ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, 27.9.2005 COM(2005) 451 τελικό ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ Ανάπτυξη κοινού εναερίου χώρου µε την Ουκρανία EL EL
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Επιτροπή, στην ανακοίνωσή της «Προγραµµατισµός της εξωτερικής πολιτικής αεροµεταφορών της Κοινότητας» (COM (2005) 79 τελικό), τόνισε ότι είναι σηµαντικό να δηµιουργηθεί κοινός εναέριος χώρος µε τις γείτονες χώρες της προς ανατολάς και προς νότο. Τελικός στόχος θα είναι να συνενωθεί η ΕΚ και οι εταίροι της στα νότια και ανατολικά σύνορά της, µε σκοπό να υπόκεινται στους ίδιους κανόνες λειτουργίας της αγοράς. Το Συµβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 27 Ιουνίου υποστήριξε το στόχο αυτό στα «συµπεράσµατα για τον προγραµµατισµό της εξωτερικής πολιτικής αεροµεταφορών της Κοινότητας», στα οποία επιδοκίµασε την πρόοδο που σηµειώνεται στην ανάπτυξη ενός ευρύτερου ευρωπαϊκού κοινού εναερίου χώρου έως το 2010, στον οποίο θα συµµετέχουν οι χώρες γείτονες της ΕΕ. Η Επιτροπή, στην ανακοίνωσή της «Αεροπορική πολιτική της Κοινότητας έναντι των γειτόνων της» (COM (2004) 74 τελικό), ανήγγειλε ότι θα παρακολουθεί στενά τις νοµοθετικές και οικονοµικές εξελίξεις στην Ουκρανία, προκειµένου να υποβάλει συγκεκριµένες προτάσεις για στενότερες αεροπορικές σχέσεις σε εύθετο χρόνο. Η Ουκρανία, µετά τη Ρωσική Οµοσπονδία, είναι ο µεγαλύτερος γείτονας της διευρυµένης Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ΕΕ είναι ο σηµαντικότερος εµπορικός εταίρος της Ουκρανίας. Το 2003, η Ουκρανία πραγµατοποίησε το 34% των εξαγωγών της και το 33,4% των εισαγωγών της µε την ΕΕ των 25. Το ίδιο έτος, το ΑΕΠ της Ουκρανίας αυξήθηκε κατά 8,5%, ο δε τοµέας των µεταφορών κατά 9%. Οι σχέσεις ΕΕ Ουκρανίας διέπονται από τη συµφωνία εταιρικής σχέσης και συνεργασίας. Η συµφωνία τονίζει το στόχο να ενισχυθεί η συνεργασία στο πεδίο των µεταφορών (άρθρο 64) και προβλέπει τη δυνατότητα διαπραγµάτευσης συµφωνιών ειδικά στις µεταφορές µεταξύ των συµβαλλοµένων µερών (άρθρο 40). Μετά ιδίως τις πολιτικές αλλαγές που επήλθαν στη χώρα, η Ουκρανία θεωρείται πρωταρχική ως χώρα για την ευρωπαϊκή πολιτική γειτνίασης. Το Φεβρουάριο του 2005, οι δύο πλευρές υιοθέτησαν ένα κοινό σχέδιο δράσης µεταξύ ΕΕ και Ουκρανίας, προκειµένου να υποστηριχθεί η Ουκρανία στην επίτευξη του στόχου της να συµµετέχει περισσότερο στις ευρωπαϊκές πολιτικές και οικονοµικές δοµές. Η περαιτέρω συνεργασία στο πεδίο της πολιτικής αεροπορίας, όπου συµπεριλαµβάνονται τα θέµατα ασφάλειας και προστασίας στις αεροµεταφορές, είναι µια από τις συγκεκριµένες προτεραιότητες που τονίζονται στο σχέδιο δράσης. Συνεπεία των αποφάσεων «ανοικτού ουρανού» του ικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στις 5 Νοεµβρίου 2002, οι 25 διµερείς συµφωνίες µεταξύ κρατών µελών και Ουκρανίας έπρεπε να τροποποιηθούν, διότι ορισµένες από τις διατάξεις τους, ιδίως εκείνες που επιτρέπουν σε Ευρωπαίους αεροµεταφορείς να εκτελούν πτήσεις στην Ουκρανία µόνον εφόσον οι πτήσεις τους αναχωρούν από τις χώρες τους, δεν συµβαδίζουν µε το κοινοτικό δίκαιο. Η Επιτροπή έχει λάβει «οριζόντια» εντολή να διαπραγµατευθεί µε τρίτες χώρες αυτές τις αναγκαίες διορθώσεις στις διµερείς συµφωνίες. Η χρήση