ΚΟΙΛΙΑ Ροβίθης Μιχαήλ Καθηγητής Εφαρμογών ΤΕΙ 2006 ΚΟΙΛΙΑ Η κοιλιά είναι το τμήμα του κορμού που βρίσκεται μεταξύ του θώρακα & της πυέλου & πιο συγκεκριμένα μεταξύ του διαφράγματος & του άνω στομίου της πυέλου. Όταν το άτομο βρίσκεται σε ύπτια θέση η κοιλιακή κοιλότητα εκτείνεται προς τα πάνω μέσα στον θωρακικό κλωβό μέχρι περίπου το ύψος του 5 ου Πρόσθιου μεσοπλεύριου διαστήματος. Συνεπώς μέρος του ήπατος, του σπλήνα & του στομάχου προστατεύονται από τον θωρακικό κλωβό. 1
ΚΟΙΛΙΑ Το περιεχόμενο της κοιλιάς: Περιτοναική κοιλότητα Όργανα γαστρεντερικού συστήματος οισοφάγο στομάχι έντερο Ήπαρ & χοληφόρα αγγεία Πάγκρεας Επινεφρίδια Νεφροί & ανώτερη μοίρα του Ουρητήρα Νεύρα λεμφαγγεία αιμοφόρα αγγεία Προβολή του πρόσθιου κοιλιακού τοιχώματος στην επιφάνεια ομφαλός Θέση ξιφοειδούς απόφυσης πλευρικό τόξο Μηνοειδής γραμμή Θέση βουβωνικής πτυχής Πρόσθια άνω λαγόνια ακρολοφία Θέση λευκής γραμμής 2
Τα επίπεδα & οι χώρες της κοιλίας Οβελιαία Επίπεδα (μεσοκλειδικές γραμμές) ΔΕ Υποχόνδρια Επιγάστριο ΑΡ Υποχόνδρια Οριζόντια επίπεδα ΥΠΕ ΔΕ Πλάγια κοιλιακή Ομφαλική χώρα ΑΡ Πλάγια κοιλιακή ΔΦΕ ΔΕ Βουβωνική Υπογάστριο ΑΡ Βουβωνική 9 χώρες Τα επίπεδα & οι χώρες της κοιλίας ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΚΟΙΛΙΑΣ ΑΝΑ 4 ΤΕΤΑΡΤΗΜΟΡΙΑ ΜΕΣΟΚΛΕΙΔΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΜΕΣΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΔΥ ΔΚ ΕΠ ΑΥ ΑΚ ΥΠΟΠΛΕΥΡΙΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΔΙΟΜΦΑΛΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΔΙΑΠΥΛΩΡΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΔΒ ΥΠ ΑΒ ΔΙΑΦΥΜΑΤΙΟ ΕΠΙΠΕΔΟ εφήβαιο 3
ΤΟ ΠΕΡΙΤΟΝΑΙΟ & Η ΠΕΡΙΤΟΝΑΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ Το περιτόναιο είναι λεπτός, διαφανής, ορώδης υμένας ο οποίος αποτελείται από δύο πέταλα: το τοιχωματικό που επενδύει το κοιλιακό τοίχωμα το σπλαχνικό που επενδύει τα σπλάγχνα Το τοιχωματικό & το σπλαχνικό περιτόναιο διαχωρίζονται μεταξύ τους από λεπτότατο στρώμα περιτοναικού υγρού ΤΟ ΠΕΡΙΤΟΝΑΙΟ & Η ΠΕΡΙΤΟΝΑΙΚΗ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑ 4
Κάποια όργανα όπως οι νεφροί προβάλουν ελάχιστα στο περιτόναιο & λέγονται Οπισθοπεριτοναικά όργανα ενώ άλλα όπως το στομάχι προβάλλουν περισσότερο & καλύπτονται πλήρως από το σπλαχνικό περιτόναιο όπως είναι το στομάχι & ηνήστιδα. Το μεσεντέριο είναι διπλό πέταλο του περιτόναιου που περικλείει ένα όργανο & το συνδέει με το κοιλιακό τοίχωμα. Το εσωτερικό των μεσεντερίων αποτελείται από χαλαρό συνδετικό ιστό, ο οποίος περιέχει ποικίλο αριθμό λιποκυττάρων & λεμφαδένων καθώς & διερχόμενα προς το σπλάχνο αγγεία & νεύρα. Τα σπλάχνα που έχουν μεσεντέριο είναι