Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 7 Ιουνίου 2017 (OR. en) 9653/17 SOC 437 EMPL 341 EDUC 268 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Θέμα: Επιτροπή Απασχόλησης (EMCO) και Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας (ΕΚΠ) Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων / Συμβούλιο Εκτίμηση των ειδικών συστάσεων ανά χώρα (ΣΑΧ) για το 2017 και της εφαρμογής των ΣΑΧ το 2016 = Έγκριση των γνωμοδοτήσεων της Επιτροπής Απασχόλησης (EMCO) και της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας (ΕΚΠ) Επισυνάπτονται για τις αντιπροσωπίες οι ως άνω γνωμοδοτήσεις (EMCO στο παράρτημα Ι και ΕΚΠ στο παράρτημα ΙΙ) ενόψει του Συμβουλίου «Απασχόληση, Κοινωνική Πολιτική, Υγεία και Καταναλωτές» (EPSCO) της 15ης Ιουνίου 2017. 9653/17 ΤΤ,ΕΜ,ΘΛ/νκ,μκ,γπ/ΘΛ 1
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I Επιτροπή Απασχόλησης ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΑΝΑ ΧΩΡΑ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 2017, ΠΟΥ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΥΜΕΡΟΥΣ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΤΩΝ ΣΑΧ ΓΙΑ ΤΟ 2016 Ως εντολοδόχος του Συμβουλίου, η Επιτροπή Απασχόλησης (EMCO) πραγματοποίησε εκτεταμένη ανάλυση της υλοποίησης όλων των συστάσεων ανά χώρα (ΣΑΧ) του 2016 για την αγορά εργασίας οι οποίες εκδόθηκαν από το Συμβούλιο για τα κράτη μέλη. Η εξέταση αυτή, σε συνδυασμό με τις ειδικές ανά χώρα γνωμοδοτήσεις του τρέχοντος έτους που πρόκειται να υποβληθούν στο Συμβούλιο, αποτελεί τη βάση της υποχρέωσης της EMCO δυνάμει της Συνθήκης και το αποκορύφωμα των εργασιών για τη διασφάλιση πολυμερούς εξέτασης στο πλαίσιο της επιτροπής. Επιπροσθέτως των εν λόγω συμπερασμάτων πολυμερούς εποπτείας, η EMCO ενέκρινε προσφάτως το σχέδιο δείκτη επιδόσεων απασχόλησης (EPM) που προσδιορίζει τις βασικές προκλήσεις στον τομέα της απασχόλησης (KEC) για τα κράτη μέλη. Με βάση τα διάφορα αυτά σκέλη των εργασιών, η Επιτροπή Απασχόλησης, σε συνεργασία με την Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας και με τις επιτροπές του Συμβουλίου ECOFIN, και με την συμβολή της Επιτροπής Παιδείας, συζήτησε κατά τις τελευταίες εβδομάδες και έκανε δεκτές ή τροποποίησε τις προτάσεις της Επιτροπής για ειδικές συστάσεις ανά χώρα. Το πρώτο τμήμα της παρούσας γνώμης παρέχει μια οριζόντια αξιολόγηση των προτάσεων της Επιτροπής για τις ανά χώρα συστάσεις του 2017, που εγκρίθηκαν στις 22 Μαΐου. Λαμβάνει υπόψη τη συζήτηση σχετικά με τις προτάσεις που πραγματοποίησε η EMCO με τους Ευρωπαίους κοινωνικούς εταίρους. Το δεύτερο τμήμα περιέχει τα βασικά θεματικά μηνύματα που προκύπτουν από τις επανεξετάσεις της πολυμερούς εποπτείας. Το τελευταίο τμήμα περιλαμβάνει ορισμένες παρατηρήσεις σχετικά με τη διαδικασία. 9653/17 ΤΤ,ΕΜ,ΘΛ/νκ,μκ,γπ/ΘΛ 2
Τμήμα 1: Οι προτεινόμενες συστάσεις για το 2017 Η ανάλυση της απασχόλησης και των κοινωνικών πτυχών των προτάσεων ΣΑΧ του 2017 από την EMCO Γενικά, η EMCO εκφράζει την ικανοποίησή της για τη δέσμη προτάσεων ΣΑΧ. Η συνεχιζόμενη σημασία που δίδεται στις πολιτικές απασχόλησης στο πλαίσιο της δέσμης δείχνει ότι η Ευρωπαϊκή στρατηγική απασχόλησης εξακολουθεί να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ευρωπαϊκή διαδικασία διακυβέρνησης. Το 2017 υπήρχαν 76 ΣΑΧ. Από αυτές, οι 34 (45 %) είχαν ένα στοιχείο που αφορούσε την κοινωνική πολιτική ή την πολιτική απασχόλησης. Αυτό συγκρίνεται με το 42 (47 %) το 2016 και 53 (52 %) το 2015. Σημειώθηκε μείωση στο συνολικό αριθμό των συστάσεων που περιέχονται στις ΣΑΧ - 86 1 φέτος, σε σύγκριση με 114 το 2016 και 118 το 2015. Το έτος αυτό επομένως, για πρώτη φορά μια μείωση του συνολικού αριθμού των ΣΑΧ είχε ως αποτέλεσμα αντίστοιχη μείωση στο συνολικό αριθμό των πραγματικών συστάσεων. Οι αλλαγές στην τάση της από κοινού σύνδεσης συστάσεων ήσαν περιορισμένες. Το 2017 κάθε ΣΑΧ με μια εργασιακή ή κοινωνική συνιστώσα περιελάμβανε κατά μέσο όρο 2.5 χωριστές συστάσεις κοινωνικής πολιτικής και πολιτικής απασχόλησης (και, σε πολλές περιπτώσεις, άλλες συστάσεις δεν συνδέονται με την κοινωνική πολιτική ή την πολιτική απασχόλησης). Αυτό μπορεί να συγκριθεί με το μέσο όρο του 2.7 το 2016 και του 2.2 το 2015. 1 Δεδομένων των συνδεδεμένων συστάσεων που αναφέρονται κατωτέρω, οι αριθμοί για διακριτές συστάσεις πρέπει να εκληφθούν κατά προσέγγιση, δεδομένου ότι η εκτίμηση του πόσες ακριβώς συστάσεις περιλαμβάνονται σε ένα κείμενο μπορεί να ποικίλλει από ένα άτομο στο άλλο. 9653/17 ΤΤ,ΕΜ,ΘΛ/νκ,μκ,γπ/ΘΛ 3
Οι ΣΑΧ εστιάζονται έντονα στις δεξιότητες, την εκπαίδευση και την κατάρτιση, με 16 ΣΑΧ σχετικά με αυτά τα θέματα, όπως υπήρχαν το 2016. Όπως ήταν αναμενόμενο, η ανάλυση αυτή αντιστοιχεί στον δείκτη επιδόσεων απασχόλησης, ο οποίος εντόπισε συνολικά 51 βασικές προκλήσεις απασχόλησης σχετικά με τα θέματα αυτά. Αυτό ισχύει και για την αντιστοιχία των πολιτικών για την αγορά εργασίας και των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης (14 ΣΑΧ και 27 ΒΠΑ), σε σχέση με τη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας (9 ΣΑΧ έναντι 26 ΒΠΑ). Ωστόσο, και σε αντίθεση με το περασμένο έτος - διαπιστώθηκαν επίσης ορισμένες αποκλίσεις που προκαλούν έκπληξη μεταξύ των δύο μέσων. Ως εκ τούτου, υφίστανται 10 ΣΑΧ για τους μισθούς και την ανταγωνιστικότητα ενώ ο ΔΕΑ εντοπίζει μόνο 7 ΒΠΑ και, αντίθετα, μόνο 3 ΣΑΧ σχετίζονται με την ένταξη των ατόμων που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών, όπου ο ΔΕΑ εντοπίζει τουλάχιστον 17 ΒΠΑ. Τέλος, το θέμα της ανεργίας των νέων αφ εαυτού απουσιάζει σχεδόν εξ ολοκλήρου από τις ΣΑΧ, αν και εξετάζεται έμμεσα μέσω ΣΑΧ που προτείνονται για άλλες περιοχές. Η υλοποίηση των εγγυήσεων για τη νεολαία θα εξακολουθήσει να παρακολουθείται μέσω της πολυμερούς εποπτείας της EMCO. Απόψεις των κοινωνικών εταίρων Η EMCO συζήτησε τις προτάσεις ΣΑΧ με τους κοινωνικούς εταίρους σε κοινή συνεδρίασή με την ΕΚΠ στις 31 Μαΐου ως προεισαγωγή στις κύριες συζητήσεις. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις (ETUC) θεωρούν ότι αυτή η δέσμη ΣΑΧ αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό βήμα προόδου, ιδίως όσον αφορά την αύξηση των μισθών και των επενδύσεων. Εξέφρασαν ικανοποίηση για την προσπάθεια αντιμετώπισης της πραγματικής αύξησης των μισθών, και διαπίστωσαν ότι εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένες ανησυχίες όσον αφορά τον κατώτατο μισθό σε ορισμένες χώρες. Δεδομένης της σημασίας που έχει η αντιμετώπιση της επισφαλούς εργασίας, υπογράμμισαν τη σημασία των μηχανισμών μισθολογικής διαπραγμάτευσης με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, και παρατήρησαν ότι εξετάζονται επί τούτου σε διαφορετικά σημεία της δέσμης. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις χαιρέτισαν την έμφαση στην επάρκεια της κοινωνικής προστασίας παράλληλα με τη βιωσιμότητά της. Έλαβαν επίσης υπόψη τις αμφιβολίες τους ότι η μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας είχε μεγάλη επίδραση στην ανεργία. Και εξέφρασαν επίσης ανησυχίες για το γεγονός ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος της ανεργίας αποκτά διαρθρωτικό χαρακτήρα και, ως εκ τούτου, εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για την έμφαση που δίνεται στις ΕΠΑΕ που περιέχονται στη δέσμη. 9653/17 ΤΤ,ΕΜ,ΘΛ/νκ,μκ,γπ/ΘΛ 4
Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις εξέφρασαν τη λύπη τους για το γεγονός ότι δεν εξετάστηκε η έννοια της ποιότητας της εργασίας. Τέλος, παρότρυναν να δοθεί ισχυρή έμφαση στην υλοποίηση των εν λόγω ΣΑΧ. Οι οργανώσεις των εργοδοτών (Business Europe, CEEP και UEAPME 2 ) εκφράζουν αμφιβολίες ως προς το κατά πόσον η δέσμη εστιάστηκε επαρκώς στα θέματα που τα θεωρούν ως βασικά στην αγορά εργασίας: μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας, παιδική μέριμνα, επενδύσεις σε δεξιότητες. Είναι επιφυλακτικοί όσον αφορά τους μισθούς και τους μηχανισμούς καθορισμού των μισθών, και τόνισαν την ανάγκη για πολιτικές που ευνοούν την ανάπτυξη. Θεώρησαν ότι θα μπορούσε να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στις ΕΠΑΕ (ιδίως η αποτελεσματικότητά τους). Οι εργοδότες επισήμαναν ότι δεν συμμερίζονται την αξιολόγηση της Επιτροπής σχετικά με το επίπεδο εφαρμογής των ΣΑΧ. Σημείωσαν ότι, κατά την άποψή τους, η συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους σε εθνικό επίπεδο βελτιώνει τα ποσοστά εφαρμογής των ΣΑΧ. Δεδομένου αυτού εξέφρασαν έκπληξη για το γεγονός ότι δεν υπήρχε ΣΑΧ για τον ίδιο τον κοινωνικό διάλογο. Πιστεύουν επίσης ότι υπάρχει ανάγκη να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο οι ΣΑΧ συνδυάζονται με άλλες πρωτοβουλίες (όπως ο πυλώνας των κοινωνικών δικαιωμάτων και συγκριτικής αξιολόγησης) για ένα συνεκτικό πλαίσιο πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό, η EMCO σημειώνει την πρόθεσή της να εκπονήσει μια επισκόπηση πολυμερούς εποπτείας σχετικά με τη συνεισφορά των κοινωνικών εταίρων στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο σε εθνικό επίπεδο το φθινόπωρο του 2017 3. Οι κοινωνικοί εταίροι σε εθνικό επίπεδο, θα κληθούν να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στην εν λόγω επανεξέταση. 2 3 Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι οργανώσεις των εργοδοτών υπέβαλαν χωριστές παρεμβάσεις και διαφοροποιήθηκαν μεταξύ τους ως προς ορισμένα σημεία. Η παρούσα γνωμοδότηση επιχειρεί να συνοψίσει τα κοινά σημεία. Ως συνέχεια της περυσινής αρχικής επανεξέτασης της συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων στις εθνικές διαδικασίες του Εξαμήνου, κοινοποιήθηκαν βασικά μηνύματα στο Συμβούλιο EPSCO του Δεκεμβρίου 2016. 9653/17 ΤΤ,ΕΜ,ΘΛ/νκ,μκ,γπ/ΘΛ 5
Τμήμα 2: Οριζόντια μηνύματα από τον κύκλο πολυμερούς εποπτείας 2016-2017 Η ανάλυση της EMCO πραγματοποιείται μέσω μιας σειράς αξιολογήσεων από ομοτίμους και είναι γνωστή ως πολυμερής εποπτεία. Δεν περιορίζεται μόνο στην παρακολούθηση των ΣΑΧ. Η EMCO διενήργησε επίσης πολυμερή εποπτεία επιλογής των βασικών προκλήσεων στον τομέα της απασχόλησης (KEC) που εντοπίστηκαν στον δείκτη επιδόσεων απασχόλησης του 2016 και της εφαρμογής της σύστασης περί της μακροχρόνιας ανεργίας των κρατών μελών. Στο πλαίσιο των συνεχών προσπαθειών της EMCO για συνεργασία με άλλες επιτροπές, μέλη της Επιτροπής Παιδείας κλήθηκαν να συμμετάσχουν στις επανεξετάσεις της EMCO που αφορούν τις δεξιότητες και την εκπαίδευση. Συνολικά, κατά την περίοδο μεταξύ Δεκεμβρίου 2016 και Μαΐου 2017, η EMCO πραγματοποίησε 28 επανεξετάσεις της LTU (που περιελάμβαναν 11 KEC και 5 ΣΑΧ σχετικά με τη μακροχρόνια ανεργία), και επανεξέτασε άλλες 57 ΣΑΧ και 30 KEC. Τα συμπεράσματα από τις εν λόγω επανεξετάσεις εκτίθενται στο παράρτημα της παρούσας γνωμοδότησης. Η επανεξέταση της μακροχρόνιας ανεργίας (LTU) δείχνει σαφώς ότι η καταχώριση των ανέργων είναι πολύ στενά συνδεδεμένη με τον σχεδιασμό των παροχών και των υπηρεσιών: σε ορισμένα κράτη μέλη αυτό δεν αποτελεί θέμα, ενώ σε άλλα αποτελεί μεγάλο πρόβλημα. Τα άτομα που έχουν αποθαρρυνθεί κατά την αναζήτηση εργασίας μπορεί να χρειάζονται προσοχή, δεδομένου ότι ενδέχεται να μην θεωρούνται ως μακροχρόνια άνεργοι. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις ως προς το ενιαίο σημείο επαφής (SPOC) στα κράτη μέλη: ορισμένα ενσωματώνουν υπηρεσίες ενώ άλλα χρησιμοποιούν ένα σημείο επαφής ως διεπαφή με τις υπηρεσίες ορισμένα ενσωματώνουν θεσμούς με φυσική παρουσία, ενώ άλλα εικονικά, π.χ. μέσω κοινής υποδομής ΤΠ. Ορισμένες χώρες έχουν μόλις πρόσφατα αρχίσει να επιδιώκουν την ενσωμάτωση των υπηρεσιών. Η EMCO σημείωσε ότι το σκεπτικό της Επιτροπής για το τι ακριβώς συνιστά ένα SPOC ήταν συχνά ασαφές. Οι συμφωνίες ένταξης στην εργασία (JIA) ήταν μάλλον το σημείο όπου οι περισσότερες χώρες ήταν σύμφωνες με τη σύσταση: σχεδόν όλες διαθέτουν συμφωνίες που προσομοιάζουν με JIA. Η τακτική επανεξέταση και η επικαιροποίηση διαδραματίζουν εν προκειμένω καίριο ρόλο. 9653/17 ΤΤ,ΕΜ,ΘΛ/νκ,μκ,γπ/ΘΛ 6
Η συμμετοχή των εργοδοτών λαμβάνει διάφορες μορφές: από την εργασία με τους επιμέρους εργοδότες έως την κατάρτιση στον χώρο εργασίας, τις μισθολογικές επιδοτήσεις και τις συμφωνίες με τους κοινωνικούς εταίρους. Οι λεπτομέρειες ποικίλλουν σημαντικά από κράτος μέλος σε κράτος μέλος, ανάλογα με το ποιος είναι ο στόχος κάθε μέτρου. Ως γενικό σημείο, η ικανότητα των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης, κρίθηκε ότι είναι καίριας σημασίας για την επιτυχή εφαρμογή εκάστου εκ των κύριων τομέων της σύστασης. Όσον αφορά τις ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας και τις δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης, οι βελτιώσεις των αγορών εργασίας της ΕΕ είναι σαφώς ευπρόσδεκτες, αλλά αυτές έχουν επισημάνει συγκεκριμένες ανησυχίες όσον αφορά τις ελλείψεις της αγοράς εργασίας και τις ομάδες που βρίσκονται στο περιθώριο της αγοράς εργασίας. Η ικανότητα των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης εξακολουθεί να αποτελεί πρόβλημα, αν και σε μικρότερο βαθμό από ό,τι στο παρελθόν. Οι σχέσεις μεταξύ παροχών και δραστηριοποίησης, και η παρακολούθηση των προσπαθειών αναζήτησης εξακολουθούν να είναι σημαντικές. Η συνεργασία με ιδιωτικές υπηρεσίες απασχόλησης μπορεί να λειτουργήσει καλά, αλλά αναπόφευκτα θέτει ερωτήματα ως προς τον σχεδιασμό των πολιτικών, οδηγώντας τα δικαιώματα περί κινήτρων να αποφεύγουν την επιλεκτική παροχή υπηρεσιών και ούτω καθεξής. Τα δοκιμαστικά σχέδια (όταν αξιολογούνται ορθά), καθώς και η άντληση διδαγμάτων από τα κράτη μέλη που έχουν εμπειρία στον τομέα αυτό, μπορεί να έχουν μεγάλη αξία. Οι ηλεκτρονικές υπηρεσίες συμβάλλουν αναμφισβήτητα στη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, αλλά η εμπειρία δείχνει ότι η προσωπική επαφή με ορισμένες ομάδες δεν θα πρέπει να αντικατασταθεί εξ ολοκλήρου, και ενδέχεται να απαιτηθεί ανάλογη εξέλιξη των πολιτικών. Η εξασφάλιση της αποτελεσματικότητας των ενεργών πολιτικών για την αγορά εργασίας και η βέλτιστη χρήση των δημόσιων πόρων εξακολουθεί να αποτελεί πρωταρχικό μέλημα. Η παρακολούθηση και η αξιολόγηση των μέτρων πολιτικής έχει επομένως μεγάλη σημασία. Αυτό ισχύει τω όντι δεδομένης της κλίμακας και του αριθμού των σημαντικών και εις βάθος μεταρρυθμίσεων που πραγματοποιήθηκαν κατά τα τελευταία έτη. Όσον αφορά τον κατακερματισμό της αγοράς εργασίας, παρατηρείται σημαντική ανομοιογένεια. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι επιπτώσεις της είναι κυκλικές και, σε άλλες περιπτώσεις είναι διαρθρωτικού χαρακτήρα, που συνδέονται με τη νομοθεσία σχετικά με την απόλυση, την ανανέωση της σύμβασης, ή τις δικαστικές διαδικασίες. Υπάρχουν επίσης σχέσεις με τις πολιτικές για τα επιδόματα ανεργίας και κοινωνικής ασφάλισης. 9653/17 ΤΤ,ΕΜ,ΘΛ/νκ,μκ,γπ/ΘΛ 7
