Πίλαθαο πεξηερνκέλσλ Δηζαγσγή... 3 Κεθάιαην πξψην... 7 Ζ αγνξά εξγαζίαο... 7 Γαιιία... 8 Γεξκαλία... 11 Διιάδα... 15 Ηξιαλδία... 16 Κχπξνο... 18 Ληζνπαλία... 19 Μεγάιε Βξεηαλία... 20 νπεδία... 21 Φηλιαλδία... 22 Κεθάιαην δεχηεξν... 26 Ο ξφινο θαη νη ιεηηνπξγίεο ησλ ΓΤΑ... 26 Οη ΓΤΑ ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε... 26 Γαιιία... 27 Γεξκαλία... 28 Διιάδα... 29 Ηξιαλδία... 30 Κχπξνο... 31 Ληζνπαλία... 32 Μεγάιε Βξεηαλία... 34 νπεδία... 34 Φηλιαλδία... 37 Κεθάιαην ηξίην... 38 χδεπμε πξνζθνξάο θαη δήηεζεο εξγαζίαο (job-broking)... 38 Γαιιία... 39 Γεξκαλία... 43 Διιάδα... 45 Ηξιαλδία... 50 Κχπξνο... 53 Ληζνπαλία... 56 Μεγάιε Βξεηαλία... 58 νπεδία... 60 Φηλιαλδία... 64 Κεθάιαην ηέηαξην... 66 Δπαγγεικαηηθή θαηάξηηζε... 66 Διιάδα... 67 Ηξιαλδία... 74 Κεθάιαην πέκπην... 77 πκπιεξσκαηηθέο παξερφκελεο ππεξεζίεο ησλ ΓΤΑ... 77 Γαιιία... 77 Γεξκαλία... 77 Διιάδα... 78 Ηξιαλδία... 86 Κχπξνο... 86 Ληζνπαλία... 88 Μεγάιε Βξεηαλία... 89
νπεδία... 90 Φηλιαλδία... 90 πκπεξάζκαηα... 92 Παξαξηήκαηα... 96 Βηβιηνγξαθία... 120 2
Δηζαγσγή Σν βαζηθφ πεξηερφκελν ηνπ ξφινπ ησλ ππεξεζηψλ απαζρφιεζεο απνξξέεη απφ ηηο δχν θχξηεο πκβάζεηο ηεο Γηεζλνχο Οξγάλσζεο Δξγαζίαο (ILO) ζρεηηθά κε ηηο ππεξεζίεο απηέο: 1) ηε πλζήθε Νν. 88 αλαθνξηθά κε ηελ νξγάλσζε ησλ ππεξεζηψλ απαζρφιεζεο (1948) 1 θαη 2) ηε πλζήθε Νν. 181 ζρεηηθά κε ηηο Ηδησηηθέο Τπεξεζίεο Απαζρφιεζεο (ΗΓΤΑ) (1997). Βάζεη ησλ πκβάζεσλ απηψλ ηα θξάηε νθείινπλ: o Να εληζρχζνπλ ηνλ εθζπγρξνληζκφ ησλ ΓΤΑ. o Να ζπκβάιινπλ ζηε δεκηνπξγία πξνυπνζέζεσλ γηα αμηνπξεπή εξγαζία ησλ εξγαδνκέλσλ θαη o Να πξνσζήζνπλ ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ ΓΤΑ θαη ησλ ΗΓΤΑ. Κάζε έλαο απφ ηνπο ηξεηο απηνχο ξφινπο εθαξκφδεηαη κε ηελ αλαβάζκηζε ησλ γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ, ηελ πξνζηαζία ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ηελ παξνρή πνηνηηθψλ ππεξεζηψλ. Γηα ηελ πινπνίεζε απηψλ ησλ ζηφρσλ ε Γηεζλήο Οξγάλσζε Δξγαζίαο ιεηηνπξγεί ζηελά ζπλεξγαδφκελε κε ηελ Παγθφζκηα Έλσζε ησλ ΓΤΑ (WAPES) θαη ηε Γηεζλή πλνκνζπνλδία Πξνζσξηλψλ Δπηρεηξήζεσλ (CIETT). (www.ilo.org) Οη ΓΤΑ απνηεινχλ ζπρλά ηνλ θχξην δεκφζην θνξέα ηεο αγνξάο εξγαζίαο. Χζηφζν δελ απνηειεί παξνρέα απζηεξά θαζνξηζκέλσλ ιεηηνπξγηψλ, αιιά έλα επέιηθην φξγαλν γηα ηελ ελίζρπζε ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο αλάπηπμεο. Γηα ηε δηαζθάιηζε ησλ πξνυπνζέζεσλ απηψλ απαηηείηαη ζηξαηεγηθή πξνζέγγηζε: 1 Ζ χκβαζε γηα ηηο Τπεξεζίεο Απαζρφιεζεο ηνπ 1948 (Νν. 88) πξνζδηνξίδεη ην ξφιν θαη ην πεδίν ιεηηνπξγίαο ησλ ΓΤΑ, ηελ νξγαλσηηθή δνκή θαη ηε ζρέζε ηνπο κε άιινπο νξγαληζκνχο. Σν Άξζξν 1 ηεο πκβάζεσο νξίδεη ην ξφιν ησλ δεκνζίσλ ππεξεζηψλ απαζρφιεζεο σο αθνινχζσο: 1. Κάζε Μέινο ηεο Γηεζλνχο Οξγάλσζεο Δξγαζίαο γηα ην νπνίν ηζρχεη ε χκβαζε απηή νθείιεη λα εμαζθαιίδεη ηε ιεηηνπξγία κηαο αλεμάξηεηεο δεκφζηαο ππεξεζίαο απαζρφιεζεο. 2. Σν θχξην θαζήθνλ ηεο ππεξεζίαο απαζρφιεζεο είλαη - ζε ζπλεξγαζία φπνπ παξίζηαηαη αλάγθε θαη κε άιιεο δεκφζηεο θαη ηδησηηθέο ππεξεζίεο ε βέιηηζηε νξγάλσζε ηεο αγνξάο απαζρφιεζεο σο αλαπφζπαζην ηκήκα ηνπ εζληθνχ πξνγξάκκαηνο γηα ηελ επίηεπμε πιήξνπο απαζρφιεζεο θαη ηελ αλάπηπμε θαη ρξήζε ησλ παξαγσγηθψλ πφξσλ. Σν άξζξν δίδεη θχξηα έκθαζε ζηνλ θεληξηθφ ξφιν ηεο ΓΤΑ γηα ηελ θαιχηεξε νξγάλσζε ηεο αγνξάο εξγαζίαο, φρη κφλν σο έλαο άκεζνο παξνρέαο ππεξεζηψλ ηνπνζέηεζεο ζε θελέο ζέζεηο εξγαζίαο θαη πιεξνθνξηψλ γηα ηελ αγνξά, αιιά επίζεο σο εηαίξνο, κεζνιαβεηήο θαη θαηαιχηεο ζηελ επίηεπμε πιήξνπο απαζρφιεζεο θαη ζηελ αλάπηπμε παξαγσγηθψλ πφξσλ. Πάληνηε απνηεινχζε θηιφδνμε πξννπηηθή θαη ίζσο αθφκε πεξηζζφηεξν ζήκεξα πνπ ν ζηφρνο ηεο πιήξνπο απαζρφιεζεο θαίλεηαη αθφκε ιηγφηεξν επηηεπθηένο απ φηη ήηαλ ην 1949. 3
1. Καηαλφεζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο αγνξάο εξγαζίαο. 2. Βειηίσζε ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ γηα απνδνηηθφηεξε πξνζαξκνγή ηνπο ζηηο δηαξζξσηηθέο κεηαβνιέο ηεο αγνξάο. Ζ αλάπηπμε απηήο ηεο πξνζέγγηζεο απαηηεί ηε ζπλεξγαζία κε άιινπο θνξείο παξνρήο ππεξεζηψλ ηνπ δεκφζηνπ θαη ηδησηηθνχ ηνκέα. (www.ilo.org) H ελίζρπζε ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ θαη ε ζχδεπμε πξνζθνξάο θαη δήηεζεο εξγαζίαο απνηεινχλ βαζηθνχο ζηφρνπο ηεο Δπξσπατθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Απαζρφιεζε (ΔΑ). Οη ζηφρνη απηνί απαηηνχλ έλα απνδνηηθφ ζχζηεκα παξνρήο ππεξεζηψλ, ζην νπνίν νη Δπξσπατθέο ΓΤΑ δηαδξακαηίδνπλ νπζηαζηηθφ ξφιν. Σν 1977 δεκηνπξγήζεθε έλα δίθηπν κεηαμχ ησλ επξσπατθψλ ΓΤΑ (EURES) 2 γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ζπλεξγαζίαο θαη ηεο αληαιιαγήο πιεξνθνξηψλ. Σν δίθηπν ιεηηνπξγεί βάζεη ησλ εηήζησλ ζρεδίσλ εξγαζίαο πνπ θαζνξίδνληαη ζε ζπλεδξηάζεηο ζηειερψλ ησλ εζληθψλ ΓΤΑ. Σα θχξηα ζέκαηα είλαη: ν εθζπγρξνληζκφο ησλ ζπζηεκάησλ παξνρήο ππεξεζηψλ απαζρφιεζεο θαη ε βειηηζηνπνίεζε ηεο ζπκβνιήο ησλ ΓΤΑ ζηελ εθαξκνγή ηεο ΔΑ θαη ζηελ αλάπηπμε ηεο επξσπατθήο αγνξάο εξγαζίαο. Μεηαμχ ησλ ζεκάησλ πνπ έρνπλ κειεηεζεί θαηά ηε δηάξθεηα ησλ πξνεγνχκελσλ εηψλ είλαη : ε πξφιεςε ηεο καθξνρξφληαο αλεξγίαο, ν πξνζδηνξηζκφο ησλ επαγγεικαηηθψλ θαηεγνξηψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο ε νπνία πάζρεη απφ δπζθνιίεο πξφζιεςεο, ε έληαμε ηνπ EURES ζηα εζληθά πξνγξάκκαηα δξάζεσλ ησλ ΓΤΑ, ε ρξήζε ησλ πξσηνβνπιηψλ θαη δπλαηνηήησλ πνπ παξέρνληαη απφ ηε κηθηή αγνξά δεκφζησλ θαη ηδησηηθψλ θνξέσλ παξνρήο ππεξεζηψλ απαζρφιεζεο, ε αλάπηπμε ησλ ζπζηεκάησλ απηνεμππεξέηεζεο βάζεη ηεο ζχγρξνλεο Σερλνινγίαο Πιεξνθνξηψλ θαη Δπηθνηλσληψλ (Information and Communication Technology (ICT)) 3, 2 Eπξσπατθέο Τπεξεζίεο Απαζρφιεζεο EURES (European Employment Services): είλαη έλα ζπλεηαηξηζηηθφ δίθηπν πνπ ελψλεη ηηο ΓΤΑ ησλ Κξαηψλ Μειψλ ηεο Δ.Δ. Πξνζθέξεη, ζε απηνχο πνπ αλαδεηνχλ εξγαζία, πιεξνθνξίεο γηα αλνηθηέο ζέζεηο ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν ζε άιιεο ρψξεο θαη ηνπο παξέρεη ηε δπλαηφηεηα ππνβνιήο αηηήζεσλ. (www.medlab.cs.uoi.gr) 3 Ζ ζχγρξνλε ICT είλαη νπζηαζηηθή δηφηη: 4
ε ζχλδεζε ησλ ελεξγψλ ππεξεζηψλ απαζρφιεζεο κε ηε ιεηηνπξγία ησλ ζπζηεκάησλ επηδφηεζεο ηεο αλεξγίαο, ε αλάπηπμε ησλ ζχγρξνλσλ ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο θαη ε ελίζρπζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ ιεηηνπξγηψλ ησλ ΓΤΑ ζε πεξηθεξεηαθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν. Οη ΓΤΑ ηεο ΔΔ/Δπξσπατθνχ Οηθνλνκηθνχ Υψξνπ παξέρνπλ ππεξεζίεο κέζσ ελφο δηθηχνπ πεξηζζφηεξσλ απφ 5.000 ηνπηθψλ γξαθείσλ απαζρφιεζεο θαη πξνζσπηθφ πνπ μεπεξλά ηηο 100.000, ζηα άηνκα πνπ αλαδεηνχλ ζέζεηο εξγαζίαο θαη ζηνπο εξγνδφηεο. Αλ θαη νη ΓΤΑ έρνπλ δηαθνξεηηθή δηάξζξσζε ζε θάζε ρψξα, φιεο έρνπλ σο βαζηθή ιεηηνπξγία λα ζπκβάιινπλ ζηελ ζχδεπμε πξνζθνξάο θαη δήηεζεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο κε ηελ παξνρή πιεξνθνξηψλ, ππεξεζηψλ κεζνιάβεζεο θαη ελεξγνχο ππνζηήξημεο. Οη ΓΤΑ πξνζθέξνπλ εχθνιε πξφζβαζε ζηελ αγνξά εξγαζίαο ζε ηνπηθφ, εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν φρη κφλν ζηα άηνκα πνπ αλαδεηνχλ εξγαζία θαη ζηνπο εξγνδφηεο αιιά θαη ζε εηαηξείεο πνπ εμεηδηθεχνληαη ζηελ πξφζιεςε πξνζσπηθνχ. Γηα ην ζθνπφ απηφ παξέρνπλ ελεκέξσζε γηα θελέο ζέζεηο εξγαζίαο, γηα άηνκα πνπ αλαδεηνχλ εξγαζία θη άιια ζρεηηθά ζέκαηα. Όηαλ νη ζέζεηο δελ επαξθνχλ θαη/ή φηαλ νη δεμηφηεηεο ησλ αηφκσλ δελ αληαπνθξίλνληαη ζηε δήηεζε ηεο αγνξάο ή φηαλ ππάξρνπλ άιια πξνβιήκαηα πνπ δπζρεξαίλνπλ ηελ εχξεζε εξγαζίαο, νη ΓΤΑ πξνζθέξνπλ πξφζβαζε ζε πιεξέζηεξεο α) παξέρεη ηε δπλαηφηεηα νινθιεξσκέλεο θαη απνηειεζκαηηθήο εζληθήο ελζσκάησζεο ηνπηθψλ βάζεσλ δεδνκέλσλ (Β.