SAME WORLD Μοιραζόμαστε σχολικές πρακτικές για την αειφορία 1ος Ευρωπαϊκός Διαγωνισμός Καλών Εκπαιδευτικών Πρακτικών Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Εκπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη του προγράμματος SAME WORLD Τίτλος Πρακτικής Εκπαιδευτικός & Τάξη Μαρία Θεοδωροπούλου, ΠΕ02, ΆΛυκείου email mariad.theodoropoulou@yahoo.gr ΣΧΟΛΕΙΟ 3o ΓΕΛ Π.ΦΑΛΗΡΟΥ Π.ΦΑΛΗΡΟ, 2017 SAME WORLD p. 1 from 6 2017-05-18
1. Θέμα(τα) Παρακαλώ επιλέξτε το θέμα (ή τα θέματα) με το οποίο (ή τα οποία) συνδέεται περισσότερο η εκπαιδευτική πρακτική σας: Κλιματική αλλαγή Περιβαλλοντική δικαιοσύνη Περιβαλλοντική μετανάστευση 2. Περίληψη Παρακαλώ γράψτε μια περίληψη της εκπαιδευτικής πρακτικής προσδιορίζοντας τα βασικά θέματα, στόχους, δραστηριότητα/τες και μεθοδολογία: Στο πλαίσιο του μαθήματος της θεατρολογίας (Ά λυκείου) και με αφορμή την περιρρέουσα ατμόσφαιρα που χαρακτηρίζεται αφενός από μαζικά κύματα εισροής Σύρων προσφύγων προς την Ελλάδα και αφετέρου από ένα μαζικό κύμα φυγής Ελλήνων /νέων στην πλειοψηφία τους επιστημόνων απόρροια της οικονομικής κρίσης, τέθηκε το δίλημμα «Μένουμε ή φεύγουμε από την Ελλάδα;». Κύριος στόχος ήταν να επισημανθούν οι συνέπειες της φυγής τοπικά και παγκόσμια τόσο για το οικοσύστημα και το κοινωνικό/ οικονομικό/πολιτικό περιβάλλον όσο και για το ίδιο το άτομο βραχυπρόθεσμα και μακροπρόσθεσμα ώστε να υπάρξει ευαισθητοποίηση ως προς τη σοβαρότητα του θέματος και περιορισμός της περιβαλλοντικής αυτής μετανάστευσης για τις επόμενες γενιές. Η προσέγγιση έγινε μέσω της δημιουργίας μιας ταινίας μικρού μήκους όπου συνδύασαν στοιχεία από τη σύγχρονη επικαιρότητα (π.χ. δελτία ειδήσεων ), από την νεοελληνική ποίηση (ποιήματα Καβάφη, Σεφέρη, Καρυωτάκη) και από την τέχνη του κινηματογραφικού αυτού είδους. Εργάστηκαν ομαδοσυνεργατικά τόσο κατά τη μελέτη των ποιημάτων,καθώς έπρεπε να απομονώσουν στίχους που να απαντούν στο ερώτημα αυτό και να συνθέσουν διαλόγους, όσο και κατά την υλοποίηση της ταινίας (π.χ. ανάληψη του ρόλου του σκηνοθέτη, σεναριογράφου κτλ). 3. Περιγραφή Εκπαιδευτικής Πρακτικής 3.1 Εκπαιδευτικός/οί Ομάδα μαθητών (μέγιστο 200 λέξεις) Παρακαλώ αναφέρετε τα ονοματεπώνυμα των συμμετεχόντων εκπαιδευτικών και τον αριθμό των μαθητών/τριών: ΜΑΡΙΑ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ 20 μαθητές/τριες SAME WORLD p. 2 from 6 2017-05-18