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ανησυχίες ως προς τη σύμβαση φαίνεται να επισκιάζουν άλλα ζητήματα, όπως η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας ή η θέση των δεύτερων εργαζόμενων μελών της οικογένειας. Οι νέες μορφές αυτοαπασχόλησης - συμπεριλαμβανομένης της ψευδούς αυτοαπασχόλησης - απαιτεί μια ευρεία προσέγγιση που ευνοεί τη δημιουργία θέσεων εργασίας και αποτρέπει τις καταχρήσεις. Και το πρόβλημα της αδήλωτης εργασίας είναι, κατά κανόνα, ενσωματωμένο σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο και ως εκ τούτου δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί. Έχει ληφθεί μια σειρά μέτρων για να επιχειρηθεί η μείωση του προβλήματος, αλλά ενδέχεται να χρειαστεί κάποιο χρονικό διάστημα για να αποφέρουν καρπούς. Στον τομέα της ανεργίας των νέων, προβλέπεται σταδιακή θετική τάση, καθώς διαπιστώνεται σε όλες τις χώρες μείωση των ποσοστών ανεργίας των νέων, αν και σε ορισμένες οι μειώσεις παρατηρούνται ταχύτερα από ό,τι σε άλλες. Τα συστήματα εγγυήσεων για τη νεολαία παγιώνονται, αν και οι περισσότερες χώρες πρέπει να καταβάλουν περαιτέρω προσπάθειες για να ενισχύσουν την κάλυψή τους και τον αντίκτυπο και να εξασφαλιστεί η βιώσιμη εφαρμογή τους. Η συνεχής αξιολόγηση είναι αναγκαία για να εκτιμηθεί ποια μέτρα λειτουργούν αποδοτικότερα. Η προβολή και η ικανότητα των υπηρεσιών (συμπεριλαμβανομένων των ΔΥΑ) εξακολουθούν να διαδραματίζουν ζωτικό ρόλο στην αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων, και απαιτείται προσεκτική στόχευση των μέτρων για την αποφυγή του φαινομένου μη αποδοτικής δαπάνης. Εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση η διασφάλιση της ποιότητας των προσφορών και η βιωσιμότητα της ένταξης στην αγορά εργασίας. Υπογραμμίστηκε για μια ακόμα φορά η σημασία των πολιτικών περί εκπαίδευσης και δεξιοτήτων στον περιορισμό της αναντιστοιχίας δεξιοτήτων. Στον τομέα της εκπαίδευσης, των δεξιοτήτων και της διά βίου μάθησης, οι μεταρρυθμίσεις στον τομέα αυτό χρειάζονται σημαντικό χρονικό διάστημα για να εφαρμοστούν και να παρουσιάσουν αποτελέσματα (αν και υπάρχουν ενθαρρυντικά σημάδια σε ορισμένα κράτη μέλη). Αρκετά κράτη μέλη έχουν προβεί σε ενέργειες για ενίσχυση της ελκυστικότητας του επαγγέλματος του εκπαιδευτικού. Οι μισθολογικές αυξήσεις είναι ευπρόσδεκτες, αλλά το θέμα είναι ευρύτερο και μπορεί επίσης να αντιμετωπισθεί μέσω, για παράδειγμα, της βελτίωσης των συνθηκών εργασίας και της μείωσης της γραφειοκρατίας, και αυξάνοντας τις δυνατότητες κατάρτισης και τις προοπτικές σταδιοδρομίας. 9653/17 ΤΤ,ΕΜ,ΘΛ/νκ,μκ,γπ/ΘΛ 8
Έχουν πραγματοποιηθεί πολλές μεταρρυθμίσεις στον τομέα της ΕΕΚ. Ο δομές της παρεχόμενης ΕΕΚ έχουν γίνει πιο αρθρωτές και ευέλικτες. Υπάρχει μεγαλύτερο εύρος επιλογών στα προγράμματα σπουδών ΕΕΚ και ευρύτερη χρήση της μάθησης στον χώρο εργασίας. Η ανάδειξη και η πρόβλεψη των αναγκών διαφόρων κλάδων μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμη όταν γίνεται σωστά. Πολλές από τις μεταρρυθμίσεις στον τομέα της ΕΕΚ τα τελευταία χρόνια αφορούσαν την πλευρά της προσφοράς: τώρα πρέπει να γίνει η αντίστοιχη προσπάθεια (συχνά με τους κοινωνικούς εταίρους) από την πλευρά της ζήτησης ώστε αυτή να φτάσει στο επιθυμητό επίπεδο. Εξακολουθούν να υπάρχουν προκλήσεις για πολλές χώρες όσον αφορά τα αποτελέσματα για τις μειονεκτούσες ομάδες. Έχουν σχεδιαστεί πολλές μεταρρυθμίσεις και η νομοθεσία έχει αλλάξει: η εφαρμογή των αλλαγών αυτών θα είναι αποφασιστικής σημασίας (για παράδειγμα, για την πρόληψη του διαχωρισμού στα σχολεία τόσο στην πράξη όσο και σε νομοθετικό επίπεδο). Η εκμάθηση γλωσσών εξακολουθεί να είναι κρίσιμης σημασίας για ορισμένες ομάδες ομοίως και η πρόληψη της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου. Στον τομέα της συμμετοχής στην αγορά εργασίας, οι πολιτικές που στοχεύουν σε συγκεκριμένες ομάδες πρέπει να ενσωματώνονται σε μια γενικότερη στρατηγική για την αγορά εργασίας. Τόσο οι ειδικές όσο και οι γενικές πολιτικές πρέπει να παρακολουθούνται και να αξιολογούνται, ώστε να εξασφαλίζεται ότι επιτυγχάνουν τα απαιτούμενα αποτελέσματα. Η συμμετοχή των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας αποτελεί σημαντικό πρόβλημα σε ορισμένες χώρες (το πόσο επείγον είναι εξαρτάται από την κατάσταση ως προς τη βιωσιμότητα των συντάξεων). Πρόκειται για ζήτημα που μπορεί να αποδειχθεί πολιτικά πολύ ευαίσθητο: τα συστήματα πρόωρης συνταξιοδότησης είναι γνωστό ότι αποστρέφονται τις μεταρρυθμίσεις. Οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να βασίζονται σε ευρεία προσέγγιση (που να καλύπτει, μεταξύ άλλων, την υγεία και ασφάλεια στην εργασία, τη διά βίου μάθηση, την ευαισθητοποίηση των εργοδοτών). Προϋποθέτουν επίσης δημόσια αποδοχή και υποστήριξη. Σχετικά με την ένταξη των μεταναστών στην αγορά εργασίας, οι χώρες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη δεύτερη και τρίτη γενιά μεταναστών. Πρέπει να αντλήσουμε διδάγματα από τα λάθη πολιτικής του παρελθόντος και να δώσουμε από νωρίς έμφαση στην ένταξη στην αγορά εργασίας και στην εκμάθηση γλωσσών. Σημαντικός είναι επίσης ο ρόλος του εκπαιδευτικού συστήματος. Η διάσταση του φύλου παραμένει σημαντική στην ένταξη, αλλά ο ακριβής χαρακτήρας της συχνά διαφέρει από γενιά σε γενιά. 9653/17 ΤΤ,ΕΜ,ΘΛ/νκ,μκ,γπ/ΘΛ 9
Το χάσμα μεταξύ των φύλων εξακολουθεί να μειώνεται, αν και η πρόοδος δεν είναι ομοιόμορφη. Αναλαμβάνονται πολλές επιμέρους δράσεις, αλλά συχνά λείπει το γενικότερο στρατηγικό πλαίσιο. Υπάρχει μεγάλο περιθώριο για μεταρρύθμιση των φορολογικών ελαφρύνσεων ώστε η εργασία των δεύτερων εργαζόμενων μελών της οικογένειας να είναι οικονομικά συμφέρουσα. Η χρήση της γονικής άδειας θα μπορούσε να είναι πιο ισορροπημένη. Εξακολουθεί να υπάρχει ένταση μεταξύ της ποιότητας και της διαθεσιμότητας της προσχολικής φροντίδας: οι νέες ρυθμιστικές προσεγγίσεις και η επένδυση στα επιδόματα βρεφονηπιακού σταθμού φαίνεται να είναι πολλά υποσχόμενες από αυτή την άποψη. Από την επισκόπηση της φορολόγησης της εργασίας και του κοινωνικού διαλόγου, φαίνεται ότι σημειώθηκε πρόοδος σε πολλά κράτη μέλη προς την κατεύθυνση της μείωσης της φορολογικής επιβάρυνσης. Ωστόσο, η πρόοδος είναι σε πολλές περιπτώσεις μάλλον περιορισμένη, και η συνολική φορολογική επιβάρυνση παραμένει γενικά υψηλή. Όπου παρατηρήθηκε μετάπτωση της φορολογικής επιβάρυνσης, η τάση φαίνεται