6057/16 ΘΛ/γπ 1 DG C 1

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 15 Φεβρουαρίου 2016 (OR. en) 6057/16 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Αποστολέας: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου με ημερομηνία: 15 Φεβρουαρίου 2016 Αποδέκτης: Αντιπροσωπίες αριθ. προηγ. εγγρ.: 5880/16 Θέμα: COAFR 33 CFSP/PESC 123 COHAFA 6 COHOM 15 POLMIL 17 CSDP/PSDC 88 CIVCOM 26 MIGR 23 ATALANTA 4 Σομαλία - Συμπεράσματα του Συμβουλίου (15 Φεβρουαρίου 2016) Επισυνάπτονται στο παράρτημα, για τις αντιπροσωπίες, τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τη Σομαλία, τα οποία εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο κατά την 3447η σύνοδό του στις 15 Φεβρουαρίου 2016. 6057/16 ΘΛ/γπ 1 DG C 1 EL

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Συμπεράσματα του Συμβουλίου για τη Σομαλία 1. Το Σύμφωνο της Σομαλίας, που δρομολογήθηκε στη Διάσκεψη των Βρυξελλών σχετικά με τη Νέα Συμφωνία για τη Σομαλία τον Σεπτέμβριο του 2013, έχει εξασφαλίσει το απαραίτητο πλαίσιο για την ανασυγκρότηση της Σομαλίας. Κατέστησε δυνατή την παροχή συντονισμένης στήριξης στις σομαλικές αρχές για την προώθηση πολιτικής διαδικασίας χωρίς αποκλεισμούς, της ασφάλειας, του κράτους δικαίου και της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης. Αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της σύμπραξης της Σομαλίας με τη διεθνή κοινότητα. Η ΕΕ επισημαίνει τη σημασία της ανανέωσης του Συμφώνου για την περίοδο μετά το 2016, διατηρώντας ταυτόχρονα τα ουσιαστικά στοιχεία του. Η ΕΕ επιβεβαιώνει τη δέσμευσή της να υποστηρίξει την ανάπτυξη και τη σταθερότητα της Σομαλίας. 2. Η ΕΕ θα εξακολουθήσει να συνεργάζεται στενά με τις αρχές της Σομαλίας, τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), την Αφρικανική Ένωση (ΑΕ) και τη Διακυβερνητική Αρχή για την Ανάπτυξη (IGAD), καθώς επίσης και με άλλους σημαντικούς παράγοντες, στην περιοχή άμεσης γειτονίας της και πέραν αυτής, και αναμένει με ενδιαφέρον το προσεχές υπουργικό φόρουμ υψηλού επιπέδου για την εταιρική σχέση με τη Σομαλία που θα διεξαχθεί στην Κωνσταντινούπολη για την αξιολόγηση των επόμενων ενεργειών στο πλαίσιο της σύμπραξής της με τη Σομαλία. Η συνάντηση αυτή θα πρέπει να εστιαστεί στην ολοκλήρωση της πολιτικής διαδικασίας, την ασφάλεια της Σομαλίας και την αποκατάσταση της κρατικής εξουσίας και των δημόσιων υπηρεσιών στις περιοχές που ανακτήθηκαν από την al-shabaab. 