Σεπτέμβρης πάλι και το Σχολείο ανοίγει τις αγκαλιές του για να υποδεχτεί τους νεαρούς μαθητές του. Όλα είναι έτοιμα! Το μάθημα της Φυσικής Αγωγής είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Ήρθε ο καιρός να ξεχάσουμε τις τυχόν ανθυγιεινές συνήθειες του καλοκαιριού (πρόχειρα γεύματα, παγωτά, πολλές ώρες μπροστά στην τηλεόραση και τον υπολογιστή), να προσπαθήσουμε να ανακτήσουμε την πρότερη φυσική μας κατάσταση και να οργανώσουμε καλύτερα τη διατροφή μας. Είναι πολύ σημαντικό όλοι μας, γονείς και εκπαιδευτικοί, να προβάλλουμε στα παιδιά μας σωστά πρότυπα υγιεινούς διαβίωσης. Με απλά λόγια, πρέπει να ελέγχουμε το τι αυτά τρώνε (βεβαίως, το σπιτικό μαγειρεμένο φαγητό αποτελεί την καλύτερη επιλογή), ενώ παράλληλα είναι βασικό να τα ενθαρρύνουμε να ασχοληθούν με κάποια κινητική δραστηριότητα της επιλογής τους. Αυτό το τελευταίο εξυπηρετεί, πέρα από την ευεργετική επίδραση στην υγεία και την ομαλή σωματική ανάπτυξη τους, πολλαπλούς σκοπούς (κοινωνικοποίηση, τόνωση της αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης, βίωση μεγάλης γκάμας συναισθημάτων, ψυχαγωγία, απόρριψη αντικοινωνικών συμπεριφορών). Έχουμε την ευθύνη να αναστρέψουμε την πολύ άσχημη εικόνα του μεγάλου ποσοστού παιδικής παχυσαρκίας που χαρακτηρίζει, πλέον, τη χώρα μας.
Βασικοί στόχοι του μαθήματος της Φυσικής Αγωγής στο Δημοτικό Σχολείο: Όσον αφορά το μάθημα της φυσικής Αγωγής, ένας από τους βασικότερους στόχους του είναι προς αυτή την κατεύθυνση. Συγκεκριμένα, στοχεύει στην υιοθέτηση της συνήθειας της «δια βίου άσκησης» από τους μαθητές. Μέσα από τα προγράμματα Φυσικής Αγωγής που θα εφαρμοστούν, πρέπει να καλλιεργηθεί το ενδιαφέρον και τελικά η αγάπη τους για τη φυσική άσκηση, σε τέτοιο βαθμό που να την κάνουν τρόπο ζωής. Παράλληλα, η Φυσική Αγωγή αποσκοπεί στην ολόπλευρη σωματική, συναισθηματική και ψυχοπνευματική ανάπτυξη της προσωπικότητας των νεαρών ατόμων. Επίσης, μέσα από τη συμμετοχή στο μάθημα (στις αθλοπαιδιές και στα κινητικά-παιδαγωγικά παιχνίδια) επιτυγχάνεται και η κοινωνική εκπαίδευση τους, κυρίως στον τομέα της συνεργασίας και του «ευ αγωνίζεσθαι» (fair play).
