ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 214 (1ο ΔΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΟ) Νο. 112 ΔΕΛΤΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ ΣΤΗ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ Δεκέμβριος 214 Αλβανία: Η Κεντρική Τράπεζα της Αλβανίας (ΚΤΑ) αποφάσισε στις 18 Δεκεμβρίου να διατηρήσει αμετάβλητο το παρεμβατικό επιτόκιο στο ιστορικό χαμηλό του 2,25% με βασικό γνώμονα την επιστροφή της οικονομικής δραστηριότητας στο δυνητικό επίπεδο καθώς και την επιστροφή των τιμών εντός του κατώτατου επιτρεπτού ορίου διακύμανσης του στόχου του πληθωρισμού. Επιπλέον, η ΚΤΑ αποφάσισε την παράταση των μέτρων για την ενίσχυση του δανεισμού στην οικονομία που είχαν ληφθεί το 213. Βουλγαρία: Ο διεθνής οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch επιβεβαίωσε στις 19 Δεκεμβρίου τη μακροχρόνια και βραχυχρόνια πιστοληπτική αξιολόγηση της Βουλγαρίας σε ξένο και εγχώριο νόμισμα στο ΒΒΒ-/ΒΒΒ αντίστοιχα. Το Outlook είναι σταθερό. Οι βασικοί λόγοι της επιβεβαίωσης από τη Fitch είναι η επιδείνωση των δημοσίων οικονομικών το δεύτερο εξάμηνο του έτους, τα οποία όμως παραμένουν σε καλύτερα επίπεδα σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες. Επιπλέον παράγοντες είναι η αναμενόμενη αύξηση των αναγκών δανεισμού της κυβέρνησης εξαιτίας της παροχής ρευστότητας στις προβληματικές τράπεζες της χώρας, καθώς όμως και η σταθεροποίηση του τραπεζικού τομέα από τον Ιούνιο. Κύπρος: Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προχώρησε στην αναβολή της επικείμενης εκταμίευσης της δόσης στα πλαίσια του οικονομικού προγράμματος της χώρας, σε συνέχεια της αναστολής της νομοθεσίας για τις εκποιήσεις ενυπόθηκων ακινήτων. Ρουμανία: Ο πληθωρισμός το Νοέμβριο αυξήθηκε με μικρότερη ένταση στο 1,3% από 1,4% τον Οκτώβριο και μείωση 1,8% το Νοέμβριο πέρυσι, καθώς οι τιμές των τροφίμων μειώθηκαν αντίστοιχα στο,3% από αύξηση,1% και -1,8% τους ίδιους μήνες. ΝΑΕ: Νομισματική Πολιτική & Πληθωρισμός 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Αλβανία Ρουμανία Σερβία Παρεμβατικό Επιτόκιο-Δεκ14 Πληθωρισμός-Νοε'14 Πηγή: Piraeus Bank Research, Κεντρικές Τράπεζες Τράπεζα Πειραιώς Μονάδα Οικονομικής Ανάλυσης και Αγορών researchdivision@piraeusbank.gr Bloomberg: <PBGR> Ηλίας Λεκκός LekkosI@piraeusbank.gr Δημητρία Ρότσικα RotsikaD@piraeusbank.gr Σερβία: Η Κεντρική Τράπεζα της Σερβίας (ΚΤΣ) αποφάσισε στις 11 Δεκεμβρίου διατηρήσει αμετάβλητο το παρεμβατικό επιτόκιο στο 8,% μετά την μείωση του Νοεμβρίου κατά 5 μ.β.. Η ΚΤΣ εκτιμά ότι υπάρχει ανησυχία για το σταθερά χαμηλό πληθωρισμό, ενώ τονίζει παράλληλα την αβεβαιότητα που διέπει τις διεθνείς αγορές. Με βάση τους τελευταίους παράγοντες η νομισματική πολιτική χαίρει ιδιαίτερης προσοχής. Τράπεζα Πειραιώς Αμερικής 4, 15 64, Αθήνα Τηλ: (+3) 21 328 8187 Φάξ: (+3) 21 328 865 Το σύνολο του περιεχομένου του παρόντος, συμπεριλαμβανομένων κάθε είδους αρχείων, αποτελεί αντικείμενο πνευματικής ιδιοκτησίας και προστατεύεται από ελληνικές & διεθνείς διατάξεις. Συνεπώς, απαγορεύεται ρητά η αναπαραγωγή, αναδημοσίευση, αντιγραφή, αποθήκευση, πώληση, μετάδοση, διανομή, έκδοση ή μετάφραση του παρόντος, τμηματικά, περιληπτικά ή συνολικά, χωρίς τη ρητή προηγούμενη έγγραφη συναίνεση της δικαιούχου Τράπεζας Πειραιώς Α.Ε.,. Από την παραπάνω απαγόρευση εξαιρείται η αποθήκευση ή αντιγραφή τμημάτων του παρόντος σε απλό προσωπικό υπολογιστή για αυστηρά προσωπική χρήση, χωρίς πρόθεση εμπορικής ή άλλης εκμετάλλευσης και χωρίς αυτό να σημαίνει τη με οποιονδήποτε τρόπο παραχώρηση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.