Γ.) αλέξγσλ θαη θελψλ ζέζεσλ εξγαζίαο γηα ηνπο ζθνπνχο ηεο ζχδεπμεο. Σν πξνζσπηθφ ησλ ΓΤΑ είλαη ζε ζέζε λα ελεξγνχλ σο κεζνιαβεηέο ζηηο εζληθέο αγνξέο. Μέζσ ηνπ EURES ε αγνξά απηή ππεξβαίλεη ηα εζληθά φξηα. β) Πξνζθέξεη θαιχηεξεο ππεξεζίεο γηα ηε δηαρείξηζε ησλ επηδνκάησλ κέζσ ησλ ΓΤΑ κε ζηφρν ην ζπληνληζκφ ησλ αληίζηνηρσλ ππεξεζηψλ ηνπο πξνο ηνπο αλέξγνπο. γ) Γεκηνπξγεί ηηο θαηάιιειεο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ πξφζβαζε ζηηο Β.Γ. απηνεμππεξέηεζεο ζηα ηνπηθά γξαθεία, κέζσ ησλ ζηαζκψλ απηνεμππεξέηεζεο θαη ηνπ Γηαδηθηχνπ. Σν Γηαδίθηπν δηεπξχλεη ην ρψξν ηεο αγνξάο ησλ ΓΤΑ ζε κεγαιχηεξε θιίκαθα γηα ηνπο αηηνχληεο εξγαζία αιιά θαη γηα ηνπο εξγνδφηεο. Ζ ελζσκάησζε ηειεθσληθψλ θέληξσλ (call centers) θαη δηαδηθηπαθψλ ππεξεζηψλ απνηεινχλ νπζηαζηηθφ παξάγνληα. δ) Δληζρχεη ηελ αλάπηπμε ησλ «πζηεκάησλ Γηαρείξηζεο Πιεξνθνξηψλ» ζρεηηθά κε ηηο εμειίμεηο ζηελ αγνξά, ηηο ιεηηνπξγίεο ησλ ππεξεζηψλ ησλ ΓΤΑ (έιεγρνο απνδνηηθφηεηαο) θαη ηηο δαπάλεο ηνπ πξνυπνινγηζκνχ. (www.europa.eu.int) 5
ππεξεζίεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ αηνκηθώλ αλαγθψλ. Φξνληίδνπλ ψζηε λα κελ απνθιείεηαη θαλέλα άηνκν ην νπνίν αλαδεηά εξγαζία ιφγσ έιιεηςεο επαξθνχο βνήζεηαο θαη, απφ ηελ άιιε πιεπξά, ηα άηνκα ελζαξξχλνληαη λα θαηαβάιινπλ ελεξγείο πξνζπάζεηεο γηα ηελ εμεχξεζε απαζρφιεζεο. ηηο επηρεηξήζεηο παξέρνληαη ππεξεζίεο πνηφηεηαο κε ηελ αλίρλεπζε ησλ αλαγθψλ ηνπο θαη ησλ φξσλ ηεο αγνξάο εξγαζίαο. Με ηελ παξνρή απηψλ ησλ ππεξεζηψλ νη ΓΤΑ ζπκπξάηηνπλ κε ηνπο εξγνδφηεο γηα ηελ επίηεπμε ησλ νηθνλνκηθψλ θαη θνηλσληθψλ ζηφρσλ ηεο έληαμεο ησλ εξγαδνκέλσλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Οη ΓΤΑ ζπλεξγάδνληαη ζε επξσπατθφ επίπεδν γηα ηε βειηίσζε ησλ ππεξεζηψλ ηνπο. Δίλαη εηαίξνη ηνπ EURES γηα ηε δηεπθόιπλζε ηεο θηλεηηθόηεηαο κεηαμχ ησλ εζληθψλ ζπλφξσλ ζηελ επξσπατθή αγνξά εξγαζίαο θαη γη απηφ απνηεινχλ βαζηθνχο ζπληειεζηέο ηεο επξσπατθήο πχιεο γηα ηελ επαγγεικαηηθή θηλεηηθφηεηα (European Job Mobility Portal). (www.europa.eu.int) H Δπξσπατθή Οδεγία 641 αλαθέξεη φηη : «Σα θξάηε κέιε ζα πξέπεη λ αλαπηχμνπλ ηηο ζσζηέο ζπλζήθεο γηα ηηο ΓΤΑ ψζηε λα ιεηηνπξγνχλ ζε κηα αγνξά κε απμαλφκελν αξηζκφ θνξέσλ πνπ παξέρνπλ ππεξεζίεο απαζρφιεζεο. Σψξα νθείινπλ λα επηηχρνπλ ζ έλα πην αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ θαη λα νηθνδνκήζνπλ ηε ζέζε ηνπο ζηελ αγνξά, εμππεξεηψληαο ηνπο πειάηεο ηνπο.» (www.papaki.panteion.gr) 6
Κεθάιαην πξώην Η αγνξά εξγαζίαο Οη ΓΤΑ ιεηηνπξγνχλ ζε κηα γξήγνξα κεηαβαιιφκελε αγνξά εξγαζίαο. Ζ απμαλφκελε γήξαλζε ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ζε αλεπηπγκέλεο ρψξεο θαη ε ζπλερηδφκελε πιεζπζκηαθή αχμεζε ηεο πεξηζζφηεξεο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο δεκηνπξγεί πξνβιήκαηα ζηελ απαζρφιεζε ησλ λέσλ αηφκσλ. Οη δπλάκεηο ηνπ παγθφζκηνπ αληαγσληζκνχ θαη ηεο ηερλνινγίαο ησλ πιεξνθνξηψλ επηδξνχλ ζεκαληηθά ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Μηα ζεκαληηθή ζπλέπεηα απηήο ηεο εμέιημεο ππήξμε ε πηψζε ησλ ρεηξσλαθηηθψλ παξαδνζηαθψλ επαγγεικάησλ ζηηο αλεπηπγκέλεο ρψξεο. Οη ηερλνινγηθέο αιιαγέο ζα ζπλερίζνπλ λα πξνθαινχλ γεληθή κείσζε ηεο ρεηξσλαθηηθήο απαζρφιεζεο θαη ζην κέιινλ. Σα επαγγέικαηα ηνπ ηνκέα ηεο παξνρήο ππεξεζηψλ θαηαιακβάλνπλ ηε ζέζε ησλ ρεηξσλαθηηθψλ εξγαζηψλ. Οη ΓΤΑ ζα ζπλερίζνπλ λα δηαδξακαηίδνπλ νπζηαζηηθφ ξφιν ζηελ παξνρή βνήζεηαο πξνο ηα άηνκα πνπ είλαη ηδηαίηεξα επάισηα ππφ ηέηνηεο ζπλζήθεο. Ζ αγνξά εξγαζίαο γίλεηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν επέιηθηε. Ζ ηάζε απηή ζπλνδεχεηαη απφ ηελ αλάπηπμε ηεο απηναπαζρφιεζεο, ηεο κεξηθήο θαη πξνζσξηλήο απαζρφιεζεο θαζψο επίζεο θαη απφ ηηο εκθαλείο δηαθπκάλζεηο ζην εξγαζηαθφ σξάξην. Ζ θαηάζηαζε απηή επηδξά ζεηηθά θαη ζην πνζνζηφ ησλ πξνζιήςεσλ. Δάλ νη ΓΤΑ επηζπκνχλ λα δηαηεξήζνπλ ηε ζέζε ηεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο θαη θαηά ζπλέπεηα λα ζηεξίδνπλ ηεο πειάηεο ηνπο, επηβάιιεηαη ε πξνζαξκνγή ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ ηνπο ζηηο λέεο κνξθέο ηνπ εξγαζηαθνχ βίνπ. (Thuy P., 2001). θνπφο ηνπ παξφληνο θεθαιαίνπ είλαη ε πεξηγξαθή ησλ αγνξψλ εξγαζίαο ησλ εμεηαδνκέλσλ ρσξψλ γηα λα ππνγξακκηζζνχλ ηα ζηνηρεία εθείλα πνπ ραξαθηεξίδνπλ ηελ θάζε αγνξά, ψζηε λα απνζαθεληζηεί ε εηθφλα ηεο αγνξάο εληφο ηεο νπνίαο ιεηηνπξγνχλ νη ΓΤΑ. 7
Γαιιία Απαζρόιεζε Ζ αλνδηθή ηάζε ηεο απαζρφιεζεο πνπ παξνπζηάζηεθε ζηε Γαιιία απφ ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90 ζπλερίζηεθε έσο ην 2002. Δληνχηνηο, ην πνζνζηφ αλάπηπμεο ηεο απαζρφιεζεο ήηαλ πνιχ ρακειφ, ζπγθξηηηθά κε ηα πξνεγνχκελα έηε. Σν απαζρνινχκελν εξγαηηθφ δπλακηθφ απμήζεθε κφλν θαηά 70.000 άηνκα κεηαμχ ησλ πξψησλ ηξηκήλσλ ηνπ 2002 θαη 2003. Ζ επηβξάδπλζε ηνπ πνζνζηνχ αχμεζεο ηεο απαζρφιεζεο νθείιεηαη ζηελ εμνκάιπλζε ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο: ην ΑΔΠ απμήζεθε κφλν θαηά 1,2% ην 2002 θαη απηφ είλαη νπζηαζηηθά ην κηζφ πνζνζηφ ηνπ πξνεγνχκελνπ έηνπο. Ζ επηβξάδπλζε αλάπηπμεο ηεο γαιιηθήο νηθνλνκίαο άζθεζε αθφκε ηζρπξφηεξε επίδξαζε ζηελ ακεηβφκελε απαζρφιεζε, ε νπνία ππνρψξεζε θαηά 0,3% ην πξψην ηξίκελν ηνπ 2003. Ζ γαιιηθή νηθνλνκία δελ είρε ηφζν θαθή απφδνζε απφ ην 1993. Γράφημα 1 : Τάση αμειβόμενης απασχόλησης Πεγή : INSEΔ (National Statistics Institute) Ζ πηψζε ηεο ακεηβφκελεο απαζρφιεζεο νθείιεηαη θαηά έλα κεγάιν κέξνο ζηελ χθεζε πνπ ζεκεηψλεηαη ηα ηειεπηαία δχν ρξφληα ζηε Γαιιηθή βηνκεραλία, ε νπνία επηβεβαηψλεηαη απφ ηηο δηαδνρηθέο καδηθέο απνιχζεηο. Οη θιάδνη ησλ νηθνδνκηθψλ θαη ηερληθψλ έξγσλ αιιά θαη ηεο παξνρήο ππεξεζηψλ είλαη νη κφλνη ηνκείο φπνπ ηα πνζνζηά αχμεζεο ηεο απαζρφιεζεο δηαηεξνχληαη ζε ζηαζεξά επίπεδα. 8
Πίλαθαο 1: Μεηαβνιέο ζηελ απαζρφιεζε αλά ηνκέα απφ ην 1980-2002 (%) Σνκέαο 1980 1990 1995 2002 Γεσξγία 8,8 5,9 5,0 4,1 Υεηξσλαθηηθφο 33,1 27,5 24,6 22,7 Τπεξεζίεο 58,1 66,6 70,4 73,2 Πεγή : INSEE Καηά ηε δηάξθεηα ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ νη αιιαγέο απηέο ζπλέβαιαλ ζην κεηαζρεκαηηζκφ ηεο δνκήο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ αλάινγα κε ηα επαγγέικαηα: o αξηζκφο ησλ ππαιιήισλ θαη ησλ ζηειερψλ ππεξδηπιαζηάζηεθε ηα ηειεπηαία ζαξάληα ρξφληα εηο βάξνο ησλ εξγαηψλ, ησλ αγξνηψλ θαη ησλ απηναπαζρνινχκελσλ. Σν πνζνζηφ ησλ γπλαηθψλ ζην εξγαηηθφ δπλακηθφ απμάλεηαη ζπλερψο. Σν πξψην ηξίκελν ηνπ 2003, ην 63,4% ησλ γπλαηθψλ ειηθίαο 15-64 εηψλ αλήθε ζην εξγαηηθφ δπλακηθφ θαη αληίζηνηρα ην 74,6% ησλ αλδξψλ. Ζ γπλαηθεία απαζρφιεζε αληηζηάζεθε απέλαληη ζηηο δηάθνξεο θξίζεηο θαη νηθνλνκηθέο πθέζεηο θαη ζπλερίδεη κε ζπλέπεηα λα απμάλεηαη, θπξίσο ιφγσ ηεο αχμεζεο ζηα επαγγέικαηα παξνρήο ππεξεζηψλ. Απφ ηελ αξρή ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80, ε Γαιιηθή αγνξά εξγαζίαο παξνπζίαζε ηδηαίηεξε αχμεζε ζε νξηζκέλεο κνξθέο απαζρφιεζεο, ηδηαίηεξα ζηελ πξνζσξηλή απαζρφιεζε. Ο αξηζκφο ησλ ζπκβάζεσλ νξηζκέλνπ ρξφλνπ, ησλ πξνζσξηλψλ ζέζεσλ εξγαζίαο, ησλ επηδνηνχκελσλ εξγαζηψλ θαη ησλ ζπκβάζεσλ καζεηείαο έρεη ηξηπιαζηαζηεί. Αθφκε θη αλ ν αξηζκφο ηνπο έρεη ειαθξψο κεησζεί πξφζθαηα, αθνξά ηνλ έλαλ ζηνπο νθηψ ππαιιήινπο. 9
