ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ. Μαξία-Διέλε Α. άρνπ. Δπηβιέπσλ θαζεγεηήο: Κσλζηαληίλνο Υαηδεδήκνπ. Μέιε εμεηαζηηθήο επηηξνπήο: Γεκήηξηνο Μαπξνζθνχθεο, Καζεγεηήο

ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΣΜΖΜΑ ΔΠΗΣΖΜΧΝ ΠΡΟΥΟΛΗΚΖ ΑΓΧΓΖ ΚΑΗ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΓΗΑΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΑΚΟ ΓΗΑΣΜΖΜΑΣΗΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΧΝ ΠΟΤΓΧΝ ΣΗΣΛΟ: ΦΤΥΟΠΑΗΓΑΓΧΓΗΚΖ ΣΖ ΔΝΣΑΞΖ - ΔΝΑ ΥΟΛΔΗΟ ΓΗΑ ΟΛΟΤ ΚΑΣΔΤΘΤΝΖ: ΦΤΥΟΠΑΗΓΑΓΧΓΗΚΔ ΤΝΗΣΧΔ ΣΖ ΠΟΛΤΠΟΛΗΣΗΜΗΚΟΣΖΣΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΤΓΚΡΘΣΘΚΗ ΜΕΛΕΣΗ ΣΑΕΩΝ ΓΗΓΕΝΩΝ ΚΑΘ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΓΟΝΕΩΝ Ε Ο,ΣΘ ΑΦΟΡΑ ΣΗΝ ΕΜΠΛΟΚΗ ΣΟΤ ΣΗΝ ΕΝΔΟΥΟΛΘΚΗ ΚΑΘ ΕΞΩΥΟΛΘΚΗ ΖΩΗ ΣΩΝ ΠΑΘΔΘΩΝ ΣΟΤ: ΣΟ ΠΑΡΑΔΕΘΓΜΑ ΣΟΤ ΝΟΜΟΤ ΜΑΓΝΗΘΑ Μαξία-Διέλε Α. άρνπ Δπηβιέπσλ θαζεγεηήο: Κσλζηαληίλνο Υαηδεδήκνπ Μέιε εμεηαζηηθήο επηηξνπήο: Γεκήηξηνο Μαπξνζθνχθεο, Καζεγεηήο Κσλζηαληίλνο Μπίθνο, Καζεγεηήο Κσλζηαληίλνο Υαηδεδήκνπ, Δηδηθφο Δπηζηήκνλαο ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ, ΜΑΨΟ 2014

ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ...5 ΠΔΡΗΛΖΦΖ..6 ABSTRACT..7 ΔΗΑΓΧΓΖ 8 ΜΔΡΟ Α ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1: ΘΔΧΡΖΣΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ.12 1.1. Παξνπζίαζε ηνπ εξεπλεηηθνύ πξνβιήκαηνο 12 1.2. Δλλνηνινγηθή απνζαθήληζε όξσλ.13 1.2.1. Γνλετθή εκπινθή.13 1.2.2. Οηθνγέλεηα...15 1.2.3. Γνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο νηθνγέλεηαο.16 1.2.4. Λεηηνπξγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο νηθνγέλεηαο 18 1.2.5. To πξνθίι ηνπ ζύγρξνλνπ γνλετθνύ ξόινπ 19 1.3. θνπόο θαη επηκέξνπο ζηόρνη ηεο έξεπλαο...21 1.4. Δξεπλεηηθά εξσηήκαηα θαη ππνζέζεηο 22 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2: ΑΝΑΚΟΠΖΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ 24 2.1 ρέζεηο κεηαμύ γνλέσλ θαη ζρνιείνπ 24 2.1.1 Ηζηνξηθή αλαδξνκή ηνπ δεηήκαηνο ησλ ζρέζεσλ νηθνγέλεηαο-ζρνιείνπ...24 2.1.2 Ζ αλαγθαηόηεηα ηεο ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο 26 2.2 Δμέιημε ηεο γνλετθήο εκπινθήο...27 2.3 Σύπνη γνλετθήο εκπινθήο.28 2.4 Μνληέια ηεο ζρέζεο νηθνγέλεηαο-ζρνιείνπ..32 2

2.5 Παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηε γνλετθή εκπινθή 35 2.5.1 Παξάγνληεο πνπ αθνξνύλ ηνλ γνλέα 35 2.5.2 Παξάγνληεο πνπ αθνξνύλ ην παηδί..39 2.5.3 Παξάγνληεο πνπ αθνξνύλ ηνλ δάζθαιν θαη ην ζρνιείν.40 2.6 Αληηιήςεηο ησλ γνλέσλ γηα ηε γνλετθή εκπινθή...41 2.7 Αληηιήςεηο ησλ εθπαηδεπηηθώλ γηα ηε γνλετθή εκπινθή..42 2.8 Πιενλεθηήκαηα από ηε γνλετθή εκπινθή 43 2.8.1 Οθέιε ηεο γνλετθήο εκπινθήο..43 2.8.2 Οθέιε ηεο γνλετθήο εκπινθήο γηα ηνπο γνλείο 45 2.8.3 Οθέιε ηεο γνλετθήο εκπινθήο γηα ηνπο καζεηέο.46 2.8.4 Οθέιε ηεο γνλετθήο εκπινθήο γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνύο...47 2.9 Δκπόδηα ζηε γνλετθή εκπινθή.49 2.9.1 Δκπόδηα από ηνπο γνλείο 49 2.9.2 Δκπόδηα από ηνπο εθπαηδεπηηθνύο 51 2.10 Πξνηάζεηο γηα πξνώζεζε ηεο γνλετθήο εκπινθήο 52 ΜΔΡΟ Β ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3: ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΚΟ ΥΔΓΗΑΜΟ ΚΑΗ ΓΔΗΓΜΑΣΟΛΖΠΣΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ 57 3.1 Σν δείγκα ηεο έξεπλαο...57 3.2 Δξγαιείν-Μέζν ζπιινγήο δεδνκέλσλ..65 3.3 Ζ κεζνδνινγία ηεο ζηαηηζηηθήο αλάιπζεο.68 3.4 Δγθπξόηεηα θαη αμηνπηζηία ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ 69 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4: ΠΑΡΟΤΗΑΖ ΚΑΗ ΑΝΑΛΤΖ ΣΧΝ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΧΝ...71 3

4.1 Γηεξεύλεζε ηεο δηάζηαζεο «βνήζεηα ζηελ θαη νίθνλ εξγαζία ηνπ παηδηνύ» 71 4.2 Γηεξεύλεζε ηεο δηάζηαζεο «Παξνρή θαηάιιεισλ ζπλζεθώλ θαη επθαηξηώλ κάζεζεο»...82 4.3 Γηεξεύλεζε ηεο δηάζηαζεο «ελδηαθέξνλ γηα ηε ζρνιηθή δσή ηνπ παηδηνύ».95 4.4 Γηεξεύλεζε ηεο δηάζηαζεο «επαθή κε ην ζρνιείν»..104 4.5 Γηεξεύλεζε ηεο δηάζηαζεο «θαλόλεο γηα ηα παηδηά πνπ επηβάιιεη ε νηθνγέλεηα»..116 4.6 Γηεξεύλεζε ηεο δηάζηαζεο «παξνρή ζπκβνπιώλ» 128 4.7 Γηεξεύλεζε ηεο δηάζηαζεο «ελίζρπζε ηεο δηαπνιηηηζκηθήο επηθνηλσλίαο ηνπ παηδηνύ»...138 4.8 Γηεξεύλεζε ηεο δηάζηαζεο «ηθαλνπνίεζε από ηηο δηαπνιηηηζκηθέο επαθέο ηνπ παηδηνύ»...143 4.9 Γηεξεύλεζε ηεο δηάζηαζεο «ζπλαλαζηξνθή κε γνλείο ζπκκαζεηώλ».152 4.10 Γηεξεύλεζε ηεο δηάζηαζεο «νηθνγελεηαθόο ρξόλνο»..159 ΜΔΡΟ Γ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5: ΤΕΖΣΖΖ ΣΧΝ ΔΤΡΖΜΑΣΧΝ- ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ 164 5.1 Γεληθά ζπκπεξάζκαηα.164 5.2 Πεξηνξηζκνί ηεο έξεπλαο. 168 5.3 Πξνηάζεηο 169 5.3.1 Πξνηάζεηο πξνο ηνπο γνλείο. 169 5.3.2 Πξνηάζεηο πξνο ην ζρνιείν..171 5.3.3 Πξνηάζεηο πξνο ηελ πνιηηεία...172 Δπίινγνο. 174 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ 175 ΜΔΡΟ Γ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΚΛΗΜΑΚΑ ΓΟΝΔΨΚΖ ΔΜΠΛΟΚΖ.186 4

ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ Γηα ηελ εθπφλεζε ηεο δηπισκαηηθήο κνπ εξγαζίαο είρα ηελ ηχρε λα έρσ ηε βνήζεηα ζεκαληηθψλ αλζξψπσλ, ρσξίο ηε ζπκβνιή ησλ νπνίσλ δελ ζα κπνξνχζα λα νινθιεξψζσ ηελ έξεπλά κνπ. Καηαξράο ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνλ επηβιέπνληα θαζεγεηή κνπ, θ. Κσλζηαληίλν Υαηδεδήκνπ, γηα ηελ εκπηζηνζχλε πνπ κνπ έδεημε θαη δέρηεθε λα αλαιάβεη ηελ επίβιεςε ηεο εξγαζίαο κνπ, θαζψο θαη γηα ηελ ακέξηζηε βνήζεηά ηνπ θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο εθπφλεζήο ηεο. Αθνινχζσο, λα επραξηζηήζσ ηνπο θαζεγεηέο θ.θ. Μπίθν θαη Μαπξνζθνχθε, κέιε ηεο επηηξνπήο, γηα ηελ επνηθνδνκεηηθή θξηηηθή ηεο κειέηεο κνπ. Δπηπξφζζεηα, επραξηζηψ ηνπο γνλείο κνπ, γηαηί απφ κηθξή κνπ θαιιηέξγεζαλ ηελ αγάπε γηα ηε γλψζε θαη γηα ηε ζπκπαξάζηαζή ηνπο φια απηά ηα ρξφληα. Θα ήζεια, αθφκε, λα επραξηζηήζσ ηνλ θαζεγεηή ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Κχπξνπ θ. ηέιην Γεσξγίνπ, ν νπνίνο κνπ επέηξεςε λα ρξεζηκνπνηήζσ ηελ θιίκαθα γνλετθήο εκπινθήο, πνπ ήηαλ ρξήζηκν εξγαιείν γηα ηελ εξγαζία κνπ. Δπηπιένλ, έλα κεγάιν επραξηζηψ ζηνπο δηεπζπληέο θαη ζηηο δηεπζχληξηεο ησλ 38 ζρνιείσλ ηνπ Ννκνχ Μαγλεζίαο πνπ κε ραξά δέρηεθαλ λα πξνσζήζνπλ ηα εξσηεκαηνιφγηα ζηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ ηνπο, θαζψο θαη ζηνπο ίδηνπο ηνπο γνλείο πνπ πξφζπκα έιαβαλ κέξνο ζηελ έξεπλά κνπ. Φπζηθά ζα πξέπεη λα ζεκεηψζσ πσο επραξηζηψ ην Ίδξπκα Παηδείαο θαη Δπξσπατθνχ Πνιηηηζκνχ γηα ηελ ππνηξνθία πνπ κνπ ρνξήγεζε γηα ηε δηεθπεξαίσζε ησλ κεηαπηπρηαθψλ κνπ ζπνπδψλ. Σέινο, επραξηζηψ ην Σκήκα Αδεηψλ Γηακνλήο Αιινδαπψλ Μαγλεζίαο θαη ηε Γηεχζπλζε Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο ηνπ Ννκνχ Μαγλεζίαο, πνπ ππήξμαλ αξσγνί ζηελ πινπνίεζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο κειέηεο. 5

ΠΔΡΗΛΖΦΖ Κχξηνο ζθνπφο ηεο εξγαζίαο απηήο είλαη λα απνηππψζεη, λα πξνζδηνξίζεη θαη λα αλαιχζεη ηηο ζηάζεηο Διιήλσλ θαη κεηαλαζηψλ γνλέσλ ζε φ,ηη αθνξά ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηελ ελδνζρνιηθή θαη εμσζρνιηθή δσή ησλ παηδηψλ ηνπο θαη ηηο ζρέζεηο ηνπο κε ην ζρνιείν θαζψο θαη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηεο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Γη απηφ ηνλ ζθνπφ πξαγκαηνπνηήζεθε πνζνηηθή έξεπλα πνπ δηελεξγήζεθε ζηνλ Ννκφ Μαγλεζίαο κε δείγκα 283 γνλείο ειιεληθήο θαη μέλεο θαηαγσγήο, ησλ νπνίσλ ηα παηδηά θνηηνχζαλ ζηελ Δ θαη η ηάμε ηνπ δεκνηηθνχ ζρνιείνπ. Απφ ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο δηαθάλεθε πσο νη γπλαίθεο θαη ηα άηνκα πςειφηεξνπ κνξθσηηθνχ επηπέδνπ βνεζνχλ ζπζηεκαηηθφηεξα ηα παηδηά ηνπο ζηηο θαη νίθνλ εξγαζίεο, παξέρνπλ ηηο θαηαιιειφηεξεο ζπλζήθεο θαη επθαηξίεο κάζεζεο, εθδειψλνπλ ην πςειφηεξν επίπεδν ελδηαθέξνληνο γηα ηε ζρνιηθή δσή ηνπ παηδηνχ, ελψ ζηνλ αληίπνδα βξίζθνληαη νη αιινεζλείο γνλείο. Λέμεηο-θιεηδηά: ζρνιείν, νηθνγέλεηα, παηδηά, γνλετθή εκπινθή, ζπλεξγαζία 6

ABSTRACT The main purpose of this study is to capture, identify and analyze the behavior types of Greek and immigrant parents regarding their involvement in the school and out of school life of their children and their relationship with the school and the teachers. For this purpose a quantitative research was conducted in Magnesia prefecture. The sample group consisted of 283 parents of Greek and foreign origin, whose children were enrolled in fifth and sixth grade of elementary school. From the results of research it was emerged that women and well educated parents help their children with their homework systematically, provide suitable conditions and learning opportunities, exhibit the highest level of interest in the school life of their children in contrast with immigrant parents. Keywords: school, family, children, parental involvement, cooperation 7

Δηζαγσγή Ζ ειιεληθή θνηλσλία γλσξίδεη ζηηο κέξεο καο ζεκαληηθέο δεκνγξαθηθέο αιιαγέο σο ζπλέπεηα ηεο καδηθήο κεηαλάζηεπζεο ησλ δχν ηειεπηαίσλ δεθαεηηψλ θαη βξίζθεηαη αληηκέησπε κε πνηθίια θνηλσληθά, πνιηηηθά θαη εθπαηδεπηηθά δεηήκαηα. Έηζη, κε ηελ είζνδν ρηιηάδσλ νηθνλνκηθψλ κεηαλαζηψλ θαη πξνζθχγσλ απφ δηάθνξεο ρψξεο κεηαηξέπεηαη ζηαδηαθά ζε πνιππνιηηηζκηθή, πνιπγισζζηθή θαη πνιπθπιεηηθή θνηλσλία. πγρξφλσο, ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα πξνζπαζεί λα ηζνξξνπήζεη αλάκεζα ζε κηα ζπληεξεηηθή θαη ζπγθεληξσηηθή νξγάλσζε, απφ ηε κηα, θαη ζηελ πηνζέηεζε, απφ ηελ άιιε, πξννδεπηηθψλ κέηξσλ πνπ απνζθνπνχλ ζηελ έληαμε ησλ παηδηψλ ησλ κεηαλαζηψλ θαη ζηελ απνηειεζκαηηθφηεξε ζπλεξγαζία ησλ νηθνγελεηψλ κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηνλ ζρνιηθφ ζεζκφ. Τπφ ηηο λέεο απηέο ζπλζήθεο ε εθπαίδεπζε αληηκεησπίδεη κηα θαηλνχξηα εθπαηδεπηηθή πξαγκαηηθφηεηα, ηελ πνιηηηζκηθή αλνκνηνγέλεηα ηνπ καζεηηθνχ πιεζπζκνχ, ε νπνία εληνπίδεηαη ζε επίπεδν γισζζηθήο, εζληθήο, θνηλσληθήο ή θαη ζξεζθεπηηθήο ηδηαηηεξφηεηαο. Γηα ην ζέκα απηφ, ε ειιεληθή πνιηηεία ηα ηειεπηαία ρξφληα, θαη εηδηθφηεξα απφ ην 1995 θαη κεηά, θαηαβάιιεη ζπζηεκαηηθή πξνζπάζεηα έληαμεο ησλ αιινδαπψλ καζεηψλ ζην θπξίαξρν ζχζηεκα εθπαίδεπζεο, κε ηελ έλλνηα ηεο «ελεξγεηηθήο δηαδηθαζίαο κεηαιιαγήο ηεο πξαγκαηηθφηεηαο κε ηελ πξφζιεςε λέσλ ζηνηρείσλ πνπ εηζάγνπλ νη κεηαλάζηεο» (Μνπζνχξνπ, 1991: 113). ην πιαίζην απηφ, ε εκπινθή ησλ γνλέσλ ζηελ εθπαίδεπζε θαη ζηελ ςπρνπαηδαγσγηθή αλάπηπμε ησλ παηδηψλ ηνπο βξίζθεηαη ζην επίθεληξν ηνπ εξεπλεηηθνχ ελδηαθέξνληνο. Με δεδνκέλε ηε δηεμαγσγή ζρεηηθά ιίγσλ εξεπλψλ ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν γηα ηε κέηξεζε θαη ηε ζχγθξηζε ηνπ επηπέδνπ ηεο γνλετθήο εκπινθήο φρη κφλν ησλ γεγελψλ αιιά θαη ησλ αιινδαπψλ γνλέσλ, ε παξνχζα εξεπλεηηθή εξγαζία επηδηψθεη λα ξίμεη πεξηζζφηεξν θσο ζην δήηεκα ηεο ζρέζεο ζρνιείνπνηθνγέλεηαο θαη λα ζπλππνβάιεη ηα ζπκπεξάζκαηά ηεο καδί κε εθείλα πξνεγνχκελσλ εξεπλψλ. Γηα ηνλ ιφγν απηφ, επηρεηξεί λα απνηππψζεη, λα πξνζδηνξίζεη θαη λα αλαιχζεη ηηο ζηάζεηο Διιήλσλ θαη κεηαλαζηψλ γνλέσλ ζε φ, ηη αθνξά ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηελ ελδνζρνιηθή θαη εμσζρνιηθή δσή ησλ παηδηψλ ηνπο θαη ηηο ζρέζεηο ηνπο κε ην ζρνιείν θαη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηεο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Αλαγλσξίδνληαο ηελ εζσηεξηθή εηεξνγέλεηα ηεο εθάζηνηε νκάδαο ησλ ζπκκεηερφλησλ αιιά θαη ηελ ππνθεηκεληθφηεηα ηνπ θάζε γνλέα, ε κειέηε εζηίαζε ζηηο δηαθνξέο θαη ζηηο αληηζέζεηο 8

πνπ παξνπζηάδνπλ νη απφςεηο, νη αληηιήςεηο θαη νη επηινγέο ησλ Διιήλσλ θαη ησλ αιινδαπψλ γνλέσλ γηα ηελ εκπινθή ηνπο ζηε ζρνιηθή δσή ησλ παηδηψλ ηνπο. Γηακνξθψζεθαλ, ινηπφλ, θάπνηεο παξάκεηξνη ηεο γνλετθήο εκπινθήο, πνπ ζεσξήζεθε φηη ζθηαγξαθνχλ ηε ζρέζε ησλ γνλέσλ κε ην ζρνιείν. Δηδηθφηεξα, πξαγκαηνπνηήζεθε πνζνηηθή έξεπλα πνπ δηελεξγήζεθε ζηνλ Ννκφ Μαγλεζίαο κε δείγκα 283 γνλείο ειιεληθήο θαη μέλεο θαηαγσγήο, ησλ νπνίσλ ηα παηδηά θνηηνχζαλ ζηελ Δ θαη η ηάμε ηνπ δεκνηηθνχ ζρνιείνπ. ηελ παξνχζα εξγαζία, πέξα απφ ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο, γίλεηαη κλεία ζηηο ζχγρξνλεο εξεπλεηηθέο ηάζεηο θαη ζηα αληίζηνηρα πνξίζκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε γνλετθή εκπινθή ηφζν ζηελ Διιάδα φζν θαη ζε άιιεο ρψξεο. πγθεθξηκέλα, ε κειέηε απηή απνηειείηαη απφ δχν κέξε: ην ζεσξεηηθφ, πνπ πεξηιακβάλεη φια ηα ζηνηρεία πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε βηβιηνγξαθηθή αλαζθφπεζε, θαη ην εκπεηξηθφ, ζην νπνίν παξνπζηάδεηαη ε έξεπλα εξσηεκαηνινγίνπ. ην πξψην κέξνο ηεο εξγαζίαο, ινηπφλ, παξνπζηάδεηαη ην ζεσξεηηθφ πιαίζην ηεο έξεπλαο. ην πξψην θεθάιαην γίλεηαη ε παξνπζίαζε ηνπ εξεπλεηηθνχ πξνβιήκαηνο, επηζεκαίλνληαη ν ζθνπφο, νη ζηφρνη ηεο έξεπλαο θαη ηα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα θαη γίλεηαη ε απνζαθήληζε ησλ βαζηθψλ φξσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ εξγαζία. ην θεθάιαην απηφ γίλεηαη αλαιπηηθή αλαθνξά ζηνπο ζεκαληηθνχο φξνπο ηεο έξεπλαο, ηε γνλετθή εκπινθή, ηελ νηθνγέλεηα θαη ηα δνκηθά θαη ιεηηνπξγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο. Δπηπιένλ, επηζεκαίλνληαη ηα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα θαη νη ππνζέζεηο πνπ έγηλαλ αλαθνξηθά κε ηνλ ζθνπφ θαη ηνπο ζηφρνπο πνπ ηέζεθαλ. Σν δεχηεξν θεθάιαην πεξηγξάθεη ηελ εμέιημε ηεο γνλετθήο εκπινθήο θαη ηηο παξακέηξνπο ηεο πνπ αθνξνχλ ηνπο γνλείο, ην παηδί, θαζψο θαη ηνλ εθπαηδεπηηθφ. Γίλεηαη αλαθνξά, επίζεο, ζηηο ζρέζεηο κεηαμχ νηθνγέλεηαο θαη ζρνιείνπ, ζηελ αλαγθαηφηεηα θαη ζηνπο ηχπνπο ηεο γνλετθήο εκπινθήο, θαζψο θαη ζηηο αληηιήςεηο ησλ γνλέσλ θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηε γνλετθή εκπινθή. Σν ίδην θεθάιαην εμεηάδεη ηα νθέιε φισλ ησλ πξναλαθεξζέλησλ ζηε γνλετθή εκπινθή θαη, ηέινο, ηα εκπφδηα πνπ πξνθχπηνπλ, αιιά θαη ηηο γέθπξεο πνπ κπνξεί λα ζηεζνχλ γηα κηα νπζηαζηηθή εκπινθή ησλ γνλέσλ. Σν δεχηεξν κέξνο ηεο εξγαζίαο απνηειεί ην εκπεηξηθφ θνκκάηη. Δηδηθφηεξα, ζην ηξίην θεθάιαην παξνπζηάδνληαη: ην δείγκα ηεο έξεπλαο, ην κεζνδνινγηθφ εξγαιείν 9

πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηε ζπιινγή ησλ δεδνκέλσλ, ε δνκηθή εγθπξφηεηα θαη ε αμηνπηζηία ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ. ην ηέηαξην θεθάιαην εθηίζεληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο, ελψ ζην πέκπην θεθάιαην ζπδεηνχληαη ηα επξήκαηα ηεο έξεπλαο θαη επηρεηξείηαη ε ζχλδεζή ηνπο κε ηηο αξρηθέο ππνζέζεηο. Δπηπξφζζεηα, δηαηππψλνληαη ηα γεληθά ζπκπεξάζκαηα θαη θαηαηίζεληαη πξνηάζεηο πξνο ηνπο γνλείο, ην ζρνιείν θαη ηελ πνιηηεία, πξνθεηκέλνπ ε ζπλεξγαζία απηψλ ησλ ηξηψλ ζεκαληηθψλ θνξέσλ λα ζπκβάιεη ζηελ θαιχηεξε πξνζσπηθή θαη αθαδεκατθή εμέιημε ηνπ παηδηνχ. Σέινο, κέζα απφ απηήλ ηε κειέηε, ε κεηαλάζηεπζε αλαδεηθλχεηαη ζε θνηλσληθφ γεγνλφο ηδηαίηεξεο ζεκαζίαο γηα ηε δσή ησλ αηφκσλ. πσο απνδεηθλχεηαη, ε εκπεηξία ηεο κεηαλάζηεπζεο επεξεάδεη ηηο νηθνγελεηαθέο ινγηθέο πνπ αθνξνχλ ηε γνλετθή ζρέζε κε ηνλ ζρνιηθφ ζεζκφ, πξνζαλαηνιίδεη ηνπο γνλετθνχο ζηφρνπο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε ζρνιηθή εθπαίδεπζε θαη ξπζκίδεη ηηο κνξθέο ζπκπεξηθνξάο ησλ γνλέσλ σο πξνο ηηο επαθέο θαη ηηο ζρέζεηο ηνπο κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. 10

ΜΔΡΟ Α 11

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1: ΘΔΧΡΖΣΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ 1.1 Παξνπζίαζε ηνπ εξεπλεηηθνύ πξνβιήκαηνο Πνιινί εξεπλεηέο ηφζν ζηελ Διιάδα φζν θαη ζην εμσηεξηθφ έρνπλ αλαθεξζεί ζηε ζπκβνιή ηεο νηθνγέλεηαο γηα ηελ νκαιή αλάπηπμε, ηελ εμέιημε θαη ηελ αθαδεκατθή πξφνδν ηνπ παηδηνχ (Φινπξήο, 1989). Ο ξφινο ησλ γνλέσλ θαηά ηελ αλαηξνθή ησλ παηδηψλ ζεσξείηαη φηη αζθεί θαζνξηζηηθή επηξξνή ζηε λνεηηθή αλάπηπμε ηνπ παηδηνχ. Σα παηδηά κέζα απφ ηελ θαζεκεξηλή επαθή κε ηνπο γνλείο ηνπο καζαίλνπλ λα έρνπλ επηηπρή πξνζαξκνγή ζην ζρνιείν ζε γλσζηηθνχο αιιά θαη ζε θνηλσληθνχο ζηφρνπο (Morrison, Rimm-Kauffman, & Pianta, 2003). Μέζα απφ ηελ αξκνληθή απηή δηάδξαζε ην παηδί απνθηά ηε ζπλαηζζεκαηηθή αλαγλψξηζε θαη ηελ απηνξξχζκηζή ηνπ, ψζηε λα κπνξεί λα πξνζαξκφδεηαη ζην ζρνιείν. Έηζη, ζηαδηαθά ελδπλακψλεη ηελ απηνεθηίκεζή ηνπ θαη γλσξίδεη θαιχηεξα ηηο δπλαηφηεηεο ηνπ, κε απνηέιεζκα λα βηψλεη ηε γλψζε σο αλαγθαία ηξνθή κφξθσζεο, εμέιημεο θαη πξνφδνπ, θαη λα πεξηνξίδεηαη ν θφβνο γηα ην άγλσζην (Morrison et al., 2003). Ζ ζπλεξγαζία γνλέσλ θαη ζρνιείνπ ζεσξείηαη νπζηψδεο θαη θξίζηκε γηα ηελ ελίζρπζε ηεο επίδνζεο ησλ παηδηψλ. Οηθνγέλεηα θαη ζρνιείν είλαη ηα δπν πην ζεκαληηθά θνηλσληθά θχηηαξα κε ηα νπνία έξρεηαη ζε επαθή ην παηδί θαη είλαη επηθνξηηζκέλα κε ηελ επζχλε ηεο αλάπηπμεο θαη ηεο αγσγή ηνπ. Γη απηφ, πξνθεηκέλνπ λα είλαη απνηειεζκαηηθή ε κάζεζε ζην ζρνιείν, είλαη απαξαίηεηε ε επηθνηλσλία θαη ε ζπλεξγαζία γνλέσλ θαη εθπαηδεπηηθψλ. Ζ ζπλεξγαζία αλάκεζα ζηηο δχν απηέο νκάδεο κπνξεί λα επηθέξεη ηελ επηηπρή αγσγή θαη ηε ζρνιηθή επηηπρία. Ζ γνλετθή εκπινθή ζηελ αθαδεκατθή δσή ησλ παηδηψλ βξίζθεηαη ζην επίθεληξν ηνπ επηζηεκνληθνχ ελδηαθέξνληνο ηα ηειεπηαία ρξφληα. Χζηφζν, ε ζηάζε ησλ γνλέσλ απνηειεί απφξξνηα θνηλσληθννηθνλνκηθψλ θαη πνιηηηζκηθψλ δηαθνξψλ. Σν θχιν ηνπ παηδηνχ, ε γεσγξαθηθή ζέζε ηνπ ζρνιείνπ, αιιά θαη ν ηχπνο ηνπ ζρνιείνπ ζην νπνίν θνηηά ην παηδί, ε βαζκίδα εθπαίδεπζεο θαη πνιινί αθφκα δνκηθνί θαη ιεηηνπξγηθνί παξάγνληεο απνηεινχλ, επίζεο, ζπληζηψζεο ηεο γνλετθήο εκπινθήο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θνίηεζεο ησλ παηδηψλ ζην ζρνιείν. 12

1.2 Δλλνηνινγηθή απνζαθήληζε όξσλ 1.2.1 Γνλετθή εκπινθή Καηά θαηξνχο έρνπλ πξνηαζεί δηάθνξνη νξηζκνί απφ πνιινχο εξεπλεηέο, πξνθεηκέλνπ λα απνζαθεληζηεί ν φξνο «γνλετθή εκπινθή» θαη λα πξνζδηνξηζηνχλ φιεο νη επηκέξνπο δηαζηάζεηο ηεο. Ο Γεσξγίνπ (2000: 128) ραξαθηεξίδεη ηνλ φξν «γνλετθή εκπινθή» (parental involvement) σο έλαλ αζαθή φξν, θαζψο κπνξεί λα αλαθέξεηαη αθελφο ζε κηα απιή επίζθεςε ησλ γνλέσλ ζην ζρνιείν γηα λα ελεκεξσζνχλ γηα ηελ πξφνδν ησλ παηδηψλ ηνπο κία ή δχν θνξέο ηνλ ρξφλν, αθεηέξνπ ζηελ θαζεκεξηλή επαθή θαη ζπλεξγαζία ησλ γνλέσλ κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο πάλσ ζε ζέκαηα πνπ αθνξνχλ φρη κφλν ην παηδί ηνπο, αιιά γεληθφηεξα ην ζρνιείν. Γηάθνξνη εξεπλεηέο έρνπλ ρξεζηκνπνηήζεη ηνλ φξν ηεο «γνλετθήο εκπινθήο» αλαθεξφκελνη ζε δηαθνξεηηθέο πηπρέο ηεο ζπκκεηνρήο ησλ γνλέσλ ζηε δσή ησλ παηδηψλ ηνπο. Γηα παξάδεηγκα, ν Marjoribanks (1983) θαη ν Watson κε ηνπο ζπλεξγάηεο ηνπ (1983) κηινχλ γηα ηε γνλετθή εκπινθή, αιιά αλαθέξνληαη κφλν ζηελ πξνθνξηθή ελίζρπζε ηνπ γνλέα πξνο ην παηδί φζνλ αθνξά ηε ζρνιηθή ηνπ εξγαζία. Απφ ηελ άιιε, ν Hess θαη νη ζπλεξγάηεο ηνπ (1984) ρξεζηκνπνηνχλ ηνλ φξν «γνλετθή εκπινθή» αιιά ελλννχλ ηηο γνλετθέο πξνζδνθίεο. Οη Klicka θαη Phillips (1997) νξίδνπλ ηε «γνλετθή εκπινθή» σο ην άζξνηζκα ησλ ελεξγεηψλ πνπ γίλνληαη απφ ηνπο ζπιιφγνπο γνλέσλ εζεινληηθά θαη αθνξνχλ ηνλ εζεινληηζκφ κέζα ζηελ ηάμε, ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηηο επηηξνπέο δηνίθεζεο ηνπ ζρνιείνπ, ηε δηαβεβαίσζε φηη ην νηθνγελεηαθφ πεξηβάιινλ ηνπ παηδηνχ ζπκβάιιεη ζηε κάζεζε θαη εληζρχεη ηηο καζεζηαθέο δηαδηθαζίεο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα ζην ζρνιείν, γηαηί ζεσξνχλ φηη ε γνλετθή εκπινθή ζρεηίδεηαη κε ηνλ έιεγρν αθαδεκατθψλ θαη κε ζεκάησλ θαη πξνγξακκάησλ κέζα ζην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ. Καηά ηελ ακεξηθαληθή νξγάλσζε No Child Left Behind Act (2001), ε «γνλετθή εκπινθή» νξίδεηαη σο ε ζπκκεηνρή γνλέσλ ζε ηαθηηθή, ακθίδξνκε θαη νπζηαζηηθή επηθνηλσλία, φζνλ αθνξά ηελ αθαδεκατθή κάζεζε θαη άιιεο ζρνιηθέο δξαζηεξηφηεηεο ησλ καζεηψλ, κε ηελ πξνυπφζεζε φηη νη γνλείο ζα δηαδξακαηίδνπλ θαίξην ξφιν ζηελ ελίζρπζε ηεο κάζεζεο ηνπ παηδηνχ ηνπο (Garotta, 2007: 5). 13

χκθσλα, φκσο, κε ηνπο Williams θαη Chavkin (1986), ε γνλετθή εκπινθή αλαθέξεηαη ζε νπνηαδήπνηε δξαζηεξηφηεηα πνπ επηηξέπεη ζηνπο γνλείο λα ζπκκεηέρνπλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ζην ζπίηη θαη ζην ζρνιείν, είηε κε αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ είηε κε εζεινληηθή βνήζεηα ζην ζρνιείν ή ζην ζπίηη, θαηά ηε δηδαζθαιία ή ηε δηαπαηδαγψγεζε ηνπ καζεηή. Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί πσο νη γπλαίθεο εκπιέθνληαη ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία ησλ παηδηψλ ηνπο πεξηζζφηεξν απφ ηνπο άλδξεο. Απηφ ίζσο νθείιεηαη γεληθφηεξα ζηνλ κεηξηθφ ηνπο ξφιν, αιιά θαη ζην γεγνλφο φηη βξίζθνληαη πην θνληά ζηα παηδηά απ φ,ηη νη άλδξεο. Δπίζεο, κε ηε γνλετθή εκπινθή ζρεηίδνληαη πεξηζζφηεξν νη γνλείο απφ ηηο κέζεο θαη αλψηεξεο αζηηθέο ηάμεηο θαη ιηγφηεξν απηνί απφ ηα θαηψηεξα θνηλσληθν-νηθνλνκηθά ζηξψκαηα, δηφηη ην θνηλσληθν-νηθνλνκηθφ επίπεδν απνηειεί πνιιέο θνξέο αλαζηαιηηθφ παξάγνληα πνπ ηνπο εκπνδίδεη λα ιακβάλνπλ κέξνο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, γεγνλφο πνπ νθείιεηαη ζε πξαθηηθνχο αιιά θαη ζε ςπρνινγηθνχο ιφγνπο (Lareau, 1987). Ζ εκπινθή ηνπ γνλέα ζηε κάζεζε ηνπ παηδηνχ έρεη αλαγλσξηζηεί εδψ θαη ρξφληα, αθνχ ν ίδηνο είλαη θαηά θαλφλα ν πξψηνο δάζθαινο ηνπ παηδηνχ θαη ην ζπίηη ην πξψην ηνπ καζεζηαθφ πεξηβάιινλ. Καηά ηνλ 19 ν αηψλα φκσο νη γνλείο παξαρψξεζαλ ηελ επζχλε γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο θπξίσο ζε επαγγεικαηίεο, ρσξίο σζηφζν νη ίδηνη λα απνζηαζηνπνηνχληαη απφ ηε δηαδηθαζία κάζεζεο ησλ παηδηψλ, ειέγρνληάο ηελ κε πνιινχο θαη δηάθνξνπο ηξφπνπο. Πάλησο, ε γεληθή απνδνρή φηη ε δηδαζθαιία πξέπεη λα είλαη έξγν απνθιεηζηηθά ησλ εηδηθψλ άξρηζε λα αιιάδεη ηε κνξθή ηεο γνλετθήο εκπινθήο ζην ζρνιείν (Berger, 1996 Bowen, 2003 Zellman & Waterman, 1998). Απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1970 ε γνλετθή εκπινθή πήξε δηαθνξεηηθή κνξθή, θαζψο νη γνλείο άξρηζαλ λα ζπκκεηέρνπλ πεξηζζφηεξν ζηε δηνίθεζε ηνπ ζρνιείνπ, κέζσ ηεο δεκηνπξγίαο ζπιιφγσλ γνλέσλ θαη θεδεκφλσλ, θαη λα ζπκβάιινπλ ζηε ιήςε ζρνιηθψλ απνθάζεσλ. Απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1980 ε γνλετθή εκπινθή παξαθηλήζεθε απφ ηε δπζαλαζρέηεζε ησλ γνλέσλ γηα ηε ρακειή επίδνζε ησλ καζεηψλ θαη ηελ επαθφινπζε επηζπκία γηα επηξξνή ζηηο δηαδηθαζίεο ιήςεο απνθάζεσλ απφ ην ζρνιείν (Murphy, 1991). 14

Γεληθφηεξα, ε γνλετθή εκπινθή είλαη πεγή γηα ηελ αηνκηθή βειηίσζε θαη ηελ επηηπρία ησλ καζεηψλ. Κάπνηνη ηξφπνη γνλετθήο εκπινθήο ζρεηίδνληαη ζεηηθά ή αξλεηηθά κε ηελ επίδνζε ηνπ καζεηή, ελψ θάπνηνη άιινη δελ ζρεηίδνληαη θαζφινπ. Με ηε ζρνιηθή επίδνζε ζρεηίδνληαη, γηα παξάδεηγκα, ε ζπκβνιή ησλ γνλέσλ ζηελ αλάπηπμε ησλ ελδηαθεξφλησλ ηνπ παηδηνχ πέξα απφ ηα ζρνιηθά δξψκελα, ε ζηελή ζρέζε ηνπ ζπηηηνχ κε ην ζρνιείν θαη ε ζπλαηζζεκαηηθή πίεζε ηνπ παηδηνχ γηα θαιχηεξα απνηειέζκαηα. Αληίζεηα, δελ ζρεηίδεηαη κε ηε ζρνιηθή επίδνζε ν έιεγρνο ηεο εμσζρνιηθήο ζπκπεξηθνξάο ηνπ παηδηνχ θ.ά. (Γεσξγίνπ, 2000: 129). 1.2.2 Οηθνγέλεηα Ζ νηθνγέλεηα είλαη κηα έλλνηα πνπ νξίδεηαη κε πνιινχο θαη δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο, αλάινγα κε ηελ πιεπξά ζηελ νπνία δίλεηαη έκθαζε θάζε θνξά. Απφ λνκηθή άπνςε, νηθνγέλεηα είλαη κηα νκάδα αλζξψπσλ πνπ ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο ιφγσ γάκνπ, γέλλεζεο ή πηνζεζίαο (Aldous, 1978). Έλαο ςπρνινγηθά πξνζαλαηνιηζκέλνο νξηζκφο είλαη απηφο ηνπ Kramer (1980), πνπ νξίδεη ηελ νηθνγέλεηα σο κηα νκάδα αλζξψπσλ πνπ κνηξάδνληαη κηα θνηλή ηζηνξηθή δηαδξνκή, βηψλνπλ κηα ησξηλή πξαγκαηηθφηεηα θαη πξνζδνθνχλ ζε κηα κειινληηθή ζρέζε αιιειεμάξηεζεο. ηνλ ρψξν ηεο πνιηηηζκηθήο αλζξσπνινγίαο, έλαο απνδεθηφο νξηζκφο ηεο νηθνγέλεηαο ήηαλ απηφο ηνπ Murdock, ζχκθσλα κε ηνλ νπνίν ε «νηθνγέλεηα απνηειεί θνηλσληθή νκάδα κε ραξαθηεξηζηηθά ηελ θαηνίθεζε ζηνλ ίδην ρψξν, ηελ νηθνλνκηθή ζπλεξγαζία θαη ηελ αλαπαξαγσγή» (Γεψξγαο, Μπεδεβέγθεο & Γηψηζα, 2007: 11). Έλαο πην ζχγρξνλνο νξηζκφο είλαη απηφο ηνπ Popenoe (1988), πνπ αληηκεησπίδεη ηελ νηθνγέλεηα σο «κία ζρεηηθά κηθξή νκάδα ζπγγελψλ ή πξνζψπσλ κε ζπγγεληθή ζρέζε πνπ ζπγθαηνηθνχλ, ε νπνία απνηειείηαη απφ έλα ηνπιάρηζηνλ ελήιηθν θαη έλα εμαξηψκελν αλήιηθν άηνκν» (Γεψξγαο θ.ά., 2007: 11). Ζ νκάδα απηή έρεη σο θνηλσληθή απνζηνιή ηεο ηελ αλαπαξαγσγή, ηελ θνηλσληθνπνίεζε θαη ηελ αλαηξνθή ησλ παηδηψλ, ηελ αγάπε θαη ηε ζπληξνθηά κεηαμχ ησλ κειψλ, ηνλ έιεγρν ησλ εξσηηθψλ ζρέζεσλ θαη ηελ νηθνλνκηθή ζπλεξγαζία. Δίλαη θαλεξφ πσο ν νξηζκφο απηφο αληηθαηνπηξίδεη ηηο αιιαγέο ησλ θνηλσληθψλ ξφισλ ηνπ άλδξα θαη ηεο γπλαίθαο, ζην πιαίζην ηνπ κεηαζρεκαηηζκνχ ηεο κνξθήο ηεο νηθνγέλεηαο. Έηζη, ζε αληίζεζε κε ηνλ Murdock, ν Popenoe ζεσξεί φηη έλαο γνληφο θαη ην παηδί επαξθνχλ γηα ηνλ ειάρηζην 15

αξηζκφ ησλ κειψλ ηεο νηθνγέλεηαο θαη επηπιένλ δέρεηαη φηη δχν γνλείο δελ είλαη απαξαίηεην λα είλαη παληξεκέλνη (Γεψξγαο θ.ά., 2007). ηελ νηθνινγηθή-ζπζηεκηθή πξνζέγγηζε κε εθπξφζσπν ηνλ Bronfenbrenner, ε νηθνγέλεηα απνηειεί ζηνηρείν ηνπ κηθξνζπζηήκαηνο κε άκεζε επίδξαζε ζην παηδί. ην ζεκείν απηφ ζα πξέπεη λα ππνγξακκηζηεί φηη ε νηθνινγηθή πξνζέγγηζε βιέπεη ηα παηδηά κέζα ζηα δηάθνξα πιαίζηα πνπ θαηνηθνχλ ζε θαζεκεξηλή βάζε (κηθξνζπζηήκαηα). Σα πιαίζηα απηά ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο κε δηάθνξνπο ηξφπνπο (κεζνζπζηήκαηα), ηα νπνία κε ηε ζεηξά ηνπο ζπλδένληαη κε πιαίζηα θαη ζεζκνχο ζηα νπνία ην παηδί δελ είλαη παξφλ, αιιά ηα νπνία επεξεάδνπλ ζεκαληηθά ηελ αλάπηπμή ηνπ (εμσζπζηήκαηα). ια απηά ηα ζπζηήκαηα είλαη νξγαλσκέλα βάζεη ησλ θπξίαξρσλ πεπνηζήζεσλ θαη ηδενινγηψλ ηνπ πνιηηηζκνχ (καθξνζχζηεκα). Ζ νηθνγέλεηα, ινηπφλ, σο κηθξνζχζηεκα δέρεηαη επηδξάζεηο απφ ην θνηλσληθφ θαη νηθνλνκηθφ πιαίζην κέζα ζην νπνίν δεη (Γεψξγαο θ.ά., 2007). Ο έιεγρνο απηνχ ηνπ ζπζηήκαηνο δηαηεξείηαη απφ ηηο δνκέο θαη ηηο αξρέο επηθνηλσλίαο θαη αλαηξνθνδφηεζεο πνπ έρνπλ αλαπηπρζεί ζηαδηαθά θαηά ην δηάζηεκα ζπκβίσζεο ησλ κειψλ θάησ απφ ηελ ίδηα ζηέγε (Okun, 1984 φπσο αλαθέξεηαη ζην Γεσξγίνπ, 2000). Αλεμάξηεηα φκσο απφ ην πνηνο νξηζκφο δίλεηαη ζηελ νηθνγέλεηα, απφ ηε ζηηγκή πνπ ζα γελλεζεί ην παηδί, απηή απνηειεί πξφηππν γηα απηφ θαη επζχλεηαη ζε κεγάιν βαζκφ γηα ηελ πξνζσπηθφηεηα πνπ ζα δηακνξθψζεη, ην ήζνο, ηηο αμίεο, ηνλ ηξφπν ζθέςεο, αιιά θαη ηηο ζπλήζεηέο ηνπ. Οη γνλείο θαη ην νηθνγελεηαθφ πεξηβάιινλ είλαη αθφκε ππεχζπλνη γηα ηε ζρέζε πνπ ζα αλαπηχμεη ην παηδί κε ην ζρνιείν, ην πψο αληηιακβάλεηαη ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία θαη γηα ηηο ζρνιηθέο ηνπ επηδφζεηο. 1.2.3 Γνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο νηθνγέλεηαο Ζ δνκή ηεο νηθνγέλεηαο θαζνξίδεηαη απφ ηνλ αξηζκφ ησλ κειψλ ηεο νηθνγέλεηαο, θαζψο θαη απφ ηε ζχλζεζε ησλ ξφισλ θαη ησλ ζέζεσλ ησλ κειψλ ηεο, φπσο ηνπ παηέξα, ηεο κεηέξαο, ηνπ γηνπ, ηεο θφξεο, ησλ παππνχδσλ, ησλ ζείσλ θαη άιισλ ζπγγελψλ (Γεψξγαο θ.ά., 2007). Τπάξρνπλ δηάθνξα νηθνγελεηαθά ζρήκαηα ζηηο ρψξεο ζε φιν ηνλ θφζκν, ηα νπνία έρνπλ ηαμηλνκεζεί σο εμήο (Γεψξγαο θ.ά., 2007): 16

- ε ππξεληθή ή ζπδπγηθή νηθνγέλεηα: πεξηιακβάλεη ηνλ παηέξα, ηε κεηέξα θαη ηα παηδηά ηνπο. Δίλαη ε πην γλσζηή κνξθή νηθνγέλεηαο. Τπάξρνπλ ηξεηο ηχπνη ππξεληθήο νηθνγέλεηαο: α) ν άλδξαο δνπιεχεη έμσ απφ ην ζπίηη θαη ε γπλαίθα θξνληίδεη γηα ηελ αλαηξνθή ησλ παηδηψλ, β) ε γπλαίθα δνπιεχεη έμσ απφ ην ζπίηη θαη ν άλδξαο θξνληίδεη ην ζπίηη θαη ηα παηδηά (πην ζπάληα πεξίπησζε), γ) άλδξαο θαη γπλαίθα δνπιεχνπλ έμσ απφ ην ζπίηη (Μαιηθηψζε-Λνίδνπ, Καξαζαλάζε & Μπφηνπ, 2008). - ε εθηεηακέλε νηθνγέλεηα: πεξηιακβάλεη ηξεηο ή πεξηζζφηεξεο γεληέο ζπγγελψλ πνπ ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο κε δεζκνχο θαηαγσγήο, π.ρ. γνλείο, παηδηά, εγγφληα, ζείνη θηι. ηελ Διιάδα ηελ εθηεηακέλε κνξθή νηθνγέλεηαο ηε ζπλαληνχκε θπξίσο ζηηο αγξνηηθέο πεξηνρέο, φπνπ ε ελαζρφιεζε κε ηηο αγξνηηθέο δνπιεηέο απαηηεί πνιιά ρέξηα εξγαζίαο. Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα λα κέλνπλ δχν ή ηξεηο γεληέο ζε κηα νηθνγέλεηα, επεηδή νη ζπλζήθεο δσήο θαη εξγαζίαο είλαη ηδηαίηεξα δχζθνιεο (Μαιηθηψζε-Λνίδνπ θ.ά., 2008). - ε πνιπγακηθή νηθνγέλεηα: είλαη κνξθή ηεο εθηεηακέλεο νηθνγέλεηαο. Απνηειείηαη απφ πνιιαπιέο θαη παξάιιειεο έγθπξεο γελεηήζηεο ελψζεηο ησλ ζπδχγσλ θαη απφ ηα παηδηά πνπ πξνέξρνληαη απφ ηηο ελψζεηο απηέο. Οη κνπζνπικαληθέο ρψξεο θαη πνιιέο αθξηθαληθέο ρψξεο έρνπλ ηνλ ζεζκφ ηεο πνιπγακηθήο νηθνγέλεηαο. - ε κνλνγνλετθή νηθνγέλεηα: απαξηίδεηαη είηε απφ ηελ άγακε, ρήξα ή δηαδεπγκέλε κεηέξα θαη ηα παηδηά ηεο είηε απφ ηνλ άγακν, ρήξν ή δηαδεπγκέλν παηέξα θαη ηα παηδηά ηνπ. Ζ Morgan (1995) ππνζηεξίδεη φηη ε παξαδνζηαθή νηθνγέλεηα (άλδξαο-γπλαίθα-παηδηά) ηείλεη ηα ηειεπηαία ρξφληα λα αληηθαηαζηαζεί απφ ην κνληέιν «κεηέξα-παηδί» θαη πξνβιεκαηίδεηαη γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηελ επηβίσζε κνλνγνλετθψλ νηθνγελεηψλ. Δπίζεο, πνιινί κειεηεηέο αλεζπρνχλ γηα ηελ εκθάληζε θαη ηελ πνζνζηηαία αχμεζε απηήο ηεο κνξθήο ηεο νηθνγέλεηαο (ρσξίο παηέξα), ππνζέηνληαο φηη δεκηνπξγεί πξνβιήκαηα ζηα παηδηά, αθνχ ζεσξνχλ ηελ παξαδνζηαθή νηθνγέλεηα θαιχηεξε (Μαιηθηψζε-Λνίδνπ θ.ά., 2008). 17