πως είναι προς την κατεύθυνση των ειδικών φόρων κατανάλωσης και όχι προς περιβαλλοντικούς φόρους ή φόρους ακίνητης περιουσίας. Η μετάπτωση της φορολογικής επιβάρυνσης πρέπει πάντοτε να είναι καλά σχεδιασμένη ώστε να αποφεύγονται οι αρνητικές επιπτώσεις. Ειδικότερα, τα μέτρα που στοχεύουν στην πρόσληψη συγκεκριμένων ομάδων πρέπει να είναι προσεκτικά σχεδιασμένα ώστε να αποφεύγονται φαινόμενα αδράνειας ή υποκατάστασης. Η έρπουσα μετατόπιση των φορολογικών κλιμακίων και η απουσία σύνδεσης με την τιμαριθμική αναπροσαρμογή φαίνεται ότι αποτελούν πρόβλημα: ενδέχεται μάλιστα να είναι ένα από τα υποκείμενα διαρθρωτικά προβλήματα εξαιτίας του οποίου η φορολογική επιβάρυνση στην ΕΕ παραμένει υψηλή. Όσον αφορά τους μισθούς, σε αρκετές χώρες είχαμε μια συνεχή περίοδο συγκράτησης των μισθών τα τελευταία χρόνια. Η παρέμβαση των κοινωνικών εταίρων ήταν ισχυρή, ιδίως όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις στον κατώτατο μισθό. Ο καθορισμός του κατώτατου μισθού απαιτεί πάντα την αναζήτηση της χρυσής τομής μεταξύ της προσπάθειας ο κατώτατος μισθός να ακολουθεί τις εξελίξεις στους μισθούς γενικά, της προστασίας των ευάλωτων ομάδων, και της διαφύλαξης της ανταγωνιστικότητας. Πρέπει να καθορίζεται σε διαφανές και προβλέψιμο πλαίσιο. Τμήμα 3: Η διαδικασία των ΣΑΧ στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου: Η διαδικασία του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου βελτιώνεται διαρκώς από χρόνο σε χρόνο. Η συνεργασία με άλλες επιτροπές και την Επιτροπή εξελίχθηκε ομαλά και αποτελεσματικά. Η δέσμη των ΣΑΧ φαίνεται να είναι καλά ισορροπημένη. Τα ζητήματα που εντοπίστηκαν είναι συχνά τα πλέον σοβαρά. 9653/17 ΤΤ,ΕΜ,ΘΛ/νκ,μκ,γπ/ΘΛ 10
Είχαμε παραδείγματα προτάσεων ΣΑΧ για τις οποίες δεν υπήρχε καμία σχετική νύξη στις εργασίες της επιτροπής, ούτε στο πλαίσιο της πολυμερούς εποπτείας (συμπεριλαμβανομένης της επισκόπησης ανά χώρα) ούτε στον ΔΕΑ. Κατ αρχήν, αυτό δεν θα έπρεπε να συμβαίνει. Όταν συμβαίνει, σημαίνει ότι η επιτροπή δεν διαθέτει από κοινού συμφωνηθείσα αναλυτική βάση στην οποία να στηριχθεί, κάτι το οποίο μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα μια πρόταση να απορριφθεί λόγω της έλλειψης τεκμηριωτικής βάσης για τη συζήτηση. Σε αυτό το πλαίσιο, η επιτροπή τονίζει ότι τα αποτελέσματα της πολυμερούς εποπτείας και ο ΔΕΑ αποδείχθηκαν ιδιαιτέρως χρήσιμα και φέτος κατά τη συζήτηση των σχεδίων ΣΑΧ και των τροποποιήσεων των ΣΑΧ. Η Επιτροπή Απασχόλησης χαιρέτισε θερμά τη βελτίωση του διαλόγου μεταξύ των κρατών μελών και της Επιτροπής σχετικά με τις εκθέσεις φέτος, κάτι το οποίο αποτελεί αίτημα της επιτροπής εδώ και σειρά ετών. Η βελτίωση αυτή έφερε ήδη καρπούς καθώς διαπιστώθηκαν λιγότερες διαφωνίες σχετικά με τα πραγματικά στοιχεία που περιείχε η ανάλυση (τυχόν διαφωνίες είχαν ήδη επιλυθεί σε μεγάλο βαθμό στη διάρκεια του διαλόγου για τις εκθέσεις ανά χώρα). Οι βελτιώσεις αυτές θα πρέπει να συνεχιστούν μέχρις ότου καταλήξουμε στο σημείο όλα τα αναλυτικά στοιχεία στα οποία βασίζονται οι ΣΑΧ να έχουν αποτελέσει αντικείμενο συζητήσεων στο πλαίσιο των εκθέσεων ανά χώρα ή άλλων αναλύσεων που κοινοποιούνται στα κράτη μέλη, πριν από τη δημοσίευση του σχεδίου συστάσεων. Σε συνέχεια της προόδου που σημειώθηκε κατά τα προηγούμενα έτη, είχαμε νέες βελτιώσεις στη διατύπωση (πέρυσι η Επιτροπή Απασχόλησης ζήτησε από την Επιτροπή να αποφεύγει εκφράσεις όπως «να βελτιώσει περαιτέρω» ή να «συνεχίσει τη μεταρρύθμιση», και - τουλάχιστον όσον αφορά τις ΣΑΧ που είναι υπό συζήτηση - αυτό φαίνεται ότι συνέβη), οι οποίες έχουν επιταχύνει τις συζητήσεις. Η καθυστέρηση που σημειώθηκε την ύστατη στιγμή στην έκδοση της δέσμης των ΣΑΧ ήταν απογοητευτική: όχι μόνον προκάλεσε σειρά υλικοτεχνικών προβλημάτων στην επιτροπή, αλλά επιπλέον μείωσε τον χρόνο που είχαν στη διάθεσή τους τα κράτη μέλη να εξετάσουν τις προτάσεις των υπολοίπων, και είναι πολύ πιθανόν να συνέβαλε ώστε η φετινή διαδικασία να καταστεί λιγότερο πολυμερής (βλ. κατωτέρω). Με δεδομένη την τάση των ΣΑΧ να είναι μάλλον πιο γενικές ή ευρείες σε σχέση με τα προηγούμενα έτη, οι αιτιολογικές σκέψεις είναι συχνά ουσιώδους σημασίας προκειμένου να κατανοήσει κανείς σε τι αναφέρεται μια συγκεκριμένη ΣΑΧ (και ενδεχομένως η Επιτροπή Απασχόλησης να πρέπει να λαμβάνει υπόψη αυτή την παράμετρο κατά τη διεξαγωγή των επισκοπήσεων πολυμερούς εποπτείας). Στο πλαίσιο αυτό, θα ήταν χρήσιμο, ει δυνατόν, οι αιτιολογικές σκέψεις να είναι προσανατολισμένες στο μέλλον. 9653/17 ΤΤ,ΕΜ,ΘΛ/νκ,μκ,γπ/ΘΛ 11
Η ομαδοποίηση διαφορετικών θεμάτων σε μία ΣΑΧ καθιστά τη συζήτηση, αλλά και την επακολούθησή τους, δυσχερέστερη. Το σκεπτικό πίσω από αυτές τις ομαδοποιήσεις δεν είναι σαφές ορισμένες φορές 4. Αυτό μπορεί επίσης να προκαλέσει προβλήματα κατά την αξιολόγηση την εφαρμογής των ΣΑΧ όταν ορισμένες ΣΑΧ καλύπτουν τόσες πολλές και διαφορετικές δράσεις, πώς είναι δυνατόν να εκτιμηθεί ικανοποιητικά ο βαθμός εφαρμογής τους; Αν και στο παρελθόν ο αριθμός των ΣΑΧ χρησιμοποιείτο ως μήνυμα προς τα κράτη μέλη, δεν υπάρχει καμία ανάγκη να συνεχιστεί η πρακτική αυτή. Η Επιτροπή Απασχόλησης εξακολουθεί να επικροτεί την έκδοση περιορισμένου αριθμού συστάσεων, αλλά τάσσεται σαφώς υπέρ της προσέγγισης «μία ΣΑΧ = μία σύσταση», ακόμα και αν αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του συνολικού αριθμού των ΣΑΧ. Η πολυετής προσέγγιση στην αξιολόγηση της εφαρμογής των ΣΑΧ αποτελεί θετικό βήμα προς την παραδοχή ότι ορισμένες μεταρρυθμίσεις στην απασχόληση, τις δεξιότητες και την εκπαίδευση απαιτούν μεγαλύτερες περιόδους υλοποίησης. Εξακολουθεί να υφίσταται κάποια σύγχυση σχετικά με τον πολυετή χαρακτήρα των ΣΑΧ, που επιτάθηκε από την έμφαση στην πολυετή αξιολόγηση. Οι ΣΑΧ προηγούμενων ετών που δεν έχουν εφαρμοστεί, εξακολουθούν να έχουν ισχύ; Ορισμένες από αυτές τις ΣΑΧ επαναλαμβάνονται, ενώ άλλες όχι, και οι λόγοι που επιλέγεται η μία ή άλλη προσέγγιση είναι κάπως ασαφείς. Σημειώθηκε και επικροτήθηκε η ευέλικτη και με δυνατότητα αντίδρασης προσέγγιση της Επιτροπής στο πλαίσιο των συζητήσεων για τις ΣΑΧ. Διευκόλυνε σημαντικά την επίτευξη συναίνεσης (και, χωρίς αμφιβολία, σε αυτό συνέβαλε επίσης η βελτιωμένη διαδικασία για τις εκθέσεις ανά χώρα, βλ. ανωτέρω). Μολονότι το γεγονός αυτό είναι θετικό, ίσως να συνέβαλε στην μειωμένη πολυμέρεια των φετινών συζητήσεων σε σχέση με το παρελθόν. Όπως σημειώνεται ανωτέρω, ένας δεύτερος παράγοντας ήταν η καθυστέρηση στην έγκριση των ΣΑΧ. Μία λύση θα ήταν τα κράτη μέλη να έχουν στη διάθεσή τους μερικές επιπλέον ημέρες για την τροποποίηση των ΣΑΧ των άλλων κρατών μελών, μετά τη λήξη της προθεσμίας για την υποβολή παρατηρήσεων σχετικά με το δικό τους σχέδιο συστάσεων. 4 Για παράδειγμα, η πρόταση της Επιτροπής για τη ΣΑΧ 2 για τη Λετονία αναφέρει τα εξής: «Να βελτιωθεί η επάρκεια του δικτύου κοινωνικής ασφάλειας και να αναβαθμιστούν οι δεξιότητες του εργατικού δυναμικού με την επιτάχυνση της μεταρρύθμισης των προγραμμάτων σπουδών στον τομέα της επαγγελματικής εκπαίδευσης», συμπεριλαμβάνοντας δύο τελείως ασύνδετα μεταξύ τους ζητήματα στην ίδια πρόταση. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η ΣΑΧ 2 της Ρουμανίας, η οποία περιέχει τουλάχιστον πέντε ετερόκλιτες συστάσεις: για τις πολιτικές περί ενεργοποίησης την ηλικία συνταξιοδότησης τον καθορισμό των μισθών την πρόσβαση στην εκπαίδευση τις μεταρρυθμίσεις στον τομέα της υγείας. 9653/17 ΤΤ,ΕΜ,ΘΛ/νκ,μκ,γπ/ΘΛ 12