της οριζόντιας εντολής από την Επιτροπή κατά τη διάρκεια του 2005 αποδείχθηκε αποτελεσµατική και είχε ως αποτέλεσµα σηµαντικότατος αριθµός διµερών συµφωνιών να καταστούν συµβιβάσιµες µε το κοινοτικό δίκαιο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή µονόγραψε µε την Ουκρανία τον Ιούνιο του 2005 µια συµφωνία περί αεροπορικών υπηρεσιών µε βάση την οριζόντια εντολή, επιλύοντας έτσι τα νοµικά θέµατα που επεσήµανε το ικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων EL 2 EL
στις υποθέσεις ανοικτού ουρανού και θέτοντας τη βάση για την περαιτέρω ανάπτυξη των αεροπορικών συνδέσεων µεταξύ ΕΕ και Ουκρανίας. Η βελτίωση των αεροπορικών συνδέσεων της ΕΕ µε άλλες γειτόνους της µε τελικό στόχο να δηµιουργηθεί ένας κοινός εναέριος χώρος είναι σηµαντικός στόχος για την περαιτέρω οικονοµική ανάπτυξη της ευρωπαϊκής αεροπορικής βιοµηχανίας. Οι προορισµοί σε γειτονικές χώρες της ΕΕ αντιπροσωπεύουν το 19% της διεθνούς κίνησης εκτός ΕΕ, η οποία είναι κατά τι χαµηλότερη από την κίνηση στις αγορές της Βορείου Αµερικής. Η ΕΕ συµµετέχει ήδη στις αγορές αεροµεταφορών της Ελβετίας και της Νορβηγίας µε διεξοδικές συµφωνίες. Το Μάρτιο του 2005, η Επιτροπή άρχισε να διαπραγµατεύεται µια συµφωνία Ευρωπαϊκού Κοινού Εναερίου Χώρου (ECAA) µε τα υτικά Βαλκάνια, µε βάση τις διαπραγµατευτικές οδηγίες που της έδωσε το Συµβούλιο το εκέµβριο του 2004. Ταυτόχρονα, η Επιτροπή έλαβε διαπραγµατευτικές οδηγίες για µια διεξοδική συµφωνία αεροµεταφορών µε το Μαρόκο, µε στόχο να συµµετέχει όσο το δυνατόν περισσότερο ο τοµέας των αεροµεταφορών της εν λόγω χώρας στον Ευρωπαϊκό Εναέριο Χώρο. Η Ουκρανία, στην πορεία ολοκλήρωσής της στις ευρωπαϊκές δοµές, έδειξε ενδιαφέρον για στενότερη συνεργασία µε την ΕΕ στο πεδίο των αεροµεταφορών και για την έναρξη διαπραγµατεύσεων για µια διεξοδική συµφωνία αεροµεταφορών. Η Ουκρανία έχει αποδείξει τη βούλησή της να µεταρρυθµίσει το πλαίσιο των διεθνών αεροπορικών µεταφορών από κοινού µε την Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Ήδη από τις αρχές του 2005, η Ουκρανία άρχισε να ασκεί στην οικονοµία και στις µεταφορές της µια πολιτική µε βάση τις ανάγκες της αγοράς και να ανοίγει την αγορά της σε κράτη µέλη της ΕΕ. Στην παρούσα ανακοίνωση, η Επιτροπή συστήνει εποµένως στο Συµβούλιο να την εξουσιοδοτήσει να διαπραγµατευθεί µία αναλυτική συµφωνία για έναν Κοινό Εναέριο Χώρο µε την Ουκρανία, η οποία θα συνδυάζει το άνοιγµα της αγοράς και παράλληλα µια διαδικασία συνεργασίας ή/και σύγκλισης σε ρυθµιστικά θέµατα, ιδίως σε πρωτεύοντα πεδία όπως η ασφάλεια και η προστασία στις αεροµεταφορές, η περιβαλλοντική προστασία και η εφαρµογή των κανόνων ανταγωνισµού που εξασφαλίζουν ισότιµους και θεµιτούς όρους ανταγωνισµού. 2. ΤΟ ΥΠΑΡΧΟΝ ΠΛΑΙΣΙΟ Η ΕΕ µετά τη διεύρυνσή της το Μάιο του 2004, απέβη ο µεγαλύτερος σε µέγεθος εµπορικός εταίρος της Ουκρανίας αντιπροσωπεύοντας περίπου το 35% του συνολικού εµπορίου της Ουκρανίας. Το 2003, οι εξαγωγές της Ουκρανίας προς την Ευρώπη των 25 ανήλθαν σε 5,7 δισεκατοµµύρια ευρώ, οι δε εισαγωγές σε 8,8 δισεκατοµµύρια ευρώ. Οι εµπορικές συναλλαγές µε την Ουκρανία βασίζονται στην µεταχείριση του µάλλον ευνοουµένου κράτους µε βάση τη συµφωνία εταιρικής σχέσης και συνεργασίας, η οποία επιτρέπει τις εµπορικές