1.2.4 Λεηηνπξγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο νηθνγέλεηαο Ζ ιεηηνπξγία ηεο νηθνγέλεηαο νξίδεηαη σο ην ζχλνιν ησλ ηξφπσλ κε ηνπο νπνίνπο ε νηθνγέλεηα ηθαλνπνηεί ηηο θπζηθέο θαη ςπρνινγηθέο αλάγθεο ησλ κειψλ ηεο, ψζηε λα εμαζθαιίδεη ηε βηνινγηθή, ςπρνινγηθή θαη θνηλσληθή επηβίσζή ηεο (Γεψξγαο θ.ά., 2007). Ζ πην ζεκαληηθή ζεσξία ηεο θνηλσληνινγίαο ηεο νηθνγέλεηαο είλαη ε δνκνιεηηνπξγηθή πξνζέγγηζε ηνπ Parsons. Ζ ιεηηνπξγία απνηειεί δηαδηθαζία ηεο γεληθφηεξεο εμειηθηηθήο δηεξγαζίαο δηαξζξσηηθήο δηαθνξνπνίεζεο ηνπ θνηλσληθνχ ζπζηήκαηνο κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ, ε νπνία εμεγεί ηε ζηαδηαθή εμεηδίθεπζε ησλ ζεζκψλ θαη ηε κεηαθνξά επηκέξνπο ιεηηνπξγηψλ ζε λέεο δνκέο (Γεψξγαο θ.ά., 2007). χκθσλα κε ηε ζεσξία ηνπ Parsons γηα ηελ νηθνγέλεηα, νη βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ηεο είλαη νη εθθξαζηηθέο ιεηηνπξγίεο, πνπ αθνξνχλ ηελ αλαπαξαγσγή ησλ παηδηψλ, ηελ θνηλσληθνπνίεζή ηνπο, ηε δηαηήξεζε ηεο νηθνγελεηαθήο ζπλνρήο θαη ηε κεηάδνζε ηεο ζξεζθείαο θαη ησλ παξαδφζεσλ, θαη νη εθηειεζηηθέο ιεηηνπξγίεο, πνπ ζπλδένληαη κε ηε ζπληήξεζε ηνπ ζπηηηνχ θαη ηε θξνληίδα ησλ παηδηψλ (Γεψξγαο θ.ά., 2007). Δηδηθφηεξα, κία απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο ιεηηνπξγίεο ηεο νηθνγέλεηαο είλαη ε θνηλσληθνπνίεζε, αθνχ ε νηθνγέλεηα απνηειεί νπζηαζηηθά ην αξρηθφ θχηηαξν θνηλσληθνπνίεζεο γηα ηα παηδηά. Μέζα απφ απηήλ, ην παηδί έξρεηαη ζε επαθή κε ην πεξηβάιινλ θαη αξρίδεη λα απνθηά ζρέζεηο κε ηνπο αλζξψπνπο γχξσ ηνπ. Δπίζεο, ε νηθνγέλεηα σο δπλακηθή νκάδα επηδξά ζηελ ςπρνδπλακηθή δηάζηαζε ησλ κειψλ ηεο θαη ηδηαίηεξα ησλ παηδηψλ. Μέζα ζ απηήλ ζπγθξνηείηαη ε πξνζσπηθφηεηα ηνπ παηδηνχ θαη ζπληειείηαη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο λνεηηθήο, ςπρνζπλαηζζεκαηηθήο θαη θνηλσληθήο ηνπ αλάπηπμεο (Μαιηθηψζε-Λνίδνπ θ.ά., 2008). Πέξα, φκσο, απφ ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ βηνινγηθψλ αλαγθψλ θαη ηε ζπλαηζζεκαηηθή ζηήξημε, ε νηθνγέλεηα πξνζθέξεη ζηα κέιε ηεο θαη ηελ «αίζζεζε ηνπ αλήθεηλ». Οη γνλείο, δειαδή, νξηνζεηνχλ ηα παηδηά, ψζηε λα ληψζνπλ αζθάιεηα σο κέιε κηαο νκάδαο, κε ηελ νπνία κνηξάδνληαη αμίεο θαη ζθνπνχο (Γεψξγαο θ.ά, 2007). 18

1.2.5 Σν πξνθίι ηνπ ζύγρξνλνπ γνλετθνύ ξόινπ Ο γνλετθφο ξφινο ζεσξείηαη απφ ηνπο πην ζεκαληηθνχο ζηε δσή ηνπ αλζξψπνπ. Δπηδξά θαζνξηζηηθά ζηε δηακφξθσζε ηεο πξνζσπηθφηεηαο θαη ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ παηδηψλ. Ο ξφινο ηνπ γνλέα είλαη έλαο ξφινο πνιπδηάζηαηνο, επηβαξπκέλνο κε αξθεηέο επζχλεο θαη ππνρξεψζεηο. Ο ξφινο απηφο ιφγσ ηεο ζεκαληηθφηεηάο ηνπ ζηελ δηαπαηδαγψγεζε θαη ηελ νκαιή αλάπηπμε ησλ παηδηψλ πεξηιακβάλεη ζπρλά πξνθιήζεηο αιιά θαη εκπφδηα ηα νπνία ν γνλέαο θαιείηαη λα αληηκεησπίζεη. Οη γνλείο είλαη ππεχζπλνη γηα ηε δηακφξθσζε ηεο πξνζσπηθφηεηαο ησλ παηδηψλ ηνπο. Γελ απνηεινχλ ηνλ κνλαδηθφ παξάγνληα πνπ επεξεάδεη ζεηηθά ή αξλεηηθά πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή, αιιά ζίγνπξα απνηεινχλ ηνλ πξψην θαη ζεκαληηθφηεξν. Μέζα απφ ηηο ζρέζεηο πνπ αλαπηχζζεη ην παηδί κε ηνπο γνλείο ηνπ, θάλεη ηελ πξψηε ηνπ γλσξηκία θαη επαθή κε ηελ θνηλσλία. Μέζα ζε κηα νξηζκέλε νηθνγελεηαθή αηκφζθαηξα, πνπ νη γνλείο είλαη ππεχζπλνη λα δεκηνπξγήζνπλ, ζα κεηαδνζνχλ ζην παηδί φιεο νη πξσηαξρηθέο πεπνηζήζεηο θαη αμίεο. Σν παηδί ζα πξνζπαζήζεη λα αθνκνηψζεη απηά ηα ηδαληθά θαη ηηο αμίεο θαη λα ηαπηηζηεί κε ηα πξφηππα πνπ νη γνλείο ηνπ έρνπλ πξνζδηνξίζεη (Dreikurs & Soltz, 1979). Πξσηαξρηθά νη γνλείο νθείινπλ λα δηαζθαιίζνπλ ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ βαζηθψλ αλαγθψλ π.ρ. ζηέγε, ηξνθή, θξνληίδα θιπ. ζηα παηδηά ηνπο. Δθηφο φκσο απφ απηφ, ην έξγν ηνπο εκπινπηίδεηαη θαη γίλεηαη αθφκε πην ζεκαληηθφ, αλ ζθεθηνχκε ηελ θνηλσληθή θαη ςπρηθή δηάζηαζή ηνπ. Οη γνλείο είλαη ππεχζπλνη λα εμαζθαιίζνπλ ζηα παηδηά ηνπο ζπλαηζζεκαηηθή αζθάιεηα, ψζηε λα κπνξέζνπλ εθείλα νκαιά λα εληαρζνχλ αξγφηεξα ζηελ θνηλσλία, αλαιακβάλνληαο ηελ επζχλε γηα ηε δσή ηνπο. ηαλ έλα παηδί κεγαιψλεη ζε θιίκα ζπλαηζζεκαηηθήο αζθάιεηαο θαη εξεκίαο, καζαίλεη λα αληηκεησπίδεη ηηο δηάθνξεο θαηαζηάζεηο, λα θάλεη ζσζηέο επηινγέο, λα παίξλεη ψξηκεο απνθάζεηο, λα πηζηεχεη ζηνλ εαπηφ ηνπ. ην ςπρηθφ έξγν πνπ έρνπλ λα εθπιεξψζνπλ νη γνλείο εληάζζεηαη θαη ην θνκκάηη ησλ νξίσλ θαη θαλφλσλ πνπ πξέπεη λα ζέζνπλ ζηα παηδηά, ψζηε λα κελ ηα θαηαζηήζνπλ εγσθεληξηθά ή εμαξηεκέλα, ππεξπξνζηαηεχνληάο ηα. πσο εχζηνρα παξαηεξεί ε Υνπξδάθε (1992), νη ζσζηνί γνλείο είλαη άηνκα ςπρνινγηθά ψξηκα, πνπ γλσξίδνπλ πψο λα ειέγρνπλ ηελ δηθή ηνπο ςπρνινγία, αιιά θαη λα ηθαλνπνηνχλ ηηο αλάγθεο ησλ παηδηψλ ηνπο. 19

Ο θφζκνο γχξσ καο δηαξθψο κεηαβάιιεηαη. ηηο παξαδνζηαθέο θνηλσλίεο ε θνηλσληθή θαη πνιηηηθή δσή ραξαθηεξίδνληαη απφ έλα ζρεηηθά ζηαζεξφ εθπαηδεπηηθφ πεξηβάιινλ, φπσο εμάιινπ είλαη θαη ην θνηλσληθφ. Αληηζέησο, ζηε ζεκεξηλή επνρή έρνπλ δηαηαξαρζεί νη θνηλσληθνί ζεζκνί θαη θαη επέθηαζε ηα παξαδνζηαθά εθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα. ην πιαίζην απηφ δηαπηζηψλεηαη φηη ε ηππηθή εθπαίδεπζε αδπλαηεί απφ κφλε ηεο λα θαιχςεη φιν ην θάζκα ησλ εθπαηδεπηηθψλ αλαγθψλ, κε απνηέιεζκα νη ζχγρξνλεο θνηλσλίεο λα νδεγνχληαη ζηελ αλάγθε θαζηέξσζεο λέσλ κνξθψλ εθπαίδεπζεο, ηέηνησλ φπσο είλαη θαη ε εθπαίδεπζε ησλ γνλέσλ (Hoare, 2006 Παπαζηακάηεο, 2010). Ζ νηθνγέλεηα δελ απνηειεί εμαίξεζε, θαζψο νη ξφινη θαη νη ζρέζεηο κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο δηαθέξνπλ ζε ζχγθξηζε κε φ,ηη ίζρπε ζην παξειζφλ. Μηα κεγάιε αιιαγή είλαη φηη ν αξηζκφο ησλ δηαδεπγκέλσλ νηθνγελεηψλ απμάλεηαη ζπλερψο (Παπαζηακάηεο, 2010 Παππά, 2007). χκθσλα κε ζηνηρεία ηεο Δζληθήο ηαηηζηηθήο Τπεξεζίαο Διιάδαο (ΔΛΣΑΣ) θαη ηεο Eurostat, νη κνλνγνλετθέο νηθνγέλεηεο θζάλνπλ ζην 21,9% ηνπ ζπλνιηθνχ αξηζκνχ ησλ νηθνγελεηψλ κε παηδηά. Μηα κεγάιε αιιαγή είλαη ε αικαηψδεο αχμεζε ησλ γπλαηθψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο (Κπξηαθίδε, 2000). Ζ παξαδνζηαθή νηθνγέλεηα (δχν γνλείο κε ηνλ παηέξα λα εξγάδεηαη έμσ απφ ην ζπίηη θαη ε κεηέξα ζην ζπίηη) νινέλα θαη πην ζπάληα ζπλαληάηαη ζηηο κέξεο καο. Πνιιά εξσηεκαηηθά έρνπλ αλαδπζεί αλαθνξηθά κε ηηο επηπηψζεηο ηεο εξγαζίαο ησλ κεηέξσλ ζηελ θνηλσληθή θαη ζπλαηζζεκαηηθή αλάπηπμε ησλ παηδηψλ. Ζ παξαδνζηαθή άπνςε έδηλε έκθαζε ζηε κεγάιε αμία ηνπ ζηαζεξνχ θαη ππνζηεξηθηηθνχ νηθνγελεηαθνχ πεξηβάιινληνο πνπ πξέπεη λα πξνζθέξεηαη ζηα παηδηά. Με άιια ιφγηα, ζεσξνχληαλ απαξαίηεην γηα ηε κεηέξα λα παξακέλεη ζην ζπίηη θαη λα θξνληίδεη ηελ νηθνγέλεηά ηεο. Χζηφζν, ε έξεπλα ζήκεξα θαηαδεηθλχεη δηαθνξεηηθά απνηειέζκαηα. Αλ ε κεηέξα είλαη ηθαλνπνηεκέλε απφ ηε δνπιεηά ηεο θαη ε παξνρή θξνληίδαο ζηα παηδηά είλαη ηθαλνπνηεηηθή, δελ ππάξρνπλ αξλεηηθέο επηπηψζεηο ζηελ αλάπηπμε ησλ παηδηψλ (Papalia, Οlds & Feldman, 2007). Μηα αθφκε ζεκαληηθή αιιαγή είλαη ε δεκηνπξγία νηθνγελεηψλ απφ δεχηεξν γάκν, ην πνζνζηφ ησλ νπνίσλ απμάλεηαη ζπλερψο ιφγσ ηεο αχμεζεο ησλ δηαδπγίσλ. 20

Έηζη, αξθεηά παηδηά ζήκεξα κεγαιψλνπλ ζε πεξηζζφηεξεο απφ κηα νηθνγέλεηεο αλαθνξάο, γεγνλφο ην νπνίν αζθεί ζεκαληηθή επίδξαζε ζηελ πξνζαξκνγή θαη ζηελ εμέιημή ηνπο (Παππά, 2007). Ζ ηξίηε επίζεο θαζνξηζηηθή αιιαγή είλαη ε αξηζκεηηθή ζπξξίθλσζε ησλ πνιχηεθλσλ νηθνγελεηψλ, ελψ νη νηθνγέλεηεο κε έλα ή θαη θαζφινπ παηδηά, έρνπλ απμεζεί δξακαηηθά (Παππά, 2007). 1.3 θνπόο θαη επηκέξνπο ζηόρνη ηεο έξεπλαο Βαζηθφο ζθνπφο ηεο παξνχζαο εξεπλεηηθήο κειέηεο είλαη ε αλίρλεπζε ησλ παξακέηξσλ γνλετθήο εκπινθήο θαη ε δηεξεχλεζε ησλ ζηάζεσλ Διιήλσλ θαη αιινδαπψλ γνλέσλ ηνπ Ννκνχ Μαγλεζίαο ζρεηηθά κε ηελ εκπινθή ηνπο ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία ησλ παηδηψλ ηνπο ζε επίπεδν δεκνηηθνχ ζρνιείνπ. Δπίζεο, ζθνπφο ηεο είλαη λα παξάζρεη πξφζζεηεο πιεξνθνξίεο πνπ ζα ζπληειέζνπλ ζηελ θαηάιπζε ησλ ζηεξενηχπσλ, ζηελ αλάδεημε ησλ ζηάζεσλ ηνπ ζχγρξνλνπ γνλέα θαηά ηε δηαδηθαζία εκπινθήο ηνπ θαη ζηε βειηίσζε ηεο ζπλεξγαζίαο κε ηνπο άιινπο γνλείο θαη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Γηεξεπλάηαη, ινηπφλ, ην πψο νη γνλείο εκπιέθνληαη, ζπκκεηέρνπλ θαη παξεκβαίλνπλ ζηελ ελδνζρνιηθή, θαζψο θαη ζηελ εμσζρνιηθή δσή ησλ παηδηψλ ηνπο. Σα ραξαθηεξηζηηθά ηεο γνλετθήο εκπινθήο θαη ε έληαζή ηεο απνηεινχλ ηα ζεκαηηθά πεδία ηεο έξεπλαο. πγθεθξηκέλα, κέζα απφ ηε ζεσξεηηθή εκβάζπλζε, ηελ νξηνζέηεζε θαη ηελ απνζαθήληζε ησλ κεηαβιεηψλ θαη ησλ παξαγφλησλ πνπ πιαηζηψλνπλ ηελ έξεπλα, επηδηψθεηαη ε επίηεπμε ησλ παξαθάησ ζηφρσλ: α) αλάδεημε ηνπ βαζκνχ γνλετθήο εκπινθήο ζχκθσλα κε ηελ αληίιεςε ησλ γνλέσλ, β) αλάιπζε ησλ δηάθνξσλ παξακέηξσλ ηεο γνλετθήο εκπινθήο θαη ζχγθξηζή ηνπο κε παξακέηξνπο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία, γ) αλάδεημε ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν νη γνλείο επηιέγνπλ λα εκπιαθνχλ ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία ησλ παηδηψλ ηνπο. 21

1.4 Δξεπλεηηθά εξσηήκαηα θαη ππνζέζεηο Δξεπλεηηθά εξσηήκαηα Σα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα ηα νπνία ζα γίλεη πξνζπάζεηα λα απαληεζνχλ ζην πιαίζην ηεο εκπεηξηθήο έξεπλαο είλαη ηα εμήο: Τπάξρεη δηαθνξά αλάκεζα ζηνπο γεγελείο θαη ηνπο αιινδαπνχο γνλείο φζνλ αθνξά ην επίπεδν γνλετθήο ηνπο εκπινθήο; Με πνηνλ ηξφπν πξαγκαηνπνηείηαη ε εκπινθή ησλ γνλέσλ ζηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο; Τπάξρνπλ δηαθνξέο σο πξνο ηελ εκπινθή ησλ γνλέσλ ζηε δσή ησλ παηδηψλ ηνπο κε θξηηήξην ην κνξθσηηθφ ηνπο επίπεδν; Τπάξρνπλ δηαθνξέο σο πξνο ηελ εκπινθή ησλ γνλέσλ ζηε δσή ησλ παηδηψλ ηνπο απφ ηάμε ζε ηάμε; Γειαδή, θαζψο ην παηδί κεγαιψλεη, ε γνλετθή εκπινθή απμάλεηαη, κεηψλεηαη ή παξακέλεη ζηαζεξή; Τπάξρνπλ δηαθνξέο σο πξνο ηελ εκπινθή ησλ γνλέσλ ζηε δσή ησλ παηδηψλ ηνπο κε θξηηήξην ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο θαηάζηαζε; Δπεξεάδεηαη ε γνλετθή εκπινθή απφ κηα ζεηξά άιισλ δεκνγξαθηθψλ κεηαβιεηψλ, φπσο ην θχιν θαη ηελ ειηθία ηνπ γνλέα, ηελ νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε, ηε ζεηξά γέλλεζεο θαη ηνλ αξηζκφ ησλ παηδηψλ; ε πνηα απφ ηηο ελλέα παξακέηξνπο ηεο γνλετθήο εκπινθήο δίλνπλ πεξηζζφηεξε ζεκαζία νη αιινδαπνί γνλείο; ε πνηα απφ ηηο ελλέα παξακέηξνπο ηεο γνλετθήο εκπινθήο δίλνπλ πεξηζζφηεξε ζεκαζία νη γεγελείο γνλείο; Δξεπλεηηθέο ππνζέζεηο Με βάζε ηα αλσηέξσ εξεπλεηηθά εξσηήκαηα είλαη δπλαηφ λα δηαηππσζεί ε αθφινπζε θεληξηθή ππφζεζε: Οη γεγελείο γνλείο εκπιέθνληαη πεξηζζφηεξν ζηελ ελδνζρνιηθή θαη εμσζρνιηθή δσή ησλ παηδηψλ ηνπο ζην δεκνηηθφ ζρνιείν ζε ζχγθξηζε κε ηνπο αιινδαπνχο γνλείο. 22

Δπηπιένλ, απφ ηε βηβιηνγξαθηθή αλαζθφπεζε θαη ηε ζπζρέηηζε θνηλσληθννηθνλνκηθψλ θαη δεκνγξαθηθψλ κεηαβιεηψλ κε κεηαβιεηέο εκπινθήο ησλ γνλέσλ πξνέθπςαλ νη παξαθάησ επηκέξνπο ππνζέζεηο: α) Οη γεγελείο γνλείο έρνπλ πςειφηεξν βαζκφ εκπινθήο ζηε ζρνιηθή δσή ησλ παηδηψλ ηνπο ζε ζχγθξηζε κε ηνπο αιινδαπνχο γνλείο. β) Τπάξρεη ζεηηθή ζρέζε αλάκεζα ζηνλ βαζκφ εκπινθήο ησλ γνλέσλ ζηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο θαη ζην κνξθσηηθφ επίπεδν ησλ γνλέσλ. γ) Τπάξρεη ζεηηθή ζρέζε κεηαμχ ηεο ηάμεο θνίηεζεο ησλ καζεηψλ θαη ηνπ βαζκνχ εκπινθήο ησλ γνλέσλ. 23

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2: ΑΝΑΚΟΠΖΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ 2.1 ρέζεηο κεηαμύ γνλέσλ θαη ζρνιείνπ 2.1.1 Ηζηνξηθή αλαδξνκή ηνπ δεηήκαηνο ησλ ζρέζεσλ νηθνγέλεηαο-ζρνιείνπ Οη γνλείο είλαη νη πξψηνη δάζθαινη θαη παηδαγσγνί ηνπ παηδηνχ. Δθπαηδεχνπλ ην παηδί απφ ηε ζηηγκή πνπ γελληέηαη θαη ζπλερίδνπλ λα ην εθνδηάδνπλ κε γλψζεηο θαη αμίεο θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο αλάπηπμήο ηνπ, αθφκα θαη ζηα ρξφληα πνπ εθπαηδεχεηαη ζην ζρνιείν. Δπίζεο, ε ίδηα ε θνηλσληθή θαη επαγγεικαηηθή ζέζε ησλ γνλέσλ επεξεάδεη ηε δηαπαηδαγψγεζε ηνπ παηδηνχ, αιιά θαη ηε ζηάζε πνπ νη ίδηνη νη γνλείο θξαηνχλ απέλαληη ζηε κάζεζε ηνπ παηδηνχ ζην ζρνιείν. Ζ νηθνγέλεηα, δειαδή, θαη ην ζρνιείν απφ πνιχ λσξίο ζεσξνχληαη απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο θνηλσληθνχο ζεζκνχο, πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηε δηαδηθαζία θνηλσληθνπνίεζεο ησλ λέσλ κειψλ (Μάλεζεο, 2004: 5). Ζ Lareau (1987: 74) εμεηάδνληαο ηελ ηζηνξία ησλ ζρέζεσλ νηθνγέλεηαο θαη ζρνιείνπ δηαθξίλεη ηξεηο πεξηφδνπο: α πεξίνδνο ηελ πξνβηνκεραληθή θνηλσλία θπξηαξρνχζε ν εθηεηακέλνο ηχπνο νηθνγέλεηαο, ζχκθσλα κε ηνλ νπνίν θαηνηθνχζαλ ζην ίδην ζπίηη ηξεηο γεληέο (παππνχδεο, παηδηά, εγγφληα). Ζ θνηλσληθνπνίεζε ηνπ παηδηνχ γηλφηαλ κέζα ζηελ ίδηα ηελ νηθνγέλεηα, θαζψο γνλείο θαη παππνχδεο κεηέδηδαλ ζηα παηδηά ηξφπνπο ζθέςεο θαη πξάμεο κέζα απφ ηελ θαζεκεξηλφηεηα ηεο δσήο. ηελ Διιάδα δελ ππήξρε αθφκε νξγαλσκέλν εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα. Ζ αγσγή θαη ε εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ θαη ηνπ απινχ ιανχ νθεηιφηαλ απνθιεηζηηθά ζηελ νηθνγέλεηα. Οη αξραίνη Έιιελεο αζρνινχληαλ νη ίδηνη κε ηε δηαπαηδαγψγεζε ησλ παηδηψλ ηνπο, ελψ είραλ παξάιιεια θαη εηδηθνχο παηδαγσγνχο ζην ζπίηη. ηελ ειιεληζηηθή επνρή ε εθπαίδεπζε άξρηζε λα απνηειεί ππφζεζε θαη ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο. Καηά ηε βπδαληηλή πεξίνδν βξηζθφηαλ ζηα ρέξηα ηεο εθθιεζίαο θαη ηνπ θξάηνπο, ελψ θαηά ηελ ηνπξθνθξαηία δελ ππήξρε θαλέλα επίζεκν θαζεζηψο γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ κε κνπζνπικάλσλ (Μάλεζεο, 2004: 6). 24

β πεξίνδνο Απφ ηα κέζα ηνπ 18 νπ αηψλα ε αλάπηπμε ηεο παηδαγσγηθήο επηζηήκεο έζηξεςε ην ελδηαθέξνλ φισλ ζην παηδί. Ο δηαθσηηζκφο έδσζε κεγάιε αμία ζην άηνκν θαη ζηα δηθαηψκαηά ηνπ. Ζ παηδηθή ειηθία θξίζεθε άμηα πξνζνρήο θαη ην παηδί ζεσξήζεθε απηφλνκε νληφηεηα. Δπίζεο, ηελ επνρή εθείλε κεηαζρεκαηίδεηαη θαη ε δνκή ηεο ίδηαο ηεο νηθνγέλεηαο, ε νπνία απφ εθηεηακέλε γίλεηαη ππξεληθή. ηελ θαηλνχξηα απηή κνξθή ηεο νηθνγέλεηαο ην παηδί απνθηά λέα ζέζε θαη ην ζπκθέξνλ ηνπ θαζίζηαηαη πιένλ αληηιεπηφ σο ζπκθέξνλ ηεο επηβίσζεο θαη ηεο ζπλέρεηαο ηεο ίδηαο ηεο νηθνγέλεηαο. Θεζκνζεηνχληαη ηα θαζήθνληα θαη νη ππνρξεψζεηο ησλ γνλέσλ αιιά θαη ηνπ θξάηνπο απέλαληη ζηα παηδηά. Ζ νηθνγέλεηα αλαιακβάλεη ηνλ θχξην ξφιν ηεο θνηλσληθνπνίεζεο ηνπ παηδηνχ θαη ην ζρνιείν ηεο εθπαίδεπζήο ηνπ (Μάλεζεο, 2004: 6-7). Σελ πεξίνδν απηή νη γνλείο εκπιέθνληαη ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ ζρνιείνπ, αιιά φρη αθφκα κε νπζηαζηηθφ ηξφπν ζηε γλσζηηθή αλάπηπμε ησλ παηδηψλ. Μεηά ηελ απειεπζέξσζε απφ ηνπο Σνχξθνπο θαη ηελ ίδξπζε ηνπ λένπ ειιεληθνχ θξάηνπο ζεζπίδνληαη πξσηνπνξηαθνί λφκνη, πνπ πξνβιέπνπλ ηελ ππνρξεσηηθή θνίηεζε ησλ παηδηψλ. Ζ ζρνιηθή δσή πεξηραξαθψλεηαη ηνπηθά θαη ηππηθά θαη νη γνλείο πεξηνξίδνληαη ζε έλαλ ξφιν απιήο ελεκέξσζεο γηα ηελ επίδνζε θαη ηελ πνξεία ηνπ παηδηνχ απφ ηνπο εηδήκνλεο δαζθάινπο. γ πεξίνδνο Απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1960 εληείλεηαη ην ελδηαθέξνλ γηα ηελ άηππε, ιαλζάλνπζα, αιιά θαη ηζρπξή επίδξαζε θαη ζπκβνιή ηνπ νηθνγελεηαθνχ πεξηβάιινληνο ζηελ πξφνδν ησλ παηδηψλ ζην ζρνιείν θαη ηα δεηήκαηα ηεο επηθνηλσλίαο γνλέσλ θαη δαζθάισλ (Μάλεζεο, 2004: 8). Οη ζρέζεηο κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο αλαπηχζζνληαη. ηελ Διιάδα, κεηά ηε κεηαπνιίηεπζε θαη ηδηαίηεξα κε ηνλ Νφκν 1566/85 θαηαβάιιεηαη πξνζπάζεηα λα εκπιαθνχλ ζηελ εθπαίδεπζε νη γνλείο θαη γεληθφηεξα ε ηνπηθή απηνδηνίθεζε ζε φιεο ηηο βαζκίδεο ηεο εθπαίδεπζεο. ην πιαίζην απηφ, ζπζηήζεθαλ φξγαλα ιατθήο ζπκκεηνρήο, νη ρνιηθέο Δπηηξνπέο, νη Οξγαλψζεηο 25

Γνλέσλ, νη ρνιέο Γνλέσλ. χκθσλα κε ηηο βαζηθέο αξρέο ηνπ θαλνληζκνχ ιεηηνπξγίαο ησλ ζρνιείσλ πνπ θνηλνπνίεζε ην ΤΠΔΠΘ ην 2002, ν δηεπζπληήο πξέπεη λα έρεη ηαθηηθή επαθή θαη ζπλεξγαζία κε ηνπο γνλείο, νη εθπαηδεπηηθνί ζα πξέπεη λα γλσξίδνπλ ηελ νηθνγελεηαθή θαη θνηλσληθή θαηάζηαζε ησλ καζεηψλ θαη ε ελεκέξσζε ησλ γνλέσλ ζα πξέπεη λα είλαη νπζηαζηηθή θαη πξνγξακκαηηζκέλε (Μάλεζεο, 2004: 9-10). Γηα ηε δηακφξθσζε ηεο ζρέζεο ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο ζεκαληηθφ ξφιν δηαδξακάηηζε ε ίδξπζε ρνιψλ Γνλέσλ κε ηνλ λφκν πνπ ππνγξάθηεθε ζηηο 21/6/1998 απφ ηνλ Τπνπξγφ Δζληθήο Παηδείαο, Γεξάζηκν Αξζέλε, θαη ηνλ Τπνπξγφ Δζσηεξηθψλ, Αιέθν Παπαδφπνπιν. Χο βαζηθνί ζθνπνί ησλ ρνιψλ Γνλέσλ νξίζηεθαλ: α) ε ζηήξημε ηνπ δνθηκαδφκελνπ ζεζκνχ ηεο νηθνγέλεηαο, ε νπνία απνηειεί κνλαδηθή γσληά θάπνηαο ζηαζεξφηεηαο, αζθάιεηαο αιιά θαη θαιιηέξγεηαο θάζε ηδαληθνχ, β) ε πξνζηαζία ηεο ςπρηθήο πγείαο αλήιηθσλ θαη ελήιηθσλ αηφκσλ κέζα ζην ζχζηεκα ηεο νηθνγέλεηαο (http://www.sxolesgonewn.gr/). 2.1.2 Ζ αλαγθαηόηεηα ηεο ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο Ζ ζπκκεηνρή ησλ γνλέσλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή, θαζψο επηδξά ζεηηθά ζηελ αθαδεκατθή επίδνζε ησλ καζεηψλ, ζηε ζπκπεξηθνξά ηνπ καζεηή ζην ζρνιείν, ζηελ αιιαγή ζηηο απφςεηο ησλ καζεηψλ ζρεηηθά κε ην θιίκα ζην ζρνιείν, ζηελ αχμεζε ησλ θηλήηξσλ γηα κάζεζε, ζηε ζηάζε θαη ζπκπεξηθνξά ησλ καζεηψλ θαη ζηε βειηίσζε ηεο ζρέζεο γνλέσλ-καζεηή. (Γθιηάνπ-Υξηζηνδνχινπ, 2005). ηνλ λέν ηχπν ζρνιείνπ νη γνλείο θαη ηα κέιε ηεο θνηλφηεηαο ππεξεηνχλ ηελ νηθνδφκεζε ή ηελ εγεηηθή εθπαηδεπηηθή νκάδα. πκβάιινπλ ζηελ εθπαίδεπζε πνπ παξέρεηαη ζην ζρνιείν, ζηηο δεκφζηεο ζρέζεηο θαη ζηηο απμαλφκελεο εξγαζίεο κε ηελ πξνζθνξά ηνπ ηαιέληνπ θαη ησλ γλψζεψλ ηνπο. Ζ ζπλεξγαζία απηή επεξεάδεη ζεηηθά θαη ηνπο γνλείο, νη νπνίνη κπαίλνπλ ζηε δηαδηθαζία λα θαηαλνήζνπλ θαιχηεξα ηα παηδηά ηνπο θαη ζπγθεθξηκέλα ηηο αδπλακίεο θαη ηηο ηθαλφηεηέο ηνπο, λα κάζνπλ θάπνηεο ηερληθέο αληηκεηψπηζεο πξνβιεκάησλ κε ζηφρν ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε επηθνηλσλία κε ηα παηδηά ηνπο ζην ζπίηη, λα 26

ηζρπξνπνηνχλ θαη λα ελζαξξχλνπλ ηηο πξνζπάζεηεο ησλ παηδηψλ, θαζψο θαη λα αμηνινγνχλ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Δπίζεο, απφ ηε ζπλεξγαζία απηή επλνείηαη θαη ην ίδην ην ζρνιείν, αθνχ ην εθπαηδεπηηθφ πεξηβάιινλ εκπινπηίδεηαη θαη απνθηά πνηθηιία, θαζψο νη γνλείο θέξλνπλ ζην ζρνιείν λέεο ηδέεο θαη ελδηαθέξνληα, εκπεηξίεο, γλψζεηο, ηαιέληα θαη θνπιηνχξα. Αθφκα, ε ζπλεξγαζία απηή είλαη απνηειεζκαηηθή γηα ηελ αληηκεηψπηζε πξνβιεκάησλ πνπ ζπλδένληαη είηε κε ηε κάζεζε είηε κε ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ παηδηνχ (Γθιηάνπ-Υξηζηνδνχινπ, 2005). Χζηφζν, ππάξρνπλ θνξέο πνπ νη γνλείο δελ γλσξίδνπλ πψο λα βνεζήζνπλ ηα παηδηά ηνπο θαη πψο λα ελεξγήζνπλ. Σα πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδνπλ πεγάδνπλ θπξίσο απφ: α) ηηο δηαθνξέο ζηε γιψζζα θαη ην πνιηηηζηηθφ θαη θνηλσληθννηθνλνκηθφ ηνπο επίπεδν, β) ηνπο επαγγεικαηηθνχο ηνπο πξνζαλαηνιηζκνχο, γ) ηε ρξήζε δπζλφεησλ ελλνηψλ θαη ηελ πνιπζπλζεηφηεηα ηεο γιψζζαο, θπξίσο γηα φζνπο έρνπλ πεξηνξηζκέλεο δεμηφηεηεο γξακκαηηζκνχ, δ) ηηο ζπρλέο κεηαθηλήζεηο, νη νπνίεο εκπνδίδνπλ ηελ αλάπηπμε καθξνρξφλησλ εκπηζηεπηηθψλ ζρέζεσλ (Εεξβνπδάθε, 2011: 55). Παξ φια απηά, ηα ζρνιεία κπνξνχλ λα αληηπαξέιζνπλ απηά ηα εκπφδηα κε ηελ απνηίκεζε ησλ ελδηαθεξφλησλ θαη ησλ αλαγθψλ ησλ γνλέσλ, ηελ πξφζιεςε ζπληνληζηψλ γνλέσλ, ηε κεηάθξαζε ηνπ έληππνπ πιηθνχ ζηε κεηξηθή γιψζζα ησλ γνλέσλ, αιιά θαη εμππεξεηψληαο ην εξγαζηαθφ πξφγξακκα ησλ γνλέσλ φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξν, παξέρνληαο ζηνπο γνλείο αμίεο γηα ζπκκεηνρή θαη δεκηνπξγψληαο θιίκα εηιηθξίλεηαο θαη ζεβαζκνχ, θαζψο θαη επθαηξίεο γηα εκπινθή (Εεξβνπδάθε, 2011: 56). 2.2 Δμέιημε ηεο γνλετθήο εκπινθήο Οη ζπλζήθεο δηαβίσζεο ηεο νηθνγέλεηαο, ην θνηλσληθνπνιηηηζκηθφ ζηάηνπο, ε νηθνλνκηθή θαηάζηαζε, ην είδνο κφξθσζεο θαη ησλ εκπεηξηψλ ησλ γνλέσλ, νη θνηλσληθέο αμίεο θαη αληηιήςεηο άιιαδαλ απφ επνρή ζε επνρή θη απηφ είρε σο απνηέιεζκα θαη ηελ εμέιημε ηεο γνλετθήο εκπινθήο ζηε δηαπαηδαγψγεζε ηνπ παηδηνχ. Παιηφηεξα, φπσο αλαθέξζεθε, ε εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ήηαλ ππφζεζε θπξίσο ηεο νηθνγέλεηαο θαη ιάκβαλε ρψξα ζην ζπίηη. Σνλ 18 ν αηψλα ε εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ 27

αλαηέζεθε ζε νξγαλσκέλα ηδξχκαηα θαη νη γνλείο πίζηεπαλ φηη δελ έπξεπε λα εκπιαθνχλ ζηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο, ελψ νη ίδηνη νη δάζθαινη έβιεπαλ ηε γνλετθή εκπινθή σο αλάκεημε ζην έξγν ην νπνίν είραλ θιεζεί λα αλαιάβνπλ. Πξνο ην ηέινο ηνπ 20 νπ αηψλα ε γνλετθή εκπινθή ιακβάλεη θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ. Οη γνλείο σο θεδεκφλεο ησλ παηδηψλ ζπγθξνηνχλ ζπιιφγνπο, εθθξάδνπλ ηελ άπνςή ηνπο θαη ζπκκεηέρνπλ ελεξγά ζηηο απνθάζεηο πνπ αθνξνχλ ην ζρνιείν θαη ηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο. Χζηφζν, απηφ δελ είλαη απφιπηα εθηθηφ, αθνχ ε ζεκεξηλή νηθνγέλεηα παξνπζηάδεη πνιιά θαη πνηθίια πξνβιήκαηα. ηαζκφ ζηελ εμέιημε ηεο γνλετθήο εκπινθήο απνηέιεζαλ νη ζεκαληηθέο θαη πνηθίιεο θνηλσληθνπνιηηηθέο αλαθαηαηάμεηο, πνπ επέβαιαλ νπζηαζηηθέο αιιαγέο ζηε δνκή ηεο «παξαδνζηαθήο» νηθνγέλεηαο. Κνηλσληθνπνιηηηθνί παξάγνληεο, φπσο ε θηψρεηα, ε αλεξγία, ε κεηαλάζηεπζε, ε ρεηξαθέηεζε ηεο γπλαίθαο, ε ξαγδαία αχμεζε ησλ δηαδπγίσλ θ.ά., θαλέξσζαλ ηε ζνβαξή αδπλακία ησλ γνλέσλ λα εθπιεξψζνπλ επηηπρψο ηνλ γνλετθφ ηνπο ξφιν (Εεξβνπδάθε, 2011: 24). 2.3 Σύπνη γνλετθήο εκπινθήο Τπάξρνπλ πνιιέο κνξθέο γνλετθήο εκπινθήο, απφ κηα απιή επίζθεςε ζην ζρνιείν κηα-δπν θνξέο ηνλ ρξφλν κέρξη ηελ νπζηαζηηθή ζπκκεηνρή ηνπ γνλέα ζην πξφγξακκα θαη ζε ζεκαληηθέο απνθάζεηο, ελψ ην εχξνο ηεο εκπινθήο κεηαβάιιεηαη θαη απνηειεί ζπλάξηεζε δηάθνξσλ παξακέηξσλ, φπσο είλαη ε ειηθία ηνπ παηδηνχ, ε επίδνζε ζην ζρνιείν, ε θνηλσληθννηθνλνκηθή θαηάζηαζε ησλ γνλέσλ, ην θχιν ηνπο, ε ζηάζε ηνπ παηδαγσγνχ θ.ά. (Γεσξγίνπ, 2000). Οη Fan θαη Chen (2001) αλαιχνληαο ηηο έξεπλεο γηα ηε γνλετθή εκπινθή θαηέιεμαλ πσο εκθαλίδνληαη ηξεηο κεγάιεο θαηεγνξίεο: ε επηθνηλσλία παηδηψλγνλέσλ γηα ην ζρνιείν, ε επίβιεςε ησλ παηδηψλ ζηνλ ρξφλν πνπ βξίζθνληαη εθηφο ζρνιείνπ θαη νη πξνζδνθίεο ηνπο ζε ζπλδπαζκφ κε ην γνλετθφ ζηπι πνπ εκθαλίδνπλ. Ζ Epstein δεκηνχξγεζε ην κνληέιν ησλ ελδνγελψλ θαη εμσγελψλ παξαγφλησλ ζηε γνλετθή εκπινθή. Χο εμσγελείο παξάγνληεο νξίδεη ην ζρνιείν θαη ην ζπίηη, ηνπο 28

νπνίνπο ζεσξεί ζπλδεηηθέο ζθαίξεο αιιεινθαιππηφκελεο πνπ εμαξηψληαη απφ ην ππάξρνλ πεξηβάιινλ, ηελ ηζηνξία, ηνλ πνιηηηζκφ θαη ηελ ειηθία ηνπ παηδηνχ. πγθεθξηκέλα δηέθξηλε έμη ηχπνπο εκπινθήο ησλ γνλέσλ ζηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο (Epstein, 1995): Βαζηθέο ππνρξεώζεηο ησλ γνλέσλ. Οη γνλείο παξέρνπλ έλα αζθαιέο θαη ζηαζεξφ πεξηβάιινλ ζην ζπίηη, πνπ ελζαξξχλεη ηε κάζεζε θαη ηελ θαιή ζπκπεξηθνξά ησλ παηδηψλ ζην ζρνιείν. Σα ζρνιεία βνεζνχλ ηνπο γνλείο γηα ηε δεκηνπξγία απηνχ ηνπ πεξηβάιινληνο. Βαζηθέο ππνρξεώζεηο ησλ ζρνιείσλ. Σα ζρνιεία ελεκεξψλνπλ ηνπο γνλείο γηα ηα πξνγξάκκαηα θαη ηελ πξφνδν ησλ παηδηψλ ηνπο. Απηφ κπνξεί λα γίλεη είηε κέζσ ηειεθψλνπ είηε κε γξαπηά ζεκεηψκαηα ή κε πξνζσπηθέο ζπλαληήζεηο. Δζεινληηθή ζπκκεηνρή ησλ γνλέσλ ζε ζρνιηθέο δξαζηεξηόηεηεο. Οη γνλείο κπνξνχλ λα ζπκκεηέρνπλ εζεινληηθά ζε ζρνιηθέο δξαζηεξηφηεηεο ή εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα. Σπκκεηνρή γνλέσλ ζηε ιήςε απνθάζεσλ γηα ηελ εθπαίδεπζε. Οη γνλείο κπνξνχλ λα ζπκκεηέρνπλ ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ ζην ζρνιείν. Σν δηθαίσκα ζπκκεηνρήο ζα πξέπεη λα δίλεηαη ζε φινπο ηνπο γνλείο. Σπλεξγαζία κε άιινπο θνξείο: Σα ζρνιεία κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ηηο νηθνγέλεηεο ζηε ζπλεξγαζία κε άιινπο θνξείο (π.ρ. πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε, πνιηηηζηηθά ζσκαηεία) θαη ζηελ πξφζβαζή ηνπο ζε ππεξεζίεο (αλαθχθισζε, θξνληίδα ησλ παηδηψλ κεηά ην ζρνιείν θηι.). Απφ ηελ άιιε, ε κειέηε ηεο Desimone (1999) δηαθξίλεη δψδεθα ηχπνπο γνλετθήο εκπινθήο: 1. πδήηεζε κε ην παηδί γηα ην ζρνιείν θαη ηα νθέιε ηνπ 2. πδήηεζε γνλέσλ-παηδηψλ γηα κειινληηθέο πξννπηηθέο ζπνπδψλ 3. Πξνζθνξά εζεινληηθήο εξγαζίαο γνλέσλ ζην ζρνιείν 4. Όπαξμε θαλφλσλ γηα ηηο ζρνιηθέο εξγαζίεο θαη ηηο θαζεκεξηλέο νηθηαθέο κηθξνδνπιεηέο 29

5. πκκεηνρή ζηνλ ζχιινγν γνλέσλ ηνπ ζρνιείνπ 6. πκκεηνρή ζηηο ζπλεδξηάζεηο θαη ζπλαληήζεηο πνπ γίλνληαη ζην ζρνιείν 7. Όπαξμε θαλφλσλ γηα ηελ ηειεφξαζε θαη ην παηρλίδη κε ηνπο θίινπο 8. Έιεγρνο ησλ ζρνιηθψλ εξγαζηψλ πνπ γίλνληαη ζην ζπίηη 9. Δπαθή γνλέσλ-ζρνιείνπ γηα ηελ επίδνζε ηνπ παηδηνχ 10. πδεηήζεηο κε ην παηδί γηα ηα θαζεκεξηλά ζπκβάληα ζην ζρνιείν 11. πδεηήζεηο κε ην παηδί γηα ην πξφγξακκα ηνπ ζρνιείνπ 12. Γλσξηκία κε ηνπο γνλείο ησλ θίισλ ηνπ παηδηνχ Οη Ho θαη Williams (1996) δηαθξίλνπλ κφλν ηέζζεξηο ηχπνπο γνλετθήο εκπινθήο: α) ζπδεηήζεηο ζην ζπίηη γηα ηηο ζρνιηθέο ππνρξεψζεηο θαη γεληθφηεξα ηα ζρνιηθά ζπκβάληα, β) επίβιεςε θαη έιεγρνο ησλ ζρνιηθψλ εξγαζηψλ ζην ζπίηη, γ) επηθνηλσλία κε ην ζρνιείν, δ) ζπκκεηνρή ζε ζρνιηθέο εθδειψζεηο. Δπηπιένλ, ε Scott- Jones (1995) δηαθξίλεη ηέζζεξηο ηχπνπο γνλετθήο εκπινθήο, αιιά απφ δηαθνξεηηθή ζθνπηά: α) εκθχζεζε αμηψλ γηα ηελ εθπαίδεπζε θαη ηε ζεκαζία πνπ έρεη ζηε δσή ηνπ αλζξψπνπ, β) έιεγρνο πνπ αζθνχλ νη γνλείο ζηε ζπκπεξηθνξά ησλ παηδηψλ ηνπο θαη ζηε ζρνιηθή παξνπζία ηνπο, γ) βνήζεηα πνπ παξέρνπλ νη γνλείο ζηα παηδηά ηνπο γηα ηελ απφθηεζε γλψζεσλ θαη αθαδεκατθψλ δεμηνηήησλ θαη δ) άκεζε ζπκκεηνρή ησλ γνλέσλ ζηε δηεθπεξαίσζε ησλ ζρνιηθψλ εξγαζηψλ ησλ παηδηψλ ηνπο. ηελ ειιεληθή βηβιηνγξαθία ν Γεσξγίνπ (2000) αλαθέξεη ηνπο πέληε πην ζπλεζηζκέλνπο ηχπνπο γνλετθήο εκπινθήο, πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηηο ζρεηηθέο έξεπλεο: 1. Δπνπηεία ζρνιηθήο ζπκπεξηθνξάο: νη δηάθνξνη ηξφπνη πνπ ρξεζηκνπνηνχλ νη γνλείο γηα λα ξπζκίζνπλ ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ παηδηνχ πνπ έρεη ζρέζε κε ηε ζρνιηθή εξγαζία ηνπ. 2. Έιεγρνο εμσζρνιηθήο ζπκπεξηθνξάο: έιεγρνο ησλ ζεκάησλ πνπ δελ έρνπλ άκεζε ζρέζε κε ην ζρνιείν. 3. Βνήζεηα κε ηελ θαη νίθνλ εξγαζία: αθνξά ηνλ έιεγρν ησλ ηεηξαδίσλ θαη ησλ άιισλ ζρνιηθψλ εξγαζηψλ πνπ θέξλεη ν καζεηήο ζην ζπίηη. 30

4. Αλάπηπμε ησλ ελδηαθεξόλησλ: ε πξνζπάζεηα ησλ γνλέσλ λα αλαπηχμνπλ ηελ επξχηεξε πξνζσπηθφηεηα ηνπ παηδηνχ ηνπο θαιιηεξγψληαο ηα ηαιέληα ηνπ ή ηα ελδηαθέξνληά ηνπ ζε ζέκαηα κνπζηθήο, ηέρλεο, ρνξνχ, αζιεηηζκνχ θηι. ε απηή ηελ θαηεγνξία εληάζζνληαη θαη νη ελέξγεηεο ησλ γνλέσλ, πνπ απνζθνπνχλ ζηελ επαθή ησλ παηδηψλ ηνπο κε ηα πνιηηηζηηθά γεγνλφηα θαη εθδειψζεηο, φπσο ζέαηξν, θαιιηηερληθέο εθζέζεηο, επηζθέςεηο ζε κνπζεία θηι. 5. Δπαθή κε ην ζρνιείν: πξφθεηηαη γηα ηε ζπρλφηεηα θαη πνηφηεηα ησλ επαθψλ, πνπ νη γνλείο δηαηεξνχλ κε ην ζρνιείν. Ζ θαηεγνξία απηή πεξηιακβάλεη ηηο επηζθέςεηο ησλ γνλέσλ ζην ζρνιείν θαη γεληθφηεξα ηελ επηθνηλσλία πνπ έρνπλ κε ηνλ δάζθαιν ησλ παηδηψλ ηνπο, ηελ παξαθνινχζεζε ησλ ζρνιηθψλ ενξηψλ θαη ησλ εθδειψζεσλ, θαζψο θαη ηελ πξνζθνξά εζεινληηθψλ ππεξεζηψλ ζην ζρνιείν. Σν 1998 ε Catsambis αλέδεημε ηηο αθφινπζεο ηππνινγίεο ηεο γνλετθήο εκπινθήο, πνπ αθνξνχζαλ φκσο κφλν ηελ φγδνε θαη δσδέθαηε ηάμε: - γνλετθόο ξόινο: έθθξαζε πξνζδνθηψλ γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ καζεηψλ, πεξηνξηζκέλνο ρξφλνο ησλ παηδηψλ κπξνζηά ζηελ ηειεφξαζε, επνπηεία ρξφλνπ θαη ζπκπεξηθνξάο, - επηθνηλσλία: έλαξμε ζπλαληήζεσλ κε ηνπο γνλείο γηα ηελ αθαδεκατθή επίδνζε, - ππνζηήξημε ζην ζρνιείν: εζεινληηζκφο ζην ζρνιείν, - κάζεζε ζην ζπίηη: αθαδεκατθά καζήκαηα εθηφο ζρνιείνπ, κνπζηθή ή καζήκαηα ρνξνχ, ζπδεηήζεηο γηα ην ζρνιείν θαη ζρέδηα γηα ην κέιινλ, - ζπλεξγαζία κε ηελ θνηλσλία: ρξήζε ησλ πεγψλ, κάζεζε ηεο θνηλσλίαο, π.ρ. επηζθέςεηο ζε κνπζεία. Βάζεη ησλ ηχπσλ γνλετθήο εκπινθήο δηαθξίλνληαη ηέζζεξηο ηχπνη γνλέσλ, ζχκθσλα κε ηνλ Παξαζθεπφπνπιν (1984): - νη απνξξηπηηθνί-αδηάθνξνη γνλείο, - νη ζηνξγηθνί-δηαιεθηηθνί γνλείο, 31

