καν. Αποξηραμένα φρούτα (βερίκοκα, ροδάκινα, σταφύλια, σταφίδες, δαμάσκηνα, σύκα), Αποξηραμένη λιαστή τομάτα, (Κατηγορία 4.2.1 Καν. χύδην, κατά προτίμηση από τρίτες χώρες Οπωροκηπευτικά σε ξύδι, άλμη ή λάδι (εκτός από τις ελιές), από χύμα διάθεση, κυρίως από ή τρίτες χώρες (Κατηγορία 4.2.2 Καν. Γλυκά κουταλιού (τοπικά προϊόντα) (Κατηγορία 4.2.4.1 Καν. Μαρμελάδες με γλυκαντικά (Κατηγορία 4.2.5 Καν. (Δεν αφορά προϊόντα με άλλα σάκχαρα πχ φρουκτόζη) Ζαχαρωμένα, κρυσταλλωμένα και γλασαρισμένα φρούτα π.χ. ανανάς, παπάγια κλπ ζαχαρωμένα χύμα και fruits glaces από ζαχαροπλαστεία κλπ (Κατηγορία 5.2 Καν. Προσυσκευασμένο ψωμί, Μερικώς ψημένα, αρτοσκευάσματα (πίτες) (Κατηγορία 7.1 Καν. Εκλεκτά αρτοσκευάσματα με κανέλλα ή/και μαχλέπι (μουστοκούλουρα, νηστίσιμα κέικ, τσουρέκια ) (Κατηγορία 7.2 Καν. Θειώδη 20 15 35 Θειώδη 19 5 24 Θειώδη Θειώδη, (στην κρίση του εργαστηρίου) Γλυκαντικές ουσίες (, σουκραλόζη,) Θειώδη, (στην κρίση του εργαστηρίου) Προπιονικό οξύ Κουμαρίνη Προπιονικό οξύ 15 10 5 30 20 25 7 52 4 4 10 10 20 20 20 40 40 40 Δημητριακά προγεύματος Κουμαρίνη 10 10 9 10 11 Ελεύθερα αλκοόλης ποτά (έντονα χρωματισμένα) με χυμό από τρίτες χώρες (Κατηγορία 14.1.4 Καν. Συμπυκνωμένα παρασκευάσματα τα οποία χρησιμοποιούνται στην παρασκευή γρανιτών/sorbet σε αυτόματους πωλητές (Κατηγορία 03Καν. που πωλούνται ως βαφές αυγών (Ομάδα ΙΙ & ΙΙΙ, Μέρος Γ, Καν. Θειώδη, 5 10 15 10 10 5 5 10 Σύνολο 178 100 12 290 Πρωτόκολλο Συνεργασίας ΕΦΕΤ Γ.Χ.Κ. 2017 Παράρτημα 5 σελ 3 / 7

Το πρόγραμμα θα διεξαχθεί από τον Μάρτιο έως τον Δεκέμβριο του 2017. Η χρονική κατανομή των ελέγχων θα γίνεται μετά από συνεννόηση των ελεγκτικών υπηρεσιών με το εργαστήριο,,οι οποίες θα καθοριστούν από την κατά περίπτωση ανάθεση-κατανομή των ελέγχων που θα πραγματοποιήσει ο ΕΦΕΤ. Λόγω του ευαλοίωτου των δειγμάτων να αποφευχθεί η δειγματοληψία κατά τους καλοκαιρινούς μήνες όπου η θερμοκρασίες είναι υψηλές και οδηγούν σε αλλοίωση του δείγματος και της περιεκτικότητας του σε θειώδη. Ειδικά οι έλεγχοι με α/α 8 του Πίνακα 2 θα δρομολογηθούν το β εξάμηνο του 2017 Πέρα από τις προγραμματισμένες δειγματοληψίες που αναφέρονται στους ανωτέρω πίνακες ελέγχου προσθέτων τροφίμων για το 2017, η κατανομή των δειγμάτων θα διαμορφώνεται επιπλέον ανάλογα με την κρισιμότητα, τις απαιτήσεις του Συστήματος Έγκαιρης Προειδοποίησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (RASFF) και τα αποτελέσματα των ελέγχων και θα ρυθμίζεται μετά από συνεννόηση των συμβαλλομένων. Οι συνθήκες αυτές ενδέχεται να αυξήσουν τον αριθμό των δειγμάτων.. 4. Δειγματοληψία - Πρωτόκολλα (έντυπα) δειγματοληψίας Αποστολή δειγμάτων Τα δείγματα θα λαμβάνονται εις διπλούν (Α και Β δείγμα) και θα αποστέλλονται στις Χημικές Υπηρεσίες σφραγισμένα. Η ελάχιστη ποσότητα του εργαστηριακού δείγματος θα είναι σύμφωνη με τις διατάξεις του Κώδικα Τροφίμων, άρθρο 13, εκτός αν άλλως έχει συμφωνηθεί κατά περίπτωση με το εργαστήριο. Οι αυτοτελείς συσκευασίες, Α και Β δείγματος, πρέπει να είναι της ίδιας παρτίδας. Σε περίπτωση που η δειγματοληψία γίνεται από χώρους παραγωγής, αποθήκευσης ή συσκευασίας θα πρέπει να ελέγχονται και οι πληροφορίες σχετικά με την τυχόν διάθεση του προϊόντος εκτός Ελλάδας, εντός Ε.