Πίλαθαο 2: Καηάζηαζε ηεο απαζρφιεζεο ην πξψην ηξίκελν ηνπ 2003 (ζε ρηιηάδεο) Απηναπαζρνινύκελνη 2,830 Τπάιιεινη 21,527 Πξνζσξηλνί εξγάηεο 428 Δξγαδόκελνη κε ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξόλνπ 1,987 - κε επηδνηνύκελεο ζπκβάζεηο 410 Μαζεηείεο 273 Δξγαδόκελνη κε ζπκβάζεηο ανξίζηνπ ρξόλνπ ζηνλ ηδησηηθό ηνκέα 14,299 - κε επηδνηνύκελεο ζπκβάζεηο 59 Δξγαδόκελνη κε ζπκβάζεηο ανξίζηνπ ρξόλνπ ζην δεκόζην ηνκέα 4,540 Πεγή: INSEE Αλεξγία Σν Γαιιηθφ εξγαηηθφ δπλακηθφ απμάλεηαη εηεζίσο θαηά 0,6%. Λακβάλνληαο ππφςε ηελ έιιεηςε λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο, ε αχμεζε απηή νδεγεί ζε άλνδν ηεο αλεξγίαο θαη κείσζε ηνπ πνζνζηνχ απαζρφιεζεο (πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ην πνζνζηφ απαζρφιεζεο θαη γηα ηνπο άλδξεο αιιά θαη γηα ηηο γπλαίθεο ειηθίαο 55-64 εηψλ έρεη απμεζεί θαηά 46,9% θαη 38,3% αληίζηνηρα). Ζ κεηάβαζε ζην 35σξν εβδνκαδηαίν σξάξην δελ έρεη πιένλ ζεηηθά απνηειέζκαηα απφ ηελ πιεπξά ηεο απαζρφιεζεο. Ζ δηαθνξνπνίεζε ησλ κνξθψλ απαζρφιεζεο απμάλεη αλαπφθεπθηα ηηο ξνέο ησλ εγγεγξακκέλσλ αλέξγσλ. Καηά ζπλέπεηα, κεηά απφ αξθεηά ρξφληα κείσζεο, ν αξηζκφο ησλ αλέξγσλ απμήζεθε θαη πάιη απφ ην έηνο 2001. Σν Μάξηην ηνπ 2003, ην πνζνζηφ αλεξγίαο αλεξρφηαλ ζην 9,4%. Σν πνζνζηφ αλεξγίαο ησλ γπλαηθψλ ειηθίαο 30-49 εηψλ έθζαζε ην 10,42% (ρσξίο λα ζπλππνινγίδνληαη νη επνρηθέο δηαθπκάλζεηο), ελψ ην αληίζηνηρν πνζνζηφ ησλ αλδξψλ ηεο ίδηαο ειηθηαθήο νκάδαο ήηαλ 7,1%. Ζ αληζφηεηα απηή εκκέλεη αθφκε, θαη έρεη αξλεηηθή επίδξαζε ηδηαίηεξα ζε γπλαίθεο κε απμεκέλεο νηθνγελεηαθέο ππνρξεψζεηο. Σειηθά, ελψ ηα πξνζφληα παξέρνπλ γεληθψο θάπνηα πξνζηαζία απέλαληη ζηελ αλεξγία, ε κέγηζηε απνδνηηθφηεηα παξνπζηάδεηαη ζε εξγαδφκελνπο κε δχν ρξφληα ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, εηδηθά θαηά ηε δηάξθεηα ησλ πεξηφδσλ νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο. 10
Δθηφο απφ ηε κεηαβαηηθή αλεξγία, ε γαιιηθή αγνξά εξγαζίαο ραξαθηεξίδεηαη θαη απφ ηε καθξνρξφληα αλεξγία. Απηφ αθνξά θαηά πξνζέγγηζε έλαλ ζηνπο ηξεηο άλεξγνπο εξγάηεο, κε ζρεδφλ ειάρηζηεο δηαθνξέο κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ. Ζ θαηάζηαζε απηή νθείιεηαη ζηνπο καθξννηθνλνκηθνχο πεξηνξηζκνχο θαη ηηο αληηπαξαγσγηθέο πνιηηηθέο απνθάζεηο απφ ηελ πιεπξά ηεο θπβέξλεζεο. Φζάλνληαο ζε πςειά επίπεδα ζην ηέινο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90, ην πνζνζηφ ησλ καθξνρξφληα αλέξγσλ κεηψζεθε αηζζεηά ηα επφκελα ρξφληα (κεηαμχ 1997 θαη 2002 ν αξηζκφο ησλ καθξνρξφληα αλέξγσλ κεηψζεθε θαηά 450.000). Δληνχηνηο, ε ηάζε απηή αληηζηξάθεθε ην 2003 θαη ν αξηζκφο ησλ καθξνρξφληα αλέξγσλ άξρηζε λ απμάλεηαη θαη πάιη. Δθείλνη πνπ έρνπλ ηε κεγαιχηεξε δπζθνιία ζηελ αλαδήηεζε απαζρφιεζεο είλαη νη κεγαιχηεξεο ειηθίαο άλεξγνη. χκθσλα κε ηελ ηειεπηαία έξεπλα απαζρφιεζεο πεξηζζφηεξνη απφ έλαο ζηνπο πέληε άλεξγνπο εξγάηεο είλαη άλεξγνη γηα ρξνληθφ δηάζηεκα κεγαιχηεξν ησλ 2 εηψλ. (www.wapes.org) Γεξκαλία Λφγσ ηεο χθεζεο ηεο νηθνλνκίαο θαη ηεο αγνξάο εξγαζίαο ζπγθεθξηκέλα, ε Γεξκαληθή θπβέξλεζε πξνρψξεζε ζε κεηαξξπζκίζεηο. Σα ηειεπηαία ρξφληα, έγηλαλ πνιιέο πξνζπάζεηεο γηα λα βξεζνχλ ηξφπνη γηα ηελ ελίζρπζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο νηθνλνκίαο. Δληνχηνηο, άξγεζαλ λα θαλνχλ νξαηά ζεκάδηα βειηίσζεο. Σν πνζνζηφ αλεξγίαο άξρηζε λ απμάλεηαη ζε ηξηκεληαία βάζε απφ ην 2001 θαη ν αξηζκφο ησλ αλέξγσλ απμήζεθε πεξηζζφηεξν απφ 4.7 εθαηνκκχξηα ηελ άλνημε ηνπ 2003, αξηζκφο ξεθφξ ησλ ηειεπηαίσλ πέληε εηψλ. Σν πνζνζηφ αλεξγίαο αλήιζε ζην 9,4% ην επηέκβξην ηνπ 2003, πάλσ απφ ην κέζν φξν ηνπ 8,2% θαη 7,8% γηα ην 2002 θαη 2001 αληίζηνηρα. Σα λνχκεξα γηα ην δπηηθφ θαη αλαηνιηθφ ηκήκα ηεο ρψξαο ζπλερίδνπλ λα έρνπλ ζεκαληηθέο δηαθνξνπνηήζεηο. Μεηαμχ ηνπ 1999 θαη 2000, ε απαζρφιεζε απμήζεθε θαηά 2,5%. Δλψ απμήζεθε ην πξψην εμάκελν ηνπ 2001, κεηψζεθε πεξίπνπ θαηά 1% ην δεχηεξν εμάκελν ηνπ 2002 θαζψο ρεηξνηέξεπζε ε νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα. πγθξηηηθά κε ην 1991, ν κέζνο φξνο ηεο εηήζηαο απαζρφιεζεο απμήζεθε νξηαθά θαηά 0,1%. Πην πξφζθαηα, ην δεχηεξν εμάκελν ηνπ 2003 κεηψζεθε θαηά 2,2% θάησ απφ ην φξην ηνπ 2001 θαη ε εηθφλα γηα ηελ αγνξά εξγαζίαο παξακέλεη δνθεξή. 11
Ζ Γεξκαληθή αγνξά εξγαζίαο ππέθεξε απφ έιιεηςε εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ έρνληαο σο αληίθηππν ζηηο εηαηξίεο λα κελ κπνξνχλ λα θαιχςνπλ ηηο θελέο ζέζεηο εξγαζίαο ηνπο. (www.niesr.ac.uk) H αδπλακία ηεο γεξκαληθήο θπβέξλεζεο λα δεκηνπξγήζεη πεξηζζφηεξεο ζέζεηο απαζρφιεζεο ιφγσ ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο, πξνέξρεηαη απφ ηελ αιιειεπίδξαζε δηαθφξσλ παξαγφλησλ πνπ επεξεάδνπλ ηελ πξνζθνξά θαη ηελ δήηεζε κε ην ζχζηεκα ησλ ακνηβψλ. Δλψ ν γεληθφο πεξηνξηζκφο βνήζεζε ζηε βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θη ζπλέβαιε ζηε ζηαζεξφηεηα ησλ ηηκψλ, ε δηακφξθσζε ηνπ ζπζηήκαηνο ακνηβψλ δελ είλαη αξθεηά επέιηθηε ψζηε λα απνηξέςεη ηνπο δηάθνξνπο πεξηνξηζκνχο πξνζθνξάο θαη δήηεζεο απφ ηελ επηξξνή ζηελ απαζρφιεζε. Αλ θαη ηα θίλεηξα γηα εξγαζία έρνπλ βειηησζεί, ην ζχζηεκα επηδφηεζεο πξνηξέπεη ηνπο κεγαιχηεξνπο εξγαδφκελνπο λ απνζπξζνχλ απφ ηελ αγνξά εξγαζίαο, ελψ νη πςειέο δαπάλεο θνηλσληθήο αζθάιηζεο θαη νη άθακπηεο ξπζκίζεηο πξνζζέηνπλ ζηνπο εξγνδφηεο εξγαζηαθφ θφζηνο. Σν εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα δελ θαιχπηεη αξθεηά ηηο απαηηήζεηο γηα βειηίσζε ησλ δεμηνηήησλ ησλ εηζεξρνκέλσλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο, απμάλνληαο θαηά ζπλέπεηα ηε δνκηθή αλεξγία. εκαληηθά εκπφδηα γηα ηελ απνηειεζκαηηθή πξνζθνξά εξγαζίαο ππάξρνπλ γηα ηνπο κεγαιχηεξνπο εξγαδφκελνπο θαη ηνπο θαηφρνπο δεχηεξεο εξγαζίαο, θπξίσο ηηο γπλαίθεο. Οη καθξνρξφληεο πεξίνδνη δηθαηψκαηνο επηδφηεζεο ηεο αλεξγίαο ρσξίο ηελ ππνρξέσζε αλαδήηεζεο εξγαζίαο γηα ηνπο αλέξγνπο ειηθίαο 58 εηψλ θαη άλσ ρξεζηκεχνπλ σο δίνδνη γηα πξφσξε ζπληαμηνδφηεζε. Απφ ην 2006 θαη κεηά ε εθηεηακέλε δηάξθεηα ησλ επηδνκάησλ αζθάιηζεο ηεο αλεξγίαο γηα ηνπο κεγαιχηεξνπο αλέξγνπο ζα κεησζεί ζεκαληηθά θαη ζα ππφθεηληαη επίζεο ζηελ ππνρξέσζε αλαδήηεζεο εξγαζίαο γηα ηελ παξνρή επηδφκαηνο. Σα αληηθίλεηξα γηα κεγαιχηεξε πξνζθνξά εξγαζίαο πξέπεη λα εμαιεηθζνχλ. εκαληηθά κέηξα έρνπλ ιεθζεί γηα ηελ ελίζρπζε ησλ θηλήηξσλ κε ζθνπφ ηελ αλάθακςε ηεο απαζρφιεζεο. Σν 2005 ε νηθνλνκηθή ελίζρπζε γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο αλεξγίαο ζα ελνπνηεζεί κε ηελ θνηλσληθή βνήζεηα ζε έλα εληαίν επίδνκα θαη ηα θξηηήξηα απνδνρήο εξγαζίαο ζα επαλεμεηαζηνχλ. Ζ νξγαλσηηθή κεηαξξχζκηζε ηνπ Γξαθείνπ Δξγαζίαο πξέπεη λα εθαξκνζηεί θαηάιιεια θαη ε κεηαξξχζκηζε λα δηεπξπλζεί, ζπγθεθξηκέλα: Θα πξέπεη λα επαλεμεηαζηεί ε παξνχζα λνκνζεζία, πνπ δίλεη ζηηο ηνπηθέο αξρέο ηε δηαρείξηζε ησλ λέσλ επηδνκάησλ θαη ησλ ππεξεζηψλ πξφζιεςεο αληί ζηελ Οκνζπνλδηαθή Τπεξεζία Δξγαζίαο, δεδνκέλνπ φηη ζα ζπκβίβαδε ηα κεγάια πνζνζηά 12