κινητά σε βαθμό που εξαρτάται από το μήκος του μεσεντερίου. ΜΕΣΕΝΤΕΡΙΟ ΣΠΛΑΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΤΟΝΑΙΟ ΤΟΙΧΩΜΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΤΟΝΑΙΟ ΟΠΙΣΘΙΟ ΜΕΣΕΝΤΕΡΙΟ ΕΝΤΕΡΟ ΗΠΑΡ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΜΕΣΕΝΤΕΡΙΟ ΝΕΦΡΟΙ ΟΠΙΣΘΟΠΕ- ΡΙΤΟΝΑΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΜΕΣΕΝΤΕΡΙΟ Το μεσεντέριο είναι μία πτυχή του περιτόναιου που μοιάζει με ανοικτή βεντάλια. Το στενώτερο μέρος λέγεται ρίζα & ακουμπάει στο πίσω κοιλιακό τοίχωμα. Η νήστιδα& ο ειλεός κρέμονται από το μεσεντέριο 5
ΟΙΣΟΦΑΓΟΣ Σωλήνας 22 25 εκ. & διάμετρο 1,25-2,5εκ & εκτείνεται από το φάρυγγα έως το στόμαχο. Λειτουργία: λίπανση προώθηση τροφής Εσωτερικά καλύπτεται από κολλαγόνο & ελαστικό δίκτυο με κύτταρα που εκκρίνουν βλέννα. Όταν ο οισοφάγος είναι σε χαλάρωση παραμένει κλειστός καθώς ο βλωμός τροφής φθάνει στον φάρυγγα το κέντρο κατάποσης προκαλεί το άνοιγμα του υποφαρυγγικού σφιγκτήρα και την σύσπαση των μυοσκελετικών μυών που οδηγούν τον βλωμό στον οισοφάγο Προώθηση βλωμού με περισταλτικά κύματα διάρκεια 9 sec Γαστροοισοφαγικός σφιγκτήρας Η διαφορά πίεσης (υψηλότερη στον οισοφάγο) μεταξύ του οισοφάγου & του στόμαχου εμποδίζει την τροφή να παλινδρομήσει στον οισοφάγο ΟΙΣΟΦΑΓΟΣΚΟΠΗΣΗ 6
ΣΤΟΜΑΧΟΣ Μοιάζει με μπαλόνι με χωρητικότητα όταν είναι άδειο 50 ml ενώ γεμάτο μπορεί να χωρέσει υλικό έως 2-3 λίτρα Λειτουργία: επιτελείται η προκαταρκτική διάσπαση των πρωτεϊνών της τροφής, με τις περισταλτικές κινήσεις του τοιχώματος του στομάχου, επιτυγχάνεται η πλήρης ανάμειξη τουπεριεχομένουμετογαστρικόυγρό, που εκκρίνεται από τους γαστρικούς αδένες, επίσης αποθηκεύει την τροφή & καταστρέφει βακτηρίδια ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ ΘΕΣΗ ΣΤΟΜΑΧΟΥ ήπαρ Χοληδόχος κ. φάρυγγας οισοφάγος στόμαχος Ο στόμαχος βρίσκεται στο άνω μέρος της κοιλιακής κοιλότητας & επικοινωνεί με το καρδιακό στόμιο προς τά άνω με τον οισοφάγο & με το πυλωρικό στόμιο προς τα κάτω με το δωδεκαδάκτυλο Βρίσκεται σε θέση κάτω από τον αριστερό θόλο του διαφράγματος & τον αριστερό λοβό του ήπατος, μπροστά από το πάγκρεας & πίσωαπότοαριστερόπλευρικότόξο& το επιγάστριο. Πίσω από τον στόμαχο & Προς τα αριστερά βρίσκεται ο σπλήνας, το Αριστερό νεφρό και το αριστερό επινεφρίδιο. 7