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας Αξιολόγηση από την Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας της δέσμης ΣΑΧ 2017 και της εφαρμογής των ΣΑΧ 2016 του Συμβουλίου στον τομέα της κοινωνικής προστασίας και της κοινωνικής ένταξης Εξ ονόματος του Συμβουλίου, και σύμφωνα με τις διατάξεις του τίτλου Χ της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ (ΣΛΕΕ) και την εντολή της επιτροπής η οποία δίδεται από το άρθρο 160, η Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας (ΕΚΠ) πραγματοποίησε την άνοιξη του 2017 ανάλυση της εφαρμογής των συστάσεων ανά χώρα (ΣΑΧ) του Συμβουλίου για το 2016 στον τομέα της κοινωνικής προστασίας και της κοινωνικής ένταξης (μέρος Ι της παρούσας γνωμοδότησης). Σύμφωνα με την εντολή της, τις απαιτήσεις σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 και τη νέα απόφαση του Συμβουλίου περί συγκροτήσεως της επιτροπής, βάσει των οποίων η ΕΚΠ καλείται να συμβάλει σε όλες τις πτυχές του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου εντός της αρμοδιότητάς της και να υποβάλει σχετική έκθεση στο Συμβούλιο, η ΕΚΠ εξέτασε επίσης τις νέες προτάσεις της Επιτροπής για ΣΑΧ το 2017 στους τομείς κοινωνικής προστασίας και κοινωνικής ένταξης (μέρος ΙΙ της παρούσας γνωμοδότησης). Τα θέματα που σχετίζονται με την υγεία εξετάστηκαν από κοινού με την Ομάδα «Δημόσια Υγεία» του Συμβουλίου σε επίπεδο ανώτερων υπαλλήλων. Το μέρος ΙΙΙ περιέχει ορισμένες γενικές παρατηρήσεις σχετικά με θέματα διακυβέρνησης της διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου 2017. Η ΕΚΠ θα ήθελε να υπογραμμίσει ότι η κοινωνική πολιτική θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως επένδυση και ως παραγωγικός συντελεστής. Η διαδικασία εκσυγχρονισμού των συστημάτων κοινωνικής προστασίας, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη σε πολλά κράτη μέλη, πρέπει να συνεχιστεί, με την εφαρμογή των αρχών της ενεργητικής ένταξης, δίνοντας έμφαση στη συμμετοχή στην αγορά εργασίας και την ένταξη, σε επαρκή αναπλήρωση εισοδήματος και υποστήριξη και στην παροχή οικονομικά προσιτών και ποιοτικών υπηρεσιών, μέσω του διττού στόχου της επάρκειας και της βιωσιμότητας των συνταξιοδοτικών συστημάτων και με την εξασφάλιση προσιτής, ποιοτικής και βιώσιμης υγειονομικής περίθαλψης και μακροχρόνιας περίθαλψης. Η επιτυχία των μεταρρυθμίσεων στον τομέα της κοινωνικής προστασίας και της κοινωνικής ένταξης είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την προώθηση της κοινωνικής συνοχής, τη βελτίωση των κοινωνικών αποτελεσμάτων και τη μείωση των εισοδηματικών ανισοτήτων θα εξαρτηθεί επίσης από την ουσιαστική συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και της κοινωνίας των πολιτών. 9653/17 ΤΤ,ΕΜ,ΘΛ/νκ,μκ,γπ/ΘΛ 13
I. Συνέχιση μιας φιλόδοξης ατζέντας εκσυγχρονισμού των συστημάτων κοινωνικής προστασίας: Τα κύρια πορίσματα των διαδικασιών πολυμερούς εποπτείας της ΕΚΠ σχετικά με την εφαρμογή των ΣΑΧ του 2016 Η πολυμερής εποπτεία είναι κύριο καθήκον της Επιτροπής στο πλαίσιο της διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Η εποπτεία αυτή αξιοποιεί τη γνωσιακή βάση και τη συναίνεση πολιτικής που εξασφαλίζονται με την κοινωνική ανοικτή μέθοδο συντονισμού και δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην πολυμερή φύση των συζητήσεων και των συμπερασμάτων με πλήρη αναγνώριση της αλληλένδετης φύσης των κοινωνικών προκλήσεων και τη δυνατότητα αμοιβαίας μάθησης μέσω της ανάλυσης των λύσεων πολιτικής που εφαρμόζονται ανά την ΕΕ. Φέτος, η επιτροπή κατέβαλε επιπλέον προσπάθειες για να βελτιωθεί η πολυμερής διάσταση της διαδικασίας εποπτείας με αξιοσημείωτη επιτυχία. Η ΕΚΠ εξέτασε 24 συστάσεις ανά χώρα για 21 κράτη μέλη στον τομέα της κοινωνικής προστασίας και της κοινωνικής ένταξης, περιλαμβανομένων των συντάξεων, της υγείας και της μακροχρόνιας περίθαλψης. Μεταρρυθμίσεις στον τομέα της κοινωνικής προστασίας και της κοινωνικής ένταξης Η μείωση της φτώχειας και η καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού εξακολουθούν να αποτελούν βασικές προκλήσεις για τα κράτη μέλη. Εν μέρει λόγω των επιπτώσεων της κρίσης, η ΕΕ εξακολουθεί να είναι εκτός χρονοδιαγράμματος όσον αφορά την επίτευξη του στόχου της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» στον τομέα της καταπολέμησης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, ακόμη και αν ληφθούν υπόψη τα πιο πρόσφατα και πιο ενθαρρυντικά στοιχεία. Το 2016, 11 κράτη μέλη έλαβαν ΣΑΧ στον τομέα της κοινωνικής προστασίας και της κοινωνικής ένταξης. Όπως και τα προηγούμενα έτη, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στη βελτίωση της κάλυψης και της επάρκειας των κοινωνικών παροχών και στην εξασφάλιση αποτελεσματικής σύνδεσης με την ενεργοποίηση και τη βιώσιμη (επαν)ένταξη στην αγορά εργασίας, την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών που λειτουργούν συμπληρωματικά στα μέτρα ενεργοποίησης, στην αντιμετώπιση της παιδικής φτώχειας και στην αντιμετώπιση του κινδύνου της μακροχρόνιας εξάρτησης από επιδόματα. 9653/17 ΤΤ,ΕΜ,ΘΛ/νκ,μκ,γπ/ΘΛ 14
Η πολυμερής επισκόπηση της εφαρμογής των ΣΑΧ σε αυτόν τον τομέα έδειξε ότι ορισμένα κράτη μέλη υλοποιούν πρωτοβουλίες πολιτικής που συνδέονται με την ενίσχυση και την ενοποίηση της κοινωνικής αρωγής, την αύξηση της κάλυψης και της επάρκειας των καθεστώτων ελαχίστου εισοδήματος καθώς και τον εξορθολογισμό τους, μεταξύ άλλων με την αναθεώρηση των κριτηρίων επιλεξιμότητας ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση αυτών που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη. Μία σημαντική πτυχή αυτών των προσπαθειών μεταρρύθμισης είναι η αποφυγή των οικονομικών αντικινήτρων μέσω της παροχής κινήτρων για την απασχόληση αυτό επιτυγχάνεται με τη σταδιακή περικοπή της στήριξης εισοδήματος. Είναι σε εξέλιξη η διευρυμένη χρήση συστημάτων πληροφοριών με στόχο τη δέουσα ανταλλαγή δεδομένων για τους δικαιούχους επιδομάτων, ώστε να βελτιωθεί η παρακολούθηση, η αποδοτικότητα και η αποτελεσματικότητα των συστημάτων στήριξης του εισοδήματος. Οι μεταρρυθμίσεις που συνδέονται με τη διαχείριση των επιδομάτων και των υπηρεσιών φιλοδοξούν να είναι συνολικές και να δώσουν λύση στο πρόβλημα του κατακερματισμού των συστημάτων κοινωνικής αρωγής μέσω της ενοποιημένης διαχείρισης των κοινωνικών παροχών και τον εξορθολογισμό του ρόλου των διαφόρων επιπέδων της κρατικής διοίκησης στις σχετικές διαδικασίες. Η παιδική φτώχεια αντιμετωπίζεται μέσω στοχευμένων πολιτικών και πολιτικών πρώιμης παρέμβασης - εισοδηματική στήριξη, συμπεριλαμβανομένων παροχών που συνδέονται με την εργασία, καθώς και στήριξη για τη βιώσιμη ένταξη στην αγορά εργασίας για τους γονείς. Η αντιμετώπιση του χάσματος μεταξύ των αυτοαπασχολούμενων και των παραδοσιακών μισθωτών ως προς την πρόσβαση σε προσιτή κοινωνική προστασία είναι επίσης ένας τομέας εστίασης για τη χάραξη πολιτικών. Σε ορισμένα κράτη μέλη βρίσκονται σε εξέλιξη σημαντικές μεταρρυθμίσεις όσον αφορά την ανάπτυξη και την παρακολούθηση της ποιότητας της παροχής κοινωνικών υπηρεσιών. Οι σωστά σχεδιασμένες κοινωνικές υπηρεσίες, μεταξύ άλλων μέσω συντονισμού με τις υπηρεσίες απασχόλησης, μπορούν να λειτουργήσουν ως μακροπρόθεσμη επένδυση, η οποία προάγει την ανάπτυξη και την κοινωνική ένταξη και διαφυλάττει το ανθρώπινο κεφάλαιο. 9653/17 ΤΤ,ΕΜ,ΘΛ/νκ,μκ,γπ/ΘΛ 15