3. Το νέο έτος θα είναι κρίσιμης σημασίας για τη Σομαλία σε ό,τι αφορά την παγίωση πολιτικής προόδου, κυρίως ως προς τη σύσταση προσωρινών περιφερειακών διοικήσεων, και την επιτυχή διεξαγωγή εκλογών έως τον Αύγουστο του 2016. Η επίτευξη περαιτέρω πραγματικής προόδου εξαρτάται από τις πολιτικές διαδικασίες χωρίς αποκλεισμούς και με λογοδοσία υπό την ηγεσία της Σομαλίας, οι οποίες θα πρέπει να διασφαλίζουν τη συμμετοχή όλων των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών και των ατόμων που ανήκουν σε μειονότητες. Η ΕΕ χαιρετίζει την πρόοδο της διαδικασίας δημιουργίας του κράτους και ζητεί την ταχεία ολοκλήρωση της προσωρινής περιφερειακής διοίκησης στη Χιράαν και την κεντρική περιφέρεια Σαμπέλ, καθώς και τον καθορισμό του καθεστώτος του Μπεναντίρ. Η συμφιλίωση, η εξάλειψη των αποκλεισμών και η ανάπτυξη ικανοτήτων σε τοπικό επίπεδο είναι καίριας σημασίας για την πρόληψη των προστριβών και τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης ασφάλειας και της βιωσιμότητας της ομοσπονδιακής Σομαλίας. Η ΕΕ προτρέπει την ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Σομαλίας να δώσει νέα πνοή στη διαδικασία συνταγματικής αναθεώρησης με στόχο την θέσπιση συντάγματος που θα αποτελεί ευρεία πηγή αναφοράς και θα υποστηρίζει τη συνεργασία και τον συντονισμό μεταξύ των διαφόρων περιφερειακών διοικήσεων. 6057/16 ΘΛ/γπ 2

4. Η πρόσφατη απόφαση σχετικά με το μοντέλο στο οποίο θα βασίζεται η εκλογική διαδικασία αποτελεί σημαντικό βήμα προόδου. Η ΕΕ προσβλέπει στην ταχεία εφαρμογή του και την εποικοδομητική συνεργασία όλων των ενδιαφερόμενων φορέων, συμπεριλαμβανομένου του Κοινοβουλίου, με στόχο την τήρηση των προθεσμιών του συντάγματος. Η ΕΕ επικροτεί τον καθορισμό ποσόστωσης 30 % εκπροσώπησης των γυναικών και στα δύο σώματα του Κοινοβουλίου και αναμένει από τους ηγέτες της Σομαλίας να τηρήσουν αυτή τη δέσμευση. Για να διασφαλιστεί η τήρηση των προθεσμιών της εκλογικής διαδικασίας, θα πρέπει οι αρχές της Σομαλίας να παρουσιάσουν σχετικό σχέδιο εφαρμογής στο υπουργικό φόρουμ εταιρικής σχέσης υψηλού επιπέδου η δε παράταση της θητείας του Κοινοβουλίου δεν θεωρείται αποδεκτή λύση. Αναμένεται ότι η φετινή εκλογική διαδικασία θα αποτελέσει σημαντική βελτίωση σε σχέση με το 2012 και θα χαρακτηρίζεται από περισσότερη νομιμότητα και λιγότερους αποκλεισμούς. Επιπλέον, θα αποτελέσει βήμα προόδου προς τη διοργάνωση το 2020 εκλογών κατά τις οποίες κάθε άτομο θα έχει μία ψήφο. Ο δε προγραμματισμός για τις εκλογές αυτές πρέπει να ξεκινήσει από τώρα. Η ΕΕ είναι έτοιμη να στηρίξει τη διαδικασία, αλλά επισημαίνει ότι είναι απαραίτητο τόσο η πολιτική ηγεσία της Σομαλίας όσο και το σύνολο των ενδιαφερομένων φορέων να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους. 5. Η ασφάλεια και η σταθεροποίηση της χώρας παραμένουν βασική προτεραιότητα και απαραίτητη προϋπόθεση για τη βιώσιμη οικοδόμηση και ανάπτυξη του κράτους. Η ΕΕ καταδικάζει απερίφραστα όλες τις τρομοκρατικές επιθέσεις της al-shabaab, περιλαμβανομένων και των μεγάλης κλίμακας πρόσφατων επιθέσεων κατά της αποστολής της Αφρικανικής Ένωσης στη Σομαλία (AMISOM), και αποτίει φόρο τιμής στις θυσίες της AMISOM, των σωμάτων του σομαλικού εθνικού στρατού (SNA), καθώς και των Σομαλών πολιτών. Η ΕΕ αναγνωρίζει τις