ΣΤΟΜΑΧΙ Η έκκριση πραγματοποιείται με την επίδραση στους γαστρικούς αδένες νευρικών ερεθισμάτων που προέρχονται από τον εγκέφαλο, αλλά και ορμονικών επιδράσεων, με αφετηρία, κατά κύριο λόγο, το ίδιο το τοίχωμα του στομάχου, αλλά και άλλα τμήματα του πεπτικού συστήματος. Αυτό το υγρό έχει το χαρακτηριστικό ότι είναι εξαιρετικά όξινο, γιατί περιέχει ένα ισχυρότατο οξύ, το υ δ ρ ο χ λ ω ρ ι κ ό οξύ. Επιπρόσθετα, περιέχει και μια σειρά από ένζυμα που είναι σε θέση να διασπούν ορισμένους δεσμούς στα μόρια των πρωτεϊνών, με αποτέλεσμα αυτά να κομματιάζονται σε μικρότερα μόρια, όχι όμως ακόμα κατάλληλα για να απορροφηθούν και να εισέλθουν στο αίμα. ΟΙΣΟΦΑΓΟΣ ΚΑΡΔΙΑΚΟΣ ΣΦΙΓΚΤΗΡΑΣ ΘΟΛΟΣ ΕΛΑΣΣΟΝ ΤΟΞΟ ΠΥΛΩΡΙΚΟΣ ΣΦΙΓΚΤΗΡΑΣ ΠΥΛΩΡΟΣ ΣΩΜΑ ΕΠΙΜΗΚΕΙΣ ΙΝΕΣ ΚΥΚΛΟΤΕΡΕΙΣ ΙΝΕΣ ΛΟΞΟΣ ΜΥΣ ΒΛΕΝΟΓΟΝΝΟΣ ΥΠΟΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΟΣ ΓΑΣΤΡΙΚΟΙ ΑΔΕΝΕΣ ΔΩΔΕΚΑΔΑΚΤΥΛΟ ΕΠΙΘΗΛΙΟ ΜΕΙΖΟΝ ΤΟΞΟ ΣΩΜΑ ΣΤΟΜΑΧΟΣ- ΑΙΜΑΤΩΣΗ Ο στόμαχος έχει πλούσια αιμάτωση που προέρχεται από την ΔΕ & ΑΡ γαστρική αρτηρία,τη ΔΕ & ΑΡ γαστροεπιπλοική αρτηρία & τις βραχείες γαστρικές αρτηρίες. ΑΡ γαστρική αρτηρία Βραχεία γαστρική Οι φλέβες του στομάχου καταλήγουν στην πυλαία φλέβα ΑΡ γαστροεπιπλοική αρτηρία ΔΕ γαστρική αρτηρία ΔΕ γαστροεπιπλοική αρτηρία 8
ΕΛΚΟΣ ΣΤΟΜΑΧΟΥ Έλκος στομάχου Διάτρηση Διάβρωση Οξύ έλκος Συνοδεύεται από φυσιολογικά ή χαμηλά επίπεδα παραγωγής υδροχλωρικού οξέος. Παρουσιάζεται διάχυση οξέος πίσω στον γαστρικό βλεννογόνο. Εντοπίζεται στο πάνω ή κοντά στο έλασσον τόξο του στομάχου & πιο συχνά στο οπίσθιο τοίχωμα. 2-3 φορές συχνότερο σε άνδρες ηλικίας άνω των 40 ετών H. pylori bacteria ΓΑΣΤΡΙΚΗ ΠΕΨΗ ΣΤΑΔΙΑ ΠΕΨΗΣ πνευμονογαστρικό δωδεκαδάκτυλο Γαστρικοί αδένες Έκκριση γαστρικών Υγρών 2000-3000 ml/24ωρο γαστρίνη Υδροχλωρικό οξύ πεψίνη γαστρισίνη Ενεργοποιεί το πεψινογόνο Σε πεψίνη Καθυστερεί την κένωση του Στομάχου στο δωδεκαδάκτυλο Μετατρέπει το λεύκωμα των Τροφών σε οξεολεύκωμα Πρωτεολυτικό ένζυμο, μετατρέπει Τα λευκώματα σε αμινοξέα & πολυπεπτίδια Πρωτεολυτικό ένζυμο γελατινάση Υγροποιεί το κολλαγόνο 9
ΛΕΠΤΟ ΕΝΤΕΡΟ Το λεπτό έντερο αποτελεί τη συνέχεια του στομάχου και εκτείνεται από τον πυλωρό μέχρι το παχύ έντερο. Διακρίνεται σε δωδεκαδάκτυλο, νήστιδα και ειλεό. Το λεπτό έντερο έχει διάμετρο περίπου 2,5 εκατοστά και μήκος 6-7 μέτρα. Ο βλεννογόνος του λεπτού εντέρου παρουσιάζει πολυάριθμες πτυχές οι οποίες εμφανίζουν προσεκβολές, τις εντερικές λάχνες. Στο λεπτό έντερο ολοκληρώνεται η πέψη και γίνεται η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών της τροφής. ΛΑΧΝΕΣ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΣ ΥΠΟΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΑ ΣΤΙΒΑΔΑ ΚΥΚΛΟΤΕΡΗΣ ΜΥΙΚΗ ΣΤΙΒΑΔΑ ΕΠΙΜΗΚΗΣ ΜΥΙΚΗ ΣΤΙΒΑΔΑ ΠΕΡΙΤΟΝΑΙΟ ΔΩΔΕΚΑΔΑΚΤΥΛΟ Αποτελεί το πρώτο τμήμα του λεπτού εντέρου το οποίο βρίσκεται σε πολύ στενή σχέση με το πάγκρεας. Το δωδεκαδάκτυλο ακολουθεί ημικυκλικού σχήματος πορεία, αρχίζοντας στον πυλωρό, πορεύεται γύρω από την κεφαλή & τον αυχένα του παγκρέατος & εκβάλλει στη νήστιδα (νηστιδοδωδεκαδακτυλική συμβολή). Η ονομασία του οφείλεται στο γεγονός ότι συνήθως έχει μήκος όσο είναι το πλάτος 12 δακτύλων (περίπου 25 εκ.). ΗΠΑΡ ΧΟΛΗΔΟΧΟΣ ΚΥΣΤΗ ΔΩΔΕΚΑΔΑΚΤΥΛΟ ΠΑΓΚΡΕΑΣ Τοδωδεκαδάκτυλοέρχεταισεσχέσηπροςταπάνωμε το ήπαρ & τη χοληδόχο κύστη, προς τα δεξιά με το νεφρό & προς τα κάτω με το εγκάρσιον κόλον & τις εντερικές έλικες 10