Μεταρρυθμίσεις των συνταξιοδοτικών συστημάτων Η μεταρρύθμιση των συνταξιοδοτικών συστημάτων αποτελούσε από την έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία του θεματολογίου διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Οι κατευθύνσεις πολιτικής στο πλαίσιο της διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου είχαν πάντα ως κύριο στόχο να βελτιωθεί η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των συνταξιοδοτικών συστημάτων χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η βασική λειτουργία των συντάξεων, η οποία είναι να μπορούν οι άνθρωποι να διατηρούν, σε εύλογο βαθμό, το βιοτικό τους επίπεδο μετά τη συνταξιοδότηση ώστε να προλαμβάνεται η φτώχεια των ηλικιωμένων. Μέρος των προτεινόμενων μέτρων ήταν πάντα η προώθηση της επιμήκυνσης του επαγγελματικού βίου με την αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης, τον περιορισμό της πρόωρης αποχώρησης, μεταξύ άλλων επιβάλλοντας αυστηρότερα κριτήρια επιλεξιμότητας για τη χορήγηση συντάξεων αναπηρίας και προωθώντας τη μεταγενέστερη συνταξιοδότηση και την εναρμόνιση της νόμιμης ηλικίας συνταξιοδότησης μεταξύ ανδρών και γυναικών. Ωστόσο, η επικέντρωση στην αύξηση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας των συνταξιοδοτικών συστημάτων μπορεί να οδηγήσει σε λιγότερο γενναιόδωρες δημόσιες συντάξεις καθιστώντας αναγκαία την ανάληψη συνοδευτικών μέτρων προκειμένου να διατηρηθούν τα συνταξιοδοτικά εισοδήματα. Για τον λόγο αυτό, συμπεριλαμβάνεται στις συστάσεις μια έκκληση προς τα κράτη μέλη να προωθούν την ενεργό γήρανση και την απασχολησιμότητα των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας, καθώς και να βελτιώσουν την συμπληρωματική συνταξιοδότηση. Το 2016, έλαβαν ΣΑΧ στον τομέα των συντάξεων μόνο 9 κράτη μέλη, λιγότερα από ποτέ από τότε που ξεκίνησε το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο. Όπως διαπιστώθηκε από την πολυμερή επανεξέταση της εφαρμογής των ΣΑΧ, τα κράτη μέλη που έλαβαν συστάσεις του Συμβουλίου σε αυτόν τον τομέα σημειώνουν, στην πλειονότητά τους, πρόοδο στην αντιμετώπιση των σχετικών προκλήσεων. Ωστόσο, λόγω της πολυπλοκότητας των συνταξιοδοτικών μεταρρυθμίσεων και της συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων, οι μεταρρυθμίσεις πραγματοποιούνται κυρίως στο πλαίσιο πολυετών κύκλων. Οι κύριες προτεραιότητες εξακολουθούν να είναι η αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης και η διευκόλυνση της επιμήκυνσης του εργασιακού βίου. Ορισμένα κράτη μέλη εντείνουν τις προσπάθειές τους ώστε να παράσχουν κίνητρα για την ανάπτυξη συστημάτων συμπληρωματικής συνταξιοδότησης. Η μείωση της ανεργίας και η ενθάρρυνση της μεγαλύτερης παραμονής στην αγορά εργασίας μεταξύ άλλων μέσω της καθιέρωσης κατάλληλων πολιτικών για τον συνδυασμό επαγγελματικού και οικογενειακού βίου και μέσω του εκσυγχρονισμού του εργασιακού περιβάλλοντος όσον αφορά τις παροχές στους τομείς της υγείας και της ασφάλειας είναι καίριας σημασίας για τη μελλοντική βιωσιμότητα και επάρκεια των συνταξιοδοτικών παροχών, ωστόσο, θα μπορούσαν, κατά περίπτωση, να επιδράσουν θετικά και οι συμπληρωματικές συντάξεις και άλλες συνταξιοδοτικές αποταμιεύσεις. Σε ορισμένα κράτη μέλη ευθυγραμμίζονται επί του παρόντος οι προτιμησιακές συνταξιοδοτικές παροχές για ειδικές κατηγορίες προς τους κανόνες του γενικού συνταξιοδοτικού συστήματος. 9653/17 ΤΤ,ΕΜ,ΘΛ/νκ,μκ,γπ/ΘΛ 16
Οι δημοσιονομικές επιπτώσεις της γήρανσης του πληθυσμού αποτελούν σημαντική πρόκληση για τη μακροπρόθεσμη δημοσιονομική βιωσιμότητα του συστήματος συνταξιοδότησης, ωστόσο, πρέπει να λαμβάνεται κατά τις μεταρρυθμίσεις επίσης υπόψη η επάρκεια της σύνταξης, η οποία προϋποθέτει ότι αποδίδεται μεγάλη προσοχή στους οικονομικούς, κοινωνικούς και πολιτικούς κινδύνους που συνδέονται με την αύξηση της φτώχειας των ηλικιωμένων. Όπως έχει επανειλημμένα επισημάνει η ΕΚΠ ορθό οριζόντιο προσανατολισμό για τις μεταρρυθμίσεις αποτελεί η ευθυγράμμιση της ηλικίας συνταξιοδότησης προς τις αλλαγές του προσδόκιμου ζωής. Ωστόσο, υπάρχουν διαθέσιμα και άλλα μέτρα (όπως ο περιορισμός των δυνατοτήτων πρόωρης συνταξιοδότησης, η παράταση των περιόδων εισφοράς, η ενσωμάτωση του προσδόκιμου ζωής στον τύπο υπολογισμού των παροχών, και η ενίσχυση των προσπαθειών στον χώρο εργασίας και στην αγορά εργασίας ώστε να μπορούν γυναίκες και άνδρες να εργάζονται περισσότερο και επί περισσότερα χρόνια), τα οποία μπορούν να αποτελέσουν πολιτικές λύσεις όσον αφορά την αύξηση της πραγματικής ηλικίας συνταξιοδότησης και την προσαρμογή των συνταξιοδοτικών συστημάτων στις μεταβαλλόμενες δημογραφικές και οικονομικές συνθήκες. Σημαντικό μέρος της πρόκλησης που αφορά την επάρκεια των συντάξεων συνδέεται με το φύλο. Η αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας και η γεφύρωση του μισθολογικού χάσματος μεταξύ των δύο φύλων προκειμένου να αντιμετωπιστεί και το συνταξιοδοτικό χάσμα μεταξύ τους, το οποίο εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλό στην ΕΕ, αποτελούν, μαζί με την προσμέτρηση των περιόδων που αφιερώθηκαν στη φροντίδα οικείων, σημαντικές πτυχές των πολιτικών λύσεων, δεδομένου ότι οι συντάξεις βασίζονται στα περισσότερα κράτη μέλη ολοένα και περισσότερο στις εισφορές. Μεταρρυθμίσεις των συστημάτων υγείας Η γήρανση του πληθυσμού και άλλοι παράγοντες όπως το υψηλό κόστος των καινοτόμων τεχνολογιών και φαρμάκων επιβαρύνουν ολοένα και περισσότερο την οικονομική βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας, καθώς και την ικανότητά τους να προσφέρουν επαρκή περίθαλψη για όλους. Οι μεταρρυθμίσεις στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης αποτελούν βασικό στόχο της διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και αποσκοπούν στην εξασφάλιση βιώσιμων, οικονομικά προσιτών και οικονομικά αποδοτικών υγειονομικών υπηρεσιών, χωρίς να υπονομεύουν την καθολική και ισότιμη πρόσβαση, την ποιότητα και την ασφάλεια, και δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στην πρόληψη. 9653/17 ΤΤ,ΕΜ,ΘΛ/νκ,μκ,γπ/ΘΛ 17