συναλλαγές χωρίς ποσοτικούς περιορισµούς, εξαιρουµένης της χαλυβουργίας, για την οποία υπάρχουν ειδικές ρυθµίσεις. Στις 28 εκεµβρίου 2004 άρχισε να ισχύει µια νέα διµερής συµφωνία περί χάλυβα. Η ΕΚ και η Ουκρανία υπέγραψαν διµερή συµφωνία για το εµπόριο κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων στις 9 Μαρτίου 2005. Με βάση τη συµφωνία αυτή, οι τελευταίοι εναποµένοντες περιορισµοί στο εµπόριο κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και προϊόντων ένδυσης θα αρθούν, αµφότερες µάλιστα οι πλευρές συµφώνησαν να επιβάλουν χαµηλούς τελωνειακούς δασµούς. Η EL 3 EL
Ουκρανία επιζητεί να προσχωρήσει στον ΠΟΕ και τον Μάρτιο του 2003 υπέγραψε µε την ΕΚ διµερές πρωτόκολλο πρόσβασης στην αγορά. Η Ουκρανία εργάζεται τώρα για τη συµµόρφωσή της µε όλους τους διµερείς κανόνες του ΠΟΕ και η ΕΕ στηρίζει την Ουκρανία σε αυτή τη διαδικασία. Με βάση τις νέες πολιτικές εξελίξεις στην Ουκρανία, η ΕΕ υποστηρίζει όλο και περισσότερο τις µεταρρυθµίσεις και τον εκσυγχρονισµό της ουκρανικής οικονοµίας. Η Ουκρανία και η ΕΕ έχουν επεκτείνει τη διµερή τους συνεργασία µε τη σύναψη µιας συµφωνίας περί επιστήµης και τεχνολογίας και, πρόσφατα µε τη µονογραφή µιας συµφωνίας για τη συµµετοχή της Ουκρανίας στο ευρωπαϊκό δορυφορικό πρόγραµµα ραδιοπλοήγησης GALILEO. Αυτό αποδεικνύει σαφώς την επιθυµία της Ουκρανίας να συµµετέχει περισσότερο στα προγράµµατα και τις δραστηριότητες της ΕΕ. Η Ουκρανία έχει 68 διµερείς συµφωνίες περί αεροπορικών υπηρεσιών µε τρίτες χώρες και είναι ένα από τα παλαιότερα µέρη της ιεθνούς Οργάνωσης Πολιτικής Αεροπορίας ( ΟΠΑ). Μετά τη Ρωσική Οµοσπονδία, η Ουκρανία είναι η σηµαντικότερη αγορά αεροµεταφορών στην Ανατολική Ευρώπη και στην πρώην Κοινότητα Ανεξαρτήτων Κρατών µε µεγάλο δυναµικό ανάπτυξης. Σύµφωνα µε προσωρινά στοιχεία, οι διεθνείς µεταφορές επιβατών στην Ουκρανία αυξήθηκαν κατά 30% τους πρώτους µήνες του 2005. Οι αγορές αεροµεταφορών της ΕΕ και της Ουκρανίας είναι στενά συνδεδεµένες. Η Ουκρανία είναι µία από τις λίγες χώρες στον κόσµο που έχει διµερείς συµφωνίες περί αεροπορικών υπηρεσιών και µε τα 25 κράτη µέλη της ΕΕ. Αυτό δείχνει τη σηµασία των αεροπορικών συνδέσεων γι αυτήν την καίρια γείτονα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 2003, ταξίδεψαν αεροπορικώς µεταξύ ΕΕ και Ουκρανίας σχεδόν 1,2 εκατοµµύρια επιβάτες. Σύµφωνα µε προσωρινά δεδοµένα, ο αριθµός αυτός θα φθάσει το 1,4 εκατοµµύρια επιβάτες το 2004. Το µεγαλύτερο ποσοστό της κίνησης µεταξύ ΕΕ και Ουκρανίας έχει η Γερµανία (260.000 επιβάτες το 2004), η Αυστρία (215.000), οι Κάτω Χώρες (168.000) και κατόπιν η Ουγγαρία (128.000) και η Πολωνία (110.000). Το 50% των επιβατών µεταφέρθηκαν µε κοινοτικούς αεροµεταφορείς. Ο υψηλός ρυθµός αύξησης των αεροµεταφορών τα τελευταία χρόνια επιτεύχθηκε παρά την κάπως περιοριστική στάση των ουκρανικών αρχών σε ό,τι αφορά το άνοιγµα της αγοράς έως το 2004. Κύριοι συντελεστές στην αύξηση των ταξιδίων από την Ουκρανία είναι η οικονοµική άνθιση, το αυξανόµενο διαθέσιµο εισόδηµα που οδηγεί σε υψηλότερο βιοτικό επίπεδο και εποµένως σε εντονότερη τάση ταξιδίων στο εξωτερικό. Η Ουκρανία είναι επίσης µία ταχύρυθµα αναπτυσσόµενη τουριστική αγορά για τουρίστες από την Κεντρική και τη υτική Ευρώπη. Το 2002, άνω των 6 εκατοµµυρίων ξένοι τουρίστες επισκέφθηκαν την Ουκρανία (+9%), στοιχείο συγκρίσιµο µε τον τουρισµό από την Ρωσική Οµοσπονδία και την Κροατία. 