ΔΩΔΕΚΑΔΑΚΤΥΛΟ Για περιγραφικούς λόγους το δωδεκαδάκτυλο,διαιρείται σε 4 μοίρες την άνω (D1), την δεύτερη ή κατιούσα μοίρα (D2), την τρίτη ή oριζόντια μοίρα (D3) & την ανιούσα ή τέταρτη μοίρα (D4). ΝΗΣΤΙΔΟ- ΔΩΔΕΚΑΔΑΚΤΥΛΙΚΗ ΚΑΜΠΗ Βολβός Δωδεκαδακτύλου (περιοχή συχνής εμφάνισης έλκους) Κορυφή μείζονος δωδεκαδακτυλικής θηλής, σημείο εκβολής της ηπατο- Παγκρεατικής ληκύθου που σχηματίζεται από τον Χοληδόχο & παγκρεατικό πόρο Μεσεντέρια Αγγεία ΔΩΔΕΚΑΔΑΚΤΥΛΟ Έχει εξαιρετική σημασία γιατί σε αυτό εκβάλλουν ο χοληδόχος & ο παγκρεατικόςπόρος. Μέσα από τους οποίους διοχετεύονται προς το έντερο δύο απαραίτητα εκκρίματα για την πέψη: το π α γ κ ρ ε α τ ικό υγρόκαιηχολή. Με το πρώτο φέρονται προς το έντερο πάρα πολλά ένζυμα, που παράγονται από το π ά γ κ ρ ε α ς, με τα οποία γίνονται οι απαραίτητες διασπάσεις για την ολοκλήρωση της πεπτικής διεργασίας. Εκτός όμως από τα ένζυμα, μέσα στο παγκρεατικό υγρό περιέχεται και σόδα (διττανθρακικό νάτριο), για την εξουδετέρωση του υδροχλωρικού οξέος που προέρχεται από το στομάχι, έτσι ώστε το περιεχόμενο του εντέρου να γίνεται ελαφρά αλκαλικό. Με νευρικά κυκλώματα, όσο και με ορμονικά μηνύματα, καθορίζεται, ανάλογα με το είδος της τροφής, το είδος των ενζύμων που εκκρίνονται, καθώς και το ποσό της σόδας που χρειάζεται για την εξουδετέρωση του υδροχλωρικού οξέος και την αλκαλοποίηση του περιεχομένου. Στοσημείοόμωςαυτό, μαζί με το παγκρεατικό υγρό, εκχύνεται προς το έντερο και η χολή, που προέρχεται από το συκώτι. Η χολή, αν και δεν περιέχει ένζυμα για την πέψη, είναι εντελώς απαραίτητη γι' αυτή τη διεργασία, γιατίπεριέχειτα χολικάάλατα, τα οποίαπροκαλούντηγαλακτωματοποίησητουλίπουςτηςτροφής, δηλαδή την κατάτμηση του λίπους σε πολύ μικρά, μικροσκοπικά σταγονίδια. Και χωρίς αυτή τη διαδικασία, τα λίπη δεν πέπτονται 11
Έλκος Δωδεκαδακτύλου ΕΛΚΟΣ ΔΩΔΕΚΑΔΑΚΤΥΛΟΥ Έχει σχέση με υπερπαραγωγή υδροχλωρικού Οξέος & συμβαίνει συνήθως σε νεαρούς ή μεσήλικες άνδρες. Εντοπίζεται στην πρώτη μοίρα του δωδεκαδακτυλικού βολβού & συχνότερα στην πρόσθια επιφάνεια. Το άγχος αποτελεί κύριο επιβαρυντικό παράγοντα εμφάνισης του ΕΝΤΕΡΙΚΗ ΠΕΨΗ Τροφή ΣΤΑΔΙΑ ΠΕΨΗΣ δωδεκαδάκτυλο Υδροχλωρικό οξύ προεκρριματίνη Έκκριση παγκρεατικού Υγρού (700ml/24ωρο) Εκκριματίνη λιπάση υδατάνθρακες πρωτεάσες νουκλεάσες Διασπά τα γαλακτοποιημένα από τα χολικά άλατα, λίπη Αμυλάση, λακτάση Παγκρεατική μαλτάση, σουκράση Θρυψίνη Χυμοθρυψίνη Καρβοξυπεπτιδάσες διπεπτιδάσες Ριβονουκλεάσες δεσοξυριβονουκλεάσες ΕΝΤΕΡΙΚΟ ΥΓΡΟ χολή 12
ΝΗΣΤΙΔΑ & ΕΙΛΕΟΣ ΔΩΔΕΚΑ- ΔΑΚΤΥΛΟ ΟΙΣΟΦΑΓΟΣ ΣΤΟΜΑΧΟΣ Η νήστιδα αρχίζει από την νηστιδοδωδεκαδακτυλική καμπή & μαζί με τον ειλεό έχουν μήκος 6 7 μέτρα. Η νήστιδα είναι συχνά κενή, είναι παχύτερη & με πάρα πολλά αγγεία. Εντοπίζεται συνήθως στην ομφαλική χώρα, ενώ ο ειλεός καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της ηβικής (υπογάστριας) & της βουβωνικής χώρας. ΚΟΛΟΝ ΚΟΛΟΝ ΣΚΩΛΗΚΟΕΙΔΗΣ ΑΠΟΦΥΣΗ ΟΡΘΟ ΝΗΣΤΙΔΑ ΕΙΛΕΟΣ Οι κυκλοτερείς πτυχές του βλεννογόνου είναι μεγάλες & καλά ανεπτυγμένες στο ανώτερο τμήμα της νήστιδας, ενώ είναι μικρές στο ανώτερο τμήμα του ειλεού & λείπουν στο τελικό τμήμα του ΤΟ ΠΑΧΥ ΕΝΤΕΡΟ ΔΕ κολική καμπή Εγκάρσιον κόλον Επιπλοικές αποφύσεις ΑΡ κολική καμπή Αρχίζει από το τέλος του ειλεού από τον οποίο χωρίζεται με την ειλεοκολική βαλβίδα. Έχει μήκος περίπου 1.50 μέτρο & σχηματίζει μίαστεφάνηγύρωαπότολεπτόέντερο. Αποτελείται από το τυφλό, τη σκωληκοειδή απόφυση, το κόλον (ανιόν,εγκάρσιο, κατιόν, & σιγμοειδές) και από το ορθό. Ανιόν κόλον κατιόν κόλον Το παχύ έντερο μπορεί να διακριθεί εύκολα απότολεπτόέντεροχάρις: στις τρείς παχιές επιμήκεις μυικές ταινίες του που ονομάζονται κολικές ταινίες, Κολική ταινία τυφλό Σκωληκοειδής απόφυση Σιγμοειδές κόλον Κολικές κυψέλες στις μεταξύ των ταινιών κυψέλες του τοιχώματος & Στις μικρές προσεκβολές του περιτόναιου που είναι γεμάτες λίπος & λέγονται επιπλοικές αποφύσεις. 13
ΠΑΧΥ ΕΝΤΕΡΟ - ΤΥΦΛΟ Το τυφλό, είναι το πρωτο τμήμα του παχέος εντέρου, έχει μήκος 8 περίπου εκατοστά & συνέχεται με το ανιόν κόλον. Ο ειλεός εκβάλλει στο ανώτερο τμήμα του ενώ η σκωληκοειδής απόφυση εκβάλλει στο έσω τοίχωμά του περίπου 2,5 εκατοστά κάτω από την ειλεοτυφλική συμβολή. ΤΥΦΛΟ ΣΚΩΛΗΚΟΕΙΔΗΣ ΑΠΟΦΥΣΗ ΕΙΛΕΟ-ΚΟΛΙΚΗ ΒΑΛΒΙΔΑ ΠΑΧΥ ΕΝΤΕΡΟ ΤΥΦΛΟ ΣΚΩΛΗΚΟΕΙΔΗΣ ΑΠΟΦΥΣΗ Αποτελεί σωληνώδες όργανο ποικίλου μήκους το οποίο κατά μέσο όρο είναι περίπου έως οκτώ εκατοστά. Γενικάεκτόςαποτομέγεθοςκαιηθέσητηςσκωληκοειδούςαπόφυσηςποικίλει. Συνήθως το τυφλό με τη βάση της σκωληκοειδούς απόφυσης βρίσκονται στον ΔΕ Λαγόνιο βόθρο κάτω από ένα ορισμένο σημείο του κοιλιακού τοιχώματος που περιέγραψε ο Mac Burney & που βρίσκεται στο έξω τριτημόριο μίας γραμμής που ενώνει τον ομφαλό με την πρόσθια άνω λαγόνια άκανθα. Τις περισσότερες φορές η σκωληκοειδής απόφυση πίσω από το τυφλό (οπισθοτυφλική), αλλά μπορεί να βρίσκεται προς τα κάτω (πυελική), ενώ πιο σπάνια κατευθύνεται προς τα πάνω, μπροστά από το τυφλό ή το τελικό μέρος του ειλεού. 14