απνδνηηθφηεηαο πνπ ζα κπνξνχζαλ λα επηηεπρζνχλ κέζσ κηαο ππεξεζίαο δηαρείξηζεο ελφο ελνπνηεκέλνπ ζπλφινπ ππεξεζηψλ πξνζιήςεσλ θαη επηδνκάησλ. Πξέπεη λ αμηνινγεζνχλ απζηεξά ηα ελεξγά πξνγξάκκαηα εξγαζίαο φπσο πξνβιέπεηαη θαη λα δηαθνπνχλ άκεζα ηα αλαπνηειεζκαηηθά κέηξα. Σα πξψηα βήκαηα γηα ηελ παξνρή πφξσλ θαη θαηαξηηζκέλνπ πξνζσπηθνχ ζηα γξαθεία εξγαζίαο είλαη εππξφζδεθηα ελψ πξέπεη λα επεθηαζνχλ ηα θίλεηξα απφδνζεο γηα ηε δηαρείξηζή ηνπο. Ζ Γεξκαλία έρεη ρακειά πνζνζηά αλεξγίαο ησλ λέσλ ζπγθξηηηθά κε δηεζλείο ζηαηηζηηθέο, ιφγσ ηεο ζρεηηθά απνδνηηθήο κεηάβαζεο απφ ην ζρνιείν ζηελ εξγαζία. Δληνχηνηο, νη ππεξβνιηθέο απαηηήζεηο γηα ηελ εθπαίδεπζε ηα ηειεπηαία ρξφληα έρνπλ νδεγήζεη ζε ζνβαξέο αλεζπρίεο γηα ηελ απμαλφκελε αλεξγία ησλ λέσλ. Δπηπιένλ, νη πξνζπάζεηεο πξέπεη λα ζπλερηζηνχλ ψζηε λα ππάξρεη ζπλερήο ελεκέξσζε γηα ηηο αλάγθεο θαηάξηηζεο θαη λα βειηηψλεηαη ην πξνθίι καζεηείαο απφ επέιηθηεο κεζφδνπο θαηά ηηο πεξηφδνπο θαηάξηηζεο. (www.oecd.org) ηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί παξαηίζεληαη ζηνηρεία γηα ηελ απαζρφιεζε ηεο ρψξαο ηα έηε 2001-2003. 13
Πίλαθαο 3 Απαζρόιεζε Υαξαθηεξηζηηθά Μνλάδα 2001 1 2002 1 2003 1 Γεξκαλία Δλεξγόο πιεζπζκόο 1 000 39. 966 40. 022 40. 195 Άηνκα πνπ είλαη ζε ελεξγφ δξάζε 1 000 36. 816 36. 536 36. 172 Γπλαίθεο 1 000 16. 187 16. 200 16. 176 Άλεξγνη 2 1 000 3. 150 3. 486 4. 022 Γπλαίθεο 1 000 1. 397 1. 504 1. 707 Με ελεξγόο πιεζπζκόο 3 1 000 42. 312 42. 433 42. 307 Άλδξεο 1 000 17. 779 17. 964 18. 018 Γπλαίθεο 1 000 24. 533 24. 469 24. 289 Πνζνζηό απαζρόιεζεο εξγαηηθνύ δπλακηθνύ αηόκσλ ειηθίαο 15-64 εηώλ Άλδξεο % 79,0 79,0 79,2 Γπλαίθεο % 63.9 64.3 65.1 Δλεξγόο πιεζπζκόο (ζε ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο) Γεσξγία, δαζνθνκία θαη αιηεία 1 000 943 923 895 Γπλαίθεο 1 000 334 322 304 Βηνκεραλίεο παξαγσγήο 1 000 11. 934 11. 656 11. 265 Γπλαίθεο 1 000 2. 891 2. 814 2. 731 Δκπφξην, κεηαθνξέο θαη επηθνηλσλίεο 1 000 8. 531 8. 355 8. 297 Γπλαίθεο 1 000 4. 129 4. 057 4. 034 Άιινη ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο 1 000 15. 408 15. 602 15. 716 Γπλαίθεο 1 000 8. 832 9. 006 9. 107 Δπαγγεικαηηθή θαηάζηαζε Απηναπαζρνινχκελνη 1 000 3. 632 3. 654 3. 744 Γπλαίθεο 1 000 1. 012 1. 026 1. 066 Με ακεηβφκελνη εξγαδφκελνη ζηελ νηθνγέλεηα 1 000 441 414 385 Γπλαίθεο 1 000 341 321 292 Τπάιιεινη 1 000 2. 263 2. 224 2. 244 Γπλαίθεο 1 000 737 750 775 Ακεηβφκελνη εξγαδφκελνη 4 1 000 18. 496 18. 668 18. 633 Γπλαίθεο 1 000 10. 376 10. 489 10. 517 Ακεηβφκελνη εκεξεζίσο 5 1 000 11. 984 11. 576 11. 166 Γπλαίθεο 1 000 3. 720 3. 615 3. 526 1 Απνηειέζκαηα θαηαγξαθήο Απξίιηνο 2001 θαη 2002. Μάηνο 2003. 2 Ο κε ελεξγφο πιεζπζκφο πεξηιακβάλεη άηνκα πνπ δελ είλαη ζε ελεξγφ δξάζε αλαδεηψληαο εξγαζία αιιά δελ είλαη δηαζέζηκνη άκεζα. 4 Πεξηιακβάλνληαη καζεηεπφκελνη ζε ελαζρνιήζεηο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο εκπνξηθνχ ή ηερληθνχ ηχπνπ. 5 Πεξηιακβάλνληαη καζεηεπφκελνη ζε ελαζρνιήζεηο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο βηνκεραληθνχ ηχπνπ. Πεγή: (www.destatis.de) 14
Διιάδα Ζ αλεξγία απμήζεθε ηα ηειεπηαία είθνζη ρξφληα ζηελ Διιάδα, πνπ αγγίδεη πξφζθαηα ην πνζνζηφ ηεο ηάμεσο ηνπ 10%. εκαληηθή παξάκεηξνο ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο αλεξγίαο είλαη ε καθξνρξφληα αλεξγία. Οη γπλαίθεο θαη νη λένη είλαη νη πην επάισηεο νκάδεο απέλαληη ζηελ αλεξγία θαη ηε καθξνρξφληα αλεξγία απφ ηνλ ππφινηπν πιεζπζκφ. Ζ αλεξγία ζηελ Διιάδα θαίλεηαη λα είλαη πεξηζζφηεξν πξφβιεκα εχξεζεο εξγαζίαο ε νπνία νδεγεί ζε κηα καθξά ζεηξά αλακνλήο ησλ λενεηζεξρφκελσλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο, παξά πξφβιεκα απψιεηαο ηεο εξγαζίαο (αλ θαη ηα ηειεπηαία δχν ρξφληα απνιχνληαη αξθεηνί εξγαδφκελνη). Ζ πίεζε ζηελ αγνξά εξγαζίαο απμήζεθε απφ ηελ εηζξνή κεηαλαζηψλ εξγαηψλ. Οη ξηδηθέο αιιαγέο ζηνπο παξαδνζηαθνχο ηνκείο, ε εγθαηάζηαζε εξγαζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζε πεξηνρέο εθηφο Διιάδνο ή ε αλαζπγθξφηεζε ησλ επηρεηξήζεσλ ζα δεκηνπξγήζνπλ λέα πξνβιήκαηα θαη πηέζεηο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Γηα λα δηαηεξεζεί ε αλεξγία ζε ρακειά επίπεδα, ε ζεηηθή επίδξαζε ησλ καθξννηθνλνκηθψλ ηάζεσλ πξέπεη λα ζπκπιεξσζεί απφ δνκηθέο πνιηηηθέο απαζρφιεζεο θαη εηδηθά κέηξα πνπ βξίζθνπλ ηελ έθθξαζή ηνπο σο νινθιεξσκέλν ζχλνιν ζην εηήζην Δζληθό ρέδην Γξάζεο γηα ηελ Απαζρόιεζε (ΔΓΑ). Οη θχξηνη άμνλεο ηνπ ΔΓΑ είλαη: 1. ε ζχληαμε ελφο καθξννηθνλνκηθνχ ζρεδίνπ γηα ηε ζηαζεξνπνίεζε ηεο νηθνλνκίαο, 2. ε πξνψζεζε ησλ επελδχζεσλ θαη ν εθζπγρξνληζκφο ησλ ζεζκψλ, 3. ε ελίζρπζε ελεξγεηηθψλ πνιηηηθψλ γηα ηελ απαζρφιεζε θαη 4. ε θαηαπνιέκεζε ηεο αλεξγίαο. ηφρνο ησλ ΔΓΑ είλαη ε παξνρή βνήζεηαο ζε επάισηεο νκάδεο πιεζπζκνχ απέλαληη ζηελ αιιαγή ησλ ζπλζεθψλ ηεο αγνξάο εξγαζίαο θαη ε πηνζέηεζε θαηάιιεισλ κέηξσλ θαη δξάζεσλ ηα νπνία ζα εληζρχζνπλ ηελ επειημία ζηελ αγνξά θαη ζα απνξξνθεζνχλ επθνιφηεξα νη άλεξγνη. (www.wapes.org) ηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί παξαηίζεληαη ζηνηρεία ηεο αγνξάο εξγαζίαο ζην ζχλνιν ηεο Διιεληθήο επηθξάηεηαο γηα ην έηνο 2003. (www.paep.org) 15
Πίλαθαο 4 ΤΝΟΛΟ ΥΩΡΑ 2003 ύλνιν Άλδξεο Γπλαίθεο Πιεζπζκφο ζε ειηθία πξνο εξγαζία 6.870.292 3.366.811 3.503.481 Δξγαηηθφ Γπλακηθφ 4.389.358 2.599.989 1.789.369 Απαζρνινχκελνη 3.987.821 2.446.066 1.541.755 Άλεξγνη 401.537 153.923 247.614 Μαθξνρξφληα Άλεξγνη 234.228 79.916 154.312 Με ελεξγνί 2.480.934 766.821 1.714.113 Πίλαθαο 5 ΤΝΟΛΟ ΥΩΡΑ 2003 ύλνιν Άλδξεο Γπλαίθεο Πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ηνπ Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ ζηνλ 63,9% 77,2% 51,1% πιεζπζκφ ζε ειηθία πξνο εξγαζία Πνζνζηφ Απαζρφιεζεο ζε ειηθία πξνο εξγαζία 58,0% 72,7% 44,0% Πνζνζηφ Αλεξγίαο ζην Δξγαηηθφ Γπλακηθφ 9,1% 5,9% 13,8% Πνζνζηφ Μαθξνρξφληαο Αλεξγίαο ζην ζχλνιν ησλ 58,3% 51,9% 62,3% Αλέξγσλ Πνζνζηφ Με Δλεξγψλ ζηνλ Πιεζπζκφ ζε ειηθία πξνο εξγαζία 36,1% 22,8% 48,9% Πεγή : ΔΤΔ, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ (ηηο κεηξήζεηο ρξεζηκνπνηνχληαη άηνκα ειηθίαο 15-64 εηψλ). Ιξιαλδία Καηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο δεθαεηίαο, ε πξσηνθαλήο νηθνλνκηθή αλάπηπμε δηπιαζίαζε ην ΑΔΠ ηεο ρψξαο θαη αχμεζε ηελ απαζρφιεζε θαηά 50% πεξίπνπ. Σν θαηλνκεληθφ πνζνζηφ ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο δελ ζα κπνξνχζε λα έρεη βάζεηο ρσξίο ηηο αληίζηνηρεο απμήζεηο ζηελ πνζφηεηα αιιά θαη ηελ πνηφηεηα ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. Δληνχηνηο, ην πνζνζηφ ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο ηειηθά 16
