Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 27 Ιουνίου 2016 (OR. en) 10668/16 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου Αντιπροσωπίες FSTR 36 FC 30 REGIO 43 SOC 435 AGRISTR 37 PECHE 244 CADREFIN 39 RECH 241 αριθ. προηγ. εγγρ.: 9863/16 FSTR 20 FC 16 REGIO 26 SOC 382 AGRISTR 24 PECHE 201 CADREFIN 28 RECH 223 Θέμα: Πολιτική συνοχής και, γενικότερα, Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία φιλικότερα προς την έρευνα και την καινοτομία, εξυπνότερα και απλούστερα - Συμπεράσματα του Συμβουλίου (24 Ιουνίου 2016) Επισυνάπτονται για τις αντιπροσωπίες τα συμπεράσματα του Συμβουλίου με τίτλο ««Πολιτική συνοχής και, γενικότερα, Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία φιλικότερα προς την έρευνα και την καινοτομία, εξυπνότερα και απλούστερα», τα οποία εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο στην 3478η σύνοδό του της 24ης Ιουνίου 2016. 10668/16 ΘΚ/νκ 1 DGG 2B EL
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με «Πολιτική συνοχής και, γενικότερα, Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία φιλικότερα προς την έρευνα και την καινοτομία, εξυπνότερα και απλούστερα» ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ: (1) ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΟΝΤΑΣ ότι η αποστολή της πολιτικής συνοχής είναι να ενισχύσει την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή της ΕΕ και, ειδικότερα, να μειώσει τις διαφορές μεταξύ των επιπέδων ανάπτυξης των διαφόρων περιοχών με στόχο την προώθηση της συνολικής αρμονικής ανάπτυξης της Ένωσης, όπως ορίζεται στο άρθρο 174 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2) ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ότι, επιδιώκοντας την εκπλήρωση αυτής της αποστολής, η πολιτική συνοχής συμβάλλει σημαντικά στις δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας (Ε&Κ) στην ΕΕ, μέσω των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων (ΕΔΕΤ) (3) ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΟΝΤΑΣ τα συμπεράσματα που ενέκρινε στις 27 Μαΐου 2016 σχετικά με «ρυθμιστικό πλαίσιο που ευνοεί την έρευνα και την καινοτομία» 1, όπου υπογραμμίζεται ότι τα περιττά νομικά εμπόδια, τα ασαφή ή απρόβλεπτα ρυθμιστικά πλαίσια που δεν παρέχουν στήριξη, η ανεπαρκής εφαρμογή και τα ρυθμιστικά κενά αποτελούν, μεταξύ άλλων, τα σημεία συμφόρησης που υπονομεύουν την έρευνα και την καινοτομία στην ΕΕ Συνέργειες στο πλαίσιο της έρευνας και της καινοτομίας (4) ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ τις πρωτοβουλίες που έχει ήδη λάβει η Επιτροπή στην προσπάθειά της να προωθήσει συνέργειες, ιδίως τη Σφραγίδα Αριστείας, την αύξηση της θεματικής συγκέντρωσης, καθώς και τις εργασίες μέσω στρατηγικών έξυπνης εξειδίκευσης και ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΟΝΤΑΣ το Κοινό Στρατηγικό Πλαίσιο το οποίο επισυνάπτεται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 και παρέχει καθοδήγηση σχετικά με τον συντονισμό και τις συνέργειες 1 Έγγρ. 9510/16. 10668/16 ΘΚ/νκ 2
