Κεφάλαιο 2 Ζήτηση των Αγαθών Οι τιμές των αγαθών προσδιορίζονται στην αγορά από την αλληλεπίδραση των δυνάμεων της ζήτησης και της προσφοράς (demand & supply). Χρησιμότητα ενός αγαθού είναι η ικανοποίηση την οποία απολαμβάνει ο καταναλωτής σε μια ορισμένη χρονική περίοδο από την κατανάλωση του αγαθού αυτού. Στόχος του καταναλωτή: Η μεγιστοποίηση της χρησιμότητας Περιορισμοί: Χρηματικό εισόδημα καταναλωτή Τιμή του αγαθού Ορθολογικός καταναλωτής: Αυτός που μεγιστοποιεί την χρησιμότητα υπό τους περιορισμούς του εισοδήματος και της τιμής. Όταν η χρησιμότητα του ορθολογικού καταναλωτή βρίσκεται στο μέγιστο, τότε ο καταναλωτής βρίσκεται σε ισορροπία. Αν δεν υπάρξει μεταβολή στις προτιμήσεις του, στις τιμές, ή στο εισόδημά του, δεν θα μεταβάλλει την συμπεριφορά του. Υποκατάστατα αγαθά: Άλλα παρόμοια αγαθά που μπορούν να ικανοποιήσουν την ίδια ανάγκη. Η συμπεριφορά του ορθολογικού καταναλωτή επηρεάζεται βασικά από το εισόδημα και από την ύπαρξη υποκατάστατων αγαθών. Νόμος της Ζήτησης: Όταν η τιμή ενός αγαθού μειώνεται, η ζητούμενη ποσότητα αυξάνεται και όταν η τιμή του αυξάνεται, η ζητούμενη ποσότητα μειώνεται, εφ' όσον οι άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση παραμένουν σταθεροί (ceteris paribus, τα λοιπά αμετάβλητα, τα άλλα σταθερά). Καμπύλη Ζήτησης Αγοραία Καμπύλη Ζήτησης Τιμή Ποσότητα Ποσότητα P Q A Q B Q D = Q A + Q B 0,2 6 9 15 0,3 4 6 10 0,4 3 4,5 7,5 1 / 7
H αγοραία καμπύλη ζήτησης είναι το άθροισμα των ατομικών καμπυλών ζήτησης. Η αρνητικά κλίση της καμπύλης ζήτησης οφείλεται στην αρνητική σχέση τιμής και ζητούμενης ποσότητας (νόμος της ζήτησης). Συνάρτηση Ζήτησης Q D = f(p,t,y,p S,P C,E,N) όπου: P: τιμή του αγαθού Τ: προτιμήσεις καταναλωτών Υ: εισόδημα καταναλωτών P S : τιμή υποκατάστατων P C τιμή συμπληρωματικών E προσδοκίες καταναλωτών N αριθμός καταναλωτών Συνήθως εξετάζουμε την απλή μορφή Q D = f(p). Γραμμική μορφή: Q D =α+βp, όπου α>0, β<0 1 Π.χ. Q D =200-4P. Για P=10, Q D =160 Για P=30, Q D =80 1 Το β είναι η κλίση, οπότε πάντα αρνητικός (νόμος της ζήτησης). 2 / 7
Κίνηση επί της καμπύλης ζήτησης. Δεν μεταβάλλεται η συνάρτηση. Αν είναι γνωστά δύο σημεία μιας ευθείας καμπύλης ζήτησης, (Q 1,P 1 ) και (Q 2,P 2 ), τότε, η εξίσωση της ευθείας βρίσκεται από την σχέση. Q Q Q Q P P P P 1 2 1 1 2 1 π.χ P Q 2 20 4 10 Να προσδιοριστεί η γραμμική συνάρτηση ζήτησης. Q Q1 Q2 Q1 Q 20 10 2Q 40 10P 20 Q 30 5P P P P P P 2 2 1 2 1 Διαφορετικά 2, Q P Ισχύει για P 2, Q 20. (1) 20 = α + 2β και ομοίως, 2 Αυτό τον τρόπο θα χρησιμοποιούμε. 3 / 7