3.2 Εκπαιδευτικό πλαίσιο Παρακαλώ επιλέξτε το εκπαιδευτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο υλοποιήθηκε η εκπαιδευτική πρακτική σας: Σύντομη διδακτική παρέμβαση στο πλαίσιο ενός ή περισσοτέρων μαθημάτων (διάρκειας λίγων διδακτικών ωρών) Σχολικό πρόγραμμα project (διάρκειας μερικών εβδομάδων ή μηνών) Άλλο: παρακαλώ προσδιορίστε Στο πλαίσιο του μαθήματος της Θεατρολογίας από τον Οκτώβριο του 2016 μέχρι τον Φεβρουάριο του 2017. 3.3 Μαθησιακές δραστηριότητες & Μαθησιακά αποτελέσματα Παρακαλώ περιγράψτε τις μαθησιακές δραστηριότητες και τα μαθησιακά αποτελέσματα της εκπαιδευτικής σας πρακτικής: Με αφορμή την επικαιρότητα και το φαινόμενο της μαζικής μετανάστευσης των τελευταίων χρόνων λόγω της οικονομικής κρίσης πολλών νέων ελλήνων επιστημόνων και εκμεταλλευόμενοι τη δυνατότητα μιας πιο καλλιτεχνικής έκφρασης που προσφέρει το ίδιο το γνωστικό αντικείμενο της θεατρολογίας οι μαθητές και η εκπαιδευτικός από κοινού έθεσαν ως στόχο τη δημιουργία μια μικρού μήκους ταινία μυθοπλασίας προκειμένου να ευαισθητοποιηθούν τόσο οι ίδιοι αλλά και οι συμμαθητές τους που αποτελούν εν δυνάμει τους μελλοντικούς περιβαλλοντικούς μετανάστες. Αρχικά μέσω της προβολής βίντεο από δελτία ειδήσεων έγινε συζήτηση σχετική με το θέμα ώστε να ανιχνευθούν οι πρότερες γνώσεις- εμπειρίες- στάσεις των μαθητών/τριων. Τέθηκε το ερώτημα / δίλημμα «Μένουμε ή φεύγουμε από την Ελλάδα;» το οποίο και προσεγγίστηκε από την οπτική της περιβαλλοντικής μετανάστευσης. Διευκρινίστηκαν δηλαδή οι επιπτώσεις που έχει αυτή η τάση στο περιβάλλον που περιλαμβάνει τόσο το κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό πλαίσιο όσο και το ίδιο το άτομο. Προκειμένου να δοθεί μία απάντηση αλλά και αιτιολόγηση στο θέμα αυτό, η οποία θα αποτελούσε και το μήνυμα της ταινίας, διατυπώθηκαν διάφορες απόψεις και τελικά επικράτησε η πρόταση για αξιοποίηση της ποίησης του Καβάφη κυρίως και εν μέρει του Σεφέρη και του Καρυωτάκη ώστε να αντιμετωπιστεί ως ένα πρόβλημα που σχετίζεται με την ίδια την ανθρώπινη φύση και τη σχέση του με το περιβάλλον/πατρίδα δίνοντας μια φιλοσοφική και βαθύτερη διάσταση. Στη συνέχεια οι μαθητές/τριες χωρίστηκαν σε 5 μικτής ικανότητας ομάδες των τεσσάρων ατόμων (σύνολο 20 μαθητές) και εργάστηκαν ανά ομάδα στα 154 αναγνωρισμένα ποιήματα του Κ.Π. Καβάφη μέσω της αξιοποίησης του αντίστοιχου αρχείου ( http://www.kavafis.gr/poems/list.asp?cat=1) με σκοπό να απομονώσουν στίχους από τα εν λόγω ποιήματα δημιουργώντας διαλόγους που να αφορούν το SAME WORLD p. 3 from 6 2017-05-18