Το 2016 έλαβαν ΣΑΧ στον τομέα της υγείας 12 κράτη μέλη. Στο επίκεντρο των προκλήσεων που περιγράφονται βρίσκονται η εξασφάλιση της οικονομικής αποδοτικότητας και της βιωσιμότητας της υγειονομικής περίθαλψης, η βελτίωση της πρόσβασης, η ποιότητα και η χρηματοδότηση. Η πολυμερής επανεξέταση της εφαρμογής των ΣΑΧ, που διοργανώθηκε από κοινού με την Ομάδα «Δημόσια Υγεία» του Συμβουλίου σε επίπεδο ανώτερων υπαλλήλων, κατέδειξε ότι τα περισσότερα κράτη μέλη που έλαβαν συστάσεις του Συμβουλίου λαμβάνουν μέτρα για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν στους τομείς της οικονομικής αποδοτικότητας και της βιωσιμότητας. Ορισμένα από τα μέτρα αυτά αφορούν τους στόχους και την αξιολόγηση στον τομέα των δαπανών, τη βελτίωση των επιδόσεων και της λογοδοσίας, την ενίσχυση της ηλεκτρονικής υγείας (ehealth) και τον περιορισμό των άτυπων πληρωμών. Ενώ οι χρηματοδοτικές προκλήσεις συνδέονται σε ορισμένα κράτη μέλη με την ανάγκη για αύξηση της δημόσιας χρηματοδότησης δεδομένων των χαμηλών ποσοστών της που συνδυάζονται με υψηλό ποσοστό συμμετοχής του ασφαλισμένου σε πολλά άλλα σχετίζονται με τη συγκράτηση των αυξήσεων του κόστους υγειονομικής περίθαλψης, τόσο μεσοπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα αυτό πραγματοποιούνται διάφορες μεταρρυθμίσεις στη δημοσιονομική διαχείριση και στη διακυβέρνηση του συστήματος υγείας. Ορισμένα κράτη μέλη έχουν προβεί σε φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις στον τομέα της υγείας, καθορίζοντας μακροπρόθεσμες προτεραιότητες για την υγειονομική περίθαλψη. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές πραγματοποιούνται σε πολλές περιπτώσεις στο πλαίσιο πολυετών συνολικών εθνικών στρατηγικών για την υγεία. Ένας ακόμη σημαντικός στόχος των πολιτικών προσπαθειών μας είναι η παροχή περίθαλψης να μεταβεί από ένα νοσοκομειοκεντρικό σύστημα προς ένα σύστημα όπου η πρωτοβάθμια περίθαλψη θα διαδραματίζει ισχυρότερο ρόλο φιλτράροντας τα περιστατικά ή να αναπτυχθεί ολοκληρωμένη περίθαλψη. Ορισμένα κράτη μέλη προβαίνουν σε αυξημένη χρήση της πληροφορικής προκειμένου να αυξήσουν την αποδοτικότητα και να βελτιώσουν την πρόσβαση στην περίθαλψη. Επίσης, λαμβάνονται μεταρρυθμιστικά μέτρα για την μετάβαση στην κεντρική διαχείριση ή για τον εξορθολογισμό των συστημάτων σύναψης συμβάσεων, καθώς και για την τιμολόγηση των φαρμακευτικών προϊόντων και τη χρήση γενόσημων φαρμάκων, με τα οποία επιδιώκεται η αύξηση της οικονομικής αποδοτικότητας. Ορισμένα κράτη μέλη, με σκοπό να αντιμετωπίσουν τις συγκεκριμένες προκλήσεις εξασφάλισης επαρκούς πρόσβασης στις υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και ασφάλισης υγείας, μεταξύ άλλων και για τα άτομα που βρίσκονται σε επισφαλέστερη θέση, αυξάνουν τη χρηματοδότηση, βελτιώνουν την πρόσβαση στη διάγνωση και τη θεραπεία συγκεκριμένων ασθενειών, μειώνουν τον χρόνο αναμονής στα εξωτερικά ιατρεία, και βελτιώνουν τη διαθεσιμότητα των φαρμάκων. 9653/17 ΤΤ,ΕΜ,ΘΛ/νκ,μκ,γπ/ΘΛ 18
Η ορθολογική χρήση των πόρων είναι αναγκαία, κυρίως μέσω της παροχής κατάλληλων κινήτρων για χρήστες και παρόχους, μέσω της χρηστής διακυβέρνησης, και μέσω του συντονισμού μεταξύ των διαφόρων επιπέδων και υπηρεσιών των συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης. Προκειμένου να εξασφαλιστούν η πρόσβαση, η ποιότητα και η βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας, θα πρέπει να δοθεί περισσότερη έμφαση στην προώθηση της υγείας και στην πρόληψη των ασθενειών σε όλους τους συναφείς τομείς πολιτικής, και συγχρόνως να βελτιωθεί η ολοκληρωμένη υγειονομική περίθαλψη, να ενισχυθούν η πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη και η έγκαιρη διάγνωση, να αξιοποιηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το εξειδικευμένο προσωπικό και η νοσοκομειακή περίθαλψη και να εξασφαλιστεί η διάθεση κατάλληλου και σωστά καταρτισμένου προσωπικού στον τομέα της υγείας. Στόχος θα πρέπει να είναι οι υπηρεσίες να παρέχουν καθολική πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, αντιμετωπίζοντας τα εμπόδια που υψώνονται για όσους βρίσκονται σε επισφαλέστερη θέση, όπως το κόστος, η έλλειψη πληροφόρησης και τα εμπόδια στην πρόσβαση, και μειώνοντας συγχρόνως τις ανισότητες στον τομέα της υγείας. Μεταρρυθμίσεις στον τομέα της μακροχρόνιας περίθαλψης Μόνο 2 κράτη μέλη έλαβαν ΣΑΧ για θέματα μακροχρόνιας περίθαλψης το 2016. Στο επίκεντρο βρίσκεται η βελτίωση της οικονομικής αποδοτικότητας, παράλληλα με τη διασφάλιση της πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες μακροχρόνιας περίθαλψης. Τα αναφερόμενα μέτρα επικεντρώθηκαν στην εφαρμογή μηχανισμών για τη συνολική ανάλυση των συστημάτων μακροχρόνιας περίθαλψης, με σκοπό να εντοπιστούν τομείς που επιδέχονται βελτίωσης, έτσι ώστε να υποστηριχθεί η μετάβαση από την ιδρυματική στην μέριμνα επιπέδου κοινότητας, να ενισχυθούν τα άτομα που παρέχουν άτυπη φροντίδα και να βελτιωθούν οι πολιτικές πρόληψης, αποκατάστασης και αυτοδύναμης διαβίωσης. Η βελτίωση της πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες μακροχρόνιας περίθαλψης θα επηρεάσει επίσης τη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας. Όπως αναφέρεται στην κοινή έκθεση ΕΚΠ-Επιτροπής με τίτλο «Επαρκής κοινωνική προστασία για την αντιμετώπιση των αναγκών μακροχρόνιας περίθαλψης σε μια γηράσκουσα κοινωνία», για σκοπούς ισονομίας και αποτελεσματικότητας, τα κράτη μέλη πρέπει να καθιερώσουν κοινωνική προστασία έναντι του κινδύνου εξάρτησης από τη μακροχρόνια περίθαλψη, και να παράσχουν επαρκή πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή και υψηλής ποιότητας περίθαλψη. Προκειμένου να αντιμετωπιστούν εποικοδομητικά οι προκλήσεις των σημερινών ρυθμίσεων μακροχρόνιας περίθαλψης οι οποίες οφείλονται στη γήρανση του πληθυσμού και προκειμένου να συγκρατηθεί η αύξηση των δημόσιων δαπανών, είναι αναγκαίο η κατά κύριο λόγο αντιδραστική πολιτική προσέγγιση να γίνει ολοένα και περισσότερο ενεργή, έτσι ώστε να επιδιωχθεί τόσο η μείωση των αναγκών περίθαλψης όσο και η ενίσχυση της αποτελεσματικής και οικονομικά αποδοτικής περίθαλψης. 9653/17 ΤΤ,ΕΜ,ΘΛ/νκ,μκ,γπ/ΘΛ 19
ΙΙ. Δέσμη ΣΑΧ 2017: μεγαλύτερη έμφαση στην αντιμετώπιση των ανισοτήτων, στην κοινωνική προστασία και την ένταξη, καθώς και στον καθορισμό προτεραιοτήτων Η δέσμη ΣΑΧ για το 2017, που εγκρίθηκε από την Επιτροπή στις 22 Μαΐου 2017, αποτελεί μια ευπρόσδεκτη στροφή προς μια πιο ισόρροπη εξέταση των οικονομικών και κοινωνικών στόχων, καθώς και προς την απόδοση μεγαλύτερης έμφασης σε προτεραιότητες της κοινωνικής πολιτικής και στον κοινωνικό αντίκτυπο που έχει η εφαρμογή πολιτικών μεταρρυθμίσεων σε όλους τους τομείς. Στη δέσμη αυτή, τονίζεται η ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι εισοδηματικές ανισότητες και να υποστηριχθεί η ανοδική σύγκλιση των κοινωνικών αποτελεσμάτων, καθώς συνιστούν στόχους που έχουν επισημανθεί επανειλημμένως από την ΕΚΠ ως ουσιαστικής σημασίας για την εξασφάλιση της ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς. Η αμοιβαία μάθηση και η ανταλλαγή πολιτικών στο πλαίσιο των εργασιών της ΕΚΠ δείχνουν ότι οι καλά σχεδιασμένες μεταρρυθμίσεις που εκτυλίσσονται με τη δέουσα χρονική σειρά, και οι οποίες λαμβάνουν δεόντως υπόψη τις διανεμητικές επιπτώσεις, μπορούν να συμβάλουν στην καλύτερη και πιο βιώσιμη