1 Η Ουκρανία είναι από το 1999 πλήρες µέλος της Ευρωπαϊκής ιάσκεψης Πολιτικής Αεροπορίας (ECAC) και το 2004 έγινε µέλος του Eurocontrol. Η ευρωπαϊκή επιλογή της ουκρανικής πολιτικής αεροµεταφορών αναβαθµίστηκε µετά την αλλαγή της 1 Παγκόσµιος Οργανισµός Τουρισµού, Facts & Figures, International Tourist Arrivals, Europe (http://www.world-tourism.org/facts/tmt.html). EL 4 EL
κυβέρνησης στις αρχές του 2005 και επιβεβαιώθηκε µε τη µονογραφή της οριζόντιας συµφωνίας µε την Ευρωπαϊκή Κοινότητα στις 3 Ιουνίου 2005, µε την οποία η Ουκρανία αποδέχθηκε την αρχή του καθορισµού κοινοτικού αεροµεταφορέα. Ένα βήµα στο οποίο πρέπει ακόµη να προβεί η Ουκρανία είναι να γίνει πλήρες µέλος της Κοινής Αρχής Πολιτικής Αεροπορίας (JAA), στην οποία η Ουκρανία είναι προς το παρόν υποψήφιο µέλος. Η JAA, της οποίας τα καθήκοντα θα ενσωµατωθούν στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ασφάλειας των Αεροµεταφορών (EASA), έχει 39 χώρες µέλη και έχει αναπτύξει σηµαντικά πρότυπα ασφαλείας που ισχύουν σε όλη την Ευρώπη. Είναι τόσο προς όφελος της Ουκρανίας όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης να εντείνουν τις σχέσεις τους όσον αφορά την ασφάλεια και να βοηθηθεί η Ουκρανία να υιοθετήσει τα ευρωπαϊκά πρότυπα ασφαλείας. Στο πλαίσιο του κοινοτικού προγράµµατος Tacis, η ΕΕ έχει ήδη αρχίσει έργα µε σκοπό να υποστηριχθούν οι δραστηριότητες στο πεδίο αυτό. Ο τοµέας των αεροµεταφορών στην Ουκρανία Στην Ουκρανία, είναι καταχωρισµένες στην ουκρανική Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας περίπου 80 αεροπορικές εταιρείες. Οι δύο κύριες διεθνείς αεροπορικές εταιρείες είναι η Aerosvit και η Ukraine International Airlines, οι οποίες εκτελούν και εσωτερικές και διεθνείς πτήσεις. Το 2004, η Aerosvit κατείχε το 33% της ουκρανικής αγοράς, ο δε αριθµός επιβατών της αυξήθηκε σχεδόν κατά 50%, δηλαδή σε 1 εκατοµµύριο επιβάτες. Η εταιρεία διαθέτει στόλο 9 Boeing 737 και 767 για τις πτήσεις της προς την Νοτιοανατολική Ευρώπη, τις Ηνωµένες Πολιτείες και την Άπω Ανατολή και ανήκει κατά πλειοψηφία σε ουκρανικό πρακτορείο ταξιδίων, τη δε µειονότητα των µετοχών έχει το κράτος και µία ολλανδική εταιρεία επενδύσεων. Η Ukraine International Airlines εξυπηρετεί 20 διεθνείς προορισµούς κυρίως στη υτική Ευρώπη και ανήκει κατά πλειοψηφία στο Ταµείο Κρατικής Ιδιοκτησίας της Ουκρανίας, το δε 22% των µετοχών της ανήκει στην Austrian Airlines. Τα εναποµένοντα προβλήµατα στον εκσυγχρονισµό της αγοράς αεροµεταφορών της Ουκρανίας είναι: η εξάλειψη της συµφόρησης στις υποδοµές ο εκσυγχρονισµός του αεροπορικού κλάδου σύµφωνα µε τα δυτικά πρότυπα η πλήρης εφαρµογή των ευρωπαϊκών απαιτήσεων επιτήρησης της ασφάλειας ο εκσυγχρονισµός των διαδικασιών διαχείρισης της εναερίου κυκλοφορίας και των συστηµάτων ραδιοναυτιλίας η άνοδος των προτύπων που αφορούν την ασφάλεια και το περιβάλλον από τα ουκρανικά αεροσκάφη: οι ουκρανικές αεροπορικές εταιρείες άρχισαν να αγοράζουν και να µισθώνουν σύγχρονα δυτικά αεροσκάφη, οι εσωτερικές πτήσεις όµως εκτελούνται κυρίως µε παλαιά αεροσκάφη που χρονολογούνται από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης. Το 2003, µόνο το 5% των νηολογηµένων αεροσκαφών ήταν πλήρως σύµφωνα µε τα ευρωπαϊκά περιβαλλοντικά πρότυπα. Η ανάγκη συµµόρφωσης των σύγχρονων αεροσκαφών προς τα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα θα δηµιουργήσει ευκαιρίες τόσο για την ευρωπαϊκή όσο και την ουκρανική βιοµηχανία. EL 5 EL