σημαντικές εδαφικές κατακτήσεις και τη συνολική πρόοδο που έχει σημειώσει ο εθνικός στρατός της Σομαλίας και η AMISOM από την έναρξή της για την αποκατάσταση της ειρήνης και της ασφάλειας στη Σομαλία και την καταπολέμηση της al-shabaab, αλλά τονίζει ότι η γενική κατάσταση ασφαλείας παραμένει ασταθής. Μέσω του μέσου στήριξης της ειρήνης στην Αφρική (APF), από το 2007 η ΕΕ έχει στηρίξει με ουσιαστικό τρόπο την AMISOM στις προσπάθειές της να εκπληρώσει την αποστολή της και να νικήσει την al-shabaab. Η επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα της αποστολής πρέπει να ανανεωθεί και να ενισχυθεί. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ υπενθυμίζει τα αποτελέσματα της κοινής συγκριτικής αξιολόγησης της Αφρικανικής Ένωσης και των ΗΕ και τις συστάσεις της, οι οποίες εγκρίθηκαν με την απόφαση 2232 (2015) του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Τονίζει ότι είναι σημαντικό να ξαναρχίσουν οι επιθέσεις κατά της al- Shabaab με τον κατάλληλο συντονισμό, σε πλήρη συμμόρφωση με τις ποιοτικές βελτιώσεις που απαιτεί το Συμβούλιο Ασφαλείας των ΗΕ και το ισχύον διεθνές δίκαιο. 6057/16 ΘΛ/γπ 3

Η ενισχυμένη επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα θα πρέπει να επιτευχθεί κυρίως μέσω της ενίσχυσης των δομών διοίκησης και ελέγχου, της στενότερης συνεργασίας των χωρών που συμβάλλουν με ένοπλες δυνάμεις, υπό την ηγεσία της Αφρικανικής Ένωσης, καθώς επίσης και μέσω της ενίσχυσης του συντονισμού με τον εθνικό στρατό και τις αστυνομικές δυνάμεις της Σομαλίας (SPF). Η ΕΕ ενθαρρύνει την περαιτέρω επανεξέταση του σχεδιασμού της εκστρατείας. Οι δυνάμεις της AMISOM οφείλουν να τηρούν το διεθνές δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και να διασφαλίζουν την προστασία των αμάχων. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΕ επικροτεί τη σύσταση της Μονάδας της AMISOM για την ανίχνευση, ανάλυση και αντίδραση σε μη στρατιωτικές απώλειες και αναμένει με ενδιαφέρον τη δημοσίευση της πρώτης έκθεσης προόδου της. Η προέλαση των στρατευμάτων θα πρέπει να συνδυαστεί με την υποστήριξη των προσπαθειών σταθεροποίησης των αρχών της Σομαλίας για τη σύσταση ή τη βελτίωση των δομών διακυβέρνησης στις ανακτηθείσες περιοχές, καθώς και με την παροχή βασικών υπηρεσιών, όπως οι υπηρεσίες ασφαλείας. Θα πρέπει να αυξηθεί η συμμετοχή των γυναικών στις ειρηνευτικές διαδικασίες και τις δομές διακυβέρνησης. 6. Η ασφάλεια και η σταθεροποίηση μπορούν να καταστούν βιώσιμες μόνο εφόσον υποστηρίζονται από έναν αποτελεσματικό εθνικό στρατό της Σομαλίας και ολοκληρωμένες προσπάθειες σταθεροποίησης από τους πολίτες, σε συνδυασμό με την ταχεία εδραίωση της πολιτικής διοίκησης. Κατά συνέπεια, η ΕΕ εκφράζει τη δυσαρέσκειά της για την περιορισμένη πρόοδο ως προς την ανάπτυξη συνολικής εθνικής αρχιτεκτονικής ασφαλείας, η οποία είναι απαραίτητη για