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Απλές και σύνθετες κινητικές δεξιότητες και ανάπτυξη φυσικών ικανοτήτων: Κυρίαρχος στόχος του μαθήματος αποτελεί η ανάπτυξη των φυσικών (δύναμη, ταχύτητα, αντοχή, ευλυγισία) και κινητικών τους ικανοτήτων (βάδισμα, τρέξιμο, άλμα, κουτσό, υπερπήδηση εμποδίου, ρίψηυποδοχή αντικειμένου, κλότσημα, ρολάρισμα, κ.ά.). Επίσης, εδώ συμπεριλαμβάνεται η Ορθοσωματική Αγωγή, που αποσκοπεί στην υιοθέτηση της σωστής σωματικής στάσης. Αθλοπαιδιές, Γυμναστική, αγωνίσματα Στίβου και μη διαδεδομένα αθλήματα: Ως αυτοτελής ενότητα εντάσσονται στα προγράμματα της Φυσικής Αγωγής οι αθλοπαιδιές (μπάσκετ, βόλεϊ, χάντμπολ και ποδόσφαιρο), τα αγωνίσματα του στίβου (αγωνίσματα ταχύτητας και αντοχής, σκυταλοδρομίες, άλματα και ρίψεις), η γυμναστική (κυρίως ενόργανη και ρυθμική για τα κορίτσια) και άλλες οργανωμένες κινητικές δραστηριότητες ή μη διαδεδομένα αθλήματα ( π.χ. χόκεϋ, μπάμπιγκτον,, πινγκ-πονγκ κ.ά.), που διδάσκονται ως γνωστικά και βιωματικά αντικείμενα. Αυτή η ενότητα δεν αφορά τις Τάξεις Α και Β. Από αυτά που προαναφέρθηκαν για την ενότητα αυτή, μόνο προασκήσεις ενόργανης γυμναστικής μπορούν να συμπεριληφθούν στο πρόγραμμα των μικρών αυτών τάξεων. Σε καμία περίπτωση το σχολείο δεν μπορεί να αποσκοπεί στη λεπτομερή εκμάθηση ενός αθλήματος ή μιας δραστηριότητας. Είναι αναγκαίο τα παιδιά να γνωρίσουν, αποσπασματικά έστω, πολλά αντικείμενα, καθώς αυτό μπορεί να τα βοηθήσει να βρουν το τι πραγματικά τους ταιριάζει ή τους αρέσει και αν υπάρχει η δυνατότητα να ασχοληθούν με αυτό πιο συστηματικά εκτός σχολείου στον ελεύθερο χρόνο τους.
Ψυχοκινητική Αγωγή: Η αίσθηση χώρου-χρόνου ( θέση και μετακίνηση στο χώρο σε σχέση με τον εαυτό τους, τα αντικείμενα του χώρου και τους άλλους, μέσα/έξω, πάνω/κάτω, ταυτόχρονα/ διαδοχικά, επιτάχυνση/επιβράδυνση), ο νευρομυϊκός συντονισμόςσυγχρονισμός (χειρισμός αντικειμένου, στόχος σε σταθερό και κινούμενο αντικείμενο κ.ά.), η πλευρική κίνηση (κατεύθυνση μετακίνησης, μπρος/πίσω, αριστερά/δεξιά), η ισορροπία, (στατική και δυναμική) αποτελούν μερικά από τα αντικείμενα προς διδασκαλία της Ψυχοκινητικής Αγωγής. Μεγάλη σημασία στα πλαίσια αυτής της ενότητας, ιδιαίτερα στις μικρές τάξεις, δίνεται στην ανάπτυξη των αντιληπτικών ικανοτήτων (σωματογνωσία, επίπεδα χώρου, σωματικά σχήματα, είδη μετακίνησης, βασικές έννοιες σε σχέση με το μέγεθος και την ποσότητα μικρό/μεσαίο/μεγάλο, λίγο /ίσο/πολύ-). Η διδασκαλία του πεδίου φαντασία και δημιουργικότητα εντάσσεται στην ενότητα αυτή, με εφαρμογή κατάλληλων προγραμμάτων. Κινητικά παιχνίδια: Το «Παιχνίδι» ως παιδαγωγική μέθοδος έχει εξέχοντα ρόλο στη διδασκαλία της Φυσικής Αγωγής στο Δημοτικό Σχολείο και χρησιμοποιείται με φαντασία και ποικιλομορφία για την επίτευξη όλων των σκοπών του μαθήματος, που αναφέρθηκαν παραπάνω. Γι αυτό ακριβώς το λόγο και είναι αναντικατάστατο εργαλείο στα χέρια των εκπαιδευτικών. Τα περισσότερα προς διδασκαλία αντικείμενα, ακόμα και οι αθλοπαιδιές, μπορούν να διδαχτούν με παιγνιώδη μορφή. Το σημαντικό πλεονέκτημα του παιχνιδιού ( ή προπαρασκευαστικού παιχνιδιού, όσον αφορά τις αθλοπαιδιές) είναι ότι δε θυμίζει στυγνή εφαρμογή ασκήσεων σε προπόνηση αθλητών. Βρίσκει μεγάλη απήχηση ανάμεσα στο σύνολο των παιδιών, αφού τονίζει τον ψυχαγωγικό, εκτός των άλλων, χαρακτήρα του μαθήματος της Φυσικής Αγωγής.