ππνρψξεζε κε νπζηαζηηθά κεδεληθή αχμεζε ην δεχηεξν εμάκελν ηνπ 2001. Αλαπφθεπθηα, ε πξφζθαηε κείσζε νδήγεζε ζε ιηγφηεξεο εξγαζηαθέο επθαηξίεο. Καηά ζπλέπεηα, ην πνζνζηφ αχμεζεο ηεο απαζρφιεζεο κεηψζεθε απφ 3,6% ην 2001 ζε 2,1% ην 2002. Ζ αλεξγία, απφ ηελ άιιε πιεπξά, απμήζεθε γηα πξψηε θνξά απφ ην 1993 κε ην αληίζηνηρν πνζνζηφ αλεξγίαο λ απμάλεηαη απφ ην ρακειφηεξν ζεκείν ηνπ 3,7% ην 2000 ζην 4,4% ην 2002. Πεξηθεξεηαθά, ην πνζνζηφ αλεξγίαο ήηαλ ρακειφηεξν ζην Γνπβιίλν θαη ηε Μεζν-Αλαηνιηθή πεξηθέξεηα θαηά 3,6% θαη 3,4% αληίζηνηρα θαη ην πςειφηεξν ζηελ παξακεζφξηα πεξηνρή θαηά 6,9%. Ζ αχμεζε ζηε ζπκκεηνρή ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ πνπ ζεκεηψζεθε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90 κεηψζεθε δξακαηηθά ηα ηειεπηαία ρξφληα κε ηελ αχμεζε ησλ πνζνζηψλ ζπκκεηνρήο (ηδηαίηεξα ησλ γπλαηθείσλ). Ζ κεηαλάζηεπζε απμήζεθε κε ηνλ αξηζκφ ησλ εθδηδφκελσλ αδεηψλ πξνο ηνπο πνιίηεο εθηφο Δπξσπατθνχ θαη Οηθνλνκηθνχ Υψξνπ (ΔΟΥ) δηπιαζηάδνληέο ηεο απφ 18.000 ην 2000 ζε 36.500 ην 2001. Δλψ απμήζεθαλ νη ειιείςεηο ζηελ εξγαζία θαη ηηο δεμηφηεηεο ζην ηέινο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90, ππήξμε αληίζηξνθα κηα κείσζε θαη ζηε δήηεζε ησλ πξνζιήςεσλ ην 2002. Σα επίπεδα απνδνρψλ απμήζεθαλ θαηά 10% ην 2001 θαη θαηά 8% ην 2002. Σν πνζνζηφ ηεο νηθνλνκίαο απμήζεθε ην 2002 ζηελ πεξηθέξεηα θαηά 3,5%. Ζ επηβξάδπλζε ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο νδήγεζε ζε αξγή αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ην Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ πξνέβιεςε εηήζηα αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο κφλν θαηά 1,5% γηα ηελ πεξίνδν 2002-2004. Πάλησο είλαη ζεηηθφηεξε ζην κεζνδηάζηεκα ε πξννπηηθή γηα ηελ νηθνλνκία θαη γηα ηε δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο. ηελ πξαγκαηηθφηεηα ν αξηζκφο ησλ εξγαδνκέλσλ αλακέλεηαη λα απμεζεί θαηά 180.000 πεξίπνπ ηελ πεξίνδν 2001-2007 κε ηα κεγαιχηεξα πνζνζηά γηα ζέζεηο δηεπζπληψλ, επαγγεικαηηψλ θαη εξγαδφκελσλ πνπ παξέρνπλ πξνζσπηθέο ππεξεζίεο. Γεδνκέλνπ φηη νη επθαηξίεο απαζρφιεζεο αλακέλνληαη λ απμεζνχλ ζην κεζνδηάζηεκα, ζα πξέπεη επίζεο λα απμεζεί ζεκαληηθά θαη ε πξνζθνξά εξγαζίαο. Απηφ θαίλεηαη δχζθνιν λα επηηεπρζεί δεδνκέλνπ φηη νη θχξηνη παξάγνληεο πνπ ζπλεηζθέξνπλ ζηελ αλάπηπμε ηεο απαζρφιεζεο ηελ ηειεπηαία δεθαεηία, δειαδή ε εθξνή απφ ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, ηα απμαλφκελα πνζνζηά γπλαηθείαο ζπκκεηνρήο θαη ε κεησκέλε αλεξγία πξφθεηηαη λα κεησζνχλ ζεκαληηθά ζην κεζνδηάζηεκα. (www.fas.ie) 17
Κύπξνο Σν ηθαλνπνηεηηθφ πνζνζηφ αχμεζεο ηεο νηθνλνκίαο ηεο Κχπξνπ θαηά ηε δηάξθεηα ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ ζπλνδεχηεθε απφ ηε δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο, κε ζπλέπεηα ηελ απμαλφκελε απαζρφιεζε, ηδηαίηεξα κεηαμχ ησλ γπλαηθψλ. εκαληηθή πηπρή ηεο αχμεζεο απηήο ήηαλ ε ηεξάζηηα επέθηαζε ηνπ ηξηηνγελνχο ηνκέα απφ ηελ άπνςε ηεο απαζρφιεζεο, θαηά ζπλέπεηα θαη ηεο δεκηνπξγίαο ζέζεσλ εξγαζίαο θαη ηεο κεηαλάζηεπζεο ηεο εξγαζίαο απφ ηνλ πξσηνγελή θαη δεπηεξνγελή ηνκέα. χκθσλα κε ηελ Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ, ε απαζρφιεζε απμήζεθε θαηά 3,7% ην έηνο 2003 έλαληη 1,9% ην 2002, απμάλνληαο ηνλ αξηζκφ ησλ απαζρνινχκελσλ ζε 327.094. Σν 58% ηεο αχμεζεο απνηεινχληαλ απφ γπλαίθεο κε ην αληίζηνηρν πνζνζηφ ηεο γπλαηθείαο απαζρφιεζεο λ απμάλεηαη θαηά 5%. Ο ηξηηνγελήο ηνκέαο επεθηάζεθε θαηά 4%, απνηειψληαο ην 72% ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ θαη ζρεδφλ ην 85% ησλ απαζρνινχκελσλ γπλαηθψλ. Ζ αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο είρε σο ζπλέπεηα θαη ηελ αχμεζε ηνπ πνζνζηνχ απαζρφιεζεο, ηδηαίηεξα κεηαμχ ησλ γπλαηθψλ, αλεξρφκελν ζε 69,2% γηα ηα άηνκα ειηθίαο 15-64 εηψλ ην 2003 (60,2% γηα ηηο γπλαίθεο ειηθίαο 15-64 εηψλ θαη 78,8% γηα ηνπο άλδξεο ηεο ίδηαο ειηθηαθήο νκάδαο). Οη αξηζκνί απηνί ζπγθιίλνπλ επλντθά κε ην κέζν φξν ηεο Δ.Δ. θαη είλαη πνιχ θνληά ζηνπο ζηφρνπο πνπ ηέζεθαλ απφ ην Δπξσπατθφ πκβνχιην ζηε Ληζζαβφλα γηα ην έηνο 2010 (70% πνζνζηφ απαζρφιεζεο γηα ηνπο άλδξεο ειηθίαο 15-64 εηψλ θαη 60% γηα ηηο γπλαίθεο ηεο ίδηαο ειηθίαο). Δπίζεο ζεκαληηθή παξάκεηξνο ησλ απμαλφκελσλ πνζνζηψλ απαζρφιεζεο είλαη φηη κεηψζεθε ζεκαληηθά ην ράζκα κεηαμχ ηεο αλδξηθήο θαη γπλαηθείαο απαζρφιεζεο (18.6 πνζνζηηαίεο κνλάδεο ζηελ ειηθηαθή νκάδα ησλ 15-64 εηψλ). Σν πνζνζηφ απαζρφιεζεο απνθνίησλ ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο απμάλεηαη ζηαζεξά. Απηφ βνήζεζε ζηελ κεηαηφπηζε ηεο απαζρφιεζεο ζε ηνκείο θαη επαγγέικαηα πνπ απαηηνχλ πςειφ επίπεδν εθπαίδεπζεο. Δίλαη πξνθαλέο θαη απφ ηε βαζκηαία αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο ζ απηά ηα επαγγέικαηα δηεπζπληέο, θαηεξηηζκέλνη θαη ηερληθνί βνεζνί- σο πνζνζηφ ηεο ζπλνιηθήο απαζρφιεζεο (απφ 23% ην 1992 ζε 29% ην 2003). Ζ αλεξγία ζηε ρψξα θπκαίλεηαη ζε ρακειά επίπεδα ηα νπνία ζπγθιίλνπλ επλντθά κε ηα επίπεδα ησλ Κξαηψλ Μειψλ ηεο Δ.Δ. χκθσλα κε ηελ Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ, ην πνζνζηφ αλεξγίαο αλεξρφηαλ ζε 4,1% ην 2003. εκαληηθή παξάκεηξνο είλαη φηη ην γπλαηθείν πνζνζηφ είλαη πάληνηε πςειφηεξν απφ ην αληίζηνηρν ησλ αλδξψλ (4,6% θαη 3,8%) θαη είλαη πνιχ επάισην ζηηο αιιαγέο πνπ ζπκβαίλνπλ ζηελ νηθνλνκία. Σν 18
ζεκαληηθφηεξν φισλ είλαη φηη ηα πςειφηεξα πνζνζηά παξνπζηάδνληαη κεηαμχ ησλ γπλαηθψλ ειηθίαο 15-24 εηψλ (8,8%) θαη 40-49 εηψλ (5,6%). Γεληθά, ην πνζνζηφ γηα ηελ ειηθηαθή νκάδα ησλ 15-24 εηψλ είλαη αλεζπρεηηθά πςειφ (8,9%). εκαληηθή πηπρή ηεο θππξηαθήο νηθνλνκίαο είλαη νη κεηαλάζηεο. Οη μέλνη εξγαδφκελνη απνηεινχλ ζήκεξα ην 11,7% ηνπ ζπλνιηθνχ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. Οη θιάδνη φπνπ παξνπζηάδνληαη δπζαλαινγίεο είλαη ηα μελνδνρεία θαη εζηηαηφξηα, νη θαηαζθεπέο θαη ην εκπφξην ρνλδξηθήο θαη ιηαληθήο πψιεζεο, νη νπνίνη απαζρνινχλ έλα πςειφ πνζνζηφ αιινδαπψλ εξγαδνκέλσλ θαη έρνπλ πςειά πνζνζηά αλεξγίαο. Απηφ είλαη κηα έλδεημε φηη ν αλεθνδηαζκφο ηεο εξγαζίαο απφ ηνπο αλέξγνπο δελ κπνξεί λα ηθαλνπνηήζεη ηε δήηεζε γηα εξγαζία απφ ηνπο εξγνδφηεο θαη ε έιιεηςε θαιχπηεηαη κε ηελ απαζρφιεζε ησλ αιινδαπψλ. Οη πνηνηηθέο δπζαλαινγίεο θαη ε έιιεηςε ζέζεσλ εξγαζίαο είλαη ην απνηέιεζκα πνιπάξηζκσλ παξαγφλησλ, φπσο ην κηθξφ κέγεζνο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ζηελ Κχπξν, ην θβαληηθφ άικα ηεο Κππξηαθήο νηθνλνκίαο ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ θαη νη λέεο πξνθιήζεηο πνπ αληηκεησπίδεη ε Κππξηαθή αγνξά εξγαζίαο ιφγσ ηεο εηζφδνπ ηεο ζηελ εληαία Δπξσπατθή αγνξά, ζε ζπλάξηεζε πάληα κε ηελ ηερλνινγηθή πξφνδν θαη ηε βαζκηαία κεηαζηξνθή απφ παξαδνζηαθέο ζε λέεο νηθνλνκίεο βαζηζκέλεο ζηε γλψζε. Πξνθεηκέλνπ λ αληηκεησπηζηνχλ απνηειεζκαηηθά απηέο νη πξνθιήζεηο, ε αγνξά εξγαζίαο πξέπεη λα πξνζαξκνζηεί κε ηε δεκηνπξγία ελφο επέιηθηνπ παξαγσγηθνχ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ θαη ελζαξξχλνληαο ηηο αιιαγέο ζηηο δνκέο εξγαζίαο. Απηφ ζπλεπάγεηαη βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ γηα λα δηαζθαιηζηεί φηη ε απαζρφιεζε βειηηψλεηαη θαη πνηνηηθά θαη φρη κφλν πνζνηηθά. (www.europa.eu.int) Ληζνπαλία Μεηά ηηο αιιαγέο πνπ ζπληειέζηεθαλ ζηε ρψξα απφ ηελ απνθαηάζηαζε ηεο αλεμαξηεζίαο ην 1990, κπνξεί λα εηπσζεί φηη ε νηθνλνκία ηεο αγνξάο γίλεηαη ηζρπξφηεξε θαη φηη απηή ε δηαδηθαζία είλαη ακεηάθιεηε. Σελ πεξίνδν απηή δεκηνπξγήζεθε ζηε ρψξα έλα ζχζηεκα γηα ηελ πινπνίεζε ησλ πνιηηηθψλ θνηλσληθήο αζθάιηζεο θαη ηεο αγνξάο εξγαζίαο. Σν ζεκειηψδεο δηθαίσκα ζηελ θνηλσληθή αζθάιηζε θαη ηελ εξγαζία πξνβιέπεηαη απφ ην Άξζξν 48 ηνπ πληάγκαηνο ηνπ 1992 ηεο Γεκνθξαηίαο ηεο Ληζνπαλίαο θαη ε εξγαζία ησλ αιινδαπψλ ζηε Γεκνθξαηία ηεο Ληζνπαλίαο ξπζκίδεηαη απφ ην λφκν. 19