(5) ΤΟΝΙΖΕΙ την ανάγκη δημιουργίας συνεργειών μεταξύ των προγραμμάτων και μέσων των ΕΔΕΤ και όσων τελούν υπό την άμεση διαχείριση της ΕΕ, τηρώντας παράλληλα τους διάφορους στόχους τους, και ΥΠΟΓΡΑΜΜΙΖΕΙ ότι στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιδιώξουν μεγαλύτερη συνέργεια μεταξύ των προγραμμάτων των ΕΔΕΤ και των προγραμμάτων υπό άμεση διαχείριση, ιδίως το πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020», με στόχο την ελαχιστοποίηση των περιττών νομικών και ρυθμιστικών περιορισμών, την κάλυψη των αναγκών, μεταξύ άλλων, της εκμετάλλευσης των αποτελεσμάτων της έρευνας στα προηγούμενα και τα επόμενα στάδια για τα εμπορεύσιμα προϊόντα, υπηρεσίες και κοινωνικές καινοτομίες, καθώς και την ενίσχυση της συμβολής των ΕΔΕΤ στη γεφύρωση του χάσματος καινοτομίας μεταξύ των περιφερειών (6) ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ ότι οι δυσκολίες στην επίτευξη συνεργειών μεταξύ των μέσων αυτών εντοπίζονται τόσο στο επίπεδο της υλοποίησης όσο και στο επίπεδο του πλαισίου πολιτικής (7) ΑΝΤΙΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ ότι, όσον αφορά την υλοποίηση των προγραμμάτων των ΕΔΕΤ, αναμένεται ότι η εναρμόνιση, εφόσον ενδείκνυται, των κανόνων υλοποίησης με διάφορα προγράμματα, όπως ο «Ορίζοντας 2020», θα προωθήσει τις συνέργειες, δεδομένου του αμοιβαίου χαρακτήρα της διαδικασίας. Τούτο, μεταξύ άλλων, δυσχεραίνεται λόγω διαφορών στην εφαρμογή των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων και δημοσίων συμβάσεων, στις διαδικασίες λογιστικού ελέγχου, καθώς και τις απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων, παρακολούθησης και αξιολόγησης (8) ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ την έκκληση προς την Επιτροπή να διερευνήσει διάφορες επιλογές για την ευθυγράμμιση και τη βελτίωση της συνοχής των κανόνων του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» με τους κανόνες των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων για τις επενδύσεις στην έρευνα και την καινοτομία στο πλαίσιο των αντίστοιχων ρόλων τους 2 (9) ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ τη σημασία ανάπτυξης του σκεπτικού, των εννοιών και της κατάλληλης νομοθεσίας στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας με παράλληλο και συντονισμένο τρόπο, προκειμένου να επιτευχθούν συνέργειες, πραγματοποιώντας ταυτόχρονα σαφείς διακρίσεις μεταξύ των στόχων των μέσων αυτών 2 Έγγρ. 9510/16. 10668/16 ΘΚ/νκ 3
(10) ΚΑΛΕΙ την Επιτροπή: α) να εξακολουθήσει να υποστηρίζει τις τεκμηριωμένες αλλαγές στις πολιτικές και να βελτιώνει τα δεδομένα και τα συστήματα συλλογής δεδομένων για την προώθηση και την ανταλλαγή των βέλτιστων πρακτικών των συνεργειών β) να προτείνει νέα μέτρα για τη βελτίωση των συνεργειών, εφόσον ενδείκνυται, στο πλαίσιο του τρέχοντος προβληματισμού περί απλούστευσης, που αφορά και την τρέχουσα προγραμματική περίοδο, και του συντονισμού με άλλες πρωτοβουλίες και, κατά περίπτωση, με βάση προσέγγιση από τη βάση προς την κορυφή και φιλική προς τον χρήστη γ) να διερευνήσει τις επιλογές για την ευθυγράμμιση και τη βελτίωση της συνοχής, ιδίως σε σχέση με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις και τις δημόσιες συμβάσεις, κατά προτίμηση χρησιμοποιώντας έργα με Σφραγίδα Αριστείας, αλλά όχι μόνον, ως πιλοτικά σχέδια στη διαδικασία αυτή και ΖΗΤΕΙ ερμηνευτικό σημείωμα από την Επιτροπή σχετικά με τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων στο πλαίσιο των ΕΔΕΤ και του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» δ) να παράσχει δεδομένα σχετικά την υλοποίηση συνεργειών με στόχο την παρακολούθηση της προόδου, χρησιμοποιώντας υφιστάμενους μηχανισμούς, μεταξύ άλλων μέσω των δικαιούχων των ταμείων που τελούν υπό την άμεση διαχείριση της ΕΕ 3 ε) να παράσχει σαφή, ευθυγραμμισμένη και συντονισμένη προσέγγιση για την περίοδο μετά το 2020 σχετικά με τη μελλοντική ανάπτυξη τόσο του προγράμματος-πλαισίου για την έρευνα και την καινοτομία όσο και των ΕΔΕΤ στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας, και να καταρτίσει «χάρτη πορείας» για τη διαδικασία αυτή, ο οποίος θα καλύπτει και τα δύο σκέλη, για να προσδιορίσει τις δυνατότητες συνεργειών σε όλα τα επίπεδα σε αρχικό στάδιο. 3 Όπως αναφέρεται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής με τίτλο «Δυνατότητα ανάπτυξης συνεργειών μεταξύ των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών ταμείων και επενδυτικών ταμείων, του προγράμματος «Ορίζοντας 2020» και άλλων ενωσιακών προγραμμάτων που σχετίζονται με την έρευνα, την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα» (2014), σελίδα 8. 10668/16 ΘΚ/νκ 4
Το μέλλον της έξυπνης εξειδίκευσης (11) ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΕΙ την έννοια της έξυπνης εξειδίκευσης και τη συμπερίληψη της εκ των προτέρων αιρεσιμότητας σχετικά με την έξυπνη εξειδίκευση στον κανονισμό περί κοινών διατάξεων 4 και λαμβάνοντας υπόψη τα αποκομισθέντα διδάγματα με στόχο τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της επένδυσης, με βάση προσέγγιση εταιρικής σχέσης, και ΤΟΝΙΖΕΙ ότι οι στρατηγικές έξυπνης εξειδίκευσης μπορούν να αποτελέσουν ισχυρά μέσα για τη συμβολή στην αντιμετώπιση των κοινωνικών προκλήσεων και την ενίσχυση της καινοτομίας, των επενδύσεων και της ανταγωνιστικότητας, βάσει κοινωνικοοικονομικών και εδαφικών ιδιαιτεροτήτων (12) ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ ότι οι στρατηγικές έρευνας και καινοτομίας για την έξυπνη εξειδίκευση (εφεξής «RIS3») συμβάλλουν στις συνέργειες με άλλες πολιτικές και ταμεία της ΕΕ, όπως τα προγράμματα «Ορίζοντας 2020» και COSME, αλλά και με πολιτικές και ταμεία σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Επομένως, η περαιτέρω εξέλιξη των στρατηγικών RIS3 θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις υφιστάμενες στρατηγικές σε επίπεδο τόσο εθνικής όσο και περιφερειακής πολιτικής, εφόσον ενδείκνυται, και να οδηγήσει σε πιο προσαρμοσμένη και διαφοροποιημένη διαμόρφωση προτεραιοτήτων και υλοποίηση των μέσων (13) ΧΑΙΡΕΤΙΖΕΙ τις πολυάριθμες πρωτοβουλίες στο πλαίσιο των οποίων χρησιμοποιήθηκε η έξυπνη εξειδίκευση για τη συνεργασία με άλλες χώρες και περιφέρειες, γεγονός που δυνητικά όχι μόνον βελτιώνει την αποτελεσματικότητα των σχετικών προγραμμάτων, αλλά θα μπορούσε επίσης να τονώσει την ανάπτυξη των διασυνοριακών συνεργατικών σχηματισμών, των οικοσυστημάτων καινοτομίας και των ευρωπαϊκών αλυσίδων αξίας που δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο των προτεραιοτήτων της έξυπνης εξειδίκευσης (14) ΚΑΛΕΙ την Επιτροπή να υποστηρίζει διαρκώς τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες κατά την ανάπτυξη και την εφαρμογή στρατηγικών έξυπνης εξειδίκευσης και, στο