δίλημμα και τέλος, να καταλήγουν σε κάποια απάντηση/θέση και στο μήνυμα που ήθελαν να περάσουν και οι οποίοι θα αποτελούσαν και το σενάριο της ταινίας. Στη διάρκεια της προσπάθειας αυτής οι μαθητές ήρθαν σε επαφή με την ηθοποιό Κ. Σαμαρά η οποία τους βοήθησε να εμβαθύνουν στα νοήματα της ποίησης δίνοντας μια άλλη οπτική στην ανάγνωση, αυτή του ηθοποιού. Στη συνέχεια οι ομάδες ανέλαβαν κινηματογραφικούς ρόλους (σεναριογράφοι, σκηνοθέτες, μοντέρ, ηθοποιοί κλπ). Στο στάδιο αυτό αντάλλαξαν πολλές και διαφορετικές απόψεις ως προς τη δομή και το περιεχόμενο του σεναρίου και τη μορφή εν γένει του υλικού που θα παραγόταν. Συμβουλεύτηκαν τον διευθυντή φωτογραφίας Ζαφείρη Επαμεινώνδα προκειμένου να οπτικοποιήσουν την ιστορία/σενάριο που είχαν συνθέσει και ξεκίνησαν τις λήψεις οι οποίες αφορούσαν τόσο σκηνές (θετικές/ αρνητικές) της σύγχρονης Ελλάδας της κρίσης όσο και την οπτικοποίηση του διλήμματος μέσα από την ιστορία μιας νεαρής κοπέλας που χρησιμοποιώντας και πεζό λόγο και στίχους από τα προς μελέτη ποιήματα διαλέγεται με συνομηλίκους της για το φαινόμενο της περιβαλλοντικής μετανάστευσης δίνοντας το μήνυμα της παραμονής επί της ουσίας στην Ελλάδα. Τα μαθησιακά αποτελέσματα ήταν οι μαθητές να εμπλακούν με ενεργό και βιωματικό τρόπο στην προσέγγιση ενός δύσκολου διλήμματος, τη συσχέτισή του από την οπτική της περιβαλλοντικής μετανάστευσης και της εμβάθυνσης ως προς τους γενεσιουργούς παράγοντες άρα και την ενδεχόμενη αντιμετώπισή του. Μέσω της ενσυναίσθησης (empathy) έγιναν δρώντα υποκείμενα. Μελέτησαν και συνομίλησαν με κείμενα που εκ πρώτης όψεως έμοιαζαν αταίριαστα με το θέμα και μακριά από το σήμερα. Καλλιεργήθηκε κλίμα λόγου, αντιλόγου και σύνθεσης αντιτιθέμενων απόψεων κατά τη διάρκεια της εργασίας σε ομάδες ενώ η διδάσκουσας είχε το ρόλο του συντονιστή και του διαμεσολαβητή. 4. Αναστοχασμός της Εκπαιδευτικής Πρακτικής (μέγιστο 1200 λέξεις) Παρακαλώ αναστοχαστείτε την πρακτική σας, την εκπαιδευτική διαδικασία και τα μαθησιακά αποτελέσματα. Θα ήταν χρήσιμο ο αναστοχασμός σας να απαντά στα εξής σημαντικά ερωτήματα: Γιατί είναι μια καλή εκπαιδευτική πρακτική; Τι είδους δεξιότητες και ικανότητες βοήθησε να αναπτύξουν οι μαθητές και με ποιον τρόπο; Με ποιον τρόπο σύνδεσε τοπικές και παγκόσμιες διαστάσεις των θεμάτων που πραγματευόταν; Ποια είναι τα καινοτόμα στοιχεία της; SAME WORLD p. 4 from 6 2017-05-18
Ποια ήταν τα αρχικά κίνητρα των εκπαιδευτικών και των μαθητών και οι λόγοι για τους οποίους συμμετείχαν σε αυτή την εκπαιδευτική πρακτική; Ποια είναι τα σημεία-κλειδιά, τα δυνατά και τα αδύναμα στοιχεία αυτής της εκπαιδευτικής πρακτικής; Υπάρχουν προτάσεις (συστάσεις) για άλλους εκπαιδευτικούς που ενδιαφέρονται να προσαρμόσουν και χρησιμοποιήσουν την εκπαιδευτική πρακτική σας; Ποιος είναι ο αντίκτυπος της εκπαιδευτικής πρακτικής στους μαθητές, στο σχολείο ή/και στην κοινότητα; Είναι μια καλή πρακτική διότι μέσω της αξιοποίησης της ομαδοσυνεργατικής οι μαθητές