ΑΛΒΑΝΙΑ Ο δείκτης κόστους κατασκευής το τρίτο τρίμηνο αυξήθηκε κατά,5% ετησίως από,2% το δεύτερο τρίμηνο και αντίστοιχα,5% το τρίτο τρίμηνο πέρυσι. Επιπλέον, ο δείκτης τιμών παραγωγού αυξήθηκε κατά,3% ετησίως και κατά,1% σε μηνιαία βάση το τρίτο τρίμηνο του έτους. Ο πληθωρισμός το Νοέμβριο αυξήθηκε με μεγαλύτερη ένταση στο 1,7% από 1,5% τον Οκτώβριο και 1,% το Νοέμβριο πέρυσι, καθώς οι τιμές των τροφίμων ανήλθαν στο 2,1% ετησίως από 1,6% και 2,1% τους ίδιους μήνες. Οι τιμές αλκοολούχων ποτών και εκπαίδευσης σημείωσαν τη μεγαλύτερη αύξηση το Νοέμβριο. Σε μηνιαία βάση, ο γενικός δείκτης τιμών καταναλωτή μειώθηκε κατά,3% το Νοέμβριο από αύξηση,1% τον προηγούμενο μήνα. Η Κεντρική Τράπεζα της Αλβανίας (ΚΤΑ) αποφάσισε στις 18 Δεκεμβρίου να διατηρήσει αμετάβλητο το παρεμβατικό επιτόκιο στο ιστορικό χαμηλό του 2,25% με βασικό γνώμονα την επιστροφή της οικονομικής δραστηριότητας στο δυνητικό επίπεδο καθώς και την επιστροφή των τιμών εντός του κατώτατου επιτρεπτού ορίου διακύμανσης του στόχου του πληθωρισμού. Επιπλέον, η ΚΤΑ αποφάσισε την παράταση των μέτρων για την ενίσχυση του δανεισμού στην οικονομία που είχαν ληφθεί το 213. Το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το εννεάμηνο του έτους διευρύνθηκε στο 9,% του ΑΕΠ από 7,3% το εννεάμηνο πέρυσι, εξαιτίας της διεύρυνσης του εμπορικού ελλείμματος στο 14,8% από 13,7% τις ίδιες περιόδους. Αντίστοιχα το ισοζύγιο πρωτογενούς εισοδήματος ανήλθε ελλειμματικό στο,8% το εννεάμηνο φέτος από πλεόνασμα,2% το εννεάμηνο το 213 και το πλεόνασμα δευτερογενούς εισοδήματος ανήλθε στο 5,% από 5,2% τις ίδιες περιόδους. Θετική συμβολή είχε το πλεόνασμα υπηρεσιών το οποίο διευρύνθηκε το εννεάμηνο το τρέχοντος έτους στο 1,6% από,9% την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι. Αλβανία: Έλλειμμα Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών -12 % ΑΕΠ -1-8 -6-4 -2 Q I 213 Q II 213 Q III 213 Q IV 213 Q I 214 Q II 214 QIII 214 Πηγή: Piraeus Bank Research, Κεντρική Τράπεζα Ο δανεισμός στον ιδιωτικό τομέα τον Οκτώβριο αυξήθηκε για τέταρτο συνεχόμενο μήνα και συγκεκριμένα κατά 3,% ετησίως από 1,7% το Σεπτέμβριο και μείωση 2,7% τον Οκτώβριο πέρυσι, καθώς αντίστοιχα τα δάνεια στις επιχειρήσεις αυξήθηκαν κατά 4,5% από 2,7% και συρρίκνωση 3,8% τους ίδιους μήνες. Ο δανεισμός στα νοικοκυριά τον Οκτώβριο αυξήθηκε κατά 1,1% ετησίως από,4% το Σεπτέμβριο και -,3% τον Οκτώβριο πέρυσι, ενώ οι καταθέσεις στο ιδιωτικό τομέα αυξήθηκαν στο,9% από,2% και 2,% τους ίδιους μήνες. 2
ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Ο διεθνής οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch επιβεβαίωσε στις 19 Δεκεμβρίου τη μακροχρόνια και βραχυχρόνια πιστοληπτική αξιολόγηση της Βουλγαρίας σε ξένο και εγχώριο νόμισμα στο ΒΒΒ-/ΒΒΒ αντίστοιχα. Το Outlook είναι σταθερό. Οι βασικοί λόγοι της επιβεβαίωσης από τη Fitch είναι η επιδείνωση των δημοσίων οικονομικών το δεύτερο εξάμηνο του έτους, τα οποία όμως παραμένουν σε καλύτερα επίπεδα σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες. Επιπλέον παράγοντες είναι η αναμενόμενη αύξηση των αναγκών δανεισμού της κυβέρνησης εξαιτίας της παροχής ρευστότητας στις προβληματικές τράπεζες της χώρας, καθώς όμως και η σταθεροποίηση του τραπεζικού τομέα από τον Ιούνιο. Ο διεθνής οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης S&P υποβάθμισε στις 12 Δεκεμβρίου τη μακροχρόνια και βραχυχρόνια πιστοληπτική αξιολόγηση της Βουλγαρίας σε ΒΒ+/Β από ΒΒΒ-/Α-3 αντίστοιχα. Το Outlook είναι σταθερό. Οι βασικοί λόγοι της υποβάθμισης της S&P είναι: 1. Η αύξηση του χρέους της γενικής κυβέρνησης, εξαιτίας της παροχής ρευστότητας στις προβληματικές τράπεζες της χώρας. Συγκεκριμένα, η S&P εκτιμά ότι το εγχώριο τραπεζικό σύστημα παραμένει αποδυναμωμένο, ενώ ενδέχεται να χρειαστεί περαιτέρω κρατική στήριξη. 2. Η τάση αποπληθωρισμού καθώς και το χρέος του ιδιωτικού τομέα είναι παράγοντες κινδύνου για την οικονομική δραστηριότητα, τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού τομέα καθώς και τη δημοσιονομική πορεία της χώρας. 