ανάπτυξη, καθώς και να προωθήσουν την ανοδική σύγκλιση. Η εστίαση στην αποτελεσματικότητα των συστημάτων κοινωνικής προστασίας, συμπεριλαμβανομένης της κάλυψης και της επάρκειας των παροχών, και στη σύνδεσή τους με την ενεργοποίηση, εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό στοιχείο της δέσμης των ΣΑΧ του 2017. Η δέσμη συνιστά, σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη, μια πιο ισορροπημένη και ευπρόσδεκτη προσέγγιση των μεταρρυθμίσεων της πολιτικής για την υγεία και αποδίδει τη δέουσα προσοχή στην προσβασιμότητα και την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης και πρόληψης. Η έμφαση δίνεται πρωταρχικά στη συνέχιση και την υλοποίηση των εν εξελίξει και συγκεκριμένων μέτρων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που στοχεύουν στη βελτίωση των επιδόσεων, της ποιότητας, της οικονομικής προσιτότητας, της προσβασιμότητας ή της οικονομικής βιωσιμότητας της υγειονομικής περίθαλψης, καθώς και στη βελτίωση των αποτελεσμάτων υγείας στον πληθυσμό. Οι συστάσεις όσον αφορά την πολιτική για τις συντάξεις, σε αντίθεση με τα προηγούμενα έτη, είναι λιγότερο περιοριστικές και αφήνουν το απαραίτητο περιθώριο ώστε τα κράτη μέλη να μπορούν να χρησιμοποιούν τους κατάλληλους μοχλούς πολιτικής για να επιτύχουν τους επιθυμητούς στόχους πολιτικής. Όπως έχει επανειλημμένως επισημάνει η ΕΚΠ, το ποιος είναι ο καταλληλότερος συνδυασμός πολιτικών λύσεων στον τομέα των συντάξεων εξαρτάται από τις ιδιαιτερότητες των εθνικών συνταξιοδοτικών συστημάτων, το πρόβλημα της βιωσιμότητας και την τρέχουσα και προβλεπόμενη επάρκεια των μελλοντικών συντάξεων. Η ανάγκη να εξετάζεται η βιωσιμότητα των συστημάτων συνταξιοδότησης παράλληλα με την επάρκεια των συντάξεων εξακολουθεί να είναι καίριας σημασίας για να εξασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα των πολιτικών μεταρρυθμίσεων στον τομέα αυτό. Η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου είναι εξίσου σημαντική προκειμένου να εξασφαλίζεται η επιδιωκόμενη αποτελεσματικότητα. 9653/17 ΤΤ,ΕΜ,ΘΛ/νκ,μκ,γπ/ΘΛ 20
Η φετινή δέσμη περιλαμβάνει επίσης μία σύσταση στον τομέα της μακροχρόνιας περίθαλψης. Παρότι τα θέματα μακροχρόνιας περίθαλψης καλύπτονται ικανοποιητικά στις αιτιολογικές σκέψεις, η ΕΚΠ επιθυμεί να τονίσει εκ νέου ότι, ιδίως λόγω των δημογραφικών προκλήσεων σε πολλά κράτη μέλη, εξακολουθούν να είναι σημαντικές οι μεταρρυθμίσεις στο σύστημα μακροχρόνιας περίθαλψης. Η επιτροπή συνεχίζει τις εργασίες της στον τομέα αυτό προβαίνοντας σε αξιολόγηση των προκλήσεων και σε εντοπισμό των βέλτιστων λύσεων πολιτικής για συγκεκριμένα εθνικά πλαίσια. Γενικότερα, είναι απαραίτητο να είναι διαθέσιμες οικονομικά προσιτές, προσβάσιμες και ποιοτικές υπηρεσίες. Τα συστήματα κοινωνικής προστασίας πρέπει να παρέχουν υπηρεσίες στήριξης για όλους, ενισχύοντας παράλληλα την απασχόληση και τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας για όσους μπορούν, ιδίως όσον αφορά τις περισσότερο μειονεκτούσες ομάδες, όπως είναι οι Ρομά και τα άτομα με αναπηρία. Η μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των φύλων και η διευκόλυνση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας έχει σημαντική επίδραση στη μελλοντική μείωση του χάσματος μεταξύ των δύο φύλων. Η γεφύρωση των εν λόγω χασμάτων στη συμμετοχή στην αγορά εργασίας θα έχει θετικό αντίκτυπο στη συνολική κατάσταση της απασχόλησης στην ΕΕ. Όπως συνέβη και κατά τα προηγούμενα έτη, αρκετές ΣΑΧ στους τομείς της κοινωνικής προστασίας και της κοινωνικής ένταξης δημοσιεύτηκαν ως συστάσεις ΔΜΑ. Όπως είχε αναφέρει η ΕΚΠ στο Συμβούλιο κατά τα προηγούμενα Ευρωπαϊκά Εξάμηνα, σύμφωνα με την τρέχουσα νομοθεσία ΔΜΑ (το «εξάπτυχο») δεν περιλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής της ΔΜΑ τομείς και δείκτες πολιτικής σχετικά με τις συντάξεις, την υγεία, τη μακροχρόνια περίθαλψη και τη μείωση της φτώχειας. Ομοίως, συνιστάται, στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ), να διενεργηθούν ορισμένες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στους τομείς των συντάξεων και της υγείας. Η ΕΚΠ επαναλαμβάνει ότι όλα τα θέματα που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των Υπουργών Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Υγείας θα αποφασιστούν στο Συμβούλιο EPSCO με σκοπό την καλύτερη συνοχή, ανάληψη ευθύνης και εφαρμογή. 9653/17 ΤΤ,ΕΜ,ΘΛ/νκ,μκ,γπ/ΘΛ 21
ΙΙΙ. Γενικές πτυχές της διακυβέρνησης της διαδικασίας του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου 2017 Η έγκαιρη δημοσίευση των εκθέσεων ανά χώρα της Επιτροπής για το 2017 και οι διμερείς διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη σχετικά με τα σχέδια αποδείχθηκαν ότι συνέβαλαν αποτελεσματικά ώστε να εξασφαλιστεί κοινή αντίληψη όσον αφορά την αξιολόγηση, τις σχετικές προκλήσεις και τις σχετικές με τις πολιτικές προσπάθειες μεταξύ των κρατών μελών και της Επιτροπής. Η πρακτική αυτή πρέπει να συνεχιστεί και στο μέλλον. Συνολικά, διαπιστώνεται στις εκθέσεις ανά χώρα μια πιο διεξοδική ανάλυση της απασχόλησης και των κοινωνικών ζητημάτων και μια καλύτερη ισορροπία μεταξύ των οικονομικών και των κοινωνικών ζητημάτων. Επιπλέον, η πολυετής προσέγγιση όσον αφορά την αξιολόγηση της εφαρμογής συνιστά ένα θετικό βήμα, καθώς συμβάλει στο να αναγνωριστεί ότι ορισμένες μεταρρυθμίσεις, ιδίως στον τομέα της κοινωνικής προστασίας, απαιτούν μεγαλύτερες προθεσμίες για να εφαρμοστούν και για να υλοποιηθούν τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Η ΕΚΠ προτρέπει την Επιτροπή να συνεχίσει να ενισχύει τις συνέργειες μεταξύ αιτιολογικών σκέψεων και ΣΑΧ. Η καθυστέρηση της δημοσίευσης των προτάσεων της Επιτροπής για τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις του 2017, είχε επιπτώσεις στη δυνατότητα κατάλληλης αξιολόγησης των προτεινόμενων ΣΑΧ από ομοτίμους. Η εξασφάλιση επαρκούς χρόνου για την ανάλυση της δέσμης των ΣΑΧ από τα κράτη μέλη είναι ουσιαστικής σημασίας προκειμένου να διεξάγεται η απαραίτητη πολυμερής συζήτηση των προτάσεων των ΣΑΧ στο πλαίσιο των επιτροπών. Η κοινή συνεδρίαση των EPC, EMCO και SPC αποτέλεσε, όπως διαπιστώθηκε, έναν αποτελεσματικό τρόπο για να συζητηθούν ορισμένες ΣΑΧ οριζόντιας φύσης, και διασφάλισε τη συντονισμένη προετοιμασία της έγκρισης των ΣΑΧ από τις δύο αρμόδιες συνθέσεις του Συμβουλίου τα Συμβούλια EPSCO και ECOFIN. Η συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και η διαβούλευση με την κοινωνία των πολιτών παραμένουν καθοριστικής σημασίας για την επιτυχή υλοποίηση των πολιτικών μεταρρυθμίσεων. Η ΕΚΠ πραγματοποίησε ανταλλαγή απόψεων σε επίπεδο ΕΕ με τους κοινωνικούς εταίρους και τις ΜΚΟ του κοινωνικού τομέα σχετικά με τα πορίσματα των πολυμερών επανεξετάσεων της εφαρμογής των ΣΑΧ και τη νέα δέσμη ΣΑΧ για το 2017. Ακολούθησε εποικοδομητικός και ουσιαστικός διάλογος σχετικά με τους κύριους προσανατολισμούς των μεταρρυθμίσεων της κοινωνικής προστασίας, ο οποίος ελήφθη υπόψη κατά την κατάρτιση της παρούσας γνωμοδότησης. 9653/17 ΤΤ,ΕΜ,ΘΛ/νκ,μκ,γπ/ΘΛ 22