ΣΚΩΛΗΚΟΕΙΔΕΚΤΟΜΗ ΠΑΧΥ ΕΝΤΕΡΟ Το τυφλό προς τα κάτω σχηματίζει μία καμπή προς τα αριστερά, την ηπατική ή δεξιά Κολική καμπή από την οποία αρχίζει το εγκάρσιο κόλον. Το εγκάρσιον κόλον έχει περίπου μήκος 50 εκ. & φθάνει αριστερά μέχρι την σπληνική ή Αριστερή κολική καμπή. Απότοσημείοαυτόσυνεχίζειπροςτακάτω τοκατιόνκόλον Που έχει μήκος περίπου 25 εκ. Συνέχεια προς τα κάτω είναι το σιγμοειδές που έχει μήκος 40-50 εκ. & σχηματίζει δύο καμπές, πριν μεταπέσει στο τελευταίο μέρος του παχέος Εντέρου που λέγεται ορθό ή απευθυσμένο. ΗΠΑΤΙΚΗ ΚΑΜΠΗ ΑΝΙΟΝ ΚΟΛΟΝ ΕΓΚΑΡΣΙΟ ΚΟΛΟΝ ΚΟΛΙΚΗ ΚΑΜΠΗ ΚΑΤΙΟΝ ΚΟΛΟΝ ΤΥΦΛΟ ΣΚΩΛΗΚΟΕΙΔΗΣ ΑΠΟΦΥΣΗ ΣΙΓΜΟΕΙΔΕΣ ΚΟΛΟΝ ΟΡΘΟ 15
ΠΑΧΥ ΕΝΤΕΡΟ Γενικά το παχύ έντερο καλύπτεται από περιτόναιο. Σε μερικά όμως μέρη όπως το ανιόν, το κατιόν, & το απευθυσμένο, η κάλυψη είναι ατελής για αυτό και στα σημεία αυτά το Έντερο είναι ακίνητο. Το τυφλό με τη σκωληκοειδή απόφυση, το εγκάρσιο και το σιγμοειδές καλύπτονται τελείως από περιτόναιο που σχηματίζει μία πτυχή με την οποία τα μέρη αυτά του παχέος εντέρου κρέμονται από το πίσω τοίχωμα της κοιλιάς και είναι κινητά. Το τοίχωμα του παχέος εντέρου από έξω προς τα μέσα αποτελείται από τον ορογόνο, τον μυικό που αποτελείται από δύο στιβάδες (έξω επιμήκης που είναι ατελής & αντιπροσωπεύεται από τις τρεις κολικές ταινίες και την έσω κυκλοτερή), τον υποβλεννογόνιο, τον βλεννογόνο & το επιθήλιο. ΤΟΙΧΩΜΑ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΕΠΙΘΗΛΙΟ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΣ ΥΠΟΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΟΣ ΜΥΙΚΟΣ ΟΡΟΓΟΝΟΣ ΟΡΘΟ Το ορθό έχει μήκος 12-16 εκ. & καταλήγει στον πρωκτό ή πρωκτικό δακτύλιο που αποτελεί το κάτω στόμιο του εντερικού σωλήνα & βρίσκεται στο βάθος της μεσο γλουτιαίας σχισμής. Ο πρωκτικός δακτύλιος περιβάλλεται από δύο σφιγκτήρες τον έσω και τον έξω. Ο έσω σφιγκτήρας αποτελείται από λείες μυικές ίνες, ενώ ο έξω σφιγκτήρας αποτελείται από γραμμωτές ίνες & εξαρτάται από τη βούληση ΟΡΘΟ ΕΣΩ ΠΡΩΚΤΙΚΟΣ ΣΦΙΓΚΤΗΡΑΣ ΠΡΩΚΤΟΣ ΕΞΩ ΠΡΩΚΤΙΚΟΣ ΣΦΙΓΚΤΗΡΑΣ 16
ΤΟ ΠΑΓΚΡΕΑΣ ΠΑΓΚΡΕΑΣ ΗΠΑΡ ΧΟΛΗΔΟΧΟΣ ΚΥΣΤΗ Το πάγκρεας, είναι επιμήκης 12-15 εκ., πεπτικός αδένας. Είναι εξωκρινής & ενδοκρινής αδένας. Παράγει το παγκρεατικό υγρό (εξωκρινές έκκριμα), το οποίο διοχετεύει στο δωδεκαδάκτυλο μέσωτουπαγκρεατικούπόρου. Επίσης, παράγει ενδοκρινώς, γλουκαγόνο & Ινσουλίνη που διοχετεύονται στο αίμα. ΣΤΟΜΑΧΟΣ Εντοπίζεται στην επιγάστρια & στην ΑΡ υποχόνδρια χώρα ενώ το δεξιό τμήμα του βρίσκεται στο ύψος των Ο1 Ο3 σπονδύλων. Ενώ μόνο η μπροστινή πλευρά του ΚΕΦΑΛΗ ΣΩΜΑ ΟΥΡΑπαγκρέατος καλύπτεται από το περιτόναιο ΔΩΔΕΚΑ- ΔΑΚΤΥΛΟ ΠΑΓΚΡΕΑΤΙΚΟΣ ΠΟΡΟΣ ΑΥΧΕΝΑΣ ΣΦΙΓΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ODDI ΤΟ ΗΠΑΡ Αποτελεί τον μεγαλύτερο αδένα του