- νη ππεξπξνζηαηεπηηθνί γνλείο, - νη ερζξηθνί-θαηαπηεζηηθνί γνλείο. Οη δηάθνξνη ηχπνη γνλέσλ ζπλδένληαη θαη κε ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν εθείλνη αληηκεησπίδνπλ ηελ αθαδεκατθή πνξεία ησλ παηδηψλ ηνπο. Οη ζηνξγηθνί-δηαιεθηηθνί γνλείο ζεσξνχληαη ν θαιχηεξνο ηχπνο γνλέα (Παξαζθεπφπνπινο, 1984). 2.4 Μνληέια ηεο ζρέζεο νηθνγέλεηαο-ζρνιείνπ Σν ζηαδηαθό κνληέιν Σν ζηαδηαθφ κνληέιν είλαη ην πξψην κνληέιν ηζηνξηθά πνπ πξνζπαζεί λα πξνζεγγίζεη ηε ζρέζε νηθνγέλεηαο-ζρνιείνπ θαη λα ηελ εξκελεχζεη. Υξεζηκνπνηεί σο βάζε ηελ ειηθία ηνπ παηδηνχ, δειαδή ηα ζηάδηα αλάπηπμήο ηνπ κέζα ζηνλ ρξφλν (Γεσξγίνπ, 2000). Τηνζεηείηαη δειαδή ε άπνςε φηη ηελ επζχλε γηα ηελ αλάπηπμε θαη δηαπαηδαγψγεζε ηνπ παηδηνχ θέξεη ε νηθνγέλεηα πξψηα θαηά ζεηξά θαη κεηά ην ζρνιείν. Θεσξίεο αληίζηνηρεο, ηνπ Piaget θαη ηνπ Erikson, ππνζηεξίδνπλ ελ δπλάκεη ην ζηαδηαθφ κνληέιν, ζχκθσλα κε ην νπνίν, ηα ζηάδηα αλάπηπμεο είλαη ρξνληθά θαζνξηζκέλα. Ζ θχξηα θξηηηθή πνπ αζθήζεθε ζην κνληέιν απηφ είλαη φηη δελ αθήλεη πεξηζψξην γηα αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο, θαζψο βαζίδεηαη ζηελ ππφζεζε φηη ε ειηθία ηνπ παηδηνχ θαζνξίδεη θαη απνθιεηζηηθφηεηα πνην ζχζηεκα απφ ηα δχν ζα έρεη ηελ θχξηα επζχλε (Γεσξγίνπ, 2000). Σν νξγαληζκηθό κνληέιν Σν κνληέιν απηφ βαζίδεηαη ζηηο ηδέεο θνηλσληνιφγσλ (Parsons, 1959 Weber, 1947), γηα λα πεξηγξάςνπλ ηε δνκή θαη ηε ιεηηνπξγία παξαγσγηθψλ νξγαληζκψλ (Γεσξγίνπ, 2000), ην νπνίν κε ηε ζεηξά ηνπ επεξέαζε θαη ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηνπ ζρνιείνπ σο νξγαληζκνχ θαη ηηο ζρέζεηο ηνπ ζρνιείνπ κε ην θνηλσληθφ ζχλνιν. χκθσλα κε απηφ ην κνληέιν, ν βαζκφο παξαγσγηθφηεηαο ησλ δηάθνξσλ νξγαληζκψλ κεγηζηνπνηείηαη, φηαλ ιεηηνπξγνχλ απηφλνκα θαη αλεμάξηεηα. Ζ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηνπο δηεπθνιχλεηαη: α) φηαλ ππάξρνπλ δηαθξηηέο ηεξαξρηθέο δνκέο κε 32

μεθάζαξεο αξκνδηφηεηεο, β) φηαλ ε εμνπζία πεγάδεη απφ ζαθψο θαζνξηζκέλεο αξρέο θαη γ) φηαλ απνθεχγεηαη ε επηθάιπςε ξφισλ θαη αξκνδηνηήησλ. Σν κνληέιν απηφ δελ επλνεί ηελ επηθνηλσλία ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο, αληηζέησο ηελ πεξηνξίδεη ζε εηδηθέο κφλν πεξηπηψζεηο, φπσο επαθή ηνπ γνλέα κε ην ζρνιείν γηα ιφγνπο καζεζηαθψλ πξνβιεκάησλ ή ζπκπεξηθνξάο (Γεσξγίνπ, 2000). Σν νηθνζπζηεκηθό κνληέιν Σν νηθνζπζηεκηθφ κνληέιν αλαγλσξίδεη φηη θαη ηα δχν ζπζηήκαηα, ζρνιείννηθνγέλεηα, απνηεινχλ νξγαληθά κέξε ελφο εληαίνπ επξχηεξνπ ζπζηήκαηνο, ζην νπνίν ε αιιειεπίδξαζε είλαη ηφζν επηζπκεηή φζν θαη απηνλφεηε. χκθσλα κε ηνλ Bronfenbrenner (1979, 1986), ην άηνκν αλήθεη ζε δηάθνξα ππνζπζηήκαηα, ηα νπνία ην επεξεάδνπλ ζε κηθξφηεξν ή κεγαιχηεξν βαζκφ. Σν νηθνζπζηεκηθφ κνληέιν αλαπαξίζηαηαη ζρεκαηηθά κε κηα ζεηξά απφ πέληε νκφθεληξνπο θχθινπο, απφ ηνπο νπνίνπο ν εμσηεξηθφο απνηειεί ην καθξνζχζηεκα θαη νη κηθξφηεξνη κε ηε ζεηξά ην εμσζχζηεκα, ην κεζνζχζηεκα, ην κηθξνζχζηεκα θαη, ηέινο, ζην θέληξν βξίζθεηαη ην άηνκν, πνπ πθίζηαηαη φιεο ηηο πηέζεηο θαη επηδξάζεηο απφ ηα ππνζπζηήκαηα ζηα νπνία είλαη κέινο. Ζ επίδξαζε φκσο πνπ πθίζηαηαη ην άηνκν είλαη πνιχ κεγάιε απφ ην ππνζχζηεκα πνπ είλαη άκεζα θνληά ηνπ θαη κεηψλεηαη, θαζψο κεγαιψλεη ε απφζηαζε ησλ ππνζπζηεκάησλ απφ ην άηνκν. Σν ζθαηξηθό κνληέιν Σν ζθαηξηθφ κνληέιν, πνπ αλέπηπμε ε Epstein (1995), νπζηαζηηθά βαζίδεηαη ζηηο βαζηθέο αξρέο ηνπ ζπζηεκηθνχ κνληέινπ θαη ππνζηεξίδεη πσο ε νηθνγέλεηα, ην ζρνιείν θαη ε θνηλφηεηα βξίζθνληαη ζε ζπλερή αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ηνπο. Σν κνληέιν αλαπαξίζηαηαη κε ηξεηο θχθινπο επηθαιππηφκελνπο θαη ζην ζεκείν ηνκήο ηνπο βξίζθεηαη ην παηδί. Οη ηξεηο θχθινη-ζθαίξεο πιεζηάδνπλ ή απνκαθξχλνληαη αλάινγα κε ηνπο παξάγνληεο πνπ ππεηζέξρνληαη ζε απηή ηε ζρέζε. Σέηνηνη παξάγνληεο ζεσξνχληαη, γηα παξάδεηγκα, ε ειηθία ηνπ παηδηνχ, νη ζηάζεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζε ζέκαηα εκπινθήο ησλ γνλέσλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία θαη νη αληηιήςεηο ησλ γνλέσλ γηα ηελ 33

επίδξαζε ηεο επηθνηλσλίαο ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο ζην παηδί θαη ζην επξχηεξν νηθνγελεηαθφ πεξηβάιινλ. Ζ Epstein (1995) αλέπηπμε έλα κνληέιν επηθνηλσλίαο ησλ δχν ζπζηεκάησλ ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο βαζηζκέλν ζηε ζπζηεκηθή πξνζέγγηζε. Σν κνληέιν απηφ πεξηιακβάλεη έμη δηαζηάζεηο ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο, πνπ νπζηαζηηθά απνηεινχλ δηαθνξεηηθά είδε γνλετθήο εκπινθήο, ηελ επζχλε γηα θαιιηέξγεηα, δεκηνπξγία θαη πξνψζεζε ηεο νπνίαο έρεη απνθιεηζηηθά ε ζρνιηθή κνλάδα. Οη έμη δηαζηάζεηο είλαη: - Ζ ζπκβνιή ηνπ ζρνιείνπ ζηε δεκηνπξγία επλντθνχ πξνο ηε κάζεζε θιίκαηνο ζην ζπίηη (parenting) - Ζ δεκηνπξγία θαηάιιεισλ δηφδσλ επηθνηλσλίαο ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο (communicating) - Ζ πξνψζεζε ηεο εζεινληηθήο ζπκκεηνρήο ησλ γνλέσλ ζηε δσή ηνπ ζρνιείνπ (volunteering) - Ζ αμηνπνίεζε ησλ γνλέσλ γηα ηε ζρνιηθή κειέηε ησλ παηδηψλ ζην ζπίηη (learning at home) - Ζ ζπκκεηνρή ησλ γνλέσλ ζηε ιήςε απνθάζεσλ ζε ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηε ζρνιηθή θνηλφηεηα (decision making) - Ζ δηαζχλδεζε ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο νηθνγέλεηαο κε ηελ επξχηεξε θνηλφηεηα γηα ηελ πξνψζεζε ησλ ζθνπψλ ηνπ ζρνιείνπ (collaborating with the community). Σν θνηλσληθό κνληέιν Σν θνηλσληθφ κνληέιν πξνέξρεηαη απφ ηνλ ρψξν ηεο δηνίθεζεο ηεο εθπαίδεπζεο (Guba & Getzels, 1957) θαη πεξηγξάθεη νπζηαζηηθά ηε ζρέζε ηνπ ζρνιείνπ κε ην πεξηβάιινλ ηνπ. Βαζίδεηαη θαη απηφ ζηηο βαζηθέο αξρέο ηεο ζπζηεκηθήο πξνζέγγηζεο, εθφζνλ θνηλσλία θαη νηθνγέλεηα βξίζθνληαη ζε ζπλερή αιιειεπίδξαζε. Απνηειείηαη απφ δχν δηαζηάζεηο, ηε λνκνζεηηθή θαη ηελ ηδηνγξαθηθή: ε λνκνζεηηθή πεξηιακβάλεη ηε ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο νηθνγέλεηαο κέζα ζηελ 34

θνηλσλία, ελψ ε ηδηνγξαθηθή αθνξά ηε ιεηηνπξγία θαη ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ αηφκνπ, ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ησλ γνλέσλ θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Ο ηξφπνο πνπ αιιειεπηδξνχλ κεηαμχ ηνπο νη δχν δηαζηάζεηο θαζνξίδεη νπζηαζηηθά ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο επηθνηλσλίαο ηνπο πξνο ην ζπκθέξνλ ηνπ παηδηνχ. ζνλ αθνξά ηε λνκνζεηηθή δηάζηαζε, ην ζρνιείν σο θνηλσληθφ ζχζηεκα επεξεάδεηαη απφ ηηο αμίεο, ηηο ζηάζεηο, αληηιήςεηο θαη ηνπο ζηφρνπο ηεο θνηλσλίαο ζηελ νπνία εληάζζεηαη, ηαπηφρξνλα φκσο επεξεάδεη ηελ θνηλσλία ζηνλ βαζκφ πνπ απνηειεί ηνλ θχξην θνξέα δηακφξθσζεο αληηιήςεσλ, ζηάζεσλ, ζπκπεξηθνξψλ θαη θξηηηθήο ζθέςεο ζηνπο απξηαλνχο ελήιηθεο πνιίηεο. πλεπψο, θνηλσλία, νηθνγέλεηα θαη ζρνιείν βξίζθνληαη ζε ζπλερή αιιειεπίδξαζε. ζνλ αθνξά ηελ ηδηνγξαθηθή δηάζηαζε, ε ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο νηθνγέλεηαο ζηεξίδεηαη ζε δηαθνξεηηθνχο αλζξψπνπο κε πνηθηιία ραξαθηήξσλ. Ζ ρξεζηκφηεηα ηνπ κνληέινπ απηνχ έγθεηηαη ζηελ ηθαλφηεηά ηνπ λα εξκελεχεη θαη λα πξνβιέπεη ηελ αληίδξαζε ησλ αηφκσλ ζηηο επηδξάζεηο ηνπ πεξηβάιινληνο, φπσο π.ρ. ηελ αληίδξαζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζε έλα πξφγξακκα ελίζρπζεο ηεο γνλετθήο εκπινθήο. 2.5 Παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηε γνλετθή εκπινθή 2.5.1 Παξάγνληεο πνπ αθνξνύλ ηνλ γνλέα Σν θύιν ηνπ γνλέα Οη κεηέξεο ππεξέρνπλ ζε ζρέζε κε ηνπο παηέξεο ζηελ εκπινθή ζηελ εθπαίδεπζε ηνπ παηδηνχ ηνπο. Οη παηέξεο πξνβάιινπλ ζπλήζσο δηθαηνινγίεο, φπσο είλαη ε έιιεηςε ρξφλνπ, νη πνιιαπιέο ππνρξεψζεηο θαη ην φηη ε ελαζρφιεζε κε ηελ εθπαίδεπζε ηνπ παηδηνχ απνηειεί γπλαηθείν θαζήθνλ. Ζ ζηάζε απηή είλαη ζπλεζηζκέλε θπξίσο ζε ζπληεξεηηθέο θνηλσλίεο, φπσο είλαη ειιεληθή. Σα ηειεπηαία φκσο ρξφληα παξαηεξείηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν απμεκέλν ελδηαθέξνλ γηα ηε ζπκκεηνρή ηνπ παηέξα ζηε καζεηηθή δσή ηνπ παηδηνχ (Winquist-Nord, 1998). 35

Σα δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο νηθνγέλεηαο Ζ ζρέζε ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο ηα ηειεπηαία ρξφληα έρεη πάξεη άιιε κνξθή, θαζψο παξαηεξνχληαη ζεκαληηθέο αιιαγέο ζην θνηλσληθνπνιηηηθφ πιαίζην. Ζ καδηθή έμνδνο ησλ γπλαηθψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο, ηα δηαδχγηα θαη νη κνλνγνλετθέο νηθνγέλεηεο έρνπλ αλαηξέςεη ηηο παξαδνζηαθέο αμίεο θαη έρνπλ δεκηνπξγήζεη λέα δεδνκέλα, κε απνηέιεζκα ηηο αιιαγέο ζηε ζρέζε θαη ηελ επηθνηλσλία γνλέσλ θη εθπαηδεπηηθψλ. Σα παηδηά ησλ ρσξηζκέλσλ γνλέσλ ηείλνπλ λα παξνπζηάδνπλ ρακειφηεξεο επηδφζεηο (Υαηδερξήζηνπ, 1999) θαη ζπλήζσο νη γνλείο ηνπο, ιφγσ ησλ πνιιαπιψλ πξνβιεκάησλ πνπ αληηκεησπίδνπλ (π.ρ. κνλνγνλετθή νηθνγέλεηα κε κηα κεηέξα λα κεγαιψλεη ην παηδί ηεο), ζπκκεηέρνπλ ειάρηζηα ζηα ζρνιηθά δξψκελα. Δπίζεο, ην κεγάιν πιήζνο ησλ νηθνλνκηθψλ θαη πνιηηηθψλ κεηαλαζηψλ ζηελ Διιάδα επεξεάδεη ηελ επαθή γνλέσλ θαη εθπαηδεπηηθψλ. Ζ δηαθνξεηηθή γιψζζα, νη δηαθνξεηηθέο ζηάζεηο θαη αμίεο, ε δηαθνξεηηθή ζεψξεζε ησλ ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ αηφκσλ θαη γεληθφηεξα ε δηαθνξεηηθή θνπιηνχξα δπζρεξαίλνπλ ηελ επηθνηλσλία κεηαμχ ηεο νηθνγέλεηαο θαη ηνπ ζρνιείνπ. Δπίζεο, ε παξάλνκε παξακνλή ηνπο ζηελ ρψξα ή ε άζρεκε θνηλσληθν-νηθνλνκηθή ηνπο θαηάζηαζε ηνχο δεκηνπξγεί θφβν θαη αίζζεκα θαησηεξφηεηαο, πνπ εκπνδίδνπλ ηελ εκπινθή ηνπο ζηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο (Pepa, 2000). Σν θνηλσληθννηθνλνκηθό επίπεδν ηεο νηθνγέλεηαο Σν θνηλσληθννηθνλνκηθφ επίπεδν ηεο νηθνγέλεηαο θαζνξίδεη αξθεηά ηνλ βαζκφ θαη ην είδνο ηεο εκπινθήο ησλ γνλέσλ ζηε καζεζηαθή δξαζηεξηφηεηα ησλ παηδηψλ ηνπο. Οη Ryan θαη Adams (1995) ππνζηεξίδνπλ φηη ην θνηλσληθννηθνλνκηθφ επίπεδν ησλ γνλέσλ, ε κφξθσζή ηνπο, ην εηζφδεκά ηνπο, ε θνηλσληθή ηάμε ζηελ νπνία αλήθνπλ, ε εζληθφηεηα, ε θπιή, θαζψο θαη ε νκηινχκελε γιψζζα ησλ γνλέσλ επεξεάδνπλ θαηαιπηηθά ηελ πξνζαξκνγή ησλ παηδηψλ ζην ζρνιείν. Γνλείο ρακεινχ θνηλσληθννηθνλνκηθνχ επηπέδνπ αληηκεησπίδνπλ δηάθνξα πξνβιήκαηα ζηελ πξνζπάζεηά ηνπο λα δηαηεξήζνπλ ηαθηηθέο επαθέο κε ην ζρνιείν. Απηφ κπνξεί λα νθείιεηαη είηε ζην φηη δελ παίξλνπλ ζπρλή άδεηα απφ ηε δνπιεηά ηνπο γηα λα επηζθεθηνχλ ην ζρνιείν είηε γηαηί δπζθνιεχνληαη ζηε κεηαθίλεζή ηνπο. Δπίζεο, είλαη δπλαηφλ νη γνλείο απηνί λα αληηκεησπίδνπλ πξνβιήκαηα ςπρνινγηθήο θχζεο ζηνλ 36

ρψξν ηνπ ζρνιείνπ, γεγνλφο πνπ ηνπο θάλεη λα κελ αηζζάλνληαη άλεηα, φηαλ ην επηζθέπηνληαη (Γεσξγίνπ, 2000). Αληίζεηα, νη κεζαίνπ εηζνδήκαηνο νηθνγέλεηεο έρνπλ πιενλεθηήκαηα ζην λα δεκηνπξγήζνπλ θαη λα αλαπηχμνπλ ζρέζεηο κε ην ζρνιείν, ελψ νη ίδηνη νη δάζθαινη αληαπνθξίλνληαη πην εχθνια ζηα αηηήκαηά ηνπο, αλαπηχζζνπλ θνηλσληθά δίθηπα κε ηνπο γνλείο ηεο κεζαίαο ηάμεο θαη ζπδεηνχλ γηα ζέκαηα ηνπ ζρνιείνπ. Γεληθφηεξα, ην πςειφ θνηλσληθνκνξθσηηθφ επίπεδν θαζηζηά ηνπο γνλείο πην άλεηνπο ζηελ επηθνηλσλία κε ην ζρνιείν, ζηελ παξνρή βνήζεηαο ζηηο θαη νίθνλ εξγαζίεο θαη ζηελ αμηνπνίεζε ησλ γλψζεσλ θαη ησλ ηθαλνηήησλ ηνπο γηα ηε βειηίσζε ηεο επίδνζεο ησλ παηδηψλ ηνπο. Απηφ δίλεη ζηνπο γνλείο κεγαιχηεξε απηνπεπνίζεζε θαη ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαιιηέξγεηα πςειψλ πξνζδνθηψλ. Αληίζεηα, ε εκπινθή ησλ γνλέσλ κε ρακειφ θνηλσληθνκνξθσηηθφ επίπεδν ραξαθηεξίδεηαη απφ: α) ηε κεησκέλε πξφζβαζε ζε θαη νίθνλ καζεζηαθέο επθαηξίεο, β) ηελ ειιηπή ελεκέξσζε ζρεηηθά κε ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα ηνπ ζρνιείνπ, γ) ηελ αλάδπζε αξλεηηθψλ ζρνιηθψλ εκπεηξηψλ ησλ γνλέσλ θαη ζπλεπψο ηελ απξνζπκία γηα ζπλεξγαζία κε ην ζρνιείν, δ) ηε ζπλαθφινπζε έιιεηςε ζπκβαηφηεηαο κε ηηο εκπεηξίεο θαη ηηο πξνζδνθίεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ (Μάλεζεο, 2004). Σν κνξθσηηθό επίπεδν ησλ γνλέσλ Σν κνξθσηηθφ επίπεδν ησλ γνλέσλ δηαδξακαηίδεη εμίζνπ ζεκαληηθφ ξφιν ζηε δηακφξθσζε ηεο ζηάζεο ηνπο απέλαληη ζηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ. ε έξεπλα ησλ Baker θαη Stevenson (1986) νη πην κνξθσκέλεο κεηέξεο θάλεθαλ λα γλσξίδνπλ πεξηζζφηεξα γηα ηελ επίδνζε ησλ παηδηψλ ηνπο απφ ηηο ιηγφηεξν κνξθσκέλεο κεηέξεο, ζπκκεηείραλ πεξηζζφηεξν ζηα ζρνιηθά δξψκελα, είραλ ζπρλή επηθνηλσλία κε ηνπο δαζθάινπο θαη αλαιάκβαλαλ ζπρλά δξάζε γηα λα ρεηξηζηνχλ πηζαλά πξνβιήκαηα ηνπ παηδηνχ ζην ζρνιείν. Καηά ηνπο Καηζίιιε θαη Λψινπ (1999), ε πςειή κφξθσζε ησλ γνλέσλ, θαη θπξίσο ηεο κεηέξαο, βειηηψλεη ην πνιηηηζκηθφ επίπεδν ηνπ παηδηνχ: γνλείο κε πςειφηεξν κνξθσηηθφ επίπεδν εκπιέθνληαη πεξηζζφηεξν αιιά θαη πην απνηειεζκαηηθά ζε ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ην ζρνιείν. Γλσξίδνπλ πψο λα θξνληίζνπλ ηα παηδηά ηνπο ζηελ θαη νίθνλ εξγαζία θαη εμαζθαιίδνπλ ηηο ίδηεο εκπεηξίεο κάζεζεο ζην ζπίηη κε απηέο πνπ απνθηήζεθαλ ζην ζρνιείν (Γεσξγίνπ, 2000). 37

Οη ζηάζεηο θαη νη πςειέο πξνζδνθίεο ησλ γνλέσλ Οη ζηάζεηο θαη νη πςειέο πξνζδνθίεο δεκηνπξγνχλ πςειά θίλεηξα γηα επηηπρία, αιιά θαη θαιχηεξε ζρνιηθή επίδνζε. Οη πςειέο πξνζδνθίεο πξνθαινχλ κεγαιχηεξε ελεξγφ εκπινθή απφ ηελ πιεπξά ησλ γνλέσλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ησλ παηδηψλ ηνπο. Ζ γνλετθή εκπινθή κπνξεί λα επεξεάζεη ηελ επίδνζε ησλ καζεηψλ αλάινγα κε ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θαζελφο, φπσο ηελ απηναληίιεςε ή απηνεθηίκεζή ηνπ ή αθφκα θαη ηελ απφδνζε πνπ έρεη ζε ζπγθεθξηκέλεο θαηαζηάζεηο επηηπρίαο ή απνηπρίαο. Δπίζεο, νη πξνζδνθίεο ησλ γνλέσλ σο πξνο ηελ αθαδεκατθή, θνηλσληθή θαη ζπλαηζζεκαηηθή αλάπηπμε ηνπ παηδηνχ απνηειεί έλαλ απφ ηνπο πξνβιεπηηθνχο παξάγνληεο ηεο ζρνιηθήο επηηπρίαο, γηαηί επεξεάδνπλ ηελ αληίιεςε ησλ παηδηψλ γηα ην ζρνιείν, πξάγκα πνπ έρεη αληίθηππν ζηε βαζκνινγία ηνπο αιιά θαη ζηε γεληθφηεξε θνηλσληθνζπλαηζζεκαηηθή ηνπο αλάπηπμε (Patrikakou, 2008). Σν γνλετθό απηνζπλαίζζεκα Σν γνλετθφ απηνζπλαίζζεκα παίδεη επίζεο ζεκαληηθφ ξφιν ζηε γνλετθή εκπινθή. Ζ έξεπλα Haack (2007) παξαηεξεί βειηίσζε ησλ πηζαλνηήησλ γηα εκπινθή, φηαλ ζπλδπάδεηαη πςειφ απηνζπλαίζζεκα θαη θαιή θπζηθή θαη ζπλαηζζεκαηηθή θαηάζηαζε ηεο κεηέξαο. Ζ έξεπλα θαηαδεηθλχεη ζεηηθή ζπζρέηηζε κεηαμχ πςεινχ απηνζπλαηζζήκαηνο ησλ γνλέσλ θαη ηεο θνηλσληθνγλσζηηθήο αλάπηπμεο ησλ παηδηψλ. Ζ ηθαλφηεηα ησλ γνλέσλ λα αληηιακβάλνληαη ηηο θιίζεηο θαη ηθαλφηεηεο ησλ παηδηψλ ηνπο θαη ζπλεπψο λα ηα θέξλνπλ αληηκέησπα κε απνδνηηθφηεξεο γλσζηηθέο θαηαζηάζεηο (π.ρ. επίιπζε πξνβιεκάησλ) ηνλψλεη ην απηνζπλαίζζεκά ηνπο. Αληίζεηα, νη γνλείο κε ρακειφηεξν αίζζεκα απνηειεζκαηηθφηεηαο εκθαλίδνπλ πεξηνξηζκέλεο πξνζδνθίεο θαη επηδεηνχλ ηε ζπρλή επηθνηλσλία κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ιφγσ ηεο αδπλακίαο ηνπο λα ππνζηεξίμνπλ ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία ηνπ παηδηνχ ηνπο. Ζ αξλεηηθή αλαηξνθνδφηεζε πνπ ιακβάλνπλ ηνπο σζεί ζην λα πεξηνξίζνπλ ή λα ζηακαηήζνπλ ηελ εκπινθή ηνπο θαη ηφηε πξνζθεχγνπλ ζε βνήζεηα απφ: α) νηθνγέλεηεο ζπκκαζεηψλ γηα λα αληιήζνπλ πιεξνθνξίεο γηα ην ζρνιείν, β) απφ ηνλ ίδην ηνλ καζεηή, γ) απφ άιιν κέξνο ηεο νηθνγέλεηαο, δ) απφ εηδηθφ δάζθαιν. Οη γνλείο κε 38

ρακειφ απηνζπλαίζζεκα ζπλήζσο έρνπλ πεξηνξηζκέλε δπλαηφηεηα επηινγήο ζρνιείνπ θαη αηζζάλνληαη αδχλακνη λα αζθήζνπλ επηξξνή ή ζπκκεηνρή ζηε δηνίθεζε ηνπ ζρνιείνπ. Μεξηθέο θνξέο επίζεο δηζηάδνπλ λα εκπιαθνχλ ζε ζπιινγηθέο δηαδηθαζίεο ιφγσ ηεο ελδερφκελεο δεκνζηνπνίεζεο ησλ νηθνγελεηαθψλ ηνπο δεδνκέλσλ (Κιαδάθεο, 2012). 2.5.2 Παξάγνληεο πνπ αθνξνύλ ην παηδί Ζ ειηθία θαη ην θύιν ηνπ παηδηνύ Ζ ειηθία θαη ην θχιν ηνπ παηδηνχ απνηεινχλ ζεκαληηθνχο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηε γνλετθή εκπινθή. ζν πην κηθξά είλαη ηα παηδηά ηφζν πεξηζζφηεξν αλακεηγλχνληαη νη γνλείο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Απηφ ζπκβαίλεη, θπξίσο επεηδή ζηηο κηθξέο ειηθίεο ηα παηδηά έρνπλ αλάγθε απφ ηε ζπλαηζζεκαηηθή ζηήξημε θαη ηηο γλψζεηο ησλ γνληψλ ηνπο. Αθφκε, νη γνλείο αληηιακβάλνληαη πσο ε ελεξγφο ζπκκεηνρή ηνπο ζηε δσή ηνπ παηδηνχ θαηά ηα θξίζηκα πξψηκα ρξφληα κπνξεί λα επηθέξεη κηα νπζηαζηηθή δηαθνξά. Δπίζεο, είλαη δπλαηφλ νη γνλείο λα αηζζάλνληαη πην ηθαλνί λα βνεζήζνπλ ηα παηδηά ηνπο ζην ζρνιείν φζν απηά βξίζθνληαη ζε κηθξή ειηθία, ελψ απνκαθξχλνληαη αξγφηεξα, φηαλ ηα καζήκαηα δπζθνιεχνπλ θαη δελ κπνξνχλ λα αληαπνθξηζνχλ επαξθψο ζηηο ζρνιηθέο ππνρξεψζεηο ηνπο (Γεσξγίνπ, 2000). Φαίλεηαη, ινηπφλ, πσο ε γνλετθή εκπινθή θηάλεη ζην κέγηζην θαηά ηηο πξψηεο ηάμεηο ηνπ δεκνηηθνχ ζρνιείνπ θαη ειαηηψλεηαη πξνο ην ηέινο ηνπ δεκνηηθνχ. Με ηελ είζνδν ηνπ παηδηνχ ζην γπκλάζην ε εκπινθή απμάλεηαη θαη πάιη, αιιά κε ιηγφηεξν εμνπζηαζηηθή κνξθή, αθνχ ζεκαληηθφ ξφιν παίδεη θαη ε αληίζηαζε πνπ πξνβάιιεη ην ίδην ην παηδί ζηνλ έιεγρν πνπ ηνπ επηβάιιεη ν γνλέαο (Stevenson & Baker, 1987). ζνλ αθνξά ην θχιν, έξεπλεο δείρλνπλ πσο νη γνλείο ησλ αγνξηψλ εκπιέθνληαη πεξηζζφηεξν, γηαηί ηα αγφξηα εκθαλίδνπλ κεγαιχηεξε θαζπζηέξεζε ζηελ έλαξμε ηεο ζρνιηθήο εξγαζίαο θαη είλαη ιηγφηεξν ππεχζπλα απφ ηα θνξίηζηα, θπξίσο ζηελ νινθιήξσζε ησλ εξγαζηψλ ηνπο, κε απνηέιεζκα λα ζεκεηψλνπλ πην ρακειή επίδνζε (Γεσξγίνπ, 2000). Ζ επίδνζε ηνπ παηδηνύ Ζ άπνςε πνπ έρνπλ νη γνλείο γηα ηελ επίδνζε ηνπ παηδηνχ θαίλεηαη λα επεξεάδεη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ηελ εκπινθή ηνπο. Αλ ν γνλέαο ζεσξεί φηη ε επίδνζε 39

ηνπ παηδηνχ είλαη θαιή (ζχκθσλα κε ηηο πξνζδνθίεο, ηα ζρέδηά ηνπ γηα ην κέιινλ, ηε ζηάζε ηνπ γηα ηελ εθπαίδεπζε σο αμία), ηφηε είλαη πηζαλφ ε αλεζπρία ηνπ λα κεηψλεηαη θαη ζπλεπψο λα εκπιέθεηαη ιηγφηεξν. Αληίζεηα, αλ ε αλαηξνθνδφηεζε πνπ παίξλεη απφ ην ζρνιείν θαη νη πξνζσπηθέο ηνπ παξαηεξήζεηο είλαη αξλεηηθέο ζρεηηθά κε ηελ επίδνζε ηνπ παηδηνχ, ηφηε απμάλνληαη νη πξνζπάζεηέο ηνπ γηα εκπινθή. Με άιια ιφγηα, ε επίδνζε ηνπ παηδηνχ ιεηηνπξγεί σο ξπζκηζηήο ηεο γνλετθήο ζπκπεξηθνξάο, απφ ηελ νπνία εχινγα επεξεάδεηαη αιιά θαη ηελ επεξεάδεη (Γεσξγίνπ, 2000). Ζ απηναληίιεςε ηνπ παηδηνύ Ζ αληίιεςε πνπ έρεη ην άηνκν γηα ηνλ εαπηφ ηνπ έγθεηηαη ζην ζηελφ αιιά θαη ζην επξχηεξν νηθνγελεηαθφ πεξηβάιινλ θαη αλαθέξεηαη ζηελ αληίιεςε πνπ έρεη ην παηδί γηα ηηο ηθαλφηεηεο θαη ηηο δεμηφηεηέο ηνπ. ζν πην ηζρπξή είλαη ε αληίιεςε ηνπ αηφκνπ γηα ηηο ηθαλφηεηέο ηνπ ηφζν πην πςεινχο ζηφρνπο ζέηεη θαη ηφζν πην ζηαζεξφ κέλεη ζηε δέζκεπζή ηνπ γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο. Ζ απηναληίιεςε επεξεάδεηαη απφ ηε γνλετθή εκπινθή, θαζψο θαη απφ ηελ επίδνζε ζην ζρνιείν (Εεξβνπδάθε, 2011). Οη πξνθιήζεηο πνπ πξνέξρνληαη από ην παηδί Οη πξνθιήζεηο πνπ πξνέξρνληαη απφ ηνπο καζεηέο απνηεινχλ ηζρπξφ θίλεηξν γηα ηε γνλετθή εκπινθή, δηφηη νη γνλείο ηηο αληηιακβάλνληαη σο άκεζε αληαπφθξηζε ζηηο αλαπηπμηαθέο αλάγθεο θαη ζηηο επηζπκίεο ησλ παηδηψλ ηνπο. Ζ πξφθιεζε ηνπ παηδηνχ κπνξεί λα είλαη έκκεζε θαη ππνθξππηφκελε θαη λα αληηκεησπίδεηαη απφ ηελ παξαηήξεζε ηνπ γνλέα φηη αληηκεησπίδεη δπζθνιίεο, κπνξεί φκσο λα είλαη θαη άκεζε θαη λα αθνξά ηελ εθηέιεζε ησλ θαη νίθνλ εξγαζηψλ ή ηε ζπκκεηνρή ησλ γνλέσλ ζηηο εθδειψζεηο ηνπ ζρνιείνπ. Σν παηδί ηθαλνπνηείηαη απφ ηελ εκπινθή απηή, είηε επεηδή μεπεξλά ηηο δπζθνιίεο ηεο καζεηηθήο εξγαζίαο είηε δηφηη νη γνλείο θάλνπλ αηζζεηή ηελ παξνπζία ηνπο κε ην λα ελδηαθέξνληαη γηα ηα ζρνιηθά πεπξαγκέλα (Κιαδάθεο, 2012). 2.5.3 Παξάγνληεο πνπ αθνξνύλ ηνλ δάζθαιν θαη ην ζρνιείν Ζ ζηάζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ απέλαληη ζηε γνλετθή εκπινθή δηαθνξνπνηείηαη αλάινγα κε ηα αηνκηθά ηνπο ραξαθηεξηζηηθά, φπσο είλαη ε ειηθία ηνπο, ν ηφπνο θαηνηθίαο ηνπο, ε γνλετθή ηνπο ηδηφηεηα, νη βαζηθέο ηνπο ζπνπδέο, ηα ρξφληα πξνυπεξεζίαο ηνπο θαη ε πξνζσπηθφηεηά ηνπο. ρεηηθά κε ηελ ειηθία ηνπ 40

εθπαηδεπηηθνχ θαη ηα ρξφληα πξνυπεξεζίαο παξαηεξείηαη πσο νη κεγαιχηεξνη ζε ειηθία εθπαηδεπηηθνί είλαη πεξηζζφηεξν ακπληηθνί ζε ζέκαηα αλάκεημεο ησλ γνλέσλ ζηελ εθπαίδεπζε ηνπ παηδηνχ ηνπο, ζε αληίζεζε κε ηνπο λεφηεξνπο, πνπ δείρλνπλ λα ζπκθσλνχλ θαη λα ελζαξξχλνπλ ηε γνλετθή εκπινθή (Γεσξγίνπ, 1996). Κάπνηεο έξεπλεο επίζεο (Pang & Watkins, 2000) έδεημαλ πσο δάζθαινη πνπ ήηαλ νη ίδηνη γνλείο είραλ πην ζεηηθή ζηάζε απέλαληη ζηε ζπλεξγαζία κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ ηνπο θαη θάλεθε λα ηνπο ζεσξνχλ ζπλεξγάηεο. Παξάιιεια, νη εθπαηδεπηηθνί πνπ θαηνηθνχλ ζηελ έδξα ηνπ ζρνιείνπ ζην νπνίν ππεξεηνχλ έρνπλ ζεηηθφηεξε ζηάζε ζε ζρέζε κε ηνπο κεηαθηλνχκελνπο ζπλαδέιθνπο ηνπο (Μπφληα, Μπξνχδνο & Κνζζπβάθε, 2008). 2.6 Αληηιήςεηο ησλ γνλέσλ γηα ηε γνλετθή εκπινθή Οη Hoover-Dempsey θαη Sandler (1997) αλαγλψξηζαλ ηξεηο βαζηθνχο παξάγνληεο πνπ σζνχλ ηνπο γνλείο ζην λα εκπιαθνχλ ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία ησλ παηδηψλ ηνπο: ηα πηζηεχσ ηνπο γηα ην ηη είλαη ζεκαληηθφ, αλαγθαίν θαη επηηξεπηφ γη απηνχο λα θάλνπλ ππέξ ησλ παηδηψλ ηνπο, ν βαζκφο ζηνλ νπνίν πηζηεχνπλ φηη κπνξνχλ λα επεξεάδνπλ ζεηηθά ηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο, ε χπαξμε πξφζθιεζεο ή απαίηεζεο γηα εκπινθή απφ ην παηδί θαη ην ζρνιείν. Ζ αληίιεςε πνπ έρνπλ νη γνλείο γηα ηνλ εαπηφ ηνπο ζρεηίδεηαη κε ηελ εκπινθή ηνπο ή κε ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. ηαλ εθηηκνχλ ηε ζπνπδαηφηεηα ηεο εθπαίδεπζεο ησλ παηδηψλ ηνπο, εκπιέθνληαη πεξηζζφηεξν θαη πην απνηειεζκαηηθά. ηαλ πηζηέςνπλ φηη ε εκπινθή ηνπο ζα έρεη άκεζα απνηειέζκαηα ζην παηδί θαη ζπλεηδεηνπνηήζνπλ φηη νη δάζθαινη πηζηεχνπλ ζηελ αλαγθαηφηεηα ηεο γνλετθήο εκπινθήο θαη φηη ε βνήζεηά ηνπο κπνξεί λα επηθέξεη αιιαγή, εκπιέθνληαη πην δξαζηηθά. πλήζσο νη γνλείο πξνζθέξνπλ ηε βνήζεηά ηνπο ζηηο εξγαζίεο ησλ παηδηψλ ηνπο, επεηδή πηζηεχνπλ φηη πξέπεη λα εκπιέθνληαη θαη απηή ε ελέξγεηά ηνπο ζα έρεη ζεηηθά απνηειέζκαηα, αιιά θαη επεηδή ζεσξνχλ φηη ηα παηδηά ή νη δάζθαινί ηνπο ην 41

επηζπκνχλ. Δπίζεο ζεκαληηθφ ιφγν γηα ηε γνλετθή εκπινθή είλαη ε θαηαλφεζε ηνπ γνλετθνχ ξφινπ απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο γνλείο, ε αληίιεςή ηνπο γηα ην θαζήθνλ ησλ παηδηψλ ηνπο απέλαληη ζην ζρνιείν, ε αίζζεζε ηεο ηθαλφηεηάο ηνπο λα βνεζήζνπλ ηα παηδηά λα επηηχρνπλ ζην ζρνιείν θαη ε απάληεζε ζηηο επθαηξίεο θαη απαηηήζεηο ησλ παηδηψλ θαη ησλ ζρνιείσλ ηνπο (Εεξβνπδάθε, 2011). 2.7 Αληηιήςεηο ησλ εθπαηδεπηηθώλ γηα ηε γνλετθή εκπινθή Οη αληηιήςεηο ησλ δαζθάισλ απέλαληη ζηε γνλετθή εκπινθή θαη νη πξαθηηθέο πνπ εθαξκφδνπλ ζην ζρνιείν απνηεινχλ θαζνξηζηηθνχο παξάγνληεο γηα ηελ έθηαζε θαη ηνλ βαζκφ ζπκκεηνρήο ησλ γνλέσλ ζηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο. Οη αληηιήςεηο απηέο πεγάδνπλ απφ ηηο αλαπαξαζηάζεηο πνπ έρνπλ, νη νπνίεο κπνξεί λα είλαη είηε γεληθέο είηε εηδηθέο γηα ην ζπγθεθξηκέλν παηδί. Οη γεληθέο πεξηιακβάλνπλ ηηο αλαπαξαζηάζεηο ζρεηηθά κε ηνλ ξφιν ησλ γνλέσλ ζηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο, ηνλ θνηλσληθφ ξφιν θάζε θχινπ, ηελ εζλνπνιηηηζκηθή θαηαγσγή ηεο νηθνγέλεηαο θαη θαηά πφζν απηή επεξεάδεη ηελ εκπινθή ηνπο ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία (Μαηζαγγνχξαο & Πνχινπ, 2009). Αληίζεηα, νη εηδηθέο αθνξνχλ ηε ζρνιηθή επίδνζε, ηηο ηθαλφηεηεο θαη ηα ελδηαθέξνληα ηνπ παηδηνχ, ηελ αμία ησλ απνθηψκελσλ απφ ην ζρνιείν δεμηνηήησλ, ηνπο ζηφρνπο θνηλσληθνπνίεζεο θαη ην απηνζπλαίζζεκα ηνπ καζεηή. Πνιινί δάζθαινη ζπκθσλνχλ πσο ε γνλετθή εκπινθή είλαη απαξαίηεηε θαη κπνξεί λα επηθέξεη ζεηηθά απνηειέζκαηα ζηε ζρνιηθή επίδνζε, ελψ θάπνηνη άιινη ακθηβάιινπλ γηα ηα απνηειέζκαηα πνπ κπνξεί λα επηθέξεη ε ζπλεξγαζία γνλέσλ θαη ζρνιείνπ (Becker & Epstein, 1982). Γεληθφηεξα, νη εθπαηδεπηηθνί έρνπλ αλάκεηθηα ζπλαηζζήκαηα ζην ζπγθεθξηκέλν ζέκα. Απφ ηε κηα επηζπκνχλ ηε ζπλεξγαζία κε ηνπο γνλείο, φηαλ φκσο θάπνηνη δξαζηεξηνπνηεζνχλ ελεξγά, ηνχο δεκηνπξγείηαη άγρνο θαη αλαζθάιεηα. Οξηζκέλνη πάιη ππνινγίδνπλ ηνλ ρξφλν πνπ ζα ράζνπλ ή θνβνχληαη ηηο δπλάκεηο ηνπο, φηαλ βξεζνχλ κε ηνπο «δαζθάινπο» γνλείο. Άιινη πάιη πηζηεχνπλ πσο γνλείο απφ ρακειά θνηλσληθννηθνλνκηθά ζηξψκαηα είλαη απξφζπκνη ή αλίθαλνη λα εκπιαθνχλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ησλ παηδηψλ ηνπο ή, αθφκα ρεηξφηεξα, πσο είλαη αδχλαην λα ζπκβάιινπλ ζηελ εθπαηδεπηηθή βειηίσζε ησλ παηδηψλ ηνπο (Εεξβνπδάθε, 2011). 42

Ζ ζηάζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζρεηίδεηαη πνιιέο θνξέο κε ηελ απνδνρή ή κε ησλ γνλέσλ σο ηζφηηκσλ εηαίξσλ ζηε κάζεζε ησλ παηδηψλ (ακθίδξνκε ελεκέξσζε, παξνρή βνήζεηαο θαη ππνδείμεσλ) (Mapp, 2002). ηα ζρνιεία ζηα νπνία νη εθπαηδεπηηθνί πξνζεγγίδνπλ ηνπο γνλείο κε θαη ηδίαλ ζπλαληήζεηο, απνζηέιινπλ ζην ζπίηη ππνδείμεηο θαη ππνζηεξηθηηθφ πιηθφ θαη επηθνηλσλνχλ ηειεθσληθά ή ειεθηξνληθά καδί ηνπο, παξαηεξνχληαη απμεκέλα πνζνζηά γνλετθήο εκπινθήο ζπγθξηηηθά κε ηα ζρνιεία φπνπ δελ πηνζεηνχληαη παξφκνηεο πξαθηηθέο. Δπίζεο, ζα πξέπεη λα ζεκεησζεί πσο ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ην ζρνιείν ελδηαθέξεηαη γηα ηα παηδηά αληαλαθιάηαη θαη ζηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ζπλεξγάδεηαη κε ηηο νηθνγέλεηέο ηνπο. Αλ νη εθπαηδεπηηθνί βιέπνπλ ηα παηδηά απιψο σο καζεηέο, αληηκεησπίδνπλ ηελ νηθνγέλεηά ηνπο σο θνκκάηη μερσξηζηφ απφ ην ζρνιείν αληίζεηα, αλ βιέπνπλ ηνπο καζεηέο σο παηδηά πνπ δηςνχλ γηα κφξθσζε, αληηκεησπίδνπλ θαη ηνπο γνλείο σο ζπλεξγάηεο ηνπ ζρνιείνπ ζηελ εθπαίδεπζε θαη αλάπηπμε ησλ παηδηψλ (Epstein, 1995). Οη πξνζθιήζεηο πνπ πξνέξρνληαη απφ ην ζρνιείν επεξεάδνπλ ζεηηθά ηελ απφθαζε ησλ γνλέσλ γηα εκπινθή ζε φιεο ηηο βαζκίδεο εθπαίδεπζεο (Griffith, 1998). ε απηέο θαζίζηαηαη ζαθέο ην κήλπκα φηη νη γνλείο είλαη εππξφζδεθηνη θαη ζεσξνχληαη πνιχηηκε πεγή ππνζηήξημεο ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο ησλ καζεηψλ. Έηζη, νη πξνζθιήζεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ απνηεινχλ ην ηζρπξφηεξν θίλεηξν γηα ηελ εκπινθή ησλ γνλέσλ (Epstein, 1986) θαη ηε βάζε επνηθνδνκεηηθήο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο (Adams & Christenson, 1998). Οη πξνζθιήζεηο είλαη ζεκαληηθέο, δηφηη αληαπνθξίλνληαη ζηελ επηζπκία ησλ γνλέσλ λα ελεκεξσζνχλ ζρεηηθά κε ην πψο κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία ησλ παηδηψλ ηνπο. Μπνξνχλ, ινηπφλ, λα δεκηνπξγήζνπλ έλα ζηέξεν νηθνδφκεκα, γηα λα αλαπηπρζεί ν γνλετθφο ξφινο θαη ηαπηφρξνλα λα απνηειέζνπλ έλα ηζρπξφ θίλεηξν γηα εκπινθή. 2.8 Πιενλεθηήκαηα από ηε γνλετθή εκπινθή 2.8.1 Οθέιε ηεο γνλετθήο εκπινθήο Οη Ysseldyke θαη Christenson (2002) ππνζηεξίδνπλ φηη γηα ηε δεκηνπξγία ελφο επλντθνχ καζεζηαθνχ πεξηβάιινληνο είλαη πνιχ ζεκαληηθφ ηφζν γηα ηνπο 43