πλαίσιο αυτό, να διερευνήσει ειδικότερα τα εξής: 4 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1303/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2013, περί καθορισμού κοινών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ταμείο Συνοχής, το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας και περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ταμείο Συνοχής και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1083/2006 (ΕΕ L 347 της 20.12.2013, σ. 320). 10668/16 ΘΚ/νκ 5
α) την προώθηση της στήριξης της συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων χωρών και περιφερειών στο πλαίσιο των στρατηγικών RIS3, συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας, εφόσον ενδείκνυται, π.χ. μέσω θεματικών προγραμμάτων και θεματικών πλατφορμών έξυπνης εξειδίκευσης, προσεγγίσεων από τη βάση προς την κορυφή, όπως η πρωτοβουλία Vanguard, και σε συνεργασία με υφιστάμενες ευρωπαϊκές πλατφόρμες ενδιαφερομένων φορέων, τηρώντας παράλληλα τη λογική των προγραμμάτων ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας β) τους τρόπους προώθησης των RIS3 που επικεντρώνονται σε ένα χαρτοφυλάκιο ειδικών θεμάτων με στόχο τη βελτίωση της συγκέντρωσης και του συντονισμού των πόρων γ) τους τρόπους με τους οποίους η έξυπνη εξειδίκευση μπορεί να βοηθήσει τις περιφέρειες όπου διαπιστώνονται ιδιαίτερα εμπόδια για την έρευνα, την καινοτομία και την οικονομική ανάπτυξη, εντοπίζοντας, μεταξύ άλλων, παραδείγματα για τους τρόπους συμμετοχής των διαφόρων ενδιαφερομένων φορέων αυτών των περιοχών σε αυτές τις διαδικασίες δ) τη στήριξη της αμοιβαίας μάθησης και της ανταλλαγής ορθών πρακτικών στο πλαίσιο της εφαρμογής, της διαχείρισης και της παρακολούθησης της πολιτικής περί καινοτομίας, ιδίως μέσω της πλατφόρμας για την στρατηγική έξυπνης εξειδίκευσης (S3). Απλούστευση της εφαρμογής των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων (15) ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ ότι η απλούστευση της εφαρμογής των ΕΔΕΤ αποτελεί κοινό στόχο και ευθύνη της Επιτροπής, των κρατών μελών και άλλων ενδιαφερομένων 5 (16) ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ τα συμπεράσματα που ενέκρινε στις 18 Νοεμβρίου 2015 με τίτλο «Απλούστευση: προτεραιότητες και προσδοκίες των κρατών μελών σχετικά με τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία» 6 και, ειδικότερα, την αρχή της αναλογικότητας και τα συγκεκριμένα μέτρα απλούστευσης που προσδιορίζονται και προτείνονται στα συμπεράσματα αυτά. Στο πλαίσιο αυτό, ΕΠΙΚΡΟΤΕΙ τον διάλογο που διεξάγεται στα άτυπα τεχνικά εργαστήρια για την απλούστευση που διοργάνωσαν από κοινού από η ολλανδική Προεδρία και η Επιτροπή των Περιφερειών και ΣΗΜΕΙΩΝΕΙ με ενδιαφέρον τις προκαταρτικές συστάσεις και τα αρχικά συμπεράσματα της ομάδας ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων υψηλού επιπέδου για την παρακολούθηση της απλούστευσης για τους δικαιούχους των ΕΔΕΤ 5 6 Έγγρ. 10228/15. Έγγρ. 13703/15. 10668/16 ΘΚ/νκ 6