Βιοµηχανική συνεργασία Η Ουκρανία έχει κληρονοµήσει σηµαντική αεροναυπηγική βιοµηχανία από την ΕΣΣ, κύριος δε συντελεστής της είναι το µελετητικό γραφείο Antonov µε τα αντίστοιχα εργοστάσια. Η αεροναυπηγική θεωρείται πυρήνας υψηλής τεχνολογίας για την ανάκαµψη της ουκρανικής βιοµηχανίας. Η παρακµή του µετασοβιετικού τοµέα αεροµεταφορών οδήγησε επίσης σε µεγάλη πτώση της παραγωγής αεροσκαφών την τελευταία δεκαετία. Σήµερα, το µελετητικό γραφείο Antonov συγκεντρώνει την προσοχή του στην παραγωγή περιφερειακού αεροσκάφους (An-140) και συνεχίζει το σχεδιασµό άλλων αεροσκαφών, µεταξύ των οποίων είναι το στρατιωτικό µεταγωγικό αεροσκάφος An-70. Η ουκρανική και η ευρωπαϊκή βιοµηχανία έχουν πρώτιστο συµφέρον να βελτιώσουν τη συνεργασία τους. Η προτεινόµενη συµφωνία θα µπορούσε να δηµιουργήσει ένα νέο πλαίσιο βιοµηχανικών αεροπορικών σχέσεων µεταξύ της Ουκρανίας και της ΕΕ, ταυτόχρονα µε την αναδιάρθρωση και τον εκσυγχρονισµό της ουκρανικής αεροναυπηγικής βιοµηχανίας. Η συνεργασία αυτή πρέπει να επικεντρωθεί σε κοινά ερευνητικά έργα, όπως στο πλαίσιο της συµφωνίας συνεργασίας ΕΕ-Galileo, την προσέγγιση των ουκρανικών προτύπων στα πρότυπα της ΕΕ για την ασφάλεια και την προστασία στις αεροµεταφορές, την περιβαλλοντική προστασία, τα εκπαιδευτικά προγράµµατα, όπως και για την υποστήριξη του εκσυγχρονισµού των ουκρανικών αερολιµενικών υποδοµών και του συστήµατος διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας, µε στόχο να εναρµονιστούν τα συστήµατα ραδιοναυτιλίας. Η βελτιωµένη συνεργασία µε βάση µια αναλυτική συµφωνία δεν θα βελτιώσει εποµένως µόνο το επίπεδο ασφάλειας και προστασίας στις αεροµεταφορές ενός καίριου γείτονα της ΕΕ, αλλά θα δηµιουργήσει και ευκαιρίες για την αεροναυπηγική βιοµηχανία µε τη δηµιουργία κοινών προτύπων και διαδικασιών πιστοποίησης. Θα ανοίξει επίσης ο δρόµος για τη συµµετοχή της Ουκρανίας σε καίρια έργα και επιχειρήσεις της ΕΕ, όπως το Sesame 2, ή η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ασφάλειας των Αεροµεταφορών. 3. ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΜΕ ΕΝΑΝ ΚΑΙΡΙΟ ΓΕΙΤΟΝΑ Τον Ιούνιο του 2005, µετά τη µονογραφή οριζόντιας συµφωνίας µεταξύ Κοινότητας και Ουκρανίας, η Ουκρανία ζήτησε να αποκτήσει πιο διεξοδικές αεροπορικές σχέσεις µε την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι ουκρανικές αρχές επιβεβαίωσαν ότι είναι έτοιµες να αρχίσουν όσο το δυνατόν πιο σύντοµα την προσέγγιση της ουκρανικής νοµοθεσίας περί αεροµεταφορών µε το κοινοτικό κεκτηµένο της ΕΕ και να αποκτήσουν έτσι άλλη ποιότητα οι αεροπορικές συνδέσεις της µε την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ουκρανική κυβέρνηση ενδιαφέρεται επίσης να αναβαθµίσει τις σχέσεις της στο πεδίο της ασφάλειας των αεροµεταφορών, στο οποίο συµπεριλαµβάνεται η συνεργασία µε την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ασφάλειας των Αεροµεταφορών, και για τη στήριξη της ΕΕ στον εκσυγχρονισµό των ουκρανικών αερολιµένων και των συστηµάτων ραδιοναυτιλίας. Από τις αρχές του 2005, η Ουκρανία ακολουθεί πιο φιλελεύθερη προσέγγιση που τείνει προς πιο φιλελεύθερες διεθνείς αεροµεταφορές µε αρκετά κράτη µέλη της ΕΕ 2 Το Sesame, η τεχνική εφαρµογή του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ουρανού που άρχισε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αποβλέπει στην προετοιµασία µιας νέας γενεάς συστηµάτων διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας, µε την οποία θα αντιµετωπιστεί η αυξανόµενη αεροπορική κίνηση. EL 6 EL
και έχει παραχωρήσει καλύτερη πρόσβαση στην ουκρανική αγορά. Σε αρκετές διµερείς διαπραγµατεύσεις, η Ουκρανία και κράτη µέλη της ΕΕ θα µπορούσαν να αυξήσουν σηµαντικά τις εβδοµαδιαίες συχνότητες των πτήσεών τους, στη βάση της αµοιβαιότητας. 4. ΟΦΕΛΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗ ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ Ο τοµέας της πολιτικής αεροπορίας (συµπεριλαµβανοµένων των υποδοµών, των φορέων εκµετάλλευσης και άλλων βιοµηχανικών παραγόντων) είναι σηµαντικός συντελεστής της ευρωπαϊκής οικονοµίας. Οι αεροµεταφορείς αντιπροσωπεύουν περίπου το 1,5% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ και απασχολούν 350.000 άτοµα, ενώ συνολικά ο τοµέας απασχολεί περίπου 3 εκατοµµύρια άτοµα σε όλη την ΕΕ. Η δηµιουργία ενιαίας αγοράς αεροµεταφορών από τις αρχές της δεκαετίας του 90 συνέβαλε αισθητά στη µεγαλύτερη δυναµικότητα και αποτελεσµατικότητα του τοµέα και απέφερε µεγάλα οικονοµικά και κοινωνικά οφέλη. Μεταξύ 1992 και 2003, ο αριθµός των ενδοκοινοτικών δροµολογίων αυξήθηκε περισσότερο από 40%. Οι κύριοι κοινοτικοί αεροµεταφορείς σηµείωσαν αύξηση της παραγωγικότητάς τους κατά 87% µεταξύ 1990 και 2002 3. Ωστόσο, η εσωτερική αγορά δεν µπορεί να αποδώσει πλήρως, εάν η Κοινότητα δεν ενεργεί ως ενιαία συντονισµένη οντότητα στις αεροπορικές συνδέσεις της µε τρίτες χώρες, όπου είναι δυνατόν αυτές οι συντονισµένες προσπάθειες µπορούν να δηµιουργήσουν προστιθεµένη αξία προς το συµφέρον του ευρωπαϊκού αεροπορικού κλάδου και των χρηστών. Επίσης, η πείρα που έχει αποκτήσει η ΕΕ στο θέµα αυτό θεωρείται εξαιρετικά αξιόλογη από τις τρίτες χώρες. Αυτό ισχύει ακόµη περισσότερο για την Ουκρανία, µε την οποία η ΕΕ επιθυµεί να αποκτήσει προνοµιούχο σχέση. Κράτη µέλη της ΕΕ έχουν διαπραγµατευθεί µε την Ουκρανία ποικίλες διµερείς συµφωνίες αεροπορικών υπηρεσιών, οι οποίες καθορίζουν διάφορα επίπεδα ανοίγµατος της αγοράς και διαφορετικούς όρους για τους αεροµεταφορείς. Ορισµένα κράτη µέλη έχουν επιτύχει πιο ανοικτές συµφωνίες µε την Ουκρανία, ενώ άλλα όχι. Κάποιες συµφωνίες επιτρέπουν καθορισµό πολλών αεροµεταφορέων, ενώ σε άλλες συµφωνίες µε άλλα κράτη µέλη ο καθορισµός περιορίζεται σε έναν αεροµεταφορέα. Το ισχύον σύστηµα των διµερών συµφωνιών αεροπορικών υπηρεσιών µεταξύ κρατών µελών της ΕΕ και της Ουκρανίας στρεβλώνει εποµένως τη διαµόρφωση της κίνησης και µπορεί να ζηµιώσει αρκετούς κοινοτικούς αεροµεταφορείς, όπως και καταναλωτές, σε ορισµένα κράτη µέλη της ΕΕ. Μια συµφωνία της ΕΕ θα αποκαταστήσει στο υψηλότερο επίπεδο ισότιµους όρους για όλους τους κοινοτικούς αεροµεταφορείς και θα επιτρέψει στους επιβάτες όλων των κρατών µελών να επωφεληθούν από τους όρους αυτούς, όπως επίσης θα επιτρέψει να αυξηθεί η κίνηση µεταξύ της ΕΕ και της Ουκρανίας. Τα οικονοµικά οφέλη ενός κοινού εναερίου χώρου ΕΕ-Ουκρανίας θα είναι σηµαντικά. Το άνοιγµα της αγοράς και η προσέγγιση των κανόνων της ΕΕ από την Ουκρανία θα ωφελήσει ιδιαίτερα τις αγορές της Κεντρικής Ευρώπης, χάρη στη γεωγραφική θέση τους και τους ιστορικούς στενούς οικονοµικούς και εµπορικούς δεσµούς µε την Ουκρανία. 