3. Η S&P, εκτιμά ότι η ευρύτερη επιδείνωση των δημοσίων οικονομικών, εξαιτίας της αναιμικής ανάπτυξης και του αποπληθωρισμού, αναμένεται να αυξήσουν της ανάγκες δανεισμού για την περίοδο 214-217. Το σταθερό outlook αντανακλά την εξισορρόπηση του κινδύνου από πιθανές αδυναμίες του χρηματοπιστωτικού τομέα με τα έως τώρα χαμηλά επίπεδα του δημοσίου χρέους. Το πραγματικό ΑΕΠ το τρίτο τρίμηνο του έτους αυξήθηκε κατά 1,5% ετησίως από 1,8% το δεύτερο τρίμηνο και 1,1% το τρίτο τρίμηνο πέρυσι με την αύξηση της τελικής κατανάλωσης και των ακαθάριστων επενδύσεων παγίου κεφαλαίου συνέβαλαν θετικά στο πραγματικό ΑΕΠ. Αντίθετα, αρνητικά συνέβαλλε η μείωση το τρίτο τρίμηνο των εξαγωγών αλλά και η αύξηση των εισαγωγών. Για το εννεάμηνο του έτους το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 1,6% ετησίως από,6% την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι. Βουλγαρία: Πραγματικό ΑΕΠ 1 %YoY 5-5 -1 Μαρ-7 Σεπ-7 Μαρ-8 Σεπ-8 Μαρ-9 Σεπ-9 Μαρ-1 Σεπ-1 Μαρ-11 Σεπ-11 Μαρ-12 Σεπ-12 Μαρ-13 Σεπ-13 Μαρ-14 Σεπ-14 Πηγή: Piraeus Bank Research, Στατιστική Υπηρεσία Το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών το δεκάμηνο περιορίστηκε στο,9% του ΑΕΠ από 3,% την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου πέρυσι, εξαιτίας της διεύρυνσης του εμπορικού ελλείμματος στο 5,9% του ΑΕΠ από 4,6% τις ίδιες περιόδους. Αντίστοιχα, αρνητική συμβολή είχε ο περιορισμός του πλεονάσματος τρεχουσών μεταβιβάσεων το δεκάμηνο φέτος στο 3,6% του ΑΕΠ από 5,2% το δεκάμηνο πέρυσι, ενώ το έλλειμμα στο ισοζύγιο εισοδημάτων ανήλθε αμετάβλητο στο 2,9% τις ίδιες περιόδους. Αντίθετα, η διεύρυνση του πλεονάσματος υπηρεσιών στο 6,% του ΑΕΠ το δεκάμηνο από 5,3% το δεκάμηνο πέρυσι συνέβαλε θετικά, ενώ το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών χρηματοδοτήθηκε από τις ΑΞΕ καθώς οι τελευταίες ανήλθαν στο 2,% του ΑΕΠ από 3,2% τις ίδιες περιόδους. Η βιομηχανική παραγωγή τον Οκτώβριο αυξήθηκε κατά,4% ετησίως από μείωση,4% το Σεπτέμβριο και αύξηση 4,2% τον Οκτώβριο πέρυσι, εξαιτίας της αύξησης της παραγωγής στην μεταποίηση. Επιπλέον, οι λιανικές πωλήσεις τον Οκτώβριο αυξήθηκαν στο 3,% από 5,4% το Σεπτέμβριο και 6,9% τον Οκτώβριο πέρυσι. 3
Ο πληθωρισμός συρρικνώθηκε το Νοέμβριο στο,6% ετησίως από αντίστοιχες μειώσεις,4% τον Οκτώβριο και 1,5% το Νοέμβριο πέρυσι, ενώ οι τιμές τροφίμων μειώθηκαν κατά,2% ετησίως από -,3% και,1% τους ίδιους μήνες. Σε μηνιαία βάση, ο γενικός δείκτης τιμών καταναλωτή το Νοέμβριο μειώθηκε κατά,4% από αύξηση,9% τον προηγούμενο μήνα. Το δημοσιονομικό έλλειμμα διευρύνθηκε στο 2,2% του ΑΕΠ το δεκάμηνο από,6% την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου το 213, καθώς οι δημόσιες δαπάνες αυξήθηκαν στο 31,7% του ΑΕΠ από 23,1% τις ίδιες περιόδους. Επιπλέον, τα έσοδα αυξήθηκαν στο 3,4% του ΑΕΠ την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου από 23,7% την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι. Τα δημοσιονομικά αποθεματικά τον Οκτώβριο ανήλθαν στα BGN 8,7δισ. από BGN 8,8δισ. το Σεπτέμβριο. Επιπλέον, τα αποθεματικά στην κεντρική τράπεζα τον Οκτώβριο ανήλθαν στα BGN 5,9δισ. με αύξηση 28,9% ετησίως από 38,8% το Σεπτέμβριο. Σε μηνιαία βάση, τα αποθεματικά στην κεντρική τράπεζα μειώθηκαν κατά 8,3% τον Οκτώβριο από μείωση,1% το Σεπτέμβριο. Ο δανεισμός στον ιδιωτικό τομέα το Νοέμβριο μειώθηκε κατά 7,5% ετησίως από 1,9% τον Οκτώβριο και -,6% το Νοέμβριο πέρυσι, ενώ αντίστοιχα ο δανεισμός στις επιχειρήσεις μειώθηκε κατά 11,5% από αύξηση 3,% και -,4% τους ίδιους μήνες. Τα δάνεια στα νοικοκυριά παρέμειναν σχεδόν αμετάβλητα το Νοέμβριο, ενώ οι συνολικές καταθέσεις στον ιδιωτικό τομέα μειώθηκαν στο 5,6% από αυξήσεις 5,4% και 7,7% τους ίδιους μήνες. Ο γενικός δείκτης του Χρηματιστηρίου Αξιών της Σόφιας αυξήθηκε κατά 5,5% από τις αρχές του έτους στις 22 Δεκεμβρίου και μειώθηκε κατά,7% από τις 14 Νοεμβρίου. Η κεφαλαιοποίηση του δείκτη ανήλθε στα BGN 786,εκ. στις 22 Δεκεμβρίου από BGN 791,9εκ. στις 14 Νοεμβρίου και ο συνολικός δείκτης τιμής/κερδών ανήλθε στο 7,5 από 7,6 τις ίδιες ημέρες. Το βήτα (beta) του δείκτη σε σχέση με το New Europe Blue Chip Index (σταθμισμένος μέσος όρος βάσει κεφαλαιοποίησης 3 μετοχών υψηλής κεφαλαιοποίησης που διαπραγματεύονται στα χρηματιστήρια Αυστρίας, Πολωνίας, Ουγγαρίας, Τσεχίας, Σλοβακίας, Σλοβενίας, Κροατίας, Ρουμανίας και Βουλγαρίας και καταρτίζεται από το Χρηματιστήριο της Βιέννης) ήταν,113. Στην αγορά των CDS (Credit Default Swaps-αγορά ασφάλιστρων σε περίπτωση χρεοκοπίας), το συμβόλαιο των πέντε ετών σε USD μειώθηκε στις 22 Δεκεμβρίου στις 19,μ.β. από 137,5μ.β. στις 14 Νοεμβρίου, ενώ από τις αρχές του έτους αυξήθηκε κατά 67,3μ.β. Στη διατραπεζική αγορά, το επιτόκιο δανεισμού SOFIBOR ενός μήνα στις 22 Δεκεμβρίου παρέμεινε αμετάβλητο στο,227% από τις 14 Νοεμβρίου και το διατραπεζικό Ο/Ν επιτόκιο αυξήθηκε οριακά στο,38% από,37% τις ίδιες μέρες. 4