τη βιωσιμότητα του τομέα ασφαλείας. Καλεί τις αρχές τις Σομαλίας να δώσουν προτεραιότητα στην καταπολέμηση της al-shabaab και να επικεντρωθούν στην ταχεία, συντονισμένη και βιώσιμη ενοποίηση των περιφερειακών δυνάμεων, καθώς επίσης και στην ανανεωμένη δέσμευση ως προς την έκκληση του Προέδρου για ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στον τομέα ασφαλείας, και την υλοποίησή τους, εστιάζοντας ιδιαίτερα στα συστήματα δημοσιονομικής διαχείρισης. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Σομαλίας οφείλει να αμείβει τις δυνάμεις ασφαλείας της. Απαιτείται, λοιπόν, ταχύτερη πρόοδος ως προς την υλοποίηση ενός ρεαλιστικού προϋπολογισμού για τον τομέα ασφαλείας και την ενίσχυση της διαφάνειας, της λογοδοσίας και της μη στρατιωτικής επίβλεψης. Η ανεπαρκής οικονομική λογοδοσία και η απουσία μισθολογικής μεταρρύθμισης ενδέχεται να υπονομεύσουν τα σημερινά επιτεύγματα. Η ταχεία εφαρμογή του σχεδίου Guulwade (Νίκη) θα είναι απαραίτητη για τη στρατηγική τελικής αποχώρησης της AMISOM. Καθώς διαμορφώνεται η αποστολή και το μοντέλο των αστυνομικών δυνάμεων της Σομαλίας, πρέπει να ολοκληρωθεί, να τύχει πολιτικής στήριξης και να ενεργοποιηθεί το σχέδιο Heegan (Ετοιμότητα). 6057/16 ΘΛ/γπ 4

Σε αυτή τη βάση, μπορούν να δημιουργηθούν οι βασικές προϋποθέσεις για ισορροπημένη ανάπτυξη και αξιοποίηση των οφελών της ειρήνης. Η ΕΕ επαναλαμβάνει την ηχηρή και επείγουσα έκκλησή της προς την Αφρικανική Ένωση και τις αρχές της Σομαλίας να καλέσουν άλλους εταίρους, ιδίως από την περιοχή άμεσης γειτονίας, να συμβάλουν ουσιαστικά στη βιώσιμη και προβλέψιμη χρηματοδότηση τόσο της AMISOM όσο και των δυνάμεων ασφαλείας της Σομαλίας. 7. Η ΕΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για την ουσιαστική συμβολή των αποστολών καθώς και της επιχείρησης ΚΠΑΑ στη Σομαλία και στο Κέρας της Αφρικής. Μετά από μια αναλυτική επισκόπηση της εμπλοκής αυτής, το Συμβούλιο επιβεβαιώνει την πρόθεσή του να παρατείνει την εντολή των τριών αποστολών και της επιχείρησης ΚΠΑΑ έως τον Δεκέμβριο του 2018, με σκοπό την περαιτέρω ενίσχυση της συνολικής προσέγγισης της ΕΕ στη Σομαλία και το Κέρας της Αφρικής, ιδίως δε τη σχέση ασφάλειας - ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ επαναλαμβάνει την αποφασιστικότητά της να εφαρμόσει το ταχύτερο δυνατό την πρωτοβουλία της για την ανάπτυξη ικανοτήτων για τη στήριξη της ασφάλειας και της ανάπτυξης (CBSD). Ειδικότερα, η ΕΕ θεωρεί απαραίτητη την ανάπτυξη των ικανοτήτων των αμυντικών θεσμών, μεταξύ άλλων με την παροχή εξοπλισμού για την εκπαίδευση και τη διατήρηση των απαιτούμενων ικανοτήτων. Η στρατιωτική αποστολή εκπαίδευσης στο πλαίσιο της ΚΠΑΑ στη Σομαλία (EUTM Somalia) θα συνεχίσει ως εκ τούτου να παρέχει στρατηγικές συμβουλές στο Υπουργείο Άμυνας και το Γενικό Επιτελείο καθώς και άμεση στήριξη για την εκπαίδευση του εθνικού