εθπαηδεπηηθνχο φζν θαη γηα ηνπο γνλείο λα θαηαλνήζνπλ ην πιαίζην ηνπ εληαίνπ καζεζηαθνχ πεξηβάιινληνο, ηε δηδαθηηθή ππνζηήξημε, ηελ ππνζηήξημε ζην ζπίηη, θαη ην ζπληνληζκφ ζην πιαίζην ζπίηη-ζρνιείν. Δπίζεο, νη Christenson θαη Anderson (2002: 379) δειψλνπλ φηη «ην πιαίζην κάζεζεο απνηειείηαη απφ ηα ζεκαληηθά ζπζηήκαηα (παηδί, ζπίηη, ζρνιείν, ζπκκαζεηέο θαη θνηλφηεηα ή γεηηνληά), ηα νπνία επεξεάδνπλ ηελ αθαδεκατθή, θνηλσληθή θαη ζπλαηζζεκαηηθή κάζεζε ησλ παηδηψλ απφ ην λεπηαγσγείν έσο ηελ έθηε ηάμε». Οη Kellaghan, Sloane, Alvarez θαη Bloom (1993) αλέπηπμαλ ηξεηο βαζηθνχο ιφγνπο γηα ην αλαδσππξσκέλν ελδηαθέξνλ θαη ηελ εζηίαζε ζηελ αλάπηπμε πνιηηηθψλ θαη πξνγξακκάησλ, κε ζθνπφ ηελ θαιιηέξγεηα θαη βειηίσζε ηεο νηθνγελεηαθήο εκπινθήο ζην ζρνιείν: α) επηζήκαλαλ φηη δελ κπνξεί λα αγλνεζεί ε ζπζζσξεπηηθή επίδξαζε ησλ εξεπλεηηθψλ ζπκπεξαζκάησλ πνπ ππνγξακκίδνπλ ηε ζεκαζία ηεο νηθνγέλεηαο ζηε ζρνιηθή πξφνδν ησλ παηδηψλ, β) ε γνλετθή εκπινθή ζην ζρνιείν έρεη πνιιά νθέιε γηα ηνπο καζεηέο, φπσο βειηίσζε ηεο γεληθήο βαζκνινγίαο θαη ησλ επηδφζεσλ ζηα θξηηήξηα γλψζεσλ, βειηίσζε ηεο ζηάζεο απέλαληη ζηε ζρνιηθή εξγαζία, ζηε ζπκπεξηθνξά, ζηελ πεξάησζε ηεο εξγαζίαο, ζηε ζπκκεηνρή ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ηεο ηάμεο θαη ζηε γεληθφηεξε ζπκκεηνρή. Σέινο, νη πξαθηηθέο ησλ γνλέσλ γηα λα ππνζηεξίμνπλ ηε κάζεζε (κεηαβιεηέο νηθνγελεηαθήο δηαδηθαζίαο) είλαη γηα ηε ζρνιηθή ηθαλφηεηα πξνβιεπηηθνί παξάγνληεο θαιχηεξνη απφ ηελ ίδηα ηελ νηθνγέλεηα (κεηαβιεηέο ηνπ νηθνγελεηαθνχ επηπέδνπ). Έλαο απφ ηνπο παξάγνληεο δηαθνξνπνίεζεο αλάκεζα ζηνπο καζεηέο πνπ έρνπλ πςειή απφδνζε θαη ζε φζνπο απνδίδνπλ ιίγν είλαη ε δηαρείξηζε ηνπ εμσζρνιηθνχ ρξφλνπ (ε επίδξαζε ηεο θνηλφηεηαο θαη ησλ ζπλνκειίθσλ), γηαηί βνεζάεη ζηελ θαηαλφεζε ησλ ζρνιηθψλ δηαθνξψλ θαη ηεο επίδξαζεο ηεο νηθνγέλεηαο, ηδίσο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ θαινθαηξηνχ (Christenson & Sheridan, 2001). Σα παηδηά απνηπγράλνπλ ζην ζρνιείν γηα πνιινχο θαη πνηθίινπο, ζπρλά ζχλζεηνπο, ιφγνπο, πνπ απνξξένπλ απφ ηελ έιιεηςε επηθνηλσλίαο ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο, νη νπνίνη φκσο κπνξεί λα επηθαιπθζνχλ κέζα ζε έλα πγηέο ζρνιηθφ πεξηβάιινλ. Γηα ηελ επηηπρία ηνπ ζθνπνχ απηνχ ζεσξείηαη απαξαίηεηε ε ζπλεξγαζία νηθνγέλεηαο, ζρνιείνπ αιιά θαη θνηλσλίαο. Πνιιέο έξεπλεο ζπγθιίλνπλ ζηελ άπνςε φηη ε ζπλεξγαζία ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο έρεη ζεηηθά απνηειέζκαηα ηφζν ζηελ νκαιή 44

ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ φζν θαη ζηηο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο φισλ ησλ εκπιεθφκελσλ κειψλ κε ζπλέπεηα ηελ θαιή επίδνζε ηνπ παηδηνχ. 2.8.2 Οθέιε ηεο γνλετθήο εκπινθήο γηα ηνπο γνλείο χκθσλα κε ηνλ Liontos (1992), ν βαζκφο πνπ νη γνλείο ληψζνπλ εππξφζδεθηνη θαη αηζζάλνληαη φηη ε γλψκε ηνπο εηζαθνχεηαη είλαη πνιχ ζεκαληηθφο παξάγνληαο γηα γφληκε ζπλεξγαζία ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο. Απφ ηελ άιιε, ν Berger (1995) επηζήκαλε φηη, φηαλ νη γνλείο επηηχρνπλ λα αμηψζνπλ ζεκαληηθφ ξφιν κέζα ζην ζρνιείν, νξηζκέλνη δάζθαινη ελδερνκέλσο αηζζάλνληαη φηη απεηιείηαη ε επαγγεικαηηθή ηνπο ζέζε. Γη απηφ, άιισζηε, νη δάζθαινη θάπνηεο θνξέο πςψλνπλ εκπφδηα ζηε γνλετθή εκπινθή. Σέηνηεο αληηπαξαγσγηθέο πξαθηηθέο νδεγνχλ ηνπο γνλείο λα εκπιέθνληαη κφλν ζε θξίζηκεο θαηαζηάζεηο θαη πξνβιεκαηηθέο νηθνγέλεηεο, (π.ρ. κνλνγνλετθέο) (Christenson, 2004). Καζψο, φκσο, νη καζεηέο κεγαιψλνπλ θαη σξηκάδνπλ, νη γνλείο ληψζνπλ ηελ πίεζε ηεο απαγθίζηξσζεο απφ ηε ζηελή ζπλεξγαζία ζπηηηνχ ζρνιείνπ (Barber & Patin, 1997). πλεπψο, εηδηθά θαηά ηε θνίηεζε ζην Γπκλάζην θαη ην Λχθεην, νη γνλείο εκπιέθνληαη ιηγφηεξν ζηνλ έιεγρν ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ παηδηψλ ηνπο, ελψ ελδηαθέξνληαη πεξηζζφηεξν γηα ηηο επθαηξίεο κάζεζεο ζην ζρνιείν. Χζηφζν, νη Catsambis θαη Garland (1997) αλαθέξνπλ φηη νη γνλείο θαισζνξίδνπλ ηηο επθαηξίεο επηθνηλσλίαο κε ηνλ δάζθαιν ηνπ παηδηνχ ηνπο θαη πνιινί επηζπκνχλ λα παίμνπλ κεγαιχηεξν ξφιν ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ ηνπ ζρνιείνπ ηνπο. Απφ ηελ έξεπλα ηνπ Wherry (2003) δηαπηζηψζεθε φηη νη γνλείο πνπ εκπιέθνληαη ζηε ζρνιηθή θαη καζεζηαθή δσή ηνπ παηδηνχ ηνπο ληψζνπλ κεγαιχηεξε εκπηζηνζχλε ζην ζρνιείν θαη ζηνλ εαπηφ ηνπο, θαζψο θαη ζηηο ηθαλφηεηέο ηνπο λα βνεζήζνπλ ηα παηδηά ηνπο θαηά ηε ζρνιηθή ηνπο εξγαζία ζην ζπίηη. Δπηπιένλ, νη γνλείο πνπ εκπιέθνληαη ελεξγά ζηε κάζεζε ησλ παηδηψλ ηνπο έρνπλ κεγάιε επηζπκία θαη πηζαλφηεηα λα ζπλερίζνπλ θαη νη ίδηνη ηε δηά βίνπ κάζεζε. 45

2.8.3 Οθέιε ηεο γνλετθήο εκπινθήο γηα ηνπο καζεηέο Πνιινί εξεπλεηέο ππνζηεξίδνπλ πσο φζν κεγαιχηεξε είλαη ε γνλετθή εκπινθή ηφζν πςειφηεξε είλαη ε επίδνζε ησλ καζεηψλ. Ζ Henderson (1981) ζεκεηψλεη φηη ε γνλετθή εκπινθή ζε φιεο ζρεδφλ ηηο κνξθέο εληζρχεη ηελ επίδνζε ησλ καζεηψλ θαη απνηειεί αδηακθηζβήηεην παξάγνληα γηα ηελ επηηπρία ή ηελ απνηπρία ησλ καζεηψλ (Berger, 1995). Σα πιενλεθηήκαηα ηεο ελαζρφιεζεο ησλ γνλέσλ κε ηα παηδηά ηνπο ζηηο εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο είλαη άζρεηα κε ην θνηλσληθφ, πνιηηηζκηθφ θαη νηθνλνκηθφ ππφβαζξν. Οη Ho Sui-Chu θαη Willms (1996) βξήθαλ φηη πνιιέο νηθνγέλεηεο απφ δηαθνξεηηθέο εζληθφηεηεο, κε δηαθνξεηηθφ εθπαηδεπηηθφ ππφβαζξν θαη νηθνλνκηθφ επίπεδν ζπρλά έρνπλ ζεηηθή επίδξαζε ζηε κάζεζε ησλ παηδηψλ ηνπο. Ζ Becher (1984) δηεμήγαγε εθηελή αλαζθφπεζε ζε ζρεδφλ 200 έξεπλεο ζρεηηθά κε ηε γνλετθή εκπινθή ζηε κάζεζε ησλ παηδηψλ εζηηάδνληαο ζηα παξαθάησ ζέκαηα: α) πψο ν ξφινο ηεο νηθνγέλεηαο επεξεάδεη ηε λνεκνζχλε, ηελ ηθαλφηεηα θαη ηελ επίδνζε ηνπ παηδηνχ, β) πψο ηα εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα γηα ηνπο γνλείο επεξεάδνπλ ηελ επίδνζε ησλ καζεηψλ, γ) πψο νη πξαθηηθέο ησλ γνλέσλ επεξεάδνπλ ηελ αλαγλσζηηθή εηνηκφηεηα θαη δ) πψο ε γνλετθή εκπινθή επηδξά ζηελ εθπαίδεπζε. Σα απνηειέζκαηα ηεο Becher (1984) αλέδεημαλ φηη νη καζεηέο κε πςειή επίδνζε είραλ γνλείο κε πςειέο πξνζδνθίεο γη' απηνχο. Απηνί νη καζεηέο είραλ ην πιενλέθηεκα ηεο ζπρλήο αιιειεπίδξαζεο κε ηνπο γνλείο ηνπο, πνπ ήηαλ έηνηκνη λα δνπλ ηνλ εαπηφ ηνπο σο «δάζθαιν» ησλ παηδηψλ ηνπο, επεηδή έλησζαλ φηη δηακφξθσζαλ ηε κάζεζε, εληζρχνληάο ηελ θαηά ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν. Αθφκε, ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλάο ηεο δεπηεξεπφλησο αλέδεημαλ θαη έλαλ ζεκαληηθφ θξίθν αλάκεζα ζηα πξνγξάκκαηα επηκφξθσζεο ησλ γνλέσλ θαη ηελ επίδνζε ησλ καζεηψλ. Απηφ θάλεθε λα έρεη ηζρχ θπξίσο ζηνπο γνλείο απφ ρακειά νηθνλνκηθά ζηξψκαηα, νη νπνίνη δέρηεθαλ λα ζπλεξγαζηνχλ κε ηα παηδηά ηνπο εηδηθά ζηε βειηίσζε ηεο γιψζζαο ηνπο. Οη Horn θαη West (1992) βξήθαλ φηη ε γνλετθή εκπινθή είρε ηζρπξή επίδξαζε ζηνπο καζεηέο ζρεηηθά κε ην πνζνζηφ εγθαηάιεηςεο ηνπ ζρνιείνπ. ε καθξνρξφληα έξεπλα ζε πεξίπνπ 25.000 καζεηέο ηεο φγδνεο ηάμεο, ηα απνηειέζκαηα έδεημαλ φηη ππήξρε ηζρπξή ζρέζε αλάκεζα ζηε γνλετθή εκπινθή θαη ζην εάλ έλαο καζεηήο εγθαηέιεηςε ή φρη ην ζρνιείν κεηαμχ ηεο φγδνεο θαη ηεο δέθαηεο ηάμεο. Οκνίσο, νη 46

Rumberger et al. (1990) βξήθαλ φηη νη καζεηέο πνπ εγθαηέιεηπαλ ην ζρνιείν αλέθεξαλ φηη νη γνλείο ηνπο ζπάληα παξαθνινπζνχζαλ ηηο εθδειψζεηο ηνπ ζρνιείνπ ή δελ ηνπο βνεζνχζαλ ζηελ θαη' νίθνλ εξγαζία. Μηα άιιε έξεπλα, ζε 704 νηθνγέλεηεο κε ρακειφ εηζφδεκα ζην ηθάγν αλέδεημε φηη νη καζεηέο ηεο φγδνεο ηάμεο, ησλ νπνίσλ νη γνλείο ζεκείσλαλ πςειφ βαζκφ εκπινθήο, είραλ 38% ιηγφηεξεο πηζαλφηεηεο λα δηαηεξήζνπλ ηνλ ίδην βαζκφ ζηηο επηδφζεηο ηνπο (Henderson & Mapp, 2002). Σέινο, έλαο επηπιένλ παξάγνληαο πνπ επεξεάδεη θαζνξηζηηθά ηελ ελαζρφιεζε ησλ γνλέσλ κε ηε κάζεζε ησλ παηδηψλ είλαη ε ειηθία. ε νπνηαδήπνηε ειηθία ε ζρέζε αλάκεζα ζηνλ γνλέα θαη ην παηδί είλαη ην θιεηδί, θαζψο κηα θαζαξή θαη ζπρλή επηθνηλσλία ζεσξείηαη ζεκαληηθή γηα ηελ απφδνζε ηεο ζρέζεο (Jeynes, 2007). Σα ζπκπεξάζκαηα ηεο έξεπλαο πνπ δηεμήγαγαλ νη Coleman et al. (1993) εζηίαζαλ ζε δχν ζέκαηα: α) ζηηο αιιαγέο ηεο πξαθηηθήο ησλ δαζθάισλ, νη νπνίεο βειηίσζαλ ην επίπεδν επηθνηλσλίαο δαζθάινπ καζεηή θαη β) ζηνπο καζεηέο, πνπ σθεινχληαη, αλ έρνπλ ηελ αίζζεζε ηεο ζπλεξγαζίαο κε ηνπο δαζθάινπο ζηε δηαδηθαζία κάζεζεο. Ήηαλ, πάλησο, επηζπκεηφ απφ ηνπο δαζθάινπο λα αιιάμνπλ ηηο πξαθηηθέο ηνπο πξνο απηήλ ηελ θαηεχζπλζε, πξνθεηκέλνπ ε επηθνηλσλία γνλέα καζεηή λα εληζρπζεί. 2.8.4 Οθέιε ηεο γνλετθήο εκπινθήο γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνύο Καηά ηνπο Dardig θαη Rossett (1979), αλάκεζα ζηα βαζηθά νθέιε πνπ απνθνκίδεη ν εθπαηδεπηηθφο απφ ηε ζπλεξγαζία ηνπ κε ηνπο γνλείο πεξηιακβάλνληαη ηα εμήο: Μεγαιχηεξε θαηαλφεζε ηφζν ησλ αλαγθψλ ηνπ παηδηνχ φζν θαη ησλ αλαγθψλ θαη επηζπκηψλ ησλ γνλέσλ. πιινγή πιεξνθνξηψλ πνπ βνεζνχλ ζηελ θαιχηεξε πξνζαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο ζηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο ηνπ καζεηή. Πξφζβαζε ζε κηα επξεία θιίκαθα θνηλσληθψλ εληζρπηψλ πνπ παξέρνληαη απφ ηνπο γνλείο. Αχμεζε ησλ επθαηξηψλ γηα ελίζρπζε θαηάιιεισλ ζπκπεξηθνξψλ ηνπ παηδηνχ κέζα θαη έμσ απφ ην ζρνιείν. 47

ηήξημε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έξγνπ απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο γνλείο. Καζψο κεγαιψλεη ε ζπλεξγαζία ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο, νη εθπαηδεπηηθνί αλαπηχζζνπλ κεγαιχηεξε αίζζεζε δχλακεο θαη πςειφηεξν απηνζπλαίζζεκα. Δπίζεο, ζεκεηψλνπλ πεξηζζφηεξε επηηπρία ζηελ πξνζπάζεηα ηνπο λα επεξεάζνπλ ηνπο καζεηέο (Bowen, 2003). Ζ έξεπλα ηνπ Stallworth (1982) έδεημε πσο, παξφιν πνπ θαη νη δχν πιεπξέο, εθπαηδεπηηθνί θαη δηεπζπληέο, ελζαξξχλνπλ ηε γνλετθή εκπινθή γηα βνήζεηα ζηε ζρνιηθή εξγαζία θαη ζηήξημε ησλ γνλέσλ ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ ζρνιείνπ, θαλείο σζηφζν δελ επλνεί ηε ζπκκεηνρή ηνπο νχηε ζην αλαιπηηθφ πξφγξακκα νχηε ζε πεξηνρέο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο ή ζρνιηθήο δηνίθεζεο. Γειαδή, δάζθαινη θαη δηεπζπληέο ζπρλά δεηνχλ ηε γνλετθή ππνζηήξημε θαη φρη ηε γνλετθή εκπινθή. Καηά ηνπο Fullan θαη Stiegelbaurer (1991), ν δάζθαινο είλαη εθείλνο πνπ έρεη ηνλ ξφιν-θιεηδί λα ζπκπεξηιάβεη θαη λα εληζρχζεη ηε γνλετθή εκπινθή. Οη δχν εξεπλεηέο παξαηήξεζαλ πσο ππάξρνπλ ζρνιεία πνπ βιέπνπλ αξλεηηθά ηε γνλετθή εκπινθή, γη απηφ θαη νξηζκέλνη εθπαηδεπηηθνί, φπσο επηζεκαίλεη ε Pena (2000), ληψζνπλ αλαζθάιεηα λα ππνδερζνχλ ηε ζπλεξγαζία κε ηνπο γνλείο. Λίγνη δάζθαινη είραλ ζεκαληηθή επαγγεικαηηθή θαη ελδνυπεξεζηαθή θαηάξηηζε, ψζηε λα αλαπηχμνπλ απνηειεζκαηηθέο ζπλεξγαζίεο αλάκεζα ζην ζρνιείν θαη ηελ νηθνγέλεηα (Epstein, 1985). Ζ Burke (1999) πεξηγξάθεη ηελ εθπαίδεπζε πνπ ρξεηάδνληαη νη δάζθαινη, πξνθεηκέλνπ λα δηαζέηνπλ θαηάξηηζε θαη λα εθπαηδεχζνπλ εζεινληέο γνλείο. Ζ έξεπλα ηνπ Nicolini (2003) αλαθέξεη φηη νχηε ε επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε νχηε ηα ρξφληα εκπεηξίαο θάλεθαλ λα είλαη πξνβιεπηηθνί παξάγνληεο ηεο αληίιεςεο ησλ δαζθάισλ γηα ηε γνλετθή εκπινθή. Αληηζέησο, ζηελ έξεπλά ηνπ, κε ηελ νπνία έιεγμε ηελ επίδξαζε ηεο ηάμεο θαη ηνπ θνηλσληθννηθνλνκηθνχ επηπέδνπ, ν πην ζεκαληηθφο πξνβιεπηηθφο παξάγνληαο γηα ηε ζεηηθή ζηάζε ησλ δαζθάισλ απέλαληη ζηε γνλετθή εκπινθή ήηαλ ν βαζκφο επάξθεηαο ηνπ δαζθάινπ. Έλαο παξάγνληαο πνπ θαίλεηαη λα είλαη ζεκαληηθφο ζε φιεο ηηο νκάδεο ήηαλ ν βαζκφο ζηνλ νπνίν ππήξρε ε αίζζεζε ηεο θνηλφηεηαο κέζα ζην ζρνιείν. Ζ Belenardo 48

(2001) φξηζε ηελ θνηλφηεηα σο κηα θνηλή ςπρνινγηθή αίζζεζε ηεο ζπλνρήο πνπ επηθξαηεί ζε έλα ζρνιείν. Ζ αίζζεζε ηεο θνηλφηεηαο είλαη ε παξνπζία πεπνηζήζεσλ, ζπλαηζζεκάησλ θαη ζρέζεσλ πνπ ζπλδένπλ ηα κέιε ελφο ζρνιείνπ κεηαμχ ηνπο, γηαηί παξέρεη ηελ αίζζεζε ηνπ «αλήθεηλ» ζε θάηη πνπ μεπεξλά ηηο πεξηζηαζηαθέο ζρέζεηο ζε κηα νξγάλσζε. 2.9 Δκπόδηα ζηε γνλετθή εκπινθή 2.9.1 Δκπόδηα από ηνπο γνλείο Μέζα απφ ηελ επηζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο εληνπίδνληαη αξθεηνί παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ην βαζκφ θαη ηελ πνηφηεηα ηεο εκπινθήο ησλ γνλέσλ ζηε ζρνιηθή πξαγκαηηθφηεηα ησλ παηδηψλ ηνπο. Οη ζεκαληηθφηεξνη απφ απηνχο είλαη: ην θνηλσληθν-νηθνλνκηθό επίπεδν ησλ γνλέσλ Σν θνηλσληθν-νηθνλνκηθφ επίπεδν ησλ γνλέσλ επεξεάδεη ζεκαληηθά ηε ζρέζε ηνπο κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Οη γνλείο πνπ έρνπλ ρακειφ θνηλσληθν-νηθνλνκηθφ ζηάηνπο είλαη πηζαλφ λα κελ κπνξνχλ, ιφγσ ηεο εξγαζίαο πνπ αζθνχλ θαη ησλ άιισλ ελαζρνιήζεσλ ηνπο (πνιινί δνπιεχνπλ ζε δχν θαη ηξεηο δνπιεηέο ηαπηφρξνλα), λα παίξλνπλ άδεηα κε επρέξεηα γηα λα επηζθεθηνχλ ην ζρνιείν ή λα ζπκκεηέρνπλ ζε δξαζηεξηφηεηεο, θπξίσο ιφγσ ηεο έιιεηςεο ειεχζεξνπ ρξφλνπ. Δπίζεο, είλαη δπλαηφ λα κελ αηζζάλνληαη άλεηα απέλαληη ζηνλ αλψηεξν κνξθσηηθά δάζθαιν ή αθφκα λα κε δίλνπλ ηε δένπζα ζεκαζία ζηε ζρνιηθή δηαδηθαζία. Απφ ηελ άιιε, νη γνλείο πνπ έρνπλ πςειφ θνηλσληθννηθνλνκηθφ επίπεδν κπνξνχλ ζπλήζσο λα αθηεξψζνπλ ρξφλν απφ ηελ εξγαζία ηνπο γηα λα ζπκκεηάζρνπλ ζηηο ζρνιηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη λα επηθνηλσλήζνπλ κε ηνλ δάζθαιν ή απιψο λα θαηαιάβνπλ πιεξέζηεξα ηε ζπνπδαηφηεηα ηνπ ζρνιείνπ. Παξ φια απηά, ππάξρνπλ θαη γνλείο πνπ αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία απηή νη νπνίνη ππνηηκνχλ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, δελ είλαη δηαηεζεηκέλνη λα αθνχζνπλ ηηο απφςεηο ηνπο, αληηδξνχλ θαη αληηηίζεληαη ζε φζα ιέλε θαη φια απηά, φρη κφλν επεηδή ραίξνπλ πςειφηεξεο θνηλσληθήο εθηίκεζεο, αιιά θαη επεηδή πνιιέο θνξέο δηαζέηνπλ πςειφηεξα αθαδεκατθά πξνζφληα απφ απηνχο. 49

πξνβιήκαηα επηθνηλσλίαο πνπ πεγάδνπλ από ηελ επαγγεικαηηθή γιώζζα ηνπ ζρνιείνπ. Σα πξνβιήκαηα επηθνηλσλίαο θαη ε έιιεηςε θαηαλφεζεο ηνπ ζρνιηθνχ ζπζηήκαηνο κπνξεί λα πξνθχςνπλ απφ ηελ πεξίπινθε θαη κεξηθέο θνξέο απφθξπθε γιψζζα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ θαηάξηηζε πξνγξακκάησλ θαη κπνξεί λα ζπγρχζεη ή λα απνζαξξχλεη έλαλ γνλέα (Παξαζθεπφπνπινο, ρρ.). Έιιεηςε θαηαλόεζεο ηνπ ζρνιηθνύ ζπζηήκαηνο, έιιεηςε γλώζεο γηα ην πώο λα βνεζήζνπλ ην παηδί ηνπο ή ζπλαηζζήκαηα θαησηεξόηεηαο. Μεξηθέο θνξέο νη γνλείο αηζζάλνληαη φηη εμνπιίδνληαη γηα λα παξέρνπλ ζεκαληηθέο εθπαηδεπηηθέο πιεξνθνξίεο γηα ην «άξξσζην» παηδί ηνπο, πνπ κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ηνπο επαγγεικαηίεο λα νξγαλψζνπλ ηνλ πξνγξακκαηηζκφ εηδηθήο εθπαίδεπζεο. Ζ έιιεηςε ηνπ θαηάιιεινπ επαγγεικαηηθνχ πξνζσπηθνχ πνπ ζα θαηαλνεί ηηο ηδηαηηεξφηεηεο (πνιηηηζκηθέο, γλσζηηθέο, βηνθπζηθέο ή γισζζηθέο) ηνπ παηδηνχ κπνξεί λα νδεγήζεη ηνπο γνλείο λα αηζζαλζνχλ θαηψηεξνη ή παξακειεκέλνη (Παξαζθεπφπνπινο, ρρ.). ε έιιεηςε πίζηεο ζηελ αμία ηεο γνλετθήο εκπινθήο Αξθεηνί γνλείο παξνπζηάδνληαη αξλεηηθνί ζην λα εκπιαθνχλ ζην ζρνιείν, επεηδή δελ εθηηκνχλ ηελ εθπαίδεπζε πνπ παξέρεηαη ζηα παηδηά ηνπο. Άιινη γνλείο πηζηεχνπλ πσο ε ζπκκεηνρή ηνπο δελ είλαη απαξαίηεηε, φηαλ ην παηδί ηνπο δελ αληηκεησπίδεη πξφβιεκα επίδνζεο θαη άιινη δελ βιέπνπλ θαλέλα ιφγν εκπινθήο ηνπο, ηε ζηηγκή πνπ δελ έρνπλ θιεζεί λα ζπκκεηέρνπλ ζην παξειζφλ. Δπηπιένλ, πνιινί γνλείο επηζπκνχλ λα ζπκκεηέρνπλ, αιιά δελ γλσξίδνπλ πψο κπνξνχλ λα ην θάλνπλ απηφ ελεξγά. Γη απηφ νη εθπαηδεπηηθνί ζα πξέπεη λα ελεκεξσζνχλ θαη λα επηκνξθσζνχλ γηα ηε ζεκαζία ηεο γνλετθήο εκπινθήο, ελψ παξάιιεια ρξεηάδεηαη λα θαηαλνήζνπλ ηηο ζηξαηεγηθέο πνπ ζα απμήζνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα απηήο ηεο πξαθηηθήο. ζπγθξνύζεηο γηα ην πξόγξακκα κεηαμύ ζπηηηνύ ζρνιείνπ 50

Πνιιέο θνξέο, αθφκα θαη φηαλ γνλείο θαη εθπαηδεπηηθνί ζπκθσλνχλ γηα ηε ζεκαζία ηεο γνλετθήο εκπινθήο, πξνθχπηνπλ πξνβιήκαηα θαη ζπγθξνχζεηο, φηαλ ζρεδηάδεηαη απηή ε ζπκκεηνρή. Σν πξφγξακκα εξγαζίαο θαη νη αληαγσληζηηθέο απαηηήζεηο ηνπ γνλετθνχ ξφινπ απνηεινχλ εκπφδηα γηα ηε γνλετθή εκπινθή ζην ζρνιείν. Δλψ απηφ αθνξά γνλείο κε πηεζηηθά εξγαζηαθά σξάξηα ή γνλείο κε πεξηζζφηεξεο απφ κία εξγαζίεο, ππάξρνπλ, σζηφζν, θάπνηνη πνπ αηζζάλνληαη πσο δελ έρνπλ ηνλ απαηηνχκελν δηαζέζηκν ρξφλν, επεηδή έρνπλ αξθεηέο άιιεο δξαζηεξηφηεηεο θαη ελδηαθέξνληα. Δπηπιένλ, έρεη αλαθεξζεί πσο ην λα δεηά θαλείο απφ ηνπο απαζρνιεκέλνπο γνλείο λα απμήζνπλ ηνλ ρξφλν ζπκκεηνρήο ηνπο ζην ζρνιείν ζπάληα απνδίδεη θαη ζπλήζσο δελ απνθέξεη θάπνην ζεηηθφ απνηέιεζκα. Οη εθπαηδεπηηθνί επίζεο ζπκθσλνχλ πσο δελ είλαη ξεαιηζηηθφ λα απαηηείηαη απφ ηνπο πνιπάζρνινπο γνλείο λα αθηεξψλνπλ αξθεηφ ρξφλν ζηηο ζρνιηθέο εξγαζίεο ησλ παηδηψλ ηνπο (Greenleaf, 2000). 2.9.2 Δκπόδηα από ηνπο εθπαηδεπηηθνύο Δκπφδηα φκσο γηα ηε γνλετθή εκπινθή εκθαλίδνληαη θαη απφ ηελ πιεπξά ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Σα ζεκαληηθφηεξα απφ απηά είλαη: Μεξηθνί εθπαηδεπηηθνί δελ πηζηεύνπλ ζηελ αμία ηεο ζπκκεηνρήο ηεο νηθνγέλεηαο. Οη εθπαηδεπηηθνί πηζηεχνπλ αξθεηά ζπρλά πσο νη γνλείο είλαη πξνηηκφηεξν λα κέλνπλ απνζηαζηνπνηεκέλνη απφ ηα ζρνιηθά δξψκελα, γηαηί, αλ εκπιαθνχλ ζην ζρνιείν, νη ίδηνη ζα ράζνπλ κέξνο ηεο εμνπζίαο ηνπο ή ζα πξνθαιέζνπλ ίζσο αξλεηηθή θξηηηθή γηα ηηο κεζφδνπο δηδαζθαιίαο πνπ εθαξκφδνπλ θαη ηηο ηερληθέο δηαρείξηζεο ηεο ηάμεο. ληαο απνζηαζηνπνηεκέλνη απφ ηνπο γνλείο φκσο πξνθαινχλ πνιιέο θνξέο ηελ ερζξφηεηά ηνπο θαη ηελ άξλεζή ηνπο λα παξέρνπλ βνήζεηα ζηελ νκαιή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ (Dodd & Konzal, 2000). Οη αληηιήςεηο ησλ εθπαηδεπηηθώλ γηα ηε γνλετθή ηθαλόηεηα Οη αληηιήςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηε ζπκκεηνρή ησλ γνλέσλ ζην ζρνιείν επεξεάδνληαη απφ ηνλ πνιηηηζκφ, ηελ ηζηνξία, θαη ηηο εθπαηδεπηηθέο πξαθηηθέο. Κάπνηεο κειέηεο έρνπλ δείμεη πσο πνιινί εθπαηδεπηηθνί ακθηβάιινπλ γηα ηηο 51

ηθαλφηεηεο ή ηα πξνζφληα ησλ γνλέσλ λα βνεζήζνπλ ζηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο (Gonzalez-DeHass & Willems, 2003). Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα νη γνλείο λα λνκίδνπλ φηη θξίλνληαη πξηλ αθφκε έξζνπλ ζε επαθή κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, επνκέλσο λα δηζηάδνπλ λα εκπιαθνχλ ζηα ζρνιηθά δξψκελα. Έιιεηςε πξνεηνηκαζίαο ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη δηνηθεηηθήο ππνζηήξημεο ηε κειέηε ησλ Gonzalez-DeHass θαη Willems (2003) αλαθέξεηαη πσο ζεκαληηθφ εκπφδην γηα ηελ εθαξκνγή ηεο γνλετθήο εκπινθήο είλαη ε έιιεηςε θαηάξηηζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηελ πξνψζεζε ηεο γνλετθήο ζπκκεηνρή. Σα ζρνιεία θαη νη δάζθαινη δελ έρνπλ ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο ηηο θαηάιιειεο γλψζεηο γηα ην πψο λα ζπκπεξηιάβνπλ απνηειεζκαηηθά ηνπο γνλείο ζηα ζρνιεία θαη ζηεξίδνληαη ζηνπο πνιχ πεξηνξηζκέλνπο, παξαδνζηαθνχο ηχπνπο ζπκκεηνρήο ησλ γνλέσλ. Τπάξρνπλ επίζεο δάζθαινη πνπ ζεσξνχλ φηη δελ έρνπλ ηελ εμνπζία λα ζπλεξγαζηνχλ κε ηνπο γνλείο, εθηφο αλ ηνπο δνζεί ε άδεηα λα ην πξάμνπλ απφ ηε δηεχζπλζε ή ην ζρνιηθφ ζπκβνχιην. Αθφκα θη αλ ήζειαλ λα ζπλεξγαζηνχλ κε ηνπο γνλείο γεληθά, κπνξεί λα κελ ππάξρεη πνιχο ειεχζεξνο ρξφλνο ζην ήδε βαξχ πξφγξακκα ελφο δαζθάινπ γηα δξαζηεξηφηεηεο ζπκκεηνρήο ησλ γνλέσλ (Baker, 2000). Δάλ νη δάζθαινη πεγαίλνπλ αθειψο ζηηο ηάμεηο αλακέλνληαο λα ηνπο δνζεί ηέηνηα ππνζηήξημε, είλαη πηζαλφηεξν λα απνζαξξπλζνχλ, φηαλ έξρνληαη αληηκέησπνη κε ηε ζθιεξή πξαγκαηηθφηεηα φηη κεξηθά ζρνιεία δελ εκθαλίδνληαη λα εθηηκνχλ ηε ζπκκεηνρή ησλ γνλέσλ παξά κφλν ζε έλα επηθαλεηαθφ επίπεδν. Απηφ είλαη ηδηαίηεξα αηπρέο, ιακβάλνληαο ππφςε ηελ έξεπλα πνπ δείρλεη φηη απαξαίηεηα ζηνηρεία γηα ππνζρφκελα πξνγξάκκαηα νηθνγελεηαθήο ζπκκεηνρήο απνηεινχλ ε θαηάξηηζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ε δηνηθεηηθή ππνζηήξημε ηεο γνληθήο ζπκκεηνρήο (Chavkin, 2000). 2.10 Πξνηάζεηο γηα πξνώζεζε ηεο γνλετθήο εκπινθήο Ο κεραληζκφο πνπ ελζαξξχλεη ηνπο γνλείο λα εκπιαθνχλ ζηε κάζεζε ησλ παηδηψλ ηνπο δελ έρεη επαξθψο θαηαλνεζεί (Kerbow & Bernhardt, 1993). Δπηπιένλ, ππάξρνπλ πνιιά ζηνηρεία πνπ δειψλνπλ φηη γνλείο θαη εθπαηδεπηηθνί ζπρλά έρνπλ πνιχ δηαθνξεηηθέο απφςεηο γηα ηνπο ιφγνπο γηα ηνπο νπνίνπο ηα παηδηά έρνπλ ρακειή επίδνζε ζην ζρνιείν, γηα ηνλ θαηάιιειν ξφιν ηνπ γνλέα ζην ζρνιείν θαη γηα ηνλ ξφιν 52

ηνπ δηεπζπληή (Abrams & Gibbs, 2000). Οξηζκέλεο, κάιηζηα, θνξέο πξνθαιείηαη ε εληχπσζε πσο αλήθνπλ ζε δχν αληηκαρφκελα ζηξαηφπεδα, φπνπ ν θαζέλαο ρσξηζηά κάρεηαη γηα ην θαιφ ηνπ παηδηνχ. Σν παηδί, φκσο, απφ κηα ηέηνηα δηακάρε δελ σθειείηαη πνηέ. Οη άλζξσπνη πνπ είλαη ππεχζπλνη γηα ηε δσή ηνπ ζην ζρνιείν θαη ζην ζπίηη νθείινπλ λα ζπλεξγάδνληαη ζπλεηδεηά, γηα λα θάλνπλ ηνπο ρψξνπο απηνχο ππνζηεξηθηηθνχο θαη δεκηνπξγηθνχο γηα ην παηδί (Πνιπρξνλνπνχινπ, 2004). Κάπνηεο πνιχ ζεκαληηθέο ελέξγεηεο πνπ κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ θαη λα πξνσζήζνπλ ηε γνλετθή εκπινθή ζηε κάζεζε ησλ παηδηψλ είλαη νη αθφινπζεο (Παξαζθεπφπνπινο, ρρ.): Αλαζεώξεζε ηνπ επηπέδνπ αμηνιόγεζεο θαη απόδνζεο. Πξέπεη λα απνθεπρζεί ε εθπαηδεπηηθή επαγγεικαηηθή γιψζζα θαηά ηελ αλαζεψξεζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο επίζεκεο αμηνιφγεζεο, ψζηε φινη νη γνλείο αλεμαξηήησο ηνπ θνηλσληθν-νηθνλνκηθνχ ηνπο επηπέδνπ λα κπνξνχλ λα θαηαλννχλ ηα απνηειέζκαηα ηεο αμηνιφγεζεο ηνπ παηδηνχ ηνπο. Θα πξέπεη επίζεο λα δίλεηαη ζηνπο γνλείο ε επθαηξία λα εθθξάζνπλ ηηο απφςεηο ηνπο γηα ηηο δπλαηφηεηεο θαη ηηο αλάγθεο ηνπ παηδηνχ ηνπο. Αλάπηπμε ησλ εθπαηδεπηηθώλ ζθνπώλ θαη ζηόρσλ. Οη εθπαηδεπηηθνί θαη επαγγεικαηηθνί ζθνπνί θαη ζηφρνη ζα πξέπεη λα είλαη ζχκθσλνη κε ηηο πξνζδνθίεο ηνπ καζεηή θαη ηεο νηθνγέλεηάο ηνπ έηζη, ψζηε λα κπνξνχλ λα αλαπηπρζνχλ θαη λα πινπνηεζνχλ επθνιφηεξα. Οη δηαδηθαζίεο γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζθνπψλ θαη ησλ ζηφρσλ ζα πξέπεη λα ζπδεηεζνχλ κεηαμχ δαζθάισλ, γνλέσλ θαη καζεηψλ, ψζηε λα θαζνξηζηνχλ ηα ζρεηηθά πξνγξάκκαηα. Καζνξηζηηθή ηνπνζέηεζε θαη ζρεηηθέο ππεξεζίεο. Οη γνλείο κπνξνχλ λα παξέρνπλ αλεθηίκεηεο πιεξνθνξίεο, γηα λα βνεζήζνπλ λα θαζνξηζηνχλ νη επηινγέο ηνπνζέηεζεο θαη νη ζρεηηθέο ππεξεζίεο γηα ην καζεηή. Ζ επηινγή ηνπνζέηεζεο πνπ γίλεηαη (θαλνληθή ηάμε εθπαίδεπζεο, ηκήκα έληαμεο, εηδηθφ ζρνιείν, ζπίηη) πξέπεη λα επηηξέςεη ζηνλ καζεηή λα ζπκκεηέρεη φζν ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξν ζηηο εθπαηδεπηηθέο θαη θνηλσληθέο δξαζηεξηφηεηεο. Γεδνκέλνπ φηη νη γνλείο κπνξεί λα έρνπλ αλεζπρίεο γηα ηελ ελζσκάησζε ηνπ παηδηνχ ηνπο ζε έλα ζρνιείν, φιεο νη απαξαίηεηεο ζρεηηθέο ππεξεζίεο, φπσο νη ςπρνινγηθέο 53

ππεξεζίεο ή νη θνηλσληθέο ππεξεζίεο θαη ν ξφινο ηνπο πξέπεη λα πξνζδηνξηζηνχλ. Γεληθφηεξα, είλαη δπλαηφλ λα δίλεηαη ζηνπο γνλείο ε επθαηξία λα εθθξάζνπλ ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηηο ζθέςεηο ηνπο, ηηο πξνζδνθίεο γηα ηα παηδηά ηνπο, ηα πξνβιήκαηα πνπ ηπρφλ αληηκεησπίδνπλ ζηε δηαπαηδαγψγεζε ησλ παηδηψλ ηνπο. πσο πξνθχπηεη απφ ηηο ζπλεληεχμεηο ηνπο (Darling & Baxter, 1996), νη γνλείο ζέινπλ απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο: Να έρνπλ απέλαληί ηνπο έλαλ πξνζεθηηθφ θαη θηιηθφ αθξναηή. Να ππάξρεη ζεβαζκφο γηα ηα ζπλαηζζήκαηά ηνπο θαη απηά λα γίλνληαη απνδεθηά ζαλ θπζηνινγηθά. Να ηνπο δίλεηαη ε επθαηξία λα κηιήζνπλ γη απηά πνπ ληψζνπλ. Να έρνπλ ηελ επθαηξία λα ζπλαληεζνχλ θαη κε άιινπο γνλείο. Πιεξνθφξεζε πνπ ζα είλαη αληηθεηκεληθή, άζρεηα απφ ηηο απφςεηο ή ηελ θηινζνθία εθείλνπ πνπ ηελ παξέρεη. Παξέκβαζε γηα ην παηδί ηαηξηθή, ζεξαπεπηηθή, εθπαηδεπηηθή. Κξαηηθή ζηήξημε απφ θαηάιιειεο ππεξεζίεο. ηήξημε απφ ζπγγελείο, θίινπο, γείηνλεο, ζπλαδέιθνπο θαη άιινπο γνλείο. Βνήζεηα γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ επηπιένλ νηθνγελεηαθψλ αλαγθψλ ησλ άιισλ κειψλ ηεο νηθνγέλεηαο (παππνχδσλ, αδειθψλ θ.ά.), πνπ κπνξεί λα επεξεάδνπλ ηε δπλαηφηεηα ηεο νηθνγέλεηαο λα αζρνιεζεί φζν ρξεηάδεηαη κε έλα παηδί κε εηδηθέο αλάγθεο. ζνλ αθνξά ηνπο εηδηθνχο, ζχκθσλα κε ηνλ Miller (1994, φπσο αλαθέξεηαη ζηνλ Παξαζθεπφπνπιν), νη εθπαηδεπηηθνί πνπ θαίλεηαη λα θεξδίδνπλ ηνλ ζαπκαζκφ θαη ηελ εκπηζηνζχλε ησλ γνλέσλ, είλαη απηνί πνπ: παξέρνπλ ρξφλν ζηνπο γνλείο, ηνπο αθνχλ πξνζεθηηθά, 54

ζέβνληαη ηηο γλψζεηο ηνπο γηα ην παηδί ηνπο, βιέπνπλ ηα ζεηηθά ζηνηρεία ησλ παηδηψλ, παξαδέρνληαη φηαλ δελ μέξνπλ θάηη θαη ςάρλνπλ λα ην βξνπλ ή παξαπέκπνπλ ηνπο γνλείο ζε θάπνηνλ εηδηθφ. 55

ΜΔΡΟ Β 56

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3: ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΚΟ ΥΔΓΗΑΜΟ ΚΑΗ ΓΔΗΓΜΑΣΟΛΖΠΣΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΣΖ ΔΡΔΤΝΑ 3.1 Σν δείγκα ηεο έξεπλαο ε θάζε επαγσγηθνχ ραξαθηήξα ζηαηηζηηθή αλάιπζε, ην δείγκα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζεσξείηαη αληηπξνζσπεπηηθφ, δειαδή θαη ην κέγεζφο ηνπ ζεσξείηαη θαηάιιειν γηα ηε ζπγθεθξηκέλε ζηαηηζηηθή αλάιπζε θαη ν ηξφπνο επηινγήο ησλ κειψλ ηνπ έρεη πξαγκαηνπνηεζεί κε βάζε επηζηεκνληθέο κεζφδνπο δεηγκαηνιεςίαο (Καιακαηηαλνχ, 2003). Ζ έλλνηα ηεο δεηγκαηνιεςίαο αλαθέξεηαη ζηε ιήςε ελφο ηκήκαηνο απφ θάπνην επξχηεξν πιεζπζκφ. Θεσξείηαη επηηπρήο, φηαλ ε επηινγή ηνπ δείγκαηνο παξάγεη απνηειέζκαηα, δείθηεο θαη κεηξήζεηο πνπ είλαη γεληθεχζηκα θαη φζν ην δπλαηφλ αθξηβέζηεξα, δειαδή βξίζθνληαη πην θνληά ζηηο αληίζηνηρεο παξακέηξνπο ηνπ επξχηεξνπ ζπλφινπ, δειαδή ηνπ πιεζπζκνχ (Εαθεηξφπνπινο, 2005). Οη δηαζέζηκεο δηαδηθαζίεο δεηγκαηνιεςίαο δηαθξίλνληαη ζηηο ηπραίεο θαη ηηο εκπεηξηθέο. Ζ γλσζηφηεξε θαη ε ζπρλφηεξα εθαξκνδφκελε δεηγκαηνιεςία είλαη ε απιή ηπραία δεηγκαηνιεςία, ε νπνία ζηεξίδεηαη ζηελ ηπραία επηινγή ηνπ δείγκαηνο απφ ηνλ πιεζπζκφ (Παπαδεκεηξίνπ, 2005). Θα πξέπεη ζε απηφ ην ζεκείν λα αλαθεξζεί φηη ε ρξήζε ηεο απιήο ηπραίαο δεηγκαηνιεςίαο δελ νδεγεί απαξαηηήησο ζηε δεκηνπξγία αληηπξνζσπεπηηθψλ δεηγκάησλ, αιιά, παξφι απηά, πξφθεηηαη γηα ηελ απινχζηεξε θαη γηα ηελ πεξηζζφηεξν αθξηβή κέζνδν δεηγκαηνιεςίαο (Κπξηαδφπνπινο & ακαληά, 2011). ζνλ αθνξά ην κέγεζνο ηνπ δείγκαηνο, απηφ ζα πξέπεη λα απμάλεηαη φζν απμάλεηαη ε αλνκνηνκνξθία ηνπ πιεζπζκνχ (Εαθεηξφπνπινο, 2005). ην πιαίζην ηεο παξνχζαο έξεπλαο, ε δηαδηθαζία ηεο δεηγκαηνιεςίαο πνπ εθαξκφζηεθε είλαη απηή αθξηβψο ηεο απιήο ηπραίαο δεηγκαηνιεςίαο. πγθεθξηκέλα, ην εξεπλεηηθφ εξγαιείν δηαλεκήζεθε θαη ζπγθεληξψζεθε ζε γνλείο ηνπ Ννκνχ Μαγλεζίαο, ν θαζέλαο απφ ηνπο νπνίνπο είρε ηελ ίδηα πηζαλφηεηα λα επηιεγεί. Σν γεγνλφο φηη ε έξεπλα πεξηνξίζηεθε ζηνπο γνλείο ηνπ Ννκνχ Μαγλεζίαο δελ απνηειεί κεηνλέθηεκα φζνλ αθνξά ηε δπλαηφηεηα γελίθεπζεο ησλ απνηειεζκάησλ ζηνλ ειιεληθφ πιεζπζκφ, θαζψο ν ζπγθεθξηκέλνο λνκφο ζεσξείηαη επαξθψο αληηπξνζσπεπηηθφο ηεο ειιεληθήο επηθξάηεηαο, εθφζνλ απνηειεί έλαλ απφ ηνπο κεγαιχηεξνπο ζε πιεζπζκφ λνκνχο ηεο ρψξαο, ν νπνίνο έρεη αξθεηά κεγάιν αξηζκφ 57

αιινδαπψλ, ηφζν εμαηηίαο ηεο βηνκεραληθήο ηνπ παξαγσγήο φζν θαη εμαηηίαο ηνπ αλεπηπγκέλνπ ηνπξηζκνχ, ελψ, ηέινο, ην νηθηζηηθφ ηνπ πεξηβάιινλ απνηειείηαη ηφζν απφ κεγάια αζηηθά ζπγθξνηήκαηα, φπσο είλαη ε πφιε ηνπ Βφινπ, φζν θαη απφ κηθξνχο εκηαζηηθνχο θαη αγξνηηθνχο νηθηζκνχο, φπσο ηα ρσξηά ηνπ Πειίνπ. Ζ φιε δηαδηθαζία ηεο δεηγκαηνιεςίαο έιαβε ρψξα θαηά ηνπο κήλεο Οθηψβξην ηνπ 2013 σο ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2014 θαη κνηξάζηεθαλ ζπλνιηθά 350 εξσηεκαηνιφγηα. Σα ζρνιεία πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα ήηαλ 38 ζπλνιηθά θαη βξίζθνληαλ ζηελ πφιε ηνπ Βφινπ, ζηα πεξίρσξα, αιιά θαη ζε ρσξηά. Οη γνλείο πνπ έιαβαλ ην εξεπλεηηθφ εξγαιείν πνπ πεξηγξάθεηαη ζην πιαίζην ηεο επφκελεο ελφηεηαο, δειαδή ην εξσηεκαηνιφγην, είραλ ηε δηαθξηηηθή επρέξεηα λα απνθαζίζνπλ εάλ ζα ζπκκεηάζρνπλ ή φρη ζηε δηελεξγνχκελε έξεπλα, γεγνλφο πνπ θαζηζηά ηε δεηγκαηνιεςία σο έλα ζεκείν «βνιηθή». Σν ηειηθφ δείγκα ηεο παξνχζαο έξεπλαο απνηειείηαη απφ 283 γνλείο, Έιιελεο θαη δηαθνξεηηθψλ εζληθνηήησλ, ηνπ Ννκνχ Μαγλεζίαο. Σν κέγεζνο απηφ ηνπ δείγκαηνο έρεη σο απνηέιεζκα ηε δηακφξθσζε ελφο ζηαηηζηηθνχ ζθάικαηνο εθηίκεζεο ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 95%, ειαθξά ρακειφηεξνπ απφ 6%. πγθεθξηκέλα, ην ζηαηηζηηθφ ζθάικα εθηίκεζεο ζε ζηάζκε ζεκαληηθφηεηαο 95% δηακνξθψλεηαη ζε 5,94%, πνζνζηφ ηθαλνπνηεηηθφ γηα ηνπο ζθνπνχο ηεο παξνχζαο έξεπλαο. Αλαιπηηθφηεξα, ην δείγκα ηεο έξεπλαο πεξηγξάθεηαη ζηνλ Πίλαθα 1 πνπ αθνινπζεί θαη απφ ηνλ νπνίν ζπκπεξαίλεηαη φηη απφ ην ζχλνιν ησλ 283 γνλέσλ: Ζ απφιπηε πιεηνλφηεηα είλαη γπλαίθεο. πγθεθξηκέλα, κφιηο νη 74 (26,1%) ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηελ έξεπλα είλαη άλδξεο, ελψ νη 209 (73,9%) είλαη γπλαίθεο. Ζ απφιπηε πιεηνλφηεηα αλήθεη ζηελ ειηθηαθή νκάδα απφ 41 έσο 50 εηψλ. πγθεθξηκέλα, κφλν 4 (1,4%) γνλείο είλαη κεγαιχηεξνη απφ 50 εηψλ, κφιηο 15 (5,3%) είλαη κηθξφηεξνη απφ 30 εηψλ, 106 (37,5%) είλαη ειηθίαο απφ 41 έσο 50 εηψλ, ελψ 158 (55,8%) αλήθνπλ ζηελ ειηθηαθή νκάδα απφ 31 έσο 40 εηψλ. Ζ ζπληξηπηηθή πιεηνλφηεηα είλαη έγγακε. πγθεθξηκέλα, 252 (89%) αλήθνπλ ζε απηήλ ηελ θαηεγνξία, έλαληη 18 (6,4%) πνπ είλαη δηαδεπγκέλνη, 4 (1,4%) πνπ είλαη άγακνη θαη άιινπο ηφζνπο πνπ είλαη 58