3 Παράρτηµα της ανακοίνωση της Επιτροπής «προγραµµατισµός της εξωτερικής πολιτικής αεροµεταφορών της Κοινότητας» COM (2005) 79 τελικό. EL 7 EL
Συνεπεία του ανοίγµατος της αγοράς, θα βελτιωθούν αισθητά οι δυνατότητες ταξιδίων για τους επιβάτες από την ΕΕ και την Ουκρανία. Ο αριθµός απευθείας συνδέσεων µεταξύ ΕΕ και Ουκρανίας, καθώς και ο συνολικός αριθµός πτήσεων, αναµένεται να αυξήσει αισθητά τις εµπορικές και τουριστικές ροές µεταξύ ΕΕ και Ουκρανίας. Προσδοκάται ότι σηµαντικό µερίδιο του οικονοµικού οφέλους θα αποκοµίσει ο ευρωπαϊκός αεροπορικός κλάδος και η ευρωπαϊκή οικονοµία γενικότερα. Θα δηµιουργηθούν ουσιαστικές νέες επιχειρηµατικές δυνατότητες σε όσους αεροµεταφορείς στην ΕΕ θα θελήσουν να αρχίσουν δροµολόγια προς την Ουκρανία, οι οποίοι όµως σήµερα δεν έχουν δικαιώµατα κυκλοφορίας. Θα διευκολυνθεί επίσης η συµµετοχή των ουκρανικών αεροπορικών εταιρειών στις υπάρχουσες συµµαχίες των κοινοτικών αεροµεταφορέων, πράγµα που θα έχει ως αποτέλεσµα τον εκσυγχρονισµό τους και την καθιέρωση υψηλότερων προτύπων ασφάλειας και προστασίας και περιβαλλοντικής προστασίας. Προφανώς, θα είναι άκρας σηµασίας να εξασφαλιστεί ότι το άνοιγµα και η ολοκλήρωση των αγορών θα επιτευχθούν µε ισόρροπο τρόπο, ο οποίος θα λαµβάνει υπόψη άλλους σηµαντικούς πολιτικούς στόχους και θα µετριάζει τις τυχόν δυσµενείς επιπτώσεις. Είναι ουσιαστικό να εξασφαλιστεί ότι η διαδικασία ανοίγµατος της αγοράς θα συνοδευτεί από παράλληλη διαδικασία συνεργασίας ή/και σύγκλισης σε ρυθµιστικά θέµατα όσον αφορά την ασφάλεια και την προστασία στις αεροµεταφορές, την περιβαλλοντική προστασία και το δίκαιο περί ανταγωνισµού, προκειµένου να εξασφαλιστούν ισότιµοι και θεµιτοί όροι ανταγωνισµού µε βάση τις ίσες ευκαιρίες. Οι ανοικτές αγορές χρειάζονται ένα πλαίσιο, το οποίο να εξασφαλίζει θεµιτό ανταγωνισµό και υψηλά πρότυπα ασφάλειας και προστασίας στις αεροµεταφορές. Σε ό,τι αφορά τα περιβαλλοντικά θέµατα, η συµφωνία πρέπει να συµβαδίζει µε τη δέσµευση της Κοινότητας για αειφόρο ανάπτυξη. Είναι σηµαντικό η συµφωνία να µην περιορίζει την ικανότητα της ΕΕ να εφαρµόζει ρυθµιστικά ή οικονοµικά µέσα για να µετριάσει τις ανεπιθύµητες επιπτώσεις που έχει η αύξηση της αεροπορικής κίνησης, ιδίως όσον αφορά την ποιότητα του αέρα, τις στάθµες θορύβου στον περίγυρο των αερολιµένων και τη συµβολή τους στην κλιµατική µεταβολή. Η ΕΕ έχει πολιτικό και οικονοµικό συµφέρον να εξασφαλίσει την εφαρµογή των ευρωπαϊκών προτύπων στα σύνορά της προς ανατολάς. Αυτό µπορεί να επιτευχθεί µόνον µε µία διεξοδική συµφωνία, την οποία θα διαπραγµατευθεί σε κοινοτικό επίπεδο. Τελικός στόχος της συµφωνίας θα είναι η ολοκλήρωση του ουκρανικού τοµέα αεροµεταφορών σε ένα κοινό εναέριο χώρο µε την Ευρωπαϊκή Ένωση και η πλήρης εναρµόνιση της νοµοθεσίας της σε καίρια πεδία µε την ευρωπαϊκή νοµοθεσία περί