Μουσικοκινητική Αγωγή -Χορός: Η Μουσικοκινητική Αγωγή και ο χορός ( ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί, χοροί από άλλους λαούς και πολιτισμούς, σύγχρονες μορφές χορευτικής έκφρασης) έχουν ξεχωριστό και πολύ ειδικό χώρο στα πλαίσια του μαθήματος και στοχεύουν κατευθείαν στην ψυχοπνευματική διάπλαση των μαθητών. Καταγραφή δεικτών σωματικής και κινητικής ανάπτυξης: Στη σύγχρονη Φυσική Αγωγή είναι αναγκαιότητα να χρησιμοποιούνται δείκτες μέτρησης της σωματικής και κινητικής ανάπτυξης των παιδιών, καθώς και έγκυρες δοκιμασίες (tests) που μετρούν τις παραμέτρους της φυσικής τους κατάστασης. Κάποιες διδακτικές ώρες μέσα στο σχολικό έτος επιστρατεύονται για να εκπληρώσουν κι αυτή την αναγκαιότητα, που μας δίνει χρήσιμες πληροφορίες για τη φυσική και σωματική κατάσταση, τις ιδιαίτερες ικανότητες και τα πιθανά ταλέντα των παιδιών. Αυτές οι πληροφορίες μπορούν να αξιοποιηθούν προς όφελος των παιδιών. Εκδηλώσεις: Κατά τη διάρκεια της χρονιάς, πέρα από την κανονική ροή των μαθημάτων, θα προγραμματίζονται δράσεις ή εκδηλώσεις με εθελοντική συμμετοχή των μαθητών. Ένα παράδειγμα τέτοιων δράσεων είναι διασχολικοί αθλητικοί αγώνες, ενδοσχολικά τουρνουά, μουσικοκινητικές παρουσιάσεις και οτιδήποτε άλλο προκύψει από τον προγραμματισμό του εκπαιδευτικού και τις προτιμήσεις και επιθυμίες των παιδιών. Ψηφιακό υλικό, όπως βίντεο και φωτογραφίες, με μακρινές και ομαδικές λήψεις, χωρίς να συνοδεύονται από τα στοιχεία των μαθητών (σύμφωνα με τον κανονισμό ), από τέτοιου είδους εκδηλώσεις, καθώς και από το μάθημά τους θα «ανεβαίνουν» στο blog του σχολείου.
ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΟ ΩΡΑΡΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΤΑΞΗ: Οι Τάξεις Α έως Δ έχουν 4 φορές την εβδομάδα Φυσική Αγωγή, ενώ στις Τάξεις Ε και Στ το μάθημα πραγματοποιείται δύο φορές, εβδομαδιαίως. Η μία εκ των τεσσάρων ωρών στις μικρές τάξεις, αφιερώνεται στη διδασκαλία της Μουσικοκινητικής Αγωγής και του χορού, που διδάσκεται υποχρεωτικά μία φορά την εβδομάδα.
Υλικοτεχνική υποδομή και βιβλία: Για την υλοποίηση των προγραμμάτων της Φυσικής Αγωγής, των αθλοπαιδιών, των κινητικών δραστηριοτήτων και παιχνιδιών πρέπει να υπάρχει και η ανάλογη υλικοτεχνική υποδομή. Το Σχολείο μας είναι εφοδιασμένο σε γενικές γραμμές με τις απαραίτητες εγκαταστάσεις, το βασικό αθλητικό εξοπλισμό και το παιδαγωγικό υλικό που δίνει στον εκπαιδευτικό τη δυνατότητα να εφαρμόσει τα προγράμματα αυτά. Για την ευχάριστη αυτή συγκυρία είναι υπεύθυνο το Σχολείο και οι εκάστοτε σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων, που πάντοτε συνέφεραν στον εμπλουτισμό του αθλητικού υλικού και τους ευχαριστούμε γι αυτό. Μακάρι να συνεχίσουν να βοηθούν το έργο μας. Παράλληλα με το βιωματικό μέρος του μαθήματος, κάθε παιδί εφοδιάζεται από το σχολείο στην αρχή της Α, Γ και Ε Τάξης το βιβλίο Φυσικής Αγωγής για το μαθητή. Τα βιβλία αυτά, συνήθως, μένουν στην τάξη για να μην τα κουβαλούν οι μαθητές, αφού η διδασκαλία τους είναι συμπληρωματική. Η θεματολογία τους εμπεριέχει ενδιαφέροντα αντικείμενα που μπορούν να ενταχτούν και να διδαχτούν κατά τη διάρκεια της βιωματικής εξάσκησης. Το βιβλίο της Ε και Στ Τάξης αναφέρεται σε καίρια θέματα όσον αφορά τη φυσική άσκηση (πώς και πόσο πρέπει να γυμναζόμαστε, τι οφέλη έχουμε). Δίνει πληροφορίες για τη διατροφή και τον έλεγχο του σωματικού βάρους, προσφέρει βασικές γνώσεις γύρω από τα οστά, τους μύες και την κινησιολογία. Τέλος, κάνει συζήτηση για τους κανόνες της σωστής αθλητικής συμπεριφοράς.