γαστρεντερικού συστήματος με βάρος περίπου 1,5 κιλό. Επίσης είναι το μεγαλύτερο κοιλιακό όργανο. Οι λείες επιφάνειές του, βρίσκονται σε επαφήμετοδιάφραγμα& με το πρόσθιο κοιλιακό τοίχωμα. Το ήπαρ δέχεται φλεβικό αίμα, το οποίο επιστρέφειαπότηγαστρεντερικήοδόμέσωτης πυλαίας φλέβας & περιέχει προιόντα της πέψεως. Εκτόςαπότιςπολλέςμεταβολικέςτου λειτουργίες, το ήπαρ αποθηκεύει γλυκογόνο & εκκρίνει χολή. Η χολή αποτελεί σημαντικό παράγοντα πέψης για τη διάσπαση των λιπών. Η χολή του ήπατος διοχετεύεται μέσω των ηπατικών πόρων & του κυστικού πόρου στη χοληδόχο κύστη όπου & υφίσταται συμπύκνωση με απορρόφηση του ύδατος. Όταν ο λιπαρός χυμός διέλθει από τον στόμαχο στο δωδεκαδάκτυλο, παρουσιάζεται έκκριση μίας ορμόνης της χολοκυστοκινίνης από το ανώτερο τμήμα της γαστρεντερικής οδού. Ηορμόνη αυτή, προκαλεί συστολή της χοληδόχου κύστης με αποτέλεσμα τη διοχέτευση της συμπυκνωμένης χολής της χοληδόχου κύστης, στο δωδεκαδάκτυλο, μαζί με τη χολή του ήπατος, η οποία βρίσκεται ήδη στο χοληδόχο πόρο. 17
ΤΟ ΗΠΑΡ Το ήπαρ βρίσκεται κυρίως στο δεξιό θόλο του διαφράγματος, αλλά εκτείνεται επίσης & πέρααπότομέσοεπίπεδο& καταλαμβάνει μέρος του αριστερού θόλου του διαφράγματος. Το υψηλότερο του σημείο βρίσκεται πίσω από τη δεξιά πέμπτη πλευρά, αμέσως κάτω από τη θηλή. Δηλαδή εντοπίζεται κυρίως στο δεξιό άνω τεταρτημόριο της κοιλίας όπου καταλαμβάνει ολόκληρο σχεδόν το δεξιό υποχόνδριο, μέρος του επιγαστρίου & εκτείνεται στο αριστερό υποχόνδριο. Έχει σχήμα πυραμίδας με τη βάση προς τα δεξιά & την κορυφή αριστερά. ΔΙΑΦΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΔΕ ΛΟΒΟΣ ΑΡ ΛΟΒΟΣ ΔΡΕΠΑΝΟΕΙΔΗΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΣΠΛΑΧΝΙΚΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΤΟ ΗΠΑΡ ΦΛΕΒΩΔΗΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΥΛΑΚΑ ΚΑΤΩ ΚΟΙΛΗΣ ΦΛΕΒΑΣ ΚΟΙΝΟΣ ΧΟΛΗΦΟΡΟΣ ΠΟΡΟΣ ΚΕΡΚΟΦΟΡΟΣ ΛΟΒΟΣ ΑΡ ΛΟΒΟΣ ΔΕ ΛΟΒΟΣ ΚΥΣΤΙΚΗ ΑΥΛΑΚΑ ΠΥΛΗ ΗΠΑΤΟΣ ΗΠΑΤΙΚΗ ΑΡΤΗΡΙΑ ΠΥΛΑΙΑ ΦΛΕΒΑ ΤΕΤΡΑΠΛΕΥΡΟΣ ΛΟΒΟΣ ΣΤΡΟΓΓΥΛΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΚΥΣΤΙΚΟΣ ΠΟΡΟΣ ΠΥΘΜΕΝΑΣ ΧΟΛΗΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ 18
ΗΠΑΡ Το ήπαρ διακρίνεται σε δύο λοβούς, τον δεξιό, που αποτελεί πάνω από το 75% και τον αριστερό, που αποτελεί το 25% της επιφάνειας του ήπατος. Όλαταηπατικά κύτταρα παράγουν συνεχώς μικρές ποσότητες χολής, η οποία ρέει προς το δωδεκαδάκτυλο ή προς τη χοληδόχο κύστη, όπου και αποθηκεύεται. Στο ήπαρ προσέρχεται αίμα από την ηπατική αρτηρία, η οποία επιτελεί τη θρέψη του, και από την πυλαία φλέβα, η οποία μεταφέρει στο ήπαρ χρήσιμα συστατικά, από τα οποία το ήπαρ παρασκευάζει τα προϊόντα τα οποία εκκρίνει, όπως η ουρία, το