ζε δηάζηαζε, 3 (1,1%) πνπ είλαη ρήξνη, ελψ ππάξρνπλ θαη 2 (0,7%) πνπ δελ απνθξίζεθαλ ζηα πιαίζηα ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξψηεζεο. Ζ νξηαθή πιεηνλφηεηα έρεη δχν παηδηά. πγθεθξηκέλα, νη 144 (50,9%) γνλείο δειψλνπλ φηη έρνπλ δχν παηδηά, νη 76 (26,9%) ηξία, νη 39 (13,8%) κφλν έλα, νη 16 (5,7%) ηέζζεξα, ελψ κφιηο 4 (1,4%) απφ πέληε θαη πάλσ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ππάξρνπλ 4 (1,4%) γνλείο πνπ δελ απάληεζαλ. Σν δείγκα είλαη κνηξαζκέλν σο πξνο ηελ ηάμε πνπ παξαθνινπζεί ην παηδί ζην νπνίν αλαθέξνληαη νη γνλείο. πγθεθξηκέλα, νη 143 (50,5%) γνλείο έρνπλ παηδί πνπ θνηηά ζηελ Δ ηάμε ηνπ Γεκνηηθνχ ρνιείνπ, ελψ νη 135 (47,7%) ζηελ Σ ηάμε. Σέινο, ππάξρνπλ 5 γνλείο πνπ δελ απνθξίζεθαλ ζηε ζπγθεθξηκέλε εξψηεζε. Ζ απφιπηε πιεηνλφηεηα ησλ γνλέσλ θαηνηθεί ζην θέληξν ηεο πφιεο. πγθεθξηκέλα, κφιηο 27 (9,5%) δειψλνπλ φηη θαηνηθνχλ ζε πξνάζηην απηήο, έλαληη ησλ 161 (56,9%) πνπ δειψλνπλ φηη κέλνπλ ζην θέληξν, ελψ ππάξρνπλ 93 (32,9%) πνπ δειψλνπλ φηη δηακέλνπλ ζε ρσξηά θαη 2 (0,7%) πνπ δελ αληαπνθξίλνληαη ζηε ζπγθεθξηκέλε εξψηεζε. Σν δείγκα εκθαλίδεηαη αξθεηά κνηξαζκέλν θαη σο πξνο ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν ησλ γνλέσλ. Έηζη, απφ ην ζχλνιν ησλ 283 γνλέσλ νη 106 (37,5%) έρνπλ απνιπηήξην Λπθείνπ ή εμαηάμηνπ Γπκλαζίνπ ή ηζφηηκεο Σερληθήο Δπαγγεικαηηθήο ρνιήο, νη 49 (17,3%) απνιπηήξην Γπκλαζίνπ, απφ 36 (12,7%) δειψλνπλ φηη έρνπλ απνιπηήξην Γεκνηηθνχ θαη Πηπρίν ΑΔΗ, 26 (9,2%) πηπρίν ΣΔΗ ή άιιεο αλψηεξεο ζρνιήο, 20 (7,1%) έρνπλ θνηηήζεη ζε κεξηθέο κφλν ηάμεηο ηνπ δεκνηηθνχ ζρνιείνπ, ελψ κφιηο 4 (1,8%) έρνπλ κεηαπηπρηαθφ ηίηιν ζπνπδψλ θαη 3 (1,1%) δηδαθηνξηθφ δίπισκα. Σέινο, ππάξρνπλ 2 (0,7%) πνπ δελ απνθξίζεθαλ ζηε ζπγθεθξηκέλε εξψηεζε. Σν κεγαιχηεξν κέξνο ησλ γνλέσλ είλαη ειιεληθήο εζληθφηεηαο. πγθεθξηκέλα, νη 161 (56,9%) είλαη Έιιελεο, νη 102 (36%) Αιβαλνί, νη 6 (2,1%) Βνχιγαξνη, νη 4 (1,4%) Ρνπκάλνη θαη 10 (3,5%) άιιεο εζληθφηεηαο. Οη άιιεο εζληθφηεηαο πνπ ζπλαληψληαη είλαη ε αγγιηθή, ε γεσξγηαλή, ε δνκηληθαλή, ε ηζπαληθή, ε θηλεδηθή, ε κνιδαβή, ε νιιαλδηθή, ε πνισληθή θαη ε ξσζηθή. Σν ζχλνιν απηψλ ησλ ελλέα 59

εζληθνηήησλ ζπλαληψληαη κφλν κία θνξά, κε εμαίξεζε ηε ξσζηθή πνπ ζπλαληάηαη δχν θνξέο. Πίλαθαο 1: Σα Γεκνγξαθηθά Υαξαθηεξηζηηθά ηνπ Γείγκαηνο Γεκνγξαθηθέο Οκάδεο πρλόηεηα % Φύιν Άλδξαο 74 26,1 Γπλαίθα 209 73,9 Ζιηθία κέρξη 30 εηψλ 15 5,3 31-40 εηψλ 158 55,8 41-50 εηψλ 106 37,5 51-60 εηψλ 4 1,4 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε Άγακνο/ε 4 1,4 Έγγακνο/ε 252 89,0 Υήξνο/α 3 1,1 Γηαδεπγκέλνο/ε 18 6,4 ε δηάζηαζε 4 1,4 Γελ Απάληεζαλ 2 0,7 Αξηζκόο Παηδηώλ πρλφηεηα % Έλα παηδί 39 13,8 Γχν παηδηά 144 50,9 Σξία παηδηά 76 26,9 Σέζζεξα παηδηά 16 5,7 Πέληε παηδηά 2 0,7 Έμη παηδηά 1 0,4 Δλλέα παηδηά 1 0,4 Γελ Απάληεζαλ 4 1,4 Σάμε πνπ θνηηά ην παηδί πρλφηεηα % Δ Σάμε 143 50,5 η Σάμε 135 47,7 Γελ Απάληεζαλ 5 1,8 Σόπνο Καηνηθίαο πρλφηεηα % Κέληξν ηεο πφιεο 161 56,9 Πξνάζηην 27 9,5 Υσξηφ 93 32,9 χλνιν Απαληήζεσλ 281 99,3 Γελ Απάληεζαλ 2 0,7 Δθπαηδεπηηθό Δπίπεδν Μεξηθέο ηάμεηο Γεκνηηθνχ 20 7,1 Απνιπηήξην Γεκνηηθνχ 36 12,7 Απνιπηήξην Γπκλαζίνπ 49 17,3 Απνιπηήξην Λπθείνπ ή εμαηάμηνπ Γπκλαζίνπ ή ηζφηηκεο Σερληθήο Δπαγγεικαηηθήο ρνιήο 106 37,5 Πηπρίν ΣΔΗ ή άιιεο αλψηεξεο ζρνιήο 26 9,2 Πηπρίν ΑΔΗ 36 12,7 60

Γεκνγξαθηθέο Οκάδεο πρλόηεηα % Μεηαπηπρηαθφο ηίηινο 5 1,8 Γηδαθηνξηθφ δίπισκα 3 1,1 Γελ Απάληεζαλ 2 0,7 Δζληθόηεηα Διιεληθή 161 56,9 Αιβαληθή 102 36,0 Βνπιγάξηθε 6 2,1 Ρνπκάληθε 4 1,4 Άιιε Δζληθφηεηα 10 3,5 Αγγιηθή 1 0,4 Γεσξγηαλή 1 0,4 Γνκηληθαληθή 1 0,4 Ηζπαληθή 1 0,4 Κηλεδηθή 1 0,4 Μνιδαβηθή 1 0,4 Οιιαλδηθή 1 0,4 Πνισληθή 1 0,4 Ρσζηθή 2 0,7 ύλνιν 283 100,0 Σν ζχλνιν ησλ παξαπάλσ αλαπαξηζηάηαη ζρεκαηηθά κε ηα Γηαγξάκκαηα 1 έσο 8 πνπ αθνινπζνχλ. Γηάγξακκα 1: Σν θύιν ηνπ Γείγκαηνο 61

Γηάγξακκα 2: Ζ Ζιηθία ηνπ Γείγκαηνο Γηάγξακκα 3: Ζ Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε ηνπ Γείγκαηνο 62

Γηάγξακκα 4: Αξηζκόο Παηδηώλ ηνπ Γείγκαηνο Γηάγξακκα 5: Σάμε ζηελ νπνία θνηηά ην παηδί ηνπ Γείγκαηνο 63

Γηάγξακκα 6: Μόληκνο Σόπνο Καηνηθίαο ηνπ Γείγκαηνο Γηάγξακκα 7: Σν κνξθσηηθό επίπεδν ηνπ Γείγκαηνο 64

Γηάγξακκα 8: Ζ εζληθόηεηα ηνπ Γείγκαηνο 3.2 Δξγαιείν-Μέζν ζπιινγήο δεδνκέλσλ Σν εξεπλεηηθφ εξγαιείν πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ζην πιαίζην ηεο παξνχζαο έξεπλαο γηα ηε ζπιινγή ησλ δεδνκέλσλ είλαη ην δνκεκέλν εξσηεκαηνιφγην. πγθεθξηκέλα, πξφθεηηαη γηα ην εξσηεκαηνιφγην γνλετθήο εκπινθήο πνπ θαηαζθεπάζηεθε απφ ηνλ θαζεγεηή ηπιηαλφ Γεσξγίνπ, ην νπνίν ηξνπνπνηήζεθε ειαθξψο, πξνθεηκέλνπ λα πξνζαξκνζηεί πιήξσο ζηνπο ζθνπνχο, ζηνπο ζηφρνπο θαη ζηα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα ηεο παξνχζαο κειέηεο. πγθεθξηκέλα, ην εξσηεκαηνιφγην απνηειείηαη απφ 52 εξσηήζεηο, εθ ησλ νπνίσλ νη 50 είλαη θιεηζηνχ ηχπνπ θαη κφιηο νη 2 αλνηθηνχ ηχπνπ. Οη αλνηθηνχ ηχπνπ εξσηήζεηο αλαθέξνληαη ζην επάγγεικα θαη ζε πξνηάζεηο ή δηαπηζηψζεηο πνπ επηζπκνχλ ηα ππνθείκελα ηεο έξεπλαο λα ηνλίζνπλ κε ηελ νινθιήξσζε ηεο ζπκκεηνρήο ηνπο ζε απηήλ. Σν ζχλνιν απηψλ ησλ εξσηήζεσλ αληηζηνηρνχλ ζε 52 κεηαβιεηέο πνηνηηθνχ ραξαθηήξα, ελψ θαηεγνξηνπνηνχληαη ζε 10 νκάδεο, θαζεκία εθ ησλ νπνίσλ, κε εμαίξεζε ηελ νκάδα ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, αληηζηνηρεί ζε κία δηάζηαζε ηεο γνλετθήο εκπινθήο ζηελ δσή ηνπ παηδηνχ, σο εμήο: 65

1 ε Οκάδα: Οκάδα εξσηήζεσλ δεκνγξαθηθψλ ζηνηρείσλ ηνπ δείγκαηνο Πξφθεηηαη γηα 10 εξσηήζεηο, κία εθ ησλ νπνίσλ είλαη αλνηθηνχ ηχπνπ, θαη νη νπνίεο έρνπλ ήδε παξνπζηαζηεί ζην πιαίζην ηεο πξνεγνχκελεο ελφηεηαο. πγθεθξηκέλα, πξφθεηηαη γηα ηα εμήο δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά: θχιν, ειηθία, νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε, αξηζκφο παηδηψλ, ηάμε πνπ θνηηά ην παηδί, ηφπνο θαηνηθίαο, εθπαηδεπηηθφ επίπεδν γνλέα, εζληθφηεηα, επάγγεικα θαη ζεηξά γέλλεζεο ηνπ παηδηνχ. Με εμαίξεζε ην θχιν, ην νπνίν είλαη δηρνηνκηθή εξψηεζε, θαη ην επάγγεικα, ην νπνίν είλαη αλνηθηνχ ηχπνπ εξψηεζε, ην ζχλνιν ησλ εξσηήζεσλ ζε απηήλ ηελ νκάδα είλαη ηχπνπ πνιιαπιήο επηινγήο. 2 ε Οκάδα: Βνήζεηα ζηελ θαη νίθνλ εξγαζία ηνπ παηδηνχ (Γηάζηαζε 1) Πεξηέρεη 5 εξσηήζεηο, κέζσ ησλ νπνίσλ επηρεηξείηαη ε ζθηαγξάθεζε ηεο έληαζεο θαη ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν νη γνλείο βνεζνχλ ηα παηδηά ηνπο ζηηο θαη νίθνλ εξγαζίεο ηνπο. Σν ζχλνιν ησλ εξσηήζεσλ είλαη ηχπνπ Likert. 3 ε Οκάδα: Παξνρή θαηάιιεισλ ζπλζεθψλ θαη επθαηξηψλ κάζεζεο (Γηάζηαζε 2) Πεξηέρεη 4 εξσηήζεηο, κέζσ ησλ νπνίσλ νη γνλείο κπνξνχλ λα δειψζνπλ θαηά πφζν παξέρνπλ ζηα παηδηά ηνπο ζπλζήθεο θαη επθαηξίεο κάζεζεο. Σν ζχλνιν ησλ εξσηήζεσλ είλαη ηχπνπ Likert. 4 ε Οκάδα: Δλδηαθέξνλ γηα ηε ζρνιηθή δσή ηνπ παηδηνχ (Γηάζηαζε 3) Πεξηέρεη 4 εξσηήζεηο, κέζσ ησλ νπνίσλ νη γνλείο κπνξνχλ λα δειψζνπλ θαηά πφζν ελδηαθέξνληαη γηα ηε ζρνιηθή δσή ηνπ παηδηνχ ηνπο. Σν ζχλνιν ησλ εξσηήζεσλ είλαη ηχπνπ Likert. 5 ε Οκάδα: Δπαθή κε ην ζρνιείν (Γηάζηαζε 4) Πεξηέρεη 4 εξσηήζεηο, κέζσ ησλ νπνίσλ εμάγεηαη ε έληαζε θαη ην είδνο ηεο επαθήο πνπ έρνπλ νη γνλείο κε ην ζρνιείν ησλ παηδηψλ ηνπο. Σν ζχλνιν ησλ εξσηήζεσλ είλαη ηχπνπ Likert. 6 ε Οκάδα: Καλφλεο γηα ηα παηδηά πνπ επηβάιιεη ε νηθνγέλεηα (Γηάζηαζε 5) 66

Πεξηέρεη 6 εξσηήζεηο, κέζσ ησλ νπνίσλ εκθαλίδνληαη νη θαλφλεο πνπ επηβάιινληαη ζηα παηδηά απφ ην νηθνγελεηαθφ ηνπο πεξηβάιινλ θαη θπξίσο απφ ηνπο γνλείο ηνπο. Σν ζχλνιν ησλ εξσηήζεσλ είλαη ηχπνπ Likert. 7 ε Οκάδα: Παξνρή ζπκβνπιψλ (Γηάζηαζε 6) Πεξηέρεη 4 εξσηήζεηο, κέζσ ησλ νπνίσλ ζθηαγξαθείηαη θαηά πφζν νη γνλείο ζπκβνπιεχνπλ ηα παηδηά ηνπο. Σν ζχλνιν ησλ εξσηήζεσλ είλαη ηχπνπ Likert. 8 ε Οκάδα: Δλίζρπζε ηεο δηαπνιηηηζκηθήο επηθνηλσλίαο ηνπ παηδηνχ (Γηάζηαζε 7) Πεξηέρεη 3 εξσηήζεηο, κέζσ ησλ νπνίσλ εμάγνληαη ζπκπεξάζκαηα ζρεηηθά κε ην θαηά πφζνλ νη γνλείο εληζρχνπλ ηε δηαπνιηηηζκηθή επηθνηλσλία ησλ παηδηψλ ηνπο ή φρη. Σν ζχλνιν ησλ εξσηήζεσλ είλαη ηχπνπ Likert. 9 ε Οκάδα: Ηθαλνπνίεζε απφ ηηο δηαπνιηηηζκηθέο επαθέο ηνπ παηδηνχ (Γηάζηαζε 8) Πεξηέρεη 4 εξσηήζεηο κε ζηφρν λα εμαρζνχλ ζπκπεξάζκαηα ζρεηηθά κε ηελ ηθαλνπνίεζε πνπ ιακβάλνπλ νη γνλείο απφ ηηο δηαπνιηηηζκηθέο επαθέο ησλ παηδηψλ ηνπο. Σν ζχλνιν ησλ εξσηήζεσλ είλαη ηχπνπ Likert. 10 ε Οκάδα: πλαλαζηξνθή κε γνλείο ζπκκαζεηψλ (Γηάζηαζε 9) Πεξηέρεη 3 εξσηήζεηο ζρεηηθέο κε ηε ζπρλφηεηα, ηελ έληαζε θαη ηo είδνο ησλ ζπλαλαζηξνθψλ ησλ γνλέσλ κε γνλείο άιισλ παηδηψλ πνπ είλαη ζπκκαζεηέο ησλ δηθψλ ηνπο παηδηψλ. Σν ζχλνιν ησλ εξσηήζεσλ είλαη ηχπνπ Likert. Σέινο, ππάξρεη κία αθφκα εξψηεζε, ηχπνπ Likert, ε νπνία δελ εληάζζεηαη ζε θάπνηα απφ ηηο παξαπάλσ νκάδεο θαη αλαθέξεηαη ζηνλ ρξφλν πνπ πεξλνχλ νη νηθνγέλεηεο καδί ηα αββαηνθχξηαθα. πκπεξαζκαηηθά, ην εξσηεκαηνιφγην απνηειείηαη απφ 50 εξσηήζεηο θιεηζηνχ ηχπνπ, απφ ηηο νπνίεο κία είλαη δηρνηνκηθή, 9 πνιιαπιήο επηινγήο θαη 41 ηχπνπ Likert, θαη 2 εξσηήζεηο αλνηθηνχ ηχπνπ, θαη αλαγλσξίδεη 10 νκάδεο εξσηήζεσλ, απφ ηηο νπνίεο ε πξψηε αλαθέξεηαη ζηα δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά, ελψ νη ππφινηπεο ελλέα ζηηο ελλέα δηαζηάζεηο ηεο γνλετθήο εκπινθήο. ην ζχλνιν ησλ εξσηήζεσλ ηχπνπ Likert νη ζπκκεηέρνληεο ζηελ έξεπλα θαινχληαη λα δειψζνπλ ζε κία πεληαβάζκηα θιίκαθα ηελ έληαζε ηεο ηζρχνο ηεο εθάζηνηε δήισζεο. πγθεθξηκέλα, θαινχληαη λα 67

δειψζνπλ εάλ ε θαζεκία απφ ηηο 41 πξνηάζεηο δελ ηζρχεη θαζφινπ, ηζρχεη ειάρηζηα, ηζρχεη ιίγν, ηζρχεη αξθεηά ή ηζρχεη πάξα πνιχ. 3.3 Ζ κεζνδνινγία ηεο ζηαηηζηηθήο αλάιπζεο Ζ ζηαηηζηηθή αλάιπζε ηεο παξνχζαο έξεπλαο ζηεξίρζεθε ζε εξγαιεία ηφζν ηεο πεξηγξαθηθήο φζν θαη ηεο επαγσγηθήο ζηαηηζηηθήο. πγθεθξηκέλα, απφ ην ζχλνιν ησλ εξγαιείσλ ηεο πεξηγξαθηθήο ζηαηηζηηθήο ρξεζηκνπνηήζεθαλ νη πίλαθεο ζπρλφηεηαο. Ο ιφγνο γηα ηνλ νπνίν πινπνηήζεθαλ απηνί είλαη ε θαηαιιειφηεηά ηνπο γηα πνζνηηθά δεδνκέλα (Καιακαηηαλνχ, 2003). Έηζη, ζην πιαίζην ηεο παξαθάησ αλάιπζεο, πξηλ απφ ηε ρξήζε ησλ εξγαιείσλ ηεο επαγσγηθήο ζηαηηζηηθήο, πεξηγξάθεηαη ε γεληθφηεξε ζηάζε ηνπ δείγκαηνο κε ηε ρξήζε ησλ πηλάθσλ ζπρλφηεηαο, κέζσ ηνπ ππνινγηζκνχ ηφζν ησλ απφιπησλ φζν θαη ησλ ζρεηηθψλ ζπρλνηήησλ. Πξνρσξψληαο, απφ ην ζχλνιν ησλ εξγαιείσλ ηεο επαγσγηθήο ζηαηηζηηθήο, ρξεζηκνπνηήζεθαλ νη έιεγρνη αλεμαξηεζίαο ρ ηεηξάγσλν κε ηαπηφρξνλν ππνινγηζκφ ηνπ ζπληειεζηή ζπζρέηηζεο δηαηαθηηθψλ κεηαβιεηψλ Γάκκα θαη ν έιεγρνο αλάιπζεο δηαθχκαλζεο (ANOVA) γηα ηελ ηζφηεηα ησλ κέζσλ ηηκψλ. Με ηνπο δχν απηνχο ηξφπνπο δηεξεπλήζεθε θαηά πφζν νη απνθξίζεηο ησλ εξσηψκελσλ δηαθνξνπνηνχληαη κεηαμχ ησλ νκάδσλ πνπ δεκηνπξγνχληαη βάζεη ησλ δηάθνξσλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ. Οη έιεγρνη ρ ηεηξάγσλν ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηηο νκάδεο πνπ ζηεξίρζεθαλ ζην θχιν ηνπ γνλέα θαη ζηελ ηάμε ζηελ νπνία θνηηά ην παηδί, ελψ νη έιεγρνη αλάιπζεο δηαθχκαλζεο γηα ηηο ππφινηπεο νκάδεο. Ο έιεγρνο ρ ηεηξάγσλν ειέγρεη ηελ αλεμαξηεζία δχν πνηνηηθψλ κεηαβιεηψλ σο κεδεληθή ππφζεζε έλαληη ηεο ελαιιαθηηθήο φηη νη δχν κεηαβιεηέο είλαη κεηαμχ ηνπο εμαξηεκέλεο (Κνιπβά-Μαραηξά & Μπφξα-έληα, 1998). Ζ κεδεληθή ππφζεζε δελ απνξξίπηεηαη, φηαλ ην εμαγφκελν επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο ηνπ ειέγρνπ είλαη κεγαιχηεξν απφ ην ρξεζηκνπνηνχκελν επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο (α). Δπηπιένλ, πξνθεηκέλνπ λα δηεξεπλεζεί ην είδνο ηεο ζπζρέηηζεο, ππνινγίδεηαη θαη ν ζπληειεζηήο ζπζρέηηζεο γάκκα, ν νπνίνο δηεξεπλά ην είδνο ηεο ζπζρέηηζεο κεηαμχ ησλ δχν πνηνηηθψλ κεηαβιεηψλ. Δάλ ν ζπληειεζηήο Γάκκα είλαη ζεηηθφο (αξλεηηθφο), πξνθχπηεη ην ζπκπέξαζκα φηη ε κεηαβνιή ηεο ηηκήο ηεο κίαο κεηαβιεηήο εμεγείηαη απφ ηελ νκφζεκε (εηεξφζεκε) κεηαβνιή ηεο άιιεο. Γηα λα ππάξρεη ζεκαληηθή ζρέζε 68

κεηαμχ δχν κεηαβιεηψλ, ζα πξέπεη ν ζπληειεζηήο απηφο λα είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθφο θαη κεγαιχηεξνο θαηά απφιπηε ηηκή απφ 0,30 (Goktas & Isci, 2011). Ο έιεγρνο ANOVA ειέγρεη ηελ ηζφηεηα ηεο κέζεο ηηκήο κίαο κεηαβιεηήο ζηηο ππννκάδεο πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ θάπνηα άιιε κεηαβιεηή, έλαληη ηεο ελαιιαθηηθήο ηεο αληζφηεηαο ησλ κέζσλ ηηκψλ ζηηο ππννκάδεο. Ζ βαζηθή πξφηαζε δελ απνξξίπηεηαη φηαλ ην εμαγφκελν επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο είλαη κεγαιχηεξν απφ ην ρξεζηκνπνηνχκελν επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο (α). Δπηπιένλ, πξνθεηκέλνπ λα δηεξεπλεζεί ην είδνο ηεο ζρέζεο, ζρεκαηίδνληαη ηα δηαγξάκκαηα ησλ κέζσλ ηηκψλ ζηηο ππννκάδεο (Μπφξα-έληα & Μσπζηάδεο, 1997). Αμίδεη λα αλαθεξζεί φηη ην ζχλνιν ησλ παξαπάλσ πινπνηνχληαη κε ρξήζε ηνπ ζηαηηζηηθνχ παθέηνπ Statistical Package for Social Sciences, γλσζηφ σο SPSS, ελψ ην ρξεζηκνπνηνχκελν επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο ζην πιαίζην ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ην 5%. 3.4 Δγθπξόηεηα θαη αμηνπηζηία ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ Ζ εγθπξφηεηα θαη ε αμηνπηζηία ελφο εξσηεκαηνινγίνπ ζπρλά πξνθαινχλ ζχγρπζε ζηνπο κειεηεηέο, θαζψο ηηο ζεσξνχλ σο ηαπηφζεκεο. Οη δχν απηέο έλλνηεο, φκσο, αλαθέξνληαη ζε δηαθνξεηηθέο δηαζηάζεηο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ. πγθεθξηκέλα, ε εγθπξφηεηά ηνπ εμαξηάηαη απφ ηελ έθηαζε θαηά ηελ νπνία απηφ κπνξεί λα κεηξά ην ζηνρεπφκελν πξνο κέηξεζε κέγεζνο, ελψ ε αμηνπηζηία ηνπ εμαξηάηαη απφ ηελ ηθαλφηεηά ηνπ λα κεηξά κε ζπλέπεηα (Tavakol & Dennick, 2011). Δπνκέλσο, ζπκπεξαίλεηαη φηη έλα εξσηεκαηνιφγην δελ κπνξεί λα είλαη έγθπξν, αλ δελ είλαη αμηφπηζην, ελψ, αληηζέησο, κπνξεί λα είλαη αμηφπηζην αλεμαξηήησο απφ ην εάλ είλαη έγθπξν (Nunnally & Bernstein, 1994). Έλα εξσηεκαηνιφγην κπνξεί λα αμηνινγεζεί σο πξνο ηελ αμηνπηζηία ηνπ κε ηνλ δείθηε άιθα ηνπ Cronbach. Ο ζπγθεθξηκέλνο δείθηεο παξέρεη έλαλ ηξφπν κέηξεζεο ηεο εζσηεξηθήο ζπλέπεηάο ηνπ θαη ε ηηκή ηνπ θπκαίλεηαη απφ κεδέλ σο έλα, ελψ ηηκέο άλσ ηνπ 0,50 θαη θπξίσο κεηαμχ ηνπ 0,70 θαη ηνπ 0,95 ζεσξνχληαη απνδεθηέο ηηκέο (Tavakol & Dennick, 2011). Ο Πίλαθαο 2 πνπ αθνινπζεί παξαζέηεη ηα άιθα ηνπ Cronbach ηφζν γηα ην ζχλνιν ηνπ ρξεζηκνπνηνχκελνπ ζην πιαίζην ηεο παξνχζαο εξγαζίαο εξσηεκαηνινγίνπ φζν θαη εληφο ησλ ελλέα νκάδσλ πνπ ην απνηεινχλ, 69

δειαδή φισλ εθηφο απφ ηελ νκάδα ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ. Απφ ηνλ πίλαθα απηφλ ζπκπεξαίλεηαη ε γεληθφηεξε αμηνπηζηία ηφζν ηνπ ζπλνιηθνχ εξσηεκαηνινγίνπ, θαζψο ε ηηκή ηνπ αλέξρεηαη ζε 89%, φζν θαη ησλ ππννκάδσλ ησλ νπνίσλ ηα άιθα θπκαίλνληαη απφ 70% σο 91%, κε κνλαδηθή εμαίξεζε ηελ νκάδα 7 («ελίζρπζε ηεο δηαπνιηηηζκηθήο επηθνηλσλίαο ηνπ παηδηνχ»), ηεο νπνίαο ε ηηκή ηνπ άιθα αλέξρεηαη πεξίπνπ ζε 60%. Παξφι απηά, αθφκα θαη απηή ε νκάδα έρεη άιθα ηνπ Cronbach ζεκαληηθά πςειφηεξν απφ 50%, γεγνλφο πνπ επηηξέπεη λα ηελ αμηνινγήζνπκε σο αμηφπηζηε. Πίλαθαο 2: Σν Άιθα ηνπ Cronbach Αιθα ηνπ Cronbach Αξηζκόο Δξσηήζεσλ πλνιηθφ Δξσηεκαηνιφγην 0,89 41 Οκάδα 2 0,87 5 Οκάδα 3 0,72 5 Οκάδα 4 0,70 6 Οκάδα 5 0,73 4 Οκάδα 6 0,75 6 Οκάδα 7 0,59 4 Οκάδα 8 0,91 3 Οκάδα 9 0,87 4 Οκάδα 10 0,83 3 ζνλ αθνξά ζηελ εγθπξφηεηα ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ, πξαγκαηνπνηήζεθαλ νη εμήο ηξεηο θαη εμίζνπ ζεκαληηθέο κεηαμχ ηνπο ελέξγεηεο: 1. Σν εξσηεκαηνιφγην δνθηκάζηεθε πηινηηθά ζε έλα δείγκα 10 αηφκσλ θαη ζηε ζπλέρεηα αλαπξνζαξκφζηεθε βάζεη ησλ παξαηεξήζεψλ ηνπο. 2. Ζ ζπληαθηηθή θαη γξακκαηηθή ηνπ νξζφηεηα αμηνινγήζεθε απφ έλαλ θαζεγεηή ειιεληθήο θηινινγίαο ηφζν πξηλ φζν θαη κεηά ηελ πηινηηθή δνθηκή ηνπ θαη νη παξαηεξήζεηο ηνπ ιήθζεθαλ ππφςε. 3. ε θάζε ζρνιείν φπνπ δηαλεκήζεθαλ ηα εξσηεκαηνιφγηα νξίζηεθε έλαο ππεχζπλνο, ζηνλ νπνίν δφζεθαλ φιεο νη απαξαίηεηεο νδεγίεο θαη δηεπθξηλήζεηο, πξνθεηκέλνπ λα είλαη ζε ζέζε λα αληαπνθξηζεί ζην ζχλνιν ησλ απνξηψλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηελ έξεπλα. 70

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4: ΠΑΡΟΤΗΑΖ ΚΑΗ ΑΝΑΛΤΖ ΣΧΝ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΧΝ 4.1 Γηεξεύλεζε ηεο δηάζηαζεο «βνήζεηα ζηελ θαη νίθνλ εξγαζία ηνπ παηδηνύ» Ζ δηάζηαζε ηεο «βνήζεηαο ζηελ θαη νίθνλ εξγαζία ηνπ παηδηνχ», φπσο έρεη ήδε αλαθεξζεί, ζπλίζηαηαη απφ πέληε εξσηήζεηο θαη ζπγθεθξηκέλα ηηο εμήο: 1. Βνεζψ ην παηδί κνπ κε ηε ζρνιηθή ηνπ εξγαζία ζην ζπίηη. 2. Διέγρσ ηα δηνξζσκέλα ηεηξάδηα/ εξγαζίεο/ δηαγσλίζκαηα πνπ θέξλεη ην παηδί κνπ ζην ζπίηη. 3. Δμεηάδσ ην παηδί κνπ, φηαλ ηειεηψζεη ηελ θαη' νίθνλ εξγαζία ηνπ. 4. Παξαθνινπζψ ζπζηεκαηηθά ηε ζρνιηθή εξγαζία ηνπ παηδηνχ κνπ. 5. Κάζνκαη καδί ηνπ πνιιέο ψξεο ζην ζπίηη γηα λα κειεηήζεη. ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδνληαη ηφζν ε αλάιπζε ζπρλνηήησλ ησλ απνθξίζεσλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ηνπ δείγκαηνο ζηηο ζπγθεθξηκέλεο δειψζεηο φζν θαη ε επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζε απηέο κε ηε κεζνδνινγία πνπ πεξηγξάθεθε παξαπάλσ. Έηζη, ν Πίλαθαο 3 παξαζέηεη ηηο ζπρλφηεηεο ζηελ πξψηε εξψηεζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο δηάζηαζεο. πσο θαίλεηαη απφ απηφλ, 23 (8,1%) απφ ηνπο 283 ζπκκεηέρνληεο δειψλνπλ φηη ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε δελ ηζρχεη θαζφινπ, 58 (20,5%) φηη ηζρχεη ειάρηζηα, 71 (25,1%) φηη ηζρχεη ιίγν, 81 (28,6%) φηη ηζρχεη αξθεηά θαη 49 (17,3%) φηη ηζρχεη πάξα πνιχ, ελψ ππάξρεη 1 (0,4%), ν νπνίνο δελ αληαπνθξίζεθε. χκθσλα κε ηα παξαπάλσ, δηαπηζηψλεηαη φηη γηα ην 53,7% ηνπ δείγκαηνο ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε ηζρχεη πνιχ ιίγν. Πίλαθαο 3: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Βνεζώ ην παηδί κνπ κε ηε ζρνιηθή ηνπ εξγαζία ζην ζπίηη» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 23 8,1 Ηζρχεη ειάρηζηα 58 20,5 Ηζρχεη ιίγν 71 25,1 Ηζρχεη αξθεηά 81 28,6 Ηζρχεη πάξα πνιχ 49 17,3 Γελ Απάληεζαλ 1 0,4 ύλνιν 283 100,0 71

ζνλ αθνξά ζηελ επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζηηο απνθξίζεηο ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξψηεζεο, ην θχιν (ρ 2 =10,827, β.ε.=4, γ<0,30, p<0,01), ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν (F=6,602, p<0,01) θαη ε εζληθφηεηα (F=9,171, p<0,01) είλαη ηα κνλαδηθά πνπ εκθαλίδνληαη λα επεξεάδνπλ ηηο απνθξίζεηο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά, φπσο θαίλεηαη ζηνλ Πίλαθα 4. πγθεθξηκέλα, θαίλεηαη φηη νη γπλαίθεο βνεζνχλ ειαθξψο εληνλφηεξα ηα παηδηά ηνπο ζηηο θαη νίθνλ εξγαζίεο ηνπο ζε ζχγθξηζε κε ηνπο άλδξεο. Αληηζηνίρσο, ε έληαζε ηεο βνήζεηαο ζην ζπίηη θαίλεηαη λα απμάλεηαη φζν απμάλεηαη ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν ησλ γνλέσλ, ζχκθσλα κε ην Γηάγξακκα 9, ελψ ην Γηάγξακκα 10 θαηαδεηθλχεη φηη νη Έιιελεο, νη Βνχιγαξνη θαη νη ινηπέο εζληθφηεηεο εκθαλίδνληαη πεξηζζφηεξν ζεηηθνί ζε ζρέζε κε ηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε, ζε αληίζεζε κε ηνπο Ρνπκάλνπο, νη νπνίνη θαίλεηηαη λα ππνζηεξίδνπλ ηα παηδηά ηνπο ζην ζπίηη κε ηε κηθξφηεξε έληαζε. Πίλαθαο 4: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Βνεζώ ην παηδί κνπ κε ηε ζρνιηθή ηνπ εξγαζία ζην ζπίηη» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 10,827 0,029* πληειεζηήο Γάκκα 0,244 0,013* Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 0,835 0,934 πληειεζηήο Γάκκα -0,057 0,514 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 278 0,548 0,650 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 275 1,206 0,308 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 271 0,438 0,853 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 277 1,680 0,188 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 272 6,602 0,000* Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 277 9,171 0,000* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% 72

Γηάγξακκα 9: Ζ επίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Βνεζώ ην παηδί κνπ κε ηε ζρνιηθή ηνπ εξγαζία ζην ζπίηη» Γηάγξακκα 10: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Βνεζώ ην παηδί κνπ κε ηε ζρνιηθή ηνπ εξγαζία ζην ζπίηη» Ο Πίλαθαο 5 είλαη ν πίλαθαο ζπρλνηήησλ ησλ απαληήζεσλ ζηε δήισζε «Διέγρσ ηα δηνξζσκέλα ηεηξάδηα/εξγαζίεο/δηαγσλίζκαηα πνπ θέξλεη ην παηδί κνπ ζην ζπίηη». Οη δηαζέζηκεο απνθξίζεηο «Γελ ηζρχεη θαζφινπ», «Ηζρχεη ειάρηζηα», «Ηζρχεη ιίγν», «Ηζρχεη αξθεηά» θαη «Ηζρχεη πάξα πνιχ» ζπγθεληξψλνπλ 18 (6,4%), 29 73

(10,2%), 43 (15,2%), 78 (27,6%) θαη 112 (39,6%) αληίζηνηρα. Δπνκέλσο, γηα ηελ πιεηνλφηεηα ηνπ δείγκαηνο ν έιεγρνο ησλ δηνξζσκέλσλ ηεηξαδίσλ / δηαγσληζκάησλ / εξγαζηψλ ησλ παηδηψλ ηνπο ηζρχεη ηνπιάρηζηνλ πάληα. Πίλαθαο 5: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Διέγρσ ηα δηνξζσκέλα ηεηξάδηα/εξγαζίεο/δηαγσλίζκαηα πνπ θέξλεη ην παηδί κνπ ζην ζπίηη» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 18 6,4 Ηζρχεη ειάρηζηα 29 10,2 Ηζρχεη ιίγν 43 15,2 Ηζρχεη αξθεηά 78 27,6 Ηζρχεη πάξα πνιχ 112 39,6 Γελ Απάληεζαλ 3 1,1 ύλνιν 283 100,0 ζνλ αθνξά ηηο ππννκάδεο πνπ δεκηνπξγνχληαη βάζεη ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, ν Πίλαθαο 6 παξνπζηάδεη ηα απνηειέζκαηα ησλ ζρεηηθψλ ειέγρσλ αλεμαξηεζίαο θαη ηζφηεηαο ησλ κέζσλ ηηκψλ. Έηζη: ην θχιν εκθαλίδεηαη λα επηδξά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηελ έληαζε ηνπ ειέγρνπ ησλ δηνξζσκέλσλ ηεηξαδίσλ / εξγαζηψλ / δηαγσληζκάησλ ζην ζπίηη, κε ηηο γπλαίθεο λα εκθαλίδνληαη λα ειέγρνπλ ζπρλφηεξα ζε ζχγθξηζε κε ηνπο άλδξεο (ρ 2 =10,827, β.ε.=4, γ>0,30, p<0,01) ε νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε ηνπ γνλέα αζθεί ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή επίδξαζε ζηελ έληαζε ηνπ ειέγρνπ (F=3,32, p<0,05) κε ην Γηάγξακκα 11 λα παξνπζηάδεη ηνπο ρήξνπο σο ηελ νκάδα κε ηε κεγαιχηεξε έληαζε θαη ηνπο άγακνπο κε ηε κηθξφηεξε έληαζε ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν επηδξά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηηο απνθξίζεηο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=11,56, p<0,01). Δπηπιένλ, ην Γηάγξακκα 12 θαηαδεηθλχεη ηελ αχμεζε ηνπ ειέγρνπ κε ηελ αχμεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ επηπέδνπ ε εζληθφηεηα επεξεάδεη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ηηο απνθξίζεηο ησλ εξσηψκελσλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=14,339, p<0,01), ελψ, 74

ζχκθσλα κε ην Γηάγξακκα 13, νη Ρνπκάλνη είλαη εθείλνη γηα ηνπο νπνίνπο ε πξφηαζε παξνπζηάδεη ηε κηθξφηεξε ηζρχ. Πίλαθαο 6: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Διέγρσ ηα δηνξζσκέλα ηεηξάδηα/εξγαζίεο/δηαγσλίζκαηα πνπ θέξλεη ην παηδί κνπ ζην ζπίηη» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Pearson Υ Φχιν ηεηξάγσλν 4 13,577 0,009* πληειεζηήο Γάκκα 0,313 0,002* Pearson Υ Σάμε ηεηξάγσλν 4 2,592 0,628 πληειεζηήο Γάκκα -0,052 0,571 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 276 0,316 0,814 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 273 3,320 0,011* Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 269 0,253 0,958 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 275 0,803 0,449 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 270 11,560 0,000* Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 275 14,339 0,000* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% Γηάγξακκα 11: Ζ επίδξαζε ηεο νηθνγελεηαθήο θαηάζηαζεο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Διέγρσ ηα δηνξζσκέλα ηεηξάδηα/εξγαζίεο/δηαγσλίζκαηα πνπ θέξλεη ην παηδί κνπ ζην ζπίηη» 75

Γηάγξακκα 12: Ζ επίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Διέγρσ ηα δηνξζσκέλα ηεηξάδηα/εξγαζίεο/δηαγσλίζκαηα πνπ θέξλεη ην παηδί κνπ ζην ζπίηη» Γηάγξακκα 13: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Διέγρσ ηα δηνξζσκέλα ηεηξάδηα/εξγαζίεο/δηαγσλίζκαηα πνπ θέξλεη ην παηδί κνπ ζην ζπίηη» 76

Ζ πξφηαζε «Δμεηάδσ ην παηδί κνπ, φηαλ ηειεηψζεη ηελ θαη νίθνλ εξγαζία ηνπ» αλαιχεηαη σο πξνο ηηο ζπρλφηεηεο ησλ απνθξίζεσλ ηνπ δείγκαηνο ζηνλ Πίλαθα 7 θαη σο πξνο ηελ επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ δείγκαηνο ζε απηήλ ζηνλ Πίλαθα 8, πνπ έπεηαη. Απφ ηνλ Πίλαθα 7 δηαπηζηψλεηαη φηη γηα ηελ απφιπηε πιεηνλφηεηα ηνπ δείγκαηνο (61,5%) ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε ηζρχεη ηνπιάρηζηνλ αξθεηά, εθφζνλ 84 (29,7%) ζπκκεηέρνληεο απαληνχλ φηη ηζρχεη αξθεηά θαη 90 (31,8%) φηη ηζρχεη πάξα πνιχ. Οη ππφινηπεο απνθξίζεηο ζπγθεληξψλνπλ ρακειφηεξεο ζπρλφηεηεο θαη, ζπγθεθξηκέλα, ε απφθξηζε φηη δελ ηζρχεη θαζφινπ ζπγθεληξψλεη 22 (7,8%) ζπκκεηέρνληεο, ε απφθξηζε φηη ηζρχεη ειάρηζηα 41 (14,5%) θαη φηη ηζρχεη ιίγν 40 (14,1%). Πίλαθαο 7: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Δμεηάδσ ην παηδί κνπ, όηαλ ηειεηώζεη ηελ θαη' νίθνλ εξγαζία ηνπ» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 22 7,8 Ηζρχεη ειάρηζηα 41 14,5 Ηζρχεη ιίγν 40 14,1 Ηζρχεη αξθεηά 84 29,7 Ηζρχεη πάξα πνιχ 90 31,8 Γελ Απάληεζαλ 6 2,1 ύλνιν 283 100,0 Ο Πίλαθαο 8 παξνπζηάδεη φηη απφ ην ζχλνιν ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ εθείλα πνπ επηδξνχλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηηο απνθξίζεηο ησλ εξσηψκελσλ ζηε ζπγθεθξηκέλε δήισζε είλαη ην θχιν (ρ 2 =10,053, β.ε.=4, γ<0,30, p<0,05), ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν (F=9,678, p<0,01) θαη ε εζληθφηεηα (F=16,565, p<0,01). ζνλ αθνξά ην θχιν, νη γπλαίθεο θαίλεηαη λα εμεηάδνπλ ηα παηδηά ηνπο ειαθξψο ζπρλφηεξα ζε ζρέζε κε ηνπο άλδξεο, εθφζνλ ν ζπληειεζηήο γάκκα είλαη κηθξφηεξνο απφ 0,30. ζνλ αθνξά ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν, ην Γηάγξακκα 14 εκθαλίδεη φηη ε άλνδνο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ επηπέδνπ απμάλεη ηε ζπρλφηεηα ηεο εμέηαζεο. Σέινο, φζνλ αθνξά ηελ εζληθφηεηα, ην Γηάγξακκα 15 δείρλεη φηη νη Έιιελεο είλαη εθείλνη νη γνλείο πνπ εμεηάδνπλ ηα παηδηά ηνπο ζπρλφηεξα ζε ζρέζε κε ηνπο ππφινηπνπο. 77

Πίλαθαο 8: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Δμεηάδσ ην παηδί κνπ, όηαλ ηειεηώζεη ηελ θαη' νίθνλ εξγαζία ηνπ» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 10,053 0,040* πληειεζηήο Γάκκα 0,241 0,019* Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 3,133 0,536 πληειεζηήο Γάκκα -0,106 0,232 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 273 0,708 0,548 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 270 1,894 0,112 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 266 0,397 0,881 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 272 0,584 0,559 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 267 9,678 0,000* Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 272 16,565 0,000* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% Γηάγξακκα 14: Ζ επίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Δμεηάδσ ην παηδί κνπ, όηαλ ηειεηώζεη ηελ θαη' νίθνλ εξγαζία ηνπ» 78

Γηάγξακκα 15: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Δμεηάδσ ην παηδί κνπ, όηαλ ηειεηώζεη ηελ θαη' νίθνλ εξγαζία ηνπ» Ζ θαηαλνκή ζπρλνηήησλ ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Παξαθνινπζψ ζπζηεκαηηθά ηε ζρνιηθή εξγαζία ηνπ παηδηνχ κνπ» εκθαλίδεηαη ζηνλ Πίλαθα 9 πνπ αθνινπζεί. χκθσλα κε απηφλ, 22 (7,8%) απνθξίζεηο ζπγθεληξψλνληαη ζηελ απάληεζε φηη δελ ηζρχεη θαζφινπ, 44 (15,5%) φηη ηζρχεη ειάρηζηα, 44 (15,5%) φηη ηζρχεη ιίγν, 84 (29,7%) φηη ηζρχεη αξθεηά θαη 80 (28,3%) φηη ηζρχεη πάξα πνιχ. Δπνκέλσο, ην 58% ηνπ δείγκαηνο ζεσξεί φηη ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε ηζρχεη ηνπιάρηζηνλ αξθεηά. Πίλαθαο 9: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Παξαθνινπζώ ζπζηεκαηηθά ηε ζρνιηθή εξγαζία ηνπ παηδηνύ κνπ» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 22 7,8 Ηζρχεη ειάρηζηα 44 15,5 Ηζρχεη ιίγν 44 15,5 Ηζρχεη αξθεηά 84 29,7 Ηζρχεη πάξα πνιχ 80 28,3 Γελ Απάληεζαλ 9 3,2 ύλνιν 283 100,0 Ζ επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ γνλέσλ ζηελ ίδηα εξψηεζε εκθαλίδεηαη ζηνλ Πίλαθα 10 πνπ αθνινπζεί. Χο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθνί 79

παξάγνληεο επίδξαζεο εδψ εκθαλίδνληαη ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν (F=9,455, p<0,01) θαη ε εζληθφηεηα (F=13,547, p<0,01). χκθσλα κε ην Γηάγξακκα 16, ε άλνδνο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ επηπέδνπ ζπλνδεχεηαη απφ ζπζηεκαηηθφηεξε παξαθνινχζεζε ηεο εξγαζίαο ησλ παηδηψλ ηνπο, ελψ, ζχκθσλα κε ην Γηάγξακκα 17, νη Αιβαλνί θαη νη Ρνπκάλνη παξαθνινπζνχλ ιηγφηεξν ζπζηεκαηηθά ζε ζρέζε κε ηνπο Έιιελεο αιιά θαη ηηο ππφινηπεο εζληθφηεηεο. Πίλαθαο 10: Δπίδξαζε ησλ Γεκνγξαθηθώλ Υαξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Παξαθνινπζώ ζπζηεκαηηθά ηε ζρνιηθή εξγαζία ηνπ παηδηνύ κνπ» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 6,599 0,159 πληειεζηήο Γάκκα 0,151 0,146 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 3,133 0,536 πληειεζηήο Γάκκα -0,106 0,232 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 270 0,367 0,777 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 276 1,580 0,180 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 263 1,405 0,213 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 269 1,175 0,310 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 264 9,455 0,000* Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 269 13,547 0,000* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% Γηάγξακκα 16: Ζ επίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Παξαθνινπζώ ζπζηεκαηηθά ηε ζρνιηθή εξγαζία ηνπ παηδηνύ κνπ» 80