επιδεικνύουν αλλά και καλλιεργούν δεξιότητες που συνάδουν με τις αρχές του κονστρουκτιβισμού, όπως η αφαιρετική σκέψη, η συνεργασία, η ικανότητα παραγωγής και εφαρμογής της γνώσης, η ικανότητα συλλογής και οργάνωσης δεδομένων, κατηγοριοποίησης και σύγκρισης. Επίσης, υιοθετούνται οι αρχές της ανακαλυπτικής μάθησης, εφόσον δεν προσφέρεται «έτοιμη» γνώση στους μαθητές αλλά τους εμπλέκει σε μία διαδικασία διερευνητικής προσέγγισης και αξιολόγησης αντικρουόμενων μεταξύ τους κειμένων με στόχο την συνειδητοποίηση από μέρους των μαθητών του πολυπαραγοντικού χαρακτήρα του ζητήματος (Κασσωτάκης & Φλουρής, 2006). Συνέδεσε τόσο τις επιπτώσεις που έχει αυτό το φαινόμενο για την ίδια την Ελλάδα αλλά και βοήθησε τους μαθητές να αντιληφθούν εκ του αντιθέτου γενικότερα την έννοια της προσφυγικής κρίσης όπως αποτυπώνεται στις μαζικές εισροές προσφύγων από τη Συρία. Τα καινοτόμα στοιχεία υπήρξε ο συσχετισμός του θέματος με την ποίηση και το φιλοσοφικό στοχασμό μέσα από την αξιοποίηση ενός κινηματογραφικού είδους (ταινία μικρού μήκους). Τα αρχικά κίνητρα ήταν η διερεύνηση και η ευασθητοποίηση πάνω στο θέμα αυτό με ένα τρόπο ελκυστικό και εύληπτο ιδίως για το εφηβικό κοινό. Τα δυνατά και αδύνατα σημεία της εκπαιδευτικής πρακτικής απορρέουν από τη χρήση της ομαδοσυνεργατικής η οποία από τη μία κινητοποίησε τους μαθητές βοήθησε στο να γίνει αξιοποίηση των θετικών της διαφοροποιημένης διδασκαλίας καθώς η κάθε ομάδα είχε αναλάβει έργο διαβαθμισμένης δυσκολίας και ανάλογο του μαθησιακού της προφίλ αλλά και δημιούργησε και προβλήματα σε ορισμένους που δεν είχαν ομαδοσυνεργατική κουλτούρα. Επίσης, η έλλειψη εξειδικευμένων γνώσεων στον τομέα των βιντεολήψεων δυσχέρανε αρκετά την πορεία της πρακτικής αυτής. Οι προτάσεις προς άλλους εκπαιδευτικούς είναι ότι μια τέτοια διδακτική πρακτική απαιτεί αρχικά λεπτομερή διάγνωση των δυνατοτήτων του τμήματος των μαθητών, συστηματική οργάνωση των σταδίων επεξεργασίας και υλοποίησης του θέματος, μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και συνεργασία με επαγγελματίες από το χώρο του κινηματογράφου. Ο αντίκτυπος της πρακτικής αυτής φάνηκε σε συζήτηση που έγινε με μαθητές της Γ λυκείου για το θέμα αυτό πριν και μετά την προβολή του βίντεο. Φάνηκε ότι η αρχική και αδιάλλακτη στάση τους για φυγή από την Ελλάδα είτε για σπουδές είτε για εργασία να μπαίνει σε μία διαδικασία περίσκεψης και προβληματισμού. Βιβλιογραφία SAME WORLD p. 5 from 6 2017-05-18
Κασσωτάκης Γ.& Φλουρής Γ. (2006).Μάθηση και Διδασκαλία, Θεωρία Πράξη και Αξιολόγηση της Διδασκαλίας, τ. Β. Αθήνα. (μέγιστο 400 λέξεις) SAME WORLD p. 6 from 6 2017-05-18