Χρηματοοικονομικοί Δείκτες 68 Sofix Index 35 CDS 5Y USD 63 58 53 48 43 38 33 28 3 25 2 15 1 5 16-Ιουλ-12 12-Οκτ-12 8-Ιαν-13 6-Απρ-13 3-Ιουλ-13 29-Σεπ-13 26-Δεκ-13 24-Μαρ-14 2-Ιουν-14 16-Σεπ-14 13-Δεκ-14 17-Ιουλ-12 13-Οκτ-12 9-Ιαν-13 7-Απρ-13 4-Ιουλ-13 3-Σεπ-13 27-Δεκ-13 25-Μαρ-14 21-Ιουν-14 17-Σεπ-14 14-Δεκ-14 1.4 1.2 1.8.6.4.2 3-Αυγ-12 29-Οκτ-12 Interbank Rate-SOFIBOR3M 24-Ιαν-13 21-Απρ-13 17-Ιουλ-13 12-Οκτ-13 7-Ιαν-14 4-Απρ-14 3-Ιουν-14 25-Σεπ-14 21-Δεκ-14 12 118 116 114 112 11 18 16 14 12 1 23-Οκτ-12 6-Ιαν-13 22-Μαρ-13 Govt Benchmark-1Y 5-Ιουν-13 19-Αυγ-13 2-Νοε-13 16-Ιαν-14 1-Απρ-14 15-Ιουν-14 29-Αυγ-14 12-Νοε-14 Πηγή: Piraeus Bank Research, Bloomberg 5
ΚΥΠΡΟΣ Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προχώρησε στην αναβολή της επικείμενης εκταμίευσης της δόσης στα πλαίσια του οικονομικού προγράμματος της χώρας, σε συνέχεια της αναστολής της νομοθεσίας για τις εκποιήσεις ενυπόθηκων ακινήτων. Το πραγματικό ΑΕΠ το τρίτο τρίμηνο του έτους συρρικνώθηκε κατά 1,8% ετησίως από μειώσεις κατά 2,2% το δεύτερο τρίμηνο και 5,6% το τρίτο τρίμηνο πέρυσι καθώς η σημαντική αύξηση των ακαθάριστων κεφαλαιουχικών επενδύσεων συνέβαλαν θετικά στη βελτίωση του πραγματικού ΑΕΠ. Αντίθετα, αρνητικά συνέβαλλαν οι μειώσεις το τρίτο τρίμηνο της τελικής καταναλωτικής δαπάνης και εξαγωγών αλλά και η αύξηση των εισαγωγών. Για το εννεάμηνο του έτους το πραγματικό ΑΕΠ μειώθηκε κατά 2,5% ετησίως από -5,6% την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι. Οι τουριστικές αφίξεις το Νοέμβριο συρρικνώθηκαν με μικρότερη ένταση κατά,1% ετησίως από αντίστοιχες μειώσεις κατά 8,1% τον Οκτώβριο και 2,9% το Νοέμβριο πέρυσι. Ο δείκτης τιμών καταναλωτή μειώθηκε με μικρότερη ένταση το Νοέμβριο στο,1% ετησίως από -,5% τον Οκτώβριο και - 2,1% το Νοέμβριο πέρυσι, καθώς οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν για πρώτη φορά μετά από δώδεκα μήνες μείωσης και συγκριμένα κατά 2,4% ετησίως από -1,4% και -2,1% τους ίδιους μήνες. Αντίστοιχες αυξήσεις σημείωσαν και οι υπόλοιπες κατηγορίες τιμών, με εξαίρεση τις τιμές στέγασης και μεταφορών. Σε μηνιαία βάση, ο δείκτης τιμών καταναλωτή μειώθηκε κατά,4% το Νοέμβριο από αύξηση,5% τον προηγούμενο μήνα. Ο δείκτης κόστους κατασκευής το Νοέμβριο συρρικνώθηκε με το ίδιο ποσοστό σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα και συγκεκριμένα κατά,1% ετησίως από αύξηση 1,1% ετησίως το Νοέμβριο πέρυσι. Το δημοσιονομικό ισοζύγιο ανήλθε πλεονασματικό στο 1,6% του ΑΕΠ το δεκάμηνο του έτους από έλλειμμα 2,6% το δεκάμηνο πέρυσι, εξαιτίας της περαιτέρω μείωσης των δημοσίων δαπανών και αύξησης των εσόδων. Συγκεκριμένα, το δεκάμηνο οι δημόσιες δαπάνες σημείωσαν μείωση κατά 9,2% ετησίως, ενώ τα έσοδα αυξήθηκαν κατά 3,6% ετησίως. Το δημόσιο χρέος το εννεάμηνο του έτους ανήλθε στο 15,6% του ΑΕΠ από 111,% το εξάμηνο φέτος και 12,% την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι. Η βελτίωση προήλθε κυρίως από μείωση του εγχώριου δημοσίου χρέους. Κύπρος: Δημόσιο Χρέος 13 % ΑΕΠ 12 11 1 9 8 7 6 5 4 Μαρ-1 Σεπ-1 Μαρ-11 Σεπ-11 Μαρ-12 Σεπ-12 Μαρ-13 Σεπ-13 Μαρ-14 Σεπ-14 Πηγή: Piraeus Bank Research, Υπουργείο Οικονομικών Η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και το Υπουργείο Οικονομικών προχώρησαν στις 5 Δεκεμβρίου στην περαιτέρω χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων στις τραπεζικές συναλλαγές. Η απόφαση αυτή αποτελεί μέρος του οδικού χάρτη που υιοθετήθηκε τον Αύγουστο του 213. Ο γενικός δείκτης του Χρηματιστηρίου Αξιών Κύπρου μειώθηκε στις 22 Δεκεμβρίου κατά 17,3% από τις αρχές του έτους και κατά 4,% από τις 14 Νοεμβρίου και το βήτα (beta) του δείκτη σε σχέση με το New Europe Blue Chip Index ανήλθε στο -,14. Η κεφαλαιοποίηση του δείκτη ανήλθε στα EUR 441,8 εκ. στις 22 Δεκεμβρίου από EUR 46,3εκ. στις 14 Νοεμβρίου. 6