ινωδογόνο, η προθρομβίνη και άλλες ουσίες. Στο ήπαρ επίσης γίνεται η αποδόμηση του γλυκογόνου. ΟΙ ΧΟΛΗΦΟΡΟΙ ΠΟΡΟΙ Το χοληφόρο σύστημα συνδέεται με το ήπαρ, γιατί η χολή, εκκρίνεται από τα ηπατικά κύτταρα. Τα χοληφόρα διακρίνονται σε: ενδο-ηπατικά & εξω-ηπατικά ΕΝΔΟ-ΗΠΑΤΙΚΑ Αρχίζουν από τα χοληφόρα τριχοειδή, τα οποία ενώνονται για να σχηματίσουν τους μεσολόβιους χοληφόρους πόρους. ΧΟΛΗΔΟΧΟΣ ΚΥΣΤΗ ΚΟΙΝΟΣ ΗΠΑΤΙΚΟΣ ΠΟΡΟΣ ΕΞΩ-ΗΠΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΥΝ: τους ηπατικούς πόρους (δεξιό & αριστερό, που σχηματίζονται από την ένωση των ενδοηπατικών χοληφόρων) τον κοινό ηπατικό πόρο (που σχηματίζεται από την ένωση των δύο ηπατικών πόρων) τη χοληδόχο κύστη (σάκος στον οποίο αποθηκεύεται & συμπυκνώνεται η χολή. Την ώρα της πέψης η χοληδόχος κύστη συσπάται & η χολήαπό: ΚΥΣΤΙΚΟΣ ΠΟΡΟΣ ΧΟΛΗΔ ΟΧΟΣ ΠΟΡΟΣ τον κυστικό πόρο φθάνει στον χοληδόχο πόρο που καταλήγει στην δεύτερη δωδεκαδακτυλική μοίρα στο σημείο εκβολής της ηπατο- παγκρεατικής ληκύθου αφού ενωθεί με τον παγκρεατικό πόρο. 19
ΧΟΛΗΔΟΧΟΣ ΚΥΣΤΗΣ ΧΟΛΗΔΟΧΟΣ ΚΥΣΤΗ ΚΥΣΤΙΚΟΣ ΠΟΡΟΣ ΚΟΙΝΟΣ ΗΠΑΤΙΚΟΣ ΠΟΡΟΣ ΧΟΛΗΔΟΧΟΣ ΠΟΡΟΣ Η χοληδόχος κύστη αποτελεί σακοειδές όργανο & εντοπίζεται κατά μήκος του δεξιού χείλους του τετράπλευρου λοβού του ήπατος σε αβαθές εντύπωμα της σπλαχνικής επιφάνειας του το οποίο ονομάζεται κυστικός βόθρος. Για περιγραφικούε λόγους διαιρείται σε πυθμένα, σώμα & αυχένα. ΠΥΘΜΕΝΑΣ ΣΩΜΑ ΑΥΧΕΝΑΣ Φυσιολογικά καλύπτεται απόπεριτόναιοηοπίσθια & η κάτωεπιφάνειάτης. Η χοληδόχος κύστη Περιέχει περίπου 30-60 κ.ε. χολή ΧΟΛΟΛΙΘΙΑΣΗ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΗΜΑ 20
ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΧΟΛΟΚΥΣΤΕΚΤΟΜΗ ΑΝΟΙΚΤΗ ΧΟΛΟΚΥΣΤΕΚΤΟΜΗ ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΧΟΛΗΔΟΧΟΣ ΚΥΣΤΗ ΚΑΜΕΡΑ ΛΑΠΑΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΧΟΛΟΚΥΣΤΕΚΤΟΜΗ ΑΝΟΙΚΤΗ ΧΟΛΟΚΥΣΤΕΚΤΟΜΗ ΣΠΛΗΝΑΣ 9 η 11 η πλευρά Ο σπλήνας είναι ένα ευμεγέθες μαλακό & αγγειοβριθές λεμφικό όργανο το οποίο βρίσκεται στο αριστερό άνω τεταρτημόριο της κοιλιακής χώρας. Ο σπλήνας αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη μάζα λεμφικού ιστού. Βρίσκεται σε επαφή με το οπίσθιο τοίχωμα του στομάχου & συνδέεται με αυτό με το μείζον τόξο του μέσω του γαστροσπληνικού συνδέσμου καθώς και με το αριστερό νεφρό μέσω του σπληνονεφρικού συνδέσμου,περιβάλλεται πλήρως από το περιτόναιο. Ο σπλήνας έχει αιμοποιητικές ικανότητες σε ορισμένες περιστάσεις ενώ Εντοπίζεται στο αριστερό υποχόνδριο & συμβάλλει στην καταστροφή των γερασμένων πίσωαπότοστόμαχο& μπροστά από το Αιμοσφαιρίων και στην άμυνα του οργανισμού. ανώτερο τμήμα του ΑΡ νεφρού ακόμη χρησιμεύει ως «αποθήκη» αίματος. 21