Για ένα καλύτερο μάθημα Φυσικής Αγωγής: Ο δάσκαλος της Φυσικής Αγωγής, ο κατεξοχήν υπεύθυνος για την εφαρμογή των αντίστοιχων προγραμμάτων, πρέπει να δημιουργήσει τις συνθήκες ενός ασφαλούς και αποτελεσματικού μαθήματος. Για να γίνει αυτό περισσότερο αποτελεσματικό, καλό θα ήταν να τηρούνται και από τους μαθητές κάποιοι γενικοί κανόνες. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτό αφορά και τους γονείς και κηδεμόνες τους, λόγω του νεαρού της ηλικίας τους. Εξαιτίας της φύσης του μαθήματος τα παιδιά, όταν θα συμμετέχουν σε αυτό, θα πρέπει απαραίτητα να φορούν άνετα ρούχα (φόρμες, σορτσάκια, κολάν) και αθλητικά παπούτσια. Όσα παιδιά το επιθυμούν μπορούν να έχουν μαζί τους μία δεύτερη μπλούζα για να αλλάζουν μετά το τέλος του μαθήματος. Επίσης, είναι πολύ χρήσιμο να είναι εφοδιασμένα με ένα μπουκάλι ἠ παγουράκι με νερό και να φορούν καπέλο για τα μαθήματα που θα χρειαστεί να πραγματοποιηθούν στο προαύλιο και όχι μέσα στην Αίθουσα Εκδηλώσεων, που είναι και ο φυσικός χώρος του μαθήματος. Οι μαθητές που ξεκινούν τη σχολική τους ημέρα με Φυσική Αγωγή πρέπει να προσέξουν ιδιαιτέρα τη διατροφή τους. Είναι προτιμότερο να έχουν λάβει ένα ελαφρύ γεύμα για πρωινό, για την αποφυγή πιθανής δυσφορίας κατά την άσκηση.
Επιπλέον, όλοι οι γονείς και κηδεμόνες, πρέπει να γνωρίζουν ότι, σύμφωνα με το σχολικό κανονισμό, η συμμετοχή των παιδιών στο μάθημα είναι εφικτή μόνο με τη προσκόμιση του Δελτίου Υγείας (που ισχύει για τρία έτη), συμπληρωμένο από τους κατάλληλους γιατρούς. Αυτό αφορά τα παιδιά που θα παρακολουθήσουν τη Α & Δ τάξη. Πάρα πολύ σημαντικό είναι, το μάθημα να διεξάγεται σε κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης για όσους εμπλέκονται (μαθητές, εκπαιδευτικούς, γονείς και κηδεμόνες) με διακριτούς και ξεκάθαρους ρόλους για τον καθένας τους. Ο εκπαιδευτικός έχει την υποχρέωση να ενημερώνει (όταν του ζητηθεί ή όταν αυτός κρίνει ότι είναι αναγκαίο) τους γονείς και τους κηδεμόνες των μαθητών του για το βαθμό συμμετοχής τους στο μάθημα, την απόδοση και τη γενικότερη συμπεριφορά τους. Ο δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ γονέων και κηδεμόνων με τον εκπαιδευτικό Φυσικής Αγωγής πρέπει να είναι πάντα ανοιχτός, ούτως ώστε να συζητιούνται θέματα που αφορούν στα παιδιά καθώς και να επιλύονται τυχόν προβλήματα που εμποδίζουν την ομαλή διεξαγωγή του μαθήματος. Ο ευτυχής συνδυασμός χαράς και εκτόνωσης που προσφέρεται στα παιδιά, μέσω της Φυσικής Αγωγής, θα αποτελέσει, αν μη τι άλλο, γλυκιά ανάμνηση από τη σχολική ζωή.