στρατού της Σομαλίας. Επιπλέον, η ΕΕ αναγνωρίζει ότι η δραστική μείωση της δραστηριότητας των πειρατών στον δυτικό Ινδικό Ωκεανό είναι σημαντικό επίτευγμα και χαιρετίζει τη σημαντική συμβολή των επιχειρήσεων κατά της πειρατείας όπως η σχετική επιχείρηση ATALANTA της EUNAVFOR. Ωστόσο, εξακολουθούν να υφίστανται εγκληματικά δίκτυα στην ξηρά και παραμένει πάντα ο κίνδυνος αναζωπύρωσης της πειρατείας. Ως εκ τούτου, εκφράζει την ικανοποίησή της για τη συνεχιζόμενη εστίαση της επιχείρησης ATALANTA για την καταπολέμηση της πειρατείας στα ανοικτά των ακτών της Σομαλίας, έστω και με μειωμένη δύναμη ισχύος, ενώ συγχρόνως διατηρεί τη δυνατότητα ενίσχυσης εφόσον αναζωπυρωθεί η πειρατεία. Η ΕΕ καλεί την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση της Σομαλίας να συμβάλει περαιτέρω στην καταπολέμηση της πειρατείας και την ασφάλεια στη θάλασσα. Επίσης, εκφράζει την ικανοποίησή της για το σημαντικό ρόλο της EUCAP Nestor, σε συνεργασία με άλλους φορείς της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων του προγράμματος θαλάσσιας ασφάλειας και του προγράμματος για τους κρίσιμους ναυτιλιακούς διαύλους, για την ενίσχυση μη στρατιωτικών ικανοτήτων θαλάσσιας ασφάλειας στη Σομαλία, μεταξύ άλλων με τη συμβολή σε ένα κατάλληλο πλαίσιο για το κράτος δικαίου στη Σομαλία. Η περαιτέρω πορεία της αποστολής θα μετονομαστεί και θα αναπροσανατολιστεί. 6057/16 ΘΛ/γπ 5

8. Η ΕΕ υπενθυμίζει την έγκριση του σχεδίου δράσης για το Κέρας της Αφρικής για την περίοδο 2015-2020 τον Οκτώβριο του 2015 και σημειώνει ότι οι διαπεριφερειακές απειλές, όπως η εμπορία ανθρώπων και ναρκωτικών, η λαθραία διακίνηση μεταναστών, το παράνομο εμπόριο ξυλάνθρακα, η παράνομη αλιεία και η διάδοση φορητών όπλων και ελαφρού οπλισμού απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή, ιδίως στις περιπτώσεις που οι παράνομες αυτές δραστηριότητες αποτελούν πηγή εσόδων για την al-shabaab και άλλους παράγοντες αποσταθεροποίησης. Η ΕΕ ανησυχεί για τις ενδεχόμενες δευτερογενείς επιπτώσεις της σύγκρουσης στην Υεμένη, καθώς και για τη σημασία των συνεχιζόμενων τοπικών διαμαχών για τις προσπάθειες σταθεροποίησης της Σομαλίας και καλεί όλους τους εταίρους να διασφαλίσουν ότι οι παρεμβάσεις τους ευνοούν την επιτυχή μετάβαση της χώρας. 9. Η ΕΕ ανησυχεί βαθύτατα για τις συνεχιζόμενες σοβαρές παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και τις περιπτώσεις παραβίασης και καταστρατήγησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως η βία εις βάρος των γυναικών και των παιδιών και οι επιθέσεις σε δημοσιογράφους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι απαραίτητο οι υπεύθυνοι να προσάγονται στη δικαιοσύνη. Η ΕΕ παροτρύνει την ομοσπονδιακή κυβέρνηση να λάβει συγκεκριμένα μέτρα για την πλήρη εφαρμογή του οδικού της χάρτη για τα ανθρώπινα δικαιώματα που ενέκρινε τον Αύγουστο του 2013, να εντείνει τις προσπάθειες για την εφαρμογή των σχεδίων δράσης της σχετικά με τα παιδιά και τις ένοπλες συγκρούσεις, καθώς και να επιβάλει αναστολή στη εφαρμογή της θανατικής ποινής. Η ΕΕ προτρέπει επίσης τις αρχές της Σομαλίας να θεσπίσουν την απαραίτητη νομοθεσία για να ξεκινήσει το έργο της η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. 