Γηάγξακκα 17: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Παξαθνινπζώ ζπζηεκαηηθά ηε ζρνιηθή εξγαζία ηνπ παηδηνύ κνπ» Σέινο, γηα ηε δήισζε «Κάζνκαη καδί ηνπ πνιιέο ψξεο ζην ζπίηη γηα λα κειεηήζεη» ε αλάιπζε ζπρλνηήησλ πξαγκαηνπνηείηαη ζηνλ Πίλαθα 11, ελψ ε επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζηνλ Πίλαθα 12. Ξεθηλψληαο κε ηνλ Πίλαθα 11 παξαηεξείηαη φηη απφ ην ζχλνιν ησλ 283 ζπκκεηερφλησλ ζηελ έξεπλα, νη 70 (24,7%), νη 73 (25,8%), νη 54 (19,1%), νη 60 (21,2%) θαη νη 25 (8,8%) απαληνχλ φηη γηα απηνχο ε πξφηαζε δελ ηζρχεη θαζφινπ, ηζρχεη ειάρηζηα, ιίγν, αξθεηά θαη πάξα πνιχ αληίζηνηρα. Δπνκέλσο, ε νξηαθή πιεηνλφηεηα ηνπ δείγκαηνο (50,5%) απνθξίλεηαη φηη ε πξφηαζε ηζρχεη ην πνιχ ειάρηζηα. Σα πνζνζηά απηά δελ θαίλεηαη λα δηαθνξνπνηνχληαη ζηηο νκάδεο ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, εθφζνλ δελ εκθαλίδεηαη θακία ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή επίδξαζε. Πίλαθαο 11: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Κάζνκαη καδί ηνπ πνιιέο ώξεο ζην ζπίηη γηα λα κειεηήζεη» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 70 24,7 Ηζρχεη ειάρηζηα 73 25,8 Ηζρχεη ιίγν 54 19,1 Ηζρχεη αξθεηά 60 21,2 Ηζρχεη πάξα πνιχ 25 8,8 Γελ Απάληεζαλ 1 0,4 ύλνιν 283 100,0 81

Πίλαθαο 12: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Κάζνκαη καδί ηνπ πνιιέο ώξεο ζην ζπίηη γηα λα κειεηήζεη» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 3,690 0,450 πληειεζηήο Γάκκα 0,049 0,606 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 2,900 0,575 πληειεζηήο Γάκκα -0,073 0,400 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 278 0,089 0,966 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 275 0,274 0,895 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 271 1,031 0,405 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 277 2,180 0,115 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 272 1,165 0,323 Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 277 1,993 0,096 πλνςίδνληαο, ην θχιν επηδξά ζε 3 απφ ηηο 5 πξνηάζεηο ηεο ζπγθεθξηκέλεο ελφηεηαο, ελψ ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν θαη ε εζληθφηεηα ζε 4 πξνηάζεηο. Δπνκέλσο, ε ηζρπξφηεξε επίδξαζε ζηε ζπγθεθξηκέλε δηάζηαζε αζθείηαη απφ ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν θαη ηελ εζληθφηεηα θαη αθνινπζεί ην θχιν. πγθεθξηκέλα, φπνπ εκθαλίδνληαη δηαθνξνπνηήζεηο, νη γπλαίθεο θαη ηα άηνκα πςειφηεξνπ κνξθσηηθνχ επηπέδνπ εκθαλίδνληαη λα βνεζνχλ ζπζηεκαηηθφηεξα ηα παηδηά ηνπο ζηηο θαη νίθνλ εξγαζίεο, ελψ νη Ρνπκάλνη θαη νη Αιβαλνί ιηγφηεξν ζπζηεκαηηθά, ζε αληίζεζε κε ηνπο Έιιελεο πνπ επηδξνχλ εληνλφηεξα. 4.2 Γηεξεύλεζε ηεο δηάζηαζεο «Παξνρή θαηάιιεισλ ζπλζεθώλ θαη επθαηξηώλ κάζεζεο» Ζ δηάζηαζε ηεο «Παξνρήο θαηάιιεισλ ζπλζεθψλ θαη επθαηξηψλ κάζεζεο», ε νπνία απνηειεί αληηθείκελν κειέηεο ηεο παξνχζαο ελφηεηαο, ελζσκαηψλεη πέληε δειψζεηο, νη νπνίεο είλαη: 1. Δλζαξξχλσ ην παηδί κνπ λα πξνζπαζεί γηα νινέλα θαη κεγαιχηεξε επηηπρία ζην ζρνιείν. 2. Παξέρσ ζην παηδί κνπ ηε δπλαηφηεηα ηδηαίηεξσλ καζεκάησλ γηα ηελ αλάπηπμε ελδηαθεξφλησλ (π.ρ. ηέρλε, ρνξφ, αζιεηηζκφο). 3. Αγνξάδσ ζην παηδί κνπ εθπαηδεπηηθά δψξα ζηηο γηνξηέο. 82

4. Δλζαξξχλσ ην παηδί κνπ λα δηαβάδεη ινγνηερληθά βηβιία. 5. Δλζαξξχλσ ην παηδί κνπ λα αλαπηχζζεη λέα ελδηαθέξνληα. ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδεηαη, φπσο αθξηβψο πξαγκαηνπνηήζεθε θαη ζηελ πξνεγνχκελε ελφηεηα, ε αλάιπζε ζπρλνηήησλ ησλ απνθξίζεσλ ησλ γνλέσλ ηνπ δείγκαηνο ζηηο ζπγθεθξηκέλεο δειψζεηο θαη ε επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζε απηέο. Ο Πίλαθαο 13 παξαζέηεη ηηο ζπρλφηεηεο ζηελ πξψηε εξψηεζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο δηάζηαζεο. πσο θαίλεηαη απφ απηφλ, 4 (1,4%) απφ ηνπο 283 ζπκκεηέρνληεο δειψλνπλ φηη ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε δελ ηζρχεη θαζφινπ, 13 (4,6%) φηη ηζρχεη ειάρηζηα, 33 (11,7%) φηη ηζρχεη ιίγν, 102 (36%) φηη ηζρχεη αξθεηά θαη 129 (45,6%) φηη ηζρχεη πάξα πνιχ, ελψ ππάξρνπλ 2 (0,7%), νη νπνίνη δελ απνθξίζεθαλ. χκθσλα κε ηα παξαπάλσ, δηαπηζηψλεηαη φηη γηα ην 81,6% ηνπ δείγκαηνο ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε ηζρχεη ηνπιάρηζηνλ αξθεηά. Πίλαθαο 13: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Δλζαξξύλσ ην παηδί κνπ λα πξνζπαζεί γηα νινέλα θαη κεγαιύηεξε επηηπρία ζην ζρνιείν» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 4 1,4 Ηζρχεη ειάρηζηα 13 4,6 Ηζρχεη ιίγν 33 11,7 Ηζρχεη αξθεηά 102 36,0 Ηζρχεη πάξα πνιχ 129 45,6 Γελ Απάληεζαλ 2 0,7 ύλνιν 283 100,0 ζνλ αθνξά ηελ επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζηηο απνθξίζεηο ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξψηεζεο, ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν (F=2,31, p<0,05) θαη ε εζληθφηεηα (F=4,474, p<0,01) είλαη ηα κνλαδηθά πνπ εκθαλίδνληαη λα επεξεάδνπλ ηηο απνθξίζεηο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά, φπσο θαίλεηαη ζηνλ Πίλαθα 14. πγθεθξηκέλα, θαίλεηαη φηη ε έληαζε ηεο ελζάξξπλζεο γηα φζν ην δπλαηφλ θαιχηεξα απνηειέζκαηα ζην ζρνιείν απμάλεηαη ζεκαληηθά ζηα κεζαία εθπαηδεπηηθά επίπεδα, ζχκθσλα κε ην Γηάγξακκα 18, ελψ ην Γηάγξακκα 19 θαηαδεηθλχεη φηη νη Αιβαλνί παξνπζηάδνπλ ηα ρακειφηεξα επίπεδα ελζάξξπλζεο, ζε αληίζεζε κε ηνπο Βνχιγαξνπο πνπ παξνπζηάδνπλ ηα πςειφηεξα επίπεδα. 83

Πίλαθαο 14: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Δλζαξξύλσ ην παηδί κνπ λα πξνζπαζεί γηα νινέλα θαη κεγαιύηεξε επηηπρία ζην ζρνιείν» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 1,651 0,800 πληειεζηήο Γάκκα 0,095 0,400 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 1,091 0,896 πληειεζηήο Γάκκα 0,000 0,998 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 277 0,283 0,838 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 274 0,418 0,796 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 270 1,819 0,096 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 276 0,580 0,561 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 271 2,310 0,027* Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 276 4,474 0,002* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% Γηάγξακκα 18: Ζ επίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Δλζαξξύλσ ην παηδί κνπ λα πξνζπαζεί γηα νινέλα θαη κεγαιύηεξε επηηπρία ζην ζρνιείν» 84

Γηάγξακκα 19: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Δλζαξξύλσ ην παηδί κνπ λα πξνζπαζεί γηα νινέλα θαη κεγαιύηεξε επηηπρία ζην ζρνιείν» Ο Πίλαθαο 15 είλαη ν πίλαθαο ζπρλνηήησλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε δήισζε «Παξέρσ ζην παηδί κνπ ηε δπλαηφηεηα ηδηαίηεξσλ καζεκάησλ γηα ηελ αλάπηπμε ελδηαθεξφλησλ». Οη δηαζέζηκεο απνθξίζεηο «Γελ ηζρχεη θαζφινπ», «Ηζρχεη ειάρηζηα», «Ηζρχεη ιίγν», «Ηζρχεη αξθεηά» θαη «Ηζρχεη πάξα πνιχ» ζπγθεληξψλνπλ 76 (26,9%), 22 (7,8%), 26 (9,2%), 47 (16,6%) θαη 109 (38,5%) αληίζηνηρα. Δπνκέλσο, ε απφιπηε πιεηνλφηεηα ησλ γνλέσλ παξέρεη ηέηνηνπ είδνπο δπλαηφηεηεο ζηα παηδηά. Πίλαθαο 15: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Παξέρσ ζην παηδί κνπ ηε δπλαηόηεηα ηδηαίηεξσλ καζεκάησλ γηα ηελ αλάπηπμε ελδηαθεξόλησλ (π.ρ. ηέρλε, ρνξό, αζιεηηζκό)» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 76 26,9 Ηζρχεη ειάρηζηα 22 7,8 Ηζρχεη ιίγν 26 9,2 Ηζρχεη αξθεηά 47 16,6 Ηζρχεη πάξα πνιχ 109 38,5 Γελ Απάληεζαλ 3 1,1 ύλνιν 283 100,0 85

ζνλ αθνξά ηηο ππννκάδεο πνπ δεκηνπξγνχληαη βάζεη ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, ν Πίλαθαο 16 παξνπζηάδεη ηα απνηειέζκαηα ησλ ζρεηηθψλ ειέγρσλ αλεμαξηεζίαο θαη ηζφηεηαο ησλ κέζσλ ηηκψλ. Έηζη: αλ θαη ην θχιν εκθαλίδεηαη λα επηδξά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηνλ βαζκφ ηεο παξνρήο ησλ ζπγθεθξηκέλσλ δπλαηνηήησλ, ε επίδξαζε απηή δελ εκθαλίδεηαη ηζρπξή (ρ 2 =12,452, β.ε.=4, γ<0,30, p<0,05) ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν επηδξά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηηο απνθξίζεηο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=8,876, p<0,01). Δπηπιένλ, ην Γηάγξακκα 20 θαηαδεηθλχεη ηελ αχμεζε ησλ παξνρψλ ηαπηφρξνλα κε ηελ αχμεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ επηπέδνπ ε εζληθφηεηα επεξεάδεη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ηηο απνθξίζεηο ησλ εξσηψκελσλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=19,333, p<0,01), ελψ, ζχκθσλα κε ην Γηάγξακκα 21, νη Ρνπκάλνη θαη νη Αιβαλνί είλαη εθείλνη γηα ηνπο νπνίνπο ε πξφηαζε παξνπζηάδεη ηε κηθξφηεξε ηζρχ, έλαληη ησλ ππφινηπσλ εζληθνηήησλ. Πίλαθαο 16: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Παξέρσ ζην παηδί κνπ ηε δπλαηόηεηα ηδηαίηεξσλ καζεκάησλ γηα ηελ αλάπηπμε ελδηαθεξόλησλ (π.ρ. ηέρλε, ρνξό, αζιεηηζκό)» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 12,452 0,014* πληειεζηήο Γάκκα 0,163 0,099 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 1,435 0,838 πληειεζηήο Γάκκα 0,082 0,368 Ζιηθία F ηαηηζηηθή 3 / 276 1,600 0,190 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F ηαηηζηηθή 4 / 273 0,582 0,676 Αξηζκφο Παηδηψλ F ηαηηζηηθή 5 / 270 0,930 0,462 Σφπνο Καηνηθίαο F ηαηηζηηθή 2 / 275 1,940 0,146 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F ηαηηζηηθή 7 / 270 8,876 0,000* Δζληθφηεηα F ηαηηζηηθή 4 / 275 19,333 0,000* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% 86

Γηάγξακκα 20: Ζ επίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Παξέρσ ζην παηδί κνπ ηε δπλαηόηεηα ηδηαίηεξσλ καζεκάησλ γηα ηελ αλάπηπμε ελδηαθεξόλησλ (π.ρ. ηέρλε, ρνξό, αζιεηηζκό)» Γηάγξακκα 21: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Παξέρσ ζην παηδί κνπ ηε δπλαηόηεηα ηδηαίηεξσλ καζεκάησλ γηα ηελ αλάπηπμε ελδηαθεξόλησλ (π.ρ. ηέρλε, ρνξό, αζιεηηζκό)» 87

Ζ πξφηαζε «Αγνξάδσ ζην παηδί κνπ εθπαηδεπηηθά δψξα ζηηο γηνξηέο» αλαιχεηαη σο πξνο ηηο ζπρλφηεηεο ησλ απνθξίζεσλ ηνπ δείγκαηνο ζηνλ Πίλαθα 17 θαη σο πξνο ηελ επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ δείγκαηνο ζε απηήλ ζηνλ Πίλαθα 18 πνπ αθνινπζεί. Απφ ηνλ Πίλαθα 17 δηαπηζηψλεηαη φηη γηα ηελ απφιπηε πιεηνλφηεηα ηνπ δείγκαηνο (70%) ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε ηζρχεη ηνπιάρηζηνλ ιίγν, εθφζνλ 66 (23,3%) ζπκκεηέρνληεο απαληνχλ φηη ηζρχεη ιίγν, 93 (32,9%) φηη ηζρχεη αξθεηά θαη 39 (13,8%) φηη ηζρχεη πάξα πνιχ. Οη ππφινηπεο απνθξίζεηο ζπγθεληξψλνπλ ζαθψο ρακειφηεξεο ζπρλφηεηεο θαη, ζπγθεθξηκέλα, ε απφθξηζε φηη δελ ηζρχεη θαζφινπ ζπγθεληξψλεη 34 (12,0%) ζπκκεηέρνληεο θαη ε απφθξηζε φηη ηζρχεη ειάρηζηα 45 (15,9%). Πίλαθαο 17: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Αγνξάδσ ζην παηδί κνπ εθπαηδεπηηθά δώξα ζηηο γηνξηέο» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 34 12,0 Ηζρχεη ειάρηζηα 45 15,9 Ηζρχεη ιίγν 66 23,3 Ηζρχεη αξθεηά 93 32,9 Ηζρχεη πάξα πνιχ 39 13,8 Γελ Απάληεζαλ 6 2,1 ύλνιν 283 100,0 Ο Πίλαθαο 18 παξνπζηάδεη φηη απφ ην ζχλνιν ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ εθείλα πνπ επηδξνχλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηηο απνθξίζεηο ησλ εξσηψκελσλ ζηε ζπγθεθξηκέλε δήισζε είλαη ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν (F=6,507, p<0,01) θαη ε εζληθφηεηα (F=10,824, p<0,01). ζνλ αθνξά ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν, ην Γηάγξακκα 22 εκθαλίδεη φηη ε βειηίσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ επηπέδνπ απμάλεη ηελ ηζρχ ηεο πξφηαζεο. Σέινο, φζνλ αθνξά ηελ εζληθφηεηα, ην Γηάγξακκα 23 θαλεξψλεη φηη νη Έιιελεο γνλείο θαη νη γνλείο άιισλ εζληθνηήησλ είλαη εθείλνη πνπ αγνξάδνπλ ζηα παηδηά ηνπο εθπαηδεπηηθά δψξα, ζε αληίζεζε κε ηνπο Ρνπκάλνπο γνλείο πνπ ην θάλνπλ ζπαληφηεξα. 88

Πίλαθαο 18: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Αγνξάδσ ζην παηδί κνπ εθπαηδεπηηθά δώξα ζηηο γηνξηέο» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 8,161 0,086 πληειεζηήο Γάκκα 0,186 0,067 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 5,333 0,255 πληειεζηήο Γάκκα 0,145 0,098 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 273 2,493 0,060 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 270 1,472 0,211 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 266 0,923 0,479 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 272 1,205 0,301 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 267 6,507 0,000* Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 272 10,824 0,000* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% Γηάγξακκα 22: Ζ επίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Αγνξάδσ ζην παηδί κνπ εθπαηδεπηηθά δώξα ζηηο γηνξηέο» 89

Γηάγξακκα 23: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Αγνξάδσ ζην παηδί κνπ εθπαηδεπηηθά δώξα ζηηο γηνξηέο» Αληηζηνίρσο, ε πξφηαζε «Δλζαξξχλσ ην παηδί κνπ λα αλαπηχζζεη λέα ελδηαθέξνληαη» αλαιχεηαη σο πξνο ηηο ζπρλφηεηεο ησλ απνθξίζεσλ ηνπ δείγκαηνο ζηνλ Πίλαθα 19 θαη σο πξνο ηελ επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ δείγκαηνο ζε απηήλ ζηνλ Πίλαθα 20 πνπ αθνινπζεί. Απφ ηνλ Πίλαθα 19 δηαπηζηψλεηαη φηη γηα ηελ απφιπηε πιεηνςεθία ηνπ δείγκαηνο (71,4%) ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε ηζρχεη ηνπιάρηζηνλ αξθεηά, εθφζνλ 108 (38,2%) ζπκκεηέρνληεο απαληνχλ φηη ηζρχεη αξθεηά θαη 94 (33,2%) φηη ηζρχεη πάξα πνιχ. Οη ππφινηπεο απνθξίζεηο ζπγθεληξψλνπλ ζαθψο ρακειφηεξεο ζπρλφηεηεο θαη, ζπγθεθξηκέλα, ε απφθξηζε φηη δελ ηζρχεη θαζφινπ ζπγθεληξψλεη 16 (5,7%) ζπκκεηέρνληεο, ε απφθξηζε φηη ηζρχεη ειάρηζηα 22 (7,8%) θαη φηη ηζρχεη ιίγν 40 (14,1%). Πίλαθαο 19: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Δλζαξξύλσ ην παηδί κνπ λα αλαπηύζζεη λέα ελδηαθέξνληα» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 16 5,7 Ηζρχεη ειάρηζηα 22 7,8 Ηζρχεη ιίγν 40 14,1 Ηζρχεη αξθεηά 108 38,2 Ηζρχεη πάξα πνιχ 94 33,2 Γελ Απάληεζαλ 3 1,1 ύλνιν 283 100,0 90

Ο Πίλαθαο 20 παξνπζηάδεη φηη απφ ην ζχλνιν ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ εθείλα πνπ επηδξνχλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηηο απνθξίζεηο ησλ εξσηψκελσλ ζηε ζπγθεθξηκέλε δήισζε είλαη ην θχιν (ρ 2 =15,017, β.ε.=4, γ<0,30, p<0,01), ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν (F=10,064, p<0,01) θαη ε εζληθφηεηα (F=15,130, p<0,01). ζνλ αθνξά ζην θχιν, νη γπλαίθεο θαίλνληαη λα ελζαξξχλνπλ ηα παηδηά ηνπο πξνο απηήλ ηελ θαηεχζπλζε ειαθξψο ζπρλφηεξα ζε ζρέζε κε ηνπο άλδξεο, εθφζνλ ν ζπληειεζηήο γάκκα είλαη κηθξφηεξνο απφ 0,30. ζνλ αθνξά ζην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν, ην Γηάγξακκα 24 εκθαλίδεη φηη ε βειηίσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ επηπέδνπ απμάλεη ηε ζπρλφηεηα ηεο ελζάξξπλζεο. Σέινο, φζνλ αθνξά ζηελ εζληθφηεηα, ην Γηάγξακκα 25 δείρλεη φηη νη Έιιελεο είλαη εθείλνη νη γνλείο πνπ ελζαξξχλνπλ ηα παηδηά ηνπο ζπρλφηεξα ζε ζρέζε κε ηνπο ππφινηπνπο γνλείο άιισλ εζληθνηήησλ. Πίλαθαο 20: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Δλζαξξύλσ ην παηδί κνπ λα αλαπηύζζεη λέα ελδηαθέξνληα» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 15,017 0,005* πληειεζηήο Γάκκα 0,280 0,008* Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 0,541 0,969 πληειεζηήο Γάκκα 0,001 0,993 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 276 1,372 0,252 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 273 0,602 0,661 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 269 1,151 0,333 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 275 0,637 0,530 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 270 10,064 0,000* Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 275 15,130 0,000* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% 91

Γηάγξακκα 24: Ζ επίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Δλζαξξύλσ ην παηδί κνπ λα αλαπηύζζεη λέα ελδηαθέξνληα» Γηάγξακκα 25: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Δλζαξξύλσ ην παηδί κνπ λα αλαπηύζζεη λέα ελδηαθέξνληα» Ο Πίλαθαο 21 είλαη ν πίλαθαο ζπρλνηήησλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε δήισζε «Δλζαξξχλσ ην παηδί κνπ λα δηαβάδεη ινγνηερληθά βηβιία». Οη δηαζέζηκεο απνθξίζεηο 92

«Γελ ηζρχεη θαζφινπ», «Ηζρχεη ειάρηζηα», «Ηζρχεη ιίγν», «Ηζρχεη αξθεηά» θαη «Ηζρχεη πάξα πνιχ» ζπγθεληξψλνπλ 33 (11,7%), 30 (10,6%), 43 (15,2%), 82 (29%) θαη 94 (33,2%) αληίζηνηρα. Δπνκέλσο, γηα ηελ απφιπηε πιεηνλφηεηα ηνπ δείγκαηνο (62,2%) ε ελζάξξπλζε ησλ παηδηψλ πξνο ηελ αλάγλσζε ινγνηερληθψλ βηβιίσλ ηζρχεη ηνπιάρηζηνλ αξθεηά. Πίλαθαο 21: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Δλζαξξύλσ ην παηδί κνπ λα δηαβάδεη ινγνηερληθά βηβιία» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 33 11,7 Ηζρχεη ειάρηζηα 30 10,6 Ηζρχεη ιίγν 43 15,2 Ηζρχεη αξθεηά 82 29,0 Ηζρχεη πάξα πνιχ 94 33,2 Γελ Απάληεζαλ 1 0,4 ύλνιν 283 100,0 ζνλ αθνξά ηελ επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζηηο απνθξίζεηο ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξψηεζεο, ην θχιν (ρ 2 =10,583, β.ε.=4, γ<0,30, p<0,05), ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν (F=16,326, p<0,01) θαη ε εζληθφηεηα (F=29,009, p<0,01) είλαη ηα κνλαδηθά πνπ εκθαλίδνληαη λα επεξεάδνπλ ηηο απνθξίζεηο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά, φπσο θαίλεηαη ζηνλ Πίλαθα 22. πγθεθξηκέλα, θαίλεηαη φηη νη γπλαίθεο ελζαξξχλνπλ ειαθξψο (γ<0,30) εληνλφηεξα ηα παηδηά ηνπο πξνο ηα ινγνηερληθά βηβιία ζε ζχγθξηζε κε ηνπο άλδξεο. Αληηζηνίρσο, ε έληαζε ηεο ζρεηηθήο ελζάξξπλζεο θαίλεηαη λα απμάλεηαη φζν απμάλεηαη ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν ησλ γνλέσλ, ζχκθσλα κε ην Γηάγξακκα 26, ελψ ην Γηάγξακκα 27 θαηαδεηθλχεη φηη νη Έιιελεο εκθαλίδνληαη πεξηζζφηεξν ζεηηθνί ζε ζρέζε κε ηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε, ζε αληίζεζε κε ηνπο Αιβαλνχο, νη νπνίνη θαίλνληαη λα ελζαξξχλνπλ ζαθψο ιηγφηεξν ηα παηδηά ηνπο. Πίλαθαο 22: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Δλζαξξύλσ ην παηδί κνπ λα δηαβάδεη ινγνηερληθά βηβιία» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 10,583 0,032* πληειεζηήο Γάκκα 0,250 0,011* Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 6,487 0,166 πληειεζηήο Γάκκα -0,020 0,823 93

Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 278 1,437 0,232 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 275 0,500 0,736 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 271 1,404 0,213 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 277 0,493 0,611 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 272 16,326 0,000* Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 277 29,009 0,000* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% Γηάγξακκα 26: Ζ επίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Δλζαξξύλσ ην παηδί κνπ λα δηαβάδεη ινγνηερληθά βηβιία» 94

Γηάγξακκα 27: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Δλζαξξύλσ ην παηδί κνπ λα δηαβάδεη ινγνηερληθά βηβιία» πλνςίδνληαο, ην θχιν επηδξά ζε 2 απφ ηηο 5 πξνηάζεηο ηεο ζπγθεθξηκέλεο ελφηεηαο, ελψ ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν θαη ε εζληθφηεηα ζην ζχλνιν ησλ 5 πξνηάζεσλ. Δπνκέλσο, ε ηζρπξφηεξε επίδξαζε ζηε ζπγθεθξηκέλε δηάζηαζε αζθείηαη θαη πάιη απφ ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν θαη ηελ εζληθφηεηα θαη αθνινπζεί ην θχιν. πγθεθξηκέλα, φπνπ εκθαλίδνληαη δηαθνξνπνηήζεηο, νη γπλαίθεο θαη ηα άηνκα πςειφηεξνπ κνξθσηηθνχ επηπέδνπ εκθαλίδνληαη λα παξέρνπλ ζπζηεκαηηθφηεξα ηηο θαηάιιειεο ζπλζήθεο θαη επθαηξίεο κάζεζεο ζηα παηδηά ηνπο, φπσο αθξηβψο θαη νη Έιιελεο γνλείο ζε αληίζεζε κε ηνπο Αιβαλνχο θαη ηνπο Ρνπκάλνπο. 4.3 Γηεξεύλεζε ηεο δηάζηαζεο «ελδηαθέξνλ γηα ηε ζρνιηθή δσή ηνπ παηδηνύ» Ζ δηάζηαζε πνπ αθνξά ην «ελδηαθέξνλ γηα ηε ζρνιηθή δσή ηνπ παηδηνχ», φπσο έρεη ήδε αλαθεξζεί, ζπλίζηαηαη απφ έμη δειψζεηο θαη ζπγθεθξηκέλα ηηο εμήο: 1. Αλεζπρψ, φηαλ έρεη δηαγψληζκα ηελ επφκελε κέξα. 2. Γείρλσ ηελ ηθαλνπνίεζή κνπ φηαλ παίξλεη θαινχο βαζκνχο. 3. Σν πξσί ειέγρσ αλ έρεη ζηελ ηζάληα ηνπ φ,ηη ρξεηάδεηαη γηα ην ζρνιείν. 4. ηέιλσ ην παηδί κνπ ζε θξνληηζηήξην γηα ηε βειηίσζε ηεο επίδνζήο ηνπ ζηα καζήκαηα ηνπ ζρνιείνπ. 95

5. Αλεζπρψ κήπσο ην παηδί κνπ δελ ηα πάεη θαιά κε ηελ επίδνζή ηνπ ζην ζρνιείν. 6. Δίκαη απαηηεηηθφο/-ή φζνλ αθνξά ζηνπο βαζκνχο ηνπ. ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδεηαη ηφζν ε αλάιπζε ζπρλνηήησλ ησλ απνθξίζεσλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ηνπ δείγκαηνο ζηηο ζπγθεθξηκέλεο δειψζεηο, φζν θαη ε επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζε απηέο κε ηε κεζνδνινγία πνπ πεξηγξάθεθε παξαπάλσ. Έηζη, ν Πίλαθαο 23 παξαζέηεη ηηο ζπρλφηεηεο ζηελ πξψηε εξψηεζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο δηάζηαζεο. πσο θαίλεηαη απφ απηφλ, 38 (13,4%) απφ ηνπο 283 ζπκκεηέρνληεο δειψλνπλ φηη ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε δελ ηζρχεη θαζφινπ, 60 (21,2%) φηη ηζρχεη ειάρηζηα, 58 (20,5%) φηη ηζρχεη ιίγν, 76 (26,9%) φηη ηζρχεη αξθεηά θαη 49 (17,3%) φηη ηζρχεη πάξα πνιχ, ελψ ππάξρνπλ 2 (0,7%), νη νπνίνη δελ απνθξίζεθαλ. χκθσλα κε ηα παξαπάλσ, δηαπηζηψλεηαη φηη ην δείγκα ηεο έξεπλαο κάιινλ κνηξάδεηαη πεξίπνπ ηζνδχλακα ζηηο πέληε θαηεγνξίεο. ζνλ αθνξά ζηελ επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, ζχκθσλα κε ηνλ Πίλαθα 24 δελ εκθαλίδεηαη θακία ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή δηαθνξά. Πίλαθαο 23: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Αλεζπρώ, όηαλ έρεη δηαγώληζκα ηελ επόκελε κέξα» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 38 13,4 Ηζρχεη ειάρηζηα 60 21,2 Ηζρχεη ιίγν 58 20,5 Ηζρχεη αξθεηά 76 26,9 Ηζρχεη πάξα πνιχ 49 17,3 Γελ Απάληεζαλ 2 0,7 ύλνιν 283 100,0 96

Πίλαθαο 24: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Αλεζπρώ, όηαλ έρεη δηαγώληζκα ηελ επόκελε κέξα» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 3,503 0,477 πληειεζηήο Γάκκα 0,161 0,091 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 6,044 0,196 πληειεζηήο Γάκκα -0,017 0,840 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 277 1,701 0,167 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 274 1,126 0,344 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 270 1,118 0,352 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 276 0,876 0,418 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 271 1,084 0,374 Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 276 0,689 0,600 πλερίδνληαο, ν Πίλαθαο 25 παξαζέηεη ηηο ζπρλφηεηεο ζηε δεχηεξε εξψηεζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο δηάζηαζεο. πσο θαίλεηαη απφ απηφλ, κφλν 1 (0,4%) απφ ηνπο 283 ζπκκεηέρνληεο δειψλεη φηη ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε δελ ηζρχεη θαζφινπ, 9 (3,2%) φηη ηζρχεη ειάρηζηα, 15 (5,3%) φηη ηζρχεη ιίγν, 88 (31,1%) φηη ηζρχεη αξθεηά θαη 169 (59,7%) φηη ηζρχεη πάξα πνιχ, ελψ ππάξρεη 1 (0,4%), ν νπνίνο δελ αληαπνθξίζεθε. χκθσλα κε ηα παξαπάλσ, δηαπηζηψλεηαη φηη γηα ην ζπληξηπηηθφ 90,8% ηνπ δείγκαηνο ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε ηζρχεη ηνπιάρηζηνλ αξθεηά. Πίλαθαο 25: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Γείρλσ ηελ ηθαλνπνίεζή κνπ όηαλ παίξλεη θαινύο βαζκνύο» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 1 0,4 Ηζρχεη ειάρηζηα 9 3,2 Ηζρχεη ιίγν 15 5,3 Ηζρχεη αξθεηά 88 31,1 Ηζρχεη πάξα πνιχ 169 59,7 Γελ Απάληεζαλ 1 0,4 ύλνιν 283 100,0 Ζ επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ γνλέσλ ζηελ ίδηα εξψηεζε εκθαλίδεηαη ζηνλ Πίλαθα 26 πνπ αθνινπζεί. Χο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθνί παξάγνληεο επίδξαζεο εδψ εκθαλίδνληαη ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν (F=2,136, p<0,05) θαη ε εζληθφηεηα (F=4,178, p<0,01). χκθσλα κε ην Γηάγξακκα 28, ηα κεζαία εθπαηδεπηηθά επίπεδα εκθαλίδνληαη λα εθδειψλνπλ ζπρλφηεξα ηελ ηθαλνπνίεζή ηνπο 97

ζε ζρέζε κε ηα ππφινηπα, ελψ, ζχκθσλα κε ην Γηάγξακκα 29, νη Αιβαλνί θαη νη ινηπήο εζληθφηεηαο εκθαλίδνληαη λα εθδειψλνληαη ιηγφηεξν ζπρλά ζε ζχγθξηζε ηνπο Έιιελεο γνλείο, αιιά θαη ηνπο Βνχιγαξνπο θαη ηνπο Ρνπκάλνπο. Πίλαθαο 26: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Γείρλσ ηελ ηθαλνπνίεζή κνπ όηαλ παίξλεη θαινύο βαζκνύο» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 7,499 0,112 πληειεζηήο Γάκκα 0,140 0,266 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 3,521 0,475 πληειεζηήο Γάκκα -0,149 0,176 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 278 1,695 0,168 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 275 0,860 0,488 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 271 1,603 0,146 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 277 0,589 0,556 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 272 2,136 0,040* Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 277 4,178 0,003* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% Γηάγξακκα 28: Ζ επίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Γείρλσ ηελ ηθαλνπνίεζή κνπ όηαλ παίξλεη θαινύο βαζκνύο» 98

Γηάγξακκα 29: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Γείρλσ ηελ ηθαλνπνίεζή κνπ όηαλ παίξλεη θαινύο βαζκνύο» Ο Πίλαθαο 27 είλαη ν πίλαθαο ζπρλνηήησλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε δήισζε «Σν πξσί ειέγρσ αλ έρεη ζηελ ηζάληα ηνπ φ,ηη ρξεηάδεηαη γηα ην ζρνιείν». Οη δηαζέζηκεο απνθξίζεηο «Γελ ηζρχεη θαζφινπ», «Ηζρχεη ειάρηζηα», «Ηζρχεη ιίγν», «Ηζρχεη αξθεηά» θαη «Ηζρχεη πάξα πνιχ» ζπγθεληξψλνπλ 92 (32,5%), 40 (14,1%), 47 (16,6%), 60 (21,2%) θαη 41 (14,5%) αληίζηνηρα. Δπνκέλσο, δελ εκθαλίδεηαη θάπνηα ηδηαίηεξα ηάζε ζηε ζηάζε ηνπ δείγκαηνο απέλαληη ζηε ζπγθεθξηκέλε εξψηεζε. Πίλαθαο 27: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Σν πξσί ειέγρσ αλ έρεη ζηελ ηζάληα ηνπ ό, ηη ρξεηάδεηαη γηα ην ζρνιείν (βηβιία, πιηθά θιπ)» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 92 32,5 Ηζρχεη ειάρηζηα 40 14,1 Ηζρχεη ιίγν 47 16,6 Ηζρχεη αξθεηά 60 21,2 Ηζρχεη πάξα πνιχ 41 14,5 Γελ Απάληεζαλ 3 1,1 ύλνιν 283 100,0 Ο Πίλαθαο 28 παξνπζηάδεη φηη απφ ην ζχλνιν ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ κφλν έλα επηδξά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηηο απνθξίζεηο ησλ ζπκκεηερφλησλ θαη απηφ είλαη ε ειηθία (F=4,692, p<0,01). πγθεθξηκέλα, ην 99

Γηάγξακκα 30 ππνζηεξίδεη φηη λένη γνλείο έσο 30 εηψλ ειέγρνπλ ζπρλφηεξα ηελ ηζάληα ησλ παηδηψλ ηνπο ζε ζρέζε κε ηνπο γνλείο κεγαιχηεξεο ειηθίαο. Πίλαθαο 28: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Σν πξσί ειέγρσ αλ έρεη ζηελ ηζάληα ηνπ ό, ηη ρξεηάδεηαη γηα ην ζρνιείν (βηβιία, πιηθά θιπ)» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 3,133 0,536 πληειεζηήο Γάκκα -0,038 0,689 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 4,524 0,340 πληειεζηήο Γάκκα -0,077 0,379 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 276 4,692 0,003* Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 273 2,083 0,083 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 270 0,702 0,648 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 275 0,296 0,744 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 270 0,707 0,666 Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 275 0,902 0,463 * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% Γηάγξακκα 30: Ζ επίδξαζε ηεο ειηθίαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Σν πξσί ειέγρσ αλ έρεη ζηελ ηζάληα ηνπ ό, ηη ρξεηάδεηαη γηα ην ζρνιείν (βηβιία, πιηθά θιπ.)» Γηα ηε δήισζε «ηέιλσ ην παηδί κνπ ζε θξνληηζηήξην γηα ηε βειηίσζε ηεο επίδνζήο ηνπ ζηα καζήκαηα ηνπ ζρνιείνπ» ε αλάιπζε ζπρλνηήησλ πξαγκαηνπνηείηαη ζηνλ Πίλαθα 29, ελψ ε επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζηνλ Πίλαθα 100

30. Ξεθηλψληαο κε ηνλ Πίλαθα 29 παξαηεξείηαη φηη απφ ην ζχλνιν ησλ 283 ζπκκεηερφλησλ ζηελ έξεπλα, νη 226 (79,9%), νη 9 (3,2%), νη 12 (4,2%), νη 13 (4,6%) θαη νη 17 (6%) απαληνχλ φηη γηα απηνχο ε πξφηαζε δελ ηζρχεη θαζφινπ, ηζρχεη ειάρηζηα, ιίγν, αξθεηά θαη πάξα πνιχ αληίζηνηρα. Δπνκέλσο, ε ζπληξηπηηθή πιεηνλφηεηα ηνπ δείγκαηνο (83,1%) απνθξίλεηαη φηη ε πξφηαζε ηζρχεη ειάρηζηα. Σα πνζνζηά απηά δελ εκθαλίδνληαη λα δηαθνξνπνηνχληαη ζηηο νκάδεο ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, εθφζνλ δελ εκθαλίδεηαη θακία ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή επίδξαζε, ζχκθσλα κε ηνλ πίλαθα 30. Πίλαθαο 29: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «ηέιλσ ην παηδί κνπ ζε θξνληηζηήξην γηα ηε βειηίσζε ηεο επίδνζήο ηνπ ζηα καζήκαηα ηνπ ζρνιείνπ» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 226 79,9 Ηζρχεη ειάρηζηα 9 3,2 Ηζρχεη ιίγν 12 4,2 Ηζρχεη αξθεηά 13 4,6 Ηζρχεη πάξα πνιχ 17 6,0 Γελ Απάληεζαλ 6 2,1 ύλνιν 283 100,0 Πίλαθαο 30: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «ηέιλσ ην παηδί κνπ ζε θξνληηζηήξην γηα ηε βειηίσζε ηεο επίδνζήο ηνπ ζηα καζήκαηα ηνπ ζρνιείνπ» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 1,865 0,761 πληειεζηήο Γάκκα 0,002 0,989 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 3,785 0,436 πληειεζηήο Γάκκα 0,016 0,913 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 273 1,131 0,337 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 270 0,869 0,483 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 266 0,615 0,718 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 272 2,801 0,062 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 267 1,769 0,094 Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 272 2,247 0,064 Αληίζηνηρα, γηα ηε δήισζε «Αλεζπρψ κήπσο ην παηδί κνπ δελ ηα πάεη θαιά κε ηελ επίδνζε ζην ζρνιείν» ε αλάιπζε ζπρλνηήησλ πξαγκαηνπνηείηαη ζηνλ Πίλαθα 31, ελψ ε επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζηνλ Πίλαθα 32. Ξεθηλψληαο κε ηνλ Πίλαθα 31 παξαηεξείηαη φηη απφ ην ζχλνιν ησλ 283 ζπκκεηερφλησλ ζηελ έξεπλα, 101

νη 23 (8,1%), νη 34 (12%), νη 32 (11,3%), νη 90 (31,8%) θαη νη 104 (36,7%) απαληνχλ φηη γηα απηνχο ε πξφηαζε δελ ηζρχεη θαζφινπ, ηζρχεη ειάρηζηα, ιίγν, αξθεηά θαη πάξα πνιχ αληίζηνηρα. Δπνκέλσο, ε απφιπηε πιεηνλφηεηα (68,5%) απνθξίλεηαη φηη ε πξφηαζε ηζρχεη ηνπιάρηζηνλ αξθεηά. Σα πνζνζηά απηά, ζχκθσλα κε ηνλ Πίλαθα 32, δελ θαίλεηαη λα δηαθνξνπνηνχληαη ζηηο νκάδεο ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ. Πίλαθαο 31: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Αλεζπρώ κήπσο ην παηδί κνπ δελ ηα πάεη θαιά κε ηελ επίδνζή ηνπ ζην ζρνιείν» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 23 8,1 Ηζρχεη ειάρηζηα 34 12,0 Ηζρχεη ιίγν 32 11,3 Ηζρχεη αξθεηά 90 31,8 Ηζρχεη πάξα πνιχ 104 36,7 ύλνιν 283 100,0 Πίλαθαο 32: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Αλεζπρώ κήπσο ην παηδί κνπ δελ ηα πάεη θαιά κε ηελ επίδνζή ηνπ ζην ζρνιείν» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 5,973 0,201 πληειεζηήο Γάκκα 0,113 0,258 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 1,884 0,757 πληειεζηήο Γάκκα 0,030 0,743 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 279 1,742 0,159 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 276 2,160 0,074 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 272 1,071 0,380 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 278 0,933 0,395 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 273 1,023 0,415 Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 278 1,826 0,124 Ζ θαηαλνκή ζπρλνηήησλ ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Δίκαη απαηηεηηθφο/-ή φζνλ αθνξά ηνπο βαζκνχο ηνπ» εκθαλίδεηαη ζηνλ Πίλαθα 33 πνπ αθνινπζεί. χκθσλα κε απηφλ, 16 (5,7%) απνθξίζεηο ζπγθεληξψλνληαη ζηελ απάληεζε φηη δελ ηζρχεη θαζφινπ, 25 (8,8%) φηη ηζρχεη ειάρηζηα, 73 (25,8%) φηη ηζρχεη ιίγν, 107 (37,8%) φηη ηζρχεη αξθεηά θαη 60 (21,2%) φηη ηζρχεη πάξα πνιχ. Δπνκέλσο, ην 59% ηνπ δείγκαηνο ζεσξεί φηη ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε ηζρχεη ηνπιάρηζηνλ αξθεηά. 102

Ζ επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ γνλέσλ ζηελ ίδηα εξψηεζε εκθαλίδεηαη ζηνλ Πίλαθα 34 πνπ αθνινπζεί. Απφ ηνλ πίλαθα απηφ δελ δηαπηζηψλεηαη θακία ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζηελ απφθξηζε ησλ ζπκκεηερφλησλ. Πίλαθαο 33: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Δίκαη απαηηεηηθόο/-ή όζνλ αθνξά ηνπο βαζκνύο ηνπ» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 16 5,7 Ηζρχεη ειάρηζηα 25 8,8 Ηζρχεη ιίγν 73 25,8 Ηζρχεη αξθεηά 107 37,8 Ηζρχεη πάξα πνιχ 60 21,2 Γελ Απάληεζαλ 2 0,7 ύλνιν 283 100,0 Πίλαθαο 34: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Δίκαη απαηηεηηθόο/-ή όζνλ αθνξά ηνπο βαζκνύο ηνπ» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 4,540 0,338 πληειεζηήο Γάκκα 0,117 0,256 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 2,814 0,589 πληειεζηήο Γάκκα 0,039 0,667 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 277 1,587 0,193 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 274 0,797 0,528 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 270 0,304 0,934 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 276 1,058 0,348 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 271 1,974 0,059 Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 276 0,299 0,878 πλνςίδνληαο, ε ειηθία, ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν θαη ε εζληθφηεηα επηδξνχλ ζε κφιηο 1 απφ ηηο 6 πξνηάζεηο ηεο ζπγθεθξηκέλεο ελφηεηαο. Δπνκέλσο, ηα ηξία απηά δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά παξνπζηάδνπλ ηελ ίδηα έληαζε ζηελ επίδξαζε πνπ ηεο αζθνχλ. πγθεθξηκέλα, φπνπ εκθαλίδνληαη δηαθνξνπνηήζεηο, νη λεφηεξνη γνλείο θαη ηα άηνκα κεζαίνπ κνξθσηηθνχ επηπέδνπ εκθαλίδνληαη λα ελδηαθέξνληαη ζπζηεκαηηθφηεξα γηα ηελ πνξεία ησλ παηδηψλ ηνπο ζην ζρνιείν, ελψ νη Αιβαλνί θαη νη ινηπψλ εζληθνηήησλ ιηγφηεξν ζπζηεκαηηθά. 103

4.4 Γηεξεύλεζε ηεο δηάζηαζεο «επαθή κε ην ζρνιείν» Ζ δηάζηαζε ηεο «επαθήο κε ην ζρνιείν», ε νπνία απνηειεί αληηθείκελν κειέηεο ηεο παξνχζαο ελφηεηαο, ελζσκαηψλεη ηέζζεξηο εξσηήζεηο. Οη εξσηήζεηο απηέο είλαη: 1. Δίκαη ζε ηαθηηθή επαθή κε ην ζρνιείν ηνπ παηδηνχ κνπ. 2. Παξαθνινπζψ θαιιηηερληθέο θαη άιιεο εθδειψζεηο πνπ νξγαλψλεη ν ζχιινγνο γνλέσλ ηνπ ζρνιείνπ ηνπ παηδηνχ κνπ. 3. πνηε κε θαιέζνπλ ζην ζρνιείν ηνπ παηδηνχ κνπ γηα εθδειψζεηο θξνληίδσ λα πεγαίλσ. 4. Πξνζθέξσ εζεινληηθή εξγαζία ζην ζρνιείν ηνπ παηδηνχ κνπ. Ο Πίλαθαο 35 είλαη ν πίλαθαο ζπρλνηήησλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε δήισζε «Δίκαη ζε ηαθηηθή επαθή κε ην ζρνιείν ηνπ παηδηνχ κνπ». Οη δηαζέζηκεο απνθξίζεηο «Γελ ηζρχεη θαζφινπ», «Ηζρχεη ειάρηζηα», «Ηζρχεη ιίγν», «Ηζρχεη αξθεηά» θαη «Ηζρχεη πάξα πνιχ» ζπγθεληξψλνπλ 10 (3,5%), 40 (14,1%), 63 (22,3%), 98 (34,6%) θαη 69 (24,4%) αληίζηνηρα. Δπνκέλσο, ε απφιπηε πιεηνςεθία ησλ γνλέσλ (59%) είλαη ζε ηαθηηθή επαθή κε ην ζρνιείν ηνπιάρηζηνλ αξθεηά. Πίλαθαο 35: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Δίκαη ζε ηαθηηθή επαθή κε ην ζρνιείν ηνπ παηδηνύ κνπ» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 10 3,5 Ηζρχεη ειάρηζηα 40 14,1 Ηζρχεη ιίγν 63 22,3 Ηζρχεη αξθεηά 98 34,6 Ηζρχεη πάξα πνιχ 69 24,4 Γελ Απάληεζαλ 3 1,1 ύλνιν 283 100,0 ζνλ αθνξά ζηηο ππννκάδεο πνπ δεκηνπξγνχληαη βάζεη ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, ν Πίλαθαο 36 παξνπζηάδεη ηα απνηειέζκαηα ησλ ζρεηηθψλ ειέγρσλ αλεμαξηεζίαο θαη ηζφηεηαο ησλ κέζσλ ηηκψλ. Δηδηθφηεξα: 104

αλ θαη ην θχιν εκθαλίδεηαη λα επηδξά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζην βαζκφ επαθήο ησλ γνλέσλ κε ην ζρνιείν, ε επίδξαζε απηή δελ εκθαλίδεηαη ηζρπξή (ρ 2 =9,655, β.ε.=4, γ<0,30, p<0,05) ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν επηδξά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηηο απνθξίζεηο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=5,327, p<0,01). Δπηπιένλ, ην Γηάγξακκα 31 θαηαδεηθλχεη ηελ αχμεζε ηεο ηαθηηθφηεηαο ηεο επαθήο ηαπηφρξνλα κε ηελ αχμεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ επηπέδνπ ε εζληθφηεηα επεξεάδεη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ηηο απνθξίζεηο ησλ εξσηψκελσλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=8,566, p<0,01), ελψ, ζχκθσλα κε ην Γηάγξακκα 32, νη Ρνπκάλνη εκθαλίδνληαη λα έρνπλ ηε ιηγφηεξν ηαθηηθή επαθή κε ην ζρνιείν, ελψ νη Έιιελεο έρνπλ ηε ζπρλφηεξε επαθή κε ην ζρνιείν ηνπ παηδηνχ ηνπο. Πίλαθαο 36: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Δίκαη ζε ηαθηηθή επαθή κε ην ζρνιείν ηνπ παηδηνύ κνπ» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 9,655 0,047* πληειεζηήο Γάκκα 0,162 0,126 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 0,756 0,944 πληειεζηήο Γάκκα 0,025 0,781 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 276 0,883 0,450 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 273 1,408 0,231 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 269 0,449 0,845 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 275 1,775 0,172 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 270 5,327 0,000* Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 275 8,566 0,000* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% 105

Γηάγξακκα 31: Ζ επίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Δίκαη ζε ηαθηηθή επαθή κε ην ζρνιείν ηνπ παηδηνύ κνπ.» Γηάγξακκα 32: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Δίκαη ζε ηαθηηθή επαθή κε ην ζρνιείν ηνπ παηδηνύ κνπ.» Ο Πίλαθαο 37 είλαη ν πίλαθαο ζπρλνηήησλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε δήισζε «Παξαθνινπζψ θαιιηηερληθέο θαη άιιεο εθδειψζεηο πνπ νξγαλψλεη ν ζχιινγνο 106