Στην αγορά των CDS, το συμβόλαιο των πέντε ετών σε USD αυξήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου στις 61,9μ.β. από 483,8μ.β. στις 14 Νοεμβρίου, ενώ από τις αρχές του έτους μειώθηκε κατά 21,9μ.β. Χρηματοοικονομικοί Δείκτες 18 16 14 12 1 8 6 18 16 14 12 1 8 6 4 2 General Index 3-Αυγ-12 28-Σεπ-12 27-Οκτ-12 25-Νοε-12 24-Δεκ-12 22-Ιαν-13 2-Φεβ-13 21-Μαρ-13 19-Απρ-13 18-Μαϊ-13 16-Ιουν-13 15-Ιουλ-13 13-Αυγ-13 11-Σεπ-13 1-Οκτ-13 8-Νοε-13 7-Δεκ-13 5-Ιαν-14 3-Φεβ-14 4-Μαρ-14 2-Απρ-14 1-Μαϊ-14 3-Μαϊ-14 28-Ιουν-14 27-Ιουλ-14 25-Αυγ-14 23-Σεπ-14 22-Οκτ-14 2-Νοε-14 19-Δεκ-14 CDS 5Y USD 19-Μαρ-12 16-Απρ-12 14-Μαϊ-12 11-Ιουν-12 9-Ιουλ-12 6-Αυγ-12 3-Σεπ-12 1-Οκτ-12 29-Οκτ-12 26-Νοε-12 24-Δεκ-12 21-Ιαν-13 18-Φεβ-13 18-Μαρ-13 15-Απρ-13 13-Μαϊ-13 1-Ιουν-13 8-Ιουλ-13 5-Αυγ-13 2-Σεπ-13 3-Σεπ-13 28-Οκτ-13 25-Νοε-13 23-Δεκ-13 2-Ιαν-14 17-Φεβ-14 17-Μαρ-14 14-Απρ-14 12-Μαϊ-14 9-Ιουν-14 7-Ιουλ-14 4-Αυγ-14 1-Σεπ-14 29-Σεπ-14 27-Οκτ-14 24-Νοε-14 22-Δεκ-14 Πηγή: Piraeus Bank Research, Bloomberg 8 7 6 5 4 3 2 1 1 9 8 7 6 5 4 FTSE 2 3-Αυγ-12 29-Σεπ-12 29-Οκτ-12 28-Νοε-12 28-Δεκ-12 27-Ιαν-13 26-Φεβ-13 28-Μαρ-13 27-Απρ-13 27-Μαϊ-13 26-Ιουν-13 26-Ιουλ-13 25-Αυγ-13 24-Σεπ-13 24-Οκτ-13 23-Νοε-13 23-Δεκ-13 22-Ιαν-14 21-Φεβ-14 23-Μαρ-14 22-Απρ-14 22-Μαϊ-14 21-Ιουν-14 21-Ιουλ-14 2-Αυγ-14 19-Σεπ-14 19-Οκτ-14 18-Νοε-14 18-Δεκ-14 Govt Benchmark-1Y 24-Σεπ-12 26-Οκτ-12 27-Νοε-12 29-Δεκ-12 3-Ιαν-13 3-Μαρ-13 4-Απρ-13 6-Μαϊ-13 7-Ιουν-13 9-Ιουλ-13 1-Αυγ-13 11-Σεπ-13 13-Οκτ-13 14-Νοε-13 16-Δεκ-13 17-Ιαν-14 18-Φεβ-14 22-Μαρ-14 23-Απρ-14 25-Μαϊ-14 26-Ιουν-14 28-Ιουλ-14 29-Αυγ-14 3-Σεπ-14 1-Νοε-14 3-Δεκ-14 7
ΡΟΥΜΑΝΙΑ Το πραγματικό ΑΕΠ το τρίτο τρίμηνο του έτους αυξήθηκε κατά 3,% ετησίως από 2,2% το δεύτερο τρίμηνο και 3,86% το τρίτο τρίμηνο πέρυσι καθώς η σημαντική αύξηση της τελικής κατανάλωσης συνέβαλε θετικά στην αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ. Αντίθετα, αρνητικά συνέβαλλαν οι μειώσεις το τρίτο τρίμηνο των επενδύσεων και εξαγωγών. Για το εννεάμηνο του έτους το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 2,% ετησίως από 3,4% την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι. Ρουμανία: Πραγματικό ΑΕΠ 15 1 %YoY 5-5 -1 Μαρ-7 Σεπ-7 Μαρ-8 Σεπ-8 Μαρ-9 Σεπ-9 Μαρ-1 Σεπ-1 Μαρ-11 Σεπ-11 Μαρ-12 Σεπ-12 Μαρ-13 Σεπ-13 Μαρ-14 Σεπ-14 Πηγή: Piraeus Bank Research, Στατιστική Υπηρεσία Η βιομηχανική παραγωγή τον Οκτώβριο αυξήθηκε κατά 2,9% ετησίως από 9,8% τον Οκτώβριο πέρυσι, ενώ οι λιανικές πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 6,7% ετησίως από 1,9% τους ίδιους μήνες. Ο πληθωρισμός το Νοέμβριο αυξήθηκε με μικρότερη ένταση στο 1,3% από 1,4% τον Οκτώβριο και μείωση 1,8% το Νοέμβριο πέρυσι, καθώς οι τιμές των τροφίμων μειώθηκαν αντίστοιχα στο,3% από αύξηση,1% και -1,8% τους ίδιους μήνες. Το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών περιορίστηκε στο,2% του ΑΕΠ το δεκάμηνο του έτους από,5% την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου το 213, καθώς το εμπορικό έλλειμμα περιορίστηκε στο 3,% του ΑΕΠ από 3,2% τις ίδιες περιόδους. Αντίστοιχα, το πλεόνασμα των υπηρεσιών αυξήθηκε στο 3,3% το δεκάμηνο φέτος από 2,8% το δεκάμηνο το 213, ενώ το έλλειμμα στο ισοζύγιο πρωτογενούς εισοδήματος παρέμεινε αμετάβλητο στο 1,4% τις ίδιες περιόδους. Το πλεόνασμα στο ισοζύγιο δευτερογενούς εισοδήματος ανήλθε το δεκάμηνο του έτους στο 1,% από 1,4% την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι. Ο σύνθετος δείκτης του Χρηματιστηρίου Αξιών του Βουκουρεστίου αυξήθηκε κατά 6,8% από τις αρχές του έτους στις 22 Δεκεμβρίου και μειώθηκε κατά,4% από τις 14 Νοεμβρίου. Η κεφαλαιοποίηση του δείκτη στις 22 Δεκεμβρίου ανήλθε στα RON 25,4δισ. από RON 25,5δισ. στις 14 Νοεμβρίου, ενώ ο συνολικός δείκτης τιμής/κερδών ανήλθε στο 9,5 από 9,6 τις ίδιες ημέρες. Το βήτα (beta) του δείκτη σε σχέση με το New Europe Blue Chip Index ανήλθε στα,369. Στην αγορά των CDS, το συμβόλαιο των πέντε ετών σε USD μειώθηκε στις 14, μ.β. στις 22 Δεκεμβρίου από 15,4 μ.β. στις 14 Νοεμβρίου, ενώ από τις αρχές του έτους το spread μειώθηκε κατά 45, μ.β. Στη διατραπεζική αγορά, το επιτόκιο δανεισμού Ο/Ν μειώθηκε στο,27% στις 22 Δεκεμβρίου από,31% στις 14 Νοεμβρίου και το διατραπεζικό επιτόκιο ενός μήνα μειώθηκε στο,75% από,82% για τις ίδιες ημέρες. Στην αγορά συναλλάγματος, το RON υποτιμήθηκε σε σχέση με το EUR στις 22 Δεκεμβρίου κατά,2% από τις αρχές του έτους και ανατιμήθηκε κατά,4% σε σχέση με την προηγούμενη μέρα. 8
Χρηματοοικονομικοί Δείκτες 4.7 4.65 4.6 4.55 4.5 4.45 4.4 4.35 4.3 4.25 4.2 EUR/RON Spot Rate 75 7 65 6 55 5 45 4 General Index-BET 11-Ιουλ-12 8-Οκτ-12 5-Ιαν-13 4-Απρ-13 2-Ιουλ-13 29-Σεπ-13 27-Δεκ-13 26-Μαρ-14 23-Ιουν-14 2-Σεπ-14 18-Δεκ-14 9-Ιουλ-12 5-Οκτ-12 1-Ιαν-13 3-Μαρ-13 26-Ιουν-13 22-Σεπ-13 19-Δεκ-13 17-Μαρ-14 13-Ιουν-14 9-Σεπ-14 6-Δεκ-14 5 CDS 5Y USD 7 Interbank Rate-BUBOR3M 45 4 35 3 25 2 15 1 6 5 4 3 2 1 17-Ιουλ-12 13-Οκτ-12 9-Ιαν-13 7-Απρ-13 4-Ιουλ-13 3-Σεπ-13 27-Δεκ-13 25-Μαρ-14 21-Ιουν-14 17-Σεπ-14 14-Δεκ-14 6-Ιουλ-12 2-Οκτ-12 29-Δεκ-12 27-Μαρ-13 23-Ιουν-13 19-Σεπ-13 16-Δεκ-13 14-Μαρ-14 1-Ιουν-14 6-Σεπ-14 3-Δεκ-14 Πηγή: Piraeus Bank Research, Bloomberg 9