(17) ΥΠΕΝΘΥΜΙΖΕΙ ότι η απλούστευση δεν μπορεί να επιδιώκεται εις βάρος της αιτιολόγησης των δαπανών και ότι οι προτάσεις για απλούστευση ενδέχεται να έχουν αρνητικό αντίκτυπο, συνεπώς πρέπει να εξετάζονται τόσο τα οφέλη όσο και οι δαπάνες που συνδέονται με τις προτάσεις αυτές 7 (18) ΤΟΝΙΖΕΙ ότι καθοριστικό ρόλο στην απλούστευση έχουν τα προληπτικά μέτρα που λαμβάνουν η Επιτροπή και τα κράτη μέλη για την αύξηση της αποτελεσματικότητας, στα οποία περιλαμβάνονται, ενδεικτικά, η ανάπτυξη ικανοτήτων, ο μηχανισμός έγκαιρης προειδοποίησης, η ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τις ερμηνείες και τα επαναλαμβανόμενα σφάλματα (19) ΤΟΝΙΖΕΙ ότι η Επιτροπή, οι ελεγκτές σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, καθώς και οι διαχειριστικές αρχές και λοιποί συντονιστικοί οργανισμοί, μπορούν κάλλιστα να συμβάλουν στην προσπάθεια απλούστευσης και τη βελτίωση της εφαρμογής των ΕΔΕΤ εντοπίζοντας και καταργώντας περιττές διεργασίες και διαδικασίες, ανεξάρτητα του αν προέκυψαν ή όχι από το ρυθμιστικό πλαίσιο, και προτείνοντας πιο αποτελεσματικές λύσεις βασιζόμενες σε ορθές πρακτικές (20) ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΙ τη στήριξή του υπέρ συγκεκριμένων μέτρων απλούστευσης για την τρέχουσα περίοδο προγραμματισμού, μεταξύ άλλων μέσω νομοθετικών αλλαγών στα σημεία όπου θα επιφέρουν ουσιαστικές βελτιώσεις για τις αρχές και τους δικαιούχους, και υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα υπονομεύσουν τη σταθερότητα των γενικών κανόνων (21) ΚΑΛΕΙ την Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις για την απλούστευση των διαδικασιών, λαμβάνοντας υπόψη το έργο της ομάδας υψηλού επιπέδου, στο πλαίσιο της ενδιάμεσης επανεξέτασης του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου και της υπό εξέλιξη αναθεώρησης του δημοσιονομικού κανονισμού (22) ΚΑΛΕΙ τα κράτη μέλη και την Επιτροπή να εξαλείψουν, στο πλαίσιο κοινής προσπάθειας, την επιβολή περιττών ρυθμίσεων κατά την εφαρμογή των ΕΔΕΤ και να προβούν σε ανταλλαγές βέλτιστων πρακτικών (23) ΚΑΛΕΙ την Επιτροπή: α) να παράσχει περισσότερες «έτοιμες προς χρήση» απλουστευμένες επιλογές κόστους (ΑΕΚ) και να διερευνήσει τη δυνατότητα διεύρυνσης της χρήσης τους 7 Έγγρ. 13703/15. 10668/16 ΘΚ/νκ 7
β) να προωθήσει την εναρμόνιση των προϋποθέσεων εφαρμογής των υφιστάμενων χρηματοδοτικών προγραμμάτων της ΕΕ, όταν απευθύνονται στους ίδιους δικαιούχους γ) να υποβάλει προτάσεις, ιδίως σχετικά με την πιστοποίηση και τις διαδικασίες λογιστικού ελέγχου και για την ενεργό πρόληψη των διπλών ελέγχων, ιδίως προωθώντας την εφαρμογή της προσέγγισης «ενιαίες πληροφορίες, ενιαίος έλεγχος» δ) να αναγνωρίσει ότι οι κατευθυντήριες γραμμές, εκ φύσεως, δεν θα πρέπει να ερμηνεύονται από τους ελεγκτές ως νομικά δεσμευτικές ε) να προωθήσει ενεργά τη βελτίωση της συνεργασίας και της αποτελεσματικότητας των κατευθυντηρίων γραμμών με στόχο την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης μεταξύ των διαφόρων διοικητικών επιπέδων στ) να ενισχύσει περαιτέρω τον συντονισμό εντός της Επιτροπής προκειμένου να βελτιώσει τη σταθερότητα και τη συνέπεια της ερμηνείας των κανόνων ζ) να εφαρμόσει και να διευρύνει την εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας και να διερευνήσει περαιτέρω δυνατότητες να μειωθεί κατά πολύ η πολυπλοκότητα του ρυθμιστικού πλαισίου, διαμορφώνοντας, μεταξύ άλλων και ανάλογα με την περίπτωση, μια διαφοροποιημένη προσέγγιση όσον αφορά τα προγράμματα και το περιεχόμενό τους. 10668/16 ΘΚ/νκ 8