Ζ αγνξά εξγαζίαο ζην πξφζθαην παξειζφλ παξνπζίαζε ζεηηθέο αιιαγέο επεξεαζκέλεο απφ ηελ εθαξκνγή ησλ επελδχζεσλ θαη ησλ νηθνλνκηθψλ πνιηηηθψλ ζηε ρψξα θαζψο θαη απφ ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο απαζρφιεζεο ηεο ρψξαο: ν αξηζκφο ησλ απαζρνινχκελσλ απμάλεηαη θαη ν αξηζκφο ησλ αλέξγσλ κεηψλεηαη παξάιιεια κε ην πνζνζηφ αλεξγίαο. Ζ αλάπηπμε πξσηνβνπιηψλ απαζρφιεζεο θαη νη επλντθνί φξνη γηα ηελ απαζρφιεζε θαη ηελ απηναπαζρφιεζε είλαη απφ ηνπο ζεκαληηθνχο παξάγνληεο πνπ θαζνξίδνπλ ηελ επέθηαζε ηεο νηθνλνκίαο. Σν εηδηθεπκέλν εξγαηηθφ δπλακηθφ, ηθαλφ λα πξνζαξκφδεηαη ζηηο αιιαγέο ηεο αγνξάο ζπληζηά έλαλ απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο φξνπο γηα ηελ αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο. ηε Ληζνπαλία νη ππάιιεινη θαη ησλ δχν θχισλ έρνπλ έλα αξθεηά πςειφ επίπεδν εθπαίδεπζεο. Δληνχηνηο απφ ηνπο εγγεγξακκέλνπο αλέξγνπο έλα πνζνζηφ 40% δελ είλαη αθφκε έηνηκνη γηα ηελ αγνξά εξγαζίαο. Απφ ηελ άιιε πιεπξά ε αγνξά ραξαθηεξίδεηαη απφ κεησκέλε εδαθηθή θαη επαγγεικαηηθή θηλεηηθφηεηα. Οπνηαδήπνηε αχμεζε ζηελ απαζρφιεζε πεξηνξίδεηαη απφ απζηεξνχο λφκνπο πνπ ξπζκίδνπλ ηηο ακνηβέο θαη ηηο εξγαζηαθέο ζπλζήθεο. Με ηελ εκθάληζε πνιιψλ επθαηξηψλ απαζρφιεζεο πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ηνπο λένπο, εμειηζζφκελνπο ηνκείο, παξνπζηάδεηαη θαη ε αλάγθε γηα πςειφηεξν επίπεδν πξνζφλησλ θαη ηερληθήο εκπεηξίαο. Μηα ηάζε πνπ είλαη ηδηαίηεξα εκθαλήο ηνλ ηειεπηαίν θαηξφ είλαη ε κείσζε ηεο δήηεζεο γηα αλεηδίθεπηε εξγαζία θαη αληίζηξνθα ε αχμεζε ηεο δήηεζεο γηα εμεηδηθεπκέλε. Απφ ηηο θελέο ζέζεηο πνπ θαηεγξάθεζαλ ζηα γξαθεία απαζρφιεζεο ηεο Ληζνπαλίαο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 2003 ην 74% ήηαλ γηα εξγαδφκελνπο κε πςειά ή επαγγεικαηηθά πξνζφληα. Μφλν ην ¼ ηνπ ζπλφινπ ησλ ζέζεσλ ήηαλ γηα αλεηδίθεπηε εξγαζία. Ζ κεγαιχηεξε δήηεζε είλαη γηα ηνλ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ (50%) θαη ηεο βηνκεραλίαο (30%). Ζ ηδηφηεηα ηεο Ληζνπαλίαο σο κέινο ηεο Δ.Δ. ζ αζθήζεη ζεηηθή επίδξαζε ζηελ ελίζρπζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ηελ αλάπηπμε ηεο πνηφηεηαο ησλ θελψλ ζέζεσλ εξγαζίαο αιιά θαη ησλ εξγαζηαθψλ ζρέζεσλ. (www.europa.eu.int) Μεγάιε Βξεηαλία χκθσλα κε ηηο ηειεπηαίεο πιεξνθνξίεο ηεο Δζληθήο ηαηηζηηθήο Τπεξεζίαο ηεο ρψξαο ην πνζνζηφ αλεξγίαο δελ κεηαβιήζεθε. Ο αξηζκφο ησλ απαζρνινχκελσλ αηφκσλ κεηψζεθε αιιά ππάξρνπλ πεξηζζφηεξεο θελέο ζέζεηο απφ ην πξνεγνχκελν έηνο. Απαζρόιεζε 20
Οη πην πξφζθαηεο κεηξήζεηο δείρλνπλ φηη ην πνζνζηφ απαζρφιεζεο κεηψζεθε (-0,2%) θαη ηψξα αλέξρεηαη ζην 74,7%. Ο αξηζκφο ησλ απαζρνινχκελσλ αηφκσλ ειηθίαο 16 εηψλ θαη άλσ κεηψζεθε (-29.000) ψζηε ην επίπεδν απαζρφιεζεο λα αλέξρεηαη ζηα 28.301 εθαηνκκχξηα άηνκα. Οη απηναπαζρνινχκελνη πιήξνπο σξαξίνπ θαη νη εξγαδφκελνη κεξηθήο απαζρφιεζεο κείσζαλ ηα επίπεδα ηεο απαζρφιεζεο. Αληηζηξφθσο, ε θπβεξλεηηθή ππνζηήξημε ησλ Δθπαηδεπνκέλσλ παξνπζίαζε αχμεζε ζηνλ αξηζκφ ησλ αηφκσλ (21.000). Οη πξφζθαηεο ηάζεηο εθηηκνχλ φηη ην πνζνζηφ κείσζεο ηεο απαζρφιεζεο κπνξεί λα ζηακαηήζεη. Γηα ηνπο άλδξεο ε ηάζε είλαη φηη απμάλεηαη ειαθξψο θαη γηα ηηο γπλαίθεο φηη κπνξεί λα ζηακαηήζεη. Γηα ηα άηνκα ειηθίαο 16 εηψλ θαη άλσ νη ηάζεηο δείρλνπλ ζπλερή αχμεζε ζην ζπλνιηθφ επίπεδν απαζρφιεζεο. Μηα κηθξή ππνρψξεζε ηελ άλνημε αθνινχζεζε ηα πνιχ πςειά επίπεδα απαζρφιεζεο ζηηο αξρέο ηνπ 2004. Αλεξγία Σν πνζνζηφ αλεξγίαο γηα άηνκα ειηθίαο 16 εηψλ θαη άλσ παξέκεηλε ζηαζεξφ θαη θπκαίλεηαη ζην 4,8%. Ο αξηζκφο ησλ αλέξγσλ ειηθίαο 16 εηψλ θαη άλσ απμήζεθε θαηά 6.000 θαη ην επίπεδν ησλ αλέξγσλ θπκαίλεηαη ζηα 1.432 εθαηνκκχξηα άηνκα. Ζ αχμεζε ηεο αλεξγίαο νθείιεηαη ζηηο γπλαίθεο ελψ ζηνπο άλδξεο κεηψζεθε. Σν πνζνζηφ αλεξγίαο ζπλερίδεη λα κεηψλεηαη. (www.statistics.gov.uk) νπεδία Ζ νπεδηθή αγνξά εξγαζίαο έρεη αλαπηπρζεί πνιχ ζεηηθά ηα ηειεπηαία ρξφληα θαη ν αξηζκφο ησλ αλέξγσλ έρεη κεησζεί δξακαηηθά. ην ηέινο ηνπ έηνπο 2000 ην πνζνζηφ ηνπ άλεξγνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ήηαλ ζην 4% θαη ζηηο πεξηζζφηεξεο πεξηνρέο ν αξηζκφο ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο ζπλερψο απμαλφηαλ. Ο αξηζκφο ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο ζην ζπκβνπιεπηηθφ ηνκέα (ππεξεζίεο Σερλνινγίαο Πιεξνθνξηψλ, ζπκβνπιεπηηθέο ππεξεζίεο) απμήζεθε ζεκαληηθά. Γηα ην κεγαιχηεξν ηκήκα ηεο αγνξάο εξγαζίαο δελ ππάξρνπλ μεθάζαξεο ελδείμεηο αχμεζεο ησλ πξνβιεκάησλ πξνζιήςεσλ κε εμαίξεζε ζε ζπγθεθξηκέλα επαγγέικαηα φπσο θπζηθνί, λνζνθφκεο θαη εθπαηδεπηηθνί. (www.ams.se) 21
Ζ ζνπεδηθή νηθνλνκία ζπλερίδεη λ απμάλεηαη αξγά. Αλ θη έρεη ππάξμεη θάπνηα βειηίσζε ζηηο εηζξνέο ζηα ηκήκαηα ησλ βηνκεραληθψλ εμαγσγψλ σο απνηέιεζκα, κεηαμχ άιισλ, ηεο εληζρπκέλεο ακεξηθαληθήο νηθνλνκίαο, ν ηνκέαο απηφο δεκηνπξγεί ζρεηηθά ιίγεο λέεο ζέζεηο. Οη ηάζεηο ζηελ ηδησηηθή θαηαλάισζε είλαη επλντθέο ηα ηειεπηαία ρξφληα, αιιά είλαη πηζαλφ λα ζπκβεί θάπνηα επηβξάδπλζε. Ζ απαζρφιεζε αλακέλεηαη φηη ζα είλαη ακεηάβιεηε, ζηνπο ηνκείο ρνλδξηθήο θαη ιηαληθήο πψιεζεο, ησλ μελνδνρείσλ θαη εζηηαηνξίσλ. Ζ νηθνγελεηαθή θαηαλάισζε παξέκεηλε πςειή θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 2003 θαη ππάξρνπλ ελδείμεηο φηη ε ηάζε απηή ζα ζπλερίζεη θαη ην 2004. Δπηβάξπλζε ζηε νπεδηθή αγνξά εξγαζίαο θαηά ην 2004 απνηειεί ε κηθξή αλάπηπμε πνιιψλ δήκσλ θαη λνκαξρηαθψλ ζπκβνπιίσλ, φπνπ ηα κεγάια δεκνζηνλνκηθά ειιείκκαηα αλαγθάδνπλ ην πάγσκα ησλ πξνζιήςεσλ θαη ηε κείσζε ηνπ πξνζσπηθνχ. Ζ θξίζε ζηνλ ηνκέα ηεο ΣΠ θαη ηεο βηνκεραλίαο θαηαζθεπήο πξντφλησλ ηειεπηθνηλσληψλ, πνπ άζθεζαλ ζεηηθή επίδξαζε ζηελ απαζρφιεζε θαη ζηελ πξσηεχνπζα αιιά θαη ζε δηάθνξεο κηθξέο πφιεηο ηεο ρψξαο, έρεη πεξάζεη θαη κηα ζεηηθφηεξε ηάζε είλαη έηνηκε λα πξνρσξήζεη κε ζεηηθφηεξεο πξννπηηθέο. (www.europa.eu.int) Φηλιαλδία Ο πιεζπζκφο ηεο Φηλιαλδίαο αγγίδεη θαηά πξνζέγγηζε ηα 5 εθαηνκκχξηα αλζξψπνπο. Σν εξγαηηθφ δπλακηθφ αξηζκεί θαηά πξνζέγγηζε 2.600.000 άηνκα ή ζρεδφλ ην 67% απηψλ πνπ είλαη ζε εξγάζηκε ειηθία. Σν 2002, ην πνζνζηφ αλεξγίαο (ην επίζεκν πνζνζηφ, ζχκθσλα κε ηνλ νξηζκφ ηεο Eurostat) ήηαλ πεξίπνπ 9,1%. Ζ αλεξγία ζπλέρηζε λα κεηψλεηαη, αθφκε θη αλ νη νηθνλνκηθέο ηάζεηο παξέκεηλαλ κάιινλ αζηαζείο (βιέπε πίλαθα 6). 22