ΣΕΡΒΙΑ Η βιομηχανική παραγωγή τον Οκτώβριο μειώθηκε περαιτέρω σηματοδοτώντας τη μειωμένη παραγωγική δραστηριότητα που διέπει τη χώρα τους τελευταίους μήνες και συγκεκριμένα στο 6,3% ετησίως από -5,7% το Σεπτέμβριο και αύξηση 6,2% τον Οκτώβριο πέρυσι, ενώ αντίθετα οι λιανικές πωλήσεις σημείωσαν αύξηση κατά 1,5% από 1,6% και,1% τους ίδιους μήνες. Η Κεντρική Τράπεζα της Σερβίας (ΚΤΣ) αποφάσισε στις 11 Δεκεμβρίου διατηρήσει αμετάβλητο το παρεμβατικό επιτόκιο στο 8,% μετά την μείωση του Νοεμβρίου κατά 5 μ.β.. Η ΚΤΣ εκτιμά ότι υπάρχει ανησυχία για το σταθερά χαμηλό πληθωρισμό, ενώ τονίζει παράλληλα την αβεβαιότητα που διέπει τις διεθνείς αγορές. Με βάση τους τελευταίους παράγοντες η νομισματική πολιτική χαίρει ιδιαίτερης προσοχής. Ο πληθωρισμός το Νοέμβριο αυξήθηκε με μεγαλύτερη ένταση στο 2,4% από 1,8% τον Οκτώβριο και 1,6% το Νοέμβριο πέρυσι, καθώς αντίστοιχα οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν κατά 2,9% ετησίως από,5% και μείωση 4,3% τους ίδιους μήνες. Σε μηνιαία βάση, ο γενικός δείκτης τιμών καταναλωτή παρέμεινε αμετάβλητος το Νοέμβριο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα από μείωση,2% τον Οκτώβριο. Αναφορικά με τη συναλλαγματική ισοτιμία του RSD έναντι του EUR, σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα στις 22 Δεκεμβρίου το RSD υποτιμήθηκε έναντι του EUR κατά 5,5% από τις αρχές του έτους και κατά 1,% σε μηνιαία βάση. Η Κεντρική Τράπεζα της Σερβίας μέσα στο Δεκέμβριο μόνο έχει προχωρήσει στην πώληση 31εκ. RSD στη διατραπεζική αγορά συναλλάγματος με σκοπό τον περιορισμό της έντονης μεταβλητότητας του νομίσματος. Σερβία: Συναλλαγματική Ισοτιμία EUR/RSD και παρεμβάσεις Κεντρικής Τράπεζας στην Διατραπεζική Αγορά 5 4 3 2 1-1 -2-3 πώληση EUR εκ. αγορά EUR εκ. Ιουν-11 Αυγ-11 Οκτ-11 Δεκ-11 Φεβ-12 Απρ-12 Ιουν-12 Αυγ-12 Οκτ-12 Δεκ-12 Φεβ-13 Απρ-13 Ιουν-13 Αυγ-13 Οκτ-13 Δεκ-13 Φεβ-14 Απρ-14 Ιουν-14 Αυγ-14 Οκτ-14 Δεκ-14 Παρεμβάσεις Κεντρικής Τράπεζας στην Διατραπεζική Αγορά 125 12 115 11 15 1 Συναλλαγματική Ισοτιμία EUR/RSD(Δ) Πηγή: Piraeus Bank Research, Datastream, Κεντρική Τράπεζα της Σερβίας 95 Ο δείκτης του Χρηματιστηρίου Αξιών του Βελιγραδίου (BELEX15) αυξήθηκε κατά 18,6% από τις αρχές του έτους στις 22 Δεκεμβρίου, ενώ μειώθηκε κατά 4,3% από τις 14 Νοεμβρίου. Το βήτα (beta) του δείκτη σε σχέση με το New Europe Blue Chip Index ανήλθε στο,94. Έκθεση για τη δηναριοποίηση του Τραπεζικού Συστήματος στη Σερβία (Πηγή: Κεντρική Τράπεζα της Σερβίας) Η Κεντρική Τράπεζα της Σερβίας (ΚΤΣ) και η κυβέρνηση της Σερβίας υπέγραψαν τον Απρίλιο του 212 μνημόνιο σχετικά με τη στρατηγική της αύξησης χρήσης του δηναρίου (δηναριοποίηση) στον εγχώριο χρηματοπιστωτικό τομέα. Εκτιμάται ότι αύξηση της χρήσης του εγχώριου νομίσματος θα οδηγήσει σε βελτίωση της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος, σε μείωση του κινδύνου που απορρέει από τη μεταβλητότητα των συναλλαγματικών ισοτιμιών αλλά και σε ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της νομισματικής πολιτικής. Η προαναφερθείσα στρατηγική στηρίζεται σε τρείς αλληλένδετους πυλώνες: 1ος πυλώνας και πιο σημαντικός προβλέπει μέτρα για τη δημιουργία ενός σταθερού μακροοικονομικού περιβάλλοντος με χαμηλό πληθωρισμό, σταθερό χρηματοπιστωτικό σύστημα και βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη. 2ος πυλώνας αποτελείται 1
από μέτρα για την προώθηση χρηματοοικονομικών προϊόντων σε δηνάριο, με ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη της αγοράς ομολόγων σε δηνάριο.3ος πυλώνας στοχεύει στην αποθάρρυνση περαιτέρω συσσώρευσης συναλλαγματικού κινδύνου στο μη-χρηματοπιστωτικό τομέα. Προωθεί την εισαγωγή και ανάπτυξη εργαλείων από την ΚΤΣ, σε συνεργασία με τον τραπεζικό τομέα, για την αντιστάθμιση συναλλαγματικού κινδύνου για τη διατραπεζική αγορά και τους πελάτες. Η τάση συρρίκνωσης του τραπεζικού δανεισμού στις επιχειρήσεις η οποία ξεκίνησε στις αρχές του 213 (μετά το πρώτο τρίμηνο) φαίνεται να επιβραδύνεται από τα τέλη του δεύτερου τριμήνου του 214, χάρη στην έναρξη τον Ιούνιο του 214 ενός νέου κύκλου κυβερνητικών μέτρων για την τόνωση του τραπεζικού δανεισμού με τη μορφή επιδοτούμενων εταιρικών δανείων, με σκοπό τη διατήρηση της ρευστότητας στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και την τόνωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Η κυβέρνηση στις 15 Μαΐου 214 ανακοίνωσε πρόγραμμα επιδότησης επιτοκίου για την παροχή επιχειρηματικών δανείων σε δηνάριο. Σύμφωνα με το πρόγραμμα το ετήσιο επιτόκιο δεν θα ξεπερνάει το 5,45%. Η επιδότηση χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάπτυξης της Σερβίας. Το νέο πρόγραμμα είναι εστιασμένο κυρίως στην χρηματοδότηση νέων δανείων αλλά και στη δανειοδότηση μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που αντιμετώπισαν τα περισσότερα προβλήματα χρηματοδότησης τις προηγούμενες περιόδους. Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις, στοιχεία μέσα Σεπτεμβρίου, περίπου 7 εκατομμύρια ευρώ έχουν εγκριθεί από τις τράπεζες, το οποίο αποτελεί σχεδόν το ήμισυ του αναμενόμενου συνολικού ποσού. Οι πρόσφατες εξελίξεις στο χρηματοπιστωτικό τομέα αποτελούν ένδειξη ότι η εφαρμογή του κυβερνητικού προγράμματος αποφέρει αποτελέσματα. Αναλυτικότερα, όσον αφορά τα δάνεια σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, από το πρώτο έως τρίτο τρίμηνο του 214, ο βαθμός δηναριοποίησης (ποσοστό δανείων σε RSD ως προς το σύνολο των δανείων εταιρικού τομέα και νοικοκυριών) παρουσιάζει ανοδική τάση σε σύγκριση με το 213 όπου κατά μέσο όρο διαμορφώθηκε κάτω από 28%. Συγκεκριμένα, το τρίτο τρίμηνο του 214, ο βαθμός αυξήθηκε στο 3,4%. Αξίζει να τονίσουμε ότι η αύξηση του συνολικού δανεισμού το τρίτο τρίμηνο οφείλεται κυρίως στην αύξηση των εταιρικών δανείων σε δηνάρια μέσω του επιδοτούμενου κυβερνητικού προγράμματος δανεισμού. Επιπλέον, και η αύξηση της πιστωτικής επέκτασης στα νοικοκυριά το τρίτο τρίμηνο οφείλεται κυρίως στην αύξηση των δανείων σε δηνάριο. Όσον αφορά τα νέα δάνεια σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, από το πρώτο έως τρίτο τρίμηνο του 214, ο βαθμός δηναριοποίησης παρουσιάζει μια σημαντικά ανοδική τάση σε σύγκριση με το 213 όπου κυμάνθηκε στο εύρος 3%-4%. Συγκεκριμένα, το τρίτο τρίμηνο του 214, ο βαθμός αυξήθηκε στο 57%. Ο εταιρικός δανεισμός σε δηνάρια αυξήθηκε για δεύτερο συνεχόμενο τρίμηνο το τρίτο τρίμηνο του 214, κυρίως λόγω της συνέχισης του επιδοτούμενου προγράμματος εταιρικού δανεισμού το οποίο ξεκίνησε τα τέλη του δευτέρου τριμήνου. Όσον αφορά το δημόσιο χρέος, το τρίτο τρίμηνο του 214, το μερίδιο σε δηνάρια στο συνολικό δημόσιο χρέος υποχώρησε στο 21,7% από 22,3% το δεύτερο τρίμηνο δεδομένου του δανεισμού της κυβέρνησης σε ξένο νόμισμα το τρίτο τρίμηνο αλλά και της μεταβλητότητας της συναλλαγματικής ισοτιμίας. Αξίζει να αναφέρουμε ότι η κυβέρνηση συνεχίζει να δανείζεται από την εγχώρια αγορά, συγκεκριμένα τον Οκτώβριο η κυβέρνηση εξέδωσε το πρώτο δεκαετές ομόλογο σε RSD, με ετήσια απόδοση 12,99%. Η επιμήκυνση της καμπύλης απόδοσης σε δηνάριο (dinar yield curve) εκτιμάται ότι θα βοηθήσει τις τράπεζες στον καθορισμό επιτοκίων για δάνεια σε δηνάριο μεγαλύτερης διάρκειας. Δεδομένης της αυξημένης προσφοράς τέτοιων δανείων στην αγορά προβλέπονται μακροπρόθεσμες θετικές επιπτώσεις στη δηναριοποίηση του εγχώριου χρηματοπιστωτικού συστήματος. 11
Χρηματοοικονομικοί Δείκτες 125 123 121 119 117 115 113 111 19 17 15 11-Ιουλ-12 3-Σεπ-12 2-Δεκ-12 11-Μαρ-13 EUR/RSD Spot Rate 31-Μαϊ-13 2-Αυγ-13 9-Νοε-13 29-Ιαν-14 2-Απρ-14 1-Ιουλ-14 29-Σεπ-14 19-Δεκ-14 75 7 65 6 55 5 45 4 17-Ιουλ-12 13-Οκτ-12 General Index-BELEX15 9-Ιαν-13 7-Απρ-13 4-Ιουλ-13 3-Σεπ-13 27-Δεκ-13 25-Μαρ-14 21-Ιουν-14 17-Σεπ-14 14-Δεκ-14 Πηγή: Piraeus Bank Research, Bloomberg 12
Οικονομική Ανάλυση & Αγορές Λεκκός Ηλίας Chief Economist +321 328812 Lekkosi@piraeusbank.gr Ελληνική Οικονομία Στάγγελ Ειρήνη Manager +321 3288192 Staggelir@piraeusbank.gr Γαβαλάς Δημήτρης Junior Economic Analyst +3216 41737 Gavalasd@piraeusbank.gr Ανεπτυγμένες Οικονομίες Πατίκης Βασίλειος Head +321 3739178 Patikisv@piraeusbank.gr Γιαννακίδης Χαρίλαος +321 3739612 Giannakidisch@piraeusbank.gr Πολυχρονόπουλος Διονύσιος Senior Economist +321 3288694 Polychronopoulosd@piraeusbank.gr Αρακελιάν Βεανούς Senior Economist +321 3739369 ArakelianV@piraeusbank.gr Παπακώστας Χρυσοβαλάντης Economic Analyst +321 3298778 Papakostasc@piraeusbank.gr Κωνσταντού Ευαγγελία Junior Economic Analyst +321 3739749 Konstantoue@piraeusbank.gr Αναπτυσσόμενες Οικονομίες Ρότσικα Δημητρία Economist +321 3288365 Rotsikad@piraeusbank.gr Κλαδικές Μελέτες Δαγγαλίδης Αθανάσιος Senior