(2) 10 = α + 4β 10 = 2β με αφαίρεση. Συνεχίζοντας, 2β = 10 β = 5 Αντικαθιστώντας στη (2), 10 = α+ 4( 5) 10 = α 20 α = 30 και Q = 30 5P ΙΣΟΣΚΕΛΗΣ ΥΠΕΡΒΟΛΗ: Q D A όπου A θετική σταθερά, ή QDP A P Κύριο χαρακτηριστικό στην ισοσκελή υπερβολή είναι το σταθερό γινόμενο τιμής και ποσότητας. Όμως, Q D P =(ζητούμενη ποσότητα) x (τιμή)=συνολική δαπάνη καταναλωτών. Άρα στην ισοσκελή υπερβολή έχουμε σταθερή συνολική δαπάνη των καταναλωτών. Άλλοι Προσδιοριστικοί Παράγοντες της Ζήτησης Αλλαγή της τιμής (P) κίνηση επί της καμπύλης ζήτησης. Αλλαγή άλλων παραγόντων (T,Y,P S,P C,E,N) μετατόπιση της καμπύλης ζήτησης. Η μεταβολή της τιμής μεταβάλλει την ζητούμενη ποσότητα Η μεταβολή άλλων παραγόντων μεταβάλλει τη ζήτηση (ενώ η τιμή παραμένει σταθερή, αλλάζει η ζητούμενη ποσότητα). Μετατόπιση της καμπύλης ζήτησης. Μεταβάλλεται η συνάρτηση. 4 / 7
(1) Καταναλωτικές προτιμήσεις (Τ): Ευνοϊκές D δεξιά Δυσμενείς D αριστερά (2) Εισόδημα (Υ): Άνοδος D δεξιά Πτώση D αριστερά *Αυτό ισχύει στα κανονικά αγαθά. Στα κατώτερα αγαθά η άνοδος του εισοδήματος προκαλεί πτώση της ζήτησης. (3) Υποκατάστατα αγαθά(p S ): Μπορεί να χρησιμοποιηθεί το ένα αντί του άλλου. P S QD(S) Q D D δεξιά P S QD(S) Q D D αριστερά Η ζήτηση ενός αγαθού μεταβάλλεται προς την ίδια κατεύθυνση με την μεταβολή της τιμής του υποκατάστατου αγαθού. (4) Συμπληρωματικά αγαθά (P C ): Η κατανάλωση του ενός απαιτεί και την κατανάλωση του άλλου. P C QD(C) Q D D αριστερά P C QD(C) Q D D δεξιά 5 / 7
Η ζήτηση ενός αγαθού μεταβάλλεται προς την αντίθετη κατεύθυνση με την μεταβολή της τιμής ενός συμπληρωματικού αγαθού. (5) Προσδοκίες καταναλωτών (Ε): (α) Μελλοντικές τιμές: P 2 Q D D δεξιά - αγορές τώρα P 2 Q D D αριστερά - αγορές μετά (β) Εισόδημα: Υ 2 Q D D δεξιά - αγορές έναντι μελλοντικής αύξησης Υ 2 Q D D αριστερά - περιορισμός των αγορών (6) Πλήθος καταναλωτών (Ν): Ν*Q D και το αντίθετο. Ο αριθμός των καταναλωτών αφορά μόνο την αγοραία καμπύλη ζήτησης. Ταυτόχρονες μεταβολές ζητούμενης ποσότητας και ζήτησης: Αν αλλάξει και η τιμή και ένας από τους λοιπούς προσδιοριστικούς παράγοντες της ζήτησης. Η αύξηση της τιμής από P 1 σε P 2 προκαλεί πτώση της ζητούμενης ποσότητας από Q 1 σε Q 2 (μετατόπιση επί της καμπύλης). Στην P 2, η αύξηση της ζήτησης προκαλεί αύξηση της ζητούμενης ποσότητας σε Q 3 (μετατόπιση της καμπύλης). 6 / 7
7 / 7