Ε. (ιδιαίτερα σε περιπτώσεις ξενόγλωσσης επισήμανσης). Έλεγχος (δειγματοληψία) προϊόντων που προορίζονται για εξαγωγή σε χώρες εκτός Ε.Ε. δεν αποτελούν αντικείμενο της παρούσης δράσης. Τα δείγματα θα συνοδεύονται από πρωτόκολλο δειγματοληψίας (έντυπο Ε.Υ/2.1/01.0) και θα αποστέλλονται σφραγισμένα στα εργαστήρια του ΓΧΚ. Το κάθε δείγμα θα αποστέλλεται με ξεχωριστό διαβιβαστικό και πρωτόκολλο δειγματοληψίας. Στο είδος εξέτασης θα συμπληρώνεται ανάλογα «ως προς το/τα πρόσθετα» όπως αναφέρονται κατά περίπτωση στους πίνακες 1 και 2 και στο σημείο «Το δείγμα θα αναλυθεί:» θα επιλέγεται «Σύμφωνα με το πρωτόκολλο συνεργασίας έτους 2017 ΕΦΕΤ ΓΧΚ». Στο πρωτόκολλο δειγματοληψίας θα αναγράφεται η ημερομηνία και παρτίδα παραγωγής, η οποία θα πρέπει να είναι η ίδια σε όλες τις αυτοτελείς συσκευασίες του Α και Β δείγματος. Για δείγματα τροφίμων που δεν αποστέλλονται με την προσυσκευασία τους, αλλά μεταφέρονται σε δειγματοφιαλίδια το πλήρες κείμενο των ενδείξεων επισυνάπτεται σε φωτοαντίγραφο με τα διαβιβαστικά έγγραφα ή αντιγράφεται αναλυτικά στο πρωτόκολλο δειγματοληψίας. Σε περίπτωση που η δειγματοληψία γίνεται από χώρους παραγωγής, αποθήκευσης ή συσκευασίας θα πρέπει στο πρωτόκολλο δειγματοληψίας να μεταφέρονται πληροφορίες σχετικά με την τυχόν διάθεση του προϊόντος εκτός Ελλάδας, εντός Ε.Ε. (ιδιαίτερα σε περιπτώσεις ξενόγλωσσης επισήμανσης). 5. Εργαστήρια Ελέγχου - Εξέταση δειγμάτων Γνωμάτευση Πρωτόκολλο Συνεργασίας ΕΦΕΤ Γ.Χ.Κ. 2017 Παράρτημα 5 σελ 4 / 7

Τα εργαστήρια που συμμετέχουν στο πρόγραμμα είναι διαπιστευμένα σύμφωνα με το πρότυπο ΕΛΟΤ EN ISO 17025. Παρόλο που δεν εμπίπτουν όλες οι μέθοδοι ανάλυσης στο πεδίο διαπίστευσης αυτών, όλες τους διαθέτουν τα σχετικά στοιχεία επικύρωσης σε συμφωνία με το Παρ. ΙΙΙ του καν. (ΕΚ) 882/2004. Το είδος εξέτασης και οι αντίστοιχες μέθοδοι ανάλυσης που θα εφαρμόζονται καταγράφονται στον παρακάτω Πίνακα 3. Η γνωμάτευση βασίζεται στα αναλυτικά αποτελέσματα και την επισήμανση (η οποία είναι καθοριστική για την πορεία και το είδος των χημικών δοκιμών) και διαμορφώνεται σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Για την ερμηνεία των αποτελεσμάτων ενδέχεται να ληφθούν υπόψη ειδικές παρατηρήσεις που περιλαμβάνονται στη μέθοδο καθώς και στοιχεία από την διεθνή βιβλιογραφία. Πίνακας 3Α. ΚΑΡΚΙΝΟΕΙΔΗ ΚΑΙ ΙΧΘΥΗΡΑ Θειώδη Φωσφορικά Βορικά ΧΥ Πειραιά Ογκομετρική, Διαπιστευμένη Κώδικας Τροφίμων και Ποτών Μέρος Β Μέθοδος Δ-3, Foodstuffs Determination of sulphite EN 1988-1 Feb. 1998 CEN. Εσωτερική Φασματοφωτομετρική βασισμένη στη μέθοδο Hanson, Επικυρωμένη. Επικυρωμένη Εσωτερική Φασματοφωτομετρική μέθοδος βασισμένη στο Standard Methods of Analysis of water and waste 450-BC Εσωτερική μέθοδος με HPLC, Επικυρωμένη - Διαπιστευμένη για τα καρκινοειδή ΧΥ Κεντρικής Ογκομετρική, Φασματοφωτομετρική, Επικυρωμένη. ΧΥ Καβάλας Ογκομετρική, ΤΑΝΝΕR METHOD: MGLH1963vol. 54 p.158 Πίνακας 3Β. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΚΡΕΑΣ, ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ ΚΡΕΑΤΟΣ βενζοϊκά σε σούπες, ζωμούς και κονσομέ κρέατος Φωσφορικά σε παρασκευάσματα κρέατος & προϊόντα με βάση το κρέας ΧΥ Πειραιά Εσωτερική Φασματοφωτομετρική βασισμένη στη μέθοδο Hanson, Επικυρωμένη ΧΥ Κεντρικής HPLC-UV, Φασματοφωτομετρική, Επικυρωμένη. ΧΥ Καβάλας HPLC-DAD, εσωτερ. μέθοδος βασισμένη στην Amtliche Sammlung par.35 LMBG,L/1984. - Νιτρώδη Φασματοφωτομετρική, Διαπιστευμένη (ISO 2918/75) Εσωτερική μέθοδος, Φασματοφωτομετρική Νιτρικά Εσωτερική, Υγρή Πρωτόκολλο Συνεργασίας ΕΦΕΤ Γ.Χ.Κ. 2017 Παράρτημα 5 σελ 5 / 7

χρωματογραφία Εσωτερική μέθοδος, Φασματοφωτομετρική Πίνακας 3Γ. ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ Σορβικά Ναταμυκίνη Αντιμυκυτιακοί παράγοντες ΧΥ Πειραιά Εσωτερική μέθοδος με HPLC, βασισμένη στον Γερμανικό Κώδικα LMBG 35, Επικυρωμένη, Γερμανικός Κώδ. Τροφ., Method 35,00.00-9 of LMGB (Lebensmittel BundesGesetz). Εσωτερική Επικυρωμένη μέθοδος, βασισμένη στο ISO 9233/1. ΧΥ Κεντρικής HPLC-UV, ΧΥ Ηπείρου Δ. HPLC, εσωτερική μέθοδος βασισμένη στην HPLC in Food Analysis, B.S. Schweigert Editor, Academic Press Ltd., 240 (1988) ISBN 0-12- 464781-2 - - - ΧΥ Καβάλας HPLC-DAD, Εσωτ. Μέθοδος βασισμένη στην Amtliche Sammlung par.35 LMBG,L/1984. Πίνακας 3Δ. ΤΡΟΦΙΜΑ ΜΗ ΖΩΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ Κουμαρίνη (μόνο για τη A ΧΥ Αθηνών) Θειώδη Προπιονικό οξύ Γλυκαντικά Ασπαρτάμη, Ακεσουλφάμη Κ, σακχαρίνη, κυκλαμικά, σουκραλόζη, Α ΧΥ Αθηνών ΧΥ Κεντρικής ΗPLC-DAD, HPLC-UV, Γερμανικός Κώδ. Τροφ., Method Διαπιστευμένη 35,00.00-9 of LMGB (Lebensmittel BundesGesetz). Ογκομετρική, Κώδικας Τροφίμων και Ποτών Μέρος Β Μέθοδος Δ-3, Foodstuffs Determination of sulphite EN 1988-1 Feb. 1998 CEN. GC FID, Determination of propionic acid in bread (LMBG 35, L-17.00/14)., Επικυρωμένη, Determination of sucralose in foods, LGC FFF/B1-3010,. Ογκομετρική Διαπιστευμένη Αέρια Χρωματογραφία, Επικυρωμένη ΧΥ Καβάλας ΗPLC-DAD, Γερμανικός Κώδ. Τροφ., Method 35,00.00-9 of LMGB (Lebensmittel BundesGesetz). Ογκομετρική, Εσωτ. Μέθ. βασισμένη στην ΤΑΝΝΕR METHOD:MGLH1963vol. 54p.158 HPLC-DAD, Public Analyst s Laboratory, Cork. Method 3/6:Water Soluble Colours in Food, issue No 1, issue date 1-10-98. HPLC-DAD, Διαπιστευμένη Πρωτόκολλο Συνεργασίας ΕΦΕΤ Γ.Χ.Κ. 2017 Παράρτημα 5 σελ 6 / 7

6. Χρόνοι αποστολής απαντήσεων Οι απαντήσεις των εργαστηριακών ελέγχων θα αποστέλλονται στις ελεγκτικές υπηρεσίες το συντομότερο δυνατό και το πολύ μέσα σε διάστημα έξι (6) εβδομάδων, από την παραλαβή των δειγμάτων από τα εργαστήρια του Γ.Χ.Κ. Σε περίπτωση που υπάρχει καθυστέρηση για οποιαδήποτε αιτία, θα ειδοποιείται σχετικά η αρμόδια αρχή ελέγχου. Πρωτόκολλο Συνεργασίας ΕΦΕΤ Γ.Χ.Κ. 2017 Παράρτημα 5 σελ 7 / 7