γνλέσλ ηνπ ζρνιείνπ ηνπ παηδηνχ κνπ». Οη δηαζέζηκεο απνθξίζεηο «Γελ ηζρχεη θαζφινπ», «Ηζρχεη ειάρηζηα», «Ηζρχεη ιίγν», «Ηζρχεη αξθεηά» θαη «Ηζρχεη πάξα πνιχ» ζπγθεληξψλνπλ 46 (16,3%), 43 (15,2%), 36 (12,7%), 77 (27,2%) θαη 78 (27,6%) αληίζηνηρα. Δπνκέλσο, ε απφιπηε πιεηνλφηεηα (54,8%) παξαθνινπζεί ηνπιάρηζηνλ αξθεηά ηηο εθδειψζεηο πνπ δηνξγαλψλνληαη απφ ηνπο ζπιιφγνπο γνλέσλ ησλ παηδηψλ ηνπο. Πίλαθαο 37: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Παξαθνινπζώ θαιιηηερληθέο θαη άιιεο εθδειώζεηο, πνπ νξγαλώλεη ν ζύιινγνο γνλέσλ ηνπ ζρνιείνπ ηνπ παηδηνύ κνπ» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 46 16,3 Ηζρχεη ειάρηζηα 43 15,2 Ηζρχεη ιίγν 36 12,7 Ηζρχεη αξθεηά 77 27,2 Ηζρχεη πάξα πνιχ 78 27,6 Γελ Απάληεζαλ 3 1,1 ύλνιν 283 100,0 ζνλ αθνξά θαη πάιη ζηηο ππννκάδεο πνπ δεκηνπξγνχληαη βάζεη ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, ν Πίλαθαο 38 παξνπζηάδεη ηα απνηειέζκαηα ησλ ζρεηηθψλ ειέγρσλ αλεμαξηεζίαο θαη ηζφηεηαο ησλ κέζσλ ηηκψλ. πγθεθξηκέλα: ν ηφπνο θαηνηθίαο επηδξά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηηο απνθξίζεηο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=3,164, p<0,05). Δπηπιένλ, ην Γηάγξακκα 33 θαηαδεηθλχεη φηη νη γνλείο ησλ εκηαζηηθψλ πεξηνρψλ παξαθνινπζνχλ ζπρλφηεξα απηέο ηηο εθδειψζεηο ζε ζχγθξηζε κε ηνπο γνλείο πνπ θαηνηθνχλ ζηηο ππφινηπεο πεξηνρέο ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν επηδξά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηηο απνθξίζεηο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=6,948, p<0,01). Δπηπιένλ, ην Γηάγξακκα 34 θαηαδεηθλχεη ηελ αχμεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ επηπέδνπ ηαπηφρξνλα κε ηε ζπρλφηεηα παξαθνινχζεζεο ηέηνηνπ είδνπο εθδειψζεσλ ε εζληθφηεηα επεξεάδεη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ηηο απνθξίζεηο ησλ εξσηψκελσλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=12,846, p<0,01), ελψ, 107

ζχκθσλα κε ην Γηάγξακκα 35, νη Ρνπκάλνη παξαθνινπζνχλ ζπαληφηεξα ηηο εθδειψζεηο απηέο, ζε αληίζεζε κε ηνπο Έιιελεο πνπ ηηο παξαθνινπζνχλ ζπρλφηεξα. Πίλαθαο 38: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Παξαθνινπζώ θαιιηηερληθέο θαη άιιεο εθδειώζεηο, πνπ νξγαλώλεη ν ζύιινγνο γνλέσλ ηνπ ζρνιείνπ ηνπ παηδηνύ κνπ» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 7,368 0,118 πληειεζηήο Γάκκα 0,253 0,008 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 1,340 0,855 πληειεζηήο Γάκκα -0,032 0,709 Ζιηθία F ηαηηζηηθή 3 / 276 1,289 0,279 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F ηαηηζηηθή 4 / 273 0,730 0,572 Αξηζκφο Παηδηψλ F ηαηηζηηθή 6 / 276 1,642 0,136 Σφπνο Καηνηθίαο F ηαηηζηηθή 2 / 275 3,164 0,044* Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F ηαηηζηηθή 7 / 270 6,948 0,000* Δζληθφηεηα F ηαηηζηηθή 4 / 275 12,846 0,000* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% Γηάγξακκα 33: Ζ επίδξαζε ηνπ ηόπνπ θαηνηθίαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Παξαθνινπζώ θαιιηηερληθέο θαη άιιεο εθδειώζεηο, πνπ νξγαλώλεη ν ζύιινγνο γνλέσλ ηνπ ζρνιείνπ ηνπ παηδηνύ κνπ» 108

Γηάγξακκα 34: Ζ επίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Παξαθνινπζώ θαιιηηερληθέο θαη άιιεο εθδειώζεηο, πνπ νξγαλώλεη ν ζύιινγνο γνλέσλ ηνπ ζρνιείνπ ηνπ παηδηνύ κνπ.» Γηάγξακκα 35: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Παξαθνινπζώ θαιιηηερληθέο θαη άιιεο εθδειώζεηο, πνπ νξγαλώλεη ν ζύιινγνο γνλέσλ ηνπ ζρνιείνπ ηνπ παηδηνύ κνπ» 109

Ο Πίλαθαο 39 παξαζέηεη ηηο ζπρλφηεηεο ζηελ ηξίηε εξψηεζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο δηάζηαζεο. πσο θαίλεηαη απφ απηφλ, 14 (4,9%) απφ ηνπο 283 ζπκκεηέρνληεο δειψλνπλ φηη ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε δελ ηζρχεη θαζφινπ, 23 (8,1%) φηη ηζρχεη ειάρηζηα, 28 (9,9%) φηη ηζρχεη ιίγν, 81 (28,6%) φηη ηζρχεη αξθεηά θαη 136 (24,1%) φηη ηζρχεη πάξα πνιχ, ελψ ππάξρεη 1 (0,4%), ν νπνίνο δελ αληαπνθξίζεθε. χκθσλα κε ηα παξαπάλσ, δηαπηζηψλεηαη φηη γηα ην 76,7% ηνπ δείγκαηνο ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε ηζρχεη ηνπιάρηζηνλ αξθεηά. Πίλαθαο 39: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Όπνηε κε θαιέζνπλ ζην ζρνιείν ηνπ παηδηνύ κνπ γηα εθδειώζεηο θξνληίδσ λα πεγαίλσ» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 14 4,9 Ηζρχεη ειάρηζηα 23 8,1 Ηζρχεη ιίγν 28 9,9 Ηζρχεη αξθεηά 81 28,6 Ηζρχεη πάξα πνιχ 136 48,1 Γελ Απάληεζαλ 1 0,4 ύλνιν 283 100,0 ζνλ αθνξά ηελ επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζηηο απνθξίζεηο ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξψηεζεο, ην θχιν (ρ 2 =13,958, β.ε.=4, γ>0,30, p<0,01), ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν (F=10,187, p<0,01) θαη ε εζληθφηεηα (F=20,971, p<0,01) είλαη ηα κνλαδηθά πνπ εκθαλίδνληαη λα επεξεάδνπλ ηηο απνθξίζεηο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά, φπσο θαίλεηαη ζηνλ Πίλαθα 40. πγθεθξηκέλα, θαίλεηαη φηη νη γπλαίθεο πεγαίλνπλ ζπρλφηεξα ζην ζρνιείν ηνπ παηδηνχ φπνηε ηηο θαινχλ ζε ζχγθξηζε κε ηνπο άλδξεο. Αληίζηνηρα, ε ζπρλφηεηα κε ηελ νπνία νη γνλείο πεγαίλνπλ ζην ζρνιείν θαίλεηαη λα απμάλεηαη φζν απμάλεηαη ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν ησλ γνλέσλ, ζχκθσλα κε ην Γηάγξακκα 36, ελψ ην Γηάγξακκα 37 θαηαδεηθλχεη φηη νη Έιιελεο θαη νη ππφινηπεο εζληθφηεηεο εκθαλίδνληαη πεξηζζφηεξν ζεηηθνί ζε ζρέζε κε ηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε, ζε αληίζεζε κε ηνπο Αιβαλνχο θαη ηνπο Ρνπκάλνπο, νη νπνίνη θαίλνληαη λα κελ πξνζέξρνληαη αξθεηά ζπρλά ζην ζρνιείν, φηαλ ηνπο θαινχλ. 110

Πίλαθαο 40: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Όπνηε κε θαιέζνπλ ζην ζρνιείν ηνπ παηδηνύ κνπ γηα εθδειώζεηο θξνληίδσ λα πεγαίλσ» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-valuee Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 13,958 0,007* πληειεζηήο Γάκκα 0,319 0,003* Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 2,767 0,598 πληειεζηήο Γάκκα -0,084 0,382 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 278 1,849 0,139 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 275 1,286 0,276 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 271 0,724 0,631 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 277 2,571 0,078 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 272 10,187 0,000* Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 277 20,971 0,000* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% Γηάγξακκα 36: Ζ επίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Όπνηε κε θαιέζνπλ ζην ζρνιείν ηνπ παηδηνύ κνπ γηα εθδειώζεηο θξνληίδσ λα πεγαίλσ» 111

Γηάγξακκα 37: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Όπνηε κε θαιέζνπλ ζην ζρνιείν ηνπ παηδηνύ κνπ γηα εθδειώζεηο θξνληίδσ λα πεγαίλσ» Ο Πίλαθαο 41 είλαη ν πίλαθαο ζπρλνηήησλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε δήισζε «Πξνζθέξσ εζεινληηθή εξγαζία ζην ζρνιείν ηνπ παηδηνχ κνπ». Οη δηαζέζηκεο απνθξίζεηο «Γελ ηζρχεη θαζφινπ», «Ηζρχεη ειάρηζηα», «Ηζρχεη ιίγν», «Ηζρχεη αξθεηά» θαη «Ηζρχεη πάξα πνιχ» ζπγθεληξψλνπλ 96 (33,9%), 51 (18,0%), 54 (19,1%), 47 (16,6%) θαη 30 (10,6%) αληίζηνηρα. Δπνκέλσο, απφ ηελ πιεηνλφηεηα ηνπ δείγκαηνο (51,9%) πξνζθέξεηαη εζεινληηθή εξγαζία ζην ζρνιείν ηνπ παηδηνχ ηνπο. Πίλαθαο 41: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Πξνζθέξσ εζεινληηθή εξγαζία ζην ζρνιείν ηνπ παηδηνύ κνπ» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 96 33,9 Ηζρχεη ειάρηζηα 51 18,0 Ηζρχεη ιίγν 54 19,1 Ηζρχεη αξθεηά 47 16,6 Ηζρχεη πάξα πνιχ 30 10,6 Γελ Απάληεζαλ 5 1,8 ύλνιν 283 100,0 112

ζνλ αθνξά ζηηο ππννκάδεο πνπ δεκηνπξγνχληαη βάζεη ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, ν Πίλαθαο 42 παξνπζηάδεη ηα απνηειέζκαηα ησλ ζρεηηθψλ ειέγρσλ αλεμαξηεζίαο θαη ηζφηεηαο ησλ κέζσλ ηηκψλ. Έηζη: ν αξηζκφο ησλ παηδηψλ επηδξά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηηο απνθξίζεηο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=2,445, p<0,05). Δπηπιένλ, ην Γηάγξακκα 38 θαηαδεηθλχεη ηε κείσζε ηεο πξνζθνξάο εζεινληηθήο εξγαζίαο φζν απμάλεηαη ν αξηζκφο ησλ παηδηψλ. Μνλαδηθή παξαθσλία απνηειεί ν κέζνο φξνο ησλ γνλέσλ πνπ έρνπλ έμη παηδηά, ε νπνία, φκσο, ζεσξνχκε φηη νθείιεηαη ζην κηθξφ κέγεζνο ηνπ δείγκαηνο ηεο ζπγθεθξηκέλεο νκάδαο ν ηφπνο θαηνηθίαο ηνπ γνλέα αζθεί ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή επίδξαζε ζηελ παξνρή εζεινληηθήο εξγαζίαο (F=3,427, p<0,05) κε ην Γηάγξακκα 39 λα παξνπζηάδεη ζπρλφηεξε ηελ πξνζθνξά ζην ρσξηφ ζε ζχγθξηζε κε ην θέληξν θαη ηα πξνάζηηα κίαο πφιεο ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν επηδξά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηηο απνθξίζεηο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=3,268, p<0,01). Δπηπιένλ, ην Γηάγξακκα 40 θαηαδεηθλχεη ηελ αχμεζε ηεο πξνζθνξάο εζεινληηθήο εξγαζίαο κε ηελ αχμεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ επηπέδνπ ηέινο, ε εζληθφηεηα επεξεάδεη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ηηο απνθξίζεηο ησλ εξσηψκελσλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=5,375, p<0,01), ελψ, ζχκθσλα κε ην Γηάγξακκα 41, νη Ρνπκάλνη είλαη εθείλνη γηα ηνπο νπνίνπο ε πξφηαζε παξνπζηάδεη ηε κηθξφηεξε ηζρχ. Πίλαθαο 42: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Πξνζθέξσ εζεινληηθή εξγαζία ζην ζρνιείν ηνπ παηδηνύ κνπ» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 1,657 0,799 πληειεζηήο Γάκκα 0,057 0,569 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 1,985 0,739 πληειεζηήο Γάκκα -0,065 0,456 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 274 0,344 0,794 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 271 2,207 0,069 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 267 2,445 0,026* Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 274 3,427 0,034* Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 268 3,268 0,002* Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 273 5,375 0,000* 113

* ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% Γηάγξακκα 38: Ζ επίδξαζε ηνπ αξηζκνύ ησλ παηδηώλ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Πξνζθέξσ εζεινληηθή εξγαζία ζην ζρνιείν ηνπ παηδηνύ κνπ» Γηάγξακκα 39: Ζ επίδξαζε ηνπ ηόπνπ θαηνηθίαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Πξνζθέξσ εζεινληηθή εξγαζία ζην ζρνιείν ηνπ παηδηνύ κνπ.» 114

Γηάγξακκα 40: Ζ επίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Πξνζθέξσ εζεινληηθή εξγαζία ζην ζρνιείν ηνπ παηδηνύ κνπ» Γηάγξακκα 41: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Πξνζθέξσ εζεινληηθή εξγαζία ζην ζρνιείν ηνπ παηδηνύ κνπ.» πλνςίδνληαο, ην θχιν θαη ν αξηζκφο ησλ παηδηψλ επηδξνχλ ζε 1 απφ ηηο 4 πξνηάζεηο ηεο ζπγθεθξηκέλεο ελφηεηαο, ν ηφπνο θαηνηθίαο ζε 2, ελψ ην εθπαηδεπηηθφ 115

επίπεδν θαη ε εζληθφηεηα θαη ζηηο 4 πξνηάζεηο. Δπνκέλσο, ε ηζρπξφηεξε επίδξαζε ζηε ζπγθεθξηκέλε δηάζηαζε αζθείηαη απφ ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν θαη ηελ εζληθφηεηα θαη αθνινπζεί ν ηφπνο θαηνηθίαο θαη ην θχιν. πγθεθξηκέλα, φπνπ εκθαλίδνληαη δηαθνξνπνηήζεηο, νη γπλαίθεο, ηα άηνκα πςειφηεξνπ κνξθσηηθνχ επηπέδνπ θαη νη γνλείο πνπ θαηνηθνχλ ζε ρσξηά εκθαλίδνληαη λα έξρνληαη ζε κεγαιχηεξε επαθή κε ην ζρνιείν, ελψ νη Ρνπκάλνη θαη νη Αιβαλνί ιηγφηεξν ζπζηεκαηηθά, ζε αληίζεζε κε ηνπο Έιιελεο πνπ παξνπζηάδνπλ πςειφ βαζκφ επαθήο κε ην ζρνιείν θαη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. 4.5 Γηεξεύλεζε ηεο δηάζηαζεο «θαλόλεο γηα ηα παηδηά πνπ επηβάιιεη ε νηθνγέλεηα» Ζ δηάζηαζε «θαλφλεο γηα ηα παηδηά πνπ επηβάιιεη ε νηθνγέλεηα», ε νπνία απνηειεί αληηθείκελν κειέηεο ηεο παξνχζαο ελφηεηαο, ελζσκαηψλεη έμη εξσηήζεηο. Οη εξσηήζεηο απηέο είλαη: 1. Μεηξάσ ηελ ψξα πνπ αθηεξψλεη ζην δηάβαζκα. 2. πλήζσο ην πηέδσ λα θάλεη ηελ εξγαζία ζην ζπίηη. 3. Δπηκέλσ λα αθηεξψλεη ζπγθεθξηκέλε ψξα γηα δηάβαζκα θάζε κέξα. 4. Μεηξάσ ηελ ψξα πνπ παξαθνινπζεί ηειεφξαζε. 5. Διέγρσ ην παηδί κνπ φηαλ αζρνιείηαη κε ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή. 6. Διέγρσ ηα πξνγξάκκαηα πνπ βιέπεη ζηελ ηειεφξαζε. ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδεηαη, φπσο αθξηβψο πξαγκαηνπνηήζεθε θαη ζηα πιαίζηα ησλ πξνεγνχκελσλ ελνηήησλ, ε αλάιπζε ζπρλνηήησλ ησλ απνθξίζεσλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ηνπ δείγκαηνο ζηηο ζπγθεθξηκέλεο δειψζεηο θαη ε επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζε απηέο. Έηζη, ν Πίλαθαο 43 παξαζέηεη ηηο ζπρλφηεηεο ζηελ πξψηε εξψηεζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο δηάζηαζεο. πσο θαίλεηαη απφ απηφλ, 78 (27,6%) απφ ηνπο 283 ζπκκεηέρνληεο δειψλνπλ φηη ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε δελ ηζρχεη θαζφινπ, 39 (13,8%) φηη ηζρχεη ειάρηζηα, 65 (23%) φηη ηζρχεη ιίγν, 65 (23%) φηη ηζρχεη αξθεηά θαη 34 (12%) φηη ηζρχεη πάξα πνιχ, ελψ ππάξρνπλ 2 (0,8%), νη νπνίνη δελ απνθξίλνληαη 116

ζηε ζπγθεθξηκέλε εξψηεζε. Απφ ηε ζπγθεθξηκέλε θαηαλνκή ζπρλνηήησλ, δελ εκθαλίδεηαη θάπνηα ζπγθεθξηκέλε ζηάζε ηνπ δείγκαηνο. Πίλαθαο 43: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Μεηξάσ ηελ ώξα πνπ αθηεξώλεη ζην δηάβαζκα» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 78 27,6 Ηζρχεη ειάρηζηα 39 13,8 Ηζρχεη ιίγν 65 23,0 Ηζρχεη αξθεηά 65 23,0 Ηζρχεη πάξα πνιχ 34 12,0 Γελ Απάληεζαλ 2 0,7 ύλνιν 283 100,0 ζνλ αθνξά ηελ επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζηηο απνθξίζεηο ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξψηεζεο, ε εζληθφηεηα (F=2,808, p<0,05) είλαη ην κνλαδηθφ πνπ εκθαλίδεηαη λα επεξεάδεη ηηο απνθξίζεηο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά, φπσο θαίλεηαη ζηνλ Πίλαθα 44. πγθεθξηκέλα, ην Γηάγξακκα 42 θαηαδεηθλχεη φηη νη Βνχιγαξνη κεηξνχλ ιηγφηεξν ζπζηεκαηηθά ζε ζχγθξηζε κε ην ζχλνιν ησλ ππνινίπσλ ηελ ψξα πνπ ην παηδί ηνπο αθηεξψλεη ζην δηάβαζκα. Πίλαθαο 44: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Μεηξάσ ηελ ώξα πνπ αθηεξώλεη ζην δηάβαζκα» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 8,337 0,080 πληειεζηήο Γάκκα -0,108 0,273 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 3,807 0,433 πληειεζηήο Γάκκα 0,093 0,280 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 277 0,886 0,449 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 274 1,867 0,116 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 270 0,689 0,659 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 276 1,369 0,256 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 271 0,725 0,651 Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 276 2,808 0,026* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% 117

Γηάγξακκα 42: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Μεηξάσ ηελ ώξα πνπ αθηεξώλεη ζην δηάβαζκα» Ο Πίλαθαο 45 είλαη ν πίλαθαο ζπρλνηήησλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε δήισζε «πλήζσο ην πηέδσ λα θάλεη ηελ εξγαζία ζην ζπίηη». Οη δηαζέζηκεο απνθξίζεηο «Γελ ηζρχεη θαζφινπ», «Ηζρχεη ειάρηζηα», «Ηζρχεη ιίγν», «Ηζρχεη αξθεηά» θαη «Ηζρχεη πάξα πνιχ» ζπγθεληξψλνπλ 67 (23,7%), 57 (20,1%), 54 (19,1%), 69 (24,4%) θαη 34 (12,0\%) αληίζηνηρα. Δπνκέλσο, δελ εκθαλίδεηαη θάπνηα ζπγθεθξηκέλε ηάζε ησλ γνλέσλ πνπ λα δειψλεη φηη πηέδνπλ ή φηη δελ πηέδνπλ ηα παηδηά ηνπο λα θάλνπλ ηηο εξγαζίεο ηνπο ζην ζπίηη. Πίλαθαο 45: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «πλήζσο ην πηέδσ λα θάλεη ηελ εξγαζία ηνπ ζην ζπίηη.» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 67 23,7 Ηζρχεη ειάρηζηα 57 20,1 Ηζρχεη ιίγν 54 19,1 Ηζρχεη αξθεηά 69 24,4 Ηζρχεη πάξα πνιχ 34 12,0 Γελ Απάληεζαλ 2 0,7 ύλνιν 283 100,0 ζνλ αθνξά ζηηο ππννκάδεο πνπ δεκηνπξγνχληαη βάζεη ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, ν Πίλαθαο 46 παξνπζηάδεη ηα απνηειέζκαηα ησλ ζρεηηθψλ ειέγρσλ 118

αλεμαξηεζίαο θαη ηζφηεηαο ησλ κέζσλ ηηκψλ. Έηζη, ε εζληθφηεηα επηδξά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηηο απνθξίζεηο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=2,973, p<0,05). Δπηπιένλ, ην Γηάγξακκα 43 θαηαδεηθλχεη ηελ απμεκέλε πίεζε πνπ αζθείηαη απφ ηνπο γνλείο ησλ ινηπψλ εζληθνηήησλ. Πίλαθαο 46: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «πλήζσο ην πηέδσ λα θάλεη ηελ εξγαζία ηνπ ζην ζπίηη» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 1,752 0,781 πληειεζηήο Γάκκα 0,046 0,625 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 1,167 0,883 πληειεζηήο Γάκκα -0,047 0,587 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 277 1,576 0,195 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 274 1,665 0,158 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 270 1,796 0,100 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 276 2,919 0,056 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 271 0,793 0,594 Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 276 2,973 0,020* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% Γηάγξακκα 43: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «πλήζσο ην πηέδσ λα θάλεη ηελ εξγαζία ηνπ ζην ζπίηη» 119

Ζ πξφηαζε «Δπηκέλσ λα αθηεξψλεη ζπγθεθξηκέλε ψξα γηα δηάβαζκα θάζε κέξα» αλαιχεηαη σο πξνο ηηο ζπρλφηεηεο ησλ απνθξίζεσλ ηνπ δείγκαηνο ζηνλ Πίλαθα 47 θαη σο πξνο ηελ επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ δείγκαηνο ζε απηήλ ζηνλ Πίλαθα 48 πνπ αθνινπζεί. Απφ ηνλ Πίλαθα 47 δηαπηζηψλεηαη φηη γηα ηελ απφιπηε πιεηνλφηεηα ηνπ δείγκαηνο (50,2%) ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε ηζρχεη ηνπιάρηζηνλ ιίγν ή αξθεηά, εθφζνλ 62 (21,9%) ζπκκεηέρνληεο απαληνχλ φηη ηζρχεη ιίγν θαη 80 (28,3%) φηη ηζρχεη αξθεηά. Οη ππφινηπεο απνθξίζεηο ζπγθεληξψλνπλ ρακειφηεξεο ζπρλφηεηεο θαη, ζπγθεθξηκέλα, ε απφθξηζε φηη δελ ηζρχεη θαζφινπ ζπγθεληξψλεη 50 (17,7%) ζπκκεηέρνληεο, ε απφθξηζε φηη ηζρχεη ειάρηζηα 37 (13,1%) θαη φηη ηζρχεη πάξα πνιχ 49 (17,3%). Δπηπιένλ ζχκθσλα κε ηνλ Πίλαθα 48 θαλέλα δεκνγξαθηθφ ραξαθηεξηζηηθφ δελ επηδξά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηε δήισζε απηή. Πίλαθαο 47: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Δπηκέλσ λα αθηεξώλεη ζπγθεθξηκέλε ώξα γηα δηάβαζκα θάζε κέξα» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 50 17,7 Ηζρχεη ειάρηζηα 37 13,1 Ηζρχεη ιίγν 62 21,9 Ηζρχεη αξθεηά 80 28,3 Ηζρχεη πάξα πνιχ 49 17,3 Γελ Απάληεζαλ 5 1,8 ύλνιν 283 100,0 Πίλαθαο 48: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Δπηκέλσ λα αθηεξώλεη ζπγθεθξηκέλε ώξα γηα δηάβαζκα θάζε κέξα» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 2,599 0,627 πληειεζηήο Γάκκα -0,087 0,385 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 0,587 0,965 πληειεζηήο Γάκκα 0,050 0,567 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 274 2,195 0,089 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 271 2,069 0,085 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 267 0,939 0,468 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 273 1,726 0,180 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 268 0,699 0,673 Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 273 0,798 0,527 120

Ζ θαηαλνκή ζπρλνηήησλ ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Μεηξάσ ηελ ψξα πνπ παξαθνινπζεί ηειεφξαζε» εκθαλίδεηαη ζηνλ Πίλαθα 49 πνπ αθνινπζεί. χκθσλα κε απηφλ, 52 (18,4%) απνθξίζεηο ζπγθεληξψλνληαη ζηελ απάληεζε φηη δελ ηζρχεη θαζφινπ, 36 (12,7%) φηη ηζρχεη ειάρηζηα, 59 (20,8%) φηη ηζρχεη ιίγν, 95 (33,6%) φηη ηζρχεη αξθεηά θαη 41 (14,5%) φηη ηζρχεη πάξα πνιχ. Δπνκέλσο, δελ εκθαλίδεηαη θάπνηα ζπγθεθξηκέλε ηάζε ηνπ δείγκαηνο σο πξνο ην αλ κεηξά ηελ ψξα πνπ παξαθνινπζεί ην παηδί ηειεφξαζε. Πίλαθαο 49: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Μεηξάσ ηελ ώξα πνπ παξαθνινπζεί ηειεόξαζε» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 52 18,4 Ηζρχεη ειάρηζηα 36 12,7 Ηζρχεη ιίγν 59 20,8 Ηζρχεη αξθεηά 95 33,6 Ηζρχεη πάξα πνιχ 41 14,5 ύλνιν 283 100,0 Ζ επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ γνλέσλ ζηελ ίδηα εξψηεζε εκθαλίδεηαη ζηνλ Πίλαθα 50 πνπ αθνινπζεί. Χο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθνί παξάγνληεο επίδξαζεο εδψ εκθαλίδνληαη ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν (F=4,649, p<0,01) θαη ε εζληθφηεηα (F=4,168, p<0,01). χκθσλα κε ην Γηάγξακκα 44, ε αχμεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ επηπέδνπ ζπλνδεχεηαη κε ζπζηεκαηηθφηεξε θαηακέηξεζε ηεο ψξαο πνπ αθηεξψλεη ην παηδί ζηελ ηειεφξαζε, φπσο θάλνπλ, ζχκθσλα κε ην Γηάγξακκα 47, νη Έιιελεο, νη Βνχιγαξνη θαη νη ινηπέο εζληθφηεηεο. Πίλαθαο 50: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Μεηξάσ ηελ ώξα πνπ παξαθνινπζεί ηειεόξαζε» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 0,289 0,991 πληειεζηήο Γάκκα 0,028 0,778 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 4,492 0,343 πληειεζηήο Γάκκα 0,043 0,623 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 279 0,127 0,944 121

Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 276 1,173 0,323 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 272 1,020 0,413 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 278 1,074 0,343 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 273 4,649 0,000* Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 278 4,168 0,003* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% Γηάγξακκα 44: Ζ επίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Μεηξάσ ηελ ώξα πνπ παξαθνινπζεί ηειεόξαζε» 122

Γηάγξακκα 45: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Μεηξάσ ηελ ώξα πνπ παξαθνινπζεί ηειεόξαζε» Ζ θαηαλνκή ζπρλνηήησλ ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Διέγρσ ηα πξνγξάκκαηα πνπ βιέπεη ζηελ ηειεφξαζε» εκθαλίδεηαη ζηνλ Πίλαθα 51 πνπ αθνινπζεί. χκθσλα κε απηφλ, 23 (8,1%) απνθξίζεηο ζπγθεληξψλνληαη ζηελ απάληεζε φηη δελ ηζρχεη θαζφινπ, 29 (10,2%) φηη ηζρχεη ειάρηζηα, 35 (12,4%) φηη ηζρχεη ιίγν, 93 (32,9%) φηη ηζρχεη αξθεηά θαη 99 (35,5%) φηη ηζρχεη πάξα πνιχ. Δπνκέλσο, ε πιεηνςεθία ησλ γνλέσλ (67,9%) εκθαλίδνληαη λα ειέγρνπλ ηα πξνγξάκκαηα ηεο ηειεφξαζεο ηνπιάρηζηνλ αξθεηά. Πίλαθαο 51: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Διέγρσ ηα πξνγξάκκαηα πνπ βιέπεη ζηελ ηειεόξαζε» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 23 8,1 Ηζρχεη ειάρηζηα 29 10,2 Ηζρχεη ιίγν 35 12,4 Ηζρχεη αξθεηά 93 32,9 Ηζρχεη πάξα πνιχ 99 35,0 Γελ Απάληεζαλ 4 1,4 ύλνιν 283 100,0 123

Ζ επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ γνλέσλ ζηελ ίδηα εξψηεζε εκθαλίδεηαη ζηνλ Πίλαθα 52 πνπ αθνινπζεί. Χο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθνί παξάγνληεο επίδξαζεο εδψ εκθαλίδνληαη ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν (F=8,498, p<0,01) θαη ε εζληθφηεηα (F=15,531, p<0,01). χκθσλα κε ην Γηάγξακκα 46, ε αχμεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ επηπέδνπ ζπλνδεχεηαη κε ζπζηεκαηηθφηεξν έιεγρν ησλ πξνγξακκάησλ, ελψ, ζχκθσλα κε ην Γηάγξακκα 47, νη Έιιελεο παξαθνινπζνχλ πεξηζζφηεξν ζπζηεκαηηθά ηα πξνγξάκκαηα πνπ βιέπεη ην παηδί ηνπο ζηελ ηειεφξαζε ζε ζχγθξηζε κε ηνπο ππφινηπνπο. Πίλαθαο 52: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Διέγρσ ηα πξνγξάκκαηα πνπ βιέπεη ζηελ ηειεόξαζε» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 9,447 0,051 πληειεζηήο Γάκκα 0,156 0,129 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 1,183 0,881 πληειεζηήο Γάκκα 0,035 0,703 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 275 0,300 0,825 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 272 0,452 0,771 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 268 1,203 0,305 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 274 0,021 0,979 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 269 8,498 0,000* Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 274 15,531 0,000* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% 124

Γηάγξακκα 46: Ζ επίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Διέγρσ ηα πξνγξάκκαηα πνπ βιέπεη ζηελ ηειεόξαζε.» Γηάγξακκα 47: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Διέγρσ ηα πξνγξάκκαηα πνπ βιέπεη ζηελ ηειεόξαζε» Σέινο, ν Πίλαθαο 53 είλαη ν πίλαθαο ζπρλνηήησλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε δήισζε «Διέγρσ ην παηδί κνπ φηαλ αζρνιείηαη κε ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή». Οη δηαζέζηκεο απνθξίζεηο «Γελ ηζρχεη θαζφινπ», «Ηζρχεη ειάρηζηα», «Ηζρχεη ιίγν», «Ηζρχεη αξθεηά» θαη «Ηζρχεη πάξα πνιχ» ζπγθεληξψλνπλ 38 (13,4%), 17 (6%), 31 125

(11%), 82 (29%) θαη 113 (39,9%) αληίζηνηρα. Δπνκέλσο, γηα ηελ απφιπηε πιεηνςεθία (68,9%) ηνπ δείγκαηνο ν έιεγρνο ηνπ παηδηνχ πνπ αζρνιείηαη κε ηνλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή ηζρχεη αξθεηά. Πίλαθαο 53: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Διέγρσ ην παηδί κνπ όηαλ αζρνιείηαη κε ηνλ ειεθηξνληθό ππνινγηζηή» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 38 13,4 Ηζρχεη ειάρηζηα 17 6,0 Ηζρχεη ιίγν 31 11,0 Ηζρχεη αξθεηά 82 29,0 Ηζρχεη πάξα πνιχ 113 39,9 Γελ Απάληεζαλ 2 0,7 ύλνιν 283 100,0 ζνλ αθνξά ηηο ππννκάδεο πνπ δεκηνπξγνχληαη βάζεη ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, ν Πίλαθαο 54 παξνπζηάδεη ηα απνηειέζκαηα ησλ ζρεηηθψλ ειέγρσλ αλεμαξηεζίαο θαη ηζφηεηαο ησλ κέζσλ ηηκψλ. Έηζη: ην θχιν εκθαλίδεηαη λα επηδξά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηελ έληαζε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ειέγρνπ κε ηηο γπλαίθεο λα εκθαλίδνληαη λα ειέγρνπλ ζπζηεκαηηθφηεξα ζε ζχγθξηζε κε ηνπο άλδξεο (ρ 2 =17,032, β.ε.=4, γ>0,30, p<0,01) ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν επηδξά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηηο απνθξίζεηο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=15,312, p<0,01). Δπηπιένλ, ην Γηάγξακκα 48 θαηαδεηθλχεη ηελ αχμεζε ηνπ ειέγρνπ κε ηελ αχμεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ επηπέδνπ ε εζληθφηεηα επεξεάδεη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ηηο απνθξίζεηο ησλ εξσηψκελσλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=42,194, p<0,01), ελψ, ζχκθσλα κε ην Γηάγξακκα 49, νη Ρνπκάλνη είλαη εθείλνη γηα ηνπο νπνίνπο ε πξφηαζε παξνπζηάδεη ηε κηθξφηεξε ηζρχ, ζε αληίζεζε κε ηνπο Έιιελεο γηα ηνπο νπνίνπο παξνπζηάδεηαη ε κεγαιχηεξε ηζρχο. 126

Πίλαθαο 54: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Διέγρσ ην παηδί κνπ όηαλ αζρνιείηαη κε ηνλ ειεθηξνληθό ππνινγηζηή» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 17,032 0,002* πληειεζηήο Γάκκα 0,379 0,000* Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 5,299 0,258 πληειεζηήο Γάκκα -0,074 0,416 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 277 0,355 0,785 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 274 1,090 0,362 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 270 1,159 0,329 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 276 2,090 0,126 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 271 15,312 0,000* Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 276 42,194 0,000* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% Γηάγξακκα 48: Ζ επίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Διέγρσ ην παηδί κνπ όηαλ αζρνιείηαη κε ηνλ ειεθηξνληθό ππνινγηζηή» 127

Γηάγξακκα 49: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Διέγρσ ην παηδί κνπ όηαλ αζρνιείηαη κε ηνλ ειεθηξνληθό ππνινγηζηή» πλνςίδνληαο, ην θχιν επηδξά ζε 1 απφ ηηο 6 πξνηάζεηο ηεο ζπγθεθξηκέλεο ελφηεηαο, ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν ζε 3 θαη ε εζληθφηεηα ζε 5 πξνηάζεηο. Δπνκέλσο, ε ηζρπξφηεξε επίδξαζε ζηε ζπγθεθξηκέλε δηάζηαζε αζθείηαη απφ ηελ εζληθφηεηα αθνινπζνχκελε απφ ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν θαη ην θχιν. πγθεθξηκέλα, φπνπ εκθαλίδνληαη δηαθνξνπνηήζεηο, νη γπλαίθεο θαη ηα άηνκα πςειφηεξνπ κνξθσηηθνχ επηπέδνπ εκθαλίδνληαη λα επηβάιινπλ ζπζηεκαηηθφηεξα θαλφλεο γηα ηα παηδηά ηνπο, ελψ νη Ρνπκάλνη εκθαλίδνληαη λα επηβάιινπλ ηνπο ιηγφηεξνπο θαλφλεο ζε ζρέζε κε ηνπο Έιιελεο πνπ επηβάιινπλ ηνπο πεξηζζφηεξνπο. 4.6 Γηεξεύλεζε ηεο δηάζηαζεο «παξνρή ζπκβνπιώλ» Ζ δηάζηαζε ηεο «παξνρήο ζπκβνπιψλ» φπσο έρεη ήδε αλαθεξζεί ζπλίζηαηαη απφ ηέζζεξηο εξσηήζεηο θαη ζπγθεθξηκέλα ηηο εμήο εξσηήζεηο: 1. Θέισ λα μέξσ φια ηα κπζηηθά ηνπ. 2. Φξνληίδσ ηελ εκθάληζε ηνπ παηδηνχ κνπ. 3. Φξνληίδσ γηα ηε δηαηξνθή ηνπ. 4. Θέισ λα μέξσ κε πνηνπο θάλεη παξέα. 128

ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδνληαη ηφζν ε αλάιπζε ζπρλνηήησλ ησλ απνθξίζεσλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ηνπ δείγκαηνο ζηηο ζπγθεθξηκέλεο δειψζεηο φζν θαη ε επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζε απηέο κε ηε κεζνδνινγία πνπ πεξηγξάθηεθε παξαπάλσ. Έηζη, ν Πίλαθαο 55 παξαζέηεη ηηο ζπρλφηεηεο ζηελ πξψηε εξψηεζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο δηάζηαζεο. πσο θαίλεηαη απφ απηφλ, 20 (7,1%) απφ ηνπο 283 ζπκκεηέρνληεο δειψλνπλ φηη ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε δελ ηζρχεη θαζφινπ, 29 (10,2%) φηη ηζρχεη ειάρηζηα, 43 (15,2%) φηη ηζρχεη ιίγν, 87 (30,7%) φηη ηζρχεη αξθεηά θαη 102 (36%) φηη ηζρχεη πάξα πνιχ. χκθσλα κε ηα παξαπάλσ, δηαπηζηψλεηαη φηη γηα ην 76,7% ηνπ δείγκαηνο ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε ηζρχεη ηνπιάρηζηνλ αξθεηά. Πίλαθαο 55: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Θέισ λα μέξσ όια ηα κπζηηθά ηνπ» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 20 7,1 Ηζρχεη ειάρηζηα 29 10,2 Ηζρχεη ιίγν 43 15,2 Ηζρχεη αξθεηά 87 30,7 Ηζρχεη πάξα πνιχ 102 36,0 Γελ Απάληεζαλ 2 0,7 ύλνιν 283 100,0 ζνλ αθνξά ηελ επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζηηο απνθξίζεηο ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξψηεζεο, ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν (F=2,060, p<0,05) είλαη ην κνλαδηθφ πνπ εκθαλίδεηαη λα επεξεάδεη ηηο απνθξίζεηο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά, φπσο θαίλεηαη ζηνλ Πίλαθα 56. πγθεθξηκέλα, ε έληαζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο επηζπκίαο θαίλεηαη λα απμάλεηαη φζν απμάλεηαη ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν ησλ γνλέσλ, ζχκθσλα κε ην Γηάγξακκα 50. Πίλαθαο 56: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Θέισ λα μέξσ όια ηα κπζηηθά ηνπ» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 4,362 0,359 πληειεζηήο Γάκκα 0,171 0,084 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 4,300 0,367 πληειεζηήο Γάκκα 0,078 0,385 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 277 1,334 0,264 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 274 1,503 0,202 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 270 1,086 0,371 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 276 0,983 0,375 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 271 2,060 0,048* 129

Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 276 1,099 0,357 * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% Γηάγξακκα 50: Ζ επίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Θέισ λα μέξσ όια ηα κπζηηθά ηνπ» Ο Πίλαθαο 57 είλαη ν πίλαθαο ζπρλνηήησλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε δήισζε «Φξνληίδσ ηελ εκθάληζε ηνπ παηδηνχ κνπ». Οη δηαζέζηκεο απνθξίζεηο «Γελ ηζρχεη θαζφινπ», «Ηζρχεη ειάρηζηα», «Ηζρχεη ιίγν», «Ηζρχεη αξθεηά» θαη «Ηζρχεη πάξα πνιχ» ζπγθεληξψλνπλ 1 (0,4%), 3 (1,1%), 12 (4,2%), 57 (20,1%) θαη 209 (73,9%) αληίζηνηρα. Δπνκέλσο, γηα ηελ απφιπηε πιεηνςεθία ηνπ δείγκαηνο ε θξνληίδα ηεο εκθάληζεο ηνπ παηδηνχ είλαη θαλφλαο. Πίλαθαο 57: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Φξνληίδσ ηελ εκθάληζε ηνπ παηδηνύ κνπ (θαζαξηόηεηα, ληύζηκν, θνύξεκα)» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 1 0,4 Ηζρχεη ειάρηζηα 3 1,1 Ηζρχεη ιίγν 12 4,2 Ηζρχεη αξθεηά 57 20,1 Ηζρχεη πάξα πνιχ 209 73,9 Γελ Απάληεζαλ 1 0,4 ύλνιν 283 100,0 130

ζνλ αθνξά ζηηο ππννκάδεο πνπ δεκηνπξγνχληαη βάζεη ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, ν Πίλαθαο 58 παξνπζηάδεη ηα απνηειέζκαηα ησλ ζρεηηθψλ ειέγρσλ αλεμαξηεζίαο θαη ηζφηεηαο ησλ κέζσλ ηηκψλ. Έηζη: ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν επηδξά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηηο απνθξίζεηο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=10,494, p<0,01). Δπηπιένλ, ην Γηάγξακκα 51 θαηαδεηθλχεη ηελ αχμεζε ηεο θξνληίδαο κε ηελ αχμεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ επηπέδνπ ε εζληθφηεηα επεξεάδεη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ηηο απνθξίζεηο ησλ εξσηψκελσλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=10,720, p<0,01), ελψ, ζχκθσλα κε ην Γηάγξακκα 52, νη Ρνπκάλνη είλαη εθείλνη γηα ηνπο νπνίνπο ε πξφηαζε παξνπζηάδεη ηε κηθξφηεξε ηζρχ. Πίλαθαο 58: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Φξνληίδσ ηελ εκθάληζε ηνπ παηδηνύ κνπ (θαζαξηόηεηα, ληύζηκν, θνύξεκα)» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 8,411 0,078 πληειεζηήο Γάκκα 0,282 0,053 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 2,024 0,731 πληειεζηήο Γάκκα 0,100 0,439 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 278 0,635 0,593 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 275 0,122 0,975 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 271 2,127 0,051 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 277 0,664 0,516 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 272 10,494 0,000* Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 277 10,720 0,000* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% 131

Γηάγξακκα 51: Ζ επίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Φξνληίδσ ηελ εκθάληζε ηνπ παηδηνύ κνπ (θαζαξηόηεηα, ληύζηκν, θνύξεκα)» Γηάγξακκα 52: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Φξνληίδσ ηελ εκθάληζε ηνπ παηδηνύ κνπ (θαζαξηόηεηα, ληύζηκν, θνύξεκα)» Ζ πξφηαζε «Φξνληίδσ γηα ηε δηαηξνθή ηνπ παηδηνχ κνπ» αλαιχεηαη σο πξνο ηηο ζπρλφηεηεο ησλ απνθξίζεσλ ηνπ δείγκαηνο ζηνλ Πίλαθα 59 θαη σο πξνο ηελ επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ δείγκαηνο ζε απηήλ ζηνλ Πίλαθα 60 πνπ έπεηαη. Απφ ηνλ Πίλαθα 59 δηαπηζηψλεηαη φηη γηα ηελ απφιπηε πιεηνλφηεηα ηνπ δείγκαηνο (91,2%) ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε ηζρχεη ηνπιάρηζηνλ αξθεηά, εθφζνλ 97 132

(34,3%) ζπκκεηέρνληεο απαληνχλ φηη ηζρχεη αξθεηά θαη 161 (56,9%) φηη ηζρχεη πάξα πνιχ. Οη ππφινηπεο απνθξίζεηο ζπγθεληξψλνπλ ζαθψο ρακειφηεξεο ζπρλφηεηεο θαη, ζπγθεθξηκέλα, ε απφθξηζε φηη δελ ηζρχεη θαζφινπ ζπγθεληξψλεη 4 (1,4%) ζπκκεηέρνληεο, ε απφθξηζε φηη ηζρχεη ειάρηζηα 8 (2,8%) θαη φηη ηζρχεη ιίγν 11 (3,9%). Πίλαθαο 59: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Φξνληίδσ γηα ηε δηαηξνθή ηνπ (ηη ηξώεη, πόηε θαη πόζν)» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 4 1,4 Ηζρχεη ειάρηζηα 8 2,8 Ηζρχεη ιίγν 11 3,9 Ηζρχεη αξθεηά 97 34,3 Ηζρχεη πάξα πνιχ 161 56,9 Γελ Απάληεζαλ 2 0,7 ύλνιν 283 100,0 Ο Πίλαθαο 60 παξνπζηάδεη φηη απφ ην ζχλνιν ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ εθείλα πνπ επηδξνχλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηηο απνθξίζεηο ησλ εξσηψκελσλ ζηε ζπγθεθξηκέλε δήισζε είλαη ην θχιν (ρ 2 =16,402, β.ε.=4, γ>0,30, p<0,01), ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν (F=3,833, p<0,01) θαη ε εζληθφηεηα (F=7,198, p<0,01). ζνλ αθνξά ην θχιν, νη γπλαίθεο θαίλεηαη λα θξνληίδνπλ εληνλφηεξα ηα παηδηά ηνπο ζε ζρέζε κε ηνπο άλδξεο. ζνλ αθνξά ζην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν, ην Γηάγξακκα 53 θαλεξψλεη φηη ε βειηίσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ επηπέδνπ απμάλεη ηε ζπγθεθξηκέλε θξνληίδα. Σέινο, φζνλ αθνξά ζηελ εζληθφηεηα, ην Γηάγξακκα 54 ππνζηεξίδεη φηη νη Βνχιγαξνη είλαη εθείλνη νη γνλείο πνπ θξνληίδνπλ ιηγφηεξν γηα ηε δηαηξνθή ησλ παηδηψλ ηνπο ζε ζχγθξηζε κε φιεο ηηο ππφινηπεο εζληθφηεηεο. Πίλαθαο 60: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Φξνληίδσ γηα ηε δηαηξνθή ηνπ (ηη ηξώεη, πόηε θαη πόζν)» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 16,402 0,003* πληειεζηήο Γάκκα 0,425 0,000* Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 6,623 0,157 πληειεζηήο Γάκκα 0,255 0,019 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 277 0,302 0,824 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 274 1,568 0,183 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 270 0,177 0,983 133

Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 276 2,312 0,101 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 271 3,883 0,000* Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 276 7,198 0,000* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% Γηάγξακκα 53: Ζ επίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Φξνληίδσ γηα ηε δηαηξνθή ηνπ (ηη ηξώεη, πόηε θαη πόζν)» 134

Γηάγξακκα 54: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Φξνληίδσ γηα ηε δηαηξνθή ηνπ (ηη ηξώεη, πόηε θαη πόζν)» Ζ θαηαλνκή ζπρλνηήησλ ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Θέισ λα μέξσ κε πνηνπο θάλεη παξέα» εκθαλίδεηαη ζηνλ Πίλαθα 61 πνπ αθνινπζεί. χκθσλα κε απηφλ, 4 (1,4%) απνθξίζεηο ζπγθεληξψλνληαη ζηελ απάληεζε φηη δελ ηζρχεη θαζφινπ, 8 (2,8%) φηη ηζρχεη ειάρηζηα, 17 (6,0%) φηη ηζρχεη ιίγν, 73 (25,8%) φηη ηζρχεη αξθεηά θαη 181 (64,0%) φηη ηζρχεη πάξα πνιχ. Δπνκέλσο, ην 89,8% ηνπ δείγκαηνο ζεσξεί φηη ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε ηζρχεη ηνπιάρηζηνλ αξθεηά. Πίλαθαο 61: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Θέισ λα μέξσ κε πνηνπο θάλεη παξέα» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 4 1,4 Ηζρχεη ειάρηζηα 8 2,8 Ηζρχεη ιίγν 17 6,0 Ηζρχεη αξθεηά 73 25,8 Ηζρχεη πάξα πνιχ 181 64,0 ύλνιν 283 100,0 Ζ επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ γνλέσλ ζηελ ίδηα εξψηεζε εκθαλίδεηαη ζηνλ Πίλαθα 62 πνπ αθνινπζεί. Χο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθνί παξάγνληεο επίδξαζεο εδψ εκθαλίδνληαη θχιν (ρ 2 =25,856, β.ε.=4, γ>0,30, p<0,01), ν 135

ηφπνο θαηνηθίαο (F=2,277, p<0,05) ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν (F=5,367, p<0,01) θαη ε εζληθφηεηα (F=9,734, p<0,01). Δπηπιένλ, ζχκθσλα κε: ηνλ ζπληειεζηή γάκα, νη γπλαίθεο εκθαλίδνληαη λα ελδηαθέξνληαη πεξηζζφηεξν λα κάζνπλ ηελ παξέα ησλ παηδηψλ ηνπο ζε ζχγθξηζε κε ηνπο άλδξεο ην Γηάγξακκα 55, φζν απμάλεηαη ν αξηζκφο ησλ παηδηψλ κεηψλεηαη ην ζπγθεθξηκέλν ελδηαθέξνλ. Καη πάιη παξαηεξείηαη φηη ε παξαθσλία ηεο νκάδαο ησλ 6 παηδηψλ ζεσξείηαη απνηέιεζκα ηνπ κηθξνχ κεγέζνπο ηεο ζπγθεθξηκέλεο νκάδαο ην Γηάγξακκα 56, ε αχμεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ επηπέδνπ ζπλνδεχεηαη κε ζπζηεκαηηθφηεξν ελδηαθέξνλ ησλ γνλέσλ γηα ηηο παξέεο ησλ παηδηψλ ηνπο ην Γηάγξακκα 57, νη Βνχιγαξνη θαη νη Ρνπκάλνη εκθαλίδνληαη λα παξαθνινπζνχλ ιηγφηεξν ζπζηεκαηηθά ηηο παξέεο ησλ παηδηψλ ηνπο. Πίλαθαο 62: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Θέισ λα μέξσ κε πνηνπο θάλεη παξέα» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 25,856 0,000* πληειεζηήο Γάκκα 0,490 0,000* Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 4,822 0,306 πληειεζηήο Γάκκα 0,164 0,142 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 279 1,423 0,236 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 276 0,143 0,966 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 272 2,277 0,037* Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 278 2,441 0,089 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 273 5,367 0,000* Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 278 9,734 0,000* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% 136

Γηάγξακκα 55: Ζ επίδξαζε ηνπ αξηζκνύ ησλ παηδηώλ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Θέισ λα μέξσ κε πνηνπο θάλεη παξέα» Γηάγξακκα 56: Ζ επίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Θέισ λα μέξσ κε πνηνπο θάλεη παξέα» 137

Γηάγξακκα 57: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Θέισ λα μέξσ κε πνηνπο θάλεη παξέα» πλνςίδνληαο, ν αξηζκφο ησλ παηδηψλ επηδξά ζε 1 απφ ηηο πξνηάζεηο ηεο ζπγθεθξηκέλεο δηάζηαζεο, ην θχιν ζε 2, ε εζληθφηεηα ζε 3 θαη ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν ζε 4. πκπεξαίλεηαη, επνκέλσο, φηη αληίζηνηρε είλαη θαη ε έληαζε ηεο επίδξαζεο ησλ ηεζζάξσλ απηψλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ. Σέινο, φπνπ εκθαλίδνληαη δηαθνξνπνηήζεηο, νη γπλαίθεο θαη νη γνλείο κε πςειφηεξν εθπαηδεπηηθφ επίπεδν εκθαλίδνληαη λα παξέρνπλ ζπκβνπιέο, ζε αληίζεζε κε ηνπο γνλείο κε κεγαιχηεξν αξηζκφ παηδηψλ θαη ηνπο Βνχιγαξνπο θαη ηνπο Ρνπκάλνπο πνπ εκθαλίδνληαη κε ην κηθξφηεξν επίπεδν παξνρήο ζπκβνπιψλ. 4.7 Γηεξεύλεζε ηεο δηάζηαζεο «ελίζρπζε ηεο δηαπνιηηηζκηθήο επηθνηλσλίαο ηνπ παηδηνύ» Ζ δηάζηαζε ηεο «Δλίζρπζεο ηεο δηαπνιηηηζκηθήο επηθνηλσλίαο ηνπ παηδηνχ», ε νπνία απνηειεί αληηθείκελν κειέηεο ηεο παξνχζαο ελφηεηαο, ελζσκαηψλεη ηξεηο εξσηήζεηο. Οη εξσηήζεηο απηέο είλαη: 1. Πξνηξέπσ ην παηδί κνπ λα θάζεηαη ζην ίδην ζξαλίν ζηελ ηάμε κε ζπκκαζεηή ηνπ πνπ έρεη δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε. 138

2. Πξνηξέπσ ην παηδί κνπ λα θάλεη παξέα ζην ζρνιείν κε παηδηά πνπ έρνπλ δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε. 3. Πξνηξέπσ ην παηδί κνπ λα θάλεη παξέα εθηφο ζρνιείνπ κε παηδηά πνπ έρνπλ δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε. ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδεηαη, φπσο αθξηβψο πξαγκαηνπνηήζεθε θαη ζηα πιαίζηα ηεο πξνεγνχκελεο ελφηεηαο, ε αλάιπζε ζπρλνηήησλ ησλ απνθξίζεσλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ηνπ δείγκαηνο ζηηο ζπγθεθξηκέλεο δειψζεηο θαη ε επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζε απηέο. Γηα ηε δήισζε «Πξνηξέπσ ην παηδί κνπ λα θάζεηαη ζην ίδην ζξαλίν ζηελ ηάμε κε ζπκκαζεηή ηνπ πνπ έρεη δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε» ε αλάιπζε ζπρλνηήησλ πξαγκαηνπνηείηαη ζηνλ Πίλαθα 63, ελψ ε επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζηνλ Πίλαθα 64. Ξεθηλψληαο κε ηνλ Πίλαθα 63 παξαηεξείηαη φηη απφ ην ζχλνιν ησλ 283 ζπκκεηερφλησλ ζηελ έξεπλα, νη 93 (32,9%), νη 40 (14,1%), νη 55 (19,4%), νη 57 (20,1%) θαη νη 30 (10,6%) απαληνχλ φηη γηα απηνχο ε πξφηαζε δελ ηζρχεη θαζφινπ, ηζρχεη ειάρηζηα, ιίγν, αξθεηά θαη πάξα πνιχ αληίζηνηρα. Δπνκέλσο, δελ εκθαλίδεηαη θάπνηα ζπγθεθξηκέλε ηάζε ηνπ δείγκαηνο. Σα πνζνζηά απηά δελ θαίλεηαη λα δηαθνξνπνηνχληαη ζηηο νκάδεο ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, εθφζνλ δελ εκθαλίδεηαη θακία ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή επίδξαζε, ζχκθσλα κε ηνλ Πίλαθα 64 πνπ αθνινπζεί. Πίλαθαο 63: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Πξνηξέπσ ην παηδί κνπ λα θάζεηαη ζην ίδην ζξαλίν ζηελ ηάμε κε ζπκκαζεηή ηνπ πνπ έρεη δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 93 32,9 Ηζρχεη ειάρηζηα 40 14,1 Ηζρχεη ιίγν 55 19,4 Ηζρχεη αξθεηά 57 20,1 Ηζρχεη πάξα πνιχ 30 10,6 Γελ Απάληεζαλ 8 2,8 ύλνιν 283 100,0 139

Πίλαθαο 64: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Πξνηξέπσ ην παηδί κνπ λα θάζεηαη ζην ίδην ζξαλίν ζηελ ηάμε κε ζπκκαζεηή ηνπ πνπ έρεη δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 6,918 0,140 πληειεζηήο Γάκκα 0,035 0,724 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 4,491 0,344 πληειεζηήο Γάκκα 0,031 0,725 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 271 0,872 0,456 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 268 1,070 0,372 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 264 1,025 0,409 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 270 0,283 0,754 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 265 1,045 0,400 Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 270 0,640 0,634 Αληίζηνηρα, γηα ηε δήισζε «Πξνηξέπσ ην παηδί κνπ λα θάλεη παξέα ζην ζρνιείν κε παηδηά πνπ έρνπλ δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε» ε αλάιπζε ζπρλνηήησλ πξαγκαηνπνηείηαη ζηνλ Πίλαθα 65, ελψ ε επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζηνλ Πίλαθα 66. Ξεθηλψληαο κε ηνλ Πίλαθα 65 παξαηεξείηαη φηη απφ ην ζχλνιν ησλ 283 ζπκκεηερφλησλ ζηελ έξεπλα, νη 77 (27,2%), νη 46 (16,3%), νη 47 (16,6%), νη 68 (24,0%) θαη νη 42 (14,8%) απαληνχλ φηη γηα απηνχο ε πξφηαζε δελ ηζρχεη θαζφινπ, ηζρχεη ειάρηζηα, ιίγν, αξθεηά θαη πάξα πνιχ αληίζηνηρα. Δπνκέλσο, δελ εκθαλίδεηαη θαη πάιη θάπνηα ζπγθεθξηκέλε ηάζε ηνπ δείγκαηνο, ελψ κε ηνλ ίδην ηξφπν ηα πνζνζηά απηά δελ θαίλεηαη λα δηαθνξνπνηνχληαη ζηηο νκάδεο ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, εθφζνλ δελ εκθαλίδεηαη θακία ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή επίδξαζε, ζχκθσλα κε ηνλ Πίλαθα 66 πνπ αθνινπζεί. Πίλαθαο 65: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Πξνηξέπσ ην παηδί κνπ λα θάλεη παξέα ζην ζρνιείν κε παηδηά πνπ έρνπλ δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 77 27,2 Ηζρχεη ειάρηζηα 46 16,3 Ηζρχεη ιίγν 47 16,6 Ηζρχεη αξθεηά 68 24,0 Ηζρχεη πάξα πνιχ 42 14,8 Γελ Απάληεζαλ 3 1,1 ύλνιν 283 100,0 140

Πίλαθαο 66: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Πξνηξέπσ ην παηδί κνπ λα θάλεη παξέα ζην ζρνιείν κε παηδηά πνπ έρνπλ δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 4,035 0,401 πληειεζηήο Γάκκα -0,010 0,917 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 5,466 0,243 πληειεζηήο Γάκκα 0,057 0,507 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 276 1,502 0,214 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 273 0,822 0,512 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 269 1,306 0,255 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 275 0,628 0,534 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 270 1,193 0,307 Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 275 1,639 0,165 Σέινο, γηα ηε δήισζε «Πξνηξέπσ ην παηδί κνπ λα θάλεη παξέα εθηφο ζρνιείνπ κε παηδηά πνπ έρνπλ δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε» ε αλάιπζε ζπρλνηήησλ πξαγκαηνπνηείηαη ζηνλ Πίλαθα 67, ελψ ε επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζηνλ Πίλαθα 68. Ξεθηλψληαο κε ηνλ Πίλαθα 67 παξαηεξείηαη φηη απφ ην ζχλνιν ησλ 283 ζπκκεηερφλησλ ζηελ έξεπλα, νη 84 (29,7%), νη 43 (15,2%), νη 56 (19,8%), νη 55 (19,4%) θαη νη 40 (14,1%) απαληνχλ φηη γηα απηνχο ε πξφηαζε δελ ηζρχεη θαζφινπ, ηζρχεη ειάρηζηα, ιίγν, αξθεηά θαη πάξα πνιχ αληίζηνηρα. Δπνκέλσο, νχηε εδψ εκθαλίδεηαη θάπνηα ζπγθεθξηκέλε ηάζε ηνπ δείγκαηνο. ζνλ αθνξά ηελ επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, κνλαδηθή ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή επηξξνή εκθαλίδεηαη λα αζθείηαη απφ ηελ ειηθία ησλ γνλέσλ (F=3,022, p<0,05). χκθσλα κε ην Γηάγξακκα 58, ε ζπγθεθξηκέλε πξνηξνπή ησλ γνλέσλ θαίλεηαη λα κεηψλεηαη ζπλερψο σο ηελ ειηθία ησλ 50 εηψλ, νπφηε θαη επαλέξρεηαη ζηα ίδηα πςειά επίπεδα ζηελ ειηθία απφ 50 έσο 60 εηψλ. Πίλαθαο 67: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Πξνηξέπσ ην παηδί κνπ λα θάλεη παξέα εθηόο ζρνιείνπ κε παηδηά πνπ έρνπλ δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 84 29,7 Ηζρχεη ειάρηζηα 43 15,2 Ηζρχεη ιίγν 56 19,8 Ηζρχεη αξθεηά 55 19,4 Ηζρχεη πάξα πνιχ 40 14,1 Γελ Απάληεζαλ 5 1,8 141

ύλνιν 283 100,0 Πίλαθαο 68: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Πξνηξέπσ ην παηδί κνπ λα θάλεη παξέα εθηόο ζρνιείνπ κε παηδηά πνπ έρνπλ δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 4,935 0,294 πληειεζηήο Γάκκα -0,100 0,317 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 4,495 0,343 πληειεζηήο Γάκκα 0,068 0,434 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 274 3,022 0,030* Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 271 0,136 0,969 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 267 1,486 0,183 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 273 1,557 0,213 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 268 0,761 0,620 Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 273 0,441 0,779 * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% Γηάγξακκα 58: Ζ επίδξαζε ηεο ειηθίαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Πξνηξέπσ ην παηδί κνπ λα θάλεη παξέα εθηόο ζρνιείνπ κε παηδηά πνπ έρνπλ δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε» πλνςίδνληαο, ην κνλαδηθφ δεκνγξαθηθφ ραξαθηεξηζηηθφ πνπ εκθαλίδεηαη λα αζθεί ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή επίδξαζε ζηελ ελίζρπζε ηεο δηαπνιηηηζκηθήο επηθνηλσλίαο ηνπ παηδηνχ είλαη ε ειηθία θαη απηή ζε κία θαη κφλν εξψηεζε. Δληππσζηαθφ είλαη, επηπιένλ, ην γεγνλφο φηη φζν απμάλεηαη ε ειηθία, σο ηα 50 έηε, 142

κεηψλεηαη ε πξνηξνπή ησλ γνλέσλ γηα δηαπνιηηηζκηθή επηθνηλσλία γηα λα επαλέιζεη ζηα επίπεδα ηεο ειηθίαο ησλ 30-40 εηψλ φηαλ απμεζεί πέξα απφ ηα 50 έηε. 4.8 Γηεξεύλεζε ηεο δηάζηαζεο «ηθαλνπνίεζε από ηηο δηαπνιηηηζκηθέο επαθέο ηνπ παηδηνύ» Ζ δηάζηαζε ηεο «ηθαλνπνίεζεο απφ ηηο δηαπνιηηηζκηθέο επαθέο ηνπ παηδηνχ» φπσο έρεη ήδε αλαθεξζεί ζπλίζηαηαη απφ πέληε δειψζεηο, νη νπνίεο είλαη νη εμήο: 1. Υαίξνκαη, φηαλ ην παηδί κνπ πξνζθαιεί ζην ζπίηη καο παηδηά πνπ έρνπλ δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε. 2. Υαίξνκαη, φηαλ παηδηά κε δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε πξνζθαινχλ ην παηδί κνπ ζην ζπίηη ηνπο. 3. Υαίξνκαη, φηαλ ην παηδί κνπ δέρεηαη βνήζεηα ζηηο ζρνιηθέο εξγαζίεο απφ ζπκκαζεηέο ηνπ κε δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε. 4. Υαίξνκαη, φηαλ ην παηδί κνπ δέρεηαη βνήζεηα ζηηο ζρνιηθέο εξγαζίεο απφ ζπκκαζεηέο ηνπ κε ίδηα πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε κε ηε δηθή ηνπ. ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδεηαη, φπσο αθξηβψο πξαγκαηνπνηήζεθε θαη ζηα πιαίζηα ηεο πξνεγνχκελεο ελφηεηαο, ε αλάιπζε ζπρλνηήησλ ησλ απνθξίζεσλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ηνπ δείγκαηνο ζηηο ζπγθεθξηκέλεο δειψζεηο θαη ε επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζε απηέο. Έηζη, ν Πίλαθαο 69 παξαζέηεη ηηο ζπρλφηεηεο ζηελ πξψηε εξψηεζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο δηάζηαζεο. πσο θαίλεηαη απφ απηφλ, 41 (14,5%) απφ ηνπο 283 ζπκκεηέρνληεο δειψλνπλ φηη ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε δελ ηζρχεη θαζφινπ, 42 (14,8%) φηη ηζρχεη ειάρηζηα, 69 (24,4%) φηη ηζρχεη ιίγν, 84 (29,7%) φηη ηζρχεη αξθεηά θαη 47 (16,6%) φηη ηζρχεη πάξα πνιχ. χκθσλα κε ηα παξαπάλσ, δελ εκθαλίδεηαη θάπνηα θεληξηθή ηάζε ησλ γνλέσλ φζνλ αθνξά ηηο πξνζθιήζεηο ησλ παηδηψλ πξνο παηδηά κε δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε. Δπηπιένλ, φπσο θαίλεηαη απφ ηνλ Πίλαθα 70, ν νπνίνο παξαζέηεη ηε δηεξεχλεζε ηεο επίδξαζεο ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζηε ζπγθεθξηκέλε εξψηεζε, δελ εκθαλίδεηαη θάπνηα ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή επίδξαζε. 143

Πίλαθαο 69: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Υαίξνκαη, όηαλ ην παηδί κνπ πξνζθαιεί ζην ζπίηη καο παηδηά πνπ έρνπλ δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 41 14,5 Ηζρχεη ειάρηζηα 42 14,8 Ηζρχεη ιίγν 69 24,4 Ηζρχεη αξθεηά 84 29,7 Ηζρχεη πάξα πνιχ 47 16,6 ύλνιν 283 100,0 Πίλαθαο 70: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Υαίξνκαη, όηαλ ην παηδί κνπ πξνζθαιεί ζην ζπίηη καο παηδηά πνπ έρνπλ δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 1,385 0,847 πληειεζηήο Γάκκα -0,080 0,419 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 0,852 0,931 πληειεζηήο Γάκκα 0,070 0,415 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 279 2,335 0,074 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 276 0,693 0,597 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 272 0,958 0,454 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 278 2,228 0,110 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 273 0,984 0,443 Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 278 0,396 0,811 * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% Ζ πξφηαζε «Υαίξνκαη, φηαλ παηδηά κε δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε πξνζθαινχλ ην παηδί κνπ ζην ζπίηη ηνπο» αλαιχεηαη σο πξνο ηηο ζπρλφηεηεο ησλ απνθξίζεσλ ηνπ δείγκαηνο ζηνλ Πίλαθα 71 θαη σο πξνο ηελ επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ δείγκαηνο ζε απηήλ ζηνλ Πίλαθα 72 πνπ έπεηαη. Απφ ηνλ Πίλαθα 71 δηαπηζηψλεηαη φηη δελ ππάξρεη θάπνηα ηάζε ηνπ δείγκαηνο, εθφζνλ νη απαληήζεηο κε ηε ζπρλφηεξε απάληεζε δελ ζπληζηνχλ πιεηνλφηεηα. πγθεθξηκέλα, ε απάληεζε δελ ηζρχεη θαζφινπ ζπγθεληξψλεη 33 (11,7%) ζπκκεηέρνληεο, ε απάληεζε ηζρχεη ειάρηζηα 44 (15,5%), ηζρχεη ιίγν 76 (26,9%), ηζρχεη αξθεηά 83 (29,3%) θαη ε απάληεζε ηζρχεη πάξα πνιχ 46 (16,3%). 144

Πίλαθαο 71: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Υαίξνκαη, όηαλ παηδηά κε δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε πξνζθαινύλ ην παηδί κνπ ζην ζπίηη ηνπο» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 33 11,7 Ηζρχεη ειάρηζηα 44 15,5 Ηζρχεη ιίγν 76 26,9 Ηζρχεη αξθεηά 83 29,3 Ηζρχεη πάξα πνιχ 46 16,3 Γελ Απάληεζαλ 1 0,4 ύλνιν 283 100,0 Ο Πίλαθαο 72 παξνπζηάδεη φηη απφ ην ζχλνιν ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ εθείλν πνπ επηδξά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηηο απνθξίζεηο ησλ εξσηψκελσλ ζηε ζπγθεθξηκέλε δήισζε είλαη κφλν ε εζληθφηεηα (F=3,007, p<0,05). πγθεθξηκέλα, ην Γηάγξακκα 58 δείρλεη φηη νη Ρνπκάλνη είλαη εθείλνη νη γνλείο πνπ ραίξνληαη ιηγφηεξν ζηηο ζπγθεθξηκέλεο πεξηπηψζεηο. Πίλαθαο 72: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Υαίξνκαη, όηαλ παηδηά κε δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε πξνζθαινύλ ην παηδί κνπ ζην ζπίηη ηνπο» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 6,131 0,190 πληειεζηήο Γάκκα -0,216 0,024* Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 2,545 0,637 πληειεζηήο Γάκκα 0,098 0,260 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 278 3,336 0,020 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 275 0,449 0,773 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 271 1,204 0,304 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 277 1,367 0,257 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 272 1,509 0,164 Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 277 3,007 0,019* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% 145

Γηάγξακκα 59: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Υαίξνκαη, όηαλ παηδηά κε δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε πξνζθαινύλ ην παηδί κνπ ζην ζπίηη ηνπο.» Ο Πίλαθαο 73 είλαη ν πίλαθαο ζπρλνηήησλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε δήισζε «Υαίξνκαη, φηαλ ην παηδί κνπ δέρεηαη βνήζεηα ζηηο ζρνιηθέο εξγαζίεο απφ ζπκκαζεηέο ηνπ κε δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε». Οη δηαζέζηκεο απνθξίζεηο «Γελ ηζρχεη θαζφινπ», «Ηζρχεη ειάρηζηα», «Ηζρχεη ιίγν», «Ηζρχεη αξθεηά» θαη «Ηζρχεη πάξα πνιχ» ζπγθεληξψλνπλ 45 (15,9%), 42 (14,8%), 67 (23,7%), 80 (28,3%) θαη 46 (16,3%) αληίζηνηρα. Δπνκέλσο, δελ εκθαλίδεηαη ε χπαξμε θάπνηνπ θαλφλα ζηε ζηάζε ησλ γνλέσλ απέλαληη ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε. Πίλαθαο 73: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Υαίξνκαη, όηαλ ην παηδί κνπ δέρεηαη βνήζεηα ζηηο ζρνιηθέο εξγαζίεο από ζπκκαζεηέο ηνπ κε δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 45 15,9 Ηζρχεη ειάρηζηα 42 14,8 Ηζρχεη ιίγν 67 23,7 Ηζρχεη αξθεηά 80 28,3 Ηζρχεη πάξα πνιχ 46 16,3 Γελ Απάληεζαλ 3 1,1 ύλνιν 283 100,0 146

ζνλ αθνξά ζηηο ππννκάδεο πνπ δεκηνπξγνχληαη βάζεη ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, ν Πίλαθαο 74 παξνπζηάδεη ηα απνηειέζκαηα ησλ ζρεηηθψλ ειέγρσλ αλεμαξηεζίαο θαη ηζφηεηαο ησλ κέζσλ ηηκψλ. Έηζη: ε ειηθία επηδξά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηηο απνθξίζεηο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=3,015, p<0,05). Δπηπιένλ, ην Γηάγξακκα 59 θαηαδεηθλχεη ηε κείσζε ηεο ηθαλνπνίεζεο πνπ ιακβάλεηαη ζε ηέηνηεο πεξηπηψζεηο κε ηελ αχμεζε ηεο ειηθίαο. Μνλαδηθή εμαίξεζε ε ειηθία άλσ ησλ 50 εηψλ, ε νπνία εκθαλίδεηαη λα ηθαλνπνηείηαη ζηνλ ίδην βαζκφ κε ηελ ειηθηαθή νκάδα ησλ γνλέσλ πνπ είλαη κηθξφηεξνη απφ 30 εηψλ ν αξηζκφο ησλ παηδηψλ επεξεάδεη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ηηο απνθξίζεηο ησλ εξσηψκελσλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=3,167, p<0,01), ελψ, ζχκθσλα κε ην Γηάγξακκα 60, ε αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ παηδηψλ κεηψλεη ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ γνλέσλ ζε παξφκνηεο πεξηπηψζεηο ε εζληθφηεηα επεξεάδεη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ηηο απνθξίζεηο ησλ εξσηψκελσλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=3,698, p<0,01), ελψ, ζχκθσλα κε ην Γηάγξακκα 61, νη Ρνπκάλνη είλαη εθείλνη γηα ηνπο νπνίνπο ε πξφηαζε παξνπζηάδεη ηε κεγαιχηεξε ηζρχ, ζε αληίζεζε κε ηνπο Έιιελεο γηα ηνπο νπνίνπο ε πξφηαζε παξνπζηάδεη ηελ ειάρηζηε ηζρχ. Πίλαθαο 74: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Υαίξνκαη, όηαλ ην παηδί κνπ δέρεηαη βνήζεηα ζηηο ζρνιηθέο εξγαζίεο από ζπκκαζεηέο ηνπ κε δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 4,416 0,353 πληειεζηήο Γάκκα -0,188 0,054 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 2,187 0,701 πληειεζηήο Γάκκα 0,082 0,343 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 /276 3,015 0,030* Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 273 1,135 0,340 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 269 3,167 0,005* Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 275 0,910 0,404 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 270 1,239 0,282 Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 275 3,698 0,006* 147

* ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% Γηάγξακκα 60: Ζ επίδξαζε ηεο ειηθίαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Υαίξνκαη, όηαλ ην παηδί κνπ δέρεηαη βνήζεηα ζηηο ζρνιηθέο εξγαζίεο από ζπκκαζεηέο ηνπ κε δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε» 148

Γηάγξακκα 61: Ζ επίδξαζε ηνπ αξηζκνύ ησλ παηδηώλ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Υαίξνκαη, όηαλ ην παηδί κνπ δέρεηαη βνήζεηα ζηηο ζρνιηθέο εξγαζίεο από ζπκκαζεηέο ηνπ κε δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε» Γηάγξακκα 62: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Υαίξνκαη, όηαλ ην παηδί κνπ δέρεηαη βνήζεηα ζηηο ζρνιηθέο εξγαζίεο από ζπκκαζεηέο ηνπ κε δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε» Ζ πξφηαζε «Υαίξνκαη, φηαλ ην παηδί κνπ δέρεηαη βνήζεηα ζηηο ζρνιηθέο εξγαζίεο απφ ζπκκαζεηέο ηνπ κε ίδηα πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε κε ηε δηθή ηνπ» 149

αλαιχεηαη σο πξνο ηηο ζπρλφηεηεο ησλ απνθξίζεσλ ηνπ δείγκαηνο ζηνλ Πίλαθα 75. Απφ ηνλ Πίλαθα 75 δηαπηζηψλεηαη φηη γηα ηελ απφιπηε πιεηνλφηεηα ηνπ δείγκαηνο (56,2%) ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε ηζρχεη ηνπιάρηζηνλ αξθεηά, εθφζνλ 99 (35,0%) ζπκκεηέρνληεο απαληνχλ φηη ηζρχεη αξθεηά θαη 60 (21,2%) φηη ηζρχεη πάξα πνιχ. Οη ππφινηπεο απνθξίζεηο ζπγθεληξψλνπλ ρακειφηεξεο ζπρλφηεηεο θαη, ζπγθεθξηκέλα, ε απφθξηζε φηη δελ ηζρχεη θαζφινπ ζπγθεληξψλεη 25 (8,8%) ζπκκεηέρνληεο, ε απφθξηζε φηη ηζρχεη ειάρηζηα 30 (10,6%) θαη φηη ηζρχεη ιίγν 69 (24,4%). Πίλαθαο 75: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Υαίξνκαη, όηαλ ην παηδί κνπ δέρεηαη βνήζεηα ζηηο ζρνιηθέο εξγαζίεο από ζπκκαζεηέο ηνπ κε ίδηα πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε κε ηε δηθή ηνπ» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 25 8,8 Ηζρχεη ειάρηζηα 30 10,6 Ηζρχεη ιίγν 69 24,4 Ηζρχεη αξθεηά 99 35,0 Ηζρχεη πάξα πνιχ 60 21,2 ύλνιν 283 100,0 Ζ ίδηα εξψηεζε δηεξεπλάηαη σο πξνο ηελ επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ δείγκαηνο ζε απηήλ ζηνλ Πίλαθα 76 πνπ έπεηαη. Ο Πίλαθαο 76 παξνπζηάδεη φηη απφ ην ζχλνιν ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ εθείλα πνπ επηδξνχλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηηο απνθξίζεηο ησλ εξσηψκελσλ ζηε ζπγθεθξηκέλε δήισζε είλαη ν αξηζκφο ησλ παηδηψλ (F=3,033, p<0,01) θαη ν ηφπνο θαηνηθίαο (F=3,913, p<0,01). ζνλ αθνξά ηνλ αξηζκφ ησλ παηδηψλ, ζχκθσλα κε ην Γηάγξακκα 62, ε αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ παηδηψλ ζπλνδεχεηαη απφ κείσζε ηεο ηθαλνπνίεζεο ησλ γνλέσλ ζε πεξηπηψζεηο πνπ ην παηδί δέρεηαη βνήζεηα ζηηο ζρνιηθέο εξγαζίεο απφ ζπκκαζεηέο κε ίδηα πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε. ζνλ αθνξά ηνλ ηφπν θαηνηθίαο, ην Γηάγξακκα 63 δείρλεη φηη ζηα ρσξηά ε ηθαλνπνίεζε ησλ γνλέσλ ζε κία ηέηνηα πεξίπησζε είλαη κεγαιχηεξε ζε ζχγθξηζε κε ηελ ηθαλνπνίεζε πνπ ιακβάλνπλ νη γνλείο πνπ θαηνηθνχλ ζην θέληξν ή ζε πξνάζηην κίαο πφιεο. 150

Πίλαθαο 76: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Υαίξνκαη, όηαλ ην παηδί κνπ δέρεηαη βνήζεηα ζηηο ζρνιηθέο εξγαζίεο από ζπκκαζεηέο ηνπ κε ίδηα πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε κε ηε δηθή ηνπ» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 8,520 0,074 πληειεζηήο Γάκκα -0,067 0,529 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 2,136 0,711 πληειεζηήο Γάκκα 0,079 0,369 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 279 1,450 0,228 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 276 0,535 0,710 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 272 3,033 0,007* Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 278 3,913 0,021* Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 273 0,911 0,498 Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 278 0,577 0,680 * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% Γηάγξακκα 63: Ζ επίδξαζε ηνπ αξηζκνύ ησλ παηδηώλ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Υαίξνκαη, όηαλ ην παηδί κνπ δέρεηαη βνήζεηα ζηηο ζρνιηθέο εξγαζίεο από ζπκκαζεηέο ηνπ κε ίδηα πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε κε ηε δηθή ηνπ» 151

Γηάγξακκα 64: Ζ επίδξαζε ηνπ ηόπνπ θαηνηθίαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Υαίξνκαη, όηαλ ην παηδί κνπ δέρεηαη βνήζεηα ζηηο ζρνιηθέο εξγαζίεο από ζπκκαζεηέο ηνπ κε ίδηα πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε κε ηε δηθή ηνπ» πλνςίδνληαο, ε ειηθία, ν αξηζκφο ησλ παηδηψλ θαη ε εζληθφηεηα είλαη ηα δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ επηδξνχλ ζε δχν απφ ηηο εξσηήζεηο ηεο ζπγθεθξηκέλεο ελφηεηαο, ελψ ν ηφπνο θαηνηθίαο κφλν ζε έλα. πγθεθξηκέλα, φζν απμάλεηαη ε ειηθία θαη ν αξηζκφο ησλ παηδηψλ κεηψλεηαη ε ηθαλνπνίεζε απφ ηηο δηαπνιηηηζκηθέο επαθέο ηνπ παηδηνχ, φπσο αθξηβψο ζπκβαίλεη θαη ζηελ πεξίπησζε πνπ νη γνλείο θαηνηθνχλ ζε ρσξηφ. 4.9 Γηεξεύλεζε ηεο δηάζηαζεο «ζπλαλαζηξνθή κε γνλείο ζπκκαζεηώλ» Ζ δηάζηαζε ηεο «ζπλαλαζηξνθήο κε γνλείο ζπκκαζεηψλ», ε νπνία απνηειεί αληηθείκελν κειέηεο ηεο παξνχζαο ελφηεηαο, ελζσκαηψλεη ηξεηο εξσηήζεηο. Οη εξσηήζεηο απηέο είλαη: 152

1. Πξνζθαιψ ζπρλά ηνπο γνλείο ζπκκαζεηψλ ηνπ παηδηνχ κνπ κε δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε ζην ζπίηη καο. 2. Πξνζθαιψ ζπρλά ηνπο γνλείο ζπκκαζεηψλ ηνπ παηδηνχ κνπ κε ίδηα πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε ζην ζπίηη καο. 3. Πξνζθαιψ ζπρλά ηνπο γνλείο ζπκκαζεηψλ ηνπ παηδηνχ κνπ ζην ζπίηη καο αλεμάξηεηα απφ ηελ πνιηηηζκηθή ηνπο πξνέιεπζε. ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδεηαη, ε αλάιπζε ζπρλνηήησλ ησλ απνθξίζεσλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ηνπ δείγκαηνο ζηηο ζπγθεθξηκέλεο δειψζεηο θαη ε επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζε απηέο. Έηζη, ν Πίλαθαο 3 παξαζέηεη ηηο ζπρλφηεηεο ζηελ πξψηε εξψηεζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο δηάζηαζεο. πσο θαίλεηαη απφ απηφλ, 131 (46,3%) απφ ηνπο 283 ζπκκεηέρνληεο δειψλνπλ φηη ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε δελ ηζρχεη θαζφινπ, 65 (23,0%) φηη ηζρχεη ειάρηζηα, 46 (16,3%) φηη ηζρχεη ιίγν, 26 (9,2%) φηη ηζρχεη αξθεηά θαη 14 (4,9%) φηη ηζρχεη πάξα πνιχ, ελψ ππάξρεη 1 (0,4%), ν νπνίνο δελ αληαπνθξίζεθε. χκθσλα κε ηα παξαπάλσ, δηαπηζηψλεηαη φηη γηα ην 69,3% ηνπ δείγκαηνο ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε ηζρχεη ιηγφηεξν απφ ιίγν. Πίλαθαο 77: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Πξνζθαιώ ζπρλά ηνπο γνλείο ζπκκαζεηώλ ηνπ παηδηνύ κνπ κε δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε ζην ζπίηη καο» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 131 46,3 Ηζρχεη ειάρηζηα 65 23,0 Ηζρχεη ιίγν 46 16,3 Ηζρχεη αξθεηά 26 9,2 Ηζρχεη πάξα πνιχ 14 4,9 Γελ Απάληεζαλ 1 0,4 ύλνιν 283 100,0 ζνλ αθνξά ζηελ επίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ζηηο απνθξίζεηο ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξψηεζεο, ν ηφπνο θαηνηθίαο (F=3,948, p<0,01) είλαη ην κνλαδηθφ πνπ εκθαλίδεηαη λα επηδξά ζηηο απνθξίζεηο ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά, φπσο θαίλεηαη ζηνλ Πίλαθα 78. πγθεθξηκέλα, ζχκθσλα κε ην Γηάγξακκα 64, θαίλεηαη φηη 153

νη γνλείο πνπ δνπλ ζην θέληξν ηεο πφιεο θαινχλ ζπαληφηεξα ηνπ γνλείο ησλ ζπκκαζεηψλ ησλ παηδηψλ ηνπο κε δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε. Πίλαθαο 78: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Πξνζθαιώ ζπρλά ηνπο γνλείο ζπκκαζεηώλ ηνπ παηδηνύ κνπ κε δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε ζην ζπίηη καο» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 5,713 0,222 πληειεζηήο Γάκκα -0,137 0,208 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 3,783 0,436 πληειεζηήο Γάκκα 0,072 0,443 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 278 0,269 0,847 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 275 0,460 0,765 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 271 0,464 0,835 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 277 3,948 0,020* Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 272 1,713 0,106 Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 277 0,613 0,654 * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% Γηάγξακκα 65: Ζ επίδξαζε ηνπ ηόπνπ θαηνηθίαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Πξνζθαιώ ζπρλά ηνπο γνλείο ζπκκαζεηώλ ηνπ παηδηνύ κνπ κε δηαθνξεηηθή πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε ζην ζπίηη καο» Ο Πίλαθαο 79 είλαη ν πίλαθαο ζπρλνηήησλ ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε δήισζε «Πξνζθαιψ ζπρλά ηνπο γνλείο ζπκκαζεηψλ ηνπ παηδηνχ κνπ κε ίδηα πνιηηηζκηθή 154

πξνέιεπζε ζην ζπίηη καο». Οη δηαζέζηκεο απνθξίζεηο «Γελ ηζρχεη θαζφινπ», «Ηζρχεη ειάρηζηα», «Ηζρχεη ιίγν», «Ηζρχεη αξθεηά» θαη «Ηζρχεη πάξα πνιχ» ζπγθεληξψλνπλ 85 (30%), 56 (19,8%), 64 (22,6%), 53 (18,7%) θαη 23 (8,1%) αληηζηνίρσο. Δπνκέλσο, ζρεδφλ ην 50% ησλ γνλέσλ πνπ ζπκκεηέρνπλ, γηα ηελ αθξίβεηα ην 49,8%, δελ πξνζθαινχλ ζπρλά γνλείο ζπκκαζεηψλ ηνπ παηδηνχ ηνπο κε ηελ ίδηα πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε. Πίλαθαο 79: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Πξνζθαιώ ζπρλά ηνπο γνλείο ζπκκαζεηώλ ηνπ παηδηνύ κνπ κε ίδηα πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε ζην ζπίηη καο» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 85 30,0 Ηζρχεη ειάρηζηα 56 19,8 Ηζρχεη ιίγν 64 22,6 Ηζρχεη αξθεηά 53 18,7 Ηζρχεη πάξα πνιχ 23 8,1 Γελ Απάληεζαλ 2 0,7 ύλνιν 283 100,0 ζνλ αθνξά ζηηο ππννκάδεο πνπ δεκηνπξγνχληαη βάζεη ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, ν Πίλαθαο 80 παξνπζηάδεη ηα απνηειέζκαηα ησλ ζρεηηθψλ ειέγρσλ αλεμαξηεζίαο θαη ηζφηεηαο ησλ κέζσλ ηηκψλ. Έηζη: ν ηφπνο θαηνηθίαο ηνπ γνλέα αζθεί ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή επίδξαζε ζηελ έληαζε ηνπ ειέγρνπ (F=7,027, p<0,01) κε ην Γηάγξακκα 65 λα παξνπζηάδεη ηνπο γνλείο πνπ θαηνηθνχλ ζην θέληξν ησλ πφιεσλ σο εθείλνπο πνπ θαινχλ ζπαληφηεξα ηνπο γνλείο ησλ ζπκκαζεηψλ ησλ παηδηψλ ηνπο ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν επηδξά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηηο απνθξίζεηο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=2,533, p<0,05). Δπηπιένλ, ην Γηάγξακκα 66 θαηαδεηθλχεη ηδηαίηεξα απμεκέλε ζπρλφηεηα πξνζθιήζεσλ απφ ηνπο θαηφρνπο δηδαθηνξηθνχ ηίηινπ ε εζληθφηεηα επεξεάδεη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ηηο απνθξίζεηο ησλ εξσηψκελσλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=3,858, p<0,01), ελψ, ζχκθσλα κε ην Γηάγξακκα 67, νη γνλείο ησλ ινηπψλ εζληθνηήησλ είλαη εθείλνη γηα ηνπο νπνίνπο ε πξφηαζε παξνπζηάδεη ηε κηθξφηεξε ηζρχ. 155

Πίλαθαο 80: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Πξνζθαιώ ζπρλά ηνπο γνλείο ζπκκαζεηώλ ηνπ παηδηνύ κνπ κε ίδηα πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε ζην ζπίηη καο» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 0,486 0,975 πληειεζηήο Γάκκα -0,053 0,588 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 2,711 0,607 πληειεζηήο Γάκκα -0,120 0,165 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 277 0,535 0,659 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 274 1,823 0,125 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 270 1,273 0,270 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 276 7,027 0,001* Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 271 2,533 0,015* Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 276 3,858 0,005* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% Γηάγξακκα 66: Ζ επίδξαζε ηνπ ηόπνπ θαηνηθίαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Πξνζθαιώ ζπρλά ηνπο γνλείο ζπκκαζεηώλ ηνπ παηδηνύ κνπ κε ίδηα πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε ζην ζπίηη καο» 156

Γηάγξακκα 67: Ζ επίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Πξνζθαιώ ζπρλά ηνπο γνλείο ζπκκαζεηώλ ηνπ παηδηνύ κνπ κε ίδηα πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε ζην ζπίηη καο» Γηάγξακκα 68: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Πξνζθαιώ ζπρλά ηνπο γνλείο ζπκκαζεηώλ ηνπ παηδηνύ κνπ κε ίδηα πνιηηηζκηθή πξνέιεπζε ζην ζπίηη καο» 157

Ζ θαηαλνκή ζπρλνηήησλ ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Πξνζθαιψ ζπρλά ηνπο γνλείο ζπκκαζεηψλ ηνπ παηδηνχ κνπ ζην ζπίηη καο αλεμάξηεηα απφ ηελ πνιηηηζκηθή ηνπο πξνέιεπζε» εκθαλίδεηαη ζηνλ Πίλαθα 81 πνπ αθνινπζεί. χκθσλα κε απηφλ, 92 (32,5%) απνθξίζεηο ζπγθεληξψλνληαη ζηελ απάληεζε φηη δελ ηζρχεη θαζφινπ, 62 (21,9%) φηη ηζρχεη ειάρηζηα, 55 (19,4%) φηη ηζρχεη ιίγν, 51 (18,0%) φηη ηζρχεη αξθεηά θαη 23 (8,1%) φηη ηζρχεη πάξα πνιχ. Δπνκέλσο, ην 54,4% ηνπ δείγκαηνο ζεσξεί φηη ε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε ηζρχεη ιηγφηεξν απφ ειάρηζηα. Δπηπιένλ, ε θαηαλνκή δελ εκθαλίδεηαη λα δηαθνξνπνηείηαη ζηηο ππννκάδεο ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, εθφζνλ ν Πίλαθαο 82 δελ παξνπζηάδεη θακία ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή επίδξαζε. Πίλαθαο 81: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Πξνζθαιώ ζπρλά ηνπο γνλείο ζπκκαζεηώλ ηνπ παηδηνύ κνπ ζην ζπίηη καο αλεμάξηεηα από ηελ πνιηηηζκηθή ηνπο πξνέιεπζε» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 92 32,5 Ηζρχεη ειάρηζηα 62 21,9 Ηζρχεη ιίγν 55 19,4 Ηζρχεη αξθεηά 51 18,0 Ηζρχεη πάξα πνιχ 23 8,1 ύλνιν 283 100,0 Πίλαθαο 82: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Πξνζθαιώ ζπρλά ηνπο γνλείο ζπκκαζεηώλ ηνπ παηδηνύ κνπ ζην ζπίηη καο αλεμάξηεηα από ηελ πνιηηηζκηθή ηνπο πξνέιεπζε» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 1,426 0,840 πληειεζηήο Γάκκα -0,040 0,694 Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 2,827 0,587 πληειεζηήο Γάκκα -0,073 0,405 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 279 0,750 0,523 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 276 0,581 0,677 Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 272 1,267 0,273 Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 278 1,769 0,172 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 273 1,993 0,056 Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 278 1,964 0,100 * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% 158

πλνςίδνληαο, ν ηφπνο θαηνηθίαο επηδξά ζε 2 απφ ηηο 3 εξσηήζεηο, ελψ ε εζληθφηεηα θαη ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν ζε 1 εξψηεζε. Δπνκέλσο, ν ηφπνο θαηνηθίαο είλαη ν ηζρπξφηεξνο παξάγνληαο πνπ επηδξά ζηε ζπγθεθξηκέλε δήισζε. πγθεθξηκέλα, νη γνλείο πνπ θαηνηθνχλ ζε ρσξηά θαη εθείλνη πνπ έρνπλ πςειφηεξν κνξθσηηθφ επίπεδν εκθαλίδνληαη λα ζπλαλαζηξέθνληαη ζπρλφηεξα ηνπο γνλείο ησλ ζπκκαζεηψλ ηνπο, έλαληη εθείλσλ πνπ πξνέξρνληαη απφ άιιεο εζληθφηεηεο. 4.10 Γηεξεύλεζε ηεο δηάζηαζεο «νηθνγελεηαθόο ρξόλνο» Ζ ζπγθεθξηκέλε δηάζηαζε δελ αλήθεη ζηηο βαζηθέο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ, αιιά πξφθεηηαη γηα κία εξψηεζε ε νπνία δελ ελζσκαηψλεηαη ζε θακία απφ ηηο πξνεγνχκελεο δηαζηάζεηο. πγθεθξηκέλα, πξφθεηηαη γηα ηε δήισζε «Πεξλνχκε ηα αββαηνθχξηαθα, ηηο αξγίεο θαη ηηο δηαθνπέο φινη καδί σο νηθνγέλεηα» θαη ν Πίλαθαο 83 είλαη ν πίλαθαο ζπρλνηήησλ ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξψηεζεο. Οη δηαζέζηκεο απνθξίζεηο «Γελ ηζρχεη θαζφινπ», «Ηζρχεη ειάρηζηα», «Ηζρχεη ιίγν», «Ηζρχεη αξθεηά» θαη «Ηζρχεη πάξα πνιχ» ζπγθεληξψλνπλ 10 (3,5%), 23 (8,1%), 23 (8,1%), 64 (22,6%) θαη 162 (57,2%) αληίζηνηρα. Δπνκέλσο, ε απφιπηε πιεηνλφηεηα ηνπ δείγκαηνο δειψλεη φηη πεξλά καδί κε φιε ηελ νηθνγέλεηα ηηο εκέξεο αξγίαο. Πίλαθαο 83: πρλόηεηα ησλ απνθξίζεσλ ζηε δήισζε «Πεξλνύκε ηα αββαηνθύξηαθα, ηηο αξγίεο θαη ηηο δηαθνπέο όινη καδί σο νηθνγέλεηα» πρλφηεηα % Γελ ηζρχεη θαζφινπ 10 3,5 Ηζρχεη ειάρηζηα 23 8,1 Ηζρχεη ιίγν 23 8,1 Ηζρχεη αξθεηά 64 22,6 Ηζρχεη πάξα πνιχ 162 57,2 Γελ Απάληεζαλ 1 0,4 ύλνιν 283 100,0 ζνλ αθνξά ζηηο ππννκάδεο πνπ δεκηνπξγνχληαη βάζεη ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, ν Πίλαθαο 84 παξνπζηάδεη ηα απνηειέζκαηα ησλ ζρεηηθψλ ειέγρσλ αλεμαξηεζίαο θαη ηζφηεηαο ησλ κέζσλ ηηκψλ. Έηζη: 159

ε νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε ηνπ γνλέα αζθεί ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή επίδξαζε ζηε δήισζε πνπ εμεηάδεηαη (F=3,784, p<0,01) κε ην Γηάγξακκα 69 λα παξνπζηάδεη ηνπο ρήξνπο σο ηελ νκάδα πνπ μνδεχεη ζπρλφηεξα ην ρξφλν ηεο κε ηα παηδηά ηεο, ζε αληίζεζε κε ηνπο δηαδεπγκέλνπο θαη ηνπο γνλείο ζε δηάζηαζε ν αξηζκφο ησλ παηδηψλ επεξεάδεη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ηηο απνθξίζεηο ησλ εξσηψκελσλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=2,942, p<0,01), ελψ, ζχκθσλα κε ην Γηάγξακκα 70, ε αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ παηδηψλ ζπλνδεχεηαη απφ ζπρλφηεξε επαθή θαηά ηηο εκέξεο αξγίαο ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν επηδξά ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ζηηο απνθξίζεηο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=4,700, p<0,01). Δπηπιένλ, ην Γηάγξακκα 71 θαηαδεηθλχεη ηε ζπρλφηεξε επαθή θαηά ηηο εκέξεο αξγίαο φζν απμάλεηαη ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν ησλ γνλέσλ ε εζληθφηεηα επεξεάδεη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά ηηο απνθξίζεηο ησλ εξσηψκελσλ ζηε ζπγθεθξηκέλε πξφηαζε (F=13,667, p<0,01), ελψ, ζχκθσλα κε ην Γηάγξακκα 72, νη Έιιελεο είλαη εθείλνη πνπ έξρνληαη ζπρλφηεξα ζε επαθή κε ηα παηδηά ηνπο θαηά ηηο εκέξεο αξγίαο. Πίλαθαο 84: Δπίδξαζε ησλ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ζηε δήισζε «Πεξλνύκε ηα αββαηνθύξηαθα, ηηο αξγίεο θαη ηηο δηαθνπέο όινη καδί σο νηθνγέλεηα» Γεκνγξαθηθό Υαξαθηεξηζηηθό β.ε. Σηκή p-value Φχιν Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 9,035 0,060 πληειεζηήο Γάκκα 0,306 0,006* Σάμε Pearson Υ ηεηξάγσλν 4 6,078 0,193 πληειεζηήο Γάκκα 0,017 0,868 Ζιηθία F - ηαηηζηηθή 3 / 278 0,513 0,674 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε F - ηαηηζηηθή 4 / 275 3,784 0,005* Αξηζκφο Παηδηψλ F - ηαηηζηηθή 6 / 271 2,942 0,008* Σφπνο Καηνηθίαο F - ηαηηζηηθή 2 / 277 1,121 0,327 Δθπαηδεπηηθφ Δπίπεδν F - ηαηηζηηθή 7 / 272 4,700 0,000* Δζληθφηεηα F - ηαηηζηηθή 4 / 277 13,667 0,000* * ηαηηζηηθά εκαληηθφ ζε Δπίπεδν Δκπηζηνζχλεο 95% 160

Γηάγξακκα 69: Ζ επίδξαζε ηεο νηθνγελεηαθήο θαηάζηαζεο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Πεξλνύκε ηα αββαηνθύξηαθα, ηηο αξγίεο θαη ηηο δηαθνπέο όινη καδί σο νηθνγέλεηα» Γηάγξακκα 70: Ζ επίδξαζε ηνπ αξηζκνύ ησλ παηδηώλ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Πεξλνύκε ηα αββαηνθύξηαθα, ηηο αξγίεο θαη ηηο δηαθνπέο όινη καδί σο νηθνγέλεηα» 161

Γηάγξακκα 71: Ζ επίδξαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνύ επηπέδνπ ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Πεξλνύκε ηα αββαηνθύξηαθα, ηηο αξγίεο θαη ηηο δηαθνπέο όινη καδί σο νηθνγέλεηα» Γηάγξακκα 72: Ζ επίδξαζε ηεο εζληθόηεηαο ζηηο απνθξίζεηο ηεο δήισζεο «Πεξλνύκε ηα αββαηνθύξηαθα, ηηο αξγίεο θαη ηηο δηαθνπέο όινη καδί σο νηθνγέλεηα.» 162