10. Η ΕΕ καλεί την ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Σομαλίας να εξακολουθήσει να υλοποιεί μεταρρυθμίσεις της δημοσιονομικής διακυβέρνησης προκειμένου να βελτιωθεί η διαφάνεια και η λογοδοσία των δημόσιων οικονομικών, με στόχο να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών και των δωρητών. Οι προσπάθειες ενίσχυσης των δημόσιων συστημάτων δημοσιονομικής διαχείρισης αποτελούν σημαντικό στοιχείο για την ελάφρυνση του χρέους. Αναμένεται ότι το προσεχές εθνικό σχέδιο ανάπτυξης θα καταστήσει δυνατή την αυτοδιάθεση και την ανάπτυξη ικανοτήτων της Σομαλίας, καθώς και την υποστήριξη της εφαρμογής σε αποκεντρωμένο επίπεδο. 6057/16 ΘΛ/γπ 6

11. Στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης της Βαλέτας και της διαδικασίας του Χαρτούμ, η ΕΕ προσβλέπει στη συνεργασία της με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Σομαλίας με στόχο την προώθηση και τη διευκόλυνση της οικειοθελούς επιστροφής και επανένταξης των προσφύγων και των εκτοπισθέντων εντός της χώρας, ανάλογα με την εκάστοτε επιτόπια κατάσταση, καθώς και της επιστροφής των Σομαλών που δεν διαθέτουν νομική βάση για να παραμείνουν στην ΕΕ. Κατά τη διάρκεια της Διάσκεψης των Βρυξελλών του Οκτωβρίου 2015, η ΕΕ ανανέωσε τη δέσμευσή της να παράσχει συνδρομή για την υποστήριξη της τριμερούς συμφωνίας για τον οικειοθελή επαναπατρισμό Σομαλών προσφύγων από την Κένυα του 2013 μεταξύ των κυβερνήσεων της Κένυας και της Σομαλίας, καθώς και της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες (UNHCR), μέσω του Ταμείου Αρωγής εκτάκτου ανάγκης για τη σταθερότητα και την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της παράνομης μετανάστευσης και του εκτοπισμού ατόμων στην Αφρική. 12. Η ΕΕ ανησυχεί για τις διαρκώς μεγάλες ανθρωπιστικές ανάγκες της Σομαλίας, που επιτείνονται αυτήν την περίοδο λόγω του φαινομένου El Niño. Η ΕΕ διατηρεί τη δέσμευσή της για την παροχή συνεπούς ανθρωπιστικής βοήθειας ανάλογα με τις ανάγκες, σε ουδέτερο, αμερόληπτο και ανεξάρτητο πλαίσιο, και επισημαίνει ότι από το 2015 έχουν διατεθεί συνολικά 166 εκατομμύρια ευρώ για ανθρωπιστική βοήθεια από την ΕΕ και τα κράτη μέλη. Η ΕΕ αναγνωρίζει ότι είναι αναγκαίο να βρεθούν βιώσιμες λύσεις για να αντιμετωπιστούν τα βαθύτερα αίτια των χρόνιων ανθρωπιστικών αναγκών. Επιπλέον, η ΕΕ αναγνωρίζει τη διαρκή ανάγκη ενίσχυσης της ανθεκτικότητας των ευπαθών πληθυσμών και της ετοιμότητας για αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. 6057/16 ΘΛ/γπ 7