Πίλαθαο 6: Ζ αλεξγία απφ ην έηνο 1990-2003 Αλεξγία Έηος Άνεργοι, ζε τιλιάδες Ποζοζηό ανεργίας % Σύνολο Άνδρες Γσναίκες Σύνολο Άνδρες Γσναίκες 1990 82 49 33 3,2 3,6 2,7 1991 169 106 62 6,6 8,0 5,1 1992 292 178 114 11,7 13,6 9,6 1993 405 235 170 16,3 18,1 14,4 1994 408 235 174 16,6 18,1 14,8 1995 382 204 178 15,4 15,7 15,1 1996 363 186 176 14,6 14,3 14,9 1997 314 160 154 12,7 12,3 13,0 1998 285 143 142 11,4 10,9 12,0 1999 261 130 131 10,2 9,8 10,7 2000 253 122 131 9,8 9,1 10,6 2001 238 117 121 9,1 8,6 9,7 2002 237 123 114 9,1 9,1 9,1 2003 235 124 111 9,0 9,2 8,9 Η ανεπγία ηων νέων (ηλικιακή ομάδα 15-24 εηών) ανήλθε ζηο 21,8% ηο έηορ 2003. Σύμθωνα με ηην Έπεςνα Επγαηικού Δςναμικού ηηρ Σηαηιζηικήρ Υπηπεζίαρ ηηρ Φινλανδίαρ ηο 23,4% ηων ανέπγων ήηαν μακποσπόνια άνεπγοι (άνεπγοι για ένα έηορ και άνω) ηο 2003. Πεγή: ηαηηζηηθή Τπεξεζία ηεο Φηλιαλδίαο, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ (www.stat.fi) Ζ Φηλιαλδία έρεη ζνβαξφ πξφβιεκα καθξνρξφληαο αλεξγίαο, ε νπνία έρεη κεησζεί επηηπρψο ηα ηειεπηαία ρξφληα. Σν πνζνζηφ κεηψζεθε πεξηζζφηεξν ζηνπο ηνκείο παξνρήο ππεξεζηψλ θαη πεξίζαιςεο αιιά απμήζεθε ζηνλ ηνκέα ησλ θαηαζθεπψλ θαη ησλ επαγγεικάησλ γηα απφθνηηνπο ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Ζ απμαλφκελε αλεξγία ζηνλ ηνκέα ησλ θαηαζθεπψλ θαη ηνλ ηερλνινγηθφ ηνκέα επεξεάδεη θπξίσο άλδξεο εξγαδφκελνπο ελψ ε αλεξγία κεηψζεθε ζηνπο ηνκείο πεξίζαιςεο πνπ απαζρνινχλ ζπλήζσο γπλαηθείν εξγαηηθφ δπλακηθφ. Με ην πνζνζηφ απαζρφιεζήο ηνπο ζην 66%, νη γπλαίθεο ζπκπεξηιακβάλνληαη επξέσο ζηελ αγνξά εξγαζίαο γεληθά θαζψο είλαη ππάιιεινη πιήξνπο σξαξίνπ ζην κεγαιχηεξν πνζνζηφ. Ο αξηζκφο ησλ θελψλ ζέζεσλ εξγαζίαο απμήζεθε. Ζ κεγαιχηεξε αχμεζε εληνπίδεηαη ζηνπο ηνκείο πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο θαη θνηλσληθψλ ππεξεζηψλ, ζηνλ εκπνξηθφ ηνκέα, ηνλ ηνκέα κεηαθνξψλ θαη επηθνηλσλίαο θαη ιφγσ επνρηαθψλ αιιαγψλ ζηε δαζνπνλία θαη ηελ θαηαζθεπή νηθνδνκψλ. Οη λέεο θελέο ζέζεηο εξγαζίαο ζπρλά ζπλνδεχνληαη απφ ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ αιιά νη ζπκβάζεηο αλέξρνληαη ζε ιηγφηεξν απφ ην 1/5 ηνπ ζπλφινπ ησλ ζέζεσλ. Οη ζέζεηο κεξηθήο απαζρφιεζεο δελ είλαη ζχλεζεο θαηλφκελν ζηε Φηλιαλδία ην 9% πεξίπνπ ησλ ζέζεσλ είλαη κεξηθήο απαζρφιεζεο. 23
Διιείςεηο ζην εξγαηηθφ δπλακηθφ θαη αλεξγία εκθαλίδνληαη ζπλήζσο ηαπηφρξνλα ζηε Φηλιαλδηθή αγνξά εξγαζίαο. Ζ δήηεζε ηεο εξγαζίαο επηθεληξψλεηαη γχξσ απφ ηα αζηηθά αλάπηπμεο ζηε Νφηηα Φηλιαλδία, ηδηαίηεξα ζηε κεηξνπνιηηηθή πεξηνρή ηνπ Διζίλθη. Οη πςειέο ηηκέο, νη δαπάλεο ζηέγαζεο θαη ηα επίπεδα ησλ ακνηβψλ θαζηζηνχλ δχζθνιν ην ελδερφκελν κεηαθίλεζεο ησλ αηφκσλ ζηε κεηξνπνιηηηθή πεξηνρή. Απηφ επίζεο επεξεάδεη θαη ηελ θηλεηηθφηεηα ησλ αιινδαπψλ εξγαδνκέλσλ. Ζ δπζαλαινγία κεηαμχ ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ θαη ησλ θελψλ ζέζεσλ εξγαζίαο νθείιεηαη ζηηο κεηαβαιιφκελεο απαηηήζεηο ηεο αγνξάο. Με ηελ απηνκαηνπνίεζε ησλ θαηαζθεπψλ, δεηνχληαη ιηγφηεξνη ππάιιεινη ζην παξαδνζηαθφ εκπφξην ησλ θαηαζθεπψλ θαη νη απαηηνχκελεο δεμηφηεηεο ζηηο λέεο ζέζεηο εξγαζίαο είλαη δηαθνξεηηθέο, απαηηψληαο ζπρλά πςειφ επίπεδν εκπεηξίαο. πγθξηηηθά κε άιιεο Γπηηθέο ρψξεο, ε Φηλιαλδία δελ έρεη αθφκε κηα αλαπηπγκέλε αγνξά παξνρήο ππεξεζηψλ. (www.europa.eu.int) ηνλ αθφινπζν πίλαθα παξαηίζεληαη ζηνηρεία ηνπ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. 24
Πίλαθαο 7. Πιεζπζκφο αλά δξαζηεξηφηεηα 1990 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Ανά τιλιάδες Πληθσζμός 4 986 5 108 5 125 5 140 5 153 5 165 5 176 5 188 5 201 *5 213 Πληθσζμός ηλικίας 15-74 εηών 3 737 3 839 3 850 3 862 3 878 3 890 3 901 3 909 3 918 3 926 Επγαηικό δςναμικό 2 586 2 481 2 490 2 484 2 507 2 557 2 589 2 605 2 610 2 600 Απαζσολούμενοι 2 504 2 099 2 127 2 169 2 222 2 296 2 335 2 367 2 372 2 365 Άνεπγοι 82 382 363 314 285 261 253 238 237 235 Μη επγαηικό δςναμικό 1 151 1 358 1 360 1 379 1 370 1 333 1 312 1 304 1 308 1 327 Ποζοζηό επγαηικού δςναμικού, % 69,2 64,6 64,7 64,3 64,7 65,7 66,4 66,6 67 66,2 Ποζοζηό ανεπγίαρ, % 3,2 15,4 14,6 12,7 11,4 10,2 9,8 9,1 9 9,0 Ποζοζηό απαζσόληζηρ (άηομα ηλικίαρ 15-74,1 61,1 61,9 62,9 64,1 66,0 66,9 67,7 68 67,3 64 εηών), % Απαζτολούμενοι 2 504 2 099 2 127 2 169 2 222 2 296 2 335 2 367 2 372 2 365 Μορθές εργαζίας Μεπική απαζσόληζη 238 245 245 238 253 277 286 288 302 307 Πλήπηρ απαζσόληζη 2 267 1 853 1 882 1 930 1 968 2 017 2 047 2 078 2 069 2 057 Άγνωζηοι - - - 2 1 1 2 2 2 1 Εργοδόηης Ιδιωηικόρ 1 793 1 469 1 508 1 547 1 588 1 656 1 692 1 718 1 723 1 709 Τοπική κςβέπνηζη 482 463 462 475 480 484 486 497 498 507 Κενηπική κςβέπνηζη 226 162 152 143 149 149 151 147 146 144 Άγνωζηοι 3 5 5 4 5 7 6 5 5 6 Βιομητανική καηάζηαζη Αςηοαπαζσολούμενοι και έσονηαρ εξαπηώμενα μέλη 388 325 324 322 317 321 319 307 304 304 Αμειβόμενοι ημεπηζίωρ και μηνιαίωρ 2 116 1 773 1 803 1 846 1 905 1 975 2 016 2 060 2 068 2 061 Άγνωζηοι 0 0 0 2 0 0 0 0 0 0 Βιομητανία Γεωπγία και δαζοκομία 222 170 159 153 144 144 142 135 127 120 Παπαγωγή 556 457 461 463 475 488 494 497 491 470 Καηαζκεςέρ 201 115 118 130 139 149 149 145 148 151 Εμπόπιο, ξενοδοσεία και εζηιαηόπια 395 301 316 329 339 355 354 357 363 363 Μεηαθοπέρ και επικοινωνίερ 179 163 160 164 170 168 172 174 169 173 Δπαζηηπιόηηηερ βοηθηηικέρ για ςπηπεζίερ 268 228 241 240 249 267 287 αζθάλιζηρ και εηαιπειών 301 308 313 Δημόζιερ & άλλερ ςπηπεζίερ 681 659 667 684 700 719 732 750 759 767 Αγνώζηων ζηοισείων 3 6 6 7 8 6 7 7 7 8 Ώρες εργαζίας, ζε εκαηομμύρια 4 415 3 719 3 805 3 861 3 912 4 053 I 4 019 4 009 4 000 3 948 * πποκαηαπκηικά δεδομένα Πεγή : ηαηηζηηθή Τπεξεζία ηεο Φηλιαλδίαο, Έξεπλα Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ (www.stat.fi) 25
Κεθάιαην δεύηεξν Ο ξόινο θαη νη ιεηηνπξγίεο ησλ ΓΤΑ Οη ΓΤΑ ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε Οη ΓΤΑ είλαη δσηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ ππιψλα ηεο απαζρνιεζηκφηεηαο ζηελ Δ.Δ. Bαζηθή ηνπο αξκνδηφηεηα θαηαξράο είλαη ε αλαθάιπςε ησλ αηφκσλ πνπ πιήηηνληαη απφ ηε καθξνρξφληα αλεξγία θαη ε θαηάξηηζε αηνκηθψλ ζρεδίσλ δξάζεο γηα ηνπο αλέξγνπο. Δπίζεο, ε ελζσκάησζε ππεξεζηψλ ζπκβνπιεπηηθήο θαη επαγγεικαηηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ θαη ε εθαξκνγή πξνγξακκάησλ ελίζρπζεο ηεο απαζρφιεζεο. Ζ Δπηηξνπή απαηηεί κεηαμχ άιισλ, ηελ απνδνηηθή δηαρείξηζε ηνπ ζπζηήκαηνο ησλ θαηαγεγξακκέλσλ αλέξγσλ. Οη ΓΤΑ ζπρλά ζπκκεηέρνπλ ζηελ εθαξκνγή ησλ ππφινηπσλ ηξηψλ ππιψλσλ ησλ θαηεπζπληεξίσλ γξακκψλ απαζρφιεζεο (επηρεηξεκαηηθφηεηα, πξνζαξκνζηηθφηεηα θαη ίζεο επθαηξίεο). Λακβάλνληαο ππφςε ηηο θαηεπζπληήξηεο απηέο γξακκέο, νη ΓΤΑ ησλ Κξαηψλ κειψλ ηεο Δ.Δ. ζπκθψλεζαλ ζε κηα θνηλή ζηξαηεγηθή αλάπηπμεο. Ζ ζηξαηεγηθή κπνξεί λα ζπλνςηζηεί ζηα παξαθάησ βαζηθά ζεκεία: 1. Οη ΓΤΑ νθείινπλ λ αλαπηχμνπλ ραξαθηεξηζηηθά επηρείξεζεο ππεξεζηψλ, δειαδή λα επηδηψμνπλ θεληξηθή ζέζε ζηελ αγνξά εξγαζίαο θαη λα επαηζζεηνπνηεζνχλ ζηηο κεηαβαιιφκελεο αλάγθεο ησλ αλέξγσλ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ. 2. Κξίλεηαη αλαγθαία ε ρξήζε ηεο ζχγρξνλεο ηερλνινγίαο πιεξνθνξηψλ θαη επηθνηλσληψλ γηα ηε βειηίσζε ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ. 3. Ζ δηαρείξηζε ησλ αλέξγσλ πξέπεη λα επηθεληξσζεί ζηελ έγθαηξε δξάζε θαη ζε ππεξεζίεο ζπληνληζκέλεο κε ηηο αηνκηθέο αλάγθεο. 4. Ο ζρεδηαζκφο θαη ε εθαξκνγή ησλ ππεξεζηψλ ζα σθειήζνπλ πεξηζζφηεξν παξάιιεια κε ηνλ ζπλερή έιεγρν ησλ ζπλζεθψλ ηεο αγνξάο εξγαζίαο. 5. Δπηβάιιεηαη ν ζπληνληζκφο κεηαμχ ησλ πνηθίισλ ιεηηνπξγηψλ ησλ ΓΤΑ. 6. Κξίλεηαη απαξαίηεηε ε πξνψζεζε ζηελφηεξεο ζπλεξγαζία κε ηνπο άιινπο παξάγνληεο ηεο αγνξάο (θνηλσληθνχο εηαίξνπο, εθπαηδεπηηθνί παξάγνληεο, δεκνηηθά ζπκβνχιηα, ππεξεζίεο επηδφηεζεο θαη ΗΓΤΑ). 7. Πξέπεη λα πξνσζεζεί ε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ ΓΤΑ ζε Δπξσπατθφ επίπεδν. (Thuy P, θ.ά, 2001) 26
Ο ξφινο θαη νη ιεηηνπξγίεο ησλ ΓΤΑ νθείινπλ ινηπφλ λα ζπκβαδίδνπλ κε ηηο βαζηθέο απηέο αξρέο θαη ζπλερψο λα πξνζπαζνχλ γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ζηφρσλ. Γαιιία Ζ Δζληθή Τπεξεζία γηα ηελ Απαζρφιεζε (Agence Nationale Pour l` Emploi (ANPE)) ηδξχζεθε κε δηάηαγκα ην 1967 γηα ηε ιεηηνπξγία ηεο δεκφζηαο παξέκβαζεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Τπάγεηαη ζην Τπνπξγείν Δξγαζίαο. Ζ ΑΝΡΔ δεκηνπξγήζεθε ζε κηα πεξίνδν φπνπ ν θνηλσληθννηθνλνκηθφο νξίδνληαο πξνζέβιεπε ζηελ πξννπηηθή ηεο πιήξνπο απαζρφιεζεο. Ζ αλεξγία δελ απνηεινχζε ηφηε ζεκαληηθφ πξφβιεκα φζν ζηηο επφκελεο δεθαεηίεο. Ηδξχζεθε γηα ηελ ελίζρπζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο αγνξάο εξγαζίαο θαη γηα ηελ παξνρή βνήζεηαο πξνο ηνλ απμαλφκελν αξηζκφ αλέξγσλ πνπ δηθαηνχληαλ θπβεξλεηηθήο ππνζηήξημεο. Οη ιεηηνπξγίεο ηεο ζπλίζηαληαη σο πξνο: ηε δεκηνπξγία πξννπηηθψλ απαζρφιεζεο θαη πξφζιεςε αλέξγσλ ηελ πιεξνθφξεζε ησλ εξγαδνκέλσλ πνπ βξίζθνληαη ζηε δηαδηθαζία έξεπλαο επαγγεικαηηθήο θαη γεσγξαθηθήο θηλεηηθφηεηαο ηε ζπκκεηνρή ζηε δηακφξθσζε ζηαηηζηηθψλ δεδνκέλσλ ζρεηηθά κε ηελ αγνξά εξγαζίαο ηελ εμάιεηςε ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ θαη ηε βειηίσζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ. Ζ θάιπςε ηεο ρψξαο απφ Σνπηθά Γξαθεία Απαζρφιεζεο ήηαλ ζρεηηθά άκεζε. (www.anpe.fr) Απφ ηε δεκηνπξγία ηεο ην 1967 ε ΑΝΡΔ κε ηελ ηθαλφηεηά ηεο σο πξνλνκηνχρνο θνξέαο ησλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο, ζπλέβαιε ζην ζρεδηαζκφ, καδί κε ηηο ελψζεηο θαη ηελ θπβέξλεζε, ησλ κέηξσλ γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο αλεξγίαο θαη ηελ ππνζηήξημε ζηελ αλαδήηεζε εξγαζίαο. Σν δηνηθεηηθφ ζπκβνχιην ηεο ΑΝΡΔ ζπλίζηαηαη απφ 15 άηνκα (ζπλ ηνλ πξφεδξν πνπ δηνξίδεηαη κε ππνπξγηθφ δηάηαγκα) ζπκπεξηιακβαλφκελεο θαη ηξηκεξνχο εθπξνζψπεζεο εξγνδνηψλ, εξγαδνκέλσλ θαη θξάηνπο. Ζ ΑΝΡΔ αληηπξνζσπεχεηαη ζηηο δηαδηθαζίεο ιήςεο ησλ απνθάζεσλ απφ αξρέο πνπ θπκαίλνληαη απφ ππνπξγηθφ έσο ηνπηθφ επίπεδν θαη θαζνξίδνπλ ηηο πνιηηηθέο απαζρφιεζεο, ηηο αλάγθεο θαη ηελ εθαξκνγή θαηάξηηζεο, ηελ αλάπηπμε λέσλ ππεξεζηψλ, ηηο αλάγθεο ησλ εξγνδνηψλ θαη ηα απαηηνχκελα πξνζφληα ησλ αλέξγσλ. 27
Οη πξσηνβνπιίεο θαη δξάζεηο ηεο ΑΝΡΔ εθαξκφδνληαη πάληα κε ζηφρν ηελ πξνζηαζία ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ηελ επεκεξία ηεο θνηλσλίαο γεληθφηεξα. (www.wapes.org) Γεξκαλία Ζ Οκνζπνλδηαθή Τπεξεζία γηα ηελ Απαζρφιεζε ζηε Γεξκαλία είλαη ε έδξα 181 ηνπηθψλ γξαθείσλ απαζρφιεζεο θαη 660 ζπγαηξηθψλ θέληξσλ εξγαζίαο. Οη θχξηνη ζηφρνη ηεο ππεξεζίαο κεηαμχ άιισλ είλαη : Ζ παξνρή ππεξεζηψλ επαγγεικαηηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ θαη ζπκβνπιψλ γηα λένπο θαη ελήιηθεο. Υξεκαηνδφηεζε πξνγξακκάησλ θαηάξηηζεο γηα απφθνηηνπο ζρνιείνπ θαη αλέξγνπο. Δθαξκνγή θαη ρξεκαηνδφηεζε πξνγξακκάησλ δεκηνπξγίαο ζέζεσλ εξγαζίαο. Οηθνλνκηθή ελίζρπζε πξνο εξγαδφκελνπο θαη εξγνδφηεο γηα ηε βειηίσζε ησλ ππεξεζηψλ πξφζιεςεο θαη ησλ ηνπηθψλ γξαθείσλ εξγαζίαο. Έληαμε ησλ αηφκσλ κε εηδηθέο αλάγθεο (Α.Μ.Δ.Α) θαη κεηνλεθηνχλησλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Πξνψζεζε ίζσλ επθαηξηψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο γηα γπλαίθεο θαη ελζσκάησζή ηνπο ζηελ απαζρφιεζε θαη εθπαίδεπζε. Παξνρή επηδνκάησλ αζθάιηζεο ηεο αλεξγίαο θαη άιια νηθνλνκηθά επηδφκαηα ζχκθσλα κε ηνλ Κνηλσληθφ Κψδηθα ΗΗΗ (Πξνψζεζε ηεο Δξγαζίαο). Ζ Οκνζπνλδηαθή Τπεξεζία γηα ηελ Απαζρφιεζε δηνηθείηαη απφ αληηπξνζψπνπο ησλ θνηλσληθψλ εηαίξσλ (εξγνδνηηθέο ελψζεηο, εξγαηηθά ζπλδηθάηα) θαη νκνζπνλδηψλ θαζψο θαη ηνπηθψλ θπβεξλήζεσλ. Ο πξνυπνινγηζκφο ηεο Τπεξεζίαο πξνέξρεηαη απφ ηηο ζπλεηζθνξέο ησλ εξγνδνηψλ θαη εξγαδνκέλσλ θαη θαλνληθά δελ θνξνινγείηαη (εθηφο απφ κεξηθέο κηθξέο εμαηξέζεηο). Ζ Τπεξεζία ιεηηνπξγεί ζχκθσλα κε ηνπο θαλφλεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο νη νπνίνη θσδηθνπνηνχληαη θαη πεξηέρνληαη ζηνλ Κνηλσληθφ Κψδηθα ΗΗΗ ν νπνίνο αλαλεψζεθε πιήξσο ην 1998. Δπηπιένλ ε Τπεξεζία δηαρεηξίδεηαη εηδηθά θπβεξλεηηθά πξνγξάκκαηα εθ κέξνπο ηεο Οκνζπνλδηαθήο Κπβέξλεζεο ή πξνγξάκκαηα ησλ Οκφζπνλδσλ θξαηψλ (Lander) ηα νπνία παξέρνπλ νηθνλνκηθή ελίζρπζε ή επηρνξεγήζεηο ζε εηαηξίεο πνπ πξνζθέξνπλ πξφζζεηα θέληξα θαηάξηηζεο θαη καζεηείαο, εηδηθά ζηα Αλαηνιηθνγεξκαληθά Lander. (www.wapes.org) 28
Διιάδα Αξρηθά ηδξχζεθε ην Σαµείν Αλεξγίαο ην 1946, σο πξνάγγεινο ηεο ίδξπζεο ηνπ ΟΑΔΓ θαη σο ν πξψηνο απηνηειήο νξγαληζµφο αζθάιηζεο θαηά ηεο αλεξγίαο, πνπ ην 1951 µε ην λφµν 1846/51 ζπγρσλεχζεθε µε ην ΗΚΑ. Μεηεμειίρζε ζε Οξγαληζµφ Απαζρφιεζεο θαη Αζθάιηζεο Αλεξγίαο (ΟΑΑΑ) µε ην Ν. 2961/54 θαη πήξε ηε ζεµεξηλή ηνπ νλνµαζία σο Οξγαληζκφο Απαζρφιεζεο Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ (ΟΑΔΓ) µε ην Ν. 212/69, πνπ ξχζµηδε θαη ζέµαηα νξγάλσζεο θαη δηνίθεζήο ηνπ. Με ην Βαζηιηθφ Γηάηαγκα 405/71 θαζνξίζηεθε ε νξγάλσζε, ε ζπγθξφηεζε θαη ε ιεηηνπξγία ησλ Τπεξεζηψλ ηνπ θαη µε ηα Πξνεδξηθά Γηαηάγκαηα 416/90 θαη 396/98, ζπζηάζεθαλ νη ηξεηο Γεληθέο Γηεπζχλζεηο. ήµεξα, ιεηηνπξγεί σο Ννµηθφ Πξφζσπν Γεµνζίνπ Γηθαίνπ, εδξεχεη ζηελ Αζήλα, αιιά έρεη παξαξηήµαηα ζε φιε ηελ επηθξάηεηα µε ηε µνξθή Γξαθείσλ Δξγαζίαο, Δθπαηδεπηηθψλ κνλάδσλ, Αληαπνθξηηψλ ηνπ ΟΑΔΓ, ελψ επνπηεχεηαη απφ ην Τπνπξγείν Απαζρφιεζεο θαη Κνηλσληθήο Πξνζηαζίαο, ηνπ νπνίνπ ηηο πνιηηηθέο θαη θαηεπζχλζεηο εθαξµφδεη. Έρεη απηφλνµε Γηνίθεζε πνπ απαξηίδεηαη απφ ηνλ Γηνηθεηή θαη έλα δεθαπεληαµειέο δηνηθεηηθφ πµβνχιην πνπ πξνεδξεχεηαη απφ ηνλ Γηνηθεηή. Σν Γηνηθεηηθφ πµβνχιην απνηειείηαη απφ εθπξνζψπνπο ηεο Κπβέξλεζεο, ησλ κηζζσηψλ (ΓΔΔ) θαη ησλ εξγνδνηψλ (ΔΒ, ΔΔΔ, Γεληθή πλνµνζπνλδία Δπαγγειµαηνβηνηερλψλ), θαζψο θαη απφ εθπξνζψπνπο ππαιιήισλ ηνπ ΟΑΔΓ. Ζ δξάζε ηνπ Οξγαληζµνχ, ρξεµαηνδνηείηαη ζπλνιηθά απφ θνλδχιηα πξνεξρφµελα θχξηα απφ εηζθνξέο εξγαδνµέλσλ θαη εξγνδνηψλ, απφ ηελ Δ.Δ, απφ ην Δπξσπατθφ Κνηλσληθφ Σαµείν (Δ.Κ.Σ) θαη απφ ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζµφ. Ο πην πξφζθαηνο λφµνο, ν 2956/2001, πνπ ηηηινθνξείηαη «Αλαδηάξζξσζε ΟΑΔΓ θαη άιιεο δηαηάμεηο» επηρεηξεί λα εθζπγρξνλίζεη ηνλ Οξγαληζµφ, θαζηζηψληαο ηνλ πην ιεηηνπξγηθφ θαη απνηειεζµαηηθφ. Έηζη, δεµηνπξγήζεθαλ δχν Αλψλπµεο Δηαηξίεο, µε κνλαδηθφ κέηνρν ηνλ ΟΑΔΓ θαη επφπηε ην Τπνπξγείν Απαζρφιεζεο θαη Κνηλσληθήο Πξνζηαζίαο µε ηηο επσλπµίεο: α) «Δπαγγειµαηηθή Καηάξηηζε Α.Δ.» θαη β) «Παξαηεξεηήξην Απαζρφιεζεο Δξεπλεηηθή Πιεξνθνξηθή Α.Δ.». (Μνίξνπ θ.α., 2003) Απνζηνιή Σηόρνη Ο Οξγαληζκφο είλαη ην θχξην φξγαλν εθαξκνγήο ηεο Κπβεξλεηηθήο Πνιηηηθήο γηα ηελ απαζρφιεζε, ψζηε λα εμαζθαιηζηνχλ νη αλαγθαίεο πξνυπνζέζεηο ηαρείαο πξνζαξκνγήο ηεο πξνζθνξάο εξγαζίαο πξνο ηηο απαηηήζεηο ηεο δήηεζεο, ζε αξκνλία κε ην εθάζηνηε 29