αεροµεταφορών. Η πρόταση διεξοδικής εντολής για τις διαπραγµατεύσεις µε την Ουκρανία θα αποδείξει τη δέσµευση της ΕΕ να ανοίξει τις αγορές και να επεκτείνει στους γειτόνους της τα πρότυπά της για την ασφάλεια και την προστασία των αεροµεταφορών και την αειφόρο ανάπτυξη. Η συµφωνία περί αεροµεταφορών της ΕΕ µε την Ουκρανία θα µπορούσε να έχει ευρύτερες οικονοµικές επιπτώσεις στις αεροµεταφορές µεταξύ της ΕΕ και άλλων γειτονικών χωρών στα σύνορά της προς ανατολάς και να αυξήσει την περιφερειακή συνεργασία. Όπως αναφέρθηκε στην παρούσα ανακοίνωση, η Ουκρανία έχει δηλώσει ότι είναι έτοιµη να αρχίσει την ένταξή της σε έναν κοινό εναέριο χώρο µε την ΕΕ, όπως προτάθηκε στην ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το Μάρτιο του 2005. Αυτό EL 8 EL
συνεπάγεται ότι η Ουκρανία είναι έτοιµη να προβεί σε εκσυγχρονισµό της πολιτικής της αεροπορίας. 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η Επιτροπή κρίνει εποµένως ότι είναι σηµαντικό να δοθεί στην Ουκρανία ένα εκτεταµένο πεδίο ενισχυµένης συνεργασίας στην πολιτική αεροπορία. Η συµφωνία µε την Ουκρανία θα διαµορφώσει ένα φιλόδοξο πλαίσιο ολοκλήρωσης ευρύτερων θεµάτων των αεροµεταφορών, όπως η ρυθµιστική συνεργασία στην ασφάλεια και την προστασία των αεροµεταφορών, τη διαχείριση της εναέριας κυκλοφορίας, την τεχνολογία και την έρευνα, καθώς επίσης και σε επιχειρηµατικά θέµατα και τη βιοµηχανική συνεργασία. Ο τοµέας της πολιτικής αεροπορίας προσφέρει µεγάλες νέες ευκαιρίες για περαιτέρω ενίσχυση της συνεργασίας στις µεταφορές και αµοιβαία οφέλη στην Ουκρανία και την ΕΕ. Πρέπει εποµένως να καταβληθούν τώρα προσπάθειες ούτως ώστε ο τοµέας των αεροµεταφορών να αποβεί καίριο πεδίο στενότερης συνεργασίας µεταξύ ΕΕ και Ουκρανίας, προσφέροντας έτσι στην Ουκρανία ένα συγκεκριµένο παράδειγµα ένταξης στις ευρωπαϊκές δοµές και αγορές. Η συµφωνία θα αποβεί σηµαντικό βήµα προς τη δηµιουργία κοινού εναερίου χώρου µεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και των γειτόνων της, ο οποίος αποτελεί και κύριο στόχο της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ στις αεροµεταφορές, και σηµαντικό στοιχείο της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ. Μόνο µε µια ευρεία συµφωνία της ΕΕ θα εκπληρωθούν οι προσδοκίες της Ουκρανίας να ενταχθεί καλύτερα στις ευρωπαϊκές αεροπορικές δοµές και να συνδυάσει τα οφέλη του ανοίγµατος της αγοράς µε τη συνεργασία στο ρυθµιστικό, τεχνικό και βιοµηχανικό πεδίο, έτσι ώστε να επιτευχθούν ισότιµοι όροι για τους αεροµεταφορείς και πλεονεκτήµατα για τους καταναλωτές. Η µεγάλη πολιτική και οικονοµική προστιθεµένη αξία µιας συµφωνίας αεροµεταφορών µε την Ουκρανία θα µπορούσε, µακροπρόθεσµα, να χρησιµεύει ως µοντέλο σε άλλες χώρες στην περιοχή και να βοηθήσει στην περαιτέρω περιφερειακή συνεργασία στην Ανατολική Ευρώπη. Με βάση όσα προαναφέρθηκαν, η Επιτροπή προτείνει τη διαπραγµάτευση και τη σύναψη µιας διεξοδικής συµφωνίας ανοικτού εναερίου χώρου µε την Ουκρανία και καλεί το Συµβούλιο να την εξουσιοδοτήσει να αρχίσει διαπραγµατεύσεις για τη συµφωνία αυτή. Η Επιτροπή θα εργάζεται στενά µε τα κράτη µέλη και όλους τους αρµόδιους παράγοντες στην ανάπτυξη και την επίτευξη των στόχων που τίθενται στην προτεινόµενη απόφαση του Συµβουλίου. EL 9 EL