Economist +3231 293564 Athanasios.Dagalidis@piraeusbank.gr Βλάχου Παρασκευή Economic Analyst +321 3335631 Vlachoupar@piraeusbank.gr Θεσμικές & Εποπτικές Εξελίξεις Λεβεντάκης Αρτέμης Senior Economist +321641792 LeventakisAr@piraeusbank.gr Μαργαρίτη Κωνσταντίνα Junior Economic Analyst +321 3739642 Margaritik@piraeusbank.gr Γραμματεία Ζορμπά Αικατερίνη Γραμματεία +321 3288187 ZorbaAik@piraeusbank.gr Disclaimer:To παρόν ενημερωτικό σημείωμα συνιστά διαφημιστική ανακοίνωση ενημερωτικού περιεχομένου και δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση επενδυτική συμβουλή ούτε υποκίνηση ή προσφορά για συμμετοχή σε οποιαδήποτε συναλλαγή. Καμία πληροφορία που εμπεριέχεται σε αυτό, δεν θα πρέπει να εκληφθεί, σε καμία περίπτωση, ως κατάλληλη επένδυση για τον παραλήπτη, ούτε μέσο επίτευξης των συγκεκριμένων επενδυτικών στόχων ή κάλυψης οποιωνδήποτε άλλων αναγκών του παραλήπτη, ούτε υποκατάστατο τυχόν συμβατικών κειμένων που αφορούν τις περιγραφόμενες σε αυτό συναλλαγές. Για τους λόγους αυτούς, κάθε επενδυτής θα πρέπει να προβεί στη δική του αξιολόγηση οποιασδήποτε πληροφορίας παρέχεται στην παρούσα επικοινωνία και δεν θα πρέπει να βασίζεται σε οποιαδήποτε τέτοια πληροφορία ως εάν αυτή αποτελούσε επενδυτική συμβουλή. Το παρόν δε συνιστά, επίσης, έρευνα στον τομέα των επενδύσεων και, συνεπώς, δεν καταρτίσθηκε από την Τράπεζα Πειραιώς σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νόμου που αποσκοπούν στη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της έρευνας στον τομέα των επενδύσεων. Οι πληροφορίες που εκτίθενται στο παρόν βασίζονται σε πηγές που διατίθενται στο κοινό και που θεωρούνται αξιόπιστες. Η Τράπεζα δεν φέρει καμία ευθύνη ως προς την ακρίβεια ή πληρότητα των πληροφοριών αυτών. Οι απόψεις και εκτιμήσεις που εκτίθενται στο παρόν αφορούν την τάση της εγχώριας και των διεθνών χρηματοοικονομικών αγορών κατά την αναγραφόμενη ημερομηνία και υπόκεινται σε αλλαγές χωρίς ειδοποίηση. Η Τράπεζα ενδέχεται, ωστόσο, να συμπεριλαμβάνει στο παρόν έρευνες στον τομέα των επενδύσεων, οι οποίες έχουν εκπονηθεί από τρίτα πρόσωπα που δεν ανήκουν στον όμιλο της. Η Τράπεζα δεν τροποποιεί τις ως άνω έρευνες, αλλά τις παραθέτει αυτούσιες, και, συνεπώς, δεν αναλαμβάνει οποιαδήποτε ευθύνη για το περιεχόμενο αυτών. Ο όμιλος της Τράπεζας Πειραιώς είναι ένας οργανισμός με σημαντική ελληνική, αλλά και αυξανόμενη διεθνή παρουσία, και μεγάλο εύρος παρεχόμενων επενδυτικών υπηρεσιών. Στο πλαίσιο των επενδυτικών υπηρεσιών που παρέχει η Τράπεζα ή/και άλλες εταιρείες του ομίλου της ενδέχεται να ανακύψουν περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων σε σχέση με τις παρεχόμενες στο παρόν πληροφορίες. Σχετικά επισημαίνεται ότι η Τράπεζα και οι εταιρείες του ομίλου της μεταξύ άλλων: α) Δεν υπόκειται σε καμία απαγόρευση όσον αφορά τη διαπραγμάτευση για ίδιο λογαριασμό ή στο πλαίσιο διαχείρισης χαρτοφυλακίου πριν από τη δημοσιοποίηση του παρόντος φυλλαδίου, ή την απόκτηση μετοχών πριν από δημόσια εγγραφή. β) Ενδέχεται να παρέχει έναντι αμοιβής σε κάποιον από τους εκδότες, για τους οποίους παρέχονται με το παρόν πληροφορίες, υπηρεσίες επενδυτικής τραπεζικής. γ) Ενδέχεται να συμμετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο εκδοτών ή να έλκει άλλα χρηματοοικονομικά συμφέροντα από αυτούς. δ)ενδέχεται να παρέχει υπηρεσίες ειδικού διαπραγματευτή ή αναδόχου σε κάποιους από τους αναφερόμενους στο παρόν εκδότες. ε)η Τράπεζα Πειραιώς ενδεχομένως να έχει εκδώσει σημειώματα διαφορετικά ή μη συμβατά με τις πληροφορίες που εκτίθενται στο παρόν σημείωμα. Ρητά επισημαίνεται ότι: α)τα αριθμητικά στοιχεία αναφέρονται στο παρελθόν και ότι οι προηγούμενες επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων. β) τα αριθμητικά στοιχεία αφορούν προσομοίωση προηγουμένων επιδόσεων και ότι οι προηγούμενες αυτές επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων. γ) οι προβλέψεις σχετικά με τις μελλοντικές επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων. δ) η φορολογική μεταχείριση των αναφερόμενων στο παρόν πληροφοριών και συναλλαγών εξαρτάται και από τα ατομικά δεδομένα έκαστου επενδυτή και ενδέχεται να μεταβληθεί στο μέλλον. Ως εκ τούτου ο παραλήπτης οφείλει να αναζητήσει ανεξάρτητες συμβουλές ως προς τη φορολογική νομοθεσία που τον διέπει. ε) Η Τράπεζα Πειραιώς δεν υποχρεούται να ενημερώνει ή να κρατά επίκαιρες